බà·à¶à¶ à¶à·à¶»à·à¶¸à·
බà·à¶à¶ à¶à·à¶»à·à¶¸à·
බà·à¶à¶ à¶à·à¶»à·à¶¸à·
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
පගති වාර්තාව 2011<br />
සහ<br />
කියාත්මක සැලැස්ම 2012<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය<br />
i
පරිසර අමාත්‍යාංශය<br />
ගරු අනුර පියදර්ශන යාපා පා.ම.<br />
පරිසර අමාත්‍ය<br />
ගරු අල්හාජ් ඒ ආර් එම් අබ්දුල් කාදර් පා.ම.<br />
පරිසර නිෙයෝජ්‍ය අමාත්‍ය<br />
අමාත්‍යාංශෙය් පධාන නිලධාරින්<br />
ආචාර්ය ආර් එච් එස් සමරතුංග<br />
ෙල්කම්<br />
ආර් ඒආර් ආර් රූපසිංහ මහතා<br />
අතිෙර්ක ෙල්කම් (පාලන හා පවර්ධන)<br />
එන් ෙක් ජී ෙක් නැම්මවත්ත මහතා<br />
අතිෙර්ක ෙල්කම් (ස්වභාවික සම්පත්)<br />
ගාමිණී ගමෙග් මහතා<br />
අතිෙර්ක ෙල්කම් (පරිසර හා පතිපත්ති)<br />
ෙහේමාල් කස්තුරිආරච්චි මහතා<br />
ෙජ්‍යෂ්ඨ සහකාර ෙල්කම්<br />
ජී බී ඊ ටියුඩර් සිල්වා මහතා<br />
පධාන ගණකාධිකාරි<br />
ඩී පී විමලෙසේන මහතා<br />
පධාන අභ්‍යන්තර විගනක<br />
ii
අංශ පධානීන්<br />
ආයතන අංශය<br />
යූ පී එල් ඩී පතිරණ මිය - අධ්‍යක්ෂ<br />
පතිපත්ති සහ සැලසුම් අංශය<br />
අජිත් සිල්වා මහතා - අධ්‍යක්ෂ<br />
ෛජව විවිධත්ව අංශය<br />
අජිත් සිල්වා මහතා - වැඩ බලන අධ්‍යක්ෂ<br />
වායු සම්පත් කළමනාකරණ සහ ජාත්‍යන්තර කටයුතු අංශය<br />
අනුර ජයතිලක මහතා - අධ්‍යක්ෂ<br />
තිරසර සංවර්ධන අංශය<br />
ආචාර්ය ආර් ඩී එස් ජයතුංග - අධ්‍යක්ෂ<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාස අංශය<br />
ආචාර්ය ආර් ඩී එස් ජයතුංග - වැඩ බලන අධ්‍යක්ෂ<br />
ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණ අංශය<br />
එල් ෙක් එස් යූ ධර්මකීර්ති මහතා - අධ්‍යක්ෂ<br />
පරිසර අධ්‍යාපන හා පවර්ධන අංශය<br />
ජී එම් ෙජ් ෙක් ගුණවර්ධන මහතා - අධ්‍යක්ෂ<br />
නීති අංශය<br />
ලුම්බිණී කිරිඇල්ල මිය - නීති නිළධාරි<br />
iii
ආයතන පධානීන්<br />
වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
එච් එම් පී හිටිෙසේකර මහතා - වන සංරක්ෂක ජනරාල්<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය<br />
චරිත ෙහේරත් මහතා - සභාපති<br />
ආර් ආර් ඇල්ෙලෙපොල මිය - අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්<br />
සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය<br />
ආර් එස් ආරියප්ෙපරුම මහතා - සභාපති<br />
රියර් අද්මිරාල් එස් ආර් සමරතුංග - සාමාන්‍යාධිකාරි<br />
ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය<br />
ජනරාල් ෙරොහාන් දළුවත්ත - සභාපති<br />
ඩබ් එච් එම් නිමල් බණ්ඩාර මහතා - අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්<br />
රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව<br />
එස් අමරසිංහ මහතා - සභාපති<br />
පී ජී කුමාරසිංහ මහතා - අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්<br />
භූ විද්‍යා සමීක්ෂණ හා පතල් කාර්යාංශය<br />
ආචාර්ය එන් පී විජයානන්ද - සභාපති<br />
බී ඒ පීරිස් මහතා - අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා පුහුණු ආයතනය<br />
ෆයිසාල් රසීන් මහතා - සභාපති<br />
තිලක් ධර්මරත්න මහතා - අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්<br />
iv
දැක්ම<br />
ජනතාවෙග් යහ පැවැත්ම හා ආර්ථික වර්ධනය සඳහා<br />
ෙසෞඛ්‍ය සම්පන්න සහ සුබදායී තිරසාර පරිසරයක් ලබාදීම<br />
ෙමෙහවර<br />
වර්තමාන සහ අනාගත පරම්පරාවන්ෙග්<br />
සුභ සිද්ධිය උෙදසා ධරණීය සංවර්ධනයක් ඇති කිරීම<br />
සඳහා වන ජාතික කැපවීම සහතික කරනු වස්<br />
පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණයට<br />
නායකත්වයක් ලබා දීම<br />
v
ගරු පරිසර අමාත්‍යතුමාෙග් පණිවුඩය<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශෙය් 2012 වර්ෂයට අදාලව වැය ශීර්ෂය ඉදිරිපත් කිරීෙම් දී පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින්<br />
2012 වර්ෂය සඳහා සැළසුම් කර ඇති කාර්යයන් සහ 2011 වර්ෂෙය් කියාත්මක කළ වැඩ සටහන් වල<br />
පගති වාර්තාව ඉදිරිපත් කිරීමට ලැබීම ගැන සතුටු ෙවමි. ශී ලංකාෙව් පාරිසරික හා ස්වභාවික සම්පත්<br />
සංරක්ෂණයට හා ආරක්ෂා කිරීමට ෙමන්ම, රෙට් ආර්ථික සංවර්ධන කියාවලියට පරිසර අමාත්‍යාංශය සහ<br />
ඒ යටෙත් කියාත්මක වන ආයතන මගින් පසුගිය වර්ෂය තුළ සිදු කරන ලද දායකත්වයන් පිළිබඳව එමගින්<br />
විස්තර ෙකෙර්.<br />
මෑත කාලෙය් අධිකව සිදුවන, සියළු රටවල් අත් විඳින ස්වභාවික ආපදාවන් ෙකෙරහි ෙලෝක පජාව<br />
අවධානය ෙයොමු කර ඇති අතර ෙමම සියළු ආපදාවන්ට ෙහේතු වී ඇති පධාන සාධකය ෙගෝලීය<br />
උණුසුම්කරණය වශෙයන් හඳුනා ෙගන ඇත. සීග කාර්මික සංවර්ධන කියාවලිය තුළ සියළු රටවල්<br />
කාර්මික වර්ධනය ෙකෙරහි පමණක් අවධානය ෙයොමු කළ ද පාරිසරික සාධකයන් ෙකෙරහි පමාණවත්<br />
අවධානයක් ෙයොමු ෙනොකිරීම ෙහේතුෙවන් ස්වභාවික සම්පත් අසීමිත ෙලස පරිහරණය, ජල හිඟය, පාංශු<br />
හායනය යනාදිය තුලින් ඇතිවන මිහිතල සමබරතාවය බිඳ වැටීම සිදුවී ඇත. සුළි කුණාටු, සුනාමි, ගංවතුර,<br />
නියඟ සහ නාය යෑම් වැනි ආපදාවන්ට මිනිස් ජීවිත සිය දස දහස් ගණනින් ෙගොදුරු වීම වැඩි වන විට<br />
ෙලෝක පජාව ෙම් සම්බන්ධෙයන් අවධානය ෙයොමු කිරීම ආරම්භ කර ඇත.<br />
වර්තමාන හා අනාගත පරම්පරාවන් සඳහා ෙද්ශීය හා ෙගෝලීය වශෙයන් පරිසරය සංරක්ෂණය හා ආරක්ෂා<br />
කිරීම පරමාර්ථ ෙකොටගත් පතිපත්තීන් පදනම් කර ගනිමින් පරිසර අමාත්‍යාංශය කියාත්මක ෙවයි.<br />
“මහින්ද චින්තන ඉදිරි දැක්ම“, ජාතික ආර්ථික සංවර්ධන පතිපත්තිෙයහි සඳහන් අභිමතාර්ථයන් ළඟා කර<br />
ගැනීම අරමුණු කර ගනිමින් පරිසර ආරක්ෂණය හා කළමනාකරණය සම්බන්ධෙයන් පතිපත්ති, උපාය<br />
මාර්ග සහ වැඩ සටහන් සැකසීමත් එම පතිපත්ති සහ වැඩ සටහන් උපාය කමික ෙලස කියාවට නැංවීමත්<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් ආරම්භ කර ඇත<br />
රෙට් ආර්ථික සංවර්ධන කියාවලිය කිසිදු බාධාවකින් ෙතොරව අඛණ්ඩව පවත්වාෙගන යනු වස් ෙද්ශගුණික<br />
විපර්යාසයන්ට ෙගොදුරු වන පධාන ආර්ථික අංශ පහකට අදාළ පැතිමානයන් උපෙයෝගී කර ගනිමින්<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන්ට අනුගත වීෙම් ජාතික උපාය මාර්ගය සකස් කිරීමට අමාත්‍යාංශයට හැකි වී ඇත.<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන් පිටු දැකීෙම් ෙහෝ ඒවාට අනුගතවීෙම් කියාකාරකම් කියාත්මක කිරීම සඳහා<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන් පිළිබඳ ජාතික පතිපත්තියක් ශී ලංකාවට ෙනොමැති වීම පධාන බාධකයක් විය.<br />
ෙමම බාධකය මඟහරවා ගනිමින් තිරසර සංවර්ධන රාමුගත සංකල්පය තුළ ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන් පිටු<br />
දැකීම හා ඒවාට අනුගත වීම අරමුණු කර ගත් ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන් පිළිබඳ ජාතික පතිපත්තිය ද සකස්<br />
vi
කර ඇත. ෙමම පතිපත්තිය අර්ථාන්විතව කියාවට නැංවීම තුළින් අෙප්ක්ෂිත පතිඵල ළඟා කර ගැනීමට<br />
සියළු අංශයන් හි සහභාගිත්ව පයත්නයක් අවශ්‍ය බව අවධාරණය කරමි.<br />
සංවර්ධන කියාවලිය තුළ ඉතා ඉහළ වැදගත්කමකින් යුත්ක වන්නා වූ සමාජ-ආර්ථික සංවර්ධනය ළඟා කර<br />
ගැනීෙම් දී ස්වභාවික සම්පත් හා පරිසරය ආරක්ෂා කිරීමට කටයුතු කරන්නා ෙසේම ස්වභාව ධර්මයා විසින්<br />
උරුම කර දී ඇති සම්පත් සුපරීක්ෂාකාරීව භාවිතා කිරීමට ද සියළු ෙදනා විසින් වග බලා ගත යුතුය.<br />
ස්වභාවික සම්පත් මනා කළමනාකරණයකින් යුතුව භාවිතා කිරීමටත් එම සම්පත් ආරක්ෂණයටත් එෙසේම<br />
අනාගත පරම්පරාවන්ෙග් භාවිතය සඳහා වැඩි දියුණු කිරීමටත් හැකිවීම තුළින් තිරසාර සංවර්ධනය ළඟා<br />
කර ගත හැකි බව සදහන් කරමි. ෙමම වගකීම ෙපරදැරි කර ගනිමින් අමාත්‍යාංශය විසින් 2009 වර්ෂෙය් දී<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වන ජාතික කියාකාරී සැලැස්ම සකස් කරන ලදී. පුළුල් සහභාගිත්ව<br />
පෙව්ශයකින් කියාවට නැංවිය යුතු ෙමම වැඩ සටහන කියාත්මක කිරීෙම් කියාවලිෙය් දී පවත්නා ගැටළු<br />
අවෙබෝධ කර ගනිමින් තිරසාර සංවර්ධනය ළඟා කර ගනු වස් එම සැලැස්ම නැවත සංෙශෝධනය කිරීමට<br />
අවශ්‍ය පියවර ෙගන ඇත.<br />
තිස් වසරක් රට තුල පැවති බිය සහමුලින් ම දුරු කර සියළු ජාතීන්ට සමගිව සිටිය හැකි සාමකාමී රටක් සහ<br />
පරිසර හිතකාමී රටක් ෙගොඩ නැගීම ෙවනුෙවන් අතිගරු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මැතිඳුන් ෙවත<br />
ජාතිෙය් උත්තමාචාරය හා කෘතඥතාවය පුද කරනු වස් 2010 වසෙර් ෙනොවැම්බර් 15 වන දින පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශෙය් ෙමෙහයවීෙමන් පැල 11,00,000 ක් දිවයින පුරා ෙරෝපණය කිරීම පිණිස “දැයට ෙසවණ"<br />
ජාතික රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන සංවිධානය කරන ලදී. “මහින්ද චින්තන ඉදිරි දැක්ම", ජාතික ආර්ථික<br />
සංවර්ධන පතිපත්තිෙයහි සඳහන් “හරිත රටක්" ඇති කිරීෙම් ජාතික වගකීම පාෙයෝගිකව ඉටු කිරීම ෙමම<br />
ජාතික රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන මගින් පිළිබිඹු ෙකොට දක්වයි.<br />
ශී ලංකා ආර්ථිකය පධාන වශෙයන් කෘෂි ආර්ථිකයක් වන ෙහයිනුත් රටට අවශ්‍ය විදුලි බල ශක්තිෙයන්<br />
සැළකිය යුතු පමාණයක් ජලය පදනම් කර ගනිමින් නිපදවා ගන්නා ෙහයිනුත් කඳු මුඳුන් වල පවත්නා වන<br />
ආවරණය අඩු වීම තුළින් රෙට් ආර්ථිකයට මහත් බලපෑමක් අහිතකර ෙලස ඇති කරනු ලබයි. ශී ලංකාවට<br />
ලැෙබන ෙමෝසම් වැසි මගින් රට පුරා පවත්නා ජල මුලාශ ෙපෝෂණය කරනු ලැබුව ද කඳු මුඳුන් වල වන<br />
හායනය ෙහේතුෙවන් වියළි කාල ගුණ තත්වයන්ට මුහුණ පෑමට ද සිදු වී ඇත. සුදුසු කමෙව්දයන්<br />
අනුගමනය කරමින් හායනයට පත්ව ඇති කඳු මුඳුන් වල වන වගා කර ඒවා යථා තත්වයට පත් කිරීමට<br />
අවශ්‍ය පියවර ෙමම කාලය තුළ ෙගන ඇත.<br />
නාගරික ඝණ අපදව්‍ය අපහරණය කිරීම සඳහා 2012 දී කසලින් ෙතොර රටක් නිර්මාණය කිරීම අරමුණු කර<br />
ගනිමින් දියත් කරන ලද නාගරික සහ අපදව්‍ය කළමනාකරණ වැඩ සටහන සාර්ථකව කියාත්මක ෙවමින්<br />
පවතී.<br />
vii
පරිසර සංරක්ෂණයට මුල් තැන ෙදමින් උතුරු පළාත් සංවර්ධනය සඳහා ෙයෝජිත සැළසුම් සකස් කිරීමට<br />
අවශ්‍ය ඒකාබද්ධ උපාය මාර්ගික පාරිසරික ඇගයීම අෙනකුත් සියළු ආයතන වල සහභාගිත්වෙයන් පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය සහ මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් සිදු කරන ලදී.<br />
මීට අමතරව, පරිසරය හා තිරසාර සංවර්ධනය සම්බන්ධ ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් සඳහා ශී ලංකාෙව් ජාතික<br />
ෙක්න්දීය ආයතනය ෙවමින් පරිසර අමාත්‍යාංශය ජාත්‍යන්තර සමුළු කිහිපයක් නිෙයෝජනය කරන ලදී.<br />
එෙසේම, කලාපීය සහෙයෝගිතාව වර්ධනය කිරීෙම් අරමුණින් 2010.01.19 – 21 දක්වා සේටෝක්ෙහෝම් සහ<br />
ෙරොටර්ඩෑම් ගිවිසුම් සම්බන්ධ රැස්වීම් ද 2011.04.04 – 09 දක්වා අන්තර් රාජ්‍ය සමුළුව සහ අෙනකුත්<br />
රැස්වීම් ද 2011.05.16 – 17 ෙදදින තුළ ෙගෝලීය පාරිසරික පහසුකම සම්බන්ධ ආසියානු රටවල 5 වන<br />
රැස්වීම ද ශී ලංකාෙව් පැවැත්වීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සළසන ලදී.<br />
වර්තමාන සහ අනාගත පරම්පරාවන්ෙග් සුභ සිද්ධිය උෙදසා තිරසාර සංවර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීෙම් දී<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශයට හා එහි ආයතන වලට අදාල කියාකාරකම් ඵලදායීව හා කාර්යක්ෂමව කියාත්මක<br />
කිරීම තුළින් දායක විය හැකි යැයි මා තරෙය් විශ්වාස කරමි.<br />
අනුර පියදර්ශන යාපා, පා.ම.<br />
පරිසර අමාත්‍ය<br />
viii
ගරු පරිසර නිෙයෝජ්‍ය අමාත්‍යතුමාෙග් පණිවුඩය<br />
2012 වර්ෂයට අදාලව වැය ශීර්ෂ ඉදිරිපත් කරන අවස්ථාෙව් දී සාකච්ඡාවට ගැනීම සඳහා සකස් කරන ලද<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශෙය් " 2011 පගති වාර්තාව සහ 2012 කියාත්මක සැලැස්ම" සඳහා පණිවුඩයක් නිකුත්<br />
කිරීමට ලැබීම පිළිබඳව මම ඉතා සතුටු ෙවමි.<br />
රෙටහි ජාතික සංවර්ධන පතිපත්ති රාමුව වන "මහින්ද චින්තන - ඉදිරි දැක්ම" මගින් තිරසාර සංවර්ධනයක<br />
ඉලක්ක සපුරා ගැනීමට අවශ්‍ය මාර්ෙගෝපෙද්ශයන් පැහැදිලිව ෙපන්වා දී ඇත. ෙමම ජාතික පතිපත්තිය<br />
අනුව යමින් ශී ලංකාෙව් පරිසර සහ ස්වභාවික සම්පත් ක්ෙෂේතයට එල්ල වී ඇති තර්ජන ෙකෙරහි අවධානය<br />
ෙයොමු කරමින් පරිසර අමාත්‍යාංශය සහ ඒ යටෙත් කියාත්මක වන ආයතන එක්ව විවධ වූ වැදගත් ව්‍යාපෘති<br />
සහ වැඩ සටහන් රාශියක් වාර්තා කරන කාලය තුළ දී කියාත්මක කරන ලදී. එෙසේම, ජාතික පාරිසරික<br />
පතිපත්තිය සහ උපාය මාර්ග දැක්ෙවන "හරිත ලංකා වැඩ සටහන", රෙට් ජාතික සංවර්ධන පතිපත්ති රාමුව<br />
සමග තව දුරටත් ගලපා ගනිමින් එය යාවත් කාලීන කිරීෙම් කාර්යය ද අමාත්‍යංශය විසින් ආරම්භ කර ඇත.<br />
අමාත්‍යාංශයට පැවරී තිෙබන කාර්ය භාරය පාෙද්ශීය ෙහෝ ජාතික වශෙයන් සීමා වී ෙනොමැති අතර ශී<br />
ලංකාව විසින් අත්සන් තබන ලද ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් හා සම්මුතීන්වල බැඳීම්/ ෙපොෙරොන්දු හරහා<br />
ජාත්‍යන්තර හවුල්කරුවන් සමඟ ද සම්බන්ධ වී ෙගෝලීය වශෙයන් පරිසර සංරක්ෂණයට අවශ්‍ය කටයුතු<br />
සිදු කරන ලදී.<br />
ශී ලංකා පජාතාන්තික සමාජවාදී ජනරජෙය් අතිගරු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මැතිතුමන්ෙග්<br />
නායකත්වය සහ ගරු පරිසර අමාත්‍ය අනුර පියදර්ශන යාපා මහතාෙග් මග ෙපන්වීම යටෙත් මිනිසාට සහ<br />
පරිසරයට පතිලාභ අත් කර ෙදමින් ෙසේවයක් කර නව ශී ලංකාවක් බිහි කිරීම සදහා කැප වන ෙලස මම<br />
ඔබ සියළු ෙදනාට ම ආරාධනා කරමි.<br />
අල්හාජ් ඒ ආර් එම් අබ්දුල් කාදර් (පා. ම.)<br />
පරිසර නිෙයෝජ්‍ය අමාත්‍ය<br />
ix
පූර්විකාව<br />
පවර්ථන වර්ෂය තුලදී ආයතනය විසින් අත්පත් කරගන්නා ලද පගතිය පිළිබඳ වාර්තාවක් එම ආයතනයට<br />
අදාල වැය ශීර්ෂය ඉදිරිපත් කරන අවස්ථාෙව් දී වාර්ෂිකව ඉදිරිපත් කිරීම සෑම රාජ්‍ය ආයතනයකම<br />
වගකීමක් ෙව්. ෙමම අවශ්‍යතාවය ඉටු කරනු වස් පරිසර කළමනාකරණය හා ස්වභාවික සම්පත්<br />
සංරක්ෂණය සම්බන්ධෙයන් පතිපත්ති සම්පාදනෙයහිලා පමුඛත්වය දරණ පරිසර අමාත්‍යාංශය “2011<br />
පගති වාර්තාව හා 2012 කියාත්මක සැලැස්ම” යන නමින් ෙමම වාර්තාව ඉදිරිපත් කරයි. පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය විසින් ෙමම වර්ෂෙය්දී එම වාර්තාව නව මුහුණුවරකින් ඉදිරිපත් කිරීමට අදහස් කර ඇත.<br />
ෙමම වාර්තාෙවහි පසුගිය වර්ෂවල ඉදිරිපත් කරන ලද අයුරින් ෙමම වර්ෂෙය් පගතිය හා ලබන වසෙර්<br />
කියාත්මක සැලැස්ම ද ඊට අමතරව වර්තමාන පාරිසරික තත්ත්වය පිළිබඳව යම් අදහසක් ලබාදීෙම්<br />
අරමුණින් ඒ පිළිබඳ ෙතොරතුරු ද ඇතුලත් කර ඇත.<br />
ඒ අනුව මුළු වාර්තාව පධාන ෙකොටස් ෙදකකින් සමන්විත වන අතර එහි පළමු ෙකොටසින් හරිත ලංකා<br />
වැඩසටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරී සැලැසේම් සඳහන් ෙමෙහවර දහය පිළිබඳ ෙතොරතුරු ඇතුලත්<br />
ෙකොට ඇත. හරිත ලංකා වැඩසටහනට සම්බන්ධ සියළුම පාර්ශ්වකරුවන් ශී ලංකා රජෙය් සංවර්ධන<br />
පතිපත්ති රාමුව වන “මහින්ද චින්තන-ඉදිරි දැක්ම” පිළිබඳ අවෙබෝධෙයන් තම වැඩසටහන් කියාත්මක<br />
ෙකොට ඇත. පලමු ෙකොටෙසේ අඩංගු ෙතොරතුරු විවිධ ආයතන මගින් පකාශයට පත් කරන ලද වාර්තා මගින්<br />
සපයා ගන්නා ලද ඒවා ෙව්.<br />
වාර්තාෙව් ෙදවන ෙකොටස පරිච්ෙඡ්ද ෙදකකින් සමන්විත වන අතර එමගින් අමාත්‍යාංශෙය් හා ඊට<br />
අනුබද්ධිත ආයතන වල 2010 වර්ෂෙය් ජූලි මාසෙය් සිට 2011 වර්ෂෙය් ජූනි මාසය දක්වා කාලපරිච්ෙඡ්දය<br />
තුල කාර්ය සාධනය හා 2012 වර්ෂෙය් කියාත්මක කිරිමට අෙප්ක්ෂා කරන වැඩසටහන් වල සාරාංශයක්<br />
ඇතුලත් කර ඇත. ෙමම කාලය තුල අමාත්‍යාංශය යටෙත් කියාත්මක වූ විවිධ ව්‍යාපෘති මගින් දිවයිෙන්<br />
විවිධ ෙපෙදස් වල පරිසර කළමනාකරණයට සහ සංරක්ෂණයට අදාලව අත්පත් කරගන්නා ලද පගතිය<br />
පිළිබ ඳව කරුණු සඳහන් ෙව්.<br />
පරිසර ක්ෙෂේතයට අදාල පතිපත්තිමය තීරණයන් ගැනීෙම් දී සහ උපායකමික වැඩ සටහන් සම්පාදනෙය් දී<br />
ශී ලංකාෙව් පාරිසරික තත්වය පැහැදිලි කරන දත්ත පද්ධතියක් ෙනොතිබීම විශාල අඩුවක් බව පැහැදිලිවම<br />
හඳුනාගත හැකිය. එෙහයින් පරිසරය හා ස්වභාවික සම්පත් ක්ෙෂේතය හා සබැදි සංඛ්‍යාත ෙපලක් ඇතුලත්<br />
උපගන්ථයක් වාර්ෂිකව තවදුරටත් වැඩිදියුණු කිරීෙම් අදහසින් ෙමම වාර්තාෙව් අවසානයට ඇතුලත් ෙකොට<br />
ඇත.<br />
x
පටුන<br />
අමාත්‍යාංශෙය් පධාන කාර්ය භාරය<br />
අමාත්‍යාංශෙය් කියාකාරී අංශ<br />
අමාත්‍යාංශය යටෙත් කියාත්මක වන ආයතන<br />
පළමු වන ෙකොටස<br />
පිටු අංකය<br />
1 වන පරිච්ෙඡ්දය සැමට පිවිතුරු වාතය 02<br />
2 වන පරිච්ෙඡ්දය ශාක සත්ව හා පරිසර පද්ධති සුරැකීම 11<br />
3 වන පරිචෙඡ්දය ෙද්ශගුණ විපර්යාස අභිෙයෝග ජය ගැනීම 19<br />
4 වන පරිච්ෙඡ්දය ෙවරළ තීරය හා අවට මුහුද ඥනාන්විත ෙලස පරිහරණය 27<br />
5 වන පරිච්ෙජ්දය වගකීෙමන් යුතු ඉඩම් පරිහරණය 35<br />
6 වන පරිච්ෙඡ්දය කසලින් ෙතොර වටපිටාවක් 43<br />
7 වන පරිච්ෙඡ්දය සැමට සැමදා ජලය 51<br />
8 වන පරිච්ෙඡ්දය ෙසෞඛ්‍යය සහ සමෘද්ධිය උෙදසා හරිත නගර 59<br />
9 වන පරිච්ෙඡ්දය කර්මාන්ත හරිතකරණය 65<br />
10 වන පරිච්ෙඡ්දය නිවැරදි ෙතෝරා ගැනීම සඳහා දැනුම 72<br />
ෙදවන ෙකොටස<br />
11 වන පරිච්ෙඡ්දය අමාත්‍යාංශෙය් පධාන ජයගහනයන්<br />
පතිපත්ති සම්පාදනය, සැළසුම්කරණය හා ෙමෙහයුම් කටයුතු 78<br />
ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණය හා ෛජව විවධත්ව සංරක්ෂණය 84<br />
පරිසර දූෂණය වැළැක්වීම, අවම කිරීම හා පාලනය 87<br />
පාරිසරික අධ්‍යාපනය, පුහුණු කිරීම් හා දැනුවත් කිරීම් 91<br />
ජාත්‍යන්තර සහෙයෝගිතා 95<br />
12 වන පරිච්ෙඡ්දය අමාත්‍යාංශයට අදාල ආයතනවල ජයගහනයන් සහ<br />
2012 වසෙර් කියාකාරී සැළැස්ම<br />
වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව 100<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය 106<br />
සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය 124<br />
භූ විද්‍යා සමීක්ෂණ හා පතල් කාර්යාංශය 130<br />
රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව 136<br />
ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය 140<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා පුහුණු ආයතනය 147<br />
උපගන්ථය පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් ක්ෙෂේතයට අදාල දත්ත 156<br />
xi
වගු<br />
පිටු අංකය<br />
1.1 වගුව වායු විෙමෝචන ෙරගුලාසි 07<br />
2.1 වගුව ශී ලංකාෙව් තර්ජනයට ලක් වූ ඒක ෙද්ශීය අපෘෂ්ඨවංශික සත්ත්වයන් ෙග් සාරාංශයක් 13<br />
2.2 වගුව ෙලෝකෙය් අවදානම් හා තර්ජනයට ලක් වූ විෙශේෂ 15<br />
2.3 වගුව ශී ලංකාෙව් ශාක හා සත්ත්ව ෛජව විවිධත්වය 15<br />
2.4 වගුව ජීවීන් කාණ්ඩ අනුව වර්ගීකරණය 17<br />
3.1 වගුව ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ෙග් බලපෑම 20<br />
3.2 වගුව ශී ලංකාෙව් වර්ෂාපතනෙය් විචල්‍යතා සංගුණකයන් පතිශතයක් වශෙයන් 23<br />
4.1 වගුව නිෙයෝග කියාත්මක කිරීම 30<br />
5.1 වගුව භූමිය සම්බන්ධ වැදගත් ෙතොරතුරු 36<br />
5.2 වගුව භූමි භාවිතෙය් ෙවනස්කම් නිසා සිදු වූ බලපෑම් 39<br />
5.3 වගුව ස්වභාවික වනාන්තර 40<br />
6.1 වගුව එකතු කරනු ලබන නාගරික අපදව්‍ය වල සංයුතිය 44<br />
6.2 වගුව අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් කමෙව්ද වාසි සහ අවාසි 48<br />
7.1 වගුව ජල සම්පත් හි පැතිරීම 51<br />
7.2 වගුව ජල සම්පාදන හා පානීය ජල කළමනාකරණය සඳහා දායක වී සිටින<br />
පධාන ආයතන 54<br />
8.1 වගුව උද්‍යාන හා උද්‍යාන සඳහා පමිති 62<br />
8.2 වගුව ෙඩංගු උණ සිද්ධීන් 63<br />
12.1 වගුව පරිසර ආරක්ෂිත කලාප ෙලස පකාශිත හා පකාශයට පත් කිරීමට නියමිත<br />
පෙද්ශ වල තත්වය 109<br />
12.2 වගුව ජලෙය් ගුණාත්මක බව නිර්ණය කිරීම 112<br />
12.3 වගුව පරිසර බලපෑම් ආගයීෙම් ව්‍යාපෘති 114<br />
12.4 වගුව පාරිසරික ආරක්ෂණ බලපත 116<br />
12.5 වගුව පාසැල් නියමු පදක්කම් 118<br />
12.6 වගුව නීතිය බලාත්මක කිරීෙම් දී ලද පගතිය 119<br />
12.7 වගුව මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ සඳහා ෙවළඳපල අවස්ථා 142<br />
xii
රූප සටහන්<br />
පිටු අංකය<br />
1.1 රූප සටහන වාර්ෂික වාහන ලියා පදිංචිය 03<br />
1.2 රූප සටහන ශී ලංකාෙව් බල ශක්ති උත්පාදනය 05<br />
1.3 රූප සටහන ෙකොළඹ ෙකොටුෙව් PM10 හි සාමාන්‍යය 10<br />
3.1 රූප සටහන ශී ලංකාෙව් මධ්‍ය වාර්ෂික උෂ්ණත්වෙය් ෙවනස්වීම 23<br />
4.1 රූප සටහන ෙවරළ කලාප පරිපාලන පෙද්ශ 28<br />
4.2 රූප සටහන සුළු ආධාර ව්‍යාපෘති වල ෙත්මාන්විත විශේල්ෂණය 33<br />
5.1 රූප සටහන කෘෂි භූමි පරිෙභෝජන රටාව 37<br />
5.2 රූප සටහන ඒක පුද්ගල භූමි උපෙයෝජ්‍යතාවය 38<br />
5.3 රූප සටහන වන ආවරණෙය් අඩුවීම 41<br />
12.1 රූප සටහන කළු ගඟ ෙපෝෂක පෙද්ශය ආශිත පතල් නිධි පිහිටි පෙද්ශ 149<br />
xiii
අමාත්‍යාංශෙය් පධාන කාර්ය භාරය<br />
• පතිපත්ති සම්පාදනෙයහිලා උපෙයෝගී කර ගැනීම පිණිස පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් පරිසර හා<br />
ස්වභාවිත සම්පත් ක්ෙෂේත තුල ඇති ගැටළු හඳුනා ගැනීම සහ විශේල්ෂණය කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් සංරක්ෂණයට අදාලව පතිපත්ති සම්පාදනය කිරීම අදාල පාර්ශ්වකරුවන්ට<br />
දැනුම් දීම සහ කියාත්මක කිරීම තහවුරු කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් සංරක්ෂණ පතිපත්ති පිළිබඳ උපාය මාර්ගික පරිසර ඇගයීම් සිදු කිරීම<br />
• සංවර්ධන කියාවලිෙය් දී පරිසර තිරසර බව තහවුරු කිරීම් වස් පරිසර පතිපත්තියට අනුකූලව අනිකුත්<br />
ක්ෙෂේත පතිපත්ති සැකසීමට පියවර ගැනීම<br />
• එක් පාර්ශ්වයක් ෙලස ශී ලංකාව විසින් අත්සන් තබා ඇති බහු පාර්ශ්වික පාරිසරික සම්මුතීන්ෙගන් පැන<br />
නගින ශී ලංකාව විසින් ඉටු කළ යුතු ජාත්‍යන්තර බැඳීම් ඉටු කිරීම තහවුරු කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත්වලට අනුකූල වූ පතිපත්තීන් කියාත්මක කිරීමට හැකි වන පරිදි උපාය මාර්ග හා<br />
කියාකාරී සැළසුම් පිළිෙයළ කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් ක්ෙෂේතයට අදාල නව පතිපත්තීන් කියාත්මක කිරීම පිණිස නියමු ව්‍යාපෘති<br />
කියාත්මක කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් ක්ෙෂේතයට අදාල පසු විපරම් කිරීෙම් කමෙව්දයන් සැකසීම සහ පසු විපරෙමන්<br />
ලැෙබන ෙතොරතුරු මත පරිසර කළමනාකරණය සඳහා සුදුසු කෙමෝපායයන් ෙයදීම<br />
• පතිපත්තීන් කියාත්මක කිරීෙම් දී පරිසරයට සිදුවන බලපෑම් පිළිබඳ පර්ෙය්ෂණ පැවැත්වීම ෙතොරතුරු ,<br />
ෙතොරතුරු මහජනතාව ඇතුළු අදාල අංශවලට ෙයොමු කිරීම එම ,විශේල්ෂණය කිරීම<br />
• යහපත් වූ පරිසර කළමනාකරණයක් සඳහා රාජ්‍ය සහ ෙද්ශපාලන අංශවල කැපවීම සඳහා සුදුසු පරිසරයක්<br />
නිර්මාණය කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත්වලට අදාල පතිපත්තිමය පතිසංස්කරණ සහ ෙවනත් පධාන පාරිසරික<br />
කියාදාමයන් පිළිබඳව ජාතික මට්ටෙමන් ජනතාව දැනුවත් කිරීම<br />
• පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත්වලට අදාල පතිපත්ති කියාත්මක කරනු ලබන්නන් සහ අනිකුත්<br />
පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් ධාරිතා ශක්තිමත් කිරීම<br />
xiv
අමාත්‍යාංශෙය් කියාකාරී අංශ<br />
අමාත්‍යාංශෙය් වගකීම් හා කටයුතු පධාන අංශ 12 ක් යටෙත් විස්තර ෙකෙර්.<br />
• ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණ අංශය තිපත්ති සම්පාදනය හා ඒවා<br />
සම්බන්ධීකරණය සිදු කරයි යාත්මක කිරීෙම් දී අවශ්‍යකි<br />
ත පස්වභාවික සම්පත් ආශි<br />
-<br />
• ෛජව විවිධත්ව අංශය මුඛ අවධානය ෙයොමු කරන්ෙන් ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණයට ෙමම අංශෙය් ප -<br />
. තිපත්තිමය මඟ ෙපන්වීම ෙකෙරහියඅදාල ප<br />
• තිරසර සංවර්ධන අංශය - ජාතික චිරස්ථායි සංවර්ධන උපාය මාර්ගය කියාත්මක කිරීමට පහසුකම් සලසනු<br />
ලබන අතර ගරු ජනාධිපතිතුමාෙග් සභාපතිත්වය යටෙත් වූ ජාතික චිරස්ථායි සංවර්ධන සභාව සඳහා<br />
ෙල්කම් කාර්යාලය වශෙයන් කියා කරනු ලබයි.<br />
• පතිපත්ති සහ සැළසුම් අංශය<br />
ක සම්පත් කළමනාකරණයට අදාලපරිසර හා ස්වභාවි<br />
- පාර්ශ්වකරුවන් හා<br />
එක්ව පතිපත්තිමය සැළසුම් සම්පාදනය තුලින් ජාතික පාරිසරික පතිපත්තිය කියාත්මක කිරීම සඳහා<br />
පහසුකම් සළසයි.<br />
• ෙද්ශගුණික විපර්යාස අංශය ෙද්ශගුණික විපර්යාස - යන පධාන ක්ෙෂේතයට අදාල ගැටළු විසඳීම සඳහා මඟ<br />
ෙපන්වීම කරනු ලබයි.<br />
• වායු සම්පත් කළමනාකරණ සහ ජාත්‍යන්තර කටයුතු අංශය වාතෙය් ගුණාත්මක බව සහ අන්තර් ජාතික<br />
. ෙදකට අදාල කටයුතු සඳහා මඟ ෙපන්වීම කරනු ලබයිධාන ක්ෙෂේතපාරිසරක සබඳතා යන ප<br />
-<br />
• පරිසර අධ්‍යාපන හා පවර්ධන අංශය සෑම මට්ටමකම පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් සහභාගිත්වය ලබා ගත හැකි -<br />
වන පරිදිපරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණය ආශිත ගැටළු පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම සිදු කරනු<br />
ලබයි.<br />
xv
• තිරසර පරිසර අංශය යාත්මක ශය මගින් කිමුඛ අවධානය ෙයොමු කරන්ෙන් අමාත්‍යාංෙමම අංශෙය් ප -<br />
කරනු ලබනපරිසර කළමනාකරණ හා ස්වභාවික සම්පත් සංරක්ෂණයට අදාල විෙශේෂ ව්‍යාපෘති සඳහා<br />
පතිපත්තිමය මඟ ෙපන්වීම ෙකෙරහිය.<br />
• මානව සම්පත් සංවර්ධන අංශය<br />
- පරිසර කළමනාකරණය සඳහා අවශ්‍ය ධාරිතා ෙගොඩ නැංවීම උෙදසා<br />
අමාත්‍යාංශය හා ඒ යටෙත් ඇති නිෙයෝජිත ආයතනවල මානව සම්පත් සංවර්ධනය කිරීම සඳහා දායක ෙව්.<br />
• නීති අංශය රෙට් - පරිසර කළමනාකරණය සම්බන්ෙයන් අමාත්‍යාංශය හා ඒ යටෙත් ඇති නිෙයෝජිත<br />
ආයතනවල කාර්ය භාරය ඵලදායි අන්දමින් ඉටු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය නීති ෙසේවාවන් සපයනු ලබයි.<br />
• මුදල් හා පාලන අංශය ආයතනික සහ පරිපාලනමය ගැටළු නිරාකරණය කිරීම සඳහා ,මයමූල්‍ය - මුදල් හා<br />
පාලන අංශ ෙවත සහායක ෙසේවාවන් ලබා ෙදමින් අමාත්‍යාංශෙය් සහ ඊට අනුබද්ධිත ආයතන වල කාර්යන්<br />
ඵලදායි ෙලස නිම කිරීම සඳහා දායක ෙව්.<br />
xvi
අමාත්‍යාංශය යටෙත් කියාත්මක වන ආයතන<br />
• වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
• මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය<br />
• සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය<br />
• ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය<br />
• රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව<br />
• භූ විද්‍යා සමීක්ෂණ හා පතල් කාර්යාංශය<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා පුහුණු ආයතනය<br />
xvii
1 වන ෙකොටස<br />
1
1 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
සැමට පිවිතුරු වාතය<br />
වායුව සෑම ජීවියකුෙග්ම මූලික අවශ්‍යතාවයකි. වායුව සුළභව පවතින්නක් ෙහයින් අතීතෙය් දී එය ඉඩම් හා<br />
ජලය වැනි සම්පතක් ෙලස ෙනොසළකන ලදී. එනමුත් වර්තමානෙය් ෙලෝකෙය් අෙනකුත් රටවල ෙමන්ම ශී<br />
ලංකාෙව් ද වායු දූෂණය වර්ධනය ෙවමින් පවතින පශ්නයක් බවට පත් වී ඇත.<br />
ෙම් පිළිබඳව සැළකිලිමත් විය යුත්ෙත් ඇයි ...........<br />
වායු දූෂණය ෙහේතුෙවන් වායු සංඝටක මගින් මිනිසාෙග් හා සත්වයන්ෙග් සුඛ විහරණයට හා ෙසෞඛ්‍යයට<br />
හානි පැමිණවීම ෙහෝ ශාක හා දව්‍ය වලට හානිවීම සිදුෙව්. ස්වභාවිකව ෙහෝ කෘතිමව රසායනික දව්‍ය,<br />
අංශුන් ෙහෝ ජීවී දව්‍ය පරිසරයට නිදහස් කිරීම<br />
ෙහේතුෙවන් මිනිසා ඇතුළු අෙනකුත් ජීවීන්ට<br />
හානි පැමිණීම හා අපහසුතාවයට පත් වීම වායු<br />
දූෂණය ෙලස හැඳින්විය හැකිය. එනම්<br />
ස්වභාවිකව ෙහෝ මිනිසාෙග් මැදිහත්වීෙමන්<br />
දූෂණ කාරකයන් නිකුත් කිරීම ෙහේතුෙවන් වායු<br />
ෙගෝලෙය් ගුණාත්මකභාවය අඩුවීමයි. වායුව<br />
සියළුම ජීවීන්ෙග් ජීවය ෙව්. ගුණාත්මක බවින්<br />
අඩු වායු තත්ව නිසා මිනිසාට ඇතිවන ෙසෞඛ්‍ය ගැටළු වක ෙලස ජනතාවෙග් ඵලදායිතාවයටත් එය රෙට්<br />
ආර්ථික වර්ධනයටත් අහිතකර ෙලස බලපෑම් ඇති කරයි.<br />
වායු දුෂණය මූලික වශෙයන් මිනිසාෙග් ශ්වසන පද්ධතිය ආශිත ෙරෝග වලට බලපාන අතර මීට අමතරව<br />
සම දෑත් හා ශරීරෙය් අෙනකුත් පද්ධතීන්ට ද අහිතකර ෙලස බලපායි. අහිතකර වායුන් හා අංශුන්<br />
මිනිසාෙග් ෙපනහළු වලට බලපෑම් ඇති කරයි. ශී ලංකාෙව් ෙරෝගීන් ෙරෝහල් ගත වීමට බලපාන ෙදවන<br />
පධාන ෙහේතුව ෙලස සළකන්ෙන් ස්වශන පද්ධතිය ආශිත ශ්වසන ෙරෝගයන්ය. (ජාතික ෙසෞඛ්‍ය සඟරාව )<br />
වායු දූෂණය නිසා මිනිසාෙග් ෙසෞඛ්‍යයට සිදුවන අහිතකර බලපෑම් වලට අමතරව වෘක්ෂලතා, පස, ජලය,<br />
මිනිසා විසින් නිර්මාණය කරන ලද දව්‍ය, ෙද්ශගුණය දුම් වලා නිර්මාණය වීම වැනි දෑ සඳහා ද අහිතකර<br />
ෙලස බලපායි.<br />
කර්මාන්තශාලා පමාණය වර්ධනය වීම, වැඩිවන මාර්ග තදබදය, තාප විදුලිය ජනනය කිරීම හා සීගව<br />
සිදුවන නාගරීකරණය වැනි ෙද් මගින් අෙනකුත් ආසියාතික රටවල් වලට මුහුණ පෑමට සිදුවී තිෙබන උග<br />
වායු දූෂණ ගැටළු වලට ශී ලංකාව තවමත් ලක් ෙනොවීම වාසනාවන්ත කරුණකි. වාහන වලින් සිදුවන වායු<br />
2
දූෂණය මුළු වායු දූෂණ පමාණෙයන් සියයට 55 – 60 ත් පමණ වන අතර එය වායු දූෂණය සඳහා පධාන<br />
දායකත්වය දරයි. ශී ලංකාෙව් අෙනකුත් වායු දූෂණ කාරක ෙලස කර්මාන්තශාලා වලින් සියයට 20 – 25<br />
ත් අතර පමාණයක් වන අතර ගෘහ ඒකක වලින් සියයට 20 ක් අතර පමාණයක් ෙව්. ශී ලංකාෙව් ඉන්ධන<br />
භාවිතෙයන් සියයට හැටක් පවාහන අංශයට හිමිෙව්.<br />
ශී ලංකාෙව් සාෙප්ක්ෂව වායු දූෂණය වැඩි පළාත් ෙලස බස්නාහිර පළාත (ෙකොළඹ, කළුතර හා ගම්පහ<br />
දිස්තික්ක) ෙකොළඹ මහ නගර සභා බල පෙද්ශය හඳුනාෙගන ඇත. මීට අමතරව මහනුවර නගරය, ගාල්ල,<br />
කුරුණෑගල හා පුත්තලම යන පෙද්ශ ද වායු දූෂණය අධික පෙද්ශ ෙලස හඳුනාෙගන ඇත.<br />
වායු දූෂණය සඳහා බලපාන පධාන සාධක<br />
පවාහන අංශය<br />
1.1 රූප සටහන - වාර්ෂික වාහන ලියා පදිංචිය<br />
ශී ලංකාෙව් වායු දූෂණය ෙකෙරහි<br />
බලපාන පධාන සාධකය වන්ෙන් රථ<br />
වාහන මගින් පිටවන දුමාරයන්ය.<br />
නාගරික පෙද්ශ වල ෙමය පධාන<br />
ගැටළුවක් බවට පත්ව ඇත. රථ වාහන<br />
පමාණය සීගෙයන් වැඩිවීම ෙමම<br />
ගැටළුව උග කිරීමට බලපාන තවත්<br />
ෙහේතුවක් වන අතර, එයට බලපාන<br />
අෙනක් ෙහේතූන් ෙලස දැක්විය හැක්ෙක්,<br />
• රථ වාහන නඩත්තු කිරීම සතුටුදායක<br />
250000<br />
200000<br />
n<br />
tio<br />
150000<br />
Motor Cycles<br />
la<br />
u<br />
p<br />
Motor Cars<br />
o<br />
P<br />
Three Wheelers<br />
le<br />
ic<br />
Dual Purpose<br />
h 100000<br />
e<br />
V<br />
Buses<br />
Lorries<br />
Land Vehicles<br />
50000<br />
0<br />
1990 1995 2000 2005 2010<br />
Year<br />
මට්ටමක ෙනොතිබීම නිසා වායු දූෂණ වීම වැඩි වී ඇත. එනම් ඩීසල් වාහන මගින් වායු අංශුන්<br />
පිටවීමත්, ෙපටල් වාහන මගින් කාබන් ෙමොෙනොක්සයිඩ් හා වාෂ්ප වන සුළු කාබනික සංෙයෝග<br />
පිටවීමත් සිදුවීම.<br />
• පමාණවත් මහා මාර්ග පද්ධතියක් නැතිවීම, එය නිසි පරිදි නඩත්තු ෙනොකිරීම හා වාහන තදබදය<br />
පාලනය කිරීම නියමාකාරෙයන් සිදු ෙනොවීම නිසා මාර්ග තදබදය වැඩි වීම (විෙශේෂෙයන් නාගරික<br />
පෙද්ශ වල)<br />
• මනා සැළසුමකින් යුතු වූ ෙපොදු පවාහන ෙසේවයක් ෙනොමැතිවීම (උදාහරණයක් ෙලස ෙපොදු පවාහන<br />
බස් රථ නැවතුම් පලවල් වල දී අනවශ්‍ය ෙලස පන ගන්වා නවතා තැබීම වැනි ෙහේතූන්)<br />
3
කර්මාන්ත අංශය<br />
පසුගිය දශකය තුළ දී ශී ලංකාෙව් කර්මාන්ත, සාෙප්ක්ෂව සීග<br />
වර්ධනයක් දක්නට ලැබුණි. කර්මාන්ත කටයුතු වර්ධනයට<br />
සමගාමීව කාර්මික කටයුතු ෙහේතුෙවන් සිදුවන වායු දූෂණෙය්<br />
ද වැඩිවීමක් සිදු වී ඇත. ශී ලංකාෙව් කර්මාන්ත කටයුතු වලින්<br />
සිදුවන වායු දූෂණයට පධානතම ෙහේතුව වන්ෙන් කර්මාන්ත<br />
ශාලා වල පමාණවත් වායු දූෂණය පාලනය කිරීෙම් කමෙව්ද<br />
ෙනොතිබීමත් කර්මාන්ත ශාලා සැළසුම් කිරීෙම් අදියරයන්හි දී<br />
පරිසරය පිළිබඳව ෙනොසළකා හැරීමත්ය. ෙලෝකෙය් අෙනකුත්<br />
රටවල් වලට සාෙප්ක්ෂව ශී ලංකාව තුල විශාල පරිමාණෙය් කර්මාන්ත ශාලා දක්නට ෙනොලැෙබන අතර<br />
කුඩා හා මධ්‍යම පමාණෙය් කර්මාන්ත ශාලා විශාල පමාණෙය් ෙන්වාසික ෙපෙදස් ආශිතව විහිදී ඇත.<br />
එෙසේම ෙමම කර්මාන්ත ශාලාවලින් ෙබොෙහොමයක් වර්ෂ 1980 ට ෙපර පිහිටුවන ලද ඒවා වන අතර තවමත්<br />
යල් පැන ගිය තාක්ෂණයන් භාවිතා ෙකෙරන නිසි වායු දූෂණ පාලන කමෙව්දයක් අනුගමනය<br />
ෙනොෙකෙරන ඒවා ෙව්.<br />
සාමාන්‍යෙයන් කර්මාන්ත අංශය භාවිතා කරනු ලබන ඉන්ධන වර්ග වන්ෙන් විදුලි බලය, දැවිෙතල්, ඩීසල්<br />
හා දැව වර්ගයි. කාබන්ඩෙයොක්සයිඩ් විෙමෝචනය සිදුවන්ෙන් සිෙමන්ති හා හුණුගල් නිෂ්පාදනය,<br />
ෙපෙටොලියම් පිරිපහදු කිරීම හා භාවිතය, සකිය කාබන් නිෂ්පාදනය වැනි කර්මාන්ත තුලිනි. එමනිසා<br />
කර්මාන්ත වලින් සිදුවන වායු දූෂණය ආකාර ෙදකක් යටෙත් වර්ග කළ හැකිය. එනම් අමුදව්‍ය, නිෂ්පාදන<br />
කියාවලියට භාජනය කිරිෙම් දී ජනනය වන වායු දූෂණය (සිෙමන්ති කුඩු, ඊයම්, ෙලෝහ, උඳුන් මගින්<br />
ජනනය වන ඊයම් අංශූන්, ඇසිඩ් උදුන් හා ඇසිඩ් පිරි සැකසුම් යන්ත මගින් ජනනය වන දුමාරය) හා බල<br />
ශක්ති නිපදවීෙම් කියාවලිෙය් දී ජනනය වන වායු දූෂණයන් (එනම් උඳුන් හා ෙබොයිෙල්රු) ෙලසය.<br />
නාගරිකව පිහිටි කර්මාන්ත ෙබොෙහෝ විට ෙපොසිල ඉන්ධන වලට සීමාවී ඇති අතර කෘෂි කර්මාන්ත හා<br />
ගාමීයව පිහිටා ඇති කර්මාන්ත ෙබොෙහෝවිට ෛජව ස්කන්ධ ඉන්ධන භාවිතා කරයි.<br />
ගෘහස්ථ වායු දූෂණය<br />
ගෘහස්ථ වායු දූෂණය සඳහා පධාන සාදකය වන්ෙන්<br />
වාතාශය අඩු මුළුතැන් ෙගවල් වල පිසීම සඳහා ෛජව<br />
ස්කන්ධ භාවිතා කිරීමයි. ශී ලංකාෙව් බහුතර කුටුම්භයන්හි<br />
ඉවුම් පිහුම් සඳහා ඉන්ධන සම්පත ෙලස පධාන වශෙයන්<br />
ෛජව ස්කන්ධ භාවිතා කරන අතර එය ගෘහස්ථ වායු<br />
දූෂණයට ෙහේතුවන පධාන සාදකය ෙව්. වර්ෂ 2000 හා<br />
2007 දී සිදු කරන ලද ජන විකාශන හා ෙසෞඛ්‍ය<br />
4
සංගණනයට අනුව ශී ලංකාෙව් කුටුම්භයන් ෙගන් 78 % කට වඩා වැඩි පමාණයක් භාවිතා කරන ෛජව<br />
ස්කන්ධ වලින් පමුඛතාවයක් ගන්ෙන් දර ඉන්ධනයි. විකල්ප ෛජව ස්කන්ධ ඉන්ධන ෙලස සත්ව ෙපෝර<br />
හා ෙබෝග අවෙශේෂ භාවිතා ෙකෙර්. වර්ෂ 2007 දී නාගරික ජනගහනෙයන් 34 % ක් ද ගාමීය<br />
ජනගහනෙයන් 84 % ක් ද වතු ජනගහනෙයන් 96 % ක් මූලික ඉන්ධන පභවය ෙලස දර ඉන්ධන භාවිතා<br />
කරන බව වාර්තා ෙව්. ශී ලංකාෙව් 80 % ක පමාණයට වඩා කුටුම්භයන්ට විදුලි පහසුකම් තිබුණ ද ඒවාෙය්<br />
පිරිවැය ෙහේතුෙවන් ෙබොෙහෝ නිවැසියන් විදුලිය භාවිතා කරන්ෙන් තම නිෙවස් ආෙලෝකකරණය කිරීම<br />
පිණීසය.<br />
ඉවුම් පිහුම් කටයුතු සඳහා ෙජව ස්කන්ධ දහනය තුලින් මිනිසාෙග් ෙසෞඛ්‍යයට අහිතකර දව්‍ය රාශියක්<br />
එනම් අංශුන්, කාබන් ෙමොෙනොක්සයිඩ් (CO 2 ) නයිටජන් ඔක්සයිඩ් (NO 2 ) සල්පර් ඩෙයොක්සයිඩ් (SO 2 )<br />
ෙපෝමැල්ඩිහයිඩ් හා බහුචකීය කාබනික දව්‍ය වැනි පිළිකා කාරක දව්‍ය ඇතුලත් ෙබන්ෙසොපයිරින් නිපද ෙව්.<br />
ගෘහස්ථ වායු දූෂණයට නිරාවරණය වීම තුලින් උග නිදන්ගත ෙරෝග වන නියුෙමෝනියාව, උග ස්වශන<br />
ආසාදන, ක්ෂය ෙරෝගය, ඇදුම, හෘද වාහිනී (Cardiovascular) ආශිත ෙරෝග, ඇස්වල සුද ඇතිවීම, වැනි<br />
අහිතකර ෙසෞඛ්‍ය පතිපල හා දීර්ඝකාලීනව ගෘහස්ථ වායු දූෂණයට නිරාවරණය වීම පිළිකා හට ගැනීම<br />
සඳහා ෙහේතු ෙව් යැයි ද අනුමාන ෙකෙර්.<br />
බල ශක්ති නිෂ්පාදනය<br />
1.2 රූප සටහන - ශී ලංකාෙව් බල ශක්ති උත්පාදනය<br />
මූලාශය : 2011 ශී ලංකාෙව් සමාජ ආර්ථික දත්ත - ශී ලංකා මහ බැංකුව<br />
5
ශී ලංකාෙව් තාප විදුලිය ජනනය කිරීෙම් දී සිදුවන වායු විෙමෝචනයන් ශී ලංකාෙව් වායු දූෂණය සඳහා<br />
සැළකිය යුතු දායකත්වයක් දරයි. ලංකාව තුළ විදුලිය ජනනය කිරීම සඳහා භාවිතා කරන ඉන්ධන වල<br />
විශාල ෙවනසක් පසු ගිය කාලය තුළ දී සිදුවී තිෙබ්. වර්ෂ 1995 වන විට රෙටහි විදුලි අවශ්‍යතාවෙයන් 95 %<br />
ක් සපුරාලනු ලැබුෙය් ජල විදුලිය මගිනි. නමුත් ජල බල ශක්ති සම්පත් වල සීමාසහිත බවත්, විදුලිය සඳහා<br />
වර්ධනය වන ඉල්ලුමත් ෙහේතුෙවන් පසුගිය දශකය තුල දී ෙමම තත්වය සීග ෙලස ෙවනස් වී ඇත. ෙම් වන<br />
විට ජාතික විදුලිබල අවශ්‍යතාවෙයන් සියයට 40 ක් 50 ක් පමණ තාප විදුලි බලය උත්පාදවය මගින්<br />
සපුරාලනු දක්නට ලැෙබ්.<br />
ශී ලංකාෙව් වායු දූෂණය සඳහා වන ඉහතින් සඳහන් කළ පභවයන්ට අමතරව ෙහේන් ෙගොවිතැන හා කැළෑ<br />
ගිනි ගැනීම් වැනි ෙහේතු යම් පමාණයකට වායු දූෂණය වීම සඳහා දායක ෙව්, නමුත් ෙමම ෙහේතූන් එතරම්<br />
සැළකිය යුතු මට්ටමක ෙනොපවතින අතර එමගින් ඇතිවන බලපෑම් කමෙයන් හීන ෙවමින් පවතී.<br />
ජාතික මට්ටෙමන් කියාත්මක කර ඇති වැඩ සටහන්<br />
ශී ලංකාෙව් වායු දූෂණය පාලනය සම්බන්ධව පනවා ඇති ෙරගුලාසි<br />
පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම හා කළමනාකරණය කිරීෙම් මුලික අරමුණින් 1980 අංක 47 දරණ ජාතික<br />
පාරිසරික පනත (1988 හා 2000 හි දී සංෙශෝධිත) බලාත්මක කරන ලදී. ජාතික පාරිසරික පනෙත්<br />
(සංෙශෝධිත) 23 වන වගන්තිෙයන් හා 1990 ජාතික පාරිසරික (ආරක්ෂා කිරීම හා තත්වය) ෙරගුලාසි<br />
යටෙත් වායු දූෂණ විෙමෝචන වායු ෙගෝලයට මුදා හැරීම තහනම් කර ඇත.<br />
- 1994 මැයි 3 වන දින දරණ අංක 817/6<br />
දරණ ෙමෝටර් රථ පවාහන ෙරගුලාසිය<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරී<br />
සැළැස්ම - උපාය මාර්ග<br />
- 1994 ෙදසැම්බර් 20 දිනැති අංක 850/4<br />
1. පරිසර හිතකාමී පවාහන හා යටිතල<br />
දරණ ඕෙසෝන් ක්ෂය කාරක දව්‍යය හා පහසුකම් පද්ධති ඇති කිරීම<br />
ස්වභාවික පරිසර (සංසරණ වායු තත්ව) 2. සුපිරිසිදු ඉන්ධන කරා ෙයොමුවීම<br />
ෙරගුලාසිය<br />
3. විෙමෝචන ෙල්ඛනය සකස් කර<br />
පවත්වාෙගන යාම<br />
- 2000 ජූනි 23 දිනැති 1137/35 අංක දරණ<br />
4. විදුලි බලාගාර හා අධික ෙලස දූෂණ කාරක<br />
සංෙශෝධිත ෙරගුලාසිය (වායු විෙමෝචන, ජනනය කරනු ලබන කර්මාන්ත වල<br />
විෙමෝචන අධීක්ෂණය කිරීම<br />
ඉන්ධන හා වාහන ආනයන පමිති)<br />
5. වාහන විෙමෝචන අවම කිරීම හා පාලනය<br />
- 2003 ජූනි මස 30 දිනැති අංක 1295/11 කිරීම<br />
දරණ ජාතික පාරිසරික සංෙශෝධිත ගැසට්<br />
පතය<br />
6. බාහිර වායු තත්ත්ව නිරීක්ෂණ කමයක්<br />
කියාත්මක කිරීම<br />
7. තාක්ෂණික හා සමාජීය මැදිහත්වීම තුළින්<br />
- 2003 ජූනි මස 30 දිනැති අංක 1295/11 අභ්‍යන්තර වායු දූෂණය කළමනාකරණය<br />
කිරීම<br />
6
දරණ ජාතික පාරිසරික සංෙශෝධිත ෙරගුලාසිය (වායු විෙමෝචන, ඉන්ධන හා වාහන ආනයන පමිති)<br />
- 2008 ජූලි 09 දිනැති 1557/14 දරණ අතිවිෙශේෂ ගැසට් පතය<br />
- 1994.12.20 දිනැති අංක 850/11 දරන ජාතික පාරිසරික (සංසරණ වායු තත්ව) ෙරගුලාසිය 2008.08.15<br />
දිනැති අංක 1562/22 දරණ අති විෙශේෂ ගැසට් පතය මගින් සංෙශෝධනය කරන ලදී.<br />
- 2008 ජුලි මස 30 වන දින අංක 1557/14 ගැසට් පතයට අනුව 1980 අංක 47 දරණ පාරිසරික පනෙත්<br />
ෙපටල් හා ඩීසල් වාහන සහ වායු විෙමෝචන ඉන්ධන හා වාහන ආනයන පමිති පහත සඳහන් පරිදි ෙව්.<br />
1.1 වගුව - වායු විෙමෝචන ෙරගුලාසි<br />
වන දි න නිකුත් වූ ගැසට් අංක 09 ජූලි 2008 දරණ ජාතික පාරිසරික පනත යටෙත් 47 අංක<br />
1557/ . ල් වාහන සඳහා වන වායු විෙමෝචන ෙරගුලාසි පහත පරිදි ෙව්හි සඳහන් ඩීසල් සහ ෙපට 14<br />
ල්ෙපට (අ) වාහන<br />
1980<br />
0වාහන වර්ගය<br />
ෙමෝටර් බයිසිකල්, ෙමෝටර්<br />
ටයිසිකල් හැර ෙවනත් වාහන<br />
ෙපටල් ෙමෝටර් ටයිසිකල් සහ<br />
ෙමෝටර් බයිසිකල්<br />
2ආ.) ඩීසල් වාහන<br />
වාහන වර්ගය<br />
ඩීසල් වාහන<br />
2008 අෙපේල් 01 වන දින සිට<br />
කාබන් හයිෙඩොකාබන්<br />
1ෙවනත් කරුණු<br />
ෙමොෙනොක්සයිඩ් HC (PPM v/v)<br />
CO % v/v<br />
4.5 1200 පණ ගන්වා ධාවනය<br />
ෙනොකර සහ RPM<br />
2500 බර ෙනොපටවා<br />
6 9000<br />
3ක්ෂණික ත් වරණෙය් දී ධූම පාරාන්ධතාව k සාධකය<br />
(මීටරයට)<br />
42008 අෙපේල් 01 වන දින සිට<br />
58.0<br />
% v/v - ධාරිතාව සියයට පමාණෙයන්<br />
PPM<br />
- මිලියනයකට ෙකොටස්<br />
RPM - මිනිත්තුවට වට<br />
ශී ලංකාෙව් වායු දූෂණය වන ලක්ෂීය පභව හා<br />
ලක්ෂීය ෙනොවන පභව පාලනය කිරීම<br />
අනිවාර්ය ෙව්. වායු දුෂණය වන ලක්ෂීය පභව<br />
පාලනය කිරීෙම් උපකමයක් වශෙයන් පරිසර<br />
අධිකාරිය මගින් වායු විෙමෝචන ලක්ෂීය පභව<br />
පමිතීන් සකස් කරමින් පවතී.<br />
වායු දුෂණය සම්බන්ධව පතිපත්ති<br />
වායු තත්ව කළමනාකරණය<br />
පරිසර හිතකාමී පවාහන ෙසේවයක් ස්ථාපිත කරනු<br />
වස් හරිත තාක්ෂණය උපෙයෝගී කර ගනිමින් ෙපොදු<br />
පවාහනය හා ඒ ආශිත යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය<br />
කරනු ලැෙබ්. ෙසෞඛ්‍යමය ගැටළු අවම කිරීම සඳහා<br />
සුපිරිසිදු ඉන්ධන භාවිතය පවර්ධනය කරනු ලැෙබ්.<br />
වායු විෙමෝචන පමිතීන් හඳුන්වාදීම මගින් පරිසර<br />
හිතකාමී පවාහන ෙසේවයක් ස්ථාපිත කිරීමට කටයුතු<br />
කරනු ලැෙබ්.<br />
මහින්ද චින්තන ඉදිරි දැක්ම,<br />
පිටු අංක - 158<br />
7
- ජාතික වායු තත්ව කළමනාකරණ පතිපත්තිය - 2000<br />
- ශී ලංකාෙව් බල ශක්ති පතිපත්තිය - 1997<br />
- ජාතික පවාහන පතිපත්තිය - 2008<br />
• 1993 පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීම් ෙරගුලාසි වලට අනුව එහි සඳහන් ෙකොට ඇති නිර්ෙද්ශිත ලැයිස්තුෙව්<br />
ඇතුලත් නව ව්‍යාපෘතීන් ආරම්භ කිරීෙම් දී පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීමක් ෙහෝ මූලික පාරිසරික<br />
පරීක්ෂණයක් සිදු කළ යුතු වන අතර ව්‍යාපෘති කටයුතු කියාත්මක කිරීමට ෙපර අදාල බලපතය ලබා ගත<br />
යුතුය.<br />
• ෙකොළඹ නාගරික බල පෙද්ශය තුළ පිරිෙහමින් පවතින වායු තත්වය විවධ පාලන උපකම තුලින් යළි<br />
ස්ථාපිත කරනු වස් 1997 දී “Clean Air 2000“<br />
කියාකාරි සැළැස්ම හඳුන්වාදීම හා මිනිස්<br />
කියාකාරකම් තුළින් ජනිත වන හානිකර වායු<br />
විෙමෝචනයන් පහත වැෙටන පරිදි අභිමත වායු<br />
මට්ටම් පවත්වා ගනිමින් වායු දූෂණය ෙහේතුෙවන්<br />
හට ගන්නා ෙරෝග අවම කිරීෙම් අරමුණින් 2015<br />
කියාකාරි සැලැස්ම හඳුන්වාදීම.<br />
• සංවර්ධනය, සම්බන්ධීකරණය, ඒකාබද්ධව වැඩ<br />
සටහන් හා යාන්තණයක් ඇති කිරීම තුලින් වායු දූෂණය අඩු කිරීම සඳහා වන සම්පත් හා පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශෙයන්, පරිසර අධිකාරිය හා වායු සම්පත් සම්බන්ධ සියළු පාර්ශ්වකරුවන්ෙග්<br />
හවුල්කාරත්වෙයන් 2001 වර්ෂෙය් දී “වායු සම්පත් කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානය“ පිහිටුවන ලදී.<br />
ආයතන ශක්තිමත් කරණය, ධාරිතා වර්ධනය, වායු සම්පත් පර්ෙය්ෂණ වැඩ සටහන් සංවර්ධනය හා<br />
වායු සම්පත් ෙතොරතුරු පචාරණය සඳහා වායු සම්පත් ෙතොරතුරු මධ්‍යස්ථානයක් ස්ථාපිත කිරීමත් මීට<br />
ඇතුලත් ෙව්.<br />
• වාහන ධාවනය කරවීම හා වාහන වල ඉන්ධන දහනෙයන් සිදුවන වායු විෙමෝචනය අඩු කිරීම තුලින්<br />
සංසරණ වායු තත්වය වැඩි දියුණු කිරීම, ෙසෞඛ්‍යයට ෙහේතුවන අවධානම අඩු කිරීම, හා ජීවන තත්වය<br />
වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා වාහන විෙමෝචන ප් රමිතීන් කියාත්මක කිරීම සඳහා "වාහන විෙමෝචන<br />
පරීක්ෂණ (Vehicle Emission Test ‐ VET) වැඩ සටහන" හඳුන්වාදීම<br />
ශී ලංකාෙව් ඇති සියළුම වාහන වලට ඒවාෙය් වාර්ෂික ආදායම් බලපතය ලබා ගැනීම සඳහා ෙමම<br />
වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂණ සහතිකය ලබා ගැනීම අත්‍යාවශ්‍ය ෙව්. ෙමය දැනට ලංකාෙව් නැෙගනහිර<br />
8
හා උතුරු පළාත් වල හැර අෙනකුත් සියළු පළාත් වල කියාත්මක ෙව්. ෙමම වැඩ සටහන ෙමෝටර් රථ<br />
පවාහන ෙකොමසාරිස් ෙදපාර්තෙම්න්තුව විසින් කියාත්මක කරන අතර පරිසර අමාත්‍යාංශෙය් වායු<br />
සම්පත් කළමනාකරන ෙක්න්දය විසින් පසු විපරම් කටයුතු හා ඇගයීම් කටයුතු සම්බන්ධීකරනය<br />
ෙකෙර්.<br />
• වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂණ වැඩ සටහන යටෙත් “වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂණ අරමුදල“ පිහිටුවන ලද<br />
අතර වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂණ වැඩ සටහන යටෙත් ෙමෝටර් රථ පවාහන ෙකොමසාරිස්<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුවට ලැෙබන ආදායම් හා අෙනකුත් ෙම් හා සම්බන්ධ සියළුම ආදායම් ෙමම අරමුදලට<br />
බැර කිරීමටත් වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂණ වැඩ සටහන සම්බන්ධ සියළුම පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් හා ඒ<br />
සම්බන්ධ කටයුතු පරිපාලනය, යටිතල පහසුකම් ඇති කිරීම, යන්ත හා යන්ෙතෝපකරණ මිලදී ගැනීම,<br />
ධාරිතා වර්ධනය, පර්ෙය්ෂණ, සංවර්ධනය, පුහුණුව, දැනුවත් කිරීම හා නිපුනතා සංවර්ධන කටයුතු<br />
වැනි කටයුතු සඳහා වියදම් දැරීම අරමුණු ෙකොට ෙගනය.<br />
• ගැෙසොලීන් බල ශක්තිෙයන් ධාවනය කරන වාහන වලින් පරිසරයට මුදා හරින වායු විෙමෝචන අවම<br />
කිරීම සඳහා වර්ෂ 2003 දී ඊයම් රහිත ගැෙසොලින් හඳුන්වා ෙදන ලදී.<br />
• ඩීසල් වාහන, ඩීසල් බල ශක්ති නිෂ්පාදනාගාර හා ඔෙටෝ ඩීසල් භාවිතා කරන කර්මාන්ත ශාලා මගින්<br />
වායු ෙගෝලයට මුදා හැෙරන සල්පර්ඩෙයොක්සයිඩ් (So 2 ) විෙමෝචන අවම කිරීම සඳහා වර්ෂ 2001 –<br />
2005 අතර කාලය තුළ අඩු සල්පර් ඩීසල් හඳුන්වා ෙදන ලදී. ඒ අනුව ඩීසල් වල අඩංගු සල්පර් පමාණය<br />
15000 PPM (මිලියනයකට ෙකොටස් Parts per million) සිට 3000 ppm දක්වා අඩු කරන ලදී. ඉදිරි<br />
වර්ෂ වලදී තව දුරටත් ඩීසල් වල අඩංගු සල්පර් පමාණය 500 ppm දක්වා අඩු කිරීමට බලාෙපොෙරොත්තු<br />
ෙව්.<br />
• වර්ෂ 2008 ජනවාරි මාසෙය් සිට කියාත්මක වන පරිදි රජය විසින් ෙදපහර එන්ජිම් සහිත තිෙරෝද රථ<br />
( Two Stroke Three Wheelers) ආනයනය තහනම් කරන ලදී.<br />
9
වායු තත්වය පරීක්ෂා කිරීෙම්<br />
රූප සටහන 1.3 ෙකොළඹ ෙකොටුෙව් (PM 10 හි සාමාන්‍යය<br />
මධ්‍යස්ථානයක් ෙකොළඹ ෙකොටුව<br />
පෙද්ශෙය් පිහිටුවා ඇත. 1997 වර්ෂෙය්<br />
සිට ෙමම මධ්‍යස්ථානෙයන් සංසරණ<br />
වායු තත්වය අඛණ්ඩව නිරීක්ෂණය කිරීම<br />
සිදු ෙකෙර්. ෙමම නිරීක්ෂණ වලට අනුව<br />
සාමාන්‍ය වාර්ෂික සංසරණ අංශුමය දව්‍ය<br />
වායු විශ්කම්භය මයිෙකො මීටර 10 ට අඩු<br />
(average annual ambient PM 10 )<br />
මට්ටමට සාෙප්ක්ෂව ස්ථාවර මට්ටමක<br />
එනම් 69 සිට 82 hg/m3 (ඝණ<br />
මීටරයකට මයිෙකො ග්රූම්) අතර<br />
පරාසයක් පවතින බව ෙපෙන්. ෙමම පමාණය ජාතික සංසරණ වායු තත්ව පමිතීන් හි නිරූපිත උපරිම<br />
ඉඩ දිය හැකි මට්ටම වන 50 hg/m3 පමාණයට වඩා වැඩි පමාණයක් ෙව්. තවද සාමාන්‍ය වාර්ෂික<br />
අංශුමය දව්‍ය (PM 10 ) සාන්දන මට්ටම 70 hg/m3 සිට 60 hg/m3 දක්වා සැළකිය යුතු මට්ටමකින්<br />
අඩුවීමක් ෙපන්නුම් කරන අතර එය 2010 වර්ෂෙය්<br />
දී 64 hg/m3 ෙව්.<br />
10
2 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
ශාක සත්ව හා පරිසර පද්ධති සුරැකීම<br />
ශී ලංකාව ෛජව විවිධත්වෙයන් අනූන රටක් වන අතර ෙලෝකෙය් ෛජව විවිධත්ව උණුසුම් කලාප<br />
(Biodiversity hotspot) 34 අතුරින් එකක් ෙලස පිළිගැෙන්. ජීවීන්ෙග් වාසස්ථාන හානිය හා වාසස්ථාන<br />
කැබලි වීම, වන හායනය, ඉඩම් අනවසරෙයන් අත්පත් කර ගැනීම, කෘෂි රසායන දව්‍ය භාවිතය, ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස වල බලපෑම වැනි ඍජු හා වක සාධක වල බලපෑම මත වර්තමානෙය් ෛජව විවිධත්වය සීග<br />
ෙලස විනාශ වන බව/හායනය වන බව පැහැදිලිව හඳුනා ෙගන ඇත. ෛජව විවිධත්වය පිළිබිඹු ෙකෙරන<br />
ප් රධාන දර්ශකයක් ෙලස රෙටහි වන වැස්ම පතිශතයක් ෙලස සැළකිය හැකි අතර එය 1992 හා 2010<br />
වර්ෂ වල පිළිෙවළින් 1.86 සිට 0.27 (සාමාන්‍ය වාර්ෂික හායනය) අඩු වී ඇත. ඉඩම් අනවසරෙයන් අත්පත්<br />
කර<br />
ගැනීම වන හරණය තීරණය කිරීෙම් ෙහේතුවක් ෙලස සළකන අතරම එය පධාන සංෙරෝධකයක් ද ෙව්.<br />
විෙශේෂ සංරක්ෂණෙය් දී ඉතා වැදගත් තීරණාත්මක පුවත ෙලස වාර්තා වන්ෙන් මෑතක දී ලංකාවට<br />
ආෙව්ණික උභය ජීවීන් 21 ක් වඳ වී යාමයි. ආවරණ විෙශේෂයක් (Umbrella Species) ෙලස සළකන වන<br />
අලින් සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා ගන්නා පියවරයන් අෙනක් සතුන් සංරක්ෂණයවීම සඳහා ද ඉවහල් ෙව්.<br />
එමනිසා වන අලින් සංරක්ෂණය කිරීම රෙටහි ෛජව විවිධත්වය සංරක්ෂණෙයහි ලා ඉතා වැදගත් ෙව්.<br />
නමුත් මෑතකදී විවිධ ෙහේතූන් නිසා අලි මිනිස් ගැටුම උග වී ඇති අතර වන ජීවී ෙදපාර්තෙම්න්තුෙව්<br />
සංරක්ෂණ සංඛ්‍යාන වලට අනුව 2010 වර්ෂය තුලදී මිනිස් ජීවිත 131 ක් ද අලි 227 ක් ද මරණයට පත් වී<br />
ඇත.<br />
11
වර්තමානෙය් විවිධ ෙහේතූන් නිසා ලංකාෙව්<br />
ෛජව විවිධත්වය තර්ජනයට ලක් වී ඇත. ඒ<br />
අනුව තර්ජනයට ලක් වූ සත්ව හා ශාක<br />
විෙශේෂයන්ෙග් ස්ථානීයව හා පරිබාහිරව<br />
සංරක්ෂණය කරනු වස් පරිසර අමාත්‍යාංශෙය්<br />
ෛජව විවිධත්ව ෙල්කම් කාර්යාලය විසින් ශී<br />
ලංකාෙව් ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය කියාවට<br />
නැගීම සඳහා කාර්ය රාමුව සකස් කිරීම ශී<br />
ලංකාෙව් තර්ජනයට ලක් වූ සත්ව හා ශාක<br />
විෙශේෂයන්ෙග් රතු දත්ත ලැයිස්තුව<br />
යාවත්කාලීන කිරීම මගින් පියවර ෙගන ඇත. ශී<br />
ලංකාෙව් තර්ජනයට ලක් වූ සත්ව හා ශාඛ<br />
විෙශේෂයන්ෙග් රතු දත්ත ලැයිස්තුව වසර<br />
තුනකට වරක් යාවත්කාලීන කරන අතර එහි<br />
නවතම යාවත්කාලීන කිරීම ෙමම වර්ෂෙය් දී<br />
ආරම්භ කරන ලද අතර එය ලබන වසෙර් දී<br />
අවසාන කිරීමට බලාෙපොෙරොත්තු ෙව්. ෙමම රතු<br />
දත්ත ලැයිස්තුව 2007 වර්ෂෙය් දී හාවත්කාලීන<br />
කරන අවස්ථාෙව් දී ශී ලංකාෙව් ඇති ශාඛ<br />
විෙශේෂ අතරින් 1/3 ක් සැළකිල්ලට ගන්නා ලද<br />
අතර ෙමම වර්ෂෙය් දී ලංකාෙව් ඇති සියළුම<br />
ශාඛ විෙශේෂ සැලකිල්ලට භාජනය කර ඒවාෙය්<br />
වර්තමාන තත්වය වඩාත් ෙහොඳින් සංරක්ෂණය<br />
කිරීම සඳහා ඇගයීමට ලක් කිරීමට අදහස්<br />
ෙකෙර්. ඉහළ ෛජව විවිධත්වය ෛජව<br />
පූර්ෙව්ක්ෂණ කියාවලිය සඳහා විශාල<br />
දායකත්වයක් සපයයි. එෙහයින් අභ්‍යන්තර හා බාහිර පුද්ගලයින් හා ආයතන රෙට් ෛජව සම්පත් අයුතු<br />
ෙලස හා නීති විෙරෝධී ෙලස උකහා ගනී. ෙමම කරුණු පිළිබඳව හඳුනාගත් ෛජව විවිධත්ව ෙල්කම්<br />
කාර්යාලය ජාන සම්පත් සඳහා පෙව්ශ වීම හා රෙට් ෛජව සම්පත් වගකීෙමන් යුතුව භාවිතා කිරීෙම්<br />
අරමුණින් පතිලාභ භුක්ති විඳීම පිළිබඳව අදාල නීති සකස් ෙකෙරමින් පවතී.<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරී<br />
සැළැස්ම - උපාය මාර්ග<br />
1. ෙතොරතුරු හුවමාරුව හා ජාලකරණය ඇතුළුව<br />
ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය සඳහා පතිපත්ති,<br />
ෛනතික හා ආයතනික රාමුව ශක්තිමත් කිරීම<br />
2. පශස්ථ රක්ෂිත ජාලයක් ස්ථාපනය කිරීම හා<br />
තර්ජනයට ලක් වූ වැදගත් විෙශේෂ පතිසාධනය<br />
කර ගැනීම.<br />
3. රක්ෂිත පෙද්ශ ජාලෙයන් පිටත ශාක හා<br />
සත්ත්ව විෙශේෂ සංරක්ෂණය හා තිරසාර ෙලස<br />
භාවිතා කිරීම.<br />
4. ෛජව විවිධත්ව තක්ෙසේරුව හා සංරක්ෂණය<br />
ආර්ථික විද්‍යාව මගින් ෛජව විවිධත්ව<br />
සංරක්ෂණ මූල්‍ය යාන්තණයක් ස්ථාපනය<br />
කිරීම<br />
5. තිරසාර කෘෂිකාර්මික සංවර්ධනයක් උෙදසා<br />
ජාන සමපත් ඥානාන්විතව භාවිතය<br />
6. ජාන සම්පත් ෙවත පෙව්ශය සීමා කිරීම<br />
7. ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණයට අදාල<br />
සම්පදායික දැනුම හා ව්‍යවහාරයන්<br />
සංරක්ෂණය කිරීම<br />
8. සියළු ක්ෙෂේතයන්හි ෛජව විවිධත්ව<br />
පර්ෙය්ෂණ හා සංවර්ධන කටයුතු ඒකාබද්ධ<br />
කිරීම හා පවර්ධනය කිරීම<br />
9. පතිලාභ හුවමාරු තර ගැනීෙම් යාන්තණයක්<br />
මගින් ෛජව විවිධත්ව තිරසාර භාවිතය සඳහා<br />
පහසුකම් සැළසීම<br />
10. අධ්‍යාපන හා අෙනකුත් අදාල විෂය ක්ෙෂේතයන්<br />
තුළට ෛජව විවිධත්වය ඒකාබද්ධ කිරීම<br />
ලංකාෙව් ස්වභාවික පරිසර පද්ධති සංරක්ෂණය කිරීෙමහි ලා වගකිව යුතු පධාන රාජ්‍ය ආයතන ෙදකක්<br />
වන වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව හා වන ජීවී සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව ෛජව විවිධත්වය<br />
සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා දැනටමත් යම් යම් කියා මාර්ග ෙගන ඇති අතර එය ඉදිරි දශක වලටත් අඛණ්ඩව<br />
කියාත්මක කරනු ඇත. දිවයින පුරා පැතිර ඇති රක්ෂිත පෙද්ශ ජාලය පිළිබඳව විද්‍යාත්මක හිදැස්<br />
12
විශේල්ෂණයක් සිදු ෙකොට ෛජව විවිධත්ව සඳහා වැදගත් වන පෙද්ශ ලංකාෙව් විධිමත් රක්ෂිත පෙද්ශ<br />
ජාලයට ඇතුලත් කිරීමට පියවර ෙගන ඇත. ෙමම කියාවලිය මගින් අදාල බිම් පමාණය නීතිමය<br />
රැකවරණය සහිතව වැඩි කර ගැනීමටත් සහශ් ර සංවර්ධන අභීමතාර්ථයන් හී 7 වන අභිමතාර්ථයන් මුදුන්<br />
පමුණුවා ගැනීමටත් පාදක විය.<br />
පරිසර අමත්‍යාංශය, වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව හා එක්ව කමවත් හා විද්‍යාත්මක පෙව්ශයක් තුළින්<br />
අවිචාරවත් ෙලස වන හරණය කළ වැදගත් සත්ව හා ශාක වලින් යුත් බිම් කඩවල් ෛජව විවිධත්වෙයන්<br />
වැදගත් පෙද්ශ ෙලස පකාශ කිරීමට කටයුතු ෙකෙරමින් පවතී. ෙහෝර්ටන් තැන්න, ශී පාද අඩවිය, නකල්ස්<br />
සංරක්ෂිත වනාන්තරය 2010 වසෙර් ෙලෝක උරුමයක් ෙලස පකාශයට ලක් කිරීම, ස්වභාවික සම්පත්<br />
සංරක්ෂණය කිරිම හා පතිලාභ රටපුරා විසුරුවීමට තැබූ සංධිස්ථානයක් ෙලස සනිටුහන් ෙව්. එෙසේම එම<br />
සංරක්ෂිත පෙද්ශය යුෙනසේකෝ සංවිධානය විසින් සුපිරි ෛජව විවිධත්ව උණුසුම් කලාපයක් ෙලස<br />
පකාශයට පත් කර ඇත.<br />
2.1 වගුව - ශී ලංකාෙව් තර්ජනයට ලක් වූ ඒක ෙද්ශිය අපෘෂ්ඨවංශික සත්වයන්ෙග් සාරාංශයක්<br />
මුළු විෙශේෂ<br />
සංඛ්‍යාව<br />
දැඩි අන්තරායට<br />
ලක් වූ (CR)<br />
අවධානම්<br />
(EN)<br />
අන්තරාදායක<br />
(VU)<br />
මුළු තර්ජනයට<br />
ලක් වූ<br />
ක්ෂීරපායින් 91 (16) 9 (2) 20 (8) 12 (4) 41 (14)<br />
පක්ෂීන් 227 (33) 10 15 (6) 21 (10) 46 (16)<br />
උරගයින් 171 (101) 16 (12) 23 (16) 17 (9) 56 (37)<br />
උභය ජීවීන් 106 (90) 12 (12) 34 (34) 6 (5) 52 (51)<br />
මිරිදිය මත්ස්‍යයින් 82 (44) 10 (8) 7 (4) 11 (8) 28 (20)<br />
එකතුව 677 (284) 57 (34) 99 (68) 67 (36) 223 (138)<br />
මූලාශය: පරිසර අමාත්‍යාංශය<br />
සටහන - එක් එක් තක්ෙසෝනයට අයත් ජීවීන් සංඛ්‍යාව සැළකීෙම් දී ඒවාෙය් සමුදීය විෙශේෂ හා ෙමරට තුළ<br />
අභිජනනය කරන ගහනයන් සංචාරක විෙශේෂ වල අගයන් ඇතුලත් ෙනොෙව්. ඒක ෙද්ශීය වි ෙ◌ශ්ෂ වරහන්<br />
තුල දක්වා ඇත<br />
ෛජව විවිධත්වය මගින් අපට ලබා ෙදන පතිලාභ<br />
රටකට ෛජව විවිධත්වය තුලින් විවිධ පෙයෝජන ලැබිය හැකි වුවත් එහි වටිනාකම නියම ෙලස අගය<br />
කිරීමට ලක් කර ෙනොමැති අතර විෙශේෂයන් ෙහෝ ගහනයන් වඳ වන තුරු ඒවා ෙනොසළකා හැරීම ෙහෝ<br />
අගය කිරීමක් ෙනොෙකෙර්. නමුතු අපකට ෙනොවැදගත්යැයි සිතන ජීවිෙයකු පරිසර පද්ධතිය තුල නැවත<br />
ඇති ෙනොකළ හැකි භූමිකාවක් කියා කිරීම ෙහෝ එම ජීවියාෙග් පභවය, ජාන ෙහෝ ඹෟෂධය අත්‍යාවශ්‍ය වුවත්<br />
හැකි ෙව්.<br />
13
• ආහාර<br />
අප සියළුම ආහාර ලබා ගන්ෙන් ජීවීන් ෙගනි. ෙබොෙහෝ වන ගත ජාන සම්පත් වල මූලාශයන් ෙලස ෙහෝ<br />
ගෘහස්ථ ෙබෝග වැඩි දියුණු කිරීම මගින් ශාඛ විෙශේෂ මිනිසාෙග් ආහාර සැපයුම් කියාවලියට වැදගත්<br />
දායකත්වයක් ලබා ෙදයි.<br />
• ඖෂධ<br />
ජීවීන් මගින් ඉතා වැදගත් ඖෂධ සැපයීම සිදුෙව්. ෙලෝකෙය් ලියෙවන මුළු ෙබෙහත් වට්ෙටෝරු<br />
පමාණෙයන් වලින් අඩකට වඩා ස්වභාවික මූල දව්‍ය වලින් යුත් නිෂ්පාදිත වලින් නිර්ෙද්ශිත ෙව්.<br />
සංවර්ධනය ෙවමින් පවතින රටවල් වලින් ලබා ගන්නා ශාඛ සතුන් හා ක්ෂද ජීවීන් වලින් නිපදෙවන<br />
ඖෂධ නිෂ්පාදන වටිනාකම වර්ෂයකට ඇ. ෙඩොලර් මිලියන 30 ට වඩා වැඩි ෙවතැයි එක්සත් ජාතීන්ෙග්<br />
සංවර්ධන වැඩ සටහන මගින් තක්ෙසේරු කර ඇත.<br />
• පාරිසරික පතිලාභ<br />
මිනිස් ජීවිත අෙනකුත් ජීවීන් විසින් සිදු කරනු ලබන පාරිසරික ෙසේවාව හා ෙවන්තළ ෙනොහැකි ෙලස<br />
සම්බන්ධ වී ඇත. පස් නිර්මාණය වීම, අපදව්‍ය අවෙශෝෂණය කර ගැනීම, ජලය හා වාතය පවිතකරණය,<br />
ෙපෝෂක චකියකරණය, සූර්ය්‍ය ශක්තිය අවෙශෝෂණය කර ගැනීම හා ආහාර නිෂ්පාදනය වැනි ෙසේවාවන්<br />
ෛජව විවිධතිවය මත රඳා පවතී.<br />
• ෙසෞන්දර්ර්‍යාත්මක හා සංස්කෘතික පතිලාභ<br />
ෙබොෙහෝ ජනතාව දඩයම, මසුන් ඇල්ලීම, විෙනෝද පා ගමන්, වන ජීවීන් නැරඹීම වැනි ෙසොබා දහම පදනම්<br />
කරගත් කියාකාරකම් තුලින් වින්දනය ලබති. ෙමම කියාකාරකම් මගින් පාණවත් කායික ව්‍යායාම හා<br />
ස්වභාවිකත්වය හා බැඳුණු මානසික හා භාවාත්මක සුවතාවයක් ලබා ෙද්.<br />
ශී ලංකාෙව් ෛජව විවිධත්වයට එල්ල වන තර්ජන<br />
නීති විෙරෝධී දඩයම් කිරීම හා දැව ෙහලීම්, වනාන්තර ඉඩම්<br />
බෙලන් අත්පත් කර ගැනීම ෙම් අතර සැළකිල්ලට භාජනය<br />
ෙව්. එනමුත් සම්මත කරල ලද නීති කියාත්මක කිරීම<br />
ෙහේතුෙවන් ෙමම කියාකාරකම් අඩුෙවමින් පවතී<br />
• වාණිජ අරමුණු උෙදසා විෙශේෂයන් (Species) අධි<br />
උපෙයෝජනය<br />
• ජීවීන්ෙග් වාසස්ථාන විනාශවීම හා කැබලිවීම<br />
• ෛජව විවධත්වය පිළිබඳ ෙනොදැනුවත්කම හා<br />
අධ්‍යාපනයක් ෙනොමැතිකම<br />
• ඉඩම් බෙලන් අත්පත් කර ගැනීම, නීති විෙරෝධී දැව<br />
ෙහලීම්, නීති විෙරෝධී පතල් කැණීම්, වනාන්තර හිටු<br />
ෛජව විවිධත්වය තර්ජනය වන්ෙන්<br />
කුමකින් ද<br />
• ස්වභාවික ෙහේතු මත වඳවී යාම<br />
• මිනිස් කියාකාරකම් ෙහේතුෙවන්<br />
ෛජව විවිධත්වය අඩුවීම<br />
- වාසස්ථාන හානිවීම<br />
- වාසස්ථාන කැබලි වීම<br />
- ආකමණකාරී විෙශේෂ,<br />
දූෂණය<br />
- වාණිජ නිෂ්පාදන හා සජීවී<br />
ආදර්ශන<br />
- කාර්මික කෘෂිකර්මාන්ත<br />
- ෙගෝලීය ෙද්ශගුණ විපර්යාස<br />
මැරීම (forest dieback) වැනි මිනිස් හා ස්වභාවික කියාකාරකම් ෙහේතුෙවන් වන සම්පත් හායනය<br />
14
• අධික උලාකෑම ෙහේතුෙවන් තණ බිම් වාසස්ථාන විනාශ වීම. උදා: උඩවලව, බුන්දල හා වස්ගමුව<br />
ජාතික වෙනෝද්‍යාන<br />
• ආකමණකාරී විෙශේෂ නිසා ෙභෞමික හා ජලජ පරිසර පද්ධති විනාශ වීම<br />
• ඉඩම් ෙගොඩ කිරීම, නිවාස තැනීම සඳහා ඉඩම් පිරවීම හා කසළ අපහරණය වැනි කරුණු සඳහා<br />
අවිචාරවත් ෙලස ෙතත් බිම් ෙගොඩ කිරීම<br />
• ඖෂධීය ශාඛ හා දැව ෙනොවන වන නිෂ්පාදන ඇතුලත් ව අෙනකුත් වනාන්තර වලින් ලබා ගන්නා<br />
අනිකුත් ෙද්වල් තිරසාර ෙනොවන ෙලස උකහා ගැනීම<br />
• ෙගෝලීය උණුසුම් වීම, ෙද්ශගුණ විපර්යාස, කාන්තාරිකරණය හා භූමි හායනය වැනි ස්වභාවික<br />
සංසිද්ධීන්<br />
• කෘෂි රසායනික භාවිතය<br />
2.2 වගුව - ෙලෝකෙය් අවදානම් (endangered) හා තර්ජනයට ලක් වූ විෙශේෂ<br />
විෙශේෂය<br />
සංඛ්‍යාව<br />
ක්ෂීරපායින් 2,133<br />
පක්ෂීන් 2,123<br />
උරගයින් 454<br />
උභය ජීවීන් 231<br />
මත්ස්‍යයින් 1,159<br />
කෘමීන් හා අපෘෂ්ඨවංශිකයින් 3,374<br />
මුළු සත්වයන් 9,474<br />
ශාඛ 7,022<br />
මූලාශය : Global Red List<br />
2.3 වගුව - ශී ලංකාෙව් ශාඛ හා සත්ව ෛජව විවිධත්වය - 2007<br />
විෙශේෂ<br />
ඒක ෙද්ශීය<br />
සත්ව විෙශේෂ<br />
අපෘෂ්ඨවංශික සත්වයින් 1,601 355<br />
පෘෂ්ඨවංශික සත්වයින් 932 284<br />
ශාඛ විෙශේෂ<br />
සුපුෂ්පික ශාක 3,771 926<br />
මීවන 348 48<br />
පාසි වර්ග 566 63<br />
අක්මා ශාක 222<br />
ලයිකන 661<br />
මූලාශය : IUCN Red List of “Threatned Fauna and Flora of Sri Lanka (2007)<br />
15
ෛජව විවිධත්වය සංරක්ෂණය සඳහා ෙගන ඇති පියවර<br />
ෛජව විවිධත්වය ස්වභාවෙයන්ම අෙනකුත් අංශ හා පවතින සම්බන්ධතාවය නිසා ස්වභාවික සම්පත්<br />
කළමනාකරණය සඳහා වූ ව්‍යාපෘති හා වැඩ සටහන් මගින් විවිධ පැති ඔසේසේ ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය<br />
කිරීම සඳහා පියවර ෙගන ඇත.<br />
• ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණය කිරීම සඳහා වූ කියාත්මක කළ ව්‍යාපෘති හා වැඩ සටහන්<br />
දහයක් මගින් ෛජව විවිධත්වෙය් විවිධ පැති ඔසේසේ ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය සඳහා පියවර<br />
ෙගන ඇත.<br />
• කැබිනට් අමාත්‍යවරුන්ෙග් අනුමැතිය ඇතිව “ශී ලංකාෙව් ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය කියාවට<br />
ගැනීම සඳහා කාර්ය රාමුව“ පිළිෙයළ කිරීම<br />
• වනාන්තර හා ෙවරළබඩ උප අංශයන් හි ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා වැඩ<br />
අවධාරණයක් ෙයොමු කරමින් වන ක්ෙෂේත මහා සැළැස්ම හා ෙවරළ කලාප කළමනාකරණ<br />
සැළැස්ම පිළිෙයළ කිරීම<br />
• ෛජව විවිධත්ව ෙල්කම් කාර්යාලය විසින් ජාන සම්පත් සඳහා පෙව්ශය ලබා දීම සඳහා නව නීති<br />
ෙකටුම්පත් කිරීම හා ෛජව විවිධත්ව පර්ෙය්ෂණය පිළිබඳව වූ ආචාර ධර්ම පද්ධති පකාශයට පත්<br />
කිරීම හා අමුදව්‍ය හුවමාරුව සම්බන්ධ ගිවිසුම පිළිෙයළ කිරීම අවසාන ෙකොට ඇත.<br />
• ෛජව විවිධත්ව ෙල්කම් කාර්යාලය ෙලෝක සංරක්ෂණ සංගමය (IUCN) හා එක්ව ජාතික<br />
ආකමණකාරී ශාඛ ලැයිස්තුව හා දත්ත ෙපොත පිළිෙයළ කරන ලදී.<br />
• ෛජව විවිධත්ව උද්‍යාන ජාලයක් හා කුරුළු අභය භූමි ස්ථාපනය කිරීම.<br />
• දිනකට නරඹන්නන් 50,000 ක් පමණ පැමිෙණන ජාතික ෙකෞතුකාගාර ෙදපාර්තෙම්න්තුව යටෙත්<br />
ඇති ජාතික විද්‍යා ෙකෞතුකාගාරෙය් ෛජව විවිධත්ව පිළිබඳව ස්ථිර පදර්ශන කුටියක් 1997 දී<br />
අමාත්‍යාංශය විසින් ස්ථාපිත කිරීම.<br />
• අධ්‍යයන ෙපොදු සහතික පත උසස් ෙපළ විද්‍යාව හා භූ ෙගෝල විද්‍යාව විෂය පථයට හා විශ්ව<br />
විද් යාලෙය් මූලික උපාධිෙය් විෂය පථයට ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ විෂය ධාරාව ඇතුලත් කර<br />
තිබීම එෙසේම ෙබොෙහෝ විශ්ව විද්‍යාල වල පශ්චාත් උපාධි ඩිප්ෙලෝමා පාඨමාලා හා ෛජව<br />
විවිධත්වය හා සබැඳුණු පාඨමාලා හඳුන්වා දී ඇත.<br />
• පර්ෙය්ෂණ මගින් ෛජව විවිධත්වෙය් පුළුල් පරාසයක් ආවරණය ෙකෙර්. විශ්ව විද් යාල,<br />
පර්ෙය්ෂණ ආයතන, රජෙය් ෙදපාර්තෙම්න්තු හා රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන විසින් ෙකටි කාලීන හා<br />
දිගු කාලීන පර්ෙය්ෂණ වැඩ සටහන් විශාල පමාණයක් සිදු කර ඇත.<br />
• අමාත්‍යාංශය විසින් ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ ජාතික හා ජාත්‍යන්තර ෙතොරතුරු ලබා ගැනීම,<br />
පිළිෙයළ කිරීම හා ෙබදා හැරීම සඳහා නිශ්කාශන යාන්තණයක් ස්ථාපිත කිරීමට බලාෙපොෙරොත්තු<br />
ෙව්.<br />
16
2.4 වගුව- ජීවීන් කාණ්ඩ අනුව වර්ගීකරණය<br />
බැක්ටීරියා සහ හරිත ඇල්ගී 4,000<br />
ෙපොෙටොෙසෝවා (ඒක ෛසලික සතුන්) 31,000<br />
ඇල්ගී (ඒක ෛසලික ශාඛ) 40,000<br />
දිලීර (පුස් වර්ග) හා බිම් මල් 72,000<br />
බහු ෛසලීය ශාක 270,000<br />
මුහුදු හතු 5,000<br />
ජල්ලිය, ගල්පර, ඇනිෙමෝන් (මුහුෙද් ෙවෙසන විෙලෝපීය ජීවීන් කාණ්ඩයකි) 10,000<br />
පැතලි පණුවන් (පටි පණුවන්, හැකරැල්ලන්) 12,000<br />
වට පණුවන් (ෙපොටෙටෝඩාවන්, ගැඩවිලා) 25,000<br />
ෙබල්ලා, ෙගොළුෙබල්ලා, හම්ෙබල්ලා, දැල්ලා, බූවල්ලා 70,000<br />
කෘමීන් 1,025,000<br />
කීඩෑවා, කිනිතුලුලා, මකුළුවන්, කකුළුවා, කූණිස්සා, බහු පාදකයින් (පත්තෑයා) 110,000<br />
කෘමීන් ෙනොවන සන්ධි පාදකයින්<br />
පසැගිල්ලා, ඉකිරියා 6,000<br />
මත්ස්‍යයින් හා ෙමෝරා 27,000<br />
උභය ජීවීන් 4.000<br />
උරගයින් 7,150<br />
පක්ෂීන් 9,700<br />
ක්ෂීරපායින් 4,650<br />
මුළු ගණන 1,733.000<br />
මූලාශය: Biodiversity hotspot for conservation priorities nature 403; 853 – 858 (2000)<br />
ජාත්‍යන්තර සම්මුතීන් හා ගිවිසුම් කියාත්මක කිරීම සඳහා රජෙය් කැපවීම<br />
රජය ශී ලංකාෙව් පරිසරය සංරක්ෂණය කිරීම හා පවර්ධනය කිරීම සඳහා මහත් උනන්දුවක් දක්වන අතර<br />
ෛජව විවධත්වය සංරක්ෂණය පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර සම්මුතීන් හා ගිවිසුම් කියාත්මක කිරීමට කැප වී සිටී.<br />
යුෙනසේකෝ ආයතනෙය් ෙලෝක ෛජව ෙගෝල රක්ෂිත වැඩ සටහන (1970), වඳවීෙම් තර්ජනයට ලක් වූ<br />
වන සත්ත්ව හා වෘක්ෂ ලතා විෙශේෂයන්ෙග් අන්තර් ජාතික ෙවළඳාම පිළිබඳ සම්මුතිය (CITIES) 1979,<br />
ෙලෝක සංස්කෘතික හා ස්වභාවික උරුම ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳ සම්මුතිය (1980), ෙද්ශගුණ විපර්යාස<br />
පිළිබඳ සම්මුතිය (1992), ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ කිෙයෝෙතෝ සංධානය (2002), ෛජව විවධත්වය<br />
පිළිබඳ සම්මුතිය (1992) ෙවනත් සම්මුතීන් හා ගිවිසුම් 05 අතර ෙව්.<br />
17
ශී ලංකාෙව් ෛජව විවධත්ව හායනය හා සබැඳුනු ගැටළු<br />
• ඉඩම් සඳහා පවතින ඉල්ලුම තුලින් වර්ධනය වන පීඩනය, වන ගත විෙශේෂ ඒවාෙය් පරිසර<br />
පද්ධතීන් වලින් ඉවත් කිරීම හා ආකමණකාරී විෙශේෂ හා ෙද්ශිය විෙශේෂ අතර පවතින තරඟය<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස හා වර්ධනය වන දූෂණ පමාණය<br />
• විද්‍යාත්මක කළමනාකරණය පිළිබඳ අවෙබෝධය මඳ බව<br />
• ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ ඌණ තක්ෙසේරුව<br />
• ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ දැනුවත්භාවය අඩුවීම හා ඒ හා සම්බන්ධ ආයතන අතර<br />
සම්බන්ධීකරණය අඩුවීම<br />
• ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය සඳහා සාකල්‍ය (holistic) පෙව්ශයක් හා ඒකාබද්ධ පතිපත්ති<br />
පවර්ධනය කිරීමට දැනට පවතින ආයතනවල ධාරිතාවය පිළිබඳව ෙනොසළකා හැරීම<br />
• ෛජව විවිධත්වය වර්තමාන භාවිතය හා සංරක්ෂණය එහි උපාංග තිරසාර භාවිතය හා සැසඳීමට<br />
හැකිවන ෙලස උපාය මාර්ගයන් හා පතිපත්තීන් සුදුසු ෙලස ස්ථාපිත කර ෙනොතිබීම<br />
• ජනන ප්ලාස්මය (geomplasm) සංරක්ෂණය, ෙතොරතුරු කළමනාකරණය, පරිබාහිර<br />
සංරක්ෂණය, ෛජව සුරක්ෂිතතාවය හා ජාන සම්පත් සඳහා පෙව්ශය හා පතිලාභ භුක්ති විඳීම වැනි<br />
විෙශේෂ ගැටළු පිළිබඳව ජාතික පතිපත්ති වල පවතින අඞුලුහුඩුකම්<br />
18
3 වන පරිචෙඡ්දය<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස අභිෙයෝග ජය ගැනීම<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස මගින් ඇතිවන අභිෙයෝගයන්ට මුහුණදීම<br />
21 වන සියවෙසේ මූලිකම මානව සංවර්ධන අභිෙයෝගය වන්ෙන් ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ය. ෙමම<br />
අභිෙයෝගය ආර්ථික, ෙසෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂාව, ආහාර නිෂ්පාදනය සහ ආරක්ෂාව වැනි වැදගත් ෙක්‍ෂේත<br />
තුළ අර්බුදකාරී තත්වයන් මතු කරමින් වර්ධනය වන පවනතාවයක් දක්නට ලැෙබ්.<br />
අප ෙද්ශගූණ විපර්යාස පිළිබඳව සැළකිළිමත් විය යුත්ෙත් ඇයි<br />
පසු ගිය වසර ෙදසියයක පමණ කාලය<br />
තුල ගල් අගුරු සහ ෙතල් වැනි<br />
ෙපොසිල ඉන්ධන දහනය හා වනාන්තර<br />
විනාශය අප අවට වායු ෙගෝලෙය්<br />
උෂ්ණත්වය රඳවා තබා ගන්නා<br />
හරිතාගාර වායු සාන්දණෙය් වැඩිවීම<br />
ෙහේතු වී ඇත.<br />
හරිතාගාර වායු ජීවීන්ෙග් පැවැත්ම<br />
සඳහා අත්‍යාවශ්‍ය සාධකයක් වන අතර<br />
එමගින් වායු ෙගෝලය උණුසුම්ව<br />
පවත්වා ෙගන යෑම සිදු කරයි. එනමුත්<br />
ෙමම හරිතාගාර වායුන්ෙග් වැඩිවීමත්<br />
සමඟ මිහිතලෙය් උෂ්ණත්වය පසුගිය<br />
කාලෙය් පැවති තත්වයට වඩා අඛණ්ඩ<br />
වැඩිවීමක් දක්නට ලැෙබ්. පසුගිය දශක<br />
කිහිපය තුල පෘථිවිෙය් උෂ්ණත්වය<br />
වැඩිවීමට වඩාත්ම බලපා ඇත්ෙත්<br />
මිනිස් කියාකාරකම් වල පථිපලයන්ය.<br />
ෙගෝලීය උණුසුම වැඩිවීම, මුහුදු ජල<br />
ෙවනසකට කාලය ෙමයයි<br />
“කාබන් පිය සටහන” යන්ෙනන් අදහස් වන්ෙන් අප විසින්<br />
වසරක් තුළ දී කාබන්ඩෙයොක්සයිඩ් ෙලසින් වාතයට<br />
විෙමෝචනය කරනු ලබන කාබන් පමාණයයි.<br />
කාබන්ඩෙයොක්සයිඩ් වායුව පභවයන් රාශියකෙගන් ඇති<br />
වන අතර ෙමය ෙගෝලීය උණුසුම වැඩිවීම සඳහා ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාසයන්ට ෙකළින්ම බලපාන මූලිකම වායුව ෙලස<br />
පිළිගැෙන්. ෙම් නයින් බලන කල කාබන් පිය සටහන තම<br />
තමන්ෙගන් ෙද්ශගුණ විපර්යාසවලට දැක්ෙවන දායකත්වය<br />
පිළිබඳව මනා අවෙබෝධයක් ලබා ගැනීමට ඇති මා හැඟි<br />
දර්ශකයකි.<br />
ෙම් බව ඔබ දන්නවා ද<br />
පහත දැක්ෙවන කියාකාරකම් මගින් ඔබෙග් කාබන් පිය<br />
සටහනට කි. ග්.1 ක පමාණයක් කාබන්ඩෙයොක්සයිඩ් වායුව<br />
එකතු ෙකෙර්.<br />
• ෙපොදු පවාහන රථයකින් (දුම්රිය ෙහෝ බස් රියකින්) කි.මී.<br />
10 – 12 ක දුරක් (සැතැප්ම 6.5 – 7 ) ගමන් කිරීම<br />
• ෙමෝටර් රථයකින් කි.මී. 6 ක් ෙහෝ සැතපුම් 3.75 ක්<br />
(කි.මී. 100 ක් ධාවනය කිරීම සඳහා ෙපටල් ලීටර් 7.3 ක්<br />
වැය ෙවතැයි උපකල්පනය ෙකෙර්.) ගමන් කිරීම<br />
• අහස් යානාවකින් කි.මී. 2.2 ක් ෙහෝ සැතපුම් 1.375 ක්<br />
පියාසර කිරීම.<br />
• ඔබෙග් පරිඝණක යන්තය පැය 32 ක් කියාත්මක කිරීම.<br />
(ෙවොට් 60 ක් භාවිතා ෙවතැයි උපකල්පනය ෙකෙර්.)<br />
මට්ටම ඉහළ යාම, නිතර නිතර නියඟයන් ඇතිවීම, ඇතිවන නියඟයන් වැඩි කලක් පැවතීම, වැඩි<br />
තීවරතාවයක වැසි ඇතිවීම සහ අකුණු කුණාටු වැඩිවීමට මග පාදයි. ෙද්ශගුණ තත්වෙය් ඇතිවන ෙමම<br />
විචලනයන් මුහුදුබඩ පෙද්ශයන් ට, ආර්ථිකෙය් විවිධ ක්ෙෂේතයන්ට ෙමන්ම මානව ෙසෞඛ්‍ය තත්වයන්ට ද<br />
කැපී ෙපෙනන තර්ජනයන් එල්ල කරණු ලබයි.<br />
19
සංවර්ධනය ෙවමින් පවතින දිවයිනක් වන ශී ලංකාව ෙමම තත්වයන්ට පහසුෙවන්ම පාත වනු ඇත. ෙම්<br />
නිසා ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් ශී ලංකාෙව් ස්වභාවික සම්පත් වලට, ආර්ථික කියාකාරිත්වයට ෙමන්ම<br />
ජනතාවෙග් යහපැවැත්මට ද විශාල ෙලස බලපෑම් ඇති කරනු ලබයි. ශී ලංකාව ෙකෙරහි ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාසයන්ෙග් සමස්ථ බලපෑම තවදුරටත් අධ්‍යයනය ෙවමින් පවතී. එෙහත් ෙමම ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාසයන් පසුගිය විසි වසර තුල ශී ලංකාව විසින් ලඟා කර ෙගන ඇති ඉහළ ආදායම් ලැබීෙම් තත්වය<br />
හා දරිදතාවය පහළ ම ට්ටමකට පවත්වාෙගන යාම යන ක්ෙෂේතයන්ට දැඩි ෙලස හානි ෙගන දිය හැකි බව<br />
පිළිගන්නා ලද සත්‍යයකි.ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් හා ඒවාෙය් බලපෑම් පිළිබඳව ශී ලංකාව තුළ මූලික<br />
පර්ෙය්ෂණ හා පුෙරෝකථනයන්ට අනුව ශී ලංකාව ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ට විවිධ අයුරින් දැඩි පාතීභාවයක්<br />
ෙපන්නුම් කරනු ලබයි.<br />
3.1 වගුව - ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ෙග් බලපෑම්<br />
පුළුල් බලපෑම<br />
සිදුවිය හැකි සංසිද්ධි ව්‍යසනයන්, කියාවලීන්, බලපෑම් ආදිය<br />
මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම • මුහුදුබඩ ජනාවාසයන් හා ෙවරළබඩ ෙතත්බිම් ජලෙයන් ය ටවීම<br />
• මුහුදු ඛාදනය<br />
• ගංවතුර ගැලීම සහ කුණා ටු ඇතිවීම<br />
• පහත් බිම් වල ඇති ෙබෝග වගාවන් හා පානීය ජල පභවයන් වල ට ලවණ<br />
ජලය මුසුවීම<br />
• ධීවර කර්මාන්තය ට හානි සිදුවීම<br />
• ෙවරළ ආරක්ෂාව හා වරාය වහ, ෙගොඩබිම් වහ හා ඉඩම් ෙගොඩ කිරීම<br />
• සංචාරක ව්‍යාපාරයට හානි සිදුවීම<br />
උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම • බල ශක්ති ජනනය<br />
• කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය<br />
• මානව ෙසෞඛ්‍ය තත්වය<br />
• පවාහන යටිතලයන්ට හානි සිදුවීම<br />
නියඟය • භූ ජල සහ මතුපිට ජල සැපයුම<br />
තීවතාවෙයන් වැඩි<br />
වර්ෂාපතනය<br />
විදුලි ෙකටීම්<br />
කියාකාරිත්වයන් වැඩිවීම<br />
• බල ශක්ති ජනනය<br />
• වන සම්පත<br />
• කෘෂි නිෂ්පාදනයන්<br />
• මානව ෙසෞඛ්‍ය<br />
• කෘෂිකාර්මික දිවිමං<br />
• ගංවතුර ඇතිවීම<br />
• භූමි හායනය<br />
• කෘෂි නිෂ්පාදනයන් හානි වීම<br />
• මානව ෙසෞඛ්‍ය පිරිහීම<br />
• පවාහන යටිතලයන් හානිවීම<br />
• වාරිමාර්ග වහයන් ට හානි සිදුවීම<br />
• විවිධ යටිතල පහසුකම් වලට හානි සිදුවීම<br />
• මානව ෙසෞඛ්‍ය තත්වයන්ට හානි සිදුවීම<br />
20
ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ට දැක්විය හැකි පතිචාරයන්<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් සඳහා ෙදයාකාරයකින් පතිචාර දැක්විය හැකි ෙව්.<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් අවම කිරිම ‐ හරිතාගාර වායු විෙමෝචනය අවම කිරීම තුළින් ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස අවම කිරිම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් ට අනුවර්තනය වීම ‐ ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් ෙගන් සිදුවන බලපෑම් වලට<br />
හැඩ ගැසීම<br />
ෙගෝලීය උණුසුම වැඩිවීමට ශී ලංකාව දක්වන දායකත්වය අන් රටවල් සමඟ සැසඳීෙම් දී ෙනොගිනිය හැකි<br />
තරම් කුඩා ෙව්. ෙගෝලීයව සළකන කළ ශී ලංකාෙව් හරිතාගාර වායු විෙමෝචනය ඉතාම සුළු අගයක් ගන්නා<br />
බැවින් ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් අවම කිරිම මගින් දැක්විය හැකි පතිචාරය ද ඉතා සීමිත ෙව්. එෙහත්<br />
ෙගෝලීය උණුසුම වැඩිවීම මගින් ඇතිවන අනිටු බලපෑම් වලට අප පාත වීම ෙනොවැලැක්විය හැකිය.<br />
එබැවින් අප ට ෙමම ගැටළුව හමුෙව් පතිචාර වශෙයන් දැක්විය හැක්ෙක් ෙගෝලීය උණුසුම වැඩිවීම මගින්<br />
සිදුවිය හැකි අනිටු විපාකයන්ට අනුවර්තනය වී ඊට මුහුණ දීම පමණකි. එමනිසා ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ට<br />
අනුවර්තනය වීම ශී ලංකාවට ඉතා වැදගත් ෙව්.<br />
ෙගෝලීය උණුසුම් වීමට ශී ලංකාෙව් දායකත්වය අවමය. ෙකෙසේ වුවද ජාතියක් ෙලස ගත් විට අප ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස වල බලපෑමට ෙගොදුරුවීෙම් වැඩි ඉඩකඩක් පවතී. එනම්<br />
• නියඟය, ගංවතුර සහ නාය යෑම් වැනි ආපදා ඇතිවීෙම් සම්භාවිතාව ඉහළ යාම<br />
• වර්ෂාපතන රටාෙව් පවතින විවිධත්වය සහ අනාවැකි පළ කිරීෙම් ෙනොහැකියාව<br />
• උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම<br />
• මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම වැනි ෙද්.<br />
• නියඟය, ගංවතුර සහ නාය යෑම් වැනි ආපදා ඇතිවීෙම් සම්භාවිතාව ඉහළ යාම<br />
ශී ලංකාෙව් පසුගිය අවුරුදු කිහිපය තුළ ගංවතුර ගැලීෙම් සිද්ධි ඇතිවීෙම් සම්භාවිතාව වැඩි වී ඇති<br />
අතර වැඩිම ගංවතුර ඇතිවීම වාර්තා වී ඇත්ෙත් 2006 වසර තුළදීය. තවද ලංකාෙව් ෙබොෙහෝවිට<br />
ගංවතුර ඇතිවීෙම් පථම චකය මැයි මාසෙය්දීත් ෙදවන චකය ෙදසැම්බර් මාසෙය්දීත් දක්නට ලැෙබ්.<br />
එෙසේම ලංකාෙව් යාපනය, කළුතර, රත්නපුර, ගම්පහ හා අම්පාර යන දිස්තික්ක වල ෙබොෙහෝ විට ෙමම<br />
ගංවතුර ඇති වී තිෙබ්. (http://www.desinventar.lk)<br />
ගංවතුර මගින් සාමාන්‍ය ජනතාවට සිදු වූ වැඩිම බලපෑම වාර්තා වී ඇත්ෙත් 2008 වර්ෂය තුළදීය. එනම්<br />
ගම්පහ, කළුතර, මඩකලපුව, රත්නපුර හා අම්පාර යන දිස්තිකක වලය. ගංවතුර නිසා මිය ගිය සංඛ්‍යාව<br />
2003 වර්ෂයට වඩා අඩු වුවත් මිය ගිය සංඛ්‍යාව පුද්ගලයන් 180 කට ආසන්න ෙව්. ෙම් හා<br />
සමාන්තරව රත්නපුර, අම්පාර, මඩකලපුව, ෙපොෙළොන්නරුව හා යාපනය යන පෙද්ශවල නිවාස හා<br />
ෙගොඩනැගිලි වලට හානි සිදුව ඇත. පසුගිය අවුරුදුවල ගංවතුර මගින් කුඹුරු වලට ද දැඩි ෙලස බල පෑ<br />
21
අතර වැඩිම හානියක් වාර්තා වී ඇත්ෙත් 1984 කුරුණෑගල, ෙපොෙලොන්නරුව, අම්පාර හා මඩකලපුව<br />
යන දිස්තික්ක වලිනි. (http://www.desinventar.lk)<br />
ආපදා කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානෙය් දත්ත වලට අනුව 2002 වර්ෂය වන තුරු වාර්ෂික සාමාන්‍ය<br />
නායයෑම් පමාණය 50 කට අඩු පමාණයක් වාර්තා වී ඇති අතර 2003 සිට 2008 වර්ෂය තුළ සිදු වී ඇති<br />
නාය යෑම් ඇතිවීෙම් පවනතාවෙය් වැඩිවීමක් දක්නට ලැෙබ්. ෙමම නාය යෑම් ෙබොෙහෝ විට ඇති වී<br />
ඇත්ෙත් ෙනොවැම්බර්, ෙදසැම්බර් සහ ජනවාරි යන මාස වල දීය. වැඩිම නාය යෑම් පමාණයක් සිදු වී<br />
ඇත්ෙත් බදුල්ල, රත්නපුර, නුවරඑළිය, හා කෑගල්ල යන දිස්තකිකයන් වලය. එෙසේම ෙම් හා<br />
සමගාමීව ෙමම පෙද්ශ වල ජීවිත, නිවාස හා වගා හානි සිදු වී ඇත. (http://www.desinventar.lk)<br />
සාමාන්‍යෙයන් ලංකාෙව් අවුරුදු තුන හතරකට වරක් නියං තත්වයක් ඇති ෙව්. එනමුත් පසු ගිය දශක<br />
කිහිපය තුළ වඩා වැඩි නියං තත්වයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවී තිෙබ්. 1992 හා 2001 වර්ෂය තුළ දී ඉතා<br />
විශාල නියං තත්වය ඇති වී ඇත්ෙත් ද අෙගෝස්තු මාසෙය් වන අතර කුරුණෑගල, පුත්තලම,<br />
හම්බන්ෙතොට, ෙමොනරාගල හා අම්පාර යන දිස්තික්ක වලට දැඩි බලපෑම් එල්ල වී ඇත. ඉහත සඳහන්<br />
පෙද්ශවල ජනතාවට සිදු වූ බලපෑම් වලට සමගාමීව කෘෂිකර්මාන්තයට ද බලපෑම් එල්ල විය.<br />
ලංකාෙව් වැඩිම කෘෂිකාර්මික හානියක් වාර්තා වී ඇත්ෙත් වර්ෂ 1987, 2001 හා 2004 යන වර්ෂ<br />
වලදීය. (http://www.desinventar.lk)<br />
• වර්ෂාපතන රටාෙව් පවතින විවිධත්වය සහ අනාවැකි පළ කිරීෙම් ෙනොහැකියාව<br />
2010 අවසන් භාගෙය් ශී ලංකාව තුල ඇති වූ වර්ෂාපතන රටාව ගත් කළ වර්ෂාපතනෙය් ඇති විය හැකි<br />
අවිනිශ්චිත බව (පුෙරෝකථනය ෙනොකළ හැකි බව) සහ අධිකතර බව පැහැදිලිව පදර්ශණය ෙව්. 2010<br />
වසෙර් ෙදසැම්බර් අග භාගෙය් සිට ඇති වූ වර්ෂාව ඉකුත් වසර 100 තුල ශී ලංකාව අත්දුටු වැඩිම<br />
වර්ෂාපතනය විය. 2010 වසෙර් අවසන් මාස තුෙන් සිට ශී ලංකාව අධික වර්ෂාපතනයක් ලැබූ අතර එනිසා<br />
පළාත් රැසකම ගංවතුර ගැලීම් වාර්තා විය.<br />
2011 වර්ෂෙය් ජනවාරි මස මැද දී ඇති වූ අධික වර්ෂාව ලංකාෙව් නැෙගනහිර පෙද්ශයට ඉතා අහිතකර<br />
ෙලස බලපෑ අතර මඩකලපුව පෙද්ශය දන්නා කාල සීමාවක දී ලත් තුන්වන වැඩිම වර්ෂාපතනය වන<br />
දිනකට මි.මි.312.3 ක් වාර්ථා කරමින් දිවයිෙන් නැෙගනහි ර පලාෙත් දැඩි ගංවතුර හානියක් වාර්තා කරන<br />
ලදී. (වැඩිම වර්ෂාපතනය වාර්ථා වී ඇත්ෙත් 1967 දී දිනකට මි.මී.330.7 ෙලසය) සමස්ථයක් ෙලස ගත්<br />
කළ 1913 වසරින් පසු ඇති වූ දරුණුතම ගංවතුර හානිය නැෙගනහිර පලාෙතන් වාර්තා වී ඇත. මීට<br />
අමතරව උතුර, උතුරු මැද, වයඹ, මධ්‍යම, ඌව සහ සබරගමු පළාත් ද, දැඩි ෙලස ගංවතුෙරන් හානි විය.<br />
2010 ෙනොවැම්බර් මාසෙය් දී වසර 18 කට පසුව ෙකොළඹ පෙද්ශෙය් වැඩිම වර්ෂාපතනයක් වාර්තා විය.<br />
22
3.2 වගුව - ශී ලංකාෙව් වර්ෂාපතනෙය් විචල්‍යතා සංගුණකයන් පතිශතයක් වශෙයන්<br />
කාලය/සමය/සෘතුව 1931 - 1960 1961 - 1990<br />
පළමු අන්තර් ෙමෝසම් සමය 23 27<br />
නිරිත දිග ෙමෝසම් සමය 21 16<br />
ෙදවැනි ෙමෝසම් සමය 22 23<br />
ඊසාන දිග ෙමෝසම් සමය 31 42<br />
වාර්ෂික 11 14<br />
මූලාශය , කාළගුණ විද්‍යා ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
• උෂ්ණත්වෙය් ඉහළ යාම<br />
3.1 රූප සටහන - ශී ලංකාෙව් මධ්‍ය වාර්ෂික උෂ්ණත්වෙය් ෙවනස්වීම<br />
මුලාශය : චන්දපාල, 2000<br />
චන්දපාල මහතා විසින් 2010 වසෙර් දී සිදු කළ ඉදිරිපත් කිරීමකට අනුව 1960 සිට ශී ලංකාෙව්<br />
සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය වසර 10 ක ට 0.16 0 බැගින් වැඩිවීමක් ෙපන්නුම් කරන බව පැහැදිලි වී ඇත.<br />
(පස්ථාරය 3.1.1) එෙසේම, යල (අෙපේල් ‐ සැප්තැම්බර්) මහ (ඔක්ෙතෝම්බර් ‐ මාර්තු) කන්නයන්ෙග් දී<br />
ෙමවැනිම සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වෙය් වැඩිවීමක් ෙපන්නුම් කරන බව පැහැදිලි වී ඇත. ෙමයට අමතරව<br />
1960 – 2001 දත්තයන් විශේල්ෂණය කිරීෙම් දී ශී ලංකාෙව් සාමාන්‍ය උපරිම දිවා උෂ්ණත්වය (වාර්ෂික<br />
23
සහ සෘතුමය) සහ සාමාන්‍ය අවම රාතී උෂ්ණත්වය වර්ෂයකට 0.26 0 C සහ 0.017 0 C පවනතාවයකින්<br />
වැඩි වී ඇති බව ද නිරීක්ෂණය කර ඇත<br />
• මුහුදු ජල මට්ටම ඉහළ යාම ශී ලංකා ෙවරළ තීරෙයන් 45 % ‐ 55 % ක පමාණයක් වර්තමානෙය් දී<br />
වර්ෂය කට මී ටර් 0.30 – 0.35 ක පමාණයක මුහුදු ඛාදන පමාණයක් දක්නට ලැෙබන බව පකාශයට<br />
පත් වී ඇත. ශී ලංකාෙව් බිම් පමාණෙයන් 24 % ක් ද, ජනගහනෙයන් 32 % ක් ද, නාගරික බිම්<br />
පමාණෙයන් 65 % ක් ද කෘෂි බිම් පමාණෙයන් සැළකිය යුතු පමාණයක් ද මුහුදුබඩ පෙද්ශයට අයත්<br />
ෙව්. ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් ෙහේතුෙවන් ඇතිවන මුහුදු ජල මට්ටම ඉහළ යාම සහ මුහුදු රල වල උස<br />
වැඩිවීම ඉහත සඳහන් කළ ඛාදනය තව තවත් ඉහළ නැංවිය හැකිය.<br />
එමනිසා, ශී ලංකාෙව් අඛණ්ඩ ආර්ථීක සංවර්ධනයටත්, ආහාර හා ජල සම්පත්වල සුරක්ෂිතභාවයටත්<br />
මහජන ෙසෞඛ්‍ය සහතික කිරීම සඳහාත් ශී ලංකාව ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන්ට අනුවර්තවනය වීම අත්‍යාවශ්‍ය<br />
ෙව්.<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරී සැළැස්ම - උපාය මාර්ග<br />
• අහිතකර ෙද්ශගුණ විපර්යාස බලපෑමට එෙරහිව ෙද්ශයට විෙශේෂිත වූ පතිපත්ති හා කියාකාරි<br />
සැළසුම් සම්පාදනය කිරීම<br />
• සාම්පදායික ෙනොවන බලශක්ති පභවයන් ෙකෙරහි අවධාරණය කරමින් ආර්ථික වශෙයන් ස්ථායි<br />
පරිසර හිතකාමී පුනර්ජන්‍ය බල ශක්ති පභවයන් පවර්ධනය කිරීම<br />
• ව්‍යවසාය කටයුතු වලදී බල ශක්ති කාර්යක්ෂමතාවය පවත්වා ගැනීම සහ ආර්ථීක නිෂ්පාදන<br />
අංශයන් සඳහා ෙපොසිල ඉන්ධන ෙවනුවට ආෙද්ශක භාවිතය උනන්දු කරවීම මගින් බල ශක්ති<br />
පරිෙභෝජනය පශස්ථ මට්ටමක පවත්වා ගැනීම<br />
• බල ශක්ති සැපයුම හා අවසන් භාවිත කාර්යක්ෂමතාවය පවර්ධනය කිරීම<br />
• කාබන් ෙවන් කර ගැනීම පවර්ධනය කිරීම<br />
• ඒකාබද්ධ කසළ කළමනාකරණය පවර්ධනය කිරීම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස ෙකෙරහි අහිතකර ෙලස බලපෑ හැකි යටිතල පහසුකම් හඳුනා ගැනීම<br />
• ඉඩම් පරිහරණය කළාප ඇති කිරීම තුලින් අහිතකර ෙද්ශගුණ විපර්යාස බලපෑම් අඩුවන බව<br />
සනාථ කිරීම<br />
• ස්ථානීය මට්ටෙමන් වැසි ජලය රැස් කිරීම අනිවාර්යය කිරීම<br />
• වාහකයන් වර්ධනය විය හැකිය යන අෙප්ක්ෂාෙවන් අනුවර්තන කියා මාර්ග අනුගමනය කිරීම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස තර්ජන හමුෙව් ආහාර සුරක්ෂිතතාවය ඇති කිරීම<br />
• කෘෂිකර්මාන්තය සඳහා බල ශක්ති පිරිමැසුම්දායක තාක්ෂණයන් ෙයොදා ගැනිම හා වර්ධනය<br />
කිරීම<br />
24
ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් හමුෙව් ජාතික මට්ටෙම් පතිචාරයන්<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව වූ එක්සත් ජාතීන්ෙග් රාමුගත සම්මුතියට (UNFCC) පාර්ශ්වකරුෙවකු ෙලස<br />
සහභාගිවීම<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව පතිචාර දැක්වීෙම් දී ආරම්භෙය් පටන්ම ශී ලංකාව ෙගෝලීය ෙමන්ම අන්තර්<br />
රාජ්‍ය මට්ටෙම් කියාකාරකම් වල ට කියාකාරීව සම්බන්ධ වී සිටී. ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව වූ එක්සත්<br />
ජාතීන්ෙග් රාමුගත සම්මුතියට අත්සන් කළ පළමු රටවල් 50 ට ශී ලංකාව ද ඇතුලත්ය. (1993 දී) ඉන්<br />
පසුව UNFCCC හි අතුරු සන්ධානයක් වන, ඒ ඒ රටවල හරිතාගාර වායු විෙමෝචනයන් අඩු කිරීමට<br />
වත්පන්න වූ කිෙයෝෙටෝ සන්ධානෙය් ද පාර්ශ්වකරුෙවකු විය.<br />
ජාතික තලෙය් දී ෙද්ශගුණ විපර්යාස කටයුතු සමාෙයෝජනය කිරීම සදහා පරිසර අමාත්‍යාංශය තුල<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස ෙල්කම් කාර්යාලයක් ද ස්ථාපනය කරන ලදී. එමගින් ජාතික තලෙය් දී ෙද්ශගුණය<br />
පිළිබදව විවිධ වැඩ සටහන් සහ ව්‍යාපෘතීන් සම්පාදනය, කියාත්මක කිරීම සහ ඒවා සඳහා අදාල ආයතන<br />
සඳහා පහසුකම් සැළසීම සිදුෙව්. ෙද්ශගුණ විපර්යාස සම්බන්ධව ගැටළු නිරාකරණය සඳහා ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස ෙල්කම් කාර්යාලය විසින් ගන්නා ලද පධාන පියවරයන් පහත පරිදි ෙව්.<br />
• ශී ලංකාව තුළ කාබන් ෙවළඳාම පචලිත කිරීම සඳහා ශී ලංකා කාබන් අරමුදල සංස්ථාපනය කිරීම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස පතිපත්තිය සහ පවිත සංවර්ධන යාන්තණ පතිපත්තිය පිළිෙයළ කිරීම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව ෙදවැනි ශී ලංකා ජාතික සංනිෙව්දනය වාර්තාව පිළිෙයළ කිරීම<br />
• ශී ලංකාව තුළ පවිත සංවර්ධන යාන්තණය පචලිත කිරීම උෙදසා අන්තර් ජාතික ජපන්<br />
සහාෙයෝගිතා ආයතනය හා එක්ව ධාරිතා වර්ධනය සඳහා වූ ව්‍යාපෘතියක් කියාත්මක කිරීම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව සාර්ක් කළාපීය 2009 – 2011 කියාත්මක සැලැස්ම පිළිෙයළ කර එහි<br />
පගතිය කලින් කලට සාර්ක් ෙල්කම් කාර්යාලයට ෙවත වාර්තා කිරීම<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව වූ අනුවර්තන අරමුදෙලහි ෙද්ශීය නිෙයෝජිත ෙලස පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය ලියාපදිංචි කිරීම<br />
• වසර 2011 – 2016 කාල සීමාව සඳහා ෙද්ශගුණ විපර්යාස සඳහා අනුවර්තන වීෙම් ජාතික<br />
කෙමෝපාය මාර්ග පිළිෙයළ කිරීම සහ ඒ සඳහා පධාන ෙක්‍ෂේත හදුනා ෙගන එම ක්ෙෂේත සඳහා<br />
පාතිකා පැතිකඩයන් සියළු පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් උපෙද්ශනෙයන් සම්පාදනය කිරීම. ෙමහිදී පධාන<br />
පාතිකා විෂයයන් ෙලස කෘෂිකර්ම හා ධීවර, ජලය, මානව ෙසෞඛ්‍ය, නාගරික සංවර්ධනය, මානව<br />
ජනාවාස හා ආර්ථික යටිතල, ෛජව විවිධත්ව සහ පරිසර පද්ධතීන් හඳුනා ගන්නා ලදී.<br />
25
• ශී ලංකාෙව් ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳව සංනිෙව්දන, අධ්‍යාපන ෙතොරතුරු සහ දැනුවත්කිරීෙම්<br />
උපාය මාර්ගයන් සම්පාදනය ද සිදු වී ඇත<br />
• වන හරණෙයන් සහ වනාන්තර ගුණාත්වෙයන් පිරිහීම තුළින් හරිතාගාර වායු විෙමෝචනය<br />
අවපමාණ කිරීම (REDD) තුළින් වනාන්තර තුල කාබන් තිර කිරීම සඳහා මූල්‍ය වටිනාකමක් ලබා<br />
ගැනීමටත් වනාන්තර තුලින් හරිතාගාර වායු විෙමෝචනය අවපමාණ කිරීම සඳහා දිරි දීමනා ලබා<br />
දීමටත්, එමගින් කාබන් පිය සටහන් අඩු කර ගනිමින් තිරසර සංවර්ධනය කරා පිය නැගීමටත්<br />
කියාත්මක වීම (ෙමම තත්වය තව දුරටත් වැඩි දියුණු කරමින් ඉහත කියාකාරකම් වලට වන<br />
සංරක්ෂණය, වනාන්තර තිරසාර ව කළමනාකරණය ආදිය තුළින් වනාන්තර තුළ කාබන් සංචිතය<br />
වැඩි දියුණු කරමින් REDD+ නම් වූ කියාවලිය ද දැනට සංවර්ධනය වී ඇත)<br />
ශී ලංකාව UN‐REDD+ වැඩ සටහනට නිරීක්ෂක මට්ටමින් 2009 ඔක්ෙතෝම්බර් මාසෙය් දී<br />
අවතීර්ණ විය. ඒ අනුව 2012 වසෙර් දී පැවැත්වීමට නියමිත UN‐REDD+ හි 2012 මාර්තු මස<br />
පැවැත්වීමට නියමිත 8 වැනි පතිපත්ති මණ්ඩල රැස්වීම සදහා ශී ලංකාෙව් වන සංරක්ෂණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව විසින් ජාතික වැඩ සටහන් ෙල්ඛණය ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතය.<br />
26
4 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
ෙවරළ තීරය හා අවට මුහුද ඥානාන්විත ෙලස පරිහරණය<br />
ෙවරළ සංරක්ෂණ පනත මගින් අර්ථ දක්වා ඇති පරිදි<br />
ෙවරළ කළාපය යනු ෙවරළ තීරෙය් සිට මුහුද ෙදසට<br />
කි.මී. 2 ක් ද ෙගොඩ බිම ෙදසට මීටර් 300 ක් ද විහිෙදන<br />
පෙද්ශයයි. මුහුදට ජල මූලාශ සම්බන්ධ වන<br />
අවස්ථාවක දී ෙමෝය කෙට් සිට කි.මී. 2 ක් රට ඇතුළට<br />
වන තුරු එම ජල මූලාශ පෙද්ශය ද ෙවරළ කලාපයට<br />
අයත් ෙව්. ෙවරළ කලාපය එහි පිහිටා තිෙබන ස්වභාවික<br />
සම්පත් පදනම නිසාෙවන් පමණක් ෙනොව සංවර්ධන<br />
කියාවලිෙය් දී යටිතල පහසුකම් සැපයීම නිසාෙවන් ද<br />
ඉතා වැදගත් ෙව්. මත්ස්‍ය ගහණය තිරසාර ෙලස<br />
වර්ධනයට අවශ්‍ය ඉතා වැදගත් වාසස්ථාන, ෙකොරල්පර,<br />
සහ කරදිය හා මිරිදිය මිශ ෙතත් බිම් ආදී පරිසර පද්ධති<br />
වලින් ෙවරළ කළාපය යුක්ත වන අතර ෙමම පරිසර<br />
පද්ධති/වාසස්ථාන ඉහළ ෛජව විවිධත්වයකින්<br />
ගහණය. එෙසේම ෙවරළ කළාපය තුළ ගංඟා ෙදෝණි,<br />
ගංඟා ෙමෝය සහ කලපු ආදිය විශාල සංඛ්‍යාවක් පිහිටා<br />
තිෙබන අතර ෙම්වායින් ෙබොෙහොමයක් ෙහක්. 9,531<br />
(2010) ක පමාණයකින් යුතු කෙඩොලාන ශාක පැතිරී<br />
තිෙබ්. ෙලෝකෙය් පිහිටා තිෙබන දර්ශනීය ෙවරළ<br />
කලාපයන් අතරට ශී ලංකාෙව් ෙවරළ කලාපය ද<br />
ඇතුලත් වී තිබීම විෙශේෂත්වයක් වන අතර එය<br />
ෙසෞන්දර්යාත්මක වටිනාකමකින් ද යුක්ත වන්නකි.<br />
ෙකෙසේ වුවද, ශී ලංකාෙව් ෙවරළ කලාපය කසළ<br />
අපහරණය සඳහා භාවිතා කිරීම ද දැකිය හැකිය. ෙවරළ<br />
සංරක්ෂණෙය්/කළමනාකරණෙය් දී ෙවරළ සංරක්ෂණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව නියාමන ආයතනය වශෙයන්<br />
කටයුතු කරන අතර ඒ සඳහා 1981 වර්ෂය ෙවරළ<br />
“සංරක්ෂණ පනත“ යන්න “ෙවරළ සංරක්ෂණ හා<br />
ෙවරළ සම්පත් කළමනාකරණ පනත“ නමින් ෙවනස්<br />
කිරීම සඳහා සකස් කළ සංෙශෝධිත පනත<br />
පාර්ලිෙම්න්තුවට ඉදිරිපත් කර ඇත. එමගින් ෙවරළ<br />
කලාප කළමනාකරණ සැලැස්ම නැවත සංෙශෝධනය<br />
කිරීමට අවශ්‍ය පතිපාදන ද සළසා ඇත.<br />
රූප සටහන 4.1 - ෙවරළ කලාප පරිපාලන පෙද්ශය<br />
ෙවරළ තීරය හා අවට මුහුද සංරක්ෂණෙය් වැදගත්කම<br />
27
කි.මී. 1,700 ක් දිගින් විහිෙදන ශී ලංකාෙව් ෙවරළ තීරුව කි.මී.1,150 ක් පමාණයට විහිෙදන වැලි සහිත<br />
ෙවරළ තීරුවකින් සමන්විත ෙව්, එෙසේම,ෙකොරල්පර, ගංෙමෝය, කලපු, කෙඩොලාන වනාන්තර, වැලි කඳු,<br />
මුහුදු ශාක යනාදී විවධ වු පරිසර පද්ධති ඇතුළුව ෛජව විවිධත්වෙයන් ඉතා ඉහළ පරිසර පද්ධති වලින්<br />
සමහරක් ෙවරළ කලාපය තුළ පිහිටා තිෙබනු දැකිය හැකිය. ෙමම පරිසර පද්ධති මගින් දුර්ලභ සහ ඉතා<br />
වටිනා ෙබොෙහොමයක් සත්ව විෙශේෂ සඳහා අවශ්‍ය වාසස්ථාන සහ මිනිසුන්ට අවශ්‍ය භාණ්ඩ හා ෙසේවා<br />
සැපයීම ෙහේතුෙවන් ඒවා ඉතා වටිනා සම්පත් බවට පත්ව ඇත.<br />
ඛණිජ නිධී, ඓතිහාසික සංස්කෘතික ෙහෝ ආගමික<br />
වැදගත්කමකින් යුත් ස්ථාන 100 ක් පමණ එෙසේම ස්වභාව<br />
ෙසෞන්දර්යයාත්මක වටිනාකමකින් යුත් ෙවරළ තීරු ෙමම<br />
කලාපය තුළ දැකිය හැකිය. 1976 වර්ෂෙය් පකාශයට පත්<br />
කරන ලද ආර්ථික අනන්‍යතා කලාපය ෙලස පකාශයට පත්<br />
කරන ලද සටහෙනහි සඳහන් පරිදි වර්ග කි.මීටර් 517,000 ක<br />
මුහුදු පෙද්ශයකට ශී ලංකාව හිමිකම් කියනු ලබයි.<br />
2004 වර්ෂෙය් මුහුණ පෑමට සිදු වූ සුනාමි<br />
අවස්ථාෙව් දී ෙවරළ කලාපීය පරිසර<br />
පද්ධති,මිනිසා ඇතුළු මුළු පරිසරයට වු<br />
හානිය අවම කිරීමට සමත් වූ ෙහයින්<br />
ෙමම ස්වභාවික පරිසර පද්ධති සහ<br />
මිනිස් ජීවන රටාවන් අතර ඇති<br />
ශක්තිමත් සම්බන්ධතාවය පිළිබඳව ශී<br />
ලාංකිකයින් පමණක් ෙනොව ෙලෝකවාසී<br />
සියළු ජනතාව ෙහොඳින් ෙත්රුම් ෙගන<br />
ඇත.<br />
ශී ලංකා ෙවරළ කලාපය තුළ ඉහළ ගුණාත්මකතාවයන් දැකිය<br />
හැකි අතර, එමගින් සංචාරක ව්‍යාපාරයට, කෘෂි කර්මාන්තයට, කාර්මික සහ වාණිජ (වරාය සහ ධීවර වරාය<br />
ආදී) කටයුතු වලට සහ ජනාවාස වලට පහසුකම් සළසයි. එෙසේම සාමුදික පරිසරය ධීවර පජාව සඳහා<br />
ආදායම් ඉපයීෙම් මාර්ග වලට පහසුකම් සළසයි. සංචාරක ෙහෝටල්වලින් සියයට 70 ක් පමණ ද,<br />
කෘෂිකාර්මික ඉඩම්වලින් සියයට 70 ක් පමණ ද වාණිජ වරායන් 05 ක් ද ධීවර වරායන් 12 ක් ද ෙවරළ<br />
කළාපය පදනම් කර ෙගන පිහිටා ඇත. ෙවරළ කලාපීය සම්පත් මගින් සෘජු රුකියා 150,000 ක් පමණ<br />
සපයා ඇති අතර, එමගින් දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයට කරනු ලබන දායකත්වය සියයට 2.7 කි. එෙසේම රෙට්<br />
මුළු ජනගහනෙයන් සියයට 25 ක් පමණ ෙවරළ කලාපය ආශීතව ජීවත් ෙවනු දැකිය හැකිය.<br />
ෙවරළ සහ සාමුදික පරිසර හානිය, ශී ලංකාව මුහුණපාන පධාන පාරිසරික ගැටළුවලින් එකකි. ධීවර<br />
කටයුතු සඳහා භාවිතා කරනු ලබන අකමවත් කමෙව්ද, අකමවත් ෙලස කර්මාන්ත පිහිටා තිබීම, කලපුවල<br />
සහ ගංඟාවල ජලය කෘෂිකාර්මික රසායනික දව්‍ය සමඟ මිශ වීම, කසළ අපහරණය, ෙවරළ ඛාදනය යනාදී<br />
ෙහේතූන් මත ෙමම හායනය තීව වී ඇත.<br />
මානව කටයුතු සහ ෙගොඩබිම පදනම් වූ කටයුතු මගින් ලංකාව වටා පවත්නා සාමුදික පරිසරය සහ ෙවරළ<br />
මත අහිතකර බලපෑම් ඇති කරනු ලබයි. ෙවරළ කලාපය තුළ දැකිය හැකි අපනයනය සඳහා සිදු කරනු<br />
ලබන ඉස්සන් කර්මාන්තය නිසා කෙඩොලාන සහ අෙනකුත් පරිසර පද්ධතීන් වලට හානි සිදුවී ඇත. පධාන<br />
වශෙයන් ම ෙකොරල් පර සහිත පෙද්ශයන්හි අපනයනය සදහා ආහාරයට ෙනොගන්නා ජලජ විෙශේෂ එකතු<br />
කිරීම ෙහේතුෙවන් ෙකොරල්පර පාරිසරික පද්ධතියට හානි සිදුවී ඇත. ෙමම හානිකර තත්වයන්ට අමතරව<br />
ෙකරල්පර කැඩීම, ධිවර කටයුතු සඳහා ඩයිනමයිට් ෙයදීම යනාදිය මගින් ද ෙවරළ පරිසර පද්ධතිය මත<br />
28
අහිතකර බලපෑම් සිදුකර ඇත. යාන්තික ධීවර කමෙව්දයන් මගින් ධීවර සම්පත අඩු වී ඇත. සංචාරක<br />
ව්‍යාපාරය පුළුල්වීම, නාගරික යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය, කසළ අපහරණය, නැව් ගමනාගමනය යනු<br />
ෙවරළ සහ ෙවරළ සම්පත් මත බලපෑම් ඇති කරනු ලබන සාධකයන්ය. ෙමම බලපෑම් අතර ෙවරළ<br />
ඛාදනය, අසීමිත සම්පත් භාවිතය, විනාශකාරී ධීවර කම භාවිතය, පරිසර පද්ධති/වාසස්ථාන විනාශ කර<br />
ෙවනත් කටයුතු වලට භාවිතා කිරීම සහ ෙගොඩබිම සහ සමුද සම්පත්/ පරිසරය ෙමෙසේ දිගින් දිගටම<br />
විනාශවීමට ෙහේතුව එමගින් සපයන භාණ්ඩ හා ෙසේවා නියම ඇගයීමකට භාජනය ෙනොවීමයි. රෙට්<br />
සංවර්ධන කියාවලිෙය් දී ෙමම ෙවරළ සහ සමුද පරිසරයත් ආර්ථිකමය වටිනාකමකින් යුත් එක් අංශයක්<br />
වශෙයන් සළකන්ෙන් නම් ෙමම ගැටළුව යම් තරමකින් ෙහෝ විසඳා ගැනීමට හැකියාව ලැෙබනු ඇත.<br />
ෙවරළ තීරය හා අවට මුහුද සංරක්ෂණය සම්බන්ධෙයන් කියාත්මක කර ඇති වැඩසටහන්<br />
“ශී ලංකාෙව් ඉදිරි දැක්ම - ආසියාෙව් නැගී එන ආශ්චර්යය“ නමැති ජාතික සංවර්ධන පතිපත්ති රාමුෙව්<br />
දැක්ෙවන පරිදි පරිසර අංශෙය් පධාන ඉලක්කය වන්ෙන් මහ ෙපොෙළොව, සතා සිව්පාවා හා ගහ ෙකොළ ද<br />
සමඟ බැඳුණු තිරසාර සංවර්ධනයක් ඇති කිරීම හා මතු පරපුරට ද අෙප් හරිත උරුමය දායාද කර දීමයි.<br />
ෙමම ඉලක්කය කරා ළඟාවීෙම් දී අෙනකුත් සංවර්ධන අංශයන් හා සමගාමීව ෙවරළ සංරක්ෂණ හා<br />
කළමනාකරණ අංශෙය් ගැටළු නිරාකරණය කිරීම ෙකෙරහි ද කාර්යක්ෂම වූත් ඵලදායි වූත් සාමූහික<br />
පයත්නයක් දැරිය යුතුය. 2010 වර්ෂාවසානය වන විට ළඟා කර ගැනීමට සැළසුම් කර ඇති ෙවරළ හා<br />
සාමුදික පරිසරය සම්බන්ධෙයන් ජාතික පමුඛතාවයන් හා ඉලක්කයන් ෙමම පතිපත්ති රාමුෙවහි<br />
පැහැදිලිවම දක්වා ඇත. එනම්,<br />
i. සාගර සංරක්ෂීත පෙද්ශ සඳහා ජාතික කමෙව්දයක් ස්ථාපිත කිරීම<br />
ii. වගුරු බිම් ආරක්ෂා කිරීම<br />
iii. කෙඩොලාන හා වගුරු බිම් අඩුවීෙම් සීගතාවය සියයට දහයකින් හා අනූවකින් අඩු කිරීම<br />
iv. ෙවරළාශිත ධීවර වැඩ සටහන් කියාත්මක කිරීම<br />
v. ඒකාබද්ධ ෙවරළ කළාප කළමනාකරණය කියාත්මක කිරීම. ෙවරළ හා සමුදීය සම්පත්<br />
සංවර්ධනෙය් දී 2016 වර්ෂය වන විට ජාතික ආර්ථීක ඉලක්කය එමගින් ඍජු රැකියා අවස්ථා<br />
උත්පාදනයයි. හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතින කියාකාරි සැලැස්ම - උපාය<br />
මාර්ග<br />
“මහින්ද චින්තන - ඉදිරි දැක්ම“<br />
පතිපත්ති පකාශයත් සමඟ<br />
සම්බන්ධ කර ගනිමින් ජාතික<br />
පාරිසරික කියාත්මක වැඩ<br />
සටහන වශෙයන් හරිත ලංකා<br />
වැඩ සටහන සකස් කර ඇත.<br />
• සමුදීය හා අභ්‍යන්තර ධීවර කටයුතු පරිසර හිතකාමී හා<br />
තිරසාර ෙලස සංවර්ධනය කිරීම<br />
• ස්වභාවික ව්‍යසනයන්ට ෙගොදුරු වීමට ඇති ඉඩකඩ අවම<br />
කිරීමට හා ස්වභාවික සම්පත් සංරක්ෂණය සඳහා ෙවරළ තීරය<br />
සංවර්ධනය හා පුනරුත්ථාපනය කිරීම<br />
• ෙවරළ සම්පත් හා වාසස්ථාන උපරිම මට්ටමට<br />
පුනරුත්ථාපනය කිරීම ආදී ෙවරළ ආරක්ෂණ කම උපෙයෝගී<br />
කර ගැනීෙමන් ඛාදනයට ලක් වූ ෙවරළ පෙද්ශ ස්ථාවර<br />
තත්වයට පත් කිරීම.<br />
• අහිතකර ධීවර කියාකාරකම් ෙවනුවට පරිසර හිතකාමී ධීවර<br />
කම පවර්ධනය 29 කිරීම<br />
• ෙවරළ හා සමුද දූෂණය වළක්වා ගැනීම සඳහා ෙයෝග්‍ය<br />
කියාමාර්ග අනුගමනය කිරීම
එමගින් පරිසර කළමනාකරණ සහ සංරක්ෂණ කටයුතු සදහා සම්බන්ධ වන පාර්ශ්වකරුවන් පහසුෙවන්<br />
සම්බන්ධීකරණය කිරීෙම් යාන්තණයක් ෙමම කියාත්මක සැලැස්ම මගින් සකස් කර ඇත. ෙමම වැඩ<br />
සටහන යටෙත් කියාත්මක කර ඇති වැඩ සටහන් පිළිබඳව පහත සඳහන් පරිදි විස්තර ඉදිරිපත් කරනු<br />
ලැෙබ්. ධීවර හා ජලජ සම්පත් අමාත්‍යාංශය, ෙවරළ සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව, ධීවර හා ජලජ සම්පත්<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව, ජාතික ජලජ සම්පත් පර්ෙය්ෂණ හා සංවර්ධන ආයතනය, සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ<br />
අධීකාරිය යනාදිය පරිසර ක්ෙෂේතෙය් ඍජු දායකත්වය සපයන පධාන ආයතනයන් ෙව්.<br />
දිවයින වටා පිහිටා ඇති ෙවරළ තීරය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා<br />
ෙවරළ සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව මගින් පැති බැමි<br />
(revetment), දිය කඩන (breakwater liners), පනා බැමි<br />
( groyner) යනාදිය ඉඳිකරනු ලබයි. මීට අමතරව ෙවරළ<br />
සංරක්ෂණය සඳහා ෙවරළ තීරය සකස් කිරීම සහ පෙව්ශ<br />
• කඩිනමින් පියවර ගත යුතු කලාපකරණ<br />
සැළසුම් වලට පටහැනිව කියාත්මක<br />
වන කටයුතු සහ එම පජාව හඳුනා<br />
ගැනීම සහ ෙවනත් ස්ථානයක ස්ථාන<br />
ගත කිරීම.<br />
මාර්ගයන් ඇති කිරීම යනාදිය ද සිදු කරනු ලබයි. ෙමමගින් • ෙවරළ හා සමුදීය පරිසරය මත හැපීම<br />
ෙවරළ තීරය තුළ හරිතකරණය ඇති කිරීම අෙප්ක්ෂා අවම කිරීම සඳහා ෙවනත් විකල්ප<br />
කරනු ලබන අතර ෙවරළ පජාවෙග් ආපදා තත්වයන්ට ජීවෙනෝපායයන් හඳුන්වා දීම.<br />
මුහුණදීෙම් හැකියාව ද වර්ධනය කරනු ලබයි. රැකව,<br />
හික්කඩුව, මීගමු කලපුව, ලුනාව කලපුව, රැකව<br />
උස්සන්ෙගොඩ - කලමැටිය (RUK) යන පෙද්ශයන් සහ විෙශේෂ පෙද්ශ කළමනාකරණ සැළසුම් 6 ක් ජාතික<br />
ෙවරළ කළාප කළමනාකරණ සැළැස්ම යටෙත් ෙවරළ සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව විසින් සකස් කර<br />
ඇත. ෙමම සැළසුම් මගින් ෙවරළ කළාප කළමනාකරණ කටයුතු ඵලදායී අයුරින් සිදු කිරීම අෙප්ක්ෂා<br />
කරනු ලබයි. ෙවරළ තීරය සංරක්ෂණය සම්බන්ධෙයන් පවතින නීතිය කියාත්මක කරමින් අනවසර මානව<br />
කටයුතු ෙවරළ තීරෙයන් ඉවත් කිරීම සඳහා නිෙයෝග පනවා ඇති අතර එම නිෙයෝග පහත 4.1 වගුෙවහි<br />
දැක්ෙවන පරිදි කියාත්මක කර ඇත.<br />
4.1 වගුව - නිෙයෝග කියාත්මක කිරීම<br />
දිස්තික්කය 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 එකතුව<br />
හම්බන්ෙතොට 09 36 02 11 06 09 05 78<br />
මාතර 10 28 07 11 07 16 08 87<br />
කළුතර - 82 - 05 08 03 02 100<br />
ෙකොළඹ 06 26 23 09 13 23 08 108<br />
ගම්පහ 10 18 08 49 09 06 04 104<br />
පුත්තලම - 04 16 14 14 - 10 58<br />
එකතුව 100 250 68 140 140 85 37 841<br />
මුලාශය : ෙවරළ සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
30
වර්ෂ 2014 ට පථම ලංකාෙව් මිරිදිය මත්ස්‍ය නිෂ්පාදනය සියයට සියයකින් වර්ධනය කිරීම සඳහා ධීවර<br />
හා ජලජ සම්පත් ෙදපාර්තෙම්න්තුව මගින් මත්ස්‍ය නිෂ්පාදනය වර්ධනය කිරීෙම් සැලැස්මක් සකස් කර<br />
ඇත. එෙසේම ධීවර කටයුතුවලදී හානිකර කමෙව්දයන් භාවිතය පාලනය කිරීම සඳහා විෙශේෂ<br />
කළමනාකරණ සැළසුම් ඒකකයක් ද පිහිටුවන ලදී. ජාතික ජලජ සම්පත් පර්ෙය්ෂණ හා සංවර්ධන<br />
ආයතනය ධීවර හා ජලජ සම්පත් ෙදපාර්තෙම්න්තුව සමඟ එක්ව ෙතෝරා ගත් ධීවර පෙද්ශ වලට මත්ස්‍ය<br />
ගහණය පිළිබඳ ඇගයීමක් සිදු කර ඇත.<br />
අනාගතයටත් කෙඩොළාන කපලාපීය වැඩසටහන<br />
ඉන්දියානු මහා සාගරෙයන් වට වී ඇති කලාපය විවිධාකාර වූ<br />
නිවර්තන සහ සාමුදික පරිසර පද්ධතීන්ෙගන් සමන්විත වූ<br />
ආකර්ශනීය ෙවරළ තීරයකින් යුක්ත ෙව්. 2004 වර්ෂෙය් ඇති වු<br />
සුනාමි තත්වෙය් දී පරිසර පද්ධතීන්වල වටිනා දායකත්වය/ෙසේවාව<br />
අවෙබෝධ කර ගනිමින් ෙගෝලීය විෙශේෂඥයින් එක් රැස් වී ඉන්දියානු<br />
සාගර කලාපය තුළ ජීවත් වන ෙවරළ කලාපීය ජනතාවෙග් ආපදා<br />
තත්වයන්ට මුහුණ දීමට ඇති හැකියාව වර්ධනය කිරීම සඳහා<br />
ඒකාබද්ධ විසඳුමක් ෙසවීමට අවශ්‍ය පරිශමය ෙයොදවන ලදී. එම<br />
පරිශමෙය් පතිඵලයක් වශෙයන් ෙලෝක සංරක්ෂණ සංගමය (IUCN)<br />
සහ එක්සත් ජාතීන්ෙග් සංවර්ධන වැඩ සටහන විසින් “අනාගතයටත්<br />
කෙඩොලාන“ ෙ◌මැති වැඩ සටහන දියත් කර ඇති අතර ෙමම වැඩ<br />
සටහෙන් දී FAO, UNEP, CARE, WI, Norad, Sidu යනාදී ආයතන<br />
සමඟ ඒකාබද්ධ වී වැඩ කටයුතු කරෙගන යනු ලැෙබ්.<br />
අනාගතයටත් කෙඩොලාන වැඩ සටහන සහභාගිත්ව පෙව්ශයක්<br />
තුළින් කියාත්මන වන වැඩ සටහනක් වන අතර එය ඉන්දියාව,<br />
ඉන්දුනීසියාව, මාල දිවයින, පාකිස්ථානය, සී ෙෂල්ස්, ශී ලංකාව, තායිලන්තය සහ වියට්නාමය යනාදී<br />
රටවල් අටක් තුළ කියාත්මක ෙවමින් පවතී.<br />
දැක්ම ්: ඉන්දියානු සාගර ෙවරළ කලාපීය පජාවට ෙසෞඛ්‍ය සම්පන්න, සමෘද්ධිමත් හා සුරක්ෂිත අනාගතයක්<br />
උරුම කර දීම<br />
පධාන අරමුණ : ඉන්දියානු සාගර කලාපීය ජනතාවෙග් සුභ සිද්ධිය හා ආරක්ෂාව සළස්වන පධාන<br />
උපකාරකයන් වශෙයන් ෙවරළ කළාපීය පරිසර පද්ධතීන් සංරක්ෂණය සහ නැවත ස්ථාපිත කිරීම<br />
අරමුණු : ෙවරළ කළාප සංවර්ධන කියාවලිෙය් දී පාරිසරික තිරසරභාවය ශක්තිමත් කිරීම සහ තිරසර<br />
සංවර්ධනයක් ඇති කිරීම සඳහා ෙවරළ ආශීත පරිසර පද්ධති කළමනාකරණය සඳහා ආෙයෝජනයන් පවර්ධනය<br />
කිරීම<br />
31
අනාගතයටත් කෙඩොලාන වැඩ සටහන 2007 වර්ෂෙය් දී ආරම්භ කරන ලද අතර එහි කටයුතු පුළුල්වීමත්<br />
සමඟ ඉහත සඳහන් කරන ලද මූලික රටවල් අටට අමතරව බංගලාෙද්ශය, කාම්ෙබෝජය, මියන්මාරය සහ<br />
ටිෙමෝර් යන රටවල් හතර විහිදුම්කරන රටවල් වශෙයන් ද ෙකන්යාව, මැෙල්සියාව සහ ටැන්සානියාව යන<br />
රටවල් තුන සාකච්ඡා මට්ටෙම් (dialog) රටවල් වශෙයන් ද ෙමම වැඩ සටහන සඳහා සමිබන්ධ වී ඇත.<br />
වැඩි විස්තර සඳහා www.mangrovesforthefuture.org<br />
ශී ලංකාව විසින් ළඟා කරෙගන ඇති පගතිය<br />
අනාගතයටත් කෙඩොලාන කලාපීය වැඩ සටහන කියාත්මක කිරීෙම් දී වගකීම් දරණ ජාතික ආයතනය සහ<br />
කලාපීය ෙමෙහයුම් කමිටුෙව් ශී ලංකා නිෙයෝජනය දරණ ෙක්න්දීය ආයතනය වශෙයන් පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය කටයුතු කරනු ලබයි. ෙලෝක සංරක්ෂණ සංගමෙය් (IUCN) ශී ලංකා ආයතනය ෙමම වැඩ<br />
සටහන කියාත්මක කිරීෙම් දී ෙල්කම් කාර්යාලය වශෙයන් කටයුතු කරනු ලබයි. ජාතික මට්ටමින්<br />
අනාගතයටත් කෙඩොලාන වැඩ සටහන කියාවට නැංවීෙම් දී සම්බන්ධීකරණ හා ෙමෙහයුම් කටයුතු සිදු<br />
කිරීම සඳහා ජාතික ෙමෙහයුම් කමිටුවක් ස්ථාපිත කර ඇති අතර එය රාජ්‍ය ආයතන, සිවිල් සංවිධාන, රාජ්‍ය<br />
ෙනොවන සංවිධාන, පර්ෙය්ෂණ ආයතන, අධ්‍යයන ආයතන යනාදිෙයන් සමන්විත ෙව්.<br />
ෙමම කමිටුව මගින් වැඩ සටහන කියාත්මක කිරීමට අදාළ විවිධ කරුණු සාකච්ඡා කිරීමටත් එතුළින්<br />
ඵලදායී හා කායක්ෂම තීරණ ගැනීමටත් සළස්වන අතර ෙවරළ සම්පත් භාවිතය සම්බන්ධෙයන්<br />
සහභාගිත්ව කළමනාකරණ පෙව්ශයකට ෙයොමු වීම පවර්ධනය කරනු ලබයි. ජාතික උපායකමික සහ<br />
කියාත්මක සැලැස්ම 2010 වර්ෂෙය් දී සකස් කරන ලදී. සුළු ව්‍යාපෘති 38 කට මූල්‍යාධාර සපයමින් ඒවා<br />
සාර්ථකව කියාත්මක කරන ලදී. සුළු ව්‍යාපෘති වල ෙදවන අදියර සඳහා ව්‍යාපෘති ෙයොජනා ඇගයීම සිදු<br />
කරමින් පවතී.<br />
4.2 රූප සටහන සුළු ආධාර ව්‍යාපෘති වල ෙත්මාන්විත විශේල්ෂණය<br />
Coastal Planting - Batticaloa<br />
14<br />
16<br />
Ecosystem restoration<br />
Awareness & Capacity<br />
bulding<br />
Livelihood enhancement<br />
8<br />
Picture: Kumudini Ekaratne , Barringtonia and Cassuarina after<br />
6 months<br />
මූලාශය : IUCN Sri Lanka<br />
මහා පරිමාණ ව්‍යාපෘති ෙදකක් ෙමම කාලය තුළ කියාත්මක කරන ලදී. එයින් එක් ව්‍යාපෘතියක් “මහඔය<br />
පරිසර පද්ධති සහ ඒ ආශිතව පවත්නා ෙවරළ කලාපීය ෙතත් බිම් සංරක්ෂණය තුලින් ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාසයන්ට සහ අෙනකුත් ආපදාවන් හට ප් රජාවෙග් අනුවර්තනය වීෙම් හැකියාව වර්ධනය කිරීම“<br />
යන්න මත පදනම් වුවකි.<br />
32
ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් අරමුණු<br />
i. ගංඟා ෙදෝණි සංරක්ෂණය සඳහා පාර්ශ්වකරුවන් බල ගැන්වීම සහ<br />
ii. පරිසර පද්ධති සංරක්ෂණය සඳහා ජනතාව දැනුවත් කිරීම, ධාරිතා වර්ධනය සහ නීතිය<br />
කියාත්මක කිරීම සඳහා පහසුකම් සැළසීම සහ ෙවරළාශිත සහ ගංඟාශිත පජාවෙග්<br />
ආපදාවන්ට අනුවර්තනය වීෙම් හැකියාව වර්ධනය කිරීම යනාදිය දැක්විය හැකිය.<br />
ව්‍යාපෘතිෙයන් අෙප්ක්ෂිත පධාන පතිඵල පහත පරිදි ෙව්.<br />
1. පරිසර පද්ධති මගින් ලබා ෙදනු ලබන ෙසේවාවන් සඳහා වර්තමානෙය් පවත්නා සහ අනාගතෙය්<br />
ඇතිවිය හැකි පීඩාවන්ෙග් ස්වභාවය තීවරතාවය සහ ව්‍යාප්තිය, මිනිසාෙග් යහ පැවැත්ම සහ<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන් හා සම්බන්ධ වන අෙනකුත් ලාක්ෂණිකයන් පාරිසරික ජල විද්‍යාත්මක<br />
ජීවෙනෝපාය යනාදිෙය් ඒකාබද්ධ පෙව්ශයක් තුළින් ඇගයීම සහ ආදර්ශයන් සැපයීම<br />
2. ජීවෙනෝපායයන් සඳහා පතිලාභ ලබා ෙදන වැදගත් පරිසර පද්ධති හඳුනා ගැනීම සහ ඇගයීම<br />
3. පරිසර පද්ධති කළමනාකරණෙය් සහ සංරක්ෂණෙය් වැදගත්කම සහ එහි අවශ්‍යතාව පිළිබඳව<br />
පතිපත්තිමය වශෙයන් සහ පාෙයෝගික වශෙයන් අදාල වන ෙතොරතුරු පකාශයට පත් කිරීම සහ<br />
එමගින් ජීවෙනෝපායයන් අහිමිවීම සහ අෙනකුත් ගැටළුකාරී තත්වයන් නිරාකරණය කිරීම සඳහා<br />
භාවිතා කිරීම<br />
4. හායනයට ලක් වූ එෙමන්ම සංෙව්දී ගංඟා ආශිත සහ ෙවරළාශිත පෙද්ශ හඳුනා ගැනීම සහ<br />
පජාවෙග් කියාකාරී සහභාගිත්වය මත එම පෙද්ශ නැවත ස්ථාපනය කිරීම සහ සංරක්ෂණය කිරීම.<br />
“වයඹ පළාෙත් ෙවරළ කළාපය සංරක්ෂණෙය් දී ඒකාබද්ධ කළමනාකරණ පෙව්ශයක් සඳහා පජා<br />
සහභාගිත්වය පවර්ධනය කිරීම“ ෙදවන ව්‍යාපෘතියයි. ධීවරයින්, ෙවරළාශිත කාන්තා පජාව, පරිසර<br />
සංචාරක ෙබෝට්ටු පදවන්නන්/කියාකරුවන් වැනි පාථමික මට්ටෙම් පාර්ශ්ව කණ්ඩායම් 90 ක් සහ ෙමම<br />
පෙද්ශෙය් කියාකාරී රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන, ව්‍යාපාරිකයන් වැනි ද්විතීයීය මට්ටෙම් පාර්ශ්ව කණ්ඩායම්<br />
20 ක සාමාජිකයින් ආයතනික, ආර්ථීක සහ තාක්ෂණික අංශවලින් බලාත්මක කිරීම ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය්<br />
පධාන අරමුණ ෙව්. ෙමමගින් වයඹ පළාත් ෙවරළ කලාපීය පරිසර පද්ධති කළමනාකරණෙය් දී සහ එහි<br />
අනාගත සංවර්ධන කටයුතු වලදී පාෙද්ශීය සහ කලාපීය තීරණ ගැනීෙම් කියාවලිය සඳහන් වඩාත්<br />
කියාකාරී අයුරින් සියළු පාර්ශ්වයන් සමබන්ධ කර ගැනීමට අෙප්ක්ෂා ෙකෙර්.<br />
ලුනාව කලපු පතිසංස්කරණ සහ පජා<br />
ව්‍යාපෘති පෙද්ශය<br />
ජල ෙපෝෂක පෙද්ශය - වර්ග කි.මී. 6.15<br />
සංවර්ධන වැඩ සටහන ලුනාව උතුර - වර්ග කි.මී. 3.15<br />
මුල් අවධිෙය් දී ලුනාව කලපුව සහ එහි ඇල<br />
මාර්ග පද්ධතිය, එය ආශිතව ජීවත් වූ<br />
මිනිසුන්ට ෙසෞන්දර්යාත්මක අතදැකීමක්<br />
ෙගන දුන් ඉතා කදිම ජල මූලාශයක් සහිත<br />
ලුනාව දකුණ - වර්ග කි.මී. 2.62<br />
බිම් මට්ටෙම් සිට උස - මි.මී. 1 – 6 MSL<br />
වාර්ෂික වර්ෂාපතනය - මි.මී. 2,400<br />
බල පෙද්ශෙය් ජනගහනය - පවුල් 18,000<br />
වැව් පෙද්ශය - ෙහක්. 20<br />
(WL = 0.5 m MSL)<br />
33
පරිසර පද්ධතියක් විය. එෙසේම එහි වාසය කළ ධීවර පජාවට ඔවුන්ෙග් ජීවෙනෝපාය සඳහා ද ෙබොෙහෝ<br />
ෙසයින් ෙමමගින් පතිලාභ ෙගන එන ලදී. සීගගාමී අසංවිධානාත්මක නාගරීකරණය සහ කාර්මීකරණය<br />
ෙහේතුෙවන් ලුනාව කලපුව සහ ඒ ආශිත පරිසර පද්ධතිය විනාශ වීම සහ එහි පාරිසරික සමතුලිතතාව බිඳ<br />
වැටීම ෙහේතුෙවන් ඇති වූ ෙනොෙයකුත් පාරිසරික ගැටළු නිරාකරණයට සහ ගංවතුර පාලනය කිරීමට අවශ්‍ය<br />
පියවර ගැනීම සඳහා රජයට මැදිහත්වීමට සිදුවිය.<br />
එබැවින්, ජපන් ජාත්‍යන්තර සහෙයෝගිතා ආයතනය මගින් සපයනු ලැබූ මූල්‍යාධාර යටෙත් ජල සම්පාදන<br />
හා ජලාපවහන අමාත් යාංශය මගින් අවුරුදු 8 ක් පුරාවට කියාත්මක වන ඉහත ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කරන<br />
ලදී. ෙමහිදී පජා සංවර්ධනය ඇතුලත් නාගරික ජලාපවහන පද්ධතිය වැඩි දියුණු කිරීෙම් ඒකාබද්ධ වැඩ<br />
සටහනක් තුළින් ගංවතුර ආපදාවන් පාලනය කිරීෙමන් ලුනාව උතුර (ෙදහිවල - ගල්කිස්ස මහ නගර සභා<br />
බල පෙද්ශය) සහ ලුනාව දකුණ (ෙමොරටුව මහ නගර සභා පෙද්ශය) යන පෙද්ශයන්හි ජනතාවෙග් ජීවන<br />
තත්වය නංවාලීම ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් පධාන අරමුණ ෙව්.<br />
විෙශේෂිත අරමුණ<br />
1. පවත්නා ජලාපවහන/ඇල මාර්ග පද්ධතිය පතිසංස්කරණය කරමින් වැසි ජලය බැස යාෙම් කාණු<br />
පද්ධතිය කමානුකූලව සකස් කිරීම මගින් ජල ගැලීම් පාලනය<br />
2. වැසි ජලය බැස යාෙම් කාණු පද්ධතිය සැකසීම මගින් ෙසෞඛ්‍ය සම්පන්න, සුවදායී පරිසරයක්<br />
නිර්මාණය කිරීම<br />
3. අ.) නැවත පදිංචි කිරීම සඳහා හඳුනා ගනු ලැබූ ගෘහ ඒකක 870 ක, ආ.) ජල ගැලීමට ලක් වන<br />
ඌන පහසුකම් සහිත පජාවෙග් සහ නව ඇල මාර්ගෙය් සහ කලපුව ඉදිරිපස පජාවෙග් ජීවන<br />
තත්වයන් නංවාලීම.<br />
ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කිරීමට ෙපර තත්වය<br />
• ෛජව විවධත්වය ක්ෂය වූ කලපුවක්<br />
• පාරිසරික වශෙයන් හායනයට පත් වූ පෙද්ශයක්<br />
• නිරන්තරෙයන් ඇති වන ජල ගැලීම් - ගෘහ ඒකක 18,000 ක් පමණ ජල ගැලීම්වලට ලක් වීම<br />
- ජලය රඳා පවත්නා අපිරිසිදු පෙද්ශ ඇතිවීම, ජලය දූෂණය, මදුරුවන් ෙබෝවීම වාන් පාරිසරික<br />
ගැටළු දැකිය හැකි වීම, පසු ගිය දශක තුනක කාලය තුල කාර්මික හා ගෘහාශිත කටයුතු නිසා<br />
ව්‍යාපෘතියට ෙපර තත්වය<br />
ව්‍යාපෘතියට පසු තත්වය<br />
34
5 වන පරිච්ෙජ්දය<br />
වගකීෙමන් යුතු ඉඩම් පරිහරණය<br />
භූමියක් යන්නට ෙපොෙළොව මතුපිට ඇති<br />
ෛජව ෙගෝලය සහිත භූ තලයද, ෙමම භූ<br />
තලයට ඉහළින් හා පහළින් ඇති ෙද්ශගුණික<br />
හා පාංශු භූමිය හා ජල භූමියද (විල්ලු, ගංඟා,<br />
මඩවගුරු, වගුරු බිම්) ෙපොෙළොව මතුපිට ඇති<br />
අවසාදිත ස්ථරයන්ද, ඒ ආශිතව ඇති භූගත<br />
ජල රක්ෂිතයන්ද, ශාක හා සතුන්ද මානව<br />
ජනාවාස වර්තමාන හා අතීත මානව<br />
කයාකාරකම් ද ඇතුලත්ය. (ෙහල්මළු,ජල<br />
සංචිත, ජල පහර, මංමාවත්, ෙගොඩනැගිලි)<br />
(එක්සත් ජාතීන්ෙග් සංවිධානය) .<br />
ජලය හිඟකෙමන්, ඉඩම් ෙනොමැතිකමින්,<br />
වගා පාළුෙවන් අස්වනු විකුණාගත<br />
ෙනොහැකිව නවීන තාක්ෂණික කම භාවිතෙය්<br />
හිඟකම ආදිය නිසා ෙගොවියාට විදීමට සිදුවන<br />
දුක්ගැහැට අපමණය. (මහින්ද චින්තනය<br />
2005).<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරි<br />
සැළැස්ම - උපාය මාර්ග<br />
1. කෘෂිකාර්මික පෙද්ශවල භූමි හායනය අවම කරගැනීම.<br />
2. හායනය වූ භූමි පුනරුත්ථාපනය කිරීම.<br />
3. වගා ෙනොකල කෘෂිකාර්මික ඉඩම් භාවිතා කිරිම සඳහා<br />
වැඩසටහන් සම්පාදනය කර කියාත්මක කිරීම.<br />
4. නියත හා ෙවනත් මිනුම් අනුසාරෙයන් පාංශු<br />
සංරක්ෂණය පශස්ථ මට්ටමකට පවත්වා ගැනීම.<br />
5. නිවැරදි වගාකම අනුගමය කිරීම, සම්පදායික ෙබෝග<br />
වර්ග හා කෘෂි පරිසර විද්‍යාත්මක තත්ත්වයන්ට<br />
ගැලෙපන ෙබෝග වගාකිරීම, පවර්ධනය කිරීම.<br />
6. වැදගත් නිෙයෝජනාත්මක භූ දර්ශන සංරක්ෂණය,<br />
පුනරුත්ථාපනය හා වැඩිදියුණු කිරීම.<br />
7. කැනීම් සිදුකල පෙද්ශ පිලිසකර කිරීම, ෙගොඩකිරීම හා<br />
පුනරුත්ථාපනය කිරීෙම් ඒකාබද්ධ වැඩපිළිෙවලක්<br />
කියත්මක කිරීම.<br />
8. ශී ලංකාෙව් විවිධ වනාන්තර වර්ග ඇතුළත් වන පරිදි<br />
වනාන්තර පිළිබඳ ඇඟයීමක් සිදුකිරීම.<br />
ශී ලංකාෙව් භූමි භාගය ෙහක්ටයාර 9. වාණිජ වතු වගා කළමනාකරණය වැඩිදියුණු කිරීම.<br />
6552,500ක් (අභ්‍යන්තර ජලාශ හැර) වන<br />
අතර 2010 වසෙර්දී ජනගහනය මිලියන<br />
20.6ක්ද, ජනගහන ඝනත්වය ව.කි.මි.329ක්<br />
ද ෙව්. වැඩිවන ජනගහනය නිසා ඉහළ යන<br />
ජනගහන ඝනත්වයද, උසස් ජීවන පමිතීන්ද<br />
10. ඒකාබද්ධ ඉහළ ජලාධාර පෙද්ශ කළමනාකරණය,<br />
පවර්ධනය කිරීම.<br />
11. නියඟය මැඩපවත්වා ඊට අනුවර්තනය වීම.<br />
12. ඉඩ්ම් සම්බන්ධ නීති නැවත සමාෙලෝචනයකිරීම<br />
ෙහේතුෙවන් ස්වභාවික සම්පත් ෙකෙරහි<br />
ඇතිවන බලපෑම අතිමහත්ය. වසර ගණනාවක් පැවති යුද්ධය අවසානෙය් ලංකාෙව් ඉහළ යන සෘජු<br />
ආෙයෝජනයන් සහිත සිඝ සංවර්ධන කියාවලියන් ෙහේතුෙවන් ෙමරට සංවර්ධනෙය් නව යුගයකට ෙයොමු වී<br />
ඇති අතරම ෙම් නිසා වැඩිෙයන්ම තර්ජනයට ලක්වී ඇති ස්වභාවික සම්පත ෙලස භූමිය සලකනු ලබයි.<br />
35
5.1 වගුව: භූමිය සම්බන්ධ වැදගත් ෙතොරතුරු (2010)<br />
අයිතමය ඒකකය පමාණ ය<br />
මුළු භූමි පමාණය ව.කි.මී 65,610<br />
වාර්ෂික මධ්‍ය වර්ෂාපතනය මි.මි 1,992<br />
වසර මැද ජනගහනය මිලයන 20.6<br />
කෘෂිකාර්මික ක්ෙෂේත ෙය් නියුතු ජනගහනය පතිශතය 33<br />
වී වගාකල බිම් පමාණය 000’’ෙහක්ටයාර 978<br />
ෙත් වගාකල බිම් පමාණය 000’’ෙහක්ටයාර 222<br />
රබර් වගාකල බිම් පමාණය 000’’ෙහක්ටයාර 126<br />
ෙපොල්වගාකල බිම් පමාණය 000’’ෙහක්ටයාර 395<br />
මුළු වන ආවරණය<br />
000’’ෙහක්ටයාර<br />
පතිශතය<br />
1,883<br />
28.74<br />
අවෘත වියන් වනාන්තර 000’’ෙහක්ටයාර 1,455<br />
විවෘත ලඳුකැලෑ 000’’ෙහක්ටයාර 428<br />
වන වගා කරන ලද භූමි පමාණය 000’’ෙහක්ටයාර 80<br />
ෙගොඩනැගිලි ඉදිකරන ලද භූමිය 000’’ෙහක්ටයාර 77<br />
කඳුකර පෙද්ශෙය් නැවත වන වගා කරන ලද ෙහක්ටයාර<br />
භුමි පමාණය (5000 ට වැඩි)<br />
163.5<br />
වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව යටෙත් ඇති ෙහක්ටයාර<br />
ස්වභාවික වනාන්තරවල භූමි පමාණය ( 5000<br />
33,255<br />
ට වැඩි)<br />
මුලාශය : ජන ෙල්ඛන හා සංඛ්‍යාෙල්ඛණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
භූමි පරිහරණය පිළිබද වර්තමාන තත්ත්වය<br />
ස්වභාවික සම්පත් අතරින් ඉතා වැදගත් හා සීඝෙයන් ක්ෂය ෙවමින් පවතින සම්පතක් ෙලස භූමිය<br />
හඳුනාගත හැකි අතර ලංකාෙව් මුළු ජනගහනෙයන් 40%ක් පමණ භූමිය මත පදනම් වූ කාර්යයන්වල නිරත<br />
ෙව්. ලංකාෙව් මුළු භූමි පමාණෙයන් 80%ක් පමණ පාලනය වන්ෙන් රජය මගිනි.<br />
සහශ වර්ෂ ෙදකකට ආසන්න කාලයක සිට ශී ලාංකික සමාජය කෘෂි කර්මාන්තය මත පදනම්ව ෙගොඩනැගී<br />
ඇති අතර බත් ලංකාෙව් මිනිසුන්ෙග් පධාන ආහාරයයි. කෘෂිකාර්මික ක්ෙෂේතය තුල වී ෙගොවිතැන ෙකෙරහි<br />
වැඩිම අවධානය ෙයොමු වී ඇත.<br />
පසුගිය වසර කිහිපය මුළුල්ෙල්ම කෘෂිකාර්මික භූමි පමාණෙය් සිදුවූ වැඩිවීම නිසා කෘෂිකාර්මික<br />
ක්ෙෂේත ෙයහි වර්ධනයක් සිදුවී ඇත. ෙම් අතර ෙම් වන විට මුළු කෘෂිකාර්මික භූමි පමාණය ෙහක්ටයාර<br />
36
මිලියන 1.8ක් පමණ වන බවට ඇස්තෙම්න්තු කර ඇත. කෘෂිකාර්මික භූමි පෙද්ශ ෙලස වනාන්තර භූමි,<br />
තෘණ භූමි වගාකරන ලද භූමිය හා වගා ෙනොකරන ලද භූමිය, මංමාවත් හා ෙගොඩනැගිලි අයත්ය.<br />
5.1 රූප සටහන - කෘෂි භූමි පරිෙභෝජන රටාව (2002)<br />
මූලාශය - ජන හා සංඛ්‍යාෙල්ඛන ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
භූමි භාවිතය අනුව වියළි හා ෙතත් කලාපවල පිහිටි වනාන්තර හා කඳු වැටි ෙබොෙහෝමයක් කෘෂිකාර්මික<br />
වගාවන් සදහා ෙයොදාෙගන ඇත. නිදහසින් පසු ශී ලංකාෙව් කෘෂිකාර්මික ක්ෙෂේතය තුල ඇති වූ වැදගත්ම<br />
ෙවනස්වීම ෙලස වනාන්තර භූමිය, විවිධ වගාකටයුතු සඳහා ෙයොදා ගැනීම දැක්විය හැකිය. ෙමෙලස<br />
කෘෂිකාර්මික වගාවන් සඳහා වනාන්තර භූමිය ෙයොදාගැනීම, ශී ලංකාෙව් වනාන්තර සඳහා ඉතා අහිතකර<br />
ෙලස බලපා ඇත.<br />
ශී ලංකාෙව් මුළු කෘෂිකාර්මික භූමි පමාණය ෙහක්ටයාර 1,859,494 වන අතර එම පමාණෙයන් ෙහක්ටයාර<br />
29,910ක් වගාවන් සදහා ෙයොදා ගත ෙනොහැකිය. ෙමෙලස වගාවන් සඳහා ෙයොදා ගත ෙනොහැකි භූමි<br />
පමාණය මුළු කෘෂි වගා භූමි පමාණෙයන් සියයට 2 ක් පමණ ෙව්. ජන හා සංඛ්‍යාෙල්ඛණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුෙව් ඇස්තෙම්න්තුවලට අනුව මුළු වගා භූමිෙයන් සියයට 49 ක පතිශතයක් ස්ථිර ෙභෝග<br />
සඳහාද සියයට 7 ක පතිශතයක් මංමාවත් හා ෙගොඩනැගිලි සඳහාද ෙවන් කර ඇත. (රූප සටහන 5.1).<br />
37
ෙව්ගෙයන් සිදුවන නාගරිකරණය,<br />
කාර්මිකරණය, ජනගහන වර්ධනය, ආදී ෙහේතු<br />
නිසා වටිනා භූමි සම්පත සූරාකෑමට ලක්වී ඇත.<br />
සීඝ ජනගහන වර්ධනයක් සමඟ ඵ්ක පුද්ගල<br />
ඉඩම් අනුපාතය සීඝෙයන් අඩුවී ඇති අතර<br />
ඇස්තෙම්න්තු වලට අනුව 1981 දී එක්<br />
පුද්ගලයකුට අයත් භූමි පමාණය ෙහක්ටයාර<br />
0.44 ක් වූ අතර 2011 වන විට ෙහක්ටයාර 0.29<br />
දක්වා අඩු වි ඇත. එම පමානය වසර 2041 වන<br />
විට 0.23 දක්වා අඩුවන බවට අනුමාන කර ඇත.<br />
5.2 රූපය - ඵ්ක පුද්ගල භූමි උපෙයෝජ්‍යතාවය<br />
භූමි භාවිතෙය් ෙවනස්කම් වල බලපෑම්<br />
භූමි භාවිතෙය් ෙවනස්කම් මානව සුභසාධනය ෙකෙරහි හා ජනතාවට වඩා සුරක්ෂිත ජීවන තත්ත්වයක්<br />
ළඟා කරවීමට ධනාත්මකවත්, සෘණාත්මකවත් බලපෑම් කරයි. නමුත් ඒවා ෙබොෙහෝවිට සිදුවන්ෙන් භූමි<br />
හායනය, ෛජව විවිධත්ව හායනය, හා ජල හා ෙපෝෂණ වක වල සිදුවන ෙවනස්විම නිසාය.<br />
5.2 වගුව - භූමි ෙවනස්කම් කිරීම හා මානව සුභ සාධනය අතර පවතින සම්බන්ධතා<br />
භූමිෙය් ෙවනස්කම් පාරිසරික බලපෑම් සමාජ ආර්ථික බලපෑම්<br />
වගා භූමි ව්‍යාප්තිය ෛජව විවිධත්ව හා වාසස්ථාන හීන<br />
වීම ෙකෙරහි සෘණාත්මකව බලපෑම,<br />
ෛජව චක වලට බාධා කිරීම්, පාංශු<br />
කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනය වැඩි කිරීම,<br />
වඩා සුරක්ෂිත දිවි ෙපෙවතක් ඇති<br />
විම.<br />
ඛාදනය වැඩිකිරීම, පාංශු ක්ෂිරණය,<br />
බහුල ෙලස රසායනික දව්‍ය භාවිතය<br />
සුෙපෝෂණයට මඟ ෙපන්වයි.<br />
වන, තෘණ භූමි හා<br />
ෙතත් බිම් හානිය<br />
ෛජව විවිධත්ව හා වාසස්ථාන හීන<br />
වීම, ෛජව චක වලට හා ආහාරදාම<br />
වාණිජ නිෂ්පාදන හා, උලා කැම<br />
අඩුවීම,ෙද්ශිය පජාවෙග් සංස්කෘතික<br />
වලට බාධා පැමිණවීම, පාංශු ජලය අගයන්ෙගන් ෙහබි දිවිෙපෙවත<br />
රඳා පැවතීෙම් හැකියාව අඩුවීම. අහිමි වීම, ෙද්ශිය හා පාෙද්ශිය<br />
පජාවන්ෙග් පාරම්පරික ජීවන<br />
රටාවන්හි පැවැත්මට බාධා ඇතිවීම.<br />
38
නාගරික ව්‍යාප්තිය<br />
රසායනික<br />
දූෂණය<br />
ස්වභාවික වාසස්ථාන හා ෛජව<br />
විවිධත්ව හානි වීම, කාබනික අපදව්‍ය<br />
හා ඝන දූෂක කාරක වැඩිවි ම,<br />
ෛජවීය හා ජල චකය අකමවත් විම.<br />
දූෂිත පස හා ජලය<br />
ජනතාවෙග් ජීවන තත්වය උසස් විම<br />
සමාජීය ආර්ථික සම්බන්ධතා සහ<br />
ෙසේවා සඳහා පෙව්ශවීෙම් මාර්ග<br />
සදහා අවස්ථා වැඩි කිරීම, මුල්‍යමය<br />
සම්පත් සඳහා තරඟකාරිත්වය වැඩි<br />
විම<br />
විවි ෙලඩ ෙරෝග ෙහේතු ෙකොට ෙගන<br />
ඵලදායීතාවය හානි වීම. දූෂණය වූ<br />
පද්ධතිවල ඵලදායිතාවය අඩුවීම.<br />
භූමි හායනය<br />
පාංශු පස,ෙපෝෂක වාසස්ථාන හා ඉඩකඩම්<br />
ඛාදනය හානිය.ජලාශවල ෙරොන්මඩ තැන්පත්<br />
වීම.<br />
පාංශු පෙසහි ගුණාත්මය අඩුවීම<br />
ෙපෝෂක<br />
ක්ෂිරණය<br />
මූලාශය : Global Environment Outlook 2007<br />
ෙද්පල සහ යටිතල පහසුකම් හානි<br />
වීම,ජලාශවල ෙරොන්මඩ<br />
තැන්පත්විම ෙහේතුෙවන් ජල විදුලි<br />
බල උත්පාදනය අඩු වීම.<br />
ෙගොවිපළ සංවර්ධනෙයහි අඩු පාඩු<br />
වන ආවරණය<br />
2010 වසර වන විට ෙලෝකෙය් මුළු වනාන්තර භූමි පමාණය ෙහක්ටයාර බිලියන 4 කට වඩා වැඩි වන අතර<br />
එය ෙලෝකෙය් භූමි පමාණෙයන් 31% ක පතිශතයකි. එක් පුද්ගලයකුට හිමි වන භූමි පමාණය ෙහක්ටයාර<br />
0.6ක් අතර, වනාන්තර අසාමාන ෙලස ව්‍යාප්ත වී ඇත. ෙගෝලීය වනාන්තර තක්ෙසේරු කිරීම් වලට අනුව<br />
ෙලෝකෙය් වනාන්තර වලින් තුෙනන් එකකට වැඩි පමාණයක් පාථමික වනාන්තර ෙලස හඳුනාෙගන ඇති<br />
අතර එම පමාණය මුලු වනාන්තර භූමි පමාණෙයන් 36%ක පතිශතයකි. වසර 2000 සිට වනාන්තර භූමි<br />
පමාණය ෙහක්ටයාර මිලියන 40කට වැඩි පමාණයකින් අඩුවී ඇත. සමස්ථයක් ෙලස වනාන්තර විනාශ<br />
වීෙම් සීඝතාව අඩු වුවද තවමත් ෙහක්ටයාර මිලියන දහතුනක් පමණ පමාණයක් කෘෂිකාර්මික හා<br />
ස්වභාවික ව්‍යසන නිසා විනාශ වීමටද ලක්වී ඇත.<br />
කාබන්ඩෙයොක්සයිඩ් සංචිත ෙලස වනාන්තර ඉතා වැදගත් කාර්ය භාරයක් ඉටුකරන අතර ෙගෝලීය<br />
වනාන්තර තක්ෙසේරුකරණෙය් ඇස්තෙම්න්තු වලට අනුව 2010 වසෙර්දී වනාන්තර මගින් 289 Gt<br />
(Gigatonnes) පමාණයක් අවෙශෝෂණය කරෙගන ඇත.වසර 2000 – 2020 කාල සීමාව තුලදී ෙගෝලිය<br />
වශෙයන් වනාන්තර මගින් අවෙශෝෂණය කරන ලද කාබන් පමාණය 0.5 Gt පමාණයකින් අඩුවී ඇති අතර<br />
එයට පධාන ෙහේතුව ෙලස දක්වා ඇත්ෙත් වන විනාශයයි.<br />
39
මුළු වනාන්තර පමාණ ෙයන් 7%ක් ෙහෝ ෙහක්ටයාර මිලියන 264 ක භූමි පමාණයක් නැවත වන වගා කර<br />
ඇති අතර එම පමාණය තවදුරටත් වර්ධනය ෙවමින් පවතී. වසර 2000 හා 2010 කාල පරිච්ෙජ්දය තුලදී<br />
එෙලස නැවත වන වගා කිරීෙමන් ෙලෝකෙය් මුළු වනාන්තර පමාණය ෙහක්ටයාර මිලියන 5 ක<br />
පමාණයකින් වාර්ෂිකව ඉහළ ෙගොස් ඇත.<br />
ශී ලංකා මහ බැංකුෙව් වාර්ෂික වාර්තාෙව් වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව මගින් දක්වා ඇති දත්ත වලට<br />
අනුව දිවයිෙන් 2001 වසෙර් පැවති මුළු වන ආවරණය වූ ෙහක්ටයාර 2.119,000 ක පමාණය 2010 වසර<br />
වන විට ෙහක්ටයාර 1.934,000 දක්වා අඩුවී ඇත. ශී ලංකාෙව් වන ආවරණය 1881 දී 84% වූ අතර එය<br />
1982 දී 27% ක් දක්වා ද, 1999 වසර වනවිට 22.5% දක්වාද ඉතා සීඝ ෙලස අඩුවී ඇත. ස්වභාවික<br />
වනාන්තර වලින් දළ වශෙයන් 85% ක පමාණයක්ම සීමාවී පවතින්ෙන් වියළි හා අතරමැදි කලාපයටය.<br />
වනාන්තර පාලනය හා කළමනාකරණය කිරීෙම් වගකීම පැවරී ඇත්ෙත් වන සංරක්ෂණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුවට හා වනජීවී සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව යන ආයතන වලටයි. මීට අමතරව වැවිලි<br />
සංස්ථාව (Plantation Cooperation) සහ ඉඩම් පතිසංස්කරණ ෙකොමිෂන් සභාව යන ආයතන විසින්<br />
ලංකාෙව් වනාන්තර පමාණෙයන් 5%කටත් අඩු පමාණයක් පාලනය කරනු ලබයි.<br />
5.3 වගුව - ස්වභාවික වනාන්තර (2010*)<br />
වනාන්තර වර්ගය<br />
මුළු වනාන්තර<br />
පමාණය ෙහක්ටයාර<br />
පතිශතය<br />
සංවෘත වියන වනාන්තර<br />
කඳුකර වනාන්තර 44,787 0.68<br />
උප කඳුකර වනාන්තර 28,990 0.44<br />
පහත්බිම් ෙතත් වනාන්තර 123,889 1.89<br />
ෙතත්සදාහරිත වනාන්තර 117,736 1.80<br />
වියළි මිශ සදාහරිත වනාන්තර 1,121,589 17.11<br />
ගංඟාශිත වනාන්තර 2,425 0.04<br />
කෙඩොලාන 16,037 0.24<br />
විවෘත දුරස්ථව විසිරි ඇති වනාන්තර 427,857 6.53<br />
මුළු වනාන්තර 1,883,310 28.74<br />
මූලාශය - වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව * පුෙරෝකථන<br />
40
ෙමම පස්තාරය අනුව, මිනිසුන් විසින් භූමි<br />
ෙකෙරහි දක්වන පීඩනය වැඩිවී ඇති බව<br />
ෙපන්නුම් කරයි. කර්මාන්තවල සිදුවන ෙව්ගවත්<br />
සංවර්ධන කියාදාමයන්, නාගරීකරණය හා<br />
තවදුරටත් වැඩිවන ජනගහන වර්ධනය ෙහේතු<br />
නිසා ස්වභාවික පරිසර පද්ධති ෙලස පවතින<br />
වනාන්තර පමාණෙය් අඩුවීමක් දැකිය හැකිය.<br />
5.3 රූප සටහන - වන ආවරණෙය් අ ඩුවිම<br />
භූමි හායනය<br />
භූමි හායනය ෙහේතුෙවන් භූමිෙය් පවතින නිෂ්පාදන ධාරිතාව තාවකාලිව ෙහෝ ස්ථිර ෙලසම අඩුවීම සිදුෙව්.<br />
ශී ලංකාෙව් කඳුකරෙය් වාණිජමය වැවිලි ෙබෝග හඳුන්වාදීමත් සමඟ මහා පරිමාණෙය් භූමි හායනය<br />
ඇරඹිණි. නූතනෙය් සාරවත් භූමි හායනයට ලක්වීම නිසා වගා කල ෙනොහැකි තත්ත්වයට පත්වී ඇත. භූමි<br />
හායනය විෙශේෂෙයන්ම කෘෂිකාර්මික ක්ෙෂේතය ෙවත බලපාන ඉතා තීරණාත්මක පාරිසරික පශ්නයක් බවට<br />
පත්වී ඇත. අවිධිමත් භූමි කළමනාකරණය හා වැරදි භාවිත ෙයහි පථිපලයක් ෙලස භූමි හායනය සිදුවී ඇත.<br />
පාංශු හායනය පිළිබද ෙගෝලීය තක්ෙසේරුවට (GLASOD) අනුව ශී ලංකාෙව් 50% ක් පමණ භූමි පමාණයක්<br />
හායනයට ලක්වී ඇති අතර මූලික වශෙයන් පෙසේ සාරවත් බව අඩුවීම ෙහේතු ෙවන් මුළු කෘෂිකාර්මික<br />
භූමිෙයන් 61% ක් පතිශතයක් හායනයට ලක්වී ඇති බවට ඇස්තෙම්න්තු කර ඇත.<br />
එක්සත් ජාතීන්ෙග් කාන්තාරකරණය පිටුදැකීෙම් සම්මුති ෙයහි අර්ථ දැක්වීමට අනුව දිවයින තුල කාන්තාර<br />
ෙනොමැති වුවද වාර්ෂිකව මිලිමීටර් 1900 ට අඩු වාර්ෂික වර්ෂාපතනයක් ලැෙබන ශුෂ්ක පෙද්ශවල<br />
අනාගතෙය්දී කාන්තාර ඇති වීමට හැකි බව අනාවැකි පළ වී ඇත.<br />
ෙමයට පධාන ෙහේතුව වනාන්තර විනාශය වැනි මානව කියාකාරකම් ෙහේතුෙවන් ලවණතාවය වැඩිවීම නිසා<br />
භූමි හායනය වීම ෙව්ගවත් වීමයි. අනාගතෙය්ද වියළි පෙද්ශවල කාන්තාරකරණය පශ්නයක් ෙලස මතුවිය<br />
හැකි අතර වියළි පෙද්ශෙය් භූමිෙයන් දැනටමත් 30% ක පමණ පතිශතයක් හායනයට ලක්වී ඇති අතරම<br />
කෘෂිකර්මය සඳහා ෙයෝග්‍ය ෙනොවන තත්ත්වෙය් පවතින බවට ඇස්තෙම්න්තු කර ඇත. එෙසේනම් සෑම<br />
ඉඩමකටම විවිධ තීවතාවලින් යුක්තව කිසියම් ආකාරයක භූමි හායනයක් සිදුවී ඇත්ද යන්න දැන ගැනීමද<br />
ඉතා වැදගත්ෙව්.<br />
පාංශු ඛාදනය<br />
භූමි හායනය වීම සඳහා විවිධ ෙහේතු පැවතියද පධාන ෙහේතුව ෙලස දක්වා ඇත්ෙත් පාංශු ඛාදනයයි. පාංශූ<br />
ඛාදනය කඳුකර පෙද්ශවල ඉතාමත් උගෙලස සිදුවන අතර එමගින් වාර්ෂිකව ෙහක්ටයාරයක මතුපිට පස්<br />
තට්ටුවක ෙටොන් පහෙලොවක් පමණ ඉවත් වීමට ෙහේතු වී ඇත. දළ වශෙයන් කෘෂිකාර්මික භූමිෙයන් 46%<br />
ක පතිශතයක් පාංශුඛාදනයට ලක්වී ඇති අතර 60% ක පමාණයක පෙසේ සාරවත් බව අඩුවී ඇත. ශී<br />
41
ලංකාෙව් පස සාෙප්කෂව සාරවත් වුවද ඇස්තෙම්න්තු වලට අනුව නූතනෙය් මුළු භූමි පමාණෙයන් තුෙනන්<br />
එකක්ම පාංශු ඛාදනයට ලක්වී ඇත.<br />
මැණික් කැණීම, ෙබෝග වගාව, කෘෂිකාර්මික ඉඩම් වල සිදුවන කළමනාකරණය පමාණවත් ෙනොවීම, වන<br />
විනාශය, ඉඩම් පරිහරණය සැලසුම් පමාණවත් ෙනොවීම ආදී කරුණු නිසා මිනිසා විසින් පාංශූ ඛාදනය<br />
සඳහා සිදුකරනු ලබන ෙපළඹවීම ඉහළ යාමට ෙහේතු වී ඇත. වියළි කලාපෙය් භූමි හායනය වීම සඳහා<br />
පධාන වශෙයන් ෙහේන් වගාව ෙහේතු වී ඇත.<br />
පෙසහි සාරවත් බව නැතිවීම<br />
පෙසහි සාරවත් බව අඩුවීම නිසා කෘෂිකාර්මික ඉඩම් වල නිෂ්පාදනය අඩුවීමට ෙහේතු ෙව්. පෙසහි සාරවත්<br />
බව අඩුවීම නිසා ෙබෝග අස්වැන්න අඩුවීම, නිෂ්පාදන වියදම ඉහළයාම, කෘෂිකාර්මික ආදායම පහළ යාම<br />
ආදී අහිතකර බලපෑම් සිදුවිය හැකිය.<br />
ස්වභාවික උවදුරු<br />
ශී ලංකාව ආන්තිය ෙද්ශගුණික තත්ත්වයන් නිසා ඇතිවන බරපතල ව්‍යසන වලින් ෙතොරවුවද නායයෑම්,<br />
ගංවතුර හා නියඟය වැනි ස්වභාවික ව්‍යසන නිසා ඇතිවන බලපෑම් දැකිය හැකිය. ලංකාෙව් නායයෑම්<br />
නිතරම ඇතිවන අතර බදුල්ල, රත්නපුර, නුවරඑළිය, කෑගල්ල යන දිස්තික්ක නායයෑම් වලට නිතරම<br />
භාජනය වන පෙද්ශ ෙලස හඳුනාගත හැකිය.<br />
සාරාංශය<br />
ෙම් වන විට ලංකාෙව් කෘෂිකාර්මික ක්ෙෂේතය ෙහක්ටයාරයක ට ලැෙබන අඩු කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයද<br />
ඇතුළුව පශ්න රැසකට මුහුණ දී ඇත. ෙමයට පධාන ෙහේතුව භූමි හායනය වන අතර ෙම් වනවිට භූමි<br />
හායනය ඉතා තීරණාත්මක පාරිසරික පශ්නයක් බවටද පත්වී ඇත.<br />
ෙමෙලස හායනයට ලක්වූ ෙහෝ ආන්තික ඉඩම් පාංශු සංරක්ෂණය මගින් ෙහෝ පෙසහි ෙපෝෂණ තත්ත්වය<br />
ඉහළ නැංවීම මගින් නැවත යථා තත්ත්වයට පත්කළ හැකිය. තවද වියළි කලාපෙය් සිදුෙකෙරන ෙහේන්<br />
ෙගොවිතැන නිසා භූමි හායනය ෙනොකඩවා සිදුවන අතරම ස්වභාවික වනාන්තර ෙහේන් ෙගොවිතැන් සඳහා<br />
පහත ෙහළිම ෙවනුවට ඉහළ නිෂ්පාදනයක් ලබා ග ත හැකි පරිදි කෘෂිකාර්මික වගාවන් සඳහා ආෙද්ශකල<br />
යුතුය.<br />
මීට අමතරව දැනට ඉතිරිව පවතින ස්වභාවික වනාන්තර ආරක්ෂා කරගැනීමට මහත් ෙවෙහසක් දැරුවද<br />
අඛණ්ඩව සිදුවන වන විනාශය නිසා හා අනවසර පදිංචි වීම් නිසා වනාන්තර පමාණය අඩුවී ඇත. ෙම් නිසා<br />
හායනය වූ අත්හරින ලද වන වගා හා කෘෂිකාර්මික භූමි වල නැවත වගාවන් ඇතිකිරීම මගින් වන<br />
ආවරණය ඉහළ දැමීමට අවශ්‍ය කියාමාර්ග ගත යුතුය.අවසානෙය්දී ඉඩම් හා සම්බන්ධව දැනට පවතින<br />
විවිධ නීති හා ෙරගුලාසි නැවත විමර්ශනය කළ යුතු අතරම ඉඩම් භාවිතය පිළිබඳ නව නීතිමය රාමුවක්<br />
හඳුන්වා දීමට අවශ්‍යය ෙව්.<br />
42
6 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
කසළින් ෙතොර වටපිටාවක්<br />
අපදව්‍ය ෙලස හඳුන්වනු ලබන්ෙන් (ෙවළඳ ෙපොළ සඳහා නිෂ්පාදනය කරනු ලබන) පාථමික<br />
නිෂ්පාදනයන් ෙනොවන අතර එම දව්‍ය නිෂ්පාදකයා විසින් තව දුරටත් ඔහු/ඇය ෙග් නිෂ්පාදන<br />
කියාවලිය ෙහෝ පාරිෙභෝජනය සඳහා අවශ්‍ය ෙනොවන ඉවත දැමිය යුතු දව්‍යයකි. අමුදව්‍ය ලබා<br />
ගැනීෙම් දී එම අමුදව්‍ය අතරමැදි නිෂ්පාදනය හරහා අවසන් නිෂ්පාදනය දක්වා සිදුවන විවිධ මානව<br />
කියාකාරකම් නිසා ෙමෙලස අපදව්‍ය ජනනය වීම සිදු ෙව්. ෙමහිදී ජනනය වන ස්ථානෙය්දීම<br />
පතිචකීකරණය කළ හැකි ෙහෝ නැවත භාවිතා කළ හැකි අවෙශේෂ අපදව්‍ය ෙලස සළකනු ෙනොලැෙබ්.<br />
(එක්සත් ජාතීන්ෙග් සංඛ්‍යාෙල්ඛණ අංශය)<br />
හැඳින්වීම<br />
ලංකාෙව් විෙශේෂෙයන්ම නාගරික පෙද්ශ වල<br />
ඝණ අපදව්‍ය නිසා සිදු වන පාරිසරික හානිය<br />
ඉතා තීරණාත්මක පශ්ණයක් වී ඇත.එෙමන්ම<br />
රට තුල නිසි අපදව්‍ය කළමනාකරණයක්<br />
ෙනොමැතිවීම ෙහේතුෙවන් ෙමම තත්වය උග<br />
බවට පත්වීමට වී ඇත. වැඩිවන ජනගහනය<br />
හා පරිෙභෝජන රටාෙව් සිදු වී ඇති ෙවනස්කම්<br />
නිසා පසු ගිය වසර කිහිපය මුළුල්ෙල්ම<br />
ජනනය වන ඝණ අපදව්‍ය පමාණය වැඩිවීමට<br />
ෙහේතු වී ඇත.<br />
අපදව්‍යය ජනනය<br />
වැඩි වන ජනගහනය මිනිසුන්ෙග් ජීවන<br />
චකෙය් සිදු වී ඇති ෙවනස්කම් කර්මාන්ත හා<br />
විවිධ සංවර්ධන කියාදාමයන්, අපදව්‍ය ජනනය<br />
වීෙම් සීගතාව වැඩිවීමට බලපා ඇත. ලංකාෙව්<br />
ජනගහනය 2010 වසර වන විට බිලියන 20.6<br />
ක් දක්වා ඉහළ ෙගොස් ඇති අතර මුළු<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරී<br />
සැළැස්ම<br />
උපාය මාර්ග<br />
• කසළ ජීව චක කළමනාකරණය පවර්ධනය<br />
කිරීම<br />
• සියළු පළාත් පාලන ආයතන වල ඝණ අපදව්‍ය<br />
කළමනාකරනය සඳහා වූ ආයතනික<br />
යාන් තණය සවිමත් කිරීම<br />
• සෑම පළාත් පාලන බල පෙද්ශයක් සඳහාම ඝණ<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණයට අවශ්‍ය යටිතල<br />
පහසුකම් ෙහෝ ෙයෝග්‍ය විකල්ප කම ස්ථාපනය<br />
කිරීම<br />
• හානිකර ෙනොවන අපදව්‍ය පවාහයන්ට හානි කර<br />
අපදව්‍ය එකතුවීම වැළැක්වීම<br />
• කාර්මික ඝණ අපදව්‍ය බැහැර කිරීම සඳහා<br />
පරිසර හිතකාමී පතිකර්ම සහ දූෂකයා ෙගවීම<br />
පිළිබඳ මූලධර්මය අදාළ කර ගැනීම<br />
• කෘෂිකාර්මික ෙගොවිපලවල ශුන්‍ය අපදව්‍ය<br />
සංකල්පය අදාල කර ගැනීම<br />
ජනගහනෙයන් 72 % ක පමණ පමාණයක් ගාමීය ජනතාව ෙව්. (2010 මහ බැංකු වාර්තාව)<br />
43
අවශ්‍ය දත්ත ෙනොමැතිකම ෙහේතුෙවන් ලංකාෙව් එකතු කරනු ලබන අපදව්‍ය පමාණය ෙහෝ ජනනය වන අප<br />
දව්‍ය පිළිබඳ නිවැරදි ෙලස ගණනය කිරීම අපහසු වුවද දැනට පවතින දත්ත විශේල්ෂණය කිරීෙමන්<br />
ලංකාෙව් එක් දිනක් තුළ ජනනය වන අපදව්‍ය පමාණය ෙටොන් 64,000 ක් හා පළාත් පාලන ආයතන මගින්<br />
එකතු කරනු අපදව්‍ය පමාණය ෙටොන් 2700 ක් පමණ වන බව ද ඇස්තෙම්න්තු කර ඇත. ෙකොළඹ මහ<br />
නගර සභාව තුළ එක් දිනකදී පුද්ගලෙයකු විසින් ජනනය කරනු ලබන අපදව්‍ය පමාණය කි.ගෑ.0.85 ක් ද<br />
අෙනකුත් මහ නගර සභාබල පෙද්ශ තුල කි.ගෑ.0.75 ක් ද නගර සභා බල පෙද්ශ තුල කි.ගෑ.0.60 ක් ද සහ<br />
පාෙද්ශීය සභාබල පෙද්ශ තුල කි.ගෑ.0.40 ක් ද පමණ වන බව දත්ත විශේල්ෂණ මගින් අනාවරණය ෙව්<br />
(ඝන අපදව්‍ය පිළිබද ජාතික පතිපත්තිය 2007). ෙම් අනුව ෙකොළඹ නගරෙය් අපදව්‍ය බැහැර කිරීම<br />
සංකීර්ණ ගැටළුවක් බවට පත්ව ඇත.<br />
පහත 6.1 වගුව මගින් එකතු කරනු ලබන නාගරික ඝණ අපදව්‍යවල සංයුතිය දක්වා ඇති අතර එහි සියයට<br />
80 කට වඩා වැඩි පමාණයක් දිරාපත් වන ගෘහස්ථ හා වාණිජමය අපදව්‍ය ෙව්.<br />
6.1 වගුව - එකතු කරනු ලබන නාගරික අපදව්‍යවල සංයුතිය<br />
අපදව්‍ය<br />
පතිශතය<br />
ෛජව හායන (ෙකටි කාලයක් තුළ දී දිරාපත් වන) 56.57<br />
කඩදාසි 6.47<br />
දැව 6.35<br />
ලී කුඩු/පිදුරු හා ෙරදි/ ඇඟලුම් අපදව්‍යය 6.04<br />
ෛජව හායන (දීර්ඝ කාලයක් තුලදී දිරාපත් වන 5.94<br />
ෙපොලිතීන් හා ප්ලාස්ටික් 5.91<br />
ෙගොඩනැගිලි 3.89<br />
වීදුරු 2.03<br />
ෙලෝහ 2.76<br />
සතුන් මරණ ස්ථාන වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍ය 2.34<br />
ෙවනත් 1.68<br />
මුලාශය: පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත් අමාත්‍යාංශය - 2004<br />
ගාමීය පෙද්ශවල අපදව්‍ය ජනනය වීම අඩු අතර එෙලස<br />
ජනනය වන අපදව්‍ය පහසුෙවන් හායනය කළ හැකි<br />
තත්වෙය් පවතී. ෙපෞද්ගලිකව ෙහෝ සාමූහික ෙලස ගාමීය<br />
පෙද්ශවල අපදව්‍ය කළමනාකරණය කරනු ලබන අතර<br />
ඒවා ගාමීය පෙද්ශවල ධාරිතාවයට සරිලන අයුරින්<br />
නිපදවන බැවින් අපදව්‍ය කළමනාකරණය පිළිබඳ ගැටළු<br />
මතු ෙනොෙව්.<br />
44
ඊට සමගාමීව ජනාකීර්ණ පෙද්ශවල ජනනය වන අපදව්‍ය පමාණය ඉතා ඉහළ අගයක් ගන්නා අතරම එම<br />
අපදව්‍ය ගාමීය පෙද්ශවල ෙමන් පහසුෙවන් දිරාපත් ෙනොෙව්.<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය පළාත් පාලන ආයතන වල කාර්ය භාරයක් වන අතර දිෙනන් දින ඉහළ යන<br />
අපදව්‍ය පමාණය නිසා පළාත් පාලන ආයතන ෙකෙරහි ඇතිවන බලපෑම අතිමහත්ය.<br />
අපදව්‍ය එකතු කිරීම හා බැහැර කිරීම<br />
නාගරික අපදව්‍ය එකතු කිරීම<br />
ආයතනෙය් ඝණ අපදව්‍ය ජනනය වීම නිසා ඇතිවන බලපෑම ඉතා තීරණාත්මක පාරිසරික පශ්ණයක් බවට<br />
පත් වී ඇත්ෙත් ඉතා සීගෙයන් ඉහළ යන අපදව්‍ය ජනනයටත් වඩා අවිධිමත් ෙලස අපදව්‍ය බැහැර කිරීම<br />
නිසාය. ශී ලංකාෙව් ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය පළාත් පාලන ආයතන වලට අයත් කාර්යයක් වුවද<br />
ෙබොෙහෝ පළාත් පාලන ආයතනවල අපදව්‍ය කළමනාකරණ ෙසේවය ඉතා දුර්වලව ඉටු කරන අතර ෙමයට<br />
ෙහේතු ෙලස ආයතනික දුර්වලතා මූල්‍ය සම්පත් පමාණවත් ෙනොවීම, අපදව්‍ය බැහැර කිරීම සඳහා සුදුසු භූමිය<br />
සීමා වීම, සමාජීය වගකීම අඩුවීම ආදිය දැක්විය හැකිය. පළාත් පාලන ආයතන වල කියාකාරිත්වය<br />
දුර්වලවීම ෙහේතුෙවන් පාරිසරික හානිය ෙසෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂක ගැටළු ද ඇති ෙව්.<br />
ඝණ අපදව්‍ය ජනනය<br />
• ෙන්වාසික හා ව්‍යාපාරික ස්ථාන වලින් ජනනය වන අපදව්‍යය<br />
• ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍ය (සායන හා සායන ෙනොවන)<br />
• කර්මාන්ත අපදව්‍යය<br />
• සතුන් ඝාතනය කරනු ලබන ස්ථාන වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍යය<br />
• කාණු පද්ධති හා මංමාවත් වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍යය<br />
අන්තරායකාරී අපදව්‍යය<br />
කර්මාන්ත සහ ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍ය වල විෂ සහත බව ෙහේතුෙවන් එම<br />
අපදව්‍යය අන්තරායකාරී අපදව්‍ය ෙලස හඳුන්වනු ලබයි.ගෘහස්ථ හා ෙවළඳ අපදව්‍ය මගින් එකතු කරනු<br />
ලබන නාගරික අපදව්‍ය වල සුළු වශෙයන් ඊයම් බැටරි ආදී අන්තරායකාරි අපදව්‍ය අඩංගුය.<br />
අන්තරායකාරි අපදව්‍ය මිනිසුන්, සතුන් හා ශාඛ වලට විෂ සහිත වන අතර ගෑස් වැනි දව්‍ය වලට විවෘත වූ<br />
විට පහසුෙවන් ගිනි ගන්නා සුළුය. ෙමම අන්තරායකාරී අපදව්‍ය වල අන්තර්ගත රසදිය, සයනයිඩ් වැනි<br />
රසායනික දව්‍ය නිසා මරණය පවා ඇතිවිය හැකිය. අන්තරායකාරි අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් පධාන මාර්ගය<br />
ෙලස බිම් පිරවීම, පිළිස්සීම, ෙභෞතික හා රසායනික පිරියම් කිරීම් ආදිය දැක්විය හැකිය.අන්තරායකාරි<br />
අපදව්‍ය වලින් වැඩි පමාණයක් පතිචකීකරණය මගින් ෙහෝ ඉන්ධන දහනය මගින් ෙහෝ පතිසාධනය කරනු<br />
ලැෙබ්.<br />
45
දැනට ජනනය කරනු ලබන අපදව්‍යවල අන්තරායකාරි අපදව්‍ය ෙමන්ම අන්තරායකාරි ෙනොවන අපදව්‍ය<br />
ද අඩංගුය. ආෙරෝග්‍යශාලා ෙබොෙහොමයකම අන්තරායකාරි අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් විධිමත් පහසුකම්<br />
ෙනොමැත.<br />
ෙද්ශ සීමා හරහා අපදව්‍ය පවාහනය හා බැහැර කිරීම පාලනය කිරීම සඳහා 1992 බාසල් සම්මුතිය සඳහා<br />
ලාංකීය බැඳීම තහවුරු කර ඇත. එමගින් අන්තරායකාරි අපදව්‍ය පවාහනය හා බැහැර කිරීම පාලනය<br />
කිරීම සඳහා බැඳී සිටියි. 1996 මැයි 23 දින අංක 924/13 දරණ අතිවිෙශේෂ ගැසට් නිෙව්දනය මගින්<br />
උපදවකාරී කසළ කළමනාකරණය සඳහා වන නීති රීති හඳුන්වා දී ඇත. ෙමම නීති කියාත්මක කිරීෙම් දී<br />
ඇති වූ දුර්වලතාවයන් හඳුනා ගත් පසු එම නීති 2008 වර්ෂෙය් අංක 01 දරණ ජාතික පරිසර ෙරගුලාසි<br />
වශෙයන් 2009 ෙපබරවාරි 01 දින අංක 1534/18 දරණ අතිවිෙශේෂ ගැසට් නිෙව්දනය මගින් සංෙශෝධනය<br />
කරන ලදී.<br />
ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍ය<br />
ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් නිකුත් කරනු ලබන අපදව්‍ය මිනිසුන්ෙග් හා සතුන්ෙග් ෙරෝග විනිශ්චය කිරීම, ෙරෝග<br />
වලට පතිකාර කිරීම හා මානව පතිශක්තිකරණ කියාවලීන් හා පර්ෙය්ෂණ මගින් ජනනය වීම සිදුෙව්.<br />
ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් බැහැර කරනු ලබන අපදව්‍ය ගණයට පාවිච්චිෙයන් ඉවත් කරනු ලබන සිරින්ජර,<br />
පුළුන්, ෙවළුම් පටි ආදිය ඇතුලත්ය. ෙමෙලස ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් බැහැර කරනු ලබන අපදව්‍ය<br />
විද්‍යාත්මක ෙලස නිසි කළමනාකරණයකින් යුක්තව බැහැර කළ යුතු අතර නැතෙහොත් අසාත්මිකතා<br />
ඇතිවීම මගින් මිනිස් ෙසෞඛ්‍යයට අහිතකර විය හැකිය. දළ ඇස්තෙම්න්තු වලට අනුව ආෙරෝග්‍යශාලා වලින්<br />
බැහැර කරනු ලබන අපදව්‍ය කි.ගෑ. 4ක අවම වශෙයන් කි.ගෑ. 1ක අසාත්මිකතා ඇතිවිය හැකිය.<br />
ඉෙලක්ෙටොනික් අපදව්‍ය<br />
ෙලෝකෙය් ඉෙලක්ෙටොනික් අපදව්‍ය දිෙනන් දින ඉහළ යන අතර සංවර්ධනය ෙවමින් පවතින රටවල<br />
ජනනය කරනු ලබන මුළු අපදව්‍ය ප් රමාණෙයන් 1 % ක් ම ඉෙලක්ෙටොනික් අපදව්‍ය ෙව්. ජනනය වන<br />
ඉෙලක්ෙටොනික් අපදව්‍ය පමාණාත්මකව ඉහළ යාමට කරුණු කීපයක් බලපා ඇති අතර ඉෙලක්ෙටොනික්<br />
හාණ්ඩ භාවිතය ඉහළ යාම, පරිෙභෝජන රටාෙව් සිදු වී ඇති ෙවනස්වීම්, යල් පැන ගිය තාක්ෂණය සහිත<br />
උපකරණ භාවිතෙයන් ඉවත් කිරීම ෙම් අතර පධාන ෙව්.<br />
අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් කම<br />
අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් පධාන කම පහක් පවතින අතර ඒවා නම් බිම් පිරවුම, විවෘත කසල බැහැර කිරීම,<br />
පතිචකීකරණය, ෙකොම්ෙපෝස්ට් ෙයදීම හා කසළ දහනය කිරීම ෙව්. ෙමෙලස ෙයොදා ගනු ලබන කසළ<br />
බැහැර කිරීෙම් කමෙව්දය ජාතික අවශ්‍යතා මත හා පවතින පහසුකම් මත රඳා පවතී. අපදව්‍ය බැහැර කිරීම<br />
පළාත් පාලන ආයතන මුහුණපාන පධාන ගැටළුවක් වන අතර එයට මූලික ෙහේතුව අපදව්‍ය බැහැර කිරීම<br />
සදහා සුදුසු ඉඩම් හිඟකම හා නාගරික පෙද්ශ වල අපදව්‍ය පිරිපහදු කම ෙනොමැති වීමය.<br />
46
පළාත් පාලන ආයතන මගින් එකතු කරනු ලබන අපදව්‍ය සනීපාරක්ෂක ෙනොවන ෙලස විවෘත ෙලස<br />
බැහාර කිරීම ෙහේතුෙවන් දුර්ගන්ධය, භූ ජලය දූෂණය වීම ආදිය මගින් පරිසර හානිය සිදු ෙව්. පළාත්<br />
පාලන ආයතන මගින් කියාත්මක කරනු ලබන කසළ අපහරණ ස්ථාන මදුරුවන් වැනි ෙරෝග<br />
වාහකයන්ෙග් පජනනය සඳහා ඉතා ෙයෝග් ය වන අතර අවිධිමත් ෙලස අන්තරායකර ඝණ අපදව්‍ය බැහැර<br />
කිරීම හා අපහරණය මගින් මිනිසාට හා පාරිසරක ෙසෞන්දර්යයට හානි වන අතර එමගින් සංචාරක<br />
ක්ෙෂේතයට ද අහිතකර ෙලස බලපායි.<br />
ශී ලංකාෙව් අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් වඩාත්ම ජනපියම කමය වන්ෙන් බිම් පිරවීමයි. නමුත් ෙමම කමෙය්<br />
පසු බලපෑම අවම කිරීම සඳහා බිම් පිරවීම සමඟ නැවත භාවිතය හා කසළ පතිචකීකරණය ද සිදු කළ<br />
යුතුය. කසළ බැහැර කිරීම බස්නාහිර පළාෙත් ජනාකීර්ණ පෙද්ශවල බරපතල ගැටළුවක් වී පවතින අතර<br />
එයට පධාන ෙහේතුව නාගරික පෙද්ශවල කසළ බැහැර කිරීම සඳහා සුදුසු ඉඩම් සපයා ගත ෙනොහැකි වීමයි.<br />
සනීපාරක්ෂක බිම් පිරවුම් ස්ථාන සකසා ඇත්ෙත් පරිසර හිතකාමී අයුරින් කසළ බැහැර කිරීම සඳහාය. ශී<br />
ලංකාෙව් බහුල ෙලස භාවිතා කරනු ලබන විවෘත කසළ අපහරණය හා සනීපාරක්ෂක බිම් පිරවුම් කමය<br />
අතර පැහැදිලි ෙවනස්කම් පවතී.<br />
රට පුරාම ඝණ අපදව්‍ය බැහැර කිරීම සඳහා ඇති ස්ථාන හඳුනා ගත යුතු අතර එම ස්ථානවල සනීපාරක්ෂක<br />
බිම් පිරවුම් සැකසීම සඳහා අවශ්‍ය මූල්‍යමය සහෙයෝගිතාවය තඩිනමින් ලබා දිය යුතුව ඇත. ෙම් සමඟම<br />
කසළ පිරිපහදු කිරීෙම් කියාවලිෙය් දී ජනනය වන පතිචකීකරණය කළ ෙනොහැකි ෙකොම්ෙපෝස්ට් සැදීමට ද<br />
ෙයොදා ගත ෙනොහැකි අපදව්‍ය සඳහා ෙමම බිම් පිරවුම් කමය ෙයොදා ගත යුතුය.<br />
අපදව්‍ය බැහැර කිරීම බරපතල ගැටළුවක් වී පවතින්ෙන් කර්මාන්ත අන්තරායකාරී අපදව්‍ය ආරක්ෂාකාරී<br />
ෙලස බැහැර කළ ෙනොහැකි වීමයි. ඇතැම් කර්මාන්ත ශාලා වලින් ජනනය කරනු ලබන අන්තරායකාරී<br />
අපදව්‍ය ආරක්ෂාකාරී ෙලස බැහැර කිරීම සඳහා සථානීය අපහරණ පහසුකම් පැවතිය ද නිසි<br />
කළමනාකරණයක් ෙනොමැති වීම ෙහේතුෙවන් එම පෙද්ශය අපවිත වීමට ෙහේතු වී ඇත. අවිධිමත්<br />
ෙලසඅන්තරායකාරී අපදව්‍ය බැහැර කිරීම බරපතල ගැටළුවක් වන අතර එය පාරිසරික හානියට ද ෙහේතු වී<br />
ඇත.<br />
ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් ඉවත් කරනු ලබන අන්තරායකාරී අපදව්‍ය බැහැර කිරීම සඳහා විධිමත් කම ෙව්දයක්<br />
ෙනොමැති වීම නිසා පළාත් පාලන ආයතන මගින් අෙනකුත් අපදව්‍ය සමඟ මිශව විවෘත කසළ අපහරණය<br />
මගින් බැහැර කරනු ලැෙබ්. ආෙරෝග්‍යශාලා කිහිපයක පමණක් කසළ බැහැර කිරීම සඳහා කසළ දහනය<br />
ෙයොදා ගනු ලැෙබ්. ෙසසු ආෙරෝග්‍යශාලා වල අන්තරායකාරී අපදව්‍ය බැහැර කිරීම සිදු කරනු ලබන්ෙන්<br />
ආෙරෝග්‍යශාලා භූමිය තුළම කසළ දහනය මගිනි.<br />
ආෙරෝග්‍යශාලා වලින් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍ය බැහැර කිරීම සඳහා විධිමත් කම ෙව්දයක් ෙනොමැති වීම<br />
නිසා ෙමෙලස එම අපදව්‍ය ආෙරෝග්‍යශාලා භූමිය තුළම පිළිස්සීම ෙහෝ විවෘත ෙලස කසළ අපහරණය කිරීම<br />
සිදු කරනු ලබන අතර ෙම් නිසා ෙසෞඛ්‍යයට හා පාරිසරික වශෙයන් ඇති වන තර්ජනය අතිමහත්ය.<br />
47
6.2 වගුව : අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් කමෙව්ද: වාසි සහ අවාසි<br />
වාසි<br />
බිම් පිරවුම<br />
• පිරිපහදු කිරීෙමන් ෙතොරව ෙහෝ අවම<br />
පිරිපහදුවකින් නාගරික අපදව්‍ය සඳහා කසළ<br />
රඳවනය ෙයොදා ගත හැකිය.<br />
• ෙමම කමය මගින් සුළු පමාණ අන්තරායකාරී<br />
අපදව්‍ය නාගරික අපදව්‍ය සමඟ මිශව ආරක්ෂාකාරී<br />
ෙලස බැහැර කළ හැකි වීම<br />
අපදව්‍ය දහනය/පිළිස්සිම<br />
අවම ෙලස ඉඩම් භාවිතය<br />
• ඕනෑම කාලගුණීක තත්වයක් යටෙත් කියාත්මක<br />
කිරීම කළ හැකි වීම<br />
• දුර්ගන්ධෙයන් ෙතොර ස්ථාවර අවෙශේෂ නිෂ්පාදනය<br />
• කසළ පරිමාව භාගයක් දක්වා අඩු කර ගත හැකි<br />
වීම.<br />
විවෘත ෙලස කසළ අපදව්‍ය අපහරණය කිරීම<br />
• කසළබැහැර කිරීම සඳහා අධික මිලක් වැය<br />
ෙනොවන කම ෙව්දයක් වන අතර ෙහක්ටයාර<br />
එකකට වඩා අඩු භූමි පමාණයක් වුව ද සුදුසුය.<br />
• ෙබොෙහොමයක් වගුරු පහළ පෙද්ශ හා අත්හල<br />
කුඹුරු පෙද්ශ භාවිතයට ගනී.<br />
ෙකොම්ෙපෝස්ට් සෑදීම<br />
• දිරාපත් වන දව්‍ය පතිචකීකරණය කිරීම සඳහා<br />
සුදුසුම කම ෙව්දයකි.<br />
• කාබනික අපදව්‍ය සඳහා බිම් පිරවුම අවශ්‍ය<br />
ෙනොවීම.<br />
• පසට ෙපෝෂණ දව්‍ය සැපයිමට මඟ පෑදීම.<br />
• හිතකර පාංශු ජීවීන් වර්ධනයට මඟ පෑදීම<br />
(පණුවන්).<br />
• ෙපෙහොර හා කෘමි නාශක සඳහා අවශ්‍යතාවය<br />
අවම වීම.<br />
• පාංශු ඛාදනය වැළැක්වීම.<br />
අවාසි<br />
• බිම් පිරවුම නිසා ඇතිවන බරපතලම<br />
පාරිසරික හානිය ජලය අපවිතවීමයි.<br />
• බිම් පිරවුම විධිමත් ෙලස නඩත්තු කිරීම හා<br />
සැළසුම් සකස් කිරීම හා කියාත්මක කිරීම<br />
කළ යුතු වීම.<br />
• අපදව්‍ය දහනය සැකසීම හා කියාත්මක<br />
කිරීම සඳහා අධික මිලක් වැයවීම<br />
• නිපුනතාවය සහිත පුද්ගලයින් හා දීර්ඝ<br />
කාලීන ෙලස නඩත්තු කිරීම අවශ්‍ය වීම .<br />
• දුර්ගන්ධය, භූ ජලය, ගලා යන ජලය හා<br />
වායු අපවිත වීම හා ෙසෞඛ්‍යමය තර්ජන<br />
ඇතිවීම<br />
• නාගරික පෙද්ශ වල අපදව්‍ය බැහැර කිරීම<br />
සඳහා ෙයෝග්‍ය භූමියක් සපයා ගැනීම<br />
බරපතල ගැටළුවක් වීම<br />
• ෙලෝහ, ප්ලාස්ටික් වැනි දිරාපත් ෙනොවන<br />
අපදව්‍ය ඉවත් ෙනොකර දිරාපත් වන දව්‍ය<br />
සමඟ මිශව ෙයොදා ගැනීම මගින් පාරිසරික<br />
පශ්ණ ඇතිවීම<br />
48
පතිචකීකරණය<br />
• අනාගත පරපුර සඳහා අවශ්‍ය සම්පත් සංරක්ෂණය<br />
කිරීමට හැකිවීම.<br />
• හරිතාගාර වායුන් විෙමෝචනය හා ජලය දූෂණය<br />
වීම වැළැක්වීම.<br />
• බල ශක්තිය සංරක්ෂණය.<br />
• කර්මාන්තශාලා සඳහා අමුදව්‍ය සැපයීම<br />
• රැකියා අවස්ථා ලබා දීම<br />
• උසස් තාක්ෂණය ලබා ගැනීමට අවස්ථාව ලැබීම<br />
• අළුෙතන් බිම් පිරවුම් සැකසීම ෙහෝ කසළ දහනය<br />
සඳහා අවශ්‍යතාවය අවම වීම<br />
• වැයවන මිල අධික වීම.<br />
• සියළුම අපදව්‍ය පතිචකීකරණය කිරීමට<br />
ෙනොහැකි වීම.<br />
• උසස් තාක්ෂණ කම අව්‍යශ වීම.<br />
• අපදව්‍යවලින් ඵලදායී දව්‍ය ෙවන් කර<br />
ගැනීම අපහසු වීම.<br />
ඝණ අපදව්‍ය වල පති විපාක<br />
• ඝණ අපදව්‍යය වැඩි පමාණයක් පාලනය කළ ෙනොහැකි ෙලස විද්‍යාත්මක ෙනොවන, අසම්පූර්ණ<br />
පිළිස්සීම් කියාවන් මගින් වායු ෙගෝලයට දූෂ්‍ය කාරක මුදා හැරීම වායු දූෂණයට ෙහේතු වී ඇත.<br />
• රසායනික දව්‍ය වැඩි පමාණයකින් මිනිස් ෙසෞඛයට හා පරිසරයට හානිකර අන්දමින් කාණු පද්ධතියට<br />
හා ගංඟා වලට මුදා හැරීම<br />
• ඉවත් කරන ලද අපදව්‍ය වල නිස්සාරක භූ ජලයට ක්ෂීරණය වීම නිසා භූ ජලය අපවිත විම<br />
• පතල් කර්මාන්තෙය් නියුතු වූවන් පතල් කැණීම් වල දී ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍යය නිසා මිනිසුන්ට<br />
විෂ සහිත වීම හා විවිධ අසාත්මිකතා ඇතිවීම<br />
අපදව්‍ය නිවාරණය හා අවම කිරීම<br />
අපදව්‍ය නිවාරණය ෙලසින් හඳුන්වනු ලබන්ෙන් අපදව්‍ය ජනනය වන ස්ථානෙය් දීම ඒවා ජනනය වීම<br />
වැළැක්වීම ෙහෝ අවම කිරීමයි. අපදව්‍ය නිවාරණය කිරීම මගින් අපදව්‍ය සකස් කිරීෙම් කියාවලිය තුළින්<br />
ජනනය වන අපදව්‍ය අවම කිරීම ෙහෝ නිෂ්පාදිතෙය් අඩංගු හානිකර දව්‍ය පමාණය අවම කිරීම සිදු කළ<br />
හැකිය.අපදව්‍යය කළමනාකරණය සඳහා ඉතාමත් ෙයෝග්‍ය විකල්පය වන්ෙන් අපදව්‍ය නිවාරණය වන<br />
අතර එමගින් අපදව්‍ය හැසිරවීම පමාණය, පතිචකීකරණය / ෙහෝ අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම් අවශ්‍යතාවයක්<br />
පැන ෙනො නගී.අපදව්‍ය නිවාරණය කිරීම තුළින් පරිසරය දූෂණය අවම වන අතර සම්පත් උපරිම ෙලස<br />
භාවිතයට ගැනීම තුළින් පරිසර දූෂණයට ෙහේතුවන දූෂ්‍ය කාරක ඉවත් කිරීමට හැකි ෙව්.<br />
අපදව්‍ය නිවාරණය හා අවම කිරීම සඳහා නිෂ්පාදිත ජීවන චකෙය් සෑම අවස්ථවකදීම එනම් නිෂ්පාදන<br />
කියාවලිය, ෙවළඳාම හා නිෂ්පාදිත භාවිතෙයන් ඉවතලීම දක්වා වූ සෑම අවස්ථානදීම ෙයොදා ගත හැකිය.<br />
නිෂ්පාදිතය සැළසුම් කිරිෙම් දී ෙයොදා ගනු ලබන අමුදව්‍ය පමාණය ෙකෙරහි සැළකිළිමත් විය යුතුය.<br />
භාවිතය අවසන් වූ පසු පතිචකීකරණය කිරීම මගින් ද ජනනය වන අපදව්‍ය පමාණය අවම කළ හැකිය.<br />
49
සාරාංශය<br />
ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා<br />
විධිමත් අපදව්‍ය බැහැර කිරීෙම්<br />
කමෙව්දයක් ෙනොමැතිවීම මූලික<br />
ගැටළුවක්ව පවතී. දැනට පළාත් පාලන<br />
ආයතන මගින් එකතු කරනු ලබන<br />
සියළුම ඝණ අපදව්‍ය අපහරණය මගින්<br />
බැහැර කරනු ලැෙබ්. කාර්යක්ෂම ඝණ<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා පළාත්<br />
පාලන ආයතන වල ආයතන ශක්තිය<br />
වැඩි කිරීමත් ධාරිතා වර්ධනය කිරීමත්<br />
අවශ්‍ය ෙව්.<br />
අපදව්‍ය ජනනය වීම අවම කිරීම හා<br />
අපදව්‍ය නිවාරන පෙව්ශය සඳහා “3ආර්”<br />
සංකල්පය<br />
භාවිතා කරමින් අපදව්‍ය<br />
ජනනය අවම කිරීම, නැවත භාවිතා කිරීම<br />
හා පතිචකීකරණය කිරීම සිදු කළ හැකිය.<br />
එබැවින් ආරම්භක පියවරක්<br />
ෙලස අපදව්‍ය ජනනය වන ස්ථානෙය් දීම<br />
ජනනය වන අපදව්‍ය පමාණය අවම කිරීම<br />
පිළිසරු කසළ කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතිය<br />
පිළිසරු ව්‍යාපෘතිය 2008.01.01 දින සිට ෙතවසරක කාල සීමාවක්<br />
සඳහා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය යටෙත් කියාත්මක කරනු ලබන<br />
අතර ෙමහි ඇස්තෙම්න්තු ගත පිරීවැය රුපියල් බිලියන 5.6 කි.<br />
ෙමමගින් ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ජාතික පෙව්ශයක්<br />
ලබා ගැනීම අදහස් ෙකෙර්.<br />
පිළිසරු ව්‍යාපෘතිෙය් අරමුණු 5 කි.<br />
1. ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ජාතික<br />
පතිපත්තියක් සැකසීම<br />
2. ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය පිළිබඳ ජාතික උපාය<br />
මාර්ග සැලැස්ම කියාවට නැංවීම<br />
3. ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණයට අදාල<br />
පාර්ශ්වකරුවන් අධ්‍යාපනය හා දැනුවත් කිරිම තුලින්<br />
ධාරිතා වර්ධනය කිරිම.<br />
4. කසළ කළමනාකරණ ව්‍යාපෘති වැඩ සටහන්<br />
කියාත්මක කිරීම සඳහා පළාත් පාලන ආයතන වලට<br />
අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීම<br />
5. කාර්යක්ෂම ෙලස නීතිමය පියවර ගැනීම සඳහා<br />
අවශ්‍ය නීතිමය සංෙශෝධන සිදු කිරීම<br />
2011 සැප්තැම්බර් මස වනවිටපළාත්පාලන ආයතන 80 ක<br />
ව්‍යාපෘතිය කියාත්මක කර ඇති අතර ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය<br />
යටෙත් පළාත් පාලන ආයතන වල යටිතල පහසුකම්, උපකරණ,<br />
පාඨමාලා හා ධාරිතා වර්ධනය කිරීම සිදු කර ඇත.<br />
සඳහා සඳහා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන් කියාත්මක කිරීම ද ඉතා වැදගත් ය. ෙමම වැඩ සටහන් මගින් අපදව්‍ය<br />
ජනනය වීම අවම කිරීම හා අපදව්‍ය පතිචකීකරනය හැකියාව පිළිබඳව ද දැනුවත් කළ යුතු අතරම අන්තරායකාරී<br />
අපදව්‍ය බැහැර කිරීම නිසා ඇතිවිය හැකි ෙසෞඛ්‍යමය තර්ජන ගැන දැනුවත් කළ යුතුය.<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා අපදව්‍ය ජනනය වන පමාණය හා ලක්ෂණ මත පදනම්ව විකල්ප කම ෙයොදා ගැනීම<br />
ෙකෙරහි ද අවධානය ෙයොමු විය යුතුය.<br />
මුළු රටටම සරිලන ෙලස ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා තනි විසඳුමක් ඉදිරිපත් කළ ෙනොහැක්ෙක් නාගරික<br />
හා ගාමීය පෙද්ශ වලට ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ෙයෝග්‍ය වන කමෙව්දයන් එකිෙනකට ෙවනස් වන<br />
බැවිනි.<br />
විවෘත ඝන අපදව්‍ය කළමනාකරණය පිළිබඳ ජාතික පතිපත්තිය හා සමගාමී වන ෙලස පිළිසරු කසළ කළමනාකරණ<br />
ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ කර ඇත. “දූෂකයා ෙගවිය යුතුය“ යන අපදව්‍ය කළමනාකරණ මූලධර්මය මත පදනම්ව පරිසර<br />
හිතකාමී ෙලස අපදව්‍ය පිරිපහදුව හා බැහැර කිරීම සිදු කළ යුතුය.<br />
50
7 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
සැමදා සැමට ජලය<br />
හැඳින්වීම<br />
වසර 2500 කට වඩා අතීතයකට දිව යන වාරිමාර්ග හා ජල කළමනාකරණයට මූලිකත්වය ෙදමින් කටයුතු<br />
කරන ජල සම්පත මත පදනම් වූ ෙලොව පැරණිතම ශිෂ්ඨාචාරයකට ශී ලංකාව හිමිකම් කියයි. අතීත රජ<br />
දරුවන් විසින් සිය ගණනක් වූ විශාල පරිමාන ජලාශ සහ දහස් ගණනින් වූ කුඩා පරිමාන ජලාශ මුළු රට<br />
පුරාම ෙගොඩ නැගූ අතර ඉන් වැසි ජලය එක් රැස් කර කෘෂිකර්මාන්තය සංවර්ධනය සඳහා ෙයොදා ගන්නා<br />
ලදී. ගංඟා ෙදෝණි 103 කින් ද 20 කට වඩා වැඩි වූ පධාන ෙතත්බිම් වලින් ද, සුවිෙශේෂී ෙලස නිර්මාණය<br />
කරන ලද සුළු හා මහා පරිමාන වාරිමාර්ග පද්ධතිවලින් ද සැළකිය යුතු භූ ගත ජල සම්පතින් ද යුතු ෙමරට,<br />
ජල සම්පතින් අනූන රටක් ෙලස දැක්විය හැකිය. වර්ග කි.මී. 2905 කින් යුතු අභ්‍යන්තර ජල ක්ෙෂේතයන්<br />
මුළු රට පුරාම විහිදී ඇත. ශී ලංකාවට ලැෙබන මිලි මීටර 2080 ක මධ්‍යන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනයකින්<br />
ෙමම ජල සම්පත ෙපෝෂණය කරනු ලබයි. ජලය සියළු ක්ෙෂේතයන්හිම ඉතා වැදගත් සම්පතක් වන ෙහයින්<br />
එය සංරක්ෂණය හා කළමනාකරණය කිරීම සඳහා ආයතන කීපයක් මැදිහත් වී සිටී. කාර්මික හා ගෘහාශිත<br />
කියාකාරකම්වල දී ජලාශ දූෂණය නිසා ජලෙය් ගුණාත්මක බව සීගෙයන් පිරිහීම ජල අංශෙය් පධාන<br />
ගැටළුවක් ෙව්.<br />
ජලාශයන්හි පාෙද්ශීය පැතිරීම වගුව 7.1 මගින් ෙපන්වයි.<br />
7.1 වගුව - ජල සම්පත්හි පැතිරීම<br />
පලාත<br />
මුළු පෙද්ශය<br />
(වර්ග කි.මී)<br />
ජනගහන ඝණත්වය<br />
(ව. කි.මී)<br />
අභ්‍යන්තර ජල ෙද්හයන්<br />
(ව. කි.මී)<br />
බස්නාහිර 3684 1588.37 91<br />
මධ්‍යම 5674 466.18 99<br />
දකුණ 5554 449.01 161<br />
උතුර 8884 139.81 594<br />
නැෙගනහිර 9996 159.49 635<br />
වයඹ 7888 303.22 382<br />
ඌව 8500 152.97 165<br />
සබරගමුව 4968 238.35 47<br />
එකතුව 65610 2905<br />
මූලාශය : පරිසර අමාත්‍යාංශය<br />
සටහන : (අභ්‍යන්තර ජල ෙද්හයන් - මිනිසා විසින් ඉදි කරන ලද ජලාශ ෙතත් බිම් සහ විශාල හා කුඩා වාරි මාර්ග<br />
පද්ධතීන්)<br />
51
අප ෙමම පශ්නය පිළිබඳ සැළකිළිමත් විය යුත්ෙත් ඇයි <br />
ජීවෙය් පැවැත්ම උෙදසා ජලය අත්‍යාවශ්‍ය අංගයක් ෙව්. ජලය, පරිෙභෝජන හා නිෂ්පාදන කියාවලිවල දී<br />
නාගරික හා ගාමීය ජීවන රටාව සඳහා මිල කළ<br />
ෙනොහැකි දායකත්වයක් සපයයි. සංවර්ධනය<br />
කියාවලිෙය් දී අත්‍යවශ්‍ය සම්පතක් වන ජලය<br />
පමාණවත් පරිදි සපයා ගැනීමට ඇති පහසුව<br />
පූර්ව අවශ්‍යතාවයක් ෙලස සඳහන් කළ හැකිය.<br />
ජලය ශී<br />
ලංකාෙව් ජාතික ආර්ථිකෙය් සෑම<br />
අංශයකටම ඉතා වැදගත් වූ අංගයක් ෙවයි.<br />
එෙමන් ම, ජලය පිරිසිදු හා ෙසෞඛ්‍ය සම්පන්න<br />
පරිසරයක් පවත්වාෙගන යෑමට මෙහෝපකාරි<br />
ෙව්. ජනතා පරිෙභෝජනය සහ ගෘහ<br />
අවශ්‍යතාවයන් සඳහා ද වාරි කෘෂි කර්මාන්තය<br />
සඳහා ද පිරිසිදු ජලය සඳහා යහපත් පෙව්ශයක්<br />
තිබිය යුතු අතර එය ජාතික සංවර්ධනෙය් දී<br />
පමුඛ ස්ථානයක් ගනී. එය ජාතික ආර්ථික<br />
සංවර්ධන පතිපත්තිය වන “මහින් ද චින්තනය“<br />
හා ජාතික පාරිසරික කියාකාරී සැලැස්ම වන<br />
“හරිත ලංකා වැඩ සටහන“ මගින් මනාව හඳුනා<br />
ෙගන ඇත. වර්ෂ 2016 වන විට දී සැමට පානීය<br />
ජලය සැපයීම සඳහා සුවිශාල යටිතල පහසුකම්<br />
සැපයීෙම් වැඩසටහනක් සහ කෘෂිකර්මාන්තය<br />
උපරිමයකට ළඟාකරවීම සඳහා පමාණවත් වාරිමාර්ග ජලය සැපයීමට “රන්ෙදොර“ ජාතික සෙමෝදානික<br />
සංවර්ධන වැඩ සටහෙන් දක්වා ඇත.<br />
අභ්‍යන්තර ජලාශ වල ජල දූෂණය<br />
ශී ලංකාෙව් අභ්‍යන්තර ජලාශ ෙලස මිනිසා විසින්<br />
ෙගොඩ නගන ලද ජලාශ, ගංඟා, ඇල ෙදොළ,<br />
ෙපොකුණු හා ෙතත් බිම් ඇතුලත් වන අතර එය<br />
ෙලෝකෙය් අභ්‍යන්තර ජල ෙද්හ ඝණත්වය අතින්<br />
ඉහළම අගයන් ගන්නා රටවල් අතරින් එකක් ෙව්.<br />
ෙමරට ජල දූෂණය සඳහා කෘෂිකර්මාන්තෙය් දී<br />
පුළුල් ෙලස භාවිතා වන කෘෂි රසායන දව්‍ය,<br />
ෙපොෙහොර, නාගරීකරණය හා කාර්මීකරණය<br />
බලපාන අතර එමනිසා,<br />
* ගලා ෙනොයන ජලාශවල ඇතිවන සුෙපෝෂණ<br />
හා ඇල්ගී වල අධීක වර්ධනයක්<br />
* භූ ගත ජලෙය් නයිෙට්ට් මිශවීම තුළින් ඇතිවන<br />
දූෂණය<br />
* කාබනික දූෂක නිසා ඇති වන ෙරෝග පැතිරීෙම්<br />
තත්ත්ව<br />
* ජල මාර්ග ආශිත භූමි පෙද්ශ අඩුවීම<br />
* රෙට් ආර්ථික තත්වය පහත වැටීම වැනි පතිඵල<br />
ෙගන ෙද්<br />
ශී ලංකාෙව් ජල සම්පත සෑම ක්ෙෂේතයකම සංවර්ධනය සඳහා අතිශය වැදගත් සාධකයක් වී ඇත. එෙමන්ම<br />
මනුෂ්‍ය, සත්ව සහ/ෙහෝ ශාක ඇතුළුව සියළුම පජාවන්ෙග් ජීවෙනෝපාය තහවුරු කිරීමට අත්‍යාවශ්‍ය<br />
සාධකයක් ද ෙවයි. ජල සම්පත කෘෂි කර්මාන්තෙය් තිරසාර බව තහවුරු කිරීමට ද උපකාරී ෙවයි. ඒ අතර<br />
පධාන තැනක් ගනුෙය් සහල් නිෂ්පාදනය, ආහාර නිෂ්පාදනය සහ ලංකාෙව් ආර්ථිකයට පධාන<br />
දායකත්වයක් ලබා ෙදන ආර්ථික ෙභෝග නිෂ්පාදනයට සහය ලබාදීමයි. මීට අමතරව ගෘහස්ත<br />
පරිෙභෝජනය, කෘෂිකර්මාන්තය, ෙසෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂාව, මිරිදිය මත්ස්‍ය කර්මාන්තය, ජල විදුලිය<br />
නිෂ්පාදනය, කර්මාන්ත සහ වාණිජ පරිෙභෝජනය, විෙනෝදාස්වාදය සහ සංචාරක කර්මාන්තය වැනි<br />
ක්ෙෂේතයන් සඳහා ද දායකත්වය ලබා ෙදයි.<br />
52
ජලෙය් තත්ත්වය හා එහි බලපෑම්<br />
අඩු භූගත ජල සැපයුම නිසා පාෙද්ශීයව ඇතිවන ජල හිඟයන් ජල අතිරික්තයන් ඇති පෙද්ශ වලින් ජලය<br />
ෙපොම්ප කර හානි පූරිත කර ගන්නා බැවින් ජලය හිඟකම ශී ලංකාෙව් දැනට දැඩිව අවධානයට ලක් වූ<br />
කරුණක් ෙනොෙව්.<br />
ජල සම්පත මත දැඩි බලපෑම් ඇති කරන තත්වයන් අතර කෘෂිකර්මාන්තය, නාගරීකරණය හා භූමි<br />
භාවිතයන් ෙවනස්වීම් වලට ලක් කරන කාර්මීකරණය ද දැක්විය හැකිය. අධික ෙලස කෘෂි රසායන ද් රව්‍ය<br />
භාවිතය හා රසායනික ෙපොෙහොර භාවිතය, කාර්මික අපවහනය මුදා හැරීම, ගෘහ අපදව්‍ය, මල අපදව්‍ය හා<br />
ඝණ අපදව්‍ය ජල මාර්ග වලට මුදා හැරීම ජල සම්පක ෙවත සංකීර්ණ බලපෑම් ඇති කරයි.<br />
ජල ගැලීම්, නාය යෑම්, ෙවරළ ඛාදනය හා නියඟය වැනි ස්වභාවික උවදුරුවලට ශී ලංකාව නිරන්තරව<br />
මුහුණ දී ඇත. ඉන්දීය උප මහද්වීපයට සාෙප්ක්ෂව සුළි සුළං වල බලපෑම් ෙමරටට අවම වශෙයන් දැනී<br />
ඇති අතර එයට ෙහේතු වන්ෙන් ශී ලංකාව “සුළි සුළං පටෙයන්“ එපිට පිහිටා තිබීමයි. නමුත් පබල සුළි සුළං<br />
කීපයකට ද ශී ලංකාව කලින් කල මුහුණ දී ඇත. වායු ෙගෝලෙය් උෂ්ණත්වය ඉහළ යෑම, වර්ෂාපතන<br />
රටාෙව් ෙවනස්වීම, ෙවරළාශිත ජල ගැලීම් හා මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම වැනි ෙද්ශගුණ විපර්යාස වල<br />
බලපෑම් නිසා උවදුරු සිදුවන වාර ගණන හා ඒවාෙය් තීවතාවය ඉහළ යෑමක් අෙප්ක්ෂd කරයි. විවිධ වූ<br />
මානව කියාකාරිත්වයන් නිසා දැනටමත් මිරිදිය ජල සම්පත ෙවත ඇති වී ඇති බලපෑම් ඉහළ නැංවීමට<br />
ෙහේතු වී ඇති අතර එමගින් රටතුළ විශාල වශෙයන් සමාජ-ආර්ථීකමය හා පරිසර ගැටළු ඇති කිරීමට ෙහේතු<br />
ෙව්.<br />
කළමනාකරණය / සංරක්ෂණය<br />
සෑම ක්ෙෂේතයකටම වැදගත් වූ සම්පතක් වන ජලය<br />
කළමනාකරණය හා සංරක්ෂණය ජල සම්පත්<br />
මණ්ඩලය, ජාතික ජල සම්පාදන හා ජලාපවහන<br />
මණ්ඩලය, ශී ලංකා ව්දුලි බල මණ්ඩලය, වාරි මාර්ග<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව හා පරිසර අමාත්‍යාංශය යන<br />
ආයතන කීපයක් මගින් සිදු ෙව්. ජාතික ජල සම්පාදන<br />
හා ජලාපවහන මණ්ඩලය පාර්ශ්වකරුවන්ෙගන්<br />
විමසීෙමන් අනතුරුව එහි ඒකාබද්ධ සැළැස්ම 2007 –<br />
2011 හා ජල කළමනාකරණය එක් අංගයක් සඳහා<br />
සමස්ථ කියාකාරී සැළැස්ම පිළිෙයළ කර ඇත. උදා:<br />
නල ජල සැපයුම හා අප ජලය බැහැර කිරීම. ෙමම<br />
ඒකාබද්ධ සැළැස්ම ඍජු ෙහෝ වකාකාරව ජල සම්පත්<br />
සංවර්ධනය හා කළමනාකරණය සඳහා වූ<br />
නිර්ෙද්ශයන්ෙගන් සමන්විතය.<br />
දියබස්නාව කළමනාකරණය<br />
පධාන ගංඟා වල ජල ෙපෝෂක පෙද්ශයන්<br />
ආශිතව සිදුවන වනාන්තර බෙලන් අල්ලා<br />
ගැනීම, කෘෂිකාර්මික උපෙයෝජනය නිසා එම<br />
පෙද්ශ විශාල වශෙයන් හානියට පත්වීම ෙමරටට<br />
ජල සම්පතට බලපාන බරපතල තත්වයන් ෙව්.<br />
දැඩි ඛාදනය, ෙරොන් මඩ ගංඟාවල පහළ<br />
ෙකොටෙසේ තැන්පත්වීම හා ජලෙය් සිදුවන<br />
ෙවනස් වීම් ඉහත බලපෑම් නිසා ඇති ෙව්. ෙමම<br />
අර්බුදය ෙමම දශකෙය් දී නිරන්තරෙයන්<br />
ඇතිවන ගංවතුර තත්වයන් සමග ගැටළුකාරී<br />
තත්වයකට පත්ව ඇත. එබැවින් දිය බස්නාවන්<br />
කළමනාකරණෙය් අවශ්‍යතාවය වඩා වැදගත්<br />
තත්වයකට පත්ව ඇත.<br />
53
වාරිමාර්ග හා පානීය ජලය කළමනාකරණය සඳහා කියාකාරීව දායක වී සිටින පධාන ආයතන පහත<br />
දක්වා ඇත ආයතන 40 කට වඩා වැඩි සංඛ්‍යාවක් මහජන භාව්තය හා වාරි මාර්ග/ජල සම්පාදනය සඳහා<br />
ජල කළමනාකරණය සඳහා බලය ලබා ඇත.<br />
7.2 වගුව - ජල සම්පාදනය හා පානීය ජල කළමනාකරණය සඳහා දායක වී සිටින පධාන ආයතන<br />
පධාන අමාත්‍යාංශය පධාන ආයතන බලපෑම් ඇති කළ හැකි අනිකුත්<br />
ආයතන<br />
වාරි මාර්ග හා ජල<br />
ජල සම්පත් මණ්ඩලය මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය<br />
කළමනාකරණ අමාත්‍යාංශය<br />
ජාතික ජල සම්පාදන හා ජාතික ජල සම්පාදන හා ජාතික සැළසුම් ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
ජලාපවහන අමාත්‍යාංශය ජලාපවහන මණ්ඩලය<br />
ඉඩම් හා ඉඩම් සංවර්ධන වාරි මාර්ග ෙදපාර්තෙම්න්තුව කෘෂිකර්ම ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
අමාත්‍යාංශය<br />
ධීවර හා ජලජ සම්පත්<br />
අමාත්‍යාංශය<br />
මහවැලි අධිකාරිය<br />
කෘෂිකර්ම සංවර්ධන<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය පාෙද්ශීය සභා වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
ආපදා කළමනාකරණ<br />
අමාත්‍යාංශය<br />
ශී ලංකා ව්දුලි බල මණ්ඩලය<br />
වන ජීවී සංරක්ෂණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
ජාතික ජලජ සම්පත් පර්ෙය්ෂණ හා<br />
සංවර්ධන ආයතනය<br />
ජාතික ෙගොඩනැගිලි හා පර්ෙය්ෂණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
ජාතික ආපදා කළමනාකරණ<br />
මධ්‍යස්ථානය<br />
පළාත් සභා<br />
පාෙද්ශීය පළාත් පාලන ආයතන<br />
වැවිලි හා මානව සංවර්ධන භාරය<br />
ශී ලංකා ආෙයෝජන මණ්ඩලය<br />
ෙගොවි සංවිධාන<br />
54
ජල ක්ෙෂේතයට අදාල වන ජාතික පතිපත්තීන්<br />
2003 වසෙර් සිට කියාවට නැංෙවන ජාතික පාරිසරික පතිපත්තිය ස්වභාවික සම්පත් ෙකෙරහි මානව<br />
කියාකාරකම් වලින් තනි තනි වශෙයන් ද සාමූහිකව ද ශී ලංකාෙව් පරිසරය ෙකෙරහි වන බලපෑම් හඳුනා<br />
ගනී. ජලය සම්බන්ධව ජාතික පාරිසරික පතිපත්තිය පහත දැක්ෙවන පථිඵලයන් කරා ළඟා වීමට<br />
බලාෙපොෙරොත්තු ෙව්.<br />
• ජාතික අවශ්‍යතාවයන් සපුරාලීම සඳහා එක් එක් කාර්යයන් සඳහා අවම ගුණාත්මන බවින් යුතු ජල<br />
සැපයුමක් පමානාත්මකව හා ෙනොකඩවා ලබා දීම.<br />
• භූ ගත ජලය සඳහා වැදගත් වන යහපත් ජල කාන්දු වීමක් සඳහා ජලෙය් වැදගත් පභවයන් වූ ගංඟා<br />
වල ජල ෙපෝෂක පෙද්ශ කාර්යක්ෂමව කළමනාකරණය<br />
• ඇල මාර්ග, ඇල ඉවුරු, වාරි මාර්ග, ජලාපවහන, ජලාශ, වැව් හා අනිකුත් ජල ෙද්හයන් සඳහා<br />
පමාණවත් ආරක්ෂාව ලබා දීම<br />
• ජනතාව විසින් භාවිතා කරන හා පාරිසරික වශෙයන් සංෙව්දී පෙද්ශ ආශිතව ඇති ජලාශ හා<br />
ඒවාෙය් ජල අතිරික්තයන් ට හානි ෙනොවන පරිදි උපරිම භාවිතය සහතික කිරීමට හා අපෙත් යෑම<br />
වැළැක්වීම සඳහා වාරි මාර්ග ජලය කළමනාකරණය<br />
• ආහාර සුරක්ෂිතතාවය පිළිබඳ අවධානය ෙයොමු කරන අතර ජල භාවිතෙය් ඵලදායිතාවය උපරිම<br />
තත්තවයකට ළඟා කර ගැනීම සඳහා සුදුසු වූ කෘෂිකාර්මික ෙභෝග වර්ග ෙතෝරා වගා කිරීම<br />
• ජලය සකසුරුවම් සහිතව භාව්තය ට ෙයොදා වගා කළ හැකි කෘෂි ෙභෝග පෙභ්ද වැඩි දියුණු කර එම<br />
ෙභෝග භාවිතය පචලිත කිරීම<br />
• පමාණාත්මක සහ ගුණාත්මක වශෙයන් ජලෙය් දිගු කාලීන තිරසාර භාවිතය උෙදසා භූ ගත ජල<br />
දූෂණය හා උපෙයෝජනය යාමනය කිරීම<br />
• ජල ෙයෝජනා කම වලදී සිදුවන අපෙත් යාම අවම කිරීම<br />
• ඉහළ ඵලදායිතාවයක් පවත්වා ෙගන යන අතර රසායනික දව්‍ය හා අෙනකුත් සංඝඨකයන් භාවිතය<br />
අවම වශෙයන් සිදු කරන කෘෂිකාර්මික හා ජලජ වගාවන් පචලිත කිරීම.<br />
• පරිසරයට විනාශකාරී අපවහනයන් පිට කිරීම නැවැත්වීම සඳහා නිවැරදි ඝණ අපදව්‍ය බැහැර<br />
කිරීම, අප ජලය පිරිපහදු කිරීම හා බැහැර කිරීෙම් යාන්තණ සහිත කර්මාන්ත පවර්ධනය (පචලිත)<br />
කිරීම<br />
• දැනට පවතින භූගත හා මතුපිට ජල සම්පත් වල ගුණාත්මක හා පමාණාත්මක බව සුරක්ෂිත කිරීම<br />
සඳහා සංවර්ධන කියාවලිය කියාවට නැංවීෙම් දී ජල ෙද්හයන් පවතින ස්ථාන, ජල සංෙව්දී පෙද්ශ<br />
හා අෙනකුත් කරුණු පිළිබඳව සළකා බැලීම<br />
• දූෂණය වු ජල පද්ධතීන් ඒවා කලින් පැවති පිරිසිදු තත්වයට පතිස්ථාපනය කිරීම හා සුදුසු පරිදි<br />
පවත්වාෙගන යාම<br />
55
• දියුණුවට පත් කරන ලද සනීපාරක්ෂක හා නිවැරදි ෙලස පිළියම් කරන ලද හා බැහැර කිරීෙම්<br />
කියාවලියන් තුළින් මානව හා ගෘහාශිත අපදව්‍ය ( ඝණ අපදව්‍ය හා අප ජලය) මගින් භූ තල හා භූ<br />
ගත ජලය දූෂණය කිරීම වැලැක්වීම.<br />
• භූ ගත හා මතුපිට ජලෙය් ෙභෞතික, රසායනික හා ජීව විද්‍යාත්මක ගුණාත්මක බව, අවිධීමත් දිවි<br />
පැවැත්ම හා ජීවෙනෝපායයන් වැළැක්වීම තුළින් ආරක්ෂා කිරීම. අනාගත සංවර්ධන කියාවලීන්<br />
නිසි පරිදි සැළසුම්කරණය තුළින් ජලයට සංෙව්දී පෙද්ශවල දිවි පැවැත්ම හා ජීවෙනෝපාය සඳහා<br />
බලහත්කාරෙයන් ෙයොදා ගැනීම<br />
වැළැක්වීම<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සදහා වු ජාතික කියාකාරී<br />
සැලැස්ම - උපාය මාර්ගයන්<br />
ජලය පිළිබඳ ජාතික පතිපත්තියක 1. විවිධ අවශ්‍යතා සදහා සාධාරණ හා ඉහළ<br />
කාර්යක්ෂමතාවයකින් යුක්ත කමානුකූල<br />
වැදගත්කම හඳුනාගත් රජය ජලය පිළිබඳ ජලසම්පාදන කමයක් ස්ථාපනය කිරීම.<br />
සවිස්තරාත්මක පතිපත්තියක් සංවර්ධනය<br />
කර ඒ සඳහා කැබිනට් අනුමැතිය ලබා<br />
ෙගන ඇත. ෙමම පතිපත්තියට අනුව ජල<br />
කළමනාකරණ කියා මාර්ග ජාතික, බහු<br />
ෙදෝණි හා ජලාධාර ෙදෝණි මට්ටෙමන් සිදු<br />
ෙකෙර්.<br />
2. කුඩා වැව් පතිසංස්කරණ වැඩපිළිෙවලක්<br />
සංවිධානය කිරීම හා පවත්නා වැව් වාරි<br />
කමය නැවත පන ගැන්වීම.<br />
3. නව අභිෙයෝග ජය ගැනීම සදහා වාරි මාර්ග<br />
පද්ධතිය පතිසංස්කරණය කිරීම.<br />
4. පානීය ජල සම්පත අපවිතවීෙමන් වළක්වා<br />
ගැනීම සදහා ෙයෝග්‍ය කලාපකරණය හා<br />
පාලන කම පවත්වාෙගන යාම.<br />
5. සියළුම මට්ටම්වල ජල පරිහරණෙය් දී<br />
ෙතත් බිම් මගින් සිදු කරන වැදගත් සංරක්ෂණය, නැවත භාවිතය හා<br />
පාරිසරික ෙසේවාවන් වන්ෙන් ජලය සඳහා<br />
පතිචකීකරණ කියා මාර්ග ඒකා බද්ධ කිරීම.<br />
6. ජල දුෂණයට ෙහේතු වන කර්මාන්ත/<br />
පභවය වීම හා භූගත ජලය නැවත කියාකාරකම් සදහා දුෂකයා ෙගවීෙම් මුල<br />
පිරවීමයි. ෙකෙසේ වුවත් භූමි පිළි සැකසීම,<br />
ධර්මය බලාත්මක කිරීම.<br />
7. ඒකාබද්ධ ජල සම්පත් කළමනාකරණ<br />
අපදව්‍ය බැහැරලීම. කාර්මික හා ගෘහාශිත කියාවලි කියාත්මක කිරීම සවිමත් කිරීම.<br />
අපවහනයන් බැහැර කිරීම යනාදී මානව 8. රසායනික ෙපොෙහොර ක්ෂරණය හා<br />
සුෙපෝෂණය අඩු කිරීම.<br />
කියාකාරකම් නිසා ෙමම ෙතත් බිම්<br />
තර්ජනයට ලක් වී ඇත. ෙතත්බිම්<br />
මුහුණපාන ෙමම සුවිෙශේෂී තර්ජන<br />
හඳුනාගත් පරිසර අමාත්‍යාංශය සියළුම පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් ෙතත් බිම් වාසස්ථාන වලින්<br />
සැළෙසන පාරිසරික ෙසේවාවන් වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා ෙතත් බිම් පරිසර පතිපත්තිය 2004 වසෙර් දී<br />
සම්පාදනය කරන ලදී. දිය බස්නාෙවහි සංරක්ෂණය, පුනරුත්ථාපනය හා තිරසිර භාවිතය සහ පාරිසරික<br />
ලක්ෂණ පවත්වා ගැනීම අරමුණු කර ගනිමින් සියළු පාර්ශ්වයන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් යුතුව 2004 වසෙර් දී<br />
ජාතික ජලාධාර කළමනාකරණ පතිපත්තිය සකස් කරන ලදී.<br />
56
දැදුරු ඔෙය් ජල හිඟය:<br />
පසු ගිය දශක කිහිපය තුළ පහසුෙවන් දැක ගත හැකි<br />
වූ භූමි භාවිතෙය් ෙවනස්කම් හා භූමි වැසේම්<br />
ෙවනස්කම් ෙහේතුෙවන් කෘෂිකර්මය හා ගෘහස්ථ<br />
භාවිතය සඳහා ජලය පමාණවත් පරිදි ෙනොලැබී යාම<br />
ෙහේතු විය. ඇල ඉවුර හා ආශිත පෙද්ශවල වනාන්තර<br />
එළි කිරීම, වැලි හා මැටි ෙගොඩ දැමීම/කැනීම,<br />
වනාන්තර බිම් අයුතු ෙලස අල්ලා ගැනීම දැදුරු ඔෙය්<br />
ජල මට්ටම ෙවනස්වීමටත් ඉවුරු ඛාදනයටත් ෙහේතු<br />
ෙව්. ඉහත ෙහේතු නිසාම වාර්ෂික ගංවතුර ගැලීෙම්<br />
තීවතාවය හා වාර ගණන පහළ ගිය අතර ඔෙය්<br />
නිරන්තර ගලා යෑමට ද අවහිරතා ඇති විය. මතුපිට<br />
ජල සම්පාදනෙය් පභවය පහත් බිම් වල එකතු වන<br />
ජලය ෙව් (ෙද්ශීයව "එබ" ෙලස හැඳින්ෙව්) ෙමම<br />
‘එබ‘ වල ජලය ෙනොමැති වූ විට ෙගොවීන් තම වගා<br />
බිම් වල විවෘත ෙපොකුණු (කෘෂිකාර්මික ලිං, ෙමම ලිං<br />
ගල ලිඳ ෙලස හැඳින්ෙව්) තනාෙගන තම වගාවන්<br />
සඳහා ජලය ලබා ගනී. ෙමම විවෘත ෙපොකුණු වල<br />
ජලය ෙයොදා ෙගන ෙගොවීන් ෙපොල්, වී හා ෙකොළ<br />
එළවලු වර්ග ද වගා කරයි. දැදුරු ඔෙය් ජල<br />
ධාරිතාවය අඩුවීම, ගං පතුෙල් හා ඉවුරු වල අධික<br />
ෙලස වැලි ෙගො දැමීම නිසා භූ ජල මට්ටම අඩු වීම<br />
ෙහේතු ෙකොට ෙගන ෙමම වගා ෙපොකුණු ද කම<br />
කමෙයන් සිඳී යයි. ඉහත පතිඵල නිසා තම වගාවන්<br />
සඳහා ජල හිඟයට මුහුණ ෙදන ෙගොවීන් හට නල ලිං<br />
භාවිතයට ගැනීම සිදු ෙව්. මුල් අවස්ථාවලදී ෙමම ලිං<br />
මීටර 8 – 12 ගැඹුරු වූ අතර අද වන විට ඒවා මීටර<br />
20 – 30 දක්වා ෙහෝ මතු පිට සිට ඊටත් වඩා ගැඹුරු<br />
ෙව්.<br />
කැළණි ගෙඟ් ජලෙය් ගුණාත්මක තත්වය<br />
කිෙලෝ මීටර 145 ක මුළු දිගකින් යුතු වූ හා වර්ග කිෙලෝ පීටර 2292 ගංඟා ෙදෝණියකින් සමන්විත වූ කැළණි<br />
ගඟ ෙමරට ෙදවන විශාලතම දිය බස්නාව ෙලස සැළෙකන අතර ගඟ අසබඩ සිදුවන ෙව්ගවත් කර්මාන්ත<br />
වර්ධනය හා රෙට් විශාලම ජනගහනයක් සහිත පධාන නගරය හරහා ගලා යන බැවින් ශී ලංකාෙව් විශාල<br />
වශෙයන් දූෂණය වූ ගංඟාව ෙලස සැළෙක්.<br />
කැළණි ගෙඟ් ජල දූෂණයට පධාන පභවයන් ෙලස භූමිය මූලික කර ගත් පිරිපහදු කරන ලද හා පිරිපහදු<br />
ෙනොකරන ලද කාර්මික අපවහනයන්, කෘෂිකාර්මික අපධාවය, ගෘහාශිත නාගරික අපවහනයන් ෙව්. ෙමම<br />
ජල දූෂණෙය් බැරෑරුම්කම ෙපනී යන්ෙන් කැළණි ගෙඟ් ජලෙය් ගුණාත්මක බව මනින මානයන් ෙදස<br />
බැලීෙම් දී වන අතර ෙකොළඹ නගරෙය් නල ජල අවශ්‍යතාවයන් වැඩි පමාණයක් සපුරන කැළණී ගඟ<br />
ෙකොළඹ දිස්ත් රික්කෙය් පානීය ජල අවශ්‍යතාවය සපුරන වැදගත් වන අතර කැළණි ගෙඟ් ෙමෝය කෙට් සිට<br />
කිෙලෝ මීටර 14 ඇතුලතින් පිහිටි අඹතෙල් පෙද්ශෙය් ජල සැපයුම් මධ්‍යස්ථානය පිහිටා ඇත. අඩු<br />
ආදායම්ලාභී නිවාසවලින් පිටවන මලදව්‍ය හා විශාල සංඛ්‍යාවක් වූ කර්මාන්ත ශාලාවලින් පිටවන කාර්මික<br />
අපවහනයන් විශාල වශෙයන් කැළණි ගඟට මුදා හරී. කාබනික අපදව්‍ය වලට අමතරව ගඟ බැර ෙලෝහ<br />
වලින් ද දූෂණයට ලක් වී ඇත. එපමණක් ද ෙනොව ගංඟාෙව් පහළ පෙද්ශයට (යටි ගඟ) ලවණ ජලය ගලා<br />
ඒම ද සිදු ෙව්. අධීක ෙලස වැලි ෙගොඩ දැමීම ෙහේතු ෙකොට ෙගන ලවණ ජලය අඹතෙල් දක්වා ගලා ඒම ද සිදු<br />
විය හැකිය.<br />
57
පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීම හා පරිසර ආරක්ෂණ බලපත<br />
ජාතික පාරිසරික පනතට අනුව නියමිත/හඳුනාගත් ව්‍යාපෘති (Prescribed Projects) පනතට වැෙටන සියළුම<br />
නව කර්මාන්තයන් පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීෙම් කියාවලියක් හරහා යා යුතුය. අදාළ අපවහන පිට කිරීම්<br />
පමිතීන් අංක 596/16 දරණ 1990 ෙපබරවාරි පස 02 වන දින නිකුත් කළ ගැසට් පතෙය් දක්වා ඇත.<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය කාර්මික දූෂණය පාලනය කිරීෙම් වගකීම දරයි. පාෙද්ශීය හා පලාත් පාලන<br />
ආයතන මධ්‍යම හා කුඩා පරිමාන ව්‍යවසායකයින්ට පාරිසරික ආරක්ෂණ බලපතු නිකුත් කිරීම 1994 ජනවාරි<br />
මස සිට අරඹන ලදී. අංක 1159/22 දරන 2000 ෙනොවැම්බර් 22 දිනැති ෙරගුලාසි වලට අනුකූලව හඳුනාගත්<br />
(Prescribed) කියාවලීන් උෙදසා පරිසර ආරක්ෂණ බලපත අවශ්‍ය ෙව්. එම ෙරගුලාසි වල අභ්‍යන්තර ජල<br />
ස්ථර වලට අපවහනයන් පිට කළ යුතු සාමාන්‍ය පමිතීන් ද දක්වා ඇත.<br />
58
8 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
ෙසෞඛ්‍යය සහ සමෘද්ධිය උෙදසා හරිත නගර<br />
හැඳින්වීම<br />
ෙමරට නාගරීකරණ සීගතාවය අඩු අගයක් ගනු ලැබුව ද ෙබොෙහෝ නාගරික පෙද්ශයන් හට ඒවාටම විෙශේෂිත<br />
වූ ඉහළ ජනගහන ඝනත්වයන්, පමාණවත් ෙනොවන ඒක පුද්ගල භූමි පමාණයන් හා සනීපාරක්ෂක පහසුකම්<br />
පිළිබඳව වූ ගැටළු පවතී. නාගරීකරණය හා බැඳුණු ගැටළු විශාල නගරයන්ට හා ෙබෙහවින්ම ෙකොළඹ අග<br />
නගරය ආශිත පෙද්ශයන්ට විෙශේෂෙයන් අදාල ෙව්. 20 වන සියවෙසේ ෙලෝක ජනගහනෙය් සීග<br />
නාගරීකරණය පිළිබඳව 2005 වසෙර් පුනරීක්ෂණය කර පකාශයට පත් කරන ලද එක්සත් ජාතීන්ෙග්<br />
අනාගත ෙගෝලීය නාගරීකරන වාර්තාෙව් පැහැදිලි ෙකොට ඇත. 1900 වසෙර් සියයට 13 (මිලියන 220) වූ<br />
ෙගෝලීය නාගරික ජනගහනය 1950 දී සියයට 29 (මිලියන 732) ද 2005 දී සියයට 49 (බිලියන 3.2) දක්වා<br />
ඉහළ නැග ඇත. ඉහත වාර්තාවට අනුව 2030 වන විට ෙමම නාගරික ජනගහනය සියයට 60 (බිලියන 4.9)<br />
දක්වා ඉහළ යනු ඇති බවට පක්ෙෂේපිතය. ශී ලංකාව සම්බන්ධෙයන් සළකා බැලූ විට දැනට ෙමරට<br />
ජනගහනය ආසන්න වශෙයන් මිලියන 20.6 පමණ වන අතර ඉන් මිලියන 4 ක් එනම් සියයට 21 ක<br />
පතිශතයක් නාගරික ජනගහනය ෙව්. ෙම් අතරින් ද සියයට 20 ක පමාණයක් ජීවත් වන්ෙන් ෙකොළඹ<br />
දිස්තික්කය තුළය. ඉහත සඳහන් කරන ලද නාගරික ජනගහනය නගර හා නාගරික පෙද්ශ 134 පුරා<br />
ව්‍යාප්තව ෙවෙසේ. 2030 වසර වන විට නාගරික ජනගහනය මිලියන 4 සිට මිලියන 6.5 දක්වා, එනම් සියයට<br />
30 ක පතිශතයක් නාගරික මධ්‍යස්ථානවල ජීවත් වනු ඇතැයි අෙප්ක්ෂිතය.<br />
ෙමම සීග නාගරීකරනයත් සමඟම දැඩි පාරිසරික හා සමාජීය ගැටළු ඇති ෙව්. වාහන තදබදය නිසා ඇතිවන<br />
වායු දූෂණය, කාර්මීකරණයට ලක් වූ පෙද්ශ ආශිතව පවතින ශබ්ද දූෂණය, වාහන තදබදය සහිත මහා<br />
මාර්ග, මනා ජලාපවහන පහසුකම් හා නිසි ෙලස නඩත්තු ෙනොකළ ඇල මාර්ග හා ෙමෝයවල්, ෙතත් බිම්<br />
ෙගොඩ කිරීම නිසා ඇතිවන ජල ගැලීම්, කාර්මික හා ගෘහ අපදව්‍ය වලින් සිදුවන පරිසර දූෂණය ෙමවැනි<br />
සමහරක් ගැටළු ෙව්.<br />
දැනට සිදුකර ඇති සමීක්ෂණ වාර්තා වලට අනුව ආරක්ෂිත පානීය ජලය සඳහා පෙව්ශය ඇති නිවාස<br />
පමාණය සියයට 89 ක් වන අතර නල ජලය සඳහා පෙව්ශය ඇත්ෙත් ඉන් සියයට 32.5 පමණ බව<br />
අනාවරණය වී ඇත. ජලය මිනිසාට ෙරෝග පීඩා ඇති කරන මාධ්‍යයක් ෙලස කියා කරනුෙය් එහි ඇති ෙරෝග<br />
වාහකයින් පචාරණය කිරීෙම් හැකියාව මතය. එනම් ෙරෝග වාහකයාෙග් ජීවන චකෙය් එක් අවස්ථාවක් ජලජ<br />
මාධ්‍යෙය්දී සම්පූර්ණ කරන අවස්ථාවල දී ෙමෙසේ සිදු ෙව්. මැෙල්රියාව, ජැපනීස් එන්ෙසපලයිටීස් (ෙමොෙල්<br />
උණ), ෙඩංගු වැනි ෙරෝග ඉන් සමහරකි. ෙසෞඛ්‍ය ෙදපාර්තෙම්න්තුව මගින් දිගින් දිගටම ෙමම ෙරෝග<br />
59
මර්ධනය සඳහා කියා මාර්ග ගනු ලැබූව ද<br />
මැෙල්රියාව, හා ෙඩංගු පධාන ෙසෞඛ්‍ය ගැටළු<br />
ෙලස තව දුරටත් පවතින බව මහ බැංකු<br />
වාර්තාව ෙපන්වා ෙදයි.<br />
කර්මාන්ත, පවාහන, සංනිෙව්දන හා බල<br />
ශක්ති යන අංශ වල අනාගත සංවර්ධන<br />
කියාවලින් හි දී පරිසරය ෙකෙරහි අනර්ථකාරි<br />
බලපෑම් ඇතිවීෙම් පවනතාවයක් පවතී.<br />
උදාහරණයක් ෙලස වැඩිපුර බල ශක්ති<br />
ජනනය සඳහා සිදු කරනු ලබන යටිතල<br />
පහසුකම් වැඩි දියුණු කිරීෙම් කියාවලින්හි දී<br />
වායු දූෂණය ඉහළ යෑම දැක්විය හැකිය.<br />
පතිජනනය කල හැකි බල ශක්තිය පවර්ධනය<br />
කිරීෙම් කියාවලියක් තුළින් පරිසරයට<br />
ධනාත්මක පතිලාභ ලබා ගත හැකි ෙව්. ඒ හා<br />
සමානවම පවාහන අංශෙය්, අධිෙව්ගී මාර්ග<br />
ෙගොඩනැගීෙම් දී එහි මූලික සංවර්ධන අදියර<br />
වලදී සැළකිය යුතු පාරිසරික ගැටළු<br />
පැන<br />
නගින අතර ඒවා කියාත්මක වන අවස්ථාව<br />
වන විට වායු දූෂණය පිළිබඳ ගැටළු ඇති ෙව්. ෙපොදු පවාහන ෙසේවාවන් ඉහළ නැංවීම තුළින් මහජනතාව<br />
ෙපෞද්ගලික රථ වාහන ෙවත ෙයොමුවීම ෙවනුවට ෙපොදු පවාහන ෙසේවාවන් ෙවත නැඹුරු කර ගැනීමට කියා<br />
කිරීම ධනාත්මක වැඩ පිළිෙවළක් ෙව්. ෙමවැනි ව්‍යාපෘතීන් කියාවට නැංවීෙම් දී පාරිසරික සංඝටකය ද ඒ<br />
සඳහා ඇතුලත් කර ගැනීම<br />
තුළින් පරිසරයට වන බලපෑම්<br />
අවම කර ගත හැකිය.<br />
ඉහත පකාශය සළකා බැලීෙම්<br />
දී යහපත් ෙසෞඛ්‍යයකින්<br />
ෙසෞභාග්‍යමත් ව කරදර වලින්<br />
ෙතොර පරිසරයක් තුළ ජීවත්වීම<br />
පිළිබඳව සිතා බැලිය යුතු<br />
කාළය පැමිණ ඇති බව<br />
ෙපෙන්. “හරිත නගර“<br />
සංකල්පය ඉහත දැක්වූ ෙසෞඛ්‍ය<br />
සම්පන්න පරිසරය ෙගොඩ නඟා<br />
ගැනීම සඳහා වැදගත් ෙව්.<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා ජාතික<br />
කියාකාරි සැලැස්ම - උපාය මාර්ග<br />
ෙසෞඛ්‍ය හා සමෘද්ධිය උෙදසා හරිත නගර<br />
1. අනාගත පාරිසරික අභිෙහෝග ජය ගැනීම<br />
සඳහා ඒකාබද්ධ නාගරීකරණ සැළසුම්<br />
සම්පාදනය කිරීම.<br />
2. සියළු නාගරික පෙද්ශ සඳහා නවීකරණය<br />
කළ ඒකාබද්ධ ඝණ අපදුව්‍ය කළමනාකරණ<br />
හා හානිකර අපදව්‍ය කළමනාකරණ කම<br />
හඳුන්වා දීම<br />
3. පරිසර දූෂණය ඇති ෙනොවන පරිදි<br />
වාසිදායක ෙලස නාගරික කුණු කසළ<br />
අපවහනය කළමනාකරණය කිරීම<br />
4. නාගරික පෙද්ශ තුළ පරිසර හිතකාමී<br />
කාර්යක්ෂම පවාහන ජාලයක් ස්ථාපනය<br />
කිරීම<br />
5. පාරිසරික ස්ථායිතාවය රැක ගැනීම සඳහා<br />
නාගරික ෙතත් බිම් සංරක්ෂණය කිරීම<br />
6. හරිත නගර ස්ථාපනය කිරීමට හා භූ දර්ශන<br />
සැළසුම් කිරීමට අදාල කටයුතු ආයතන ගත<br />
කිරීම<br />
හරිත පවාහන ෙසේවාවන් හරිත නගර නිර්මාණය සඳහා උදව් ෙව්. ඒ සඳහා<br />
:<br />
• ඉහළ ඉන්ධන කාර්යක්ෂමතාවයකින් යුතු වාහන හඳුන්වා දීම<br />
• නිසි මාර්ග පද්ධති ජාලයක් වැඩි දියුණු කිරීම<br />
• ෙපොදු පවාහන පද්ධතිය ශක්තිමත් කිරීම<br />
• යාන්තික වාහන වලින් ෙතොර පවාහන කම දිරි ගැන්වීම<br />
(බයිසිකල් හා පා ගමන්)<br />
• ෙමෝටර් රථ පවාහන පද්ධතියක් මත යැෙපන නාගරික<br />
නිර්මාණ, භූමි භාවිත පතිපත්ති හා ජනාවාස රටාවන් ෙවනස්<br />
කිරීම<br />
• වායු ෙගෝලෙය් ගුණාත්මක බව පිළීබඳව පසු විපරම් කිරීම හා ඒ<br />
සඳහා අළුත් වැඩ සටහන් හඳුන්වා දීම (VET වැඩසටහන)<br />
60
හරිත නගරයන්හි ලක්ෂණ<br />
"හරිත" යනු ස්වභාව ධර්මයට විරුද්ධව ෙනොයා ඒ සමඟ බද්ධව කටයුතු කර, මිහිතලය හා සුහදව, අවම විෂ<br />
හා අවම අපදව්‍ය නිකුත් කිරීම ෙලස දැක්විය හැකිය. හරිත නගරය යන සංකල්පය තිරසාර නගර ෙගොඩ<br />
නැංවීම සඳහා වැදගත් වන ලක්ෂණ කීපයකින් යුතු අතර ඉන් සමහරක් වන්ෙන් ; වහළ මත නිර්මාණය<br />
කරන ලද උයන්, ෙගවතු, පුනර්ජනනය කළ හැකි සුළං හා සූර්ය ශක්තිය වැනි බල ශක්තීන් භාවිතය, බල<br />
ශක්ති කාර්යක්ෂම ෙගොඩනැගිලි මඟ ෙදපස හරිත ස්වාරක්ෂක කලාප, පදික ෙව්දිකාවන්, පා පැදි සඳහා මං<br />
තීරු, වැසි ජලය රැස් කිරීෙම් පද්ධතීන්ෙගන් හා අකමවත් ෙනොවූ කසළ බැහැර කිරීම් වලින් ෙතොරවීම<br />
යනාදියයි.<br />
හරිත නගර වල පතිලාභ<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස විසඳුම් වලට දායක වීම - එක්ව බැඳුණු උපාය මාර්ග/කියාකාරකම් තුළින්<br />
කාබන්ඩෙයොක්සයිඩ් හා අෙනකුත් හරිතාගාර වායු විෙමෝචනය අවම කිරීම<br />
ස්වභාවික සම්පත් සංරක්ෂණය - පුනර්ජනනය වන, පතිචකීකරණය කළ හැකි හා පතිචකීතරණය කල හා<br />
කල් පවතින දව්‍ය මනා භාවිතය තුළින්<br />
ජලය හා බල ශක්ති කාර්යක්ෂමතාවය - ජල සංරක්ෂණ තිරවුරු, බල ශක්ති සංරක්ෂණය කරන උපාංග හා<br />
ෙගොඩනැගිලි තාක්ෂණය, රැකී රක්ෂා හා පාසැල්වලට ඇති සමීපතාවය, ෙසේවාවන් හා ෙපොදු පවාහන ෙයොදා<br />
ගැනීම මගින්<br />
පරිසර දූෂණය අවම කිරීම - නැනවත් පරිසර සංෙව්දී භූමි නිර්මාණ හා ෙගොඩ නංවන කමෙව්ද මගින් හරිත<br />
ෙගොඩනැගිලි නිර්මාණය<br />
අවම අපදව්‍ය - කල් පවතින හා තිරසාර දව්‍ය භාවිතය හා දව්‍ය පතිචකීකරණය මගින්<br />
ෙසෞඛ්‍ය හා ෙසෞභාග්‍ය උෙදසා හරිත නගර වලින් ධනාත්මක ශක්තියක්<br />
ඉහත ෙමෙහවෙරහි මූලික විකාශනයන් පහත පරිදි ෙව්.<br />
• ජල සැපයුම, වායු තත්වය වැඩි දියුණු කිරීම, අඩු ආදායම්ලාභී නිවාස හා සනීපාරක්ෂණය හා<br />
කර්මාන්ත ආශිත දූෂණය අවම කිරීමට අදාලව ව්‍යාපෘතීන් විශාල සංඛ්‍යාවක් කියාවට නැංවීම<br />
• රථ වාහන වලින් සිදුවන වායු විෙමෝචනය අවම කිරීම සඳහා පියවර ෙගන ඇත.<br />
• පරිසර දූෂණය පාලනය කරන කම වන ජලය පිරිපහදු කරන ස්ථාන, මල අප දව්‍ය පද්ධතීන් හා<br />
පරිසර දූෂණය අවම කිරීම සඳහා අප දව්‍ය පතිචකීකරණය තුළින් අපදව්‍ය ජනනය කාර්යක්ෂම ෙලස<br />
කළමනාකරණය සඳහා විශාල සමාගම් මගින් ආෙයෝජනය කිරීම<br />
• කැළණි ගෙඟ් ජලෙය් ගුණාත්මක තත්වය නිරන්තර අධ්‍යයනයට ලක් කර වාර්තා කරන වැඩ<br />
සටහනක් වන “පවිත ගංඟා“ වැඩ සටහෙන් ආධාර ඇතිව පජාව හා කර්මාන්ත ක්ෙෂේතය තුළ ජල<br />
දූෂණය පිළිබඳ දැනුවත් බව ඇති කිරීම. එමගින් අදාල පාර්ශ්වයන්ෙග් හැසිරීම් රටාෙව් අෙප්ක්ෂිත<br />
ෙවනස්කම් ඇති කර ගැනීම<br />
61
• දූෂ්‍යකාරී කර්මාන්ත වලින් වන ජල දූෂණය වැලැක්වීම සඳහා මධ්‍යම පරිසර අධීකාරිය මගින්<br />
අනුගමනය කරනු ලබන පරිසර ආරක්ෂණ බලපත කියාපටිපාටිය ෙයොදා ගැනීම, පරිසර දූෂණ<br />
වැළැක්වීෙම් කෙමෝපාය පිළිෙයළ කිරීම සහ සමහරක් ජල පද්ධති වල ජලෙය් ගුණාත්මකභාවය පසු<br />
විපරම් කිරීම<br />
• විෙශේෂෙයන්ම මුඩුක්කු හා පැල්පත් හා ෙප්ලි නිවාස ආශීතව ජීවත්වන මධ්‍යම හා අඩු ආදායම්ලාභී<br />
පවුල් සඳහා තිරසාර නාගරික වැඩ සටහන යටෙත් නිවාස ලබාදීම<br />
• ෙසෞඛ්‍ය හා සනීපාරක්ෂක ක්ෙෂේතෙය් නීතිරීති බල ගැන්වීම<br />
නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් පිළිෙයළ කර ඇති පධාන සැළසුමට අනුව පරමාදර්ශී ෙසෞඛ්‍ය සම්පන්න<br />
නගර එහි සංචාරය කරන්නන් හට මනා පිටිවහලක් ෙවයි. මහජන හා ෙපෞද්ගලික විවෘත ස්ථාන වල, සඳළු<br />
තල හා වහල මත අලංකාර තුරුලිය නිරිමාණය කිරීම ආදිය ෙමහිදී අවධාරණය කරයි. උද්‍යාන සංවර්ධනෙය්<br />
දී නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය විසින් මිනිසුන් 1000 ක පෙද්ශයක හරිත නගර නිර්මාණය කිරීම සඳහා<br />
පහත සඳහන් පරිදි උද්‍යාන පමිති හඳුන්වා ඇත.<br />
8.1 වගුව - උද්‍යාන සඳහා පමිති<br />
උද්‍යාන ස්වභාවය<br />
පුද්ගලයින් 1000 ක් සඳහා<br />
(අක්කර)<br />
පළාත්බද උද්‍යාන 2.0 – 2.5<br />
දිස්තික් උද්‍යාන 2.5 – 3.5<br />
නාගරික උද්‍යාන 1.75 – 2.0<br />
මූලාශය : නාගරික සංවර්ධන අධිකාරිය<br />
දැනට ෙයෝජනා කර ඇති මාර්ෙගෝපෙද්ශන අනුව<br />
නාගරික මට්ටෙමන් ගත් කල පුද්ගලයින් 1000<br />
ක ජනගහන ඒකකයක් සඳහා අක්කර 5 – 7 අතර<br />
භූමි පමාණයක් විෙනෝදාස්වාද පහසුකම් සඳහා<br />
කැප කළ යුතුය. ෙමයින් අක්කර 2.0 – 2.5 අතර<br />
භූමි පමාණයක් පළාත් අසල්වැසි උද්‍යාන සහ<br />
ෙසල්ලම් පිට්ටනි සඳහා ද ඉතිරි ෙකොටස නාගරික<br />
උද්‍යාන, කීඩා උද්‍යාන හා විෙනෝද උද්‍යාන සඳහා<br />
නාගරික මට්ටෙමන් ලබා දිය යුතු ෙව්. ෙමම අවම<br />
පමිතීන් ෙයොදා ගනිමින් පුද්ගලයින් 1000 ක්<br />
ජනගහන ඒකකයක් සඳහා අක්කර 5 ක<br />
ෙකොටසක් ෙවන් කරන අතර ඉන් අක්කර 2<br />
ස්ථානගත පහසුකම් සඳහා ද අක්කර 3 ක්<br />
ෙක්න්දගත පහසුකම් සඳහා ද ෙවන් ෙව්.<br />
හරිත රැකියා පවර්ධනය<br />
හරිත රැකියා වල නියුතු පුද්ගලයින් හා සංවිධාන<br />
හඳුවා දීම හා ඔවුන්ට ෙගෞරව දැක්වීම සඳහා<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය හරිත රැකියා පවර්ධන වැඩ<br />
සටහන සංවිධානය කරන ලදී. හරිත රැකියා<br />
සම්මාන ලබා දීෙම් දී සළකා බලන ලද පධාන<br />
ෙත්මාවන් වනුෙය් ;<br />
ෛජව විවිධත්වය හා පරිසර පද්ධති<br />
සංරක්ෂණය, කෘෂි කර්මාන්ත, ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස හා ආපදා කළමනාකරණය, පවාහන,<br />
විදුලි බල හා බල ශක්ති, කර්මාන්ත හා ව්‍යවසාය<br />
සංවර්ධන, අපදව්‍ය කළමනාකරණය හා පරිසර<br />
දූෂණය පාලනය, ජල සම්පත් කළමනාකරණය,<br />
පස සංරක්ෂණය හා භූමිය වැඩි දියුණු කිරීම,<br />
නාගරික සංවර්ධනය හා අවකාශ සැළසුම්,<br />
පාරිසරික අධ්‍යාපනය හා ව්‍යාපාර ආදිය ෙව්.<br />
62
8.2 වගුව - ෙඩංගු උණ සිද්ධීන් (2000 – 2011)<br />
වර්ෂය සිද්ධි ගණන මරණ ගණන<br />
100,000<br />
අවදානම්<br />
ජනගහනය සඳහා<br />
අනුපාතය<br />
සිද්ධි<br />
2000 5,203 37 0.7 275<br />
2001 5,986 54 0.9 313<br />
2002 8,931 41 0.5 469<br />
2003 4,749 28 0.6 250<br />
2004 15,463 88 0.6 813<br />
2005 5,994 28 0.5 304<br />
2006 11,980 48 0.4 602<br />
2007 7,332 28 0.3 368<br />
2008 6,607 28 0.4 321<br />
2009 35,004 346 0.9 1,420<br />
2010 34,054 241 0.7<br />
2011 19,372 140 0.7<br />
(ඔක්ෙතෝම්බර්<br />
දක්වා)<br />
මූලාශය: ෙසෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය<br />
පරිසර අමාත්‍යංශය හරිත නගර පිහිටුවීම සදහා පියවරයන් ගණනාවක් ෙගන ඇති අතර ඒවායින් සමහරක්<br />
පහත දැක්ෙව්.<br />
වාහන වායු විෙමෝචන පරීක්ෂා වැඩ සටහන (VET)<br />
ඉන්ධන දහනය නිසා වාහනවලින් සිදුවන වායු දූෂණය පාලනය කිරීම සඳහා ඉහත වැඩසටහන හඳුන්වා<br />
ෙදන ලදී. ෙමම වැඩ සටහන “දූෂකයා ෙගවිය යුතුයි“ යන මූලධර්මය මත කියාත්මක වන අතර එමගින්<br />
පරිසර දූෂණෙය් බර පැන එම දූෂකයා විසින් දැරිය යුතුයි. ෙමම වැඩ සටහන 2008 වසෙර් සිට කියාත්මක<br />
ෙව්.<br />
1997 සිට ෙම් දක්වාම ෙකොළඹ ෙකොටුෙව් පිහිටුවා ඇති අවට වාතෙය් ගුණාත්මකභාවය පසු විපරම් කරන<br />
ස්ථානය එවැනි එකම ස්ථානය ෙව්. ෙමම ස්ථානෙය් දත්තවලට අනුව ෙකොළඹ අවට වාතෙය් වාර්ෂික PM 10<br />
අනුපාතිකය සාෙප්ක්ෂ වශෙයන් ස්ථාවර මට්ටෙම් පවතින අතර එය මයිෙකො ග්රෑමයට ඝණ මීටර 69 සිට 82<br />
අතර ෙව්. ෙමම අගය ජාතික ව සම්මත වායු ගුණාත්මක පමිතිය වන මිලි ගෑමයට ඝණ මීටර 50 ඉක්මවා<br />
ෙගොස් ඇත.<br />
63
ෙකෙසේ වුව ද 2010 වසෙර් දී PM 10 හි සාන්දණ අගය 2008 වසර සමඟ සසඳන විට පැහැදිලි අඩුවීමක්<br />
දක්නට ලැෙබ්. එනම් මයිෙක ගෑමයට ඝණ මීටර 70 සිට 64 දක්වා ෙව්. ෙම් දක්වා ඔප්පු කර නැතත් ෙම්<br />
අගය අඩු වීමට 2008 වසෙර් දී පරිසර අමාත්‍යංශය විසින් ආරම්භ කරන ලද රථ වාහන වායු විෙමෝචන<br />
පරීක්ෂා වැඩ සටහන ෙහේතු වී ඇතැයි සිතිය හැකිය.<br />
පවිත ගංඟා වැඩ සටහන<br />
ෙමම වැඩ සටහෙන් අරමුණ වනුෙය් රෙට් ජල තලයන් පිරිසිදුව තබා ගැනීම වන අතර පවිත ගංඟා වැඩ<br />
සටහෙන් මූලික ම අරමුණක් වනුෙය් අදාල පළාත් පාළන ආයතන වලට රෙට් ඇති පධාන ජලතල වල<br />
තත්වය මනුෂ්‍ය භාවිතයට සුදුසු අයුරින් පවත්වා ෙගන යාම සඳහා සහයවීමයි. බස්නාහිර පළාෙත් කැළණි<br />
ගඟ ආශිතව නියමු ව්‍යාපෘතියක් ෙලස ෙමම වැඩ සටහන කියාත්මක ෙකරුණු අතර ගඟ ආශිත ස්ථාන 26 ක<br />
ගෙඟ් ජලෙය් ගුණාත්මක බව දැක්ෙවන ෙතොරතුරු ඇතුලත් පුවරු ස්ථාපනය කරන ලදි. එමගින් ජලෙය්<br />
ගුණාත්මක භාවය පිළිබඳ මහ ජනතාවට ෙතොරතුරු ලබා ෙදන ලදී.<br />
දැයට ෙසවන ජාතික රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන<br />
2010 වසෙර් ෙනොවැම්බර් 15 වන දින "මහින්ද චින්තන‐ ඉදිරි දැක්ම යටෙත් හරිත රටක් යන ෙත්මාවට<br />
අනුගතව පැල 2,902,851 ක් ෙරෝපණය කරන ලදී. කුඩා ජල ෙපෝෂක පෙද්ශ සංරක්ෂණය කිරීම, ගංඟා,<br />
ජලාශ, ඇල මාර්ග, විල් හා වැව් වල ජල මට්ටම පවත්වා ෙගන යාම හා කෘෂිකර්මාන්තය සඳහා අවශ්‍ය ජලය<br />
කලට ෙව්ලාවට ලබා ගැනීම ආදී බහුවිධ පතිලාභ අරමුණු කර ගනිමින් " හරිත රටක් " බිහි කරනු වස් ෙමම<br />
වැඩ සටහන කියාත්මක කරන ලදී.<br />
හරිත නගර සංකල්පය යටෙත් සිදු කර ඇති කියාකාරකම්<br />
ෙඩන්සිල් ෙකොබ්බැකඩුව මාවත ‐ බත්තරමුල්ල<br />
64
9 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
කර්මාන්ත හරිතකරණය<br />
හරිත වර්ධනය<br />
ආසියාතික හා ශාන්තිකර කලාපයන් හි පිහිටි රටවල අමාත්‍යවරුන්ෙග් සහභාගීත්වෙයන්<br />
2005 වර්ෂෙය් දී පවත්වන ලද සමුළුෙව් දී ආසියාතික හා ශාන්තිකර කලාපයන් හි පරිසර<br />
හා සංවර්ධනය පිළිබඳ තිරසාර සංවර්ධනය සහ පළමු වන (දිළිඳුකම පිටු දැකීම) සහ<br />
ෙදවන (පාරිසරක තිරසරභාවය) සහශ සංවර්ධන අභිමතාර්ථයන් ළඟා කර ගැනීෙම්<br />
පධාන උපාය මාර්ගයක් වශෙයන් “හරිත වර්ධනය“ යන්න හඳුනා ගන්නා ලදී. පාරිසරික<br />
තරසරභාවය, අවම කාබන් විෙමෝචනය සහ සමාජීය වගවීම තහවුරු කරන ආර්ථික<br />
වර්ධනය “හරිත වර්ධනය“ ෙලස හැඳින්විය හැකිය. ආහාර නිෂ්පාදන, පවාහන ඉඳි කිරීම්<br />
සහ බල ශක්ති කර්මාන්තයන් හි දී අවම සම්පත් භාවිතා කරමින් ඉල්ලුමට සරිලන භාණ්ඩ<br />
හා ෙසේවා සම්පාදනය කිරීමත් එතුළින් ආර්ථික වර්ධනය සහ ජීවන සුභ සිද්ධිය ළඟා කර<br />
ගැනීමත් “හරිත වර්ධනය“ මගින් ෙපන්වා ෙදයි.<br />
හරිත වර්ධනය පවර්ධනය කරනු ලබන පතිපත්ති සහ ආෙයෝජනයන් තුලින් ආර්ථිකයක<br />
නිෂ්පාදනය කරනු ලබන භාණ්ඩ හා ෙසේවා අවම සම්පත් භාවිතෙයන් පරිසරය මත<br />
ෙකෙරන අහිතකර බලපෑම් අවම වන අයුරින් පාරිසරික වශෙයන් කාර්යක්ෂම වූ<br />
වර්ධනයක් ඇති කිරීමට මග ෙපන්වනු ලබයි. “හරිත වර්ධනය“ හරිත ආර්ථිකයක් ළඟා<br />
කර ගැනීමට ඉටු කර ගත යුතු පූර්ව අවශ්‍යතාවයක් ෙලස ෙපන්වා දිය හැකිය.<br />
පුනර්ජනනීය බල ශක්ති භාවිතය, අවම කාබන් විෙමෝචන පවාහන හා බල ශක්ති<br />
නිෂ්පාදන භාවිතය, ජල පරිෙභෝජනය අවම කරමින් ෙගොඩනැගිලි ඉඳි කිරීම, තිරසාර<br />
කෘෂිකර්මාන්තය, වන කළමනාකරණය සහ තිරසාර ධීවර කටයුතු යනාදී ස්වභාවික<br />
සම්පත් පදනමට ඇති කරනු ලබන හානි අවම කරන ෙහෝ පාරිසරික අවදානම් අවම කරන<br />
ආර්ථික කටයුතු වල ආෙයෝජනය කිරීම තුළින් හරිත ආර්ථිකයක් ළඟා කර ගත හැකිය.<br />
(Preview Green Growth Resources & Resilience – 2010)<br />
කර්මාන්ත හරිතකරණය සම්බන්ධෙයන් අවධානය ෙයොමු කළ යුත්ෙත් ඇයි<br />
ෙපෞද්ගලික ව්‍යපාර ක්ෙෂේතය මගින් ෙමෙහයවනු ලබන ශී ලංකාෙව් කාර්මික අංශය ආර්ථිකෙය් පධාන<br />
දායකයා ෙවයි. දළ ෙද්ශීය නිෂ්පාදිතයට කරනු ලබන දායකත්වය අතින් ෙසේවා අංශයට පමණක් ෙදවන වන<br />
කාර්මික අංශෙය් දායකත්වය වාර්ෂිකව වැඩි වී ඇති අතර 2010 වර්ෂෙය් එය සියයට 28.7 ක පතිශතයකි.<br />
ෙසේවා නියුක්තියට කරනු ලබන දායකත්වය සහ විෙද්ශ විනිමය ඉපයීෙම් හැකියාව ෙහේතුෙවන් කාර්මික<br />
අංශයට ඉතා වැදගත් ස්ථානයක් හිමි වී ඇති අතර ඒවා එම අංශෙය් අෙප්ක්ෂාවන් ද ෙව්. එනමුදු, ෙද්ශගුණිත<br />
විපර්යාසයන් ඇති කරනු ලබන ෙගෝලීය උණුසුම වැඩිවීෙම් පධාන ෙකොටස්කරුවා වන්ෙන් ද කාර්මීකරණ<br />
ක්ෙෂේතයයි. ෙද්ශගුණික විපර්යාස සහ එහි බලපෑම් පිළිබඳව වර්තමානෙය් සිදු ෙකෙරන සාකච්ඡා වලදී<br />
ආර්ථික හරිතකරණය සඳහා ගත හැකි කියා මාර්ගයන් පිළිබඳව ෙලෝක පජාව විසින් සාකච්ඡා කරනු ලබන<br />
අතර ආර්ථික හරිතකරණෙය් එක් අංගයක් වශෙයන් කර්මාන්ත හරිතකරණය සඳහා ද හරිතකරණ<br />
65
කමෙව්දයක් ගැලපීමට කටයුතු සිදු කරමින් පවතී. එක්සත් ජාතීන්ෙග් ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ රාමුගත<br />
ගිවිසුම, වියානා ගිවිසුම, කිෙයෝෙතෝ සන්ධානය වැනි ගිවිසුම්වල දී ශී ලංකාව ද පාර්ශ්වකරුෙවක් ෙවමින්<br />
ලාංකීය කර්මාන්ත හරිතකරණෙය් මූලාරම්භය වශෙයන් සංචාරක, පවාහන, බල ශක්ති, ෙත්, රබර්, ෙහෝටල්,<br />
බැංකු යන කර්මාන්ත සඳහා හරිතකරණ කමෙව්දයන් ෙයොදා ගැනීෙම් හැකියාව පරීක්ෂා කරමින් පවතී.<br />
ෙලෝක පජාවට බලපෑම් ඇති කරනු ලබන අහිතකර පාරිසරික ගැටළු වශෙයන් පරිසර දූෂණය සහ ෙගෝලීය<br />
උණුසුම් වීම දැක්විය හැකිය. බලාෙපොෙරොත්තු ෙනොවන මට්ටමින් පාරිසරික බලපෑම් මගින් ජනතාවට<br />
ඇතිවන පීඩා සැළකිල්ලට ගනිමින් ඕනෑම ආර්ථික කටයුත්තක දීර්ඝ කාලීන තිරිසර බව රඳා පවත්ෙන් එය<br />
පරිසර හිතකාමී අයුරින් සිදු කිරීම මත බව ෙත්රුම් ෙගන ඇත. මිනිසුන්ෙග් ජීවෙනෝපාය, එෙසේම, ෙසෞඛ්‍යය<br />
සහ යහ පැවැත්ම යනාදිය ෙභෞතික සහ ජීව විද්‍යාත්මක ගුණාංගයන් ස්වභාවික පරිසර පද්ධතිවල කමානුකූල<br />
කියාකාරිත්වය සමඟ ෙවන් කළ ෙනොහැකි අයුරින් එකිෙනක හා බැඳී පවත්නා බව ද මනාව වැටහී යයි.<br />
ව්‍යාපාරික, ආර්ථික සහ තිරසරභාවය යනාදිය සැළකීෙම් දී සමස්ථ ව්‍යාපාරික වැඩ සටහන් තුළට පාරිසරික<br />
අවශ්‍යතාවයන් ගැලපීම කාලීනව වැදගත් ෙමන්ම එය සිදු කළ යුතු කටයුත්තක් බව ෙපන්වා දිය හැකිය.<br />
කර්මාන්ත හරිතකරණය සඳහා ෙගන ඇති කියාමාර්ගයන්<br />
ජාතික ආර්ථිකය හරිතකරණය සඳහා අනුගමනය කිරීමට<br />
නියමිත පතිපත්තිමය කියා මාර්ගයන් පිළිබඳව වන “මහින්ද<br />
චින්තන - ඉදිරි දැක්ම“ නමැති ජාතික ආර්ථික සංවර්ධන<br />
පතිපත්තිෙයහි ඉතා පැහැදිලිව සඳහන් කර ඇත.<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික<br />
කියාකාරී සැළැස්ම - උපාය මාර්ග<br />
• කර්මාන්ත අංශෙයන් සුපිරිසිදු<br />
නිෂ්පාදන පමණක් තහවුරු කිරීම<br />
• පරිසර හිතකාමී කාර්මික උද්‍යාන<br />
පිහිටු වීම<br />
• කර්මාන්ත සහතික නිකුත් කිරීම<br />
• සැපයුම් ජාලය හරිතකරණය<br />
කිරීම<br />
• කාර්මික පරිසර විද්‍යාව හා සම්පත්<br />
චකය සංවෘත කිරීම<br />
• පරිසර හිතකාමී ආෙයෝජන සඳහා<br />
දීමනා ලබා දීම<br />
1. පරිසර හිතකාමී පවාහන ෙසේවයක් ස්ථාපිත කරනු<br />
වස් හරිත තාක්ෂණය උපෙයෝගී කර ගනිමින් ෙපොදු<br />
පවාහනය හා ඒ ආශිත යටිතල පහසුකම්<br />
සංවර්ධනය කරනු ලැෙබ්.<br />
2. වායු විෙමෝචන පමිතීන් හඳුන්වා දීම මගින් පරිසර<br />
හිතකාමී පවාහන ෙසේවයක් ස්ථාපිත කිරීමට කටයුතු<br />
කරනු ලැෙබ්.<br />
3. පරිසර දූෂණය අවම කිරීම උෙදසා නව්‍ය තාක්ෂණික කමෙව්දයන් කෘෂිකාර්මික අංශය සඳහා<br />
හඳුන්වා ෙදනු ලැෙබ්.<br />
4. සිය සමාජ වගකීම හඳුනා ගැනීම තුළින් පරිසරය සංරක්ෂණය කරනු පිණිස සියළුම කර්මාන්ත ශාලා<br />
සඳහා පවිත නිෂ්පාදන තාක්ෂණයන් හඳුන්වා ෙදනු ලැෙබ්.<br />
5. පරිසර හානිය අවම කරනු වස් පුනර්ජනනීය බල ශක්ති පභවයන් හඳුන්වා ෙදනු ලැෙබ්.<br />
66
6. විෙව්කය පිණිස පවතින ජනපිය සංචාරක කමයන් මත රදා ෙනොපවතිමින් පරිසර හිතකාමී තිරසාර<br />
සංචාරක කමයන්ට ෙයොමු වීම.<br />
7. ඵලදායී ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණයක් තුළින් සියළුම කර්මාන්ත ශාලා පරිසර හිතකාමී ෙලස<br />
පවත්වාෙගන යාමට දිරිමත් කරනු ලැෙබ්.<br />
තිරසාර සංවර්ධන මාවතට පිවිසීෙම් දී ඕනෑම රටක/ජාතියක නිෂ්පාදන හා පරිෙභෝජන රටාවන් ෙපර පැවති<br />
තත්වයන්ට වඩා පරිසර හිතකාමී ෙලස ෙවනස් වනු දැකිය හැකිය. ආර්ථික සහ පාරිසරික වශෙයන්<br />
වර්තමානෙය් ඇති වී තිෙබන බහුවිධ ෙගෝලීය ගැටළු මගින් හරිත ආර්ථිකයක් කරා ෙයොමු වීෙම්<br />
අවශ්‍යතාවය/ වැදගත්කම දැඩි ෙසේ ෙපන්වා ෙදයි. අහිතකර පාරිසරික බලපෑම් අවම කරමින් ස්වභාවික<br />
සම්පත් මානව සහ ෙභෞතික පාග්ධන ආෙයෝජකයන්ට සරිලන පතිලාභයන් ෙගන ෙදන ව්‍යාපාර හා යටිතල<br />
පහසුකම් සහිත ආර්ථිකයක් හරිත ආර්ථිකයක් ෙලස නම් කළ හැකිය. පරිසර හා ස්වභාවික සම්පත්<br />
ක්ෙෂේතෙය් උපාය මාර්ගික හා පතිපත්තිමය තීරණයන් ගනු ලබන රාජ්‍ය ආයතනය වශෙයන් පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය විසින් කාෙලෝචිත පරිදි හරිත ආර්ථිකයක් ඇති කිරීම උෙදසා වැඩ සටහන් කීපයක් ආරම්භ කර<br />
ඇත.<br />
ජාතික හරිත රැකියා සම්මාන<br />
පරිසර සංරක්ෂණය කරමින් සහ පරිසර දූෂණය අවම කරමින් තමන්ෙග් කර්මාන්ත පවත්වාෙගන යන<br />
ව්‍යාපාරික පජාව කර්මාන්තකරුවන් සහ ඒ ෙවනුෙවන් කැපෙවන අෙනකුත් සියළු පාර්ශ්වකරුවන් පරිසරය<br />
ෙවනුෙවන් කැපවීම තුළින් ඔවුන්ව විෙශේෂ<br />
ජාතික හරිත රුකියා සම්මාන පිෙදන ක්ෙෂේත<br />
ඇගයීමකට භාජනය කළ යුතුය.<br />
• ෛජව විවිධත්ව සහ පරිසර පද්ධති<br />
සංරක්ෂණය<br />
කර්මාන්ත හරිතකරණ කමෙව්දයන් හා උපාය • කෘෂිකාර්මික හා පශු සම්පත්<br />
කම භාවිතය, හරිත නිෂ්පාදන ඇති කරිම ආදී<br />
• ෙද්ශගුණීක විපර්යාස සහ ආපදා<br />
කළමනාකරණය<br />
අලනා කටයුතු ෙවනුෙවන් ඔවුන් හට හරිත • පවාහන, බල හා ශක්ති<br />
රැකියා සම්මාන පදානය කිරීම තුළින් ඔවුන්ව • කාර්මික හා ව්‍යාපාර සංවර්ධනය<br />
ඇගයීම සිදු කළ හැකිය. හරිත රැකියා, හරිත<br />
• කසළ කළමනාකරණය සහ පරිසර දූෂණය<br />
පාලනය<br />
නිෂ්පාදන බිහි කරන එෙසේම පරිසර දූෂණය • ජල සම්පත් කළමනාකරණය<br />
අවම කරමින් සිය කර්මාන්ත පවත්වාෙගන<br />
• පස සංරක්ෂණය සහ ඉඩම් සංවර්ධනය<br />
• නගර සංවර්ධනය හා අවකාශීය සැළසුම්<br />
යන කර්මාන්ත කරුවන් ඇගයීම ෙවනුෙවන් • පාරිසරික අධ්‍යාපනය හා පවර්ධන වැඩ<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් 2009 වර්ෂෙය් සිට සටහන්<br />
හරිත රැකියා පදානය කිරීෙම් වැඩ සටහන<br />
ආරම්භ කර ඇත. පරිසර හිතකාමී<br />
තාක්ෂණයන් භාවිතා කරනු ලබන/කටයුතු සිදු කරනු ලබන ෙහෝ පරිසර හිතකාමී තාක්ෂණික<br />
67
කමෙව්දයන්/කටයුතු පවර්ධනය කරනු ලබන පුද්ගලයින්, කණ්ඩායම් සහ සංවිධාන යනාදී ඕනෑම<br />
පාර්ශ්වයකට ෙමම වැඩ සටහන සඳහා ආරාධනා කරන ලදී.<br />
හරිත රැකියා සම්මාන සඳහා ඇගයීම් නිර්ණායක<br />
• පාරිසරික වාසිදායක පතිපල ලබා ෙදනු ලබන පමාණය<br />
• සමාජය තුළ ෙකතරමි පමාණයකට එම අදාල වාසිදායක පතිපලයක් පැතිරී තිෙබ් ද වන වග<br />
• සම්පත් ක්ෂය වීම අවම කිරීම<br />
• ශක්ති හා ජල කාර්යක්ෂමතාව<br />
• අපදව්‍ය ජනනය කිරීම අවම කිරීම<br />
• පතිඋත්තර දීෙම් හැකියාව<br />
• ශී ලංකාෙව් කිසියම් වැදගත්කමක් ඇති පාරිසරික බලපෑම් ආමන්තණය කිරීෙමන් සිදුවන බලපෑම<br />
• ජීවිත වල ගුණාත්මකභාවය වැඩි කිරීම මගින් සිදු වන බලපෑම්<br />
• ෙද්ශීය රාජ්‍ය මට්ටෙමන් ගන්නා ලද මුල් පිරීම් හා ඒවා සාර්ථකව කියාත්මක කරන ලද පමාණය<br />
• මුල් පිරීම්/කියාවන් වල තිෙබන තිරසාර භාවිතය<br />
• ස්වභාවික සම්පත් වගකීෙමන් පරිෙභෝජනය කිරීම හා සම්බන්ධ සමාඩීය වටිනාකම් හා ආකල්ප<br />
පවර්ධනෙයහි ලා ඇති දායකත්වය<br />
• ෙසෞඛ්‍යමත් පරිසරයක් පවත්වාෙගන යාම සඳහා අයදුම්කරුවන්ෙග් සමස්ථ කියාකාරිත්වය<br />
ෙහෝටල් කර්මාන්තය සඳහා තිරසාරත්ව සංකල්පය ෙයොදා ගැනීම පිළිබඳ ආදර්ශයක්<br />
ආසියාතික රටවල් අතරින් ඉහළ ෛජව විවිධත්වයකට නෑකම් කියන ශී ලංකාෙව් ඉහළ<br />
ෛජව විවිධත්වයක් දැකිය හැකි පෙද්ශයක කණ්ඩලම ෙහෝටලය ස්ථාපනය කර ඇත. අවට<br />
පරිසරෙය් පවත්නා ස්වභාව ෙසෞන්දර්යයට කිසිදු හානියක් ෙනොවන අයුරින් සහ<br />
පෙයෝජනයට ගත හැකි අයුරින් ෙමම ෙහෝටලය නිර්මාණය කර ඇත. ෙමම ෙහෝටල්<br />
කර්මාන්තය සඳහා භාවිතා කරනු ලබන අමුදව්‍ය පධාන වශෙයන් ස්වභාවික අමුදව්‍ය වන<br />
අතර බල ශක්ති භාවිතෙය් දී සූර්ය බල ශක්තිය සහ බල ශක්තිය කාර්යක්ෂමව භාවිතා කිරීම<br />
සඳහා පතිදීප්ත බල්බ භාවිතා කරනු ලබයි.<br />
ජාතික හරිත වාර්තාකරණය<br />
රටක ආර්ථිකය තිරසාර මාවතක ගමන් කරන විට හරිත වාර්තාකරණ කමෙව්දය මගින් ඉතා වැදගත්<br />
කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ලබයි. ආයතනයක කාර්යසාධනය ඇගයීමත් ඒ පිළිබඳව අභ්‍යන්තර හා බාහිර<br />
පාර්ශ්වකරුවන් දැනුවත් කිරීමත් එෙමන්ම එම ආයතනෙය් කටයුතු සම්බන්ධෙයන් පවත්නා වගවීම ෙපන්වා<br />
68
දීමටත් ආයතනයක තිරසාර හැකියාව වාර්තාකරණය මගින් හැකියාව ලැෙබ්. ශී ලංකාෙව් කාර්මික හා ෙසේවා<br />
අංශයන්හි පාරිසරික, සමාජයීය සහ ආර්ථික කාර්යසාධනයන්හි වර්ධනයක් ඇති කිරීම සඳහා පධාන<br />
පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් 2011 වර්ෂෙය් දී පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් ජාතික හරිතවාර්තාකරණ<br />
කමෙව්දය දියත් කරන ලදී. කර්මාන්ත හා ෙසේවා අංශයන්ෙග් කාර්යසාධනයන් තිරසාරාත්මක ෙලස<br />
පවත්වාෙගන යාමටත් වර්ධනය කර ගැනීමටත් ෙද්ශීය හා විෙද්ශීය ෙවළඳෙපොල තුළ තරඟකාරී ෙලස<br />
හැසිරීමටත් අවශ්‍ය පහසුකම් සැළසීම ෙමමගින් සිදු කරනු ලබයි. තිරසාරාත්මක වාර්තාකරණය තුළින්<br />
ආයතන වල කාර්යයන් පිළිබඳව පසිද්ධිය අෙනකුත් පාර්ශ්වයන් අතරට ෙගන යා හැකි අයුරින් එම<br />
කාර්යයන් ඉටු කිරීමට හැකිවන පරිදි පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් හරිත වාර්තාකරණය සඳහා වූ<br />
මාර්ෙගෝපෙද්ශයන් සකස් කර ඇත.<br />
පාරිසරික දර්ශක 24 ක්, සමාජයීය දර්ශක 20 ක් සහ ආර්ථික දර්ශක 06 ක් ඇතුලත් වන පරිදි දර්ශක 50<br />
කින් යුත් ජාතික හරිත වාර්තාකරණය කමෙව්දය සකස් කර ඇත. වාර්තාකරණ මට්ටම් 5 ක් පද්ධතියට<br />
බැඳිමට කැමති ආයතනයන්යට ලබා දී තිෙබ්.<br />
ෙමම වාර්තාකරණ කමෙව්දය මගින් වාර්තාකරණ උප හරිතවාර්තාකරණෙයන් ලැෙබන වාසි<br />
කමෙව්දයන් 5 ක් ඉදිරිපත් කරනු ලබන අතර කිසියම් • ෙමෙහයුම් කාර්ය සාධනය වර්ධනය<br />
කිරීම<br />
කර්මාන්තයකට ෙයෝ සමාගමකට එයින් එක්<br />
• පාර්ශ්වකරුවන් හා තිෙබන<br />
කමෙව්දයක් එම ආයතනෙය් වාර්තාකරණය සඳහා<br />
ෙයොදා ගත හැකිය. ශී ලංකාෙව් සමාගම් 67 ක් ෙම්<br />
සම්බන්ධතාවය වර්ධනය කිරීම<br />
• අවදානම් කළමනාකරණය වර්ධනය<br />
කිරීම<br />
වන විට හරිත වාර්තාකරණය ෙයොදා ගැනීමට • ආෙයෝජකයින් සමඟ ඇති<br />
එකඟතාවය පකාශ කර ඇත. හරිත වාර්තාකරණය සම්බන්ධතාවය වර්ධනය කිරීම<br />
• නව ෙවළඳපලවල්/ව්‍යාපාරික අවස්ථා<br />
කමෙව්දයන් හතරක් (කම ෙව්ද 2,3,4 සහ 5) යටෙත් හඳුනා ගැනීම<br />
හරිත වාර්තාකරණයට සම්බන්ධවීමට එකඟතාව • ආයතනයක ෙපොදු හරය වර්ධනය කිරීම<br />
පකාශ කර ඇති ආයතන සඳහා ඒ පිළීබඳව දින ෙදකක<br />
• ජාත්‍යන්තර ෙවළඳෙපොළවල්හි<br />
තරඟකාරිත්වය තහවුරු කිරීම<br />
පුහුණු කිරීෙම් වැඩ සටහනක් පරිසර අමාත්‍යාංශය<br />
විසින් පවත්වන ලදී. හරිත වාර්තාකරණ කමෙව්දයන්<br />
අනුගමනය කිරීෙම් දී වාර්තා සැකසීම සඳහා අවශ්‍ය<br />
දැනුම ලබා දීමත් එම වාර්තා සැකසීමට අවශ්‍ය කාර්ය<br />
දර්ශක සහ පරාමිතීන් හඳුනා ගැනීමත් ෙමම දින ෙදකක පුහුණු වැඩ සටහෙන් පධාන අරමුණ විය. යුෙරෝපා<br />
සංගමය මගින් SWITCH Asia වැඩ සටහන හරහා සපයනු ලබන මූල්‍යාධාර යටෙත් ඉන්දියානු කාර්මික<br />
සන්ධානය මගින් ෙම් සඳහා තාක්ෂණික සහය සපයනු ලබයි.<br />
69
ජාතික හරිත ගිණුම්කරණය<br />
පාරිසරික සහ ආර්ථික ගිණුම්කරණ කමෙව්දය ෙනොෙහොත් සියළු ෙදනා භාවිතා කරන “හරිත ගිණුම්කරණය“<br />
යනු පිවිතුරු පරිසරයක් ඇති කර ගැනීම සඳහා භාවිතා කළ හැකි තවත් එක් කමෙව්දයකි. පාරිසරික භාණ්ඩ<br />
හා ෙසේවා සඳහා ගිණුම් තැබීම නියම කිරීම සම්බන්ධෙයන් පවතිනා අපහසුතාව මත ඒවාෙයහි වටිනාකම්<br />
පාරම්පරික ජාතික ආර්ථීක ගිණුම්කරණයට ඇතුලත් කිරීමට අෙපොෙහොසත් වී ඇත. ෙකෙසේ ෙවතත් තිරසාර<br />
සංවර්ධනයක් කරා යන ගමෙන් දී පරිසර පද්ධතීන්වල වටිනාකම් රෙට් සංවර්ධන කියාවලිය තුළට<br />
අන්තර්ගත කර ගැනීෙම් අවශ්‍යතාවය හා වැදගත්කම පිළිබඳව පතිපත්ති සම්පාදකයන් වර්තමානය වන විට<br />
මනාව අවෙබෝධ කර ෙගන ඇත.<br />
ෙභෞතික හා ෛජවීය සම්පත් ෙබොෙහොමයකින් යුත් ඉතා අගනා ස්වභාවික සම්පත් පදනමකට ශී ලංකාව<br />
උරුමකම් කියයි. සීග ආර්ථික වර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීම සඳහා මෑතදී ගනු ලැබූ පයත්නයන් තුළින් රෙට්<br />
පාරිසරික හා ස්වභාවික සම්පත් පද්ධතිය ඒ අයුරින් පවත්වාෙගන යාමට බාධා එල්ල වී ඇත. ෙබොෙහොමයක්<br />
ආර්ථික, සංවර්ධන කටයුතු මුළුමනින්ම මිනිසාට සහ පරිසර පද්ධතියට ෙසේවාවන් සපයන ස්වභාවික සම්පත්<br />
පද්ධතිය මත රඳා පවත්නා බව දැකිය හැකිය. එෙසේම ෙමම සීග සංවර්ධන කියාවලිය තුලින් මානව<br />
සංවර්ධනය සඳහා හිතකර බලපෑම් සපයනු ලබන අතර මිනිසාට සහ ස්වභාවික පරිසර පද්ධතීන්ට අහිතකර<br />
බලපෑම් ද පමුණුවයි.<br />
මුළු මහත් ජාතියටම සුභ සිද්ධිය ෙගන එන තිරසාර සංවර්ධනෙය් අභිමතාර්ථයන් ළඟා කර ගැනීම සඳහා<br />
හරිත ආර්ථිකයක් පවර්ධනය කළ යුතු අතර සමාජ ආර්ථික සංවර්ධනය උෙදසා ෙයොදා ගනු ලබන ස්වභාවික<br />
සම්පත්වල සියළු අංගයන් පවර්ධනය කළ යුතු අතර සමාජ ආර්ථික සංවර්ධනය උෙදසා ෙයොදා ගනු ලබන<br />
ස්වභාවික සම්පත්වල සියළු අංගයන් සහ ඒවාෙයහි පතිඵලයක් (භාණ්ඩ හා ෙසේවා) සියල්ල අගය කළ යුතුය.<br />
භූමි හායනය, වන විනාශය, ෛජව විවිධත්වය හීනවීම, වායු දූෂණය, ජල මූලාශ දූෂණය අවිධිමත් ඝණ<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය යනාදී පාරිසරික ගැටළු රාශියකට වර්තමානය වන විට ෙමරටට මුහුණ දීමට සිදු වී<br />
ඇත. එබැවින් තිරසාර සංවර්ධන අභිමතාර්ථයන් ළඟා කර ගැනීෙම් දී පතිපත්ති උපාය කමික සැළසුම් ආදිය<br />
සකස් කළ යුතු අතර ඒවා උපාය කමික ෙලස කියාවට නැංවිය යුතුය. ෙමමගින් ආර්ථික සංවර්ධනයට<br />
ෙමන්ම පාරිසරික සංරක්ෂණයට ද දායකත්වය ෙදනු ලබයි. ෙලෝකෙය් සියළු රටවල් ඔවුන්ෙග් සංවර්ධන<br />
කියාවලීන් පරිසර හිතකාමී සංවර්ධන මාවතකට ෙයොමු කිරීමට උත්සාහ කරන ෙමවන් අවධියක<br />
හරිතකරණය පිළිබඳව ගිණුම් ගත කිරීමට ද කාලය එළඹ ඇත. වර්තමාන සහ අනාගත පරම්පරාවන්ෙග් සුභ<br />
සිද්ධිය උෙදසා තිරසාර සංවර්ධනයක් ළගා කර ගැනීෙම් ජාතික වගකීම සහතික කරනු වස් පරිසර<br />
කළමනාකරණය සම්බන්ධෙයන් නායකත්වයක් ලබා දීෙම් ජාතික වගකීම පරිසර අමාත්‍යාංශයට පැවරී<br />
ඇත.<br />
70
ඒ අනුව, පරිසර පද්ධති මගින් ලබා ෙදන ෙසේවාවන් සහ ආර්ථික සංවර්ධනය අතර පවත්නා සබඳතාවයන්<br />
සහ ස්වභාවික සම්පත් මගින් ජාතික ආර්ථිකයට කරනු ලබන දායකත්වය යනාදිය ඇගයීම සඳහා උපෙයෝගී<br />
කර ගත හැකි හරිත ගිණුම්කරණ යාන්තණයක් සකස් කිරීම පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් ආරම්භ කර ඇත.<br />
ෙම් වන විට ජාතික ආර්ථිකයට වන සම්පත් අංශෙය් දායකත්වය ඇගයීෙම් කටයුතු අමාත්‍යාංශය විසින්<br />
ආරම්භ කර ඇති අතර ඒ සඳහා මුළු ආර්ථික වටිනාකම (TEV) ගණනය කිරීෙම් කමෙව්දය භාවිතා කරනු<br />
ලබයි. ෙමහිදී දැව, දර, දැව ෙනොවන නිෂ්පාදන වටිනාකම් ද, ෛජව විවිධත්වෙය් වටිනාකම් ද පරිසර පද්ධති<br />
මගින් ෙදනු ලබන ෙසේවාවන් වල වටිනාකම් ද, භාවිතයට ෙගන ෙනොමැති සම්පත්වල වටිනාකම් ද ගණනය<br />
කිරීමට සැළසුම් කර ඇත. දැවමය නිෂ්පාදන, දර, දැවමය ෙනොවන නිෂ්පාදන යනාදියට අදාල දත්ත ඒවා<br />
අදාළ ආයතන වලින් එක් රැස් කර ගනු ලැෙබ්. ෛජව විවධත්වය ඇගයීම සඳහා පරිසර හිතකාමී සංචරණෙය්<br />
සහ ඖෂධවල වටිනාකම් සළකා බලනු ලබන අතර පාංශු සංරක්ෂණය, ජලය පිරිසිදු කිරීම, ගංවතුර පාලනය<br />
යනාදිෙයහි වටිනාකම් පරිසර පද්ධති වලින් ෙදනු ලබන ෙසේවාවන් ඇගයීම සඳහා භාවිතා කරනු ලැෙබ්.<br />
පවිතකර නිෂ්පාදනය<br />
තිරසාරාත්මක ෙනොවන පරිෙභෝජන රටාවන් තුළින් පරිසර පද්ධති වල සමතුලිත පැවැත්මට හානි කරමින්<br />
ස්වභාවික සම්පත් අසීමාන්තික ෙලස පරිෙභෝජනයට ෙපොළඹවයි. එබැවින් ආර්ථිකයක සියළු ක්ෙෂේතයන්<br />
සඳහා ස්වභාවික සම්පත් භාවිතය, දූෂණය සහ නිෂ්පාදන පිරිවැය අවම කරමින්, ඵලදායිතාවය වැඩි කර<br />
ගැනීමට උපෙයෝගී වන පවිතකර නිෂ්පාදනය පිළිබඳ පතිපත්ති සහ උපාය මාර්ග සකස් කිරීම කාෙලෝචිත<br />
කියාවකි. දිවයින පුරා පාරිසරික වශෙයන් තිරසාරාත්මක නිෂ්පාදන සහ පරිෙභෝජන රටාවන් පචලිත<br />
කිරීෙම් අරමුණින් පවිතකර නිෂ්පාදනය පිළිබඳ ජාතික පතිපත්ති සහ උපාය මාර්ග පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින්<br />
2005 වර්ෂෙය් දී සකස් කර ඇත.<br />
ෙමම ආවරණ පතිපත්තියට අනුගත ෙවමින් අදාළ ආංශික ආයතන හා අෙනකුත් පාර්ශ්වකරුවන්ෙග්<br />
සහභාගිත්වෙයන් සංචාරක, කර්මාන්ත, ෙසෞඛ්‍ය සහ කෘෂිකර්ම යන ක්ෙෂේත සඳහා ජාතික ආංශික පවිතකර<br />
නිෂ්පාදන පතිපත්තීන් සකස් කර ඇත. ෙසෞඛ්‍ය අංශෙය් ෛවද්‍ය නිළධාරින් පරිසරය පිළිබඳව හා වෘත්තීය<br />
ෙසෞඛ්‍ය පිළිබඳව පුහුණු කිරීම සඳහා ෙබොෙහොමයක් පියවරයන් ෙගන ඇති අතර එය එම අංශෙය් පවිතකර<br />
නිෂ්පාදන පතිපත්තිය සාර්ථකව කියාවට නැංවීම පිළිබඳ එක් වැදගත් කියාවකි. එෙසේම, පජා ෙසෞඛ්‍ය<br />
පිළීබඳව පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලාෙව් (විද්‍යාපති උපාධිය) විෂය ධාරාවට ද පවිතකර නිෂ්පාදනය පිළිබඳ<br />
විෂයයක් ඇතුලත් කර ඇත. එෙමන්ම පාරිසරික ෙසෞඛ්‍ය පතිපත්තියට පවිතකර නිෂ්පාදනය ඇතුලත් කර<br />
ඇත.<br />
71
10 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
නිවැරදි ෙතෝරා ගැනීම සඳහා දැනුම<br />
රටක සමාජ, ආර්ථික සංවර්ධනය අතිශයින් වැදගත් කරුණක් වන අතර, ඒ හා සමානව වැදගත්තමක්<br />
ස්වභාවික සම්පත් හා පරිසරය ආරක්ෂා කර ගැනීම ෙකෙරහි දැක්විය යුතුය. අනාගත පරපුර ෙවනුෙවන්<br />
සඳහා වැදගත්තමක් ස්වභාවික සම්පත් හා පාරිසරික ෙසේවාවන් ඉතා පරිස්සෙමන් වර්තමානෙයහි භාවිතයට<br />
ගැනීම ඉතාම වැදගත්ය. ආර්ථික අරමුණු කරා ගමන් කිරීෙම් දී, ස්වභාවික පරිසරය පිළිබඳ විෙශේෂ<br />
අවධානයක් ෙයොමු කිරීමට සියළු රටවල් හා ජාතීන් වගවිය යුතු වන අතර ඒ සඳහා විශාල පරිශමයක් දැරීෙම්<br />
අභිෙයෝගය ද භාර ගත යුතුව ඇත. ෙමම පණිවිඩය ෙකෙරහි සියළුම රටවල් අවධානය ෙයොමු කිරීමත් ඒ<br />
සඳහා ෙද්ශපාලනික පාර්ශ්වයන්ෙග් මැදිහත්වීමත් අනවශ්‍ය වන අතර අන පනත් තුලින් ෛනතික ෙලස ඒවා<br />
ඉදිරිපත් කිරීම ද ඉතා වැදගත් ෙව්. සමබර ආර්ථික සංවර්ධනයක් පිළිබඳ ෙද්ශපාලනික පාර්ශ්වයන් හට<br />
පැහැදිලි අවෙබෝධයක් තිබිය යුතු අතර පරිසරය ආරක්ෂා කර ගනිමින් තිරසර සංවර්ධනයක් ඒ තුලින් ළඟා<br />
කර ගැනීම වැදගත් ෙව්. 1992 පවත්වන ලද මිහිතල සමුළුව, පරිසරය හා සංවර්ධනය පිළිබඳ එක්සත්<br />
ජාතීන්ෙග් සම්ෙම්ලනෙය් දී, තිරසර සංවර්ධනෙය් වැදගත්කම අවධාරණය ෙකරුණි.<br />
දිළිඳු බව මුලිනුපුටා දැමීම, සුරක්ෂිත ආර්ථිකයක් ෙගොඩ නැගිම, සමාජීය සංවර්ධනය වැඩි දියුණු කිරීම, යහ<br />
පාලනයක් තහවුරු කිරීම, පිරිසිදු කිරීම හා ෙසෞඛ්‍යමත් පරිසරයක් පවත්වා ගැනීම මත ශී ලංකාෙව් තිරසර<br />
සංවර්ධන උපාය මාර්ගයන් ඉලක්ක ගත වී ඇත. එමනිසා ආර්ථික සංවර්ධන කියාවලිෙය් දී, තිරසර<br />
සංවර්ධනය පිළිබඳ අවධනාවය ෙයොමු කිරීම මගින් කිසි දිනකවත් පරිසරය ෙහෝ ස්වභාවික සම්පත්<br />
විනාශවීමක් සිදු ෙනොෙව්. ෙම් සඳහා රාජ්‍ය අනුගහය ලබාදීම ඉතා වැදගත් ෙව්. තිරසාර සංවර්ධනෙය් මූලික<br />
කරුණු ෙමමගින් ෙපන්නුම් ෙකෙරන අතර එදිෙනදා ජීවිතෙය් දී හමුවන මූලික අවශ්‍යතා සපුරා ගනිමින්<br />
අනාගත පරපුර සඳහා අවශ්‍ය වන පරිසරය හා ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කර ගැනීම, (පරිසර සංරක්ෂණය)<br />
ආර්ථික ස්ථායිතාවය සමාජ සමානතාවය තහවුරු වීම තිරසාර සංවර්ධනය තුළින් ඇතිෙව්. රටක තිරසර බව<br />
ළඟා කර ගැනීෙම් අරමුණ, ෙලෝලීය වශෙයන් ද එය ළඟා කර ගැනීම ෙකෙරහි වැදගත්කමක් ඇති බව<br />
අවෙබෝධ කර ගැනීම වැදගත්ය. එෙලසම තිරසර බව ළඟා කර ගැනීම සඳහා රටකට විශාල පරිශමයක්<br />
දැරීමට සිදු ෙව්.<br />
සමබර ආර්ථික සංවර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීම සඳහා රාජ්‍ය පතිපත්ති සකස් කිරීම සඳහා වැදගත් වන<br />
ෙද්ශපාලන නායකත්වය හා වගකීම සෑම මට්ටමකින්ම ලැබිය යුතුය. එනම් ජාත්‍යන්තර, කලාපීය, ජාතික,<br />
පළාත් හා පාෙද්ශීය පාලන ආයතන මගින් එම නායකත්වය හා වගකීම දැරීම සිදු කළ යුතුය. ෙද්ශපාලන<br />
නායකත්වයට පමණක් ෙනොව රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන ද රෙට් ජනතාව තුළ ද පරිසරය ෙපෝෂණය කිරීම හා<br />
ආරක්ෂා කර ගැනීම පිළිබඳ නිතැතින්ම වර්ධනය වී තිබිය යුතුය.<br />
72
තිරසර බව ෙනොකඩවා පවත්වා ෙගන යාම සඳහා සියළුම පාර්ශ්වයන්ෙග් දායකත්වය වැදගත් ෙව්. එනම්<br />
නීති හා පතිපත්ති සම්පාදකයින්, නීති නිලධාරින්, සංවර්ධන කාර්යයන් වල නිරත වූවන්, වෘත්තිකයින්<br />
ෙමන්ම අෙනකුත් ෙසේවකයින් ද සමාජෙය් ජීවත් වන මහජනතාව ද අයත්ය. ඔවුන්ෙග් අදහස්, ෙයෝජනා,<br />
විකල්පයන් හා පැන නගින ගැටළු, විසඳුම් ඉදිරිපත් කිරීම තුළින් ෙමම කියාවලියට දායක විය හැක.<br />
එෙමන්ම ෙතොරතුරු කළමනාකරණය පර්ෙය්ෂණ ව්‍යාප්ත කිරීම, විධීමත් අධ්‍යාපනය, පාරිසරික පුහුණු<br />
පාඨමාලා, මාධ්‍ය මගින් සන්නිෙව්දනය, දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන්, තිරසර සංවර්ධනය පිළිබඳ දැනුම<br />
සන්නිෙව්දනය කිරීම තුළින් එය ළඟා කර ගැනීමට හැකිෙව්.<br />
තිරසර බව ඇති කර ගැනීම සඳහා තිරසර සමාජයක් සඳහා වන අරමුණු පිළිබඳ මහ ජනතාවෙග් දැනුවත්<br />
බව ෙමන්ම එම අරමුණු හා සමිබන්ධ දැනුම හා කුසලතාවයන් තිබීම ද වැදගත් ෙව්. රටක ජනතාව දැන<br />
උගත්කම අතින් ඉහළ මට්ටමක සිටීම ඉතාමත් වැදගත්ය. වර්තමානය වන විට මුළු ෙලෝකයටම මාධ්‍ය<br />
(රූපවාහිනී, ගුවන් විදුලිය, පත්තර, සඟරා) හා දැන්වීම් (දැන්වීම් පුවරු, බැනර්, ෙවබ් අඩවි) යනු ඉතාමත්<br />
සුළබ ෙද්වල්ය. එහි පතිඵලයක් ෙලස ඔවුන්ට මාධ්‍ය පිළිබධ දැනුවත් බවක් හා ඉන් කියෙවන පණිවිඩය<br />
අවෙබෝධ කර ගැනීෙම් හැකියාවක් ඇත. තිරසර සංවර්ෂන අරමුණු ඉලක්ක ළඟෙකර ගැනීමට පටහැනි වන<br />
වර්තමාන හා අනාගත පරිසර තත්වයන් පිළීබඳ ෙසොයා ගන්නා ෙතොරතුරු පචාරණය කිරීෙම් දී මාධ්‍ය<br />
සංෙව්දී හා වගකීෙමන් යුක්ත විය යුතඅය. පුළුල් හා කමවතිව සකස් කරන ලද තිරසර අධ්‍යයන වැඩ සටහන්<br />
මගින් සමාජෙය් විවිධ ස්ථරයන් තිරසර බව පිළිබඳව දැනුවත් කිරීම සිදු කළ හැකිය.<br />
සම්පත් කළමනාකරණ තීරණ හා වැඩ සටහන් පිළිබඳ දැනුවත් බව ඇති පුද්ගලයන් සංවර්ධන ඉලක්ක<br />
ළඟා කර ගැනීමට උදව් වන අතර එෙලස දැනුවත්බවක් ෙනොමැති පුද්ගලයන් සම්පත් කළමනාකරණ වැඩ<br />
සටහන් පිළිබඳ වැරදි ෙලස අවෙබෝධ කර ගැනීමට පුළුවන. එනම් පරිසර හායනය ආර්ථික සංවර්ධනය<br />
අවහිර වීම, දරිදතාවය වැඩි වීම වැනි කරුණු එහි පතිඵලයක් ෙලස ඇති වන බවය.<br />
ඕනෑම අධ්‍යාපන වැඩ සටහනක, විෙශේෂෙයන් පරිසර අධ්‍යාපන වැඩ සටහන් හා සම්බන්ධ කළ යුතුය. සෑම<br />
රටකම පරිසරය පිළිබඳ දැනුවත් ශම බලකායක් සිටීම වැදගත් ෙව්. එමගින් තිරසර සැළසුම් කියාවට<br />
නැංවීමට හැකිෙවයි. රටක සෑම අංශයක් සඳහාම සැළසුම් සකස් කිරීම වැදගත්ය. එනම් ව්‍යාපාරික,<br />
කර්මාන්ත උසස් අධ්‍යාපන, රාජළු ආයතන, රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන, සමාජ සංවිධාන දැක්විය හැකිය.<br />
එෙළසම එහි පධානීන්ව පරිසර කළමනාකරණය පිළිබඳව උනන්දු කළ යුතු අතර, ඉන් එම ආයතන වල<br />
ෙසේවකයින් හා සාමාජිකයින් දැනුවත් වීම ද සිදුෙව්.<br />
පුහුණු වැඩ සටහන් මගින් යම් විෙශේෂිත කාර්යයන් සිදු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය වන නිපුනතාවයක් ලැෙබන අතර<br />
අධ්‍යාපනය යනු සාමාජීය ෙවනස්වීම් ඇතිවන කියා වලියකි එමගින් දැනුම, නිපුනතාවයන්, වටිනාකම් ඇති<br />
වීමත් සිදු වන අතර ඒවා තම යහ පැවැත්මට, සමාජයට හා ෙද්ශයට දායකත්වයක් සපයයි.<br />
73
ආකල්පමය ෙවනසක් ඇති කරන අධ්‍යාපන කමයක් හැම මට්ටමකම සිටින දරුවන්ට ඉතාමත් වැදගත්ය.<br />
(බාලාංශෙය් සිට වීශ්ව විද්‍යාල දක්වා) පරිසරය පිළිබඳ සැළකිළිමත් වීමට විධිමත් ෙහෝ අවිධිමත් අධ්‍යාපන<br />
කම ඔසේසේ දැනුවත් කිරීම වැදගත්ය. එය රටක තිරසර සංවර්ධන ඉලත්ත ඵඝා කර ගැනීමට පිටිවහලක් වනු<br />
නිදැකය. ෙම් සම්බන්ධෙයන් පරිපාලකයන් හා අධ්‍යාපන කියා වලියට සම්බන්ධ අෙනතුක් ඉහළ නිළධාරින්<br />
දැනුවත් කිරීම වැදගත් ෙව්.<br />
තිරසර පරිසරයක් ෙගොඩ නැගීම සඳහා පාසැල් පජාව දැනුවත් කිරීම වඩාත් ඵලදායි ෙව්. එයට ෙහේතුව අන් ජන<br />
ෙකොටස් වලට වඩා පහසුෙවන් පාසැල් පජාව තුළ පරිසර සංරක්ෂණය පිළිබඳ ආකල්ප හා සංෙව්දිත්වය ඇති<br />
කිරීමට හැකි වීමයි. ෙමය අනාගතය උෙදසා සිදු කරන ආෙයෝජනයක් ෙලස දැක්විය හැකිය.<br />
ආකල්පමය ෙවනසක් සිදු කිරීමට හැකි පදනමක් ඇති අධ්‍යාපන කමයක් මගින් තිරසරභාවය පිළිබඳ මූල<br />
ධර්ම, නිපුනතාවයන් පර්යාෙලෝකන හා අගයන් පිළිබඳ මූලධර්ම සංෙව්දිත්වයක් ඇති කළ හැක. දැනට<br />
පවතින අධ්‍යාපන කම ෙව්දය ඔසේසේ පරිසරය, ආර්ථික ෙහෝ සමාජය පිළිබඳ සංෙව්දිත්වයක් ඇති කිරීමට<br />
ෙනොහැකි වී ඇත. ඊට අමතරව ෙමවැනි අධ්‍යාපන කමයක් සඳහා ඉගැන්වීම හා ඉෙගන ගැනීෙම් දැනුම,<br />
නිපුනතාවයන් හා අගයන් තිබීම අවශ්‍යය. එමගින් ජනතාවට, තිරසර ජීවෙනෝපායයන් තහවුරු තිරීම තුළින්<br />
සමාජය තුළ ජීවත් වීමට අභිෙපේරණයන් හා මඟ ෙපන්වීමක් ලබා දීම කළ හැකිය.<br />
තිරසරභාවය සම්බන්ධෙයන් ආකල්පමය ෙවනසක් ඇති කරන අධ්‍යාපනෙව්දී හා ද්විතියික අධ්‍යාපනෙව්දී<br />
දැනුවත් කිරීම ඉතා වැදගත් වන අතර එවැනිම වැදගත්කමක් තෘතීයික හා වෘත්තීමය අධ්‍යාපනෙය් දීද ලබා<br />
දෟම තළ යුතුය. එයට ෙහේතුව අනාගත නායකයින්, ඒ තුල සිටින නිසාය. ෙමොවුන් අනාගතෙය් දී රටක විවිධ<br />
අංශ නිෙයෝජනය කරයි. එනම් රාජ්‍ය, ෛවද්‍ය, කෘෂිකාර්මික, වන විද්‍යාව, නීති, කර්මාන්ත, ව්‍යාපාරික,<br />
අධ්‍යාපන, ජන සංනිෙව්දන, කලා ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පය විය හැකිය. එෙලසම වර්තමානෙය් සිටින<br />
පාලකයින් විෂය මාලා සංවර්ධනය කරන පුද්ගලයින් හට ද තිරසර බව පිළිබඳ ආකල්පමය ෙවනසක් ඇති<br />
කර ගත හැකි වීශ්ව විද්‍යාල හා වෘත්තීය පුහුණු අවස්ථා ලබා දීම කළ යුතුය.<br />
74
පරිසර නියමු වැඩ සටහන්<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය හා එක්ව පරිසර සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා<br />
නිර්මණය කරන ලද නව ආර්ථික වැඩ සටහනකි. ෙම් සඳහා පාථමික, ද්විතියික පාසැල් දරුවන්<br />
සහභාගි කරවා ගනී.<br />
ෙමහි පධාන අරමුණ වන්ෙන් පරිසරය ආරක්ණා කිරීම හා සංරක්ෂණය කිරීම පිළිබඳව පාසැල්<br />
සරුවන්ව පුහුණු කිරීමයි. ෙමය සිදු කරනු ලබන්ෙන් පරිසරය පිළිබඳ දැනුම, නිපුනතාවයන්<br />
සංවර්ධනය කිරීම තුළින් පරිසර කළමනාකරණය, පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම හා සංරක්ෂණය කිරීමට<br />
අවශ්‍ය වන ආකල්ප ඔවුන් තුළ වර්ධනය කිරීම තුලිනි. ෙමහිදී පාසැල් සිසුන් එක් රැස් කර පුහුණු<br />
කිරීම තුළින් ඔවුන් තුළ පරිසරය පිළිබඳ සංෙව්දිත්වයක්, ආකල්පමය හා චර්යාත්මකව ඇති කිරීමත්<br />
ය. එය දිගු කාලීන ෙලස සමාජයට හිතකර ෙලස බලපෑමක් ඇති කරයි.<br />
ෙමම වැඩ සටහන මගින් පරිසරය ෙකෙරහි වැඩි උනන්දුවක් දක්වන සිසුන් ෙතෝරා ෙගන ඔවුන් හට<br />
පාරිසරික කළමනාකරණය හා පරිසර සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා නායකත්ව පුහුණුවක් ලබා ෙදන<br />
අතරම ඔවුන්ෙග් ආකල්පමය ෙවනසත් ඇති කිරීම ෙමයින් බලාෙපොෙරොත්තු ෙව්.<br />
පරිසර නියමු භට වැඩ සටහෙනහි පධාන අරමුණු ෙදකක් ළඟා කර ගැනීම අෙප්ක්ෂා කරන අතර<br />
ඒවා නම් පරිසරය සංරක්ෂණය හා පරිසර සංරක්ෂණ කිරීම සඳහා මහජනතාව පුහුණු කිරීමයි.<br />
ෙමම වැඩ සටහෙන් අභිමතාර්ථය වන්ෙන් පාරිසරික වශෙයන් හිතකාමී කැරණ ගත හැකි<br />
පුරවැසියන් පිරිසක් බිහි කිරීමයි.<br />
විෙශේෂෙයන්ම ශී ලංකාෙව් යුද්ධය අවසන් වී සාමය ස්ථාපිතව පවතින ෙමවන් පශ්චාත් යුධ සමයක දී<br />
ෙපොලිසිය හා ආරක්ෂක ෙසේනාංක රෙට් පාරිසරික සංරක්ෂණ කටයුතු සඳහා ෙයොදා ගැනීමට වැඩි හැකියාවක්<br />
පවතින අතර එමගින් පාරිසරික තිරසරභාවය, සාමය හා සංහිඳියාව වර්ධනය කර ගත හැකිය. එබැවින්<br />
වඩාත් විස්තීර්ණ වු අධ්‍යාපන කමයක් හා පුහුණු වැඩ සටහන් මගින් අගනා මානව සම්පතට තිරසරභාවය<br />
පිළිබඳ ආකල්පමය ෙවනසක් ඇති කිරීමට පෙයෝජනයට ගත හැකිය.<br />
ෙමෙලස තිරසර බව ඇති කිරීම සඳහා අධ්‍යාපන කමය නැවත සකස් කිරීෙම් දී වැඩ සටහන් නිෂ්පාදකයින්<br />
විසින් සැළකිල්ලට ගත යුතු නරුණක් වන්ෙන් අපෙග් පාරම්පරික මුතුන් මිත්තන් සතුව තිබූ පරිසරය<br />
පිළිබඳව වූ පාරම්පරික දැනුම පරිසරෙය් යහ පැවැත්ම හා තිරසරභාවය සඳහා ෙයොදා ගත් ආකාරයයි.<br />
පාරම්පරිකව පැවති ෙද්ශීය සම්පදායයන් තුළ තිරසාර ෙලස ස්වභාවික සම්පත් භාවිතය පිළිබඳව විවිධ සාර<br />
ධර්ම අඩංගු විය . ෙකෙසේ වුවද වර්තමාන නාගරික සමාජය තුළ පාරම්පරික ජීවන තත්ව වැවත ළඟා කර<br />
ගැනීම සිදු කළ ෙනොහැකි අතර පාරම්පරික සාම්පදායයන්ෙග් පැවති එම වටිනා සාරධර්ම අනුව 21 වන ශත<br />
වර්ෂය ජීවන කම වලට අනුවර්තනය වීමයි.<br />
ෙමෙලස තිරසරභාවය ළඟා කර ගැනීම සඳහා අධ්‍යාපනය නැවත සකස් කිරීෙම් අවශ්‍යතාවය විධීමත්<br />
අධ්‍යාපන කමෙව්දය පුරාම සිදු කළ යුත්තක් වන අතර පාථමික හා ද්විතියික අධ්‍යාපනයට අමතරව විශ්ව<br />
විද්‍යාල වෘත්තීයමය පාසැල් (උදා, නීති හා ෛවද්‍ය) තාක්ෂණිත පාසැල් හා ෙවනත් අදාල අංශ ද ෙම් සඳහා<br />
දායක කර ගත යුතුය.<br />
75
ෙද්ශීයව තිරසාරාත්මක සංවර්ධනෙය් අරමුණ ළඟා කර ගැනීම දිගු කාලීන කියාදාමයක් වන අතර ෙම් සඳහා<br />
ව්ධිමත්, හා අවිධීමත් හා අනියම් වය සෑම අධ්‍යාපන කමෙව්දයක්ම එක්ව කියාත්මක විය යුතුය.<br />
කිසියම් සාමජයකට ෙහෝ ජාතියකට තිරසාර අධ්‍යාපනය කියාත්මක කිරීමට අවශ්‍ය අධ්‍යාපනය හා පුහුණුව<br />
ලබාදීම හා විශාල අභිෙයෝගයක් වන අතර විධිමත් අධ්‍යාපන කමයට ෙම් සඳහා අවශ්‍ය අධ්‍යාපනය හා<br />
පුහුණුව ලබාදීෙම් වගකීම තනිවම සිදුකල ෙනොහැකි බවට පිළිෙගන ඇත. අවිධිමත් අධ්‍යාපන අංශය<br />
(ෙසෞන්දර්ය ආයතන, රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන, මහජන ෙසෞඛ්‍ය නිළධාරීන්, කෘෂි ව්‍යාපෘති නිළධාරීන්) හා<br />
අනියම් අධ්‍යාපන අංශය (ෙද්ශිය රූපවාහිනී, පුවත්පත්, ගුවන්විදුලි) යන අංශ ෙදකම විධිමත් අධ්‍යාපන අංශය<br />
සමඟ සහෙයෝගෙයන් කියාකිරීම තුලින් පජාව හා සෑම පරම්පරාවක සිටින ජනතාව තිරසාර අධ්‍යාපනය හා<br />
තිරසාර අධ්‍යාපනෙය් අරමුණු ළඟාකර ගැනීමට සඳහා අවශ්‍ය අධ්‍යාපනය ලබාදිය හැකිය. තිරසාර<br />
සංවර්ධනය අරමුණු සාක්ෂාත් කරගැනීම සඳහා පජාව ආචාරධර්මිකව හා සදාචාරාත්මක ෙලස පරිසරෙය් හා<br />
ජීවන තත්ත්වෙය් තිරසාරාත්මක සංවර්ධන මාවතකට ෙයොමුවීෙම් වගකීම බාරගත යුතුය.<br />
ශී ලංකාෙව් පාරිසරික අධ්‍යාපනෙය් වර්තමාන තත්ත්වය ඇඟයීම<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් පාරිසරික අධ්‍යාපනෙය් වර්තමාන තත්ත්වය ඇඟයීමට ගන්නා ලද<br />
තීරණයකට අනුව ෙමම අධ්‍යයනය සිදුකරන ලදී.<br />
අරමුණු<br />
1) ශී ලංකාෙව් වර්තමාන අධ්‍යාපන කමෙය් ඇති පාරිසරික අධ්‍යාපනය සඳහා වන ධාරිතාවෙය්<br />
දුර්වලතා, ඉඩපස්ථා හා ගැටළු හඳුනාගැනීම.<br />
2) පාරිසරික අංග ශී ලංකාෙව් අධ්‍යාපන පද්ධතියට ඒකාබද්ධ කිරීමට අවශ්‍ය විස්තීරණ ජාතික<br />
උපායමාර්ගික හා කියාකාරී සැලැස්ම ස්ථාපිත කිරීම.<br />
3) පමුඛත්වය දියයුතු වැඩසටහන් හඳුනාගැනීම<br />
4) පාරිසරික අධ්‍යාපනෙය් වර්තමාන තත්ත්වය, අතීත අත්දැකීම්, උගත් පාඩම් හා අනාගත<br />
අවස්ථා/ උපායමාර්ග පිළිබඳව පහත කමෙව්ද වලට අනුව පහත කණ්ඩායම් විමර්ශනය කිරීම.<br />
a) පාසල් අධ්‍යාපන පද්ධතිය<br />
i) ෙපොදු දැනුවත් කිරීම<br />
ii) විෙශේෂ විෂයය පථයන්ට අනුව සිදුකිරීම<br />
b) තෘතිය අධ්‍යාපන කමෙව්දය<br />
i) විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපන පද්ධතිය- විශ්ව විද්‍යාලය තනි වශෙයන් හා විශ්ව විද්‍යාල<br />
සියල්ලම පද්ධතියක් ෙලස<br />
ii) තාක්ෂණික අධ්‍යාපන පද්ධතිය<br />
iii) ෙවනත් අධ්‍යාපන පද්ධතිය<br />
5) පාරිසරික අධ්‍යාපනෙය් වර්තමාන තත්ත්වය, අතීත අත්දැකීම් හා උගත් පාඩම් පිළිබඳව ඉහත<br />
කණ්ඩායම් වල පසු විපරම් සිදුකිරීම හා අනාගත අවස්ථා/ උපායමාර්ග හඳුනාගැනීම.<br />
76
2 වන ෙකොටස<br />
77
11 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
අමාත්‍යාංශෙය් පධාන ජයගහණයන්<br />
පතිපත්ති සම්පාදනය, සැළසුම්කරණය හා ෙමෙහයුම් කටයුතු<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වන කියාකාරී සැළසුම<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වන කියාකාරී සැළසුෙමහි මූලික අරමුණ වූෙය් ආර්ථික, සමාජීය, සංවර්ධන වැඩ<br />
සටහන් වලට බාධා පමුණුවන. ෙමෙතක් අවධානයට ලක් ෙනොවී පැවති තීරණාත්මක පාරිසරික ගැටළුවල ට අදාලව<br />
සුදුසු කියා මාර්ග ගැනීමයි. හරිත ලංකා වැඩ සටහන යටෙත් කියාවට නැංවූ කියාකාරී සැළසුෙමහි පධාන අංශ 10 ක්<br />
අඩංගු වන අතර ඒවා නම් සැමට පිවිතුරු වාතය, ශාක සත්ව හා පරිසර පද්ධති සුරුකීම, ෙද්ශගුණ විපර්යාස අභිෙයෝග<br />
ජය ගැනීම, ෙවරළ තීරය හා මුහුද ඥානාන්විත පරිහරණය, වගකීෙමන් යුතුව ඉඩම් පරිහරණය කිරීම, කසළින් ෙතොර<br />
වට පිටාවක්, සැමට සැමදා ජලය, ෙසෞඛ්‍ය හා සමෘද්ධිය උෙදසා, හරිත නගර, කර්මාන්ත හරිතකරණය, නිවැරදි ෙද්<br />
ෙතෝරා ගැනීම සඳහා දැනුම ය.<br />
ෙමම කියාකාරී සැළැස්ම අදාල අමාත්‍යාංශ සියල්ෙලහිම සාමූහික දායකත්වෙයන් ෙගොඩ නැගුණකි. තවද ෙමය හුෙදක්<br />
සංකල්පයකට පමණක් සීමා ෙනොවී යථාර්ථයක් බවට ලත් කිරීෙමහි ලා කමිටුෙව් සාමාජිකයින්ෙගන් ලැබුණු<br />
දායකත්වය අති විශාලය. ෙමම කියාකාරී සැළැස්ම ෙකටි කාලීන, මධ්‍ය කාලීන හා දිගු කාලීන ඉලක්ක ගණනාවකින්<br />
යුතු වන අතර එය 2009 සිට 2016 දක්වා කියාත්මක වීමට නියමිතය. ෙම් සඳහා පරිපූර්ණ වූත්, මැනිය හැකි වූත් ළඟා<br />
කර ගත හැකි වූත්, උපාය මාර්ග 82 ක් ද, කියාකාරකම් 375 ක් ද ඇතුලත්ය. ෙමම වැඩ සටහන අමාත්‍යාංශ 36 ක් හා<br />
රාජ්‍ය හා රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන 70 ක් ඒකාබද්ධව කියාවට නංවයි.<br />
ෙමම සැලැස්මට අනුව තිරසර සංවර්ධනය සඳහා වූ සභාෙවහි (NCSD) මංගල සැසිය 2009 ජූලි මස අතිගරු<br />
ජනාධිපතිතුමන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් පැවැත්වුණි. එක් එක් ෙමෙහවර යටෙත් හරිත ලංකා වැඩ සටහෙනහි පගතිය<br />
සමාෙලෝචනය සඳහා සහ අධීක්ෂණය සඳහා ජාතික කියාකාරී සැළැස්ම අනුව සම්බන්ධීකරණ කමිටු 10 ක් ස්ථාපිත<br />
කරන ලදී. කියාකාරී සැළැස්මට නව අංගයක් හඳුන්වා දීම සහ අදාල ආයතනයන්ෙග් කියාකාරකම් වල ෙවනස්කම්<br />
සිදුව ඇති නිසා, හරිත ලංකා වැඩ සටහෙන් කියාකාරී සැළැස්ම සංෙශෝධනය කිරීමට, අවසන් වරට පැවති<br />
සම්බන්ධීකරණ කමිටු රැස්වීෙම් දී තීරණය විය. එබැවින් එක් එක් ආයතන විසින් ලබා ගන්නා ලද පගතිය සම්බන්ධ<br />
දත්ත තිරසර සංවර්ධන අංශය විසින් එකතු කර ගන්නා ලද අතර, ඒ අනුව අදාල සංෙශෝධනයන් හරිත ලංකා වැඩ<br />
සටහෙන් ජාතික කියාකාරී සැළසුෙමහි 1 වන සංෙශෝධිත වාර්තාෙව් ඇතුලත් කරනු ඇත.<br />
ජාතික ෙද්ශගුණ විපර්යාස ප් රතිපත්තිය සැකසීම (NCCP)<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාස යනු අද අප හමුෙව් ඇති පබලම පාරිසරික තර්ජනයකි. ෙම් සම්බන්ධ කටයුතු කිරීමට ඇති මූලික<br />
බාධකයක් නම් ෙද්ශගුණ විපර්යාසයන් හා අදාල වන ගැටළු නිරාකරණයට සුදුසු පබල පතිපත්තියක් ෙනොමැති වීමයි.<br />
එබැවින් පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ ජාතික පතිපත්තියක් සම්පාදනය කළ අතර, ෙමයට<br />
78
මුල්‍ය සහය එක්සත් ජාතීන්ෙග් ජනාවාස වැඩසටහන මගින් ලබා ෙදයි. දැනට එම පතිපත්තියට කැබිනට් අනුමැතිය<br />
ලබා ගැනීමට අවශ්‍යව ඇත.<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස සම්බන්ධ පර්ෙය්ෂණ<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස ෙල්කම් කාර්යාලෙය් මූලිකම අරමුණක් නම්, ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ පර්ෙය්ෂණ සිදු කිරීමට<br />
අවකාශ සළසා දීම, හා පර්ෙය්ෂණ පතිඵල ෙබදා හැරීම මගින් පතිපත්ති සම්පාදනය හා කියාකාරකම් ෙව්ගවත්<br />
කිරීමය. විවිධ කෘෂි - පාරිසරික කලාපයන් තුල ෙද්ශගුණ විපර්යාස පවණතා සම්බන්ධ පර්ෙය්ෂණයන් ෙමම කාලය<br />
තුළ අවසන් කර ඇත.<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ සාක් කියාකාරී සැළැස්ම 2009 – 2011 සැකසීම<br />
2008 ජූලි 1-2 දක්වා ඩකා නුවර සාක් රටවල්වල පරිසර අමාත්‍යවරුන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් පැවති ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස පිළිබඳ තුන් අවුරුදු කියාකාරී සැලැස්මකට අත්සන් තැබුණි. ෙමම සැලැස්ම 2009 – 2011 කාලය ආවරණය<br />
වන අතර එය ෙද්ශගුණික විපර්යාස සඳහා අනුවර්තනය වීෙම් සිට, ජාත්‍යන්තර ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳව<br />
කලාපීය තත්වය දක්වා කරුණු ඇතුලත් ෙත්මාගත ක්ෙෂේත 07 කින් සමන්විතය. කැබිනට් අමාත්‍යවරු විසින්<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ සාක් කියාකාරී සැලැස්ම අෙනකුත් අදාල අමාත්‍යාංශ හා ආයතන වල සහභාගිත්වෙයන්<br />
ජාතික මට්ටමින් කියා කිරීම සඳහා අනුමැතිය ලබා දී ඇත. සාක් ෙල්කම් කාර්යාලයට ෙම් සම්බන්ධව වරින් වර<br />
ෙතොරතුරු ලබා දීම අත්‍යවශ්‍යය. 2009 වසර සඳහා කියාකාරී සැලැස්ම ෙල්කම් කාර්යාලට ලබා දී ඇති අතර 2010,<br />
2011 ක් රියාකාරී සැලසුම්, අදාල ෙර්ඛීය අමාත්‍යාංශ හා අෙනකුත් ආයතන වල සහෙයෝගෙයන් සකසා ඇත. 10 වන<br />
සාක් සමුළුෙව් දී කියාත්මක කිරීමට එකඟ වන ලද තිම්පු පකාශ සම්බන්ධව අදාල ආයතන සමඟ සාකච්ඡා ෙකොට<br />
ඇත.<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ පළමු අන්තර් රාජ්‍ය පළමු විෙශේෂඥ හමුව ගලදාරි ෙහෝටලෙය් දී 2011 ජූනි 29 හා 30<br />
ෙදදින තුල පැවැත්විය.<br />
අනුවර්තිත අරමුදල යටෙත් සිදු කරන ලද කියාකාරකම්<br />
කිෙයෝෙතෝ සංධානය යටෙත් පිහිටුවා ඇති අනුවර්තිත අරමුදල මගින් ෙද්ශගුණික විපර්යාස නිසා වඩාත් අහිතකර<br />
පතිවිපාක වලට පාත වන සංවර්ධනය ෙවමින් පවතින රටවල අනුවර්තිත ව්‍යාපෘති සඳහා මූල්‍යමය පහසුකම් සපයයි.<br />
ඕනෑම රටක් මුදල් ලබා ගැනීම සඳහා ඉදිරිපත් කරන ව්‍යාපෘති ෙයෝජනා ජාතික කියාකාරී ඒකකය (National<br />
Implementing Agency – NIE) හරහා ෙහෝ බහු පාර්ශ්වික කියාකිරීෙම් ඒකකය (Multilateral Implementing<br />
Agency) හරහා ඉදිරිපත් කළ යුතුය. අනුවර්තිත අරමුදෙල් ජාතික කියා කිරීෙම් ඒකකය ෙලස පරිසර අමාත්‍යාංශය<br />
කියා කරයි. අනුවර්තිත අරමුදෙලන් මූල්‍යමය පහසුකම් සළසනු ලබන සියළුම ව්‍යාපෘති හා වැඩ සටහන් වල සියළු<br />
කළමනාකරණය, මූල්‍යමය, පසු විපරම් හා වාර්තා කිරීෙම් වගකීම යනාදිය සඳහා වූ සියළුම වගකීම් ෙමම ජාතික කියා<br />
කිරීෙම් ඒකකය මගින් දැරිය යුතු ෙව්. වාර්තා කරන ලද කාලය තුලදී, ශී ලංකාෙව් ගංඟා ෙදෝණි වල ඇති පජාවන් හා<br />
පරිසර පද්ධති වලට ෙද්ශගුණෙය් අහිතකර බලපෑම් නිසා ඇතිවිය හැකි අවධානම අඩු කිරීම සම්බන්ධ ව්‍යාපෘති<br />
වාර්තාවන් බහුපාර්ශවිය කියාකිරිෙම් ඒකකය හරහා අනුවර්තිත අරමුදල් මණ්ඩලයට ඉදිරිපත් කර ඇත.<br />
79
ෙද්ශගුණික විපර්යාසයන්ට අනුවර්තනය වීෙම් ජාතික උපාය මාර්ග<br />
ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව මගින් ශී ලංකා රජයට ෙද්ශගුණික විපර්යාස වලට අනුවර්තනය වීමට අවශ්‍ය උපාය<br />
මාර්ග හඳුනා ගැනීමට තාක්ෂණික උපාය මාර්ග වලට අනුවර්තනයවීමට අවශ්‍ය ධාරිතාව වැඩි කිරීම ෙලස හඳුන්වයි.<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශෙය් ෙද්ශගුණික විපර්යාස ෙල්කම් කාර්යාලය හරහා ෙමම තාක්ෂණික සහය ලබා ෙදනු ලබයි.<br />
පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් උපෙද්ශකත්වෙයන් ෙද්ශගුණික විපර්යාස වලට භාජනය වීෙම් අවධානමත් ඇති ක්ෙෂේත 05 ක්<br />
එනම්, ධීවර හා කෘෂිකර්මාන්තය, ජලය, මානව ෙසෞඛ්‍යය, නගර සංවර්ධනය, ජනාවාස හා ආර්ථික යටිතල පහසුකම්,<br />
ෛජව විවිධත්ව හා පරිසර පද්ධති හඳුනා ෙගන ඒ සඳහා ක්ෙෂේත පැතිකඩවල් ආශෙයන් පරිසර අමාත්‍යාංශය2011 –<br />
2016 කාලය සඳහා ජාතික ෙද්ශගුණ විපර්යාස සඳහා අනුවර්තනය වීෙම් උපකම සකසන ලද අතර ෙමහි අරමුණ වූෙය්<br />
රෙට් ආර්ථික සංවර්ධනය බාධාවකින් ෙතොරව පවත්වා ෙගන යෑම තහවුරු කිරීම, දිළිඳුකම දුරලීම සඳහා ආෙයෝජන,<br />
ආහාර හා ජල සුරක්ෂිතතාවය රුෙකන පරිදි කටයුතු කිරීමත්ය. ශී ලංකාව තුල කාල ගුණ විපර්යාස වලට අනුගතවීම<br />
සඳහා ෙතොරතුරු, අධ්‍යාපනය හා සන්නිෙව්දන උපකම සකසා ඇති අතර ජනතාව අතර ෙබදා හැර ඇත.<br />
පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය<br />
කිෙයෝෙතෝ පඥප්තිෙය් 12 වන වගන්තිය යටෙත් පිවිතුරු නිෂ්පාදන යාන්තණය අර්ථ දක්වා ඇත. කිෙයෝෙතෝ<br />
සංධානය යටෙත් ඇමුණුම් (1) ට අයත් වන පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් විෙමෝචන සීමාවන් පවත්වාෙගන යෑමටත් , විෙමෝචන<br />
අඩු කිරීම සඳහා අනුගතවීමට ඇති කැපවීම සාක්ෂාත් කර ගැනීමටත්, ඇමුණුම (1) ට අයත් ෙනොවන පාර්ශ්ව වල<br />
තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා ද පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය මගින් ආධාර කරනු ලබයි. ශී ලංකාව ඇමුණුම (1) ට අයත්<br />
ෙනොවන පාර්ශ්වයක් ෙලස, පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණ පවර්තනය කිරීමට හැකි ක්ෙෂේත වශෙයන් බල ශක්තිය,<br />
පවාහනය, අපදව්‍ය කළමනාකරණය, වනාන්තර හා කර්මාන්ත යන ඒවා හදුනාෙගන ඇත. පිවිතුරු සංවර්ධන<br />
යාන්තණය සඳහා වන ජාතික පතිපත්තිය අන්තර් වාර පතිපත්තියක් ෙලස අවසන් ෙකො ට ඇත. ෙමම පතිපත්තිය ශී<br />
ලංකාවට කිෙයෝෙතෝ පඥප්තියට කාර්යක්ෂම ෙලස දායක විය හැකි පරිදි ආයතනික මූල්‍යමය, මානව සම්පත් හා<br />
නීතිමය රාමුවක් ස්ථාපිත කිරීම ඉලක්ක ෙකොට ඇත.<br />
1. ව්‍යාපෘති 07 ක් සඳහා පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය පතිලාභ ලබා ගැනීම (එක්සත් ජාතීන්ෙග්<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළීබඳ රාමුගත සම්මුතිය)<br />
2. ව්‍යාපෘති 15 ක් වලංගුභාවය ලබා ගැනීෙම් කියාවලිෙය් ඇත<br />
3. ව්‍යාපෘති 20 ක් සඳහා ධාරක රට ෙලස ශී ලංකාෙව් අනුමැතිය ලබා ගැනීම<br />
4. ව්‍යාපෘති 124 ක් සඳහා මූලික අනුමැතිය ලබා ගැනීම<br />
5. ෙමගා ෙවොට් 5ට වඩා අඩු ව්‍යාපෘති 06 ක් සඳහා නිර්ෙද්ශ ලබා දී ඇත (ෛජව ස්කන්ධ හා ක්ෂද ජල)<br />
6. ශී ලංකාෙව් ජාල විෙමෝචන දත්ත පකාශ කිරීම සඳහා අවශ් ය ෙතොරතුරු ලංකා විදුලි බල<br />
මණ්ඩලෙයන් ඉල්ලා ඇත.<br />
7. එක්සත් ජාතීන්ෙග් ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ රාමුගත සම්මුතියට වනාන්තර ෙතොරතුරු යවා ඇත.<br />
පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණෙය් ධාරිතා වර්ධනය<br />
ජපන් ජාත්‍යන්තර සහෙයෝගිතා ආයතනෙය් මූල්‍යමය අනුගහයක් පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය පවර්ධනය කිරීම<br />
සඳහා ධාරිතා වර්ධන ව්‍යාපෘතියක් ශී ලංකාෙව් කියාත්මක කරන ලදී. ෙමහි අරමුණ නම් ශී ලංකාෙව් පිවිතුරු<br />
සංවර්ධන යාන්තණෙය් ආයතනික වහය ශක්තිමත් කිරීම සඳහා ෙද්ශගුණ විපර්යාස ෙල්කම් කාර්යාලය, පරිසර<br />
80
අමාත්‍යාංශය හා ෙවනත් රජෙය් ආයතන වල ධාරිතා වර්ධනය කිරීමයි. ෙම් අනුව රාජ්‍ය ෙසේවකයින් 30 ෙදෙනකු,<br />
පුහුණු වැඩ සටහන් 2 ක් හරහා පුහුණු කර ඇත. දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන් 02 ක් හරහා පුද්ගලික ආයතන 80 ක්<br />
පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය සම්බන්ධව දැනුවත් කර ඇත. ෙම් සම්බන්ධ ෙවබ් අඩවියක් සකසා ඇත (www.<br />
Climatechange/dna) පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය සම්බන්ධ ජාතික ව්‍යාපෘතියක් සකසා ඇති අතර එය බලාත්මක<br />
ජාතික අධිකාරිය (DNA) හි ෙවබ් අඩවියට ඇතුලත් කිරීමට නියමිතය. මීට අමතරව පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණ<br />
ව්‍යාපෘතිෙය් ලියාපදිංචි ශී ලංකාෙව් ආයතන සම්බන්ධ පවර්තන ෙතොරතුරු හා මාර්ෙගෝපෙද්ශ ගන්ථ පිළිෙයළ ෙකොට<br />
ඇත.<br />
ශී ලංකා කාබන් අරමුදල - SLCF<br />
ශී ලංකා කාබන් අරමුදල 2008.04.09 වන දින (ලියා පදිංචි අංක PV 63`81) අමාත්‍ය මණ්ඩල තීරණයක් මගින්<br />
සමාගමක් ෙලස සමාගම් පනෙතහි ෙනො.07 (2001) යටෙත් පිහිටුවා ඇත. ෙමය රජයට අයත් ෙපෞද්ගලික සමාගමක්<br />
වන අතර සමාගෙම් 51 % ක ෙකොටස් රජය සතුව ඇත ෙසසු ෙකොටස් සඳහා අවශ්‍ය පාග්ධනය ෙපෞද්ගලික අංශය<br />
ඇතුළුව අෙනකුත් පභව මගින් රැස් කර ගත යුතුය.<br />
ශී ලංකා කාබන් අරමුදෙල් අරමුණු<br />
• පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය ව්‍යාපෘත් ෙයෝජකයින් සඳහා ව්‍යාපෘති වාර්තා සැකසීමට අවශ්‍ය<br />
තාක්ෂණීක හා මූල්‍යමය ආධාර ලබා දීම<br />
• කුඩා පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණ ව්‍යාපෘති සියල්ල එක්ව කියාත්මක කිරීමට පහසුකම් සැළසීම<br />
• වාණිජ බැංකු හරහා පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණය සඳහා අවශ්‍ය පාග්ධන අරමුදල් ලබා ගැනීමට<br />
පහසුකම් සැළසීම<br />
• පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණ ව්‍යාපෘති සඳහා ආෙයෝජන පාග්ධන සැපයීම<br />
• කාබන් පතිලාභ මිලට ගැනීම හා අෙලවිය තුලින් කාබන් ෙවළදාෙමහි නිරත වීම<br />
• වාර්තා කරන ලද කාලය තුලදී නව ව්‍යාපාරික සැළසුමක් සඳහා ෙකටුම්පත් සකසන ලද අතර<br />
සහතික කළ විෙමෝචන අවම කිරීම සඳහා හැකියාව ඇති පිවිතුරු සංවර්ධන යාන්තණ ව්‍යාපෘති<br />
හඳුනා ගන්නා ලදී.<br />
තාක්ෂණික අවශ්‍යතා ඇගයුම (TNA)<br />
ෙද්ශගුණික විපර්යාස ෙහේතුෙවන් හට ගන්නා පාරිසරික අභිෙයෝගයන් සඳහා අවශ්‍ය පතිපත්ති මාර්ෙගෝපෙද්ශ සැපයීම<br />
සඳහා පරිසර අමාත්‍යාංශය වගකිව යුතුෙවයි. එෙසේම ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ එක්සත් ජාතීන්ෙග් රාමුගත<br />
සම්මුතිය (UNFCC) හා කිෙයෝෙතෝ පඥප්තිෙය් ඇති වගකීම් ද සපුරා ලිය යුතු ෙවයි. ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ<br />
එක්සත් ජාතීන්ෙග් රාමුගත සම්මුතිෙය් සඳහන් වන, තාක්ෂණික අවශ්‍යතා ඇගයුම (TNA) රට තුල කියාත්මක කරනු<br />
81
ලබන කියාකාරකම් පද්ධතියක් වන අතර එය පධාන වශෙයන්ම ෙද්ශගුණ විපර්යාස අවම කිරීම හා ඒවාට<br />
අනුවර්තනය වීම සඳහා වන තාක්ෂණික කමෙව්දයක් හඳුනා ගැනීම හා පමඛතාකරණය සිදු කරනු ලබයි.<br />
තාක්ෂණික අවශ්‍යතා ඇගයුම යනු සංවර්ධනය වන රටවල් වල නව උපකරණ, තාක්ෂණය, පාෙයෝගික දැනුම හා<br />
කුසලතා සඳහා පවතින්නා වූ ඉහළ යන අවශ්‍යතා හඳුනා ගැනීමයි. ෙමහි මූලික අරමුණ නම්,<br />
• ෙද්ශගුණික විපර්යාස අවම කිරීම හා ඒවාට අනුවර්තනය වීෙම් ඉලක්කයන්ට දායක විය හැකි<br />
තාක්ෂණික කම හඳුනා ගැනීම හා ඒවා පමුඛතාකරණය<br />
• පමුඛතාකරණය කරන ලද තාක්ෂණික කම ලබා ගැනීම, වැඩි දියුණු කිරීම හා ඒවා ෙබදා හැරීම<br />
සඳහා ඇති දුෂ්කරතා හඳුනා ගැනීම<br />
• එම දුෂ්කරතා ජය ගැනීමට හැකි කියාකාරී රාමු හුවා දක්වමින් තාක්ෂණික කියාකාරී සැලැස්මක්<br />
සැකසීම (TAP)<br />
• ශී ලංකාව තුල ෙතෝරා ගන්නා ලද තාක්ෂණික කමෙව්දයන් හුවමාරු කිරීම, අනුවර්තනය හා ෙබදා<br />
හැරීමට අවශ්‍ය කටයුතු සැළසීමයි.<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය, UNEP/GEF හි සහය ඇතිව, ෙතෝරා ගන්නා ලද අංශ සඳහා, ෙවළඳ පල හා දුෂ්කරතා විශේල්ෂණය<br />
මත පදනම් ෙකොට ෙගන තාක්ෂණික කියාකාරී සැළසුමක් (TAP) සැකසීම සඳහා, තාක්ෂණික අවශ්‍යතා ඇගයුමක්<br />
(TNA) සිදු කරෙගන යයි. ෙමම කියාවලිෙය් දී පතිපත්තිමය මට්ටෙම් තීරණ ගැනීම සඳහා තාක්ෂණික අවශ්‍යතා<br />
ඇගයුම් (TNA) කමිටුවක් පත් කර ඇත. ෙමම ඇගයීම සඳහා අනුවර්තනය (Adaption) කාණ්ඩය යටෙත් ආහාර,<br />
ජලය, ෙවරළ, ෙසෞඛ්‍ය හා ෛජව විවිධත්වය ෙලස අංශ 05 ක් ද අවම කිරීම (mitigation) කාණ්ඩය යටෙත් පවාහනය,<br />
බල ශක්තිය හා කර්මාන්ත ෙලස අංශ 03 ත් හඳුනා ෙගන ඇත. එක් එක් කාණ්ඩ සඳහා නායකයින් හා ආංශික<br />
විෙශේෂඥයින් හඳුනා ගැනීමට අමාත්‍යාංශය කටයුතු කරෙගන යනු ලබයි.<br />
අනුවර්තනය වීම සම්බන්ධ දැනුම ලබාදීෙම් ෙව්දිකාව<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින්, ෙද්ශගුණ විපර්යාස වලට අනුවර්තනය වීම ශක්තිමත් කිරීම හා පළාත්, ජාතික හා කලාපීය<br />
මට්ටමින් ආසියාව තුළ ෙද්ශගුණ විපර්යාස වලට අනුවර්තනය වීමට උපකාර කිරීම අරමුණු ෙකොට ෙලන අනුවර්තනය<br />
වීම සම්බන්ධ දැනුම ලබා දීෙම් ෙව්දිකාවක් සකසා ඇත. එම කාර්යය මූලික අරමුණු 03 ක් ඇතිව සිදු කර ඇත. එනම්,<br />
• ෙද්ශගුණ විපර්යාස වලට අනුවර්තනය වීම සඳහා වන දැනුම හුවමාරු කිරීමට කලාපීය පද්ධතියක්<br />
සැකසීම හා එමගින් එම දැනුම අවශ්‍ය අයට පහසුෙවන් අවෙබෝධ කර දීම<br />
• ජාතික හා කලාපීය පතිපත්ති සම්පාදකයින්ට, ෙද්ශගුණ විපර්යාස සඳහා ෙයොදා ගැනීමට හැකිවන<br />
පරිදි අනුවර්තනය සම්බන්ධ නව දැනුම වර්ධනය කිරීම<br />
• ආසියාෙව් ෙද්ශගුණ විපර්යාස සම්බන්ධව දැනට පවත්නා සහ නව දැනුම ෙයොදා ගැනීම පවර්ධනය<br />
කිරීම<br />
82
ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ ෙදවන වාර්තාව<br />
ශී ලංකාව 1993 වර්ෂෙය් දී කැබිනට් තීරණයක් මගින් එක්සත් ජාතීන්ෙග් ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ රාමුගත<br />
සම්මුතිය (UNFCC) අපරානුමත කරන ලද අතර, එෙසේ අපරානුමත කරන ලද පළමු රටවල් 50 ට ඇතුලත්ය. ඒ අනුව<br />
(UNFCC) හි ඇති වගකීමක් ෙලස ශී ලංකාව කළින් කළට ෙද්ශගුණික විපර්යාස පිළිබඳ ජාතික සන්නිෙව්දනයක්<br />
සැකසීමට අවශ්‍යය. ඒ අනුව 200 වසෙර් දී පළමු වාර්තාව සකසා ඉදිරිපත් ෙකොට ඇත.<br />
එෙසේම ෙමහි ෙදවන වාර්තාව සැකසීම සඳහා පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් ව්‍යාපෘතියක් සකසා ඇත. ෙම් සඳහා අවශ්‍ය<br />
මූල්‍යමය සහය ෛජව පාරිසරික පහසුව (GEF) හා එක්සත් ජාතීන්ෙග් සංවර්ධන වැඩ සටහන මගින් ලබා ෙදයි. ෙමම<br />
වැඩ සටහන මගින් ෙද්ශගුණ විපර්යාස හා බලපෑම් සම්බන්ධ දැනුවත්භාවය වැඩි දියුණු කිරීම, ශක්තිමත් ෙලස<br />
සම්බන්ධීකරණය කිරීම මගින් ජාතික න්‍යාය පතෙය් ෙද්ශගුණ විපර්යාස හා සම්බන්ධ කරුණු පමඛතාකරණය කිරීම<br />
හා සියළු පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් මැදිහත්වීම ඉහළ නැංවීම අරමුණ කරයි.<br />
ෙමම ව්‍යාපෘතිය මගින්, ශී ලංකාෙව් ආංශික හා ජාතික මටිටමින් සිදු කිරීමට සැළසුම් කර ඇති සංවර්ධන ව්‍යාපෘති<br />
සඳහා ෙද්ශගුණික විපර්යාස සම්බන්ධව කරුණු ඇතුලත් කර හැක් වන පරිදි කටයුතු කිරීෙමන් තාක්ෂණික හා<br />
ආයතනිකමය හැකියාව වැඩි දියුණු කරයි.<br />
ෙමම කාලය තුළ ශී ලංකාව කාලගුණ විපර්යාස පිළිබඳ ෙදවන වාර්තාව සකසා ඇති අතර එය එක්සත් ජාතීන්ෙග්<br />
ෙද්ශගුණ විපර්යාස පිළිබඳ රාමුගත සම්මුතියට 2011 ෙනොවැම්බර් 30 වන විට ඉදිරිපත් කිරීමට සැළසුම් කර ඇත.<br />
83
ස්වභාවික සම්පත් කළමනාකරණය හා ෛජව විවධත්ව සංරක්ෂණය<br />
හැඳින්වීම<br />
ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය ආශිත කටයුතු අමාත්‍යාංශය තුළ කියාත්මක කරනු ලබන්ෙන් ෛජව විවධත්ව ෙල්කම්<br />
කාර්යාලය මගිනි. ජාතික ෛජව විවධත්ව කියාකාරී සැලැස්ම හා උපාය මාර්ග කියාත්මක කිරීම සඳහා මග<br />
ෙපන්වීමත්, ඒවා කියාත්මක කිරීෙම් දී ලද අත්දැකීම් සැළකිල්ලට ගනිමින් නිශ්චිත කාල පරාසයක් තුළ ඒවා<br />
සමාෙලෝචනය කිරීම ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ ජාතික පවීනයන්ෙගන් සැදුම්ලත් කමිටුෙව් මග ෙපන්වීම මත<br />
කියාත්මක ෙව්.<br />
ෙතොරතුරු හුවමාරුව, ජාලකරණය ඇතුළුව ෛජව විවධත්ව සංරත්ෂණය සඳහා පතිපත්තිමය, නීතිමය හා<br />
ආයතනික රාමුව ශක්තිමත් කිරීම<br />
• බුත්තල පැවති දැයට කිරුළ පදර්ශනෙය් දී ඌව පළාත් ෛජව විවධත්ව සංරක්ෂණ පැතිකඩ හා<br />
කියාකාරී සැලැස්ම එළි දක්වන ලදී. ෙමම පැතිකඩ හා කියාකාරී සැලැස්ම මගින් සමස්ථ සංරක්ෂණ<br />
කියාකාරකම් හා ෛජව විවිධත්වය සම්බන්ධ කරුණු ෙමම පළාත තුළ හඳුනා ගන්නා ලදී. ෙමම<br />
වාර්තාව ගරු පරිසර අමාත්‍යතුමන් විසින් ඌව පළාත් පධාන අමාත්‍යතුමන්ට පදානය කරන ලදී.<br />
• පුරා ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ කියාකාරී සැළැස්ම ෙකටුම්පත් කරන ලදී. ෙම් සඳහා වන<br />
සංෙශෝධනයන් පුරා ෛජව විවිධත්වය පිළිබඳ විෙශේෂඥයින් විසින් සිදු කරමින් පවතී. පුරා පරිසර<br />
පද්ධති හා විෙශේෂයන් සංරක්ෂණය පිළිබඳ පළමු ජාතික කියාකාරී සැලැස්ම සකසා ඇත<br />
• ෙමරට ජාතික පුෂ්පය වන “නිල් මහෙනල්“ මල වර්ගීකරණය ෙකොට ඇති ආකාරය පිළිබඳ<br />
ගැටළුවක් පැන නැගුණු අතර ඒ සම්බන්ධව වර්ගීකරණ විෙශේෂඥයින්ෙග් දැනුම අනුව නිවැරදි නිල්<br />
මහෙනල් මල හඳුනා ෙගන එය නිවැරදිව නාමකරණය කරන ලදී. දැනට පවත්නා පුෂ්පය ෙවනුවට<br />
නිවැරදි පුෂ්පය, ජාතික පුෂ්පය ෙලස නම් කිරිමට අවශ්‍ය කැබිනට් පතිකාෙව් ෙකටුම්පත සකසා ඇත.<br />
පශස්ථ ආරක්ෂිත පෙද්ශ ඇති කිරීම (PA) සහ වැදගත්, වඳවී යෑමට ලක් වී ඇති විෙශේෂයන්ෙග් වැඩි දියුණු ව<br />
තහවුරු කිරීම<br />
• බන්දුල ෙපතියා (Puntius bandula) මත්ස්‍ය විෙශේෂය වැඩි දියුණු කිරීෙම් සැළසුමක් සකසන ලද<br />
අතර එමගින් ස්ථානීය සංරක්ෂණය කිරීමට හැකිවනු ඇත.ත වද ඔවුන්ෙග් සුලභතාවය හා වාස භූමි<br />
වැඩි දියුණු කිරීම සම්බන්ධවද කටයුතු කරනු ලැබීය. එම මසුන්ෙග් වාසස්ථාන වලට සම්බන්ධව<br />
කටයුතු කරන සාමාන්‍ය ජනතාව සඳහා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහනක් පවත්වන ලදී. එෙසේම ෙමම<br />
මත්ස්‍යා සම්බන්ධව දැනුවත් බව වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා 2011 වසරට දින දර්ශනයක් හා අත්<br />
පතිකාවක් ෙමම මත්ස්‍යා ඇතුලත් ෙකොට සකසන ලදී.<br />
• ශී ලංකා විවෘත විශ්ව විද්‍යාලය මගින් උඩවලව ජාතික වෙනෝද්‍යානෙය් සංවිධානය කළ අලි ඇතුන්<br />
පිළිබඳ වැඩමුළුවට ආරක්ෂිත පෙද්ශ ජාලය යටෙත් මූල්‍යමය අනුගහය ලබා දී ඇත. ස්වභාවික<br />
84
වාසස්ථාන වල හමුවන විවිධ අලි ඇතුන් රංචු වල සංගණනයක්, අලි ගහණ වහය විවිධ ස්වභාවික<br />
වාසස්ථාන වල ඔවුන්ෙග් ගහන හඳුනා ගැනීම් සිදු කරන ලදී.<br />
• අලි ඇතුන් සංරක්ෂණය කිරීෙම් කියාවලිෙය් දී ඇතිවන ගැටළු සම්බන්ධව පැවති වැඩමුළුවට<br />
සහෙයෝගය දක්වන ලදී.<br />
• පාග් ඓතිහාසික යුගෙය් හමු වූ ශාක හා සත්ව ෙපොසිල සංරක්ෂණය සඳහා මුහුදු ෙබල්ලන්ෙග් සංචිත<br />
පිළිබඳ පර්ෙය්ෂණයක් සිදු කිරීම<br />
ආරක්ෂිත පෙද්ශ ජාලෙයන් පිටත ඇති ශාක හා සතුන් සංරක්ෂණය හා තිරසාර භාවිතය<br />
• පූජනීය ස්ථාන 68 ක ජාතික මට්ටමින් අටවිසි ෙබෝධි 68 ක් ෙරෝපණය කර වැදගත් ශාක පරිභාහිර<br />
සංරක්ෂණය (Ex-situ conservation) මගින් සංරක්ෂණය කරන ලදී.<br />
• පාසැල් පරිසර නියාමක සමිති හා පුත්තලම නාවික හමුදා කඳවුෙරහි සහෙයෝගෙයන්, පුත්තලම<br />
නාවික හමුදා කඳවුෙරහි පැල සිටුවීෙම් වැඩ සටහනක් කියාත්මක ෙකරුණු අතර පුත්තලම<br />
කලපුෙවහි විෙශේෂ 500 කට අයත් කෙඩොලාන ශාක ෙරෝපණය කරන ලදී.<br />
• ගම්පහ මූලික ෙරෝහල් පරිශෙය් සමනල උයනක් ස්ථාපනය කරන ලදී. සමනලුන් වැදගත්<br />
විෙශේෂයක් ෙලස සළකන අතර ඇතැම් සමනලුන් අතිශයින් අන්තරායට ලක් වූ හා අවදානම් සහිත<br />
කාණ්ඩ වලට අයත්ය. ෙමය සමනලුන් සඳහා වන ස්ථානීය සංරක්ෂණ කමෙව්දයක් වන අතර,<br />
ඔවුනට ධාරක ශාක ෙලස කියා කරන ශාක ආරක්ෂා කිරීමක් ද ෙව්. ඒ අනුව ෙමම කමය යටෙත්<br />
ශාක හා සතුන් යන ෙකොටස් ෙදකම සංරක්ෂණය ෙව්.<br />
• ෙකොළඹ නගරෙය් ඇති කළ ෙදවන සමනල් උයන රිජ්ෙව් ආර්යා ළමා ෙරෝහෙලහි ස්ථාපනය කරන<br />
ලදී. සමනලුන් අකර්ශණය කරන ශාක ෙරෝපණය ෙම් යටෙත් සිදු කර ඇති අතර එහි නඩත්තු<br />
කටයුතු සිදු ෙකෙරමින් පවතී.<br />
කෘෂිකර්මාන්තෙය් දී ජාන සම්පත් තිරසාර ෙලස භාවිතය<br />
• UNEP/GEF මගින් මූල්‍යාධාර සපයන ලද ව්‍යාපෘතියක් වන “මානව ෙපෝෂණය වර්ධනය හා යහ<br />
පැවැත්ම උෙදසා ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය හා තිරසාර භාවිතය ෙයොදා ගැනීම“ ව්‍යාපෘතිය<br />
පිළිබඳ වාර්තාව සකසා ඉදිරි කාර්යයන් සඳහා අදාල විෙද්ශ ආයතනයට ආයතනය ෙවත<br />
ෙයොමුකර ඇත.<br />
• මහ ජනතාව විසින් බහුලවම ආහාරයට ගන්නා ෙවළඳ පෙල් ඇති ආහාර දව්‍ය පිළීබඳ සමීක්ෂණයක්<br />
පවත්වන ලදී. එම දව්‍යය ජාන තාක්ෂණය ඇසුරින් නිපදවා ඇත් ද යන්න පිළිබඳව ජාන ආයතනෙය්<br />
දී පරීක්ෂාවට ලක් කරන ලදී. නමුත් කිසිදු ආකාරයක් එෙසේ ජාන තාක්ෂණය ඇසුරින් නිපදවා<br />
ෙනොමැති බව ෙමම පරීක්ෂණෙය් දී තහවුරු විය.<br />
• ජාන තාක්ෂණයට ෙයොමු වීම හා එහි ඇති වාසි හුවමාරු කිරීම සම්බන්ධ “නෙගෝයා පඥප්තිය“<br />
අත්සන් තැබීමට ෙපර ඒ සම්බන්ධ පූර්ව අධීක්ෂණයක් සිදු කරන ලදී. අදාල ආයතන හා පුද්ගලයින්<br />
කැඳවා රැස්වීමක් පවත්වා ෙමය අත්සන් කිරීම නිසා ඇතිවිය හැකි පතිඵල සම්බන්ධව වාර්තා කරන<br />
85
ලදී. ෙමම වාර්තාව ජාත්‍යන්තර හමුවක දී සාකච්ඡා ෙකොට සංෙශෝධනය කරන ලදී. ෙමය අත්සන්<br />
කිරීමට ෙපර දැන්වීමක් පළ කර ඒ සම්බන්ධව අදහස් මහජනතාවෙගන් විමසන ලදී.<br />
ෛජව විවධත්ව සංරක්ෂණයට අදාල සාම්පදායික දැනුම ආරක්ෂා කිරීම හා භාවිතා කිරීම<br />
• සාම්පදායිකව වැදගත් වන ගල් කැටයම් හඳුනා ෙගන ඒවා සංරක්ෂණය කරන ලදී.<br />
• “ආහාර හා ෙපෝෂණය සම්බන්ධ ෙද්ශීය ෛවද්‍ය කම“ සම්බන්ධ අධ්‍යයන හා සමීක්ෂණ 40 ක්<br />
පවත්වන ලදී. එම පර්ෙය්ෂණ වාර්තා පිළිබඳ ගන්ථයක් සම්පාදනය කරන ලදී.<br />
• ශී ලංකාෙව් වගා ෙනොකරන ලද ෙබෝග“ සම්බන්ධ ගන්ථයක් එළි දැක්විය.<br />
• අනුරාධපුරෙය් පැවැත් වූ ෙහල ෙබොදු ඇසළ පදර්ශනයට සහභාගි වූ අතර ෙම් සම්බන්ධ අත්<br />
පතිකාවක් මුදණය කරන ලදී.<br />
• කලාපීය ආරක්ෂක ජාලය තුල ඇති පාග් ඓතිහාසික වටිනාකමක් ඇති, පුරා විද්‍ය ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
විසින් හඳුනා ෙනොගත් පෙද්ශ වල, මතුපිට කැණීම් සිදු කර ඒ සම්බන්ධ ෙතොරතුරු හා ෙමම පෙද්ශ<br />
වල ඇති ෛජව විවිධත්වය සම්බන්ධ ෙතොරතුරු වාර්තා ගත කරන ලදී.<br />
ෛජව විවිධත්වය සංරක්ෂණය සම්බන්ධ පර්ෙය්ෂණ හා සංවර්ධන කටයුතු පවර්ධනය හා ඒකාබද්ධ කිරීම<br />
• තර්ජනයට ලක් වූ ශාක හා සතුන් පිළිබඳ 2011 රතු දත්ත වාර්තාව පිළිෙයළ කරන ලදී. එම වාර්තාව<br />
ෙමම වසෙර් දී ෙයොදා ගැනීමට අෙප්ක්ෂිතය.<br />
• ආරක්ෂිත කලාප ජාලය තුල ඇති ෛජව විද්‍යාත්මකව වැදගත් ස්ථානයක් වන ශී පාද අඩවි රක්ෂිත<br />
පෙද්ශෙය් සර්ප විෙශේෂ සම්බන්ධ පර්ෙය්ෂණ සිදු කරන ලදී. වන ජීවී පෙද්ශ වල සර්ප විෙශේෂ<br />
සම්බන්ධ තත්ත්වයන් හා නව පවණතා සම්බන්ධව අධ්‍යයනය කිරීම.<br />
පතිලාභ හුවමාරු කිරීෙම් යාන්තණය හරහා ෛජව විවිධත්වය තිරසාර ෙලස භාවිතයට ඉඩ සළසා දීම<br />
• මුහුදු ෙබල්ලන්ෙග් ෙතොරතුරු පිළීබඳ දත්ත සමුදායක් හා එය යාවත්කාලීන කිරීම.<br />
• සත්ත්ව නිරීක්ෂණ ඇසුෙරන් දත්ත සමුදායක් සැකසීම හා දිවයින පුරා පවතිවන සමීක්ෂණ ඇසුරින්<br />
එයට දත්ත ඇතුලත් කිරීම.<br />
86
පරිසර දූෂණය වැළැක්වීම, අවම කිරීම හා පාලනය<br />
හැඳින්වීම<br />
රෙට් ස්වභාවික සම්පත් හා පරිසර කළමනාකරණය සඳහා ඝන, දව, වායුමය අපදව්‍ය වලින් සිදුවන පරිසර<br />
දූෂණය වලක්වා ගැනීම හා අවම කිරීම ඉතා වැදගත් ෙව්. ෙම් සඳහා විවිධ කළමනාකරණ පියවරයන්<br />
රාශියක් ෙගන තිබුණද තවදුරටත් ෙමය වැදගත් ජාතික ගැටළුවක්ව පවතින අතර, ෙමම තත්ත්වය මඟහරවා<br />
ගැනීම සදහා තවදුරටත් නිසි අවධානය ෙයොමු කල යුතුෙව්.<br />
පවිත ගංඟා වැඩසටහන<br />
පවිත ගංඟා වැඩසටහන 1998 දී ආරම්භ කරන ලදී . ෙමම වැඩසටහෙනහි අරමුණ රෙට් ජල මූලාශ පිරිසිදුව<br />
තබා ගැනීමයි. පවිත ගංඟා වැඩසටහෙනහි පධාන සංරචක වලින් එකක් වන්ෙන් රෙට් පධාන ජල මූලාශ වල<br />
ජලෙය් ගුණාත්මකභාවය මනුෂ්‍ය පරිෙභෝජනය සදහා පිළිගත හැකි මට්ටම් වල පවත්වා ගැනීමට අදාල<br />
පළාත් පාලන ආයතන වලට සහයදීමය. වැඩිවන නාගරිකරණය අභිමුෙවහි ගංඟාවල පහළ පෙද්ශ වලට<br />
දූෂණකාරක වලින් දරුණු තර්ජන ඇති වී ඇත. ගං ඉවුරු ඛාදනය වී ඇති අතර ජලෙය් ගුණාත්මකභාවය පිරිහී<br />
ඇත. විවිධ පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් සහය ෙමම වැඩසටහෙනහි අරමුණ ලඟා කර ගැනීමට උපෙයෝගී කරගන්නා<br />
ලද අතර, අදාල පළාත් පාලන ආයතන එහි භාරකාරත්වය දරනු ලබයි.<br />
බස්නාහිර පළාත ස ඳහා පවිත ගංඟා වැඩසටහෙනහි නියමු ව්‍යාපෘතිය ෙලස කැළණි ගඟ ෙතෝරාගන්නා ලදී.<br />
බස්නාහිර පළාෙත් බීමට ගන්නා පධාන ජල මූලාශය වන කැළණි ග ෙඟහි ජලය විශාල ෙලස දූෂණය වන<br />
බැවින් එහි ජලය මනුෂ්‍ය පරිෙභෝජනයට නුසුදුසු තත්ත්වයට සීඝයන් පවත්ෙවමින් තිෙබ්. සාමාන්‍ය<br />
මහජනතාව අතර කැළණි ගංඟා ජලෙය් ගුණත්මකභාවය පිළිබඳ ෙතොරතුරු ෙබදා හැරීම සඳහා ජලෙය්<br />
ගුණාත්මකභාවය පිළිබඳ ෙතොරතුරු සහිත පදර්ශන පුවරු 26 ක් ගඟ දිෙග් පිහිටුවා ඇත. ෙමමගින් කැළණි<br />
ගඟ දූෂණෙයන් වැලැක්වීම සදහා ජනතා සහභාගිත්වය ඇති කිරීමට අෙප්ක්ෂා කරනු ලැෙබ්.<br />
පගති වාර්තාකරන කාලය තුල පහත සදහන් කියාකාරකම් සිදුකර ඇත.<br />
• පරිසර අමාත්‍යාංශය, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය හා ජාතික ජල සම්පාදන හා ජලාපවාහන මණ්ඩලය සමඟ<br />
සහෙයෝගීත්වෙයන් ග ෙඟහි ජලෙය් ගුණාත්මකභාවය ෙදසතියකට වරක් පරීක්ෂා කර ජලෙය්<br />
ගුණාත්මකභාවය පිළිබද පදර්ශන පුවරු පළාත් පාලන ආයතන මගින් යාවත්කාලීන කිරීම සිදුකරනු<br />
ලබයි.<br />
• හඳුනාගත් පාරිසරික ගැටළු සදහා පළාත් මට්ටෙමන් තීරණ ගැනීමට ෙමෙහයවීමට පසුවිපරම් කමිටු<br />
පවත්වාෙගන යාම සඳහා පළාත් ආයතන 13 කට පහසුකම් සපයන ලදී.<br />
87
• ෛතමාසිකව කැළණි ගඟ පවිත ගංඟා වැඩසටහන සඳහා ජාතික ෙමෙහයුම් කමිටු රැස්වීම් පවත්වා,<br />
පළාත් මට්ටමින් විසඳිය ෙනොහැකි ගැටළු සඳහා අදාල තීරණ ගැනීම.<br />
• කැළණි ගඟ අවට පෙද්ශෙය් පරිසර දූෂණය අවම කිරීෙම් අදහසින් කුඩා පරිමාණ ව්‍යාපෘති යටෙත්<br />
“රජ්ජුරුවන්ෙග් ෙතොටුපල” නම් ස්ථානෙය් පරිසර උද්‍යානයක් ස්ථාපිත කිරීමට බියගම පාෙද්ශිය සභාව<br />
විසින් ඉදිරිපත් කරන ලද ව්‍යාපෘති වාර්තාව සම්බන්ධව ක්ෙෂේත පරික්ෂණයක් පවත්වන ලදී.<br />
• ෙතෝරාගන්නා ලද ජල ෙද්හයන්ෙග් පළිෙබෝධනාශක ෙහේතුෙවන් සිදුව ඇති දූෂණය පිළිබද විශේල්ෂණය<br />
කිරීම සඳහා, ජාතික ජල සම්පාදන හා ජල පවාහන මණ්ඩලය හා එක්ව කටයුතු කරන ලදී. දැනට එහි<br />
අවසන් වාර්තාව සකසා ඇත.<br />
• ෙදොම්ෙප් පාෙද්ශීය සභාෙව් අධික ෙලස ඛාදනයට ලක්ව ඇති කැළණි ගං ඉවුර ආරක්ෂා කර ගැනීම<br />
සඳහා ෛජව ඉංජිෙන්රු තාක්ෂණය හඳුන්වා දීමට, තිරසර සංවර්ධන අංශය හා භූමි භාවිතය පිළිබද<br />
පතිපත්ති සැලසුම් ෙදපාර්තෙම්න්තුව විසින් ක්ෙෂේත පරීක්ෂණයක් සිදුකරන ලදී.<br />
වාහන විෙමෝචන පර්ෙය්ෂණ වැඩසටහන (VET)<br />
වාහන වල ඉන්ධන දහනය නිසා සිදුවන විෙමෝචනය වායු දූෂණය ඉහළ නංවන පධාන පභවයක් ෙලස<br />
ෙකොළඹ හා අෙනකුත් නාගරික පෙද්ශවල හඳුනාෙගන ඇත. ශී ලංකා රජය විසින් 1980 අංක 47 දරණ<br />
ජාතික පාරිසරික පනත ය ටෙත් විෙමෝචන පාලන නීති 2003 ජූනි 30 වන දින ගැසට් පතය මගින් පකාශයට<br />
පත්කර ඇත. එම නීති 2008.07.09 දින දරන ගැසට් අංක 1557/14 මගින් සංෙශෝධනය ෙකොට ඇත. ෙමම<br />
නීති මගින් විවිධ වාහන කාණ්ඩ සදහා උපරිම විෙමෝචන මට්ටම් සම්බන්ධ පමිතීන් සකසා ඇත.<br />
ෙමම වාහන විෙමෝචන පරික්ෂාව රාජ්‍ය හා ෙපෞද්ගලික ආයතන වල සහෙයෝගය ඇතිව සකසා ඇති අතර<br />
පුද්ගලික අංශෙය් මහා පරිමාණ සමාගම් 02 ක් එනම් ක්ලීන් ෙකෝ ලංකා පුද්ගලික ආයතනය හා ලාෆ් ඉෙකෝ<br />
ශී ලංකා පුද්ගලික සමාගම විසින් වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂා සහතික පත් ලබාෙදනු ලබන ෙක්න්දීය<br />
පද්ධතියකි. උතුරු හා නැෙගනහිර පළාත් හැර අෙනකුත් සියලු පළාත් වල වාර්ෂික ආදායම් බලපත ලබා<br />
ගැනීෙම් දී ෙමම වාහන විෙමෝචන පරික්ෂා සහතිකය ඉදිරිපත් කිරිම අනිවාර්ය ෙව්. ෙකෙසේ ෙවතත් අලුත්<br />
වාහන සදහා ලියාපදිංචි ෙකොට වසරක් යන ෙතක් ෙමම සහතික පතය ලබා ගැනීමට අවශ් යය නැත.<br />
2011 ජනාවාරි සිට ජූනි දක්වා අත්කර ගත් පගතිය<br />
• අදාල කාලය තුල වාහන විෙමෝචනය පරීක්ෂණ ස්ථාන 20 ක් පරීක්ෂා කර ෙමෙහයුම් කටයුතු<br />
කියාත්මක කරන ලදී. (දිගන, කෑගල්ල, කුණ්ඩසාෙල්, ගම්පල, මහනුවර, වැලිසර, වත්තල, මීගමුව,<br />
ෙකොච්චිකෙඩ්, සීදුව, ෙවන්නප්පුව, පන්නල, බදුල්ල, නුවරඑළිය, බණ්ඩාරෙවල, හාවාඑළිය,<br />
ෙමොණරාගල, ෙසවණගල)<br />
88
• ෙමොරටුව විශ්ව විද්‍යාලය හා ෙහොංෙකොං ෙපොලිෙටක්නික් විශ්ව විද්‍යාලය සමඟ ගෘහස්ථ වායු දූෂණය<br />
පිළිබද නියමු අධ්‍යයනයක් පවත්වාෙගන යෑම.<br />
• 2010 සිංගප්පූරුෙව් පැවති BAQ- Better Air Quality සඳහා සහභාගි වීම.<br />
• වාහන විෙමෝචන පරික්ෂා සිදුකරන ස්ථාන 15ක් පරීක්ෂාව<br />
(ඌව පළාත, කිරිබත්ෙගොඩ, ඹරුෙගොඩවත්ත, කඩවත, ෙමොරටුව, ෙකොස්වත්ත, ෙකොටිකාවත්ත, ගම්පහ,<br />
මිරිස්වත්ත, වරකාෙපොළ, වැලිසර, අනුරාධපුර, දළදාගම හා වාරියෙපොළ)<br />
• තලාෙහේන, නිට්ටඹුව හා මහනුවර දිස්තික්කෙය්, ෙමොරටුව විශ්ව විද්‍යාලය හා ශී ලංකා වායු විෙමෝචන<br />
පරීක්ෂා පදනම හා එක්ව මාර්ග ආසන්නෙය් සිට වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂාවන් 03 ක් සිදුකරන ලදී.<br />
• පිට්ටුගල, ෙදමටෙගොඩ හා කැළණිය පෙද්ශවල වාහන විෙමෝචන පරීක්ෂණ වැඩසටහන් 03 ක්<br />
කියාත්මක කිරීම.<br />
• 2011 ජනවාරි ෙපබරවාරි වල පැවති දැයට කිරුළ වැඩසටහන හා සමගාමීව ෙමොණරාගල දිස්තික්කෙය්<br />
වායු දූෂණය පිළිබද දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහනක් පැවැත්වීම.<br />
• ෙමෝටර් රථ පවාහන ෙදපාර්තෙම්න්තුව හා එයාමැක් (AirMAC) ආයතනෙය් පාර්ශ්වකරැවන්ෙග්<br />
සම්බන්ධීකරණ කමිටු 07 ක් පැවැත්වීම.<br />
• ෙකොළඹ දිස්තික්කෙය් පාසැල් 10 ක්, වායු දූෂණයට ලක්වූ ස්ථාන වල ජිවත්විම නිසා ඇතිවිය හැකි<br />
හානිකර ෙසෞඛ්‍ය තත්ත්වයන් පිළිබඳ සිසුන් දැනුවත් කිරීෙම් ආරම්භක වැඩසටහන් පැවැත්වීම.<br />
• 2011 ජූනි මස ඉන්දියාෙව් පැවැති මාෙල් පකාශනය පිළිබද රැස්වීමට සහභාගි වීම.<br />
• වාහන විෙමෝචනය පරික්ෂණ දත්ත සමඟ පවත්නා විෙමෝචන පමිතීන් සමාෙලෝචනය කර නව විෙමෝචන<br />
පමිති සැකසීම. නව පමිතීන් 2011 වර්ෂෙය් ගැසට් කිරීමට නියමිතය.<br />
විදත් හා ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය කළමනාකරණයට ජාතික කියාකාරී සැලැස්මක් සැකසීම<br />
බාසල් සම්මුතිය හා සේටොක්ෙහෝම් සම්මුතිෙය් ෙක්න්දස්ථානය ෙලස කියාකරන පරිසර අමාත්‍යාංශය, ශී<br />
ලංකාව තුල ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා පතිපත්ති රාමුවක් සැකසීමට හා විස්තරාත්මක<br />
ජාතික කියාකාරී සැලැස්මක් කියාත්මක කිරීමට අදහස් කරයි. ශීලංකාෙව් සිඝ ආර්ථික වර්ධනයක් සමඟ<br />
විද්යුත් හා ඉෙලක්ෙටොනික උපකරණ භාවිතෙය් වර්ධනයක් ඇතිවිය හැකි අතර, එබැවින් ඉෙලක්ෙටොනික<br />
අපදව්‍ය මට්ටම ඉහළ යෑෙම් පවණතාවයක් පවතී. ෙමම කියාවලිෙය් මූලික අරමුණු නම්, ඉෙලක්ෙටොනික<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණෙය්දී බාසල් සම්මුතිෙය් අරමුණු ඉටුකර ගත හැකි වන පරිදි රටතුල තිරසාර<br />
ධාරිතාවක් ඇතිකරලීම හා විදත් අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ජාතික කියාකාරී සැලැස්මක් සැකසීමයි.<br />
ෙමම ව්‍යාපාති ෙයෝජනාව, අවශ්‍ය මුල්‍ය පතිපාදන ලබාගැනීම සදහා බාසල් සම්මුති ෙල්කම් කාර්යාලයට<br />
ලබාදී ඇත.<br />
89
අත්කර ගත් පගතිය<br />
චිරවර්ති කාබනික දූෂක (PoPs) හා රසානික දව්‍ය පිළිබද සමාෙලෝචන කමිටු සදහා සේටොක්ෙහෝම් හා<br />
ෙරොටර්ඩෑම් සම්මුතිය යටෙත් කියාකාරී ෙලස සහභාගිවීම හා විෙද්ශ රටවල් 17 කට අයත් විෙද්ශ<br />
නිෙයෝජිතයින් 40කෙග් පමණ සහභාගීත්වය ඇතිව සමුළුවක් පැවැත්වීම. ඉෙලක්ෙටොනික හා විදත් අපදව්‍ය<br />
කළමනාකරණය සම්බන්ධ කියාකාරී සැලැස්ම සදහා වන ව්‍යාපෘති ෙයෝජනා ව ඉදිරිපත් කර ඇති අතර මූල්‍ය<br />
අනුගහය ලැබීමට නියමිතය.<br />
2011 ජූනි මස ෙතෝරා ගන්නා ලද ආසියානු කලාපීය රටවල PCB කළමනාකරණය සඳහා හැකියා වර්ධනය<br />
හා ෙතොරතුරු හුවමාරුව සඳහා ව්‍යාපෘතියක් ආරම්භ කිරීමට අවශ්‍ය මූල්‍යාධාර SAICM ෙල්කම්<br />
කාර්යාලෙයන් ලැෙබන ලදී. ජාතික සම්බන්ධීකාරකවරෙයකු හා ජාතික උපෙද්ශකෙයකු ෙත්රීෙම් කටයුතු<br />
සිදුෙවමින් පවතී.<br />
ජංගම සන්නිෙව්දන හා ඒ ආශිත අපදව්‍ය ආරක්ෂාකාරී ෙලස බැහැරකරලීම<br />
ජංගම සන්නිෙව්දන උපකරණ හා ආශිත දව්‍ය භාවිතය සීඝ ෙලස ඉහළ යෑම සමඟම භාවිතෙයන් ඉවත්<br />
කරන ලද උපකරණ බැහැරලීමද ගැටළුවක් වී ඇත. පරිසර ආරක්ෂණ බද්ද පැනවීෙම් මූලික පරමාර්ථය නම්<br />
අදාල පාර්ශවකරුවන් එබඳු උපකරණ බැහැරකරලීම සඳහා නිසි යාන්තණයක් ඇතිකරලීමයි. ෙමම පරිසර<br />
ආරක්ෂණ බද්ද සියලුම ජංගම දුරකථන භාවිතා කරන්නන්ට අදාල වන අතර, ෙමම කර්මාන්තය නිසා<br />
පරිසරයට ඇතිවන්නා වූ හානියකට විසඳුම් ෙසවීමට ෙමය ෙයොදාගනු ලබයි. ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් මූලික<br />
අරමුණ නම් පාරිසරික ආරක්ෂණ බදු සඳහා රෙට් තිරසාර හැකියාවක් ඇති කිරීම හා ජංගම දුරකථන හා ඒ<br />
ආශිත දව්‍ය ආරක්ෂාකාරී හා ෙලස බැහැර කරලීමයි. ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් මූලික කියාකාරකම් නම්, ජංගම<br />
දුරකථන හා ආශිත අපදව්‍ය බැහැරකරලීම සදහා ශීලංකාව තුල පරිසර හිතකාමී කමෙව්දයක් සැකසීම, ශී<br />
ලංකාෙව් අදාල පාර්ශවකරුවන් හා ආයතන ෙවත ෙම් සම්බන්ධ ෙතොරතුරු ෙබදා හැරීම, දැනුවත් බව<br />
වර්ධනය හා හැකියා වර්ධනයයි.<br />
ළඟාකරගත් පගතිය<br />
ෙමම ව්‍යාපෘතිය 2011 වර්ෂෙය් ආරම්භ කළ අතර, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය හා ඒකාබද්ධව පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය විසින් සිදුකරන ලදී. ව්‍යාපෘතිෙය් මූලික කියාකාරකම් දැනට අවසන් ෙකොට ඇත. ෙමහි ව්‍යාපෘති<br />
කියාකාරි සැලැස්ම පහත කියාකාරකම් අනුව සකසා ඇත.<br />
- ඉලක්ක කරන ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය ලැයිස්තුගත කිරීම<br />
- එක්රැස් කරන කමෙව්දය හඳුනාගැනීම හා රැස්කිරීෙම් පද්ධතියක් සැකසීම<br />
- එක්රැස් කිරීෙම් පද්ධතිය සඳහා යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය<br />
- ඉලක්කගත කරගත් දැනුවත්කිරීම් ෙපොදු ජනතාව සඳහා පැවැත්වීමට හා ව්‍යාපාර සංවිධානය<br />
90
පාරිසරික අධ්‍යාපනය, පුහුණු කිරීම් හා දැනුවත් කිරීම්<br />
හැදින්වීම<br />
ජාතික පාරිසරික පතිපත්තිය යහපත් පාරිසරික කළමනාකරණයක් සඳහා දිගු කාලීන පරිපූර්ණ පාරිසරික<br />
අධ්‍යාපනෙය්, පුහුණුෙව් හා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහෙන් ඇති අවශ්‍යතාවය අවධාරණය කරයි. පාරිසරික<br />
වගකීමැති සාමාජය ධරණීය පාරිසරික කළමනාකරණයක පධාන අංගයයි. එබැවින් පාරිසරික අධ්‍යාපනය<br />
හා දැනුවත් කිරීම සැලසුම් කිරීෙම්දී සරල දිවිපැවැත්මක් පිළිපැදීම සඳහා ජනතාවෙග් චර්යා සහ ආකල්ප<br />
ෙවනස් කිරීම සඳහා සමාජෙය් සියළු වයස් කාණ්ඩ හා මට්ටම් ඉලක්ක කරගත යුතුය. ෙමය එක්<br />
පරම්පරාවක් පුරාම ඔවුන්ෙග් පරිසර සංරක්ෂණය පිළබඳ චර්යාධර්ම සහ ආකල්ප ෙවනස්විම ඉලක්ක<br />
කරෙගන පුළුල් පදනමක් මත සිදු කළ යුතූය.<br />
එබැවින් පරිසර අමාත්‍යාංශෙය් පවර්ධන අංශය අෙනකුත් අංශ හා ආයතන සමග පරිසර සංරක්ෂණය සඳහා<br />
දැනුම හා හැකියාව වැඩි දියුණු කිරීෙම් විවිධ වැඩසටහන් පවත්වන ලද පවර්ධන අංශය පාරිසරික<br />
අධ්‍යාපනය, දැනුවත් කිරීම හා පුහුණු කිරීම සඳහා මුදිත හා විදත් මාධ්‍ය මගින් ෙතොරතුරු විශාල පමාණයක්<br />
නිකුත් කරන ලදි. ෙමම අංශය සගරා, පුවත් හසුන් හා ෙතොරතුරු පතිකා ආදිය මුදණය කර විවිධ වැඩසටහන්<br />
වලදී ෙනොමිෙල් ෙබදා ෙදන ලදි.<br />
ෙසොබා ද්විවාර්ෂික පාරිසරික සඟරාෙව් ෙවලුම් ෙදකක් මුදණය ෙකොට ෙබදා හරින ලදි. ෙමහි පිටපත්<br />
5000ක් ජාතික පුස්තකාල අතර ෙබදා හරින ලදි. ෙමහි ඉලක්ක කණ්ඩායම් නම් සාමාන්‍ය ජනතාව, පාසැල්<br />
සිසුන්, විශ්ව විද්‍යාල සිසුන්, පජා පාදක සංවිධාන හා රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන වල පරිසර කියාකාරීන්<br />
ආදියයි. ෙමම සඟරාෙවන් ආවරණය වන පධාන අංශ නම් ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය, පාරිසරික<br />
ෙවනස්කම් සඳහා අනුවර්තනය වීම, කසල කළමනාකරණය ආදියයි. ෙමම සඟරාව තිරසාර සංවර්ධනයකට<br />
අත්‍යවශ්‍ය වන කරුණු සම්බන්ධව කථා කිරීමට ලැෙබන ෙපොදු ෙව්දිකාවකි.<br />
වන සම්පත - ෙසොබාදහෙම් සත්කරයයි.<br />
ෙලෝක පරිසර දිනය “වන සමිපත - ෙසොබාදහෙම් සත්කාරයයි” යන ෙත්මාව යටෙත් 2011 ජුනි 05 වන දින<br />
රඹුක්කන, පින්නවල ජාතික පාසැෙල්දී පවත්වන ලදි. අතර ඊට සමගාමීව නාමල්ගමුව රක්ෂිතෙය් පැල<br />
සිටුවීෙම් ව්‍යාපෘතියක් සිදු කරන ලදි. එෙසේම අදාල ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා පදර්ශනයක් පා ගමනක්<br />
පාසැල් සිසුන් 1000ක ෙග් සහභාගිත්වෙයන් පවත්වන ලද අතරම, පැල සිටුවීෙම් ව්‍යාපාරයක් හා හරිත<br />
රැකියා සම්මාන පධානයක් පවත්වා තිරසාර සංවර්ධනය සඳහා කැපවූ පුද්ගලයින් අගය කිරීමක් සිදු කරන<br />
ලදි. පරිසර අධ්‍යාපන හා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහන් 05 ක් පාසැල් වල පවත්වා පාසැල් සිසුන් පරිසර<br />
හිතකාමී ජීවිත රටාවකට ෙයොමුවීමට උනන්දු කරවන ලදි. ෙමම ෙද්ශන වලදී, ඕෙසෝන් ස්ථරය ආරක්ෂා<br />
කිරීම, ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය, ෙද්ශගුණ විපර්යාස වලට අනුවර්තනය වීම සම්බන්ධව කරුණු දක්වන<br />
ලදි.<br />
91
පරිසර දිනෙපොත<br />
දැනුම ෙබදා හැරීම, කුසලතා හා වටිනාකම් පූර්ව අවධිෙය්දීම ඉගැන්වීම, පරිසරය සමඟ සහජීවෙයන්,<br />
මිතශීලීව වාසය කරන අන්දම කියාදීම වැනි කරුණු වලින් පාසැල් සිසුන්ෙග් ආකල්ප හා හැසිරීම් රටා<br />
වර්ධනය කරලීම අද අත්‍යවශ්‍ය කරුණකි. ඒ අනුව පාසැල් වල තුන් වන වසෙර් ශිෂ්‍යයන්ෙග් පරිසර විෂයට<br />
අනුකූලව, ජාතික අධ්‍යාපන ආයතනෙය් සහෙයෝගීතාවය ඇතුව පරිසර සංරක්ෂණය උෙදසා ශිෂ්‍යයන්ෙග්<br />
ආකල්ප වර්ධනය කිරීෙම් ෙමවලමක් ෙලස පාරිසරික දිනෙපොත සකස් කරන ලදි. ෙමම දිනාෙපොත<br />
සැකසීෙම් අරමුණ නම් සිසුන් පාසැල් තුළ හා අවට පරිසර විෂයට අදාල පාෙයෝගික කියාකාරකම්වල නිරත<br />
කරවීමයි. ෙමම දිනෙපොත සිංහල හා ෙදමළ භාෂා ෙදෙකන්ම මුදණය කර ෙකොළඹ හා යාපනය දිස්තික්කවල<br />
ෙතෝරාගත් පාසැල්වල දිනෙපොත් 3455 ක් 2010 මාර්තු මස ෙබදා ෙදන ලදි. එෙසේ ෙබදා ෙදන ලද දිනෙපොත්<br />
ෙමම වසෙර්දී නැවත එකතුකරගත් අතර, ඇගයීෙම් කමිටුවක් මගින් ඇගයීමට ලක් කිරීම 2011 ෙපබරවාරි<br />
14 දින ආරම්භ කරන ලදි. දැනට එම කාර්යය සිදුෙවමින් පවතී.<br />
හරිත රැකියා සම්මාන පදානය කිරීම<br />
පරිසරය සුරැකීෙම් පබල අවශ්‍යතාවයක් දැනට මතුව පවතී. ෙසෞඛ්‍ය සම්පන්න පරිසරයක් ඇතිකරලීම සඳහා<br />
පරිසර හිතකාමී (හරිත) රැකියා උත්පාදනය අතවශ්‍ය ෙව්. ෙමම හරිත රැකියා පවර්ධනය කිරීෙම් එක් පියවරක්<br />
ෙලස, හරිත රැකියාවල නියුතු වන පුද්ගලයින් හා ආයතන ඇගයීෙම් අදහසින් පරිසර අමාත්‍යාංශය හරිත<br />
රැකියා සම්මාන පධාෙනෝත්සවයක් පැවැත්වීය. ෙමම වැඩසටහෙන් අරමුණ නම්, පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම,<br />
දැනුවත්භාවය වර්ධනය, පරිසර හිතකාමී තාක්ෂණික කමෙව්දයක්, චර්යා රටාවන් ආර්ථික හා සමාජීය<br />
සංවර්ධන කියාවලිෙය්දී, හරිත ආර්ථිකයක් හරහා රටතුලට පවාහ කිරීෙම් අරමුණින් හරිත රැකියා පවර්ධනය<br />
කිරීමය. ෙමම වැඩසටහන යටෙත් 2011 ජුනි 05 පින්නවල ජාතික පාසෙල් පැවති පරිසර සැමරුම්<br />
උත්සවෙය්දී හරිත සම්මාන 12 ක් පධානය කල අතර ඉන් 03 ක් පුද්ගලයින්ටත් 09 ක් ආයතන සඳහාත්<br />
පධානය ෙකරුණි.<br />
එම පුද්ගලයින් හා ආයතන කෘෂිකාර්මික හා සත්ත්ව ෙගොවිපල, කර්මාන්ත හා ව්‍යවසාය සංවර්ධන, කසල<br />
කළමනාකරණය හා පරිසර දුෂණය අවම කිරීම, ජල සම්පත් කළමනාකරණ, පාංශු සංරක්ෂණය හා භූමි<br />
සංවර්ධනය, නාගරික සංවර්ධන, පරිසර අධ්‍යාපන හා ව්‍යාපාර අංශවලට අයත් ෙව්.<br />
පාරිසරික වාසස්ථාන සම්බන්ධ දැනුවත්භාවය වර්ධනය කිරිම<br />
හරිත ලංකා වැඩසටහෙනහි අරමුණු අතරින් දසවැන්න වන නිවැරදි ෙද් ෙතෝරා ගැනීම සඳහා දැනුම යටෙත්<br />
සාමාන්‍ය ජනතාව අතර තිරසාර පරිෙභෝජනය හා නිෂ්පාදන කමෙව්ද පචලිත කිරීම සිදු කරනු ලබයි. ෙම්<br />
සඳහා අධ්‍යාපනික හා දැනුවත් කිරීෙම් ආකෘතීන් ෙගොඩනැගිය යුතු ෙවයි. ඒ අනුව අමාත්‍යාංශය විසින්<br />
සාමාන්‍ය ජනතාව තිරසාර පරිෙභෝජන රටාවන් ෙකෙර් දක්වන ආකල්පයන් ෙවනස් කිරීෙම් අදහස ඇතිව,<br />
පාරිසරික වාසස්ථාන පවර්ධනය කිරීම සඳහා දැනුවත් කිරිෙම් ෙමවලම් සකසන ලදි. ෙමය අරමුණු ෙදකක්<br />
92
යටෙත් සකසා ඇත. එනම් දැනුවත්භාවය වර්ධනය කරලීම හා එම දව්‍යයන් අනාගතෙය් භාවිතා කිරීම<br />
(කියවීම) සඳහා ළග තබාගත හැකි වීමයි.<br />
ෙපොලිස් නිලධාරීන් සඳහා පරිසරය ආශිත නීති හා ෙරගුලාසි සම්බන්ධ දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහන්<br />
පැවැත්වීම<br />
පාරිසරික නීති කියාත්මක කිරී ෙ◌ම්දී ෙපොලිස් නිලධාරින්ෙග් සහාය ඉතා වැදගත් ෙව් එබැවින් අමාත්‍යාංශය<br />
විසින් විවිධ කාණ්ඩවලට අයත් ෙපොලිස් නිලධාරීන් සඳහා දිවයින පුරා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහනක්<br />
සංවිධානය කරන ලදි. ෙමම නිලධාරීන්ට, ජාතික පාරිසරික පනත, වන ආඥා පනත, පතල් හා ඛණිජ දව්‍ය<br />
පනත, සමුද දුෂණය වැලැක්වීෙම් පනත, ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරි පනත ආදිය සම්බන්ධව<br />
ෙම් යටෙත් දැනුවත් විය. ෙම් යටෙත් එක් දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහනක් යාපනය දිස්තික්කෙය් පැවැත් වූ<br />
අතර, එයට ෙපොලිස් නිලධාරීන් 55 ක් සහභාගී විය.<br />
දැනුවත්භාවය වර්ධනය කිරිෙම් ව්‍යාපාර සහ ෙමොන්ටිෙයල් පඥප්තිය ශී ලංකාව තුල කියාත්මක කිරීමට<br />
අදාල කියාකාරකම්<br />
වියානා සම්මුතියට වසර 25 ක් සම්පුර්ණ වීම සැමරීම සඳහා ඕෙසොන් ස්ථරය සුරැකීෙම් වැදගත්කම ෙත්මා<br />
ෙකොටෙගන පාසැල් මට්ටමින් තරඟාවලීන් 03 ක් සංවිධානය කරන ලදි. ඒ අනුව ඕෙසෝන් දැනුම මිනුම<br />
තරඟාවලියක් හා කථික තරඟාවලියක් කුරුණෑගල දිස්තික්කෙය් සියලුම පාසැල් ආවරණය වන පරිදි<br />
පවත්වන ලදි. ෙමහි පළමු වටය 2010 ජුනි 15 දින වයඹ කාර්මික විදුහල, ශී සුමංගල ජාතික පාසැල හා<br />
කුලියාපිටිය අධ්‍යාපන කලාපීය ශවණාගාරය යන ස්ථාන තුෙනහිද, අර්ධ අවසන් වටය කුරුණෑගල කුමාර<br />
විද්‍යාලෙය්දීද පැවැත්වීය. පාසැල් සිසුන් අතර දීප ව්‍යාප්ත චිත තරඟයක් සංවිධානය කළ අතර ඒ පිළිබඳව<br />
ෙතොරතුරු ඇතුලත් ෙකොට භාෂාතෙයන්ම පුවත්පත් දැන්වීම් පළ කරන ලදි.<br />
එම චිත තරඟෙය්දී ජයගහණය ලැබූ චිතය ෙතෝරාෙගන එය ඇතුලත් ෙකොට නව මුද්දරයක් සැකසු අතර එය,<br />
වියානා සම්මුතිෙය් 25 වන සංවත්සරය සැමරීම සඳහා, ජාතික ඕෙසෝන් දිනෙය්දී, පරිසර අමාත්‍යාංශෙය්<br />
ඕෙසෝන් ඒකකය සංවිධානය කළ උත්සවෙය් දී අවලංගු කරන ලදි. තරඟාවලි තුෙනහිම ජයගායකයින් සඳහා<br />
ත්‍යාග පධානයද එදිනම සිදුවිය.<br />
ජාත්‍යන්තර ඕෙසෝන් දිනය, 2010 සැප්තැම්බර් 16 දින කුරුණෑගල දිස්තික්කෙය්දී ගරු පරිසර අමාත්‍ය අනුර<br />
පියදර්ශන යාපා මහතාෙග් පධානත්වෙයන් පැවති උත්සවෙය්දී ජාතික මට්ටමින් සමරණ ලදි. ජාත්‍යන්තර<br />
ඕෙසෝන් දිනය සැමරීෙම් උෙළලට සමගාමීව ඕෙසෝන් ස්ථරය හා එහි ආරක්ෂාව සම්බන්ධ වාර්තාමය<br />
වැඩසටහනක් හා ඕෙසෝන් දැනුම මිනුම තරඟාවලිෙය් අවසන්වටය 2010 සැප්තැම්බර් 16 හා 17 ෙදදින තුල<br />
රූපවාහිනෙය් විකාශනය කරන ලදි. එක අහසක් යට ගුවන්විදුලි වැඩසටහන සෑම ඉරිදාවකමද, විශ්මිත<br />
ෙසොබා වැඩසටහන සෑම මසකම තුන්වන සතිෙය් බහස්පතින්දාද විකාශනය විය.<br />
ඇඹිලිපිටිය අධ්‍යාපන කලාපය තුල ගුරුවරුන් සඳහා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහනක් 2011 ජනවාරි 26 දින<br />
පැවැත්වු අතර ඒ සඳහා ගුරුවරුන් 185 ක් සහභාගි විය. ෙමම වැඩසටහෙන් මූලික ෙත්මාව වූෙය්<br />
93
වායුෙගෝලය උණුසුම් වීම හා ඕෙසෝන් ස්ථරය තුනී වීම අතර ඇති අන්තර් සබඳතාවයයි. ෙමහි පධාන<br />
අරමුණක් වූෙය් ඕෙසෝන් විද්‍යාව පිළිබඳ දැනුම ලබාදීම, හා ඕෙසෝන් ස්ථරය තුනී වීම සම්බන්ධව හා එය<br />
සුරැකීම සම්බන්ධව ගුරුවරුන්ට දැනුම ලබාදීම ඔසේසේ සිසුන්ද දැනුවත් කරලීමයි. ෙමම ෙත්මාව යටෙත් එම<br />
වැඩසටහනට නැවත 2011 ජනවාරි 27 දින ඇඹිලිපිටිය අධ්‍යාපන කලාපෙය් සිසුන් සඳහා පැවැත්වූ අතර ෙම්<br />
සඳහා ගුරුවරුන්ද සහභාගී කරගන්නා ලදි.<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශෙය් ජාතික ඹ්ෙසෝන් ඒකකය, ශී ලංකා ෙත් මණ්ඩලය හා ශී ලංකා ෙත්<br />
අපනයනකරුවන්ෙග් සහෙයෝගය ඇතිව ඕෙසෝන් හිතකාමී ෙත් සඳහා ලාංජනයක් සකසා එය<br />
උත්සවාකාරෙයන් හදුන්වාදීෙම් අවස්ථාව 2011 මැයි 20 දින පැවැත් වූ අතර එයට ජාතික ඕෙසෝන් ඒකකෙය්<br />
නිලධාරීන් සහභාගී වූහ. ෙමම ලාංජනය ලංකාෙව් නිපදවන සියලුම ෙත් පැකට් සඳහා ඇතුලත් කළ අතර,<br />
එමගින් ෙත් වගාෙව්දී ෙමතිල් ෙබෝමයිඩ් ෙයොදා ෙනොගන්නා බව ෙපන්වා ෙදනු ලැබිණ. ෙමතිල් ෙබෝමයිඩ්<br />
යනු ඕෙසෝන් ස්ථරයට හානි සිදුකරන රසායන දව්‍යයක් බැවින් එය භාවිතය අත්හිටුවීම ෙමහි අරමුණ විය.<br />
ඕෙසෝන් ස්ථරය සුරැකීම, එහි වැදගත්කම හා ෙමොන්ටිෙයල් ගිවිසුෙම් සම්බන්ධව ෙහෝටල් අංශය දැනුවත්<br />
කිරීම සඳහා වැඩසටහනක් 2011 මැයි 23 දින සිනමන්ෙල්ක් ෙහෝටලෙය්දී පැවැත්විණි.<br />
94
ජාත්‍යන්තර සහෙයෝගිතා<br />
බහුපාර්ශ්වීය පාරිසරික ගිවිසුම් (MEAs)<br />
ශී ලංකාව ජගත් පාරිසරික සහෙයෝගීතා කියාවලියට කියාකාරීව දායක වන අතර ෙම් වන විට බහුපාර්ශවීය<br />
පාරිසරික ගිවිසුම් 40 ක් පමණ අපරානුමත කර ඇත. ශී ලංකාව, තම රටතුල ජාත්‍යන්තර නීති කියාත්මක<br />
කිරීමට පමුඛතාවයක් ලබා දී ඇත. අපරානුමත කරනු ලබන එක් එක් ජාත්‍යන්තර ගිවිසුමක් සඳහාම ජාතික<br />
ෙක්න්දස්ථානයක් නිර්මාණය කර ඇති අතර, එමගින් එක් ඒක ගිවිසුමට අදාල තීරණ ගැනීම සිදු කරයි.<br />
ෙමම ගැටලු සඳහා විසුදුම් ෙසවීමට, ගිවිසුම් කියාත්මක කිරීම පමණක් පමාණවත් ෙනොවන බැවින්, පරිසර<br />
අමාත්‍යාංශය, බහු පාර්ශවීය පාරිසරික ගිවිසුම් සඳහා ෙල්කම් කාර්යාලයක් අමාත්‍යාංශය තුල ස්ථාපනය<br />
කරන ලදි. ෙමම ෙල්කම් කාර්යාලය ශී ලංකාව තුල බහු පාර්ශවීය පාරිසරික ගිවිසුම් සම්බන්ධීකරණය හා<br />
කියාත්මක කිරීම සඳහා වන, පධාන පාරිසරික හා තිරසර සංවර්ධනය හා බැදුණු ජාත්‍යන්තර ගිවිසුම් වල<br />
ෙක්න්දස්ථානයයි. බහු පාර්ශවීය ගිවිසුම් ෙල්කම් කාර්යාලය, සියලු බහු පාර්ශවීය ගිවිසුම් වල ෙක්න්දස්ථාන<br />
ෙමන්ම රාජ්‍ය ආයතන, වෘත්තීයයන්, විද්වතුන්, රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන, ව්‍යාපාර ආයතන හා ෙපොදු<br />
මහජනයා වැනි පාර්ශවකරුවන් ෙගන් සැදුම්ලත් සහභාගීත්ව සංවිධානයකි.<br />
ළගාකරගත් පගතිය<br />
බාසල් ජාතික සම්බන්ධීකරණ කමිටු රැස්වීම් 04 ක් පැවැත්වීම<br />
ෙරොටර්ඩෑම් තාක්ෂණික උපෙද්ශක කමිටු රැස්වීම හා බාසල් තාක්ෂණික කමිටු රැස්වීමට සහභාගි වීම<br />
සේටොක්ෙහෝම් සම්මුතිෙය් ජාතික තත්ත්ව වාර්තාව ෙස් ටොක්ෙහෝම් ෙල්කම් කාර්යාලයට ඉදිරිපත් කරන ලදි.<br />
ආසියා පැසිපික් ජාලෙය් (APN) උපකලාපීය රැස්වීමට ශී ලංකාව නිෙයෝජනය කරමින් සහභාගි වීම.<br />
දකුණු ආසියා සහෙයෝගිතා පාරිසරික වැඩසටහෙනහි (SACEP) පාලන කවුන්සිලෙය් 12 වන රැස්වීම සියලු<br />
සාමාජික රටවල පරිසර අමාත්‍යවරුන්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් පැවැත්වීම.<br />
ෙමම රැස්වීම ගරු අගාමාත්‍ය දි.මු. ජයරත්න මැතිතුමාෙග් පධානත්වෙයන් ආරම්භ වූ අතර, පරිසර අමාත්‍ය<br />
ගරු අනුර පියදර්ශන යාපා මැතිතුමන් ෙමහිදී SACEP පාලන කවුන්සිලෙය් සභාපති ෙලස ෙත්රී පත්විය.<br />
ෙමම හමුෙව්දී දෑ අවුරුදු SACEP කියාකාරි සැලැස්ම, තිරසර පවාහනය සම්බන්ධ පතිපත්ති, පිරිසිදු ඉන්ධන,<br />
කලාපෙය් ෛජව විවිධත්ව සංරක්ෂණය සම්බන්ධ තීරණ ගනු ලැබිණි.<br />
ආසියානු පැසිපික් ජාල ( APN) ෙල්කම් කාර්යාලය හා එක්ව, ආසියා පැසිපික් ජාලෙය්, 16 වන අන්තර් රාජ්‍ය<br />
හමුව විද්‍යාත්මක සැලසුම් කණ්ඩායම් හමුව හා අෙනකුත් කමිටු රැස්වීම් පැවැත්වීම ෙමහිදී බංගලාෙද්ශය,<br />
භූතානය, කාම්ෙබෝජියාව, චීනය, ඉන්දුනීසියාව, ජපානය, මැෙල්සියාව, ෙමොංෙගෝලියාව, ෙන්පාලය,<br />
95
නවසීලන්තය, පකිස්ථානය, පිලිපීනය, ෙකොරියානු ජනරජය, රුසියානු සමූහාණ්ඩුව, තායිලන්තය, ඇමරිකා<br />
එක්සත් ජනපදය හා වියට්නාමය ඇතුළු රටවල් 20 කට අයත් නිෙයෝජිතයින් 50 ක් පමණ ෙමම සමුළුවට<br />
සහභාගි විය. ෙමම සමුළුව පරිසර අමාත්‍ය අනුර පියදර්ශන යාපා මහතාෙග් පධානත්වෙයන් පැවති අතර<br />
ආපදා කළමනාකරණ අමාත්‍ය මහින්ද අමරවීර, පරිසර නිෙයෝජ්‍ය අමාත්‍ය ගරු අබ්දුල් කාදර් යන<br />
ඇමතිවරුන්ද සහභාගි විය.<br />
කෘමිනාශක හා කෘෂි රසායන දව්‍ය බහාළුම් සම්බන්ධ වැඩමුළු 02 ක් පැවැත්වීම<br />
ජගත් පාරිසරික පහසුව (GEF) හි ජාතික සම්බන්ධීකරණ කියාකාරකම්<br />
ජගත් හා කලාපීය වටිනාකමකින් යුතු අන්තර් සීමා පාරිසරික ගැටළු කළමනාකරණයට, ජාතීන් අතර<br />
සහෙයෝගීතාව වර්ධනයට, ජගත් පාරිසරික පහසුව මගින් උපකාර කරයි. සියලුම පාරිසරික මට්ටම් එක<br />
සමාන බව අවෙබෝධ ෙකොට ෙගන, මූලික වශෙයන්ම, බහුල ෙලස භාවිතා වන විවිධ ෙක්න්දගත අංශයන්<br />
ෙකෙර් ෙගෝලිය පාරිසරික පහසුකම පමුඛතාව දක්වයි. ෙම්වා නම් ෛජව විවිධත්ව, ෙද්ශගුණ විපර්යාස,<br />
ජාත්‍යන්තර ජලෙද්හ, භූමි හායනය, දිගුකල් පවතින කාබනික දුෂක සහ බහු ෙක්න්ද අංශයන්ය. ෙගෝලිය<br />
පාරිසරික පහසුකම විසින් ශී ලංකාව දැනට අපරානුමත කර ඇති සම්මුතීන් රැසකට මූල්‍යමය<br />
සහෙයෝගිතාවය සප යයි.<br />
ෙගෝලිය පාරිසරික පහසුකම හි ජාතික ෙක්න්දස්ථානය ෙලස පරිසර අමාත්‍යාංශය කියා කරන අතර, වායු<br />
සම්පත් කළමනාකරණ හා අන්තර් ජාතික සබඳතා අංශය ෙමහි ක්ෙෂේත කාර්යාලය ෙලස කියා කරනු ලබයි.<br />
ෙගෝලිය පාරිසරික පහසුකම හි ජාතික පාර්ශවකරුවන්ෙග් වැඩමුළුවක් 2010 අෙගෝස්තු 09 හා 10 දිනවල,<br />
මිනුවන්ෙගොඩ, ටාමරින්ඩ් ටී (Tamarid Tree) ෙහෝටලෙය්දී පැවැත්විණි. ෙමහි මූලික ව්‍යාපෘති ෙලස ෙද්ශගුණ<br />
විපර්යාස, භූමි හායනය, ෛජව විවිධත්වය හදුනා ගන්නා ලදි. අමාත්‍යාංශය විසින් දකුණු හා නැෙගනහිර<br />
ආසියා රටවල් සඳහා වැඩමුළුවක් 2011 අෙපේල් 4 - 7 දිනවල වියට්නාමෙය් ඩා - ලාට් (Da Lat, Vietnam)<br />
වල පවත්වන ලදි. පස් වන දකුණු ආසියාතික හමුව 2011 මැයි 16 - 17 දිනවල, ෙකොළඹ ෙවෝටර්ස් ඒජ්<br />
(Waters Edge) ෙහෝටලෙය්දී පවත්වන ලදි. ෙමම රැස්වීම සඳහා බංගලාෙද්ශය, ඉන්දියාව, භූතානය,<br />
ෙන්පාලය, මාලදිවයින, ෙගෝලිය පාරිසරික පහසුකම ෙල්කම් කාර්යාලය හා එක්සත් ජාතින්ෙග් සංවර්ධන<br />
වැඩසටහෙනහි ‐ බැංෙකොක් හි නිෙයෝජිතයින් ද සහභාගි විය. ෙමම රැස්වීම - 2011 මැයි 16 දින ගරු පරිසර<br />
නිෙයෝජ්‍ය අමාත්‍ය අබ්දුල් කාදර් මහතාෙග් පධානත්වෙයන් ඇරඹුණි.<br />
96
“දැයට කිරුළ“ ජාතික සංවර්ධන පදර්ශනය<br />
‘දැයට කිරුළ’ ජාතික සංවර්ධන පදර්ශනය බුත්තල පැරණි ගම්උදාව භූමිෙය් දී පැවැත්වුණ. එය ෙපබරවාරි 04 දිනට<br />
ෙයෙදන නිදහස් උත්සවයට සමගාමීව විවෘත ෙකරුණු අතර, ෙපබරවාරි 10 දක්වා පැවැත්වුණි. පරිසර අමාත්‍යාංශයද<br />
“අනාගත පරපුර ස ඳහා පරිසරය හා ෛජව විවිධත්වය සුරකිමු” යන ෙත්මාව යටෙත් ඉදිරිපත් වූ අතර 2011 වර්ෂය<br />
එක්සත් ජාතීන්ෙග් සංවිධානය විසින් වනාන්තර වර්ෂය ෙලස නම් කර තිබුණි.<br />
පදර්ශනය සඳහා අමාත්‍යාංශෙය් සියලුම ආයතන කියාකාරීව දායකවූ අතර පරිසරය සම්බන්ධ වැදගත් පණිවුඩයන්<br />
ජනතාව අතරට ෙබදා හැරීමට ෙමය මහඟු අවස්ථාවක් විය. සියලුම ආයතන විසින් ෙමොණරාගල දිස්තික්කෙය් පාසැල්<br />
සිසුන්ට පමාණවත් තරෙම් දැනුවත්කිරිෙම් වැඩසටහන් පවත්වන ලදී. ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය,<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා අභ්‍යාස ආයතනය, භූ විද්‍යා කැනීම් හා පතල් කාර්යාංශය හා මධ්‍යම පරිසර<br />
අධිකාරිය පදර්ශනෙය්දී කැපී ෙපෙනන ෙලස කටයුතු කළහ. එෙසේම සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරියද දැනුවත්<br />
කිරීෙම් වැඩසටහන් රැසක් සංවිධානය කළ අතර, එමගින් ඔවුන් දියෙබත්ම ගංඟ නිම්න හා ගංඟවන් ආරක්ෂා කර<br />
ගැනීම තුලින් ෙභෞමිකව ඇතිවන තත්ත්වයන් නිසා සාගරය දූෂණය වීෙමන් ආරක්ෂා විය හැකි අන්දම පිළිබදව පාසැල්<br />
සිසුන් දැනුවත් කරන ලද අතරම සියලුම ආයතන පැල සිටුවීෙම් වැඩසටහන්ද පවත්වන ලදී .<br />
අමාත්‍යාංශෙය් ෛජව විවිධත්ව ෙල්කම් කාර්යාලය විසින් කෘෂි ෛජවවිවිධත්වෙයහි ඇති වැදගත්කම ෙපන්වාදීම හා<br />
ෛජව විවිධත්වය සංරක්ෂණය සඳහා විෙශේෂ වැඩසටහනක් සංවිධානය කළ අතර ෙමමගින් ෙගවත්ෙතහි වැඩි විෙශේෂ<br />
ගණනාවකට අයත් ශාක වගාකිරිෙම් වැදගත්කම අවෙබෝධ කර ෙදන ලදී. ෙමහිදී අඹ වර්ග 32 ක් ෙකෙසල් පෙභ්ද<br />
20ක් හා සම්පදායික සහල් පෙභ්ද 17 පමණ පදර්ශනයට තබා තිබූ අතර, එය රෙටහි පවත්නා ජාන විවිධත්වය<br />
නිරූපනය කරන ලදී. අඹ ශාකය එහි ඇති පුළුල් අන්තඃ විෙශේෂ විවිධත්වය හා විශාල වාසා-දර්ශනයන් (ecotypes)<br />
ගණනක් පැවැතීම හා පෙභ්ද රැසක් පැවතීම නිසා එය පවර්ධනෙය්දී ‘පතාවපත් විෙශේෂයක්’ ෙලස හඳුවන්වාදුන් අතර<br />
ඒවාෙයහි රස බැලීමටද අවස්ථාව ෙදන ලදී. ෙමම වැඩසටහෙනහි අරමුණ වූෙය් මහජනතාව අඹ ශාකෙය් ඇති<br />
විවිධත්වය ෙකෙරහි සමීප කරවීම හා එහි සංරක්ෂණය හා තිරසාර භාවිතයට උනන්දු කරවීමය.<br />
තවත් ෙබොෙහෝ පදර්ශන කුටි පැවැති අතර ඒවා මගින් ඕෙසෝන් ස්ථරයට හානිකරන දව්‍ය භාවිතය නැවැත්විම, වාහන<br />
විෙමෝචන පරීක්ෂාව, පරිසර ගම්මාන වැඩසටහන, පරෙද්ශී ආකමණශීලි ශාක පැතිරීම පාලනය හා වලක්වාලීම, භූමි<br />
හායනය සම්බන්ධ දැනුම ලබාෙදන ලදී. ෛජවවිවිධත්ව ෙල්කම් කාර්යාලය මගින් සංවිධානය කල දැනුම මිනුම<br />
වැඩසටහන නවමු ආකාරයක වැඩසටහනක් වූ අතර මහජනතාව විෙශේෂෙයන්ම පාසැල් සිසුන් පදර්ශන කුටියට<br />
ආකර්ෂණය කර ගැනීමට එය සමත්විය.<br />
බුත්තල පෙද්ශය මැණික් හා අෙනකුත් අමුදව්‍යයන්ෙගන් ෙපොෙහොසත් පෙද්ශයකි. එය එම පෙද්ශෙය් පධාන<br />
ජීවෙනෝපාය මාර්ගයකි. එබැවින් ‘දැයට කිරුළ’ වැඩසටහන යටෙත් ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිෙය්<br />
මූලිකත්වය ඇතිව, එම පෙද්ශෙය් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදකයින් දිරිගන්වනු වස්, මැණික් කැපීම හා<br />
ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය සම්බන්ධව පුහුණු කරවීමට මධ්‍යස්ථානයක් ස්ථාපනය කරන ලදී. එෙසේම එම අධිකාරිය<br />
මගින් කාර්යක්ෂම ෙලස යාන්තිකව මැණික් ගැරීෙම් තාක්ෂණික කම පදර්ශනය කරන ලදී. ඔවුන්ෙග් පදර්ශන කුටිය<br />
තුල වටිනා ගල් වර්ග, මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ ද පදර්ශනය කරන ලදී. එෙසේම රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව ගෘහ භාණ්ඩ<br />
ෙවළදාම් පවර්ධන ව්‍යාපාරයක් පවත්වන ලදී . මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය, පදර්ශන භූමිය තුල ෙගොඩකරන ලද ඉඩමක<br />
ආකෘතියක් නිර්මාණය කර තිබූ අතර, කසල පතිචකීකරණය, පරිසර හිතකාමි ෙලස ෙගොඩනැගිලි ඉදිකිරිම සම්බන්ධව<br />
දැනුම ෙබදා දීම ආදිය සිදුකරන ලදී.<br />
97
“දැයට ෙසවන“ ජාතික රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන<br />
දැයට ෙසවන ජාතික රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන 2010 වසෙර් දී ආරම්භ කරන ලද අතර දිවයින පුරා පැල<br />
එෙකොෙලොස් ලක්ෂයක් ෙම් යටෙත් ෙරෝපණය කරන ලදී. තිස් වසරක කුරිරු යුද්ධය අවසන් ෙකොට<br />
ලක්බිමට නිදහස දිනා දුන් අතිගරු ජනාධිපතිතුමන්ට උපහාර පිදීම ෙමමගින් අරමුණු කර ගන්නා ලදී.<br />
එෙසේම ෙමය “මහින්ද චින්තන“ ඉදිරි දැකිෙමහි ඇති “හරිත ෙද්ශයක්“ බිහිකරලීෙම් අෙප්ක්ෂාව හා<br />
සමගාමීව දියත් ෙකරුණි.<br />
ෙමම වැඩ සටහන බහු පාර්ශ්වීය වාසි දායක තත්වයන් ලබා ෙදන්නා වූ තිරසාර පාරිසරික ඇරඹුමකි. ෙම්<br />
යටෙත්, ක්ෂද ෙපෝෂක පෙද්ශ සංරක්ෂණය කිරීම, ජාතිෙය් ජල සුරක්ෂිතතාවය තහවුරැ කිරීම, වැදගත්<br />
ජීවෙනෝපාය මාර්ගයන් ඇති කරලීම, “දිවි නැගුම“ වැඩ සටහන සඳහා කියාකාරී ෙලස සහභාගී වීම ආදිය<br />
සඳහා උපකාරයන් සපයනු ලබයි, එෙසේම ෙමම දැවැන්ත පැල සිටුවීෙම් ව්‍යාපාරය, ෛජව විවිධත්ව<br />
සංරක්ෂණය ෙමන්ම, ෙද්ශගුණික විපර්යාස හා භූමි හායනය වැනි ජගත් පාරිසරික ගැටළු වලට විසඳුම්<br />
ෙසවීෙම් දී ද පශංසනීය ෙසේවාවක් ඉටු කරනු ලබයි.<br />
පසුගිය වසෙර් දී පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් සංවිධානය කළ පැල සිටුවීෙම් වැඩ සටහන මගින් පැල<br />
එෙකොෙලොස් ලක්ෂයක් විනාඩි එෙකොලහක් තුල දී ෙරෝපණය කිරීමට අරමුණු කර ගන්නා ලදී. එය<br />
ෙනොවැම්බර් මස 15 වැනි දින සිදු කළ අතර ඒ සඳහා ජනාධිපති කාර්යාලය, සියළුම රජෙය් අමාත්‍යාංශ,<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තු, සංස්ථා, ව්‍යවස්ථාපිත මණ්ඩල පළාත් සභා දිස්තික් සහ පාෙද්ශිය පරිපාලන ආයතන,<br />
පළාත් පාලන ආයතන, රාජ්‍ය හා රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන යන ආයතනයන්හි සම්පූර්ණ සහෙයෝගෙයන් සිදු<br />
ෙකරිණි. පධාන රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන අතිගරු ජනාධිපතිතුමන්ෙග් පධානත්වෙයන් අරලියගහ මැදුෙර්<br />
දී පැවැත්වුණි.<br />
ෙමම වැඩ සටහන යටෙත් එෙකොෙලොස් ලක්ෂයක් ෙරෝපණය කිරීමට සැළසුම් කර තිබුණ ද එම සංඛ්‍යාව විසි<br />
නව ලක්ෂයක් දක්වා ඉහළ ගිය බව වාර්තා වුණු අතර, ෙම් වන විට පැල විසි එක් ලක්ෂයක් පමණ ඉතිරිව<br />
පවතින බව නිරීක්ෂණය කර ඇත.<br />
ෙමම වැඩ සටහෙනහි අති සාර්ථකත්වය හා වැදගත්කම අවෙබෝධකර ගත් පරිසර අමාත්‍යාංශය එය 2011<br />
වසෙර් සිට අඛණ්ඩව පවතිවා ෙගන යාමට පියවර ලන්නා ලද අතර ඒ සඳහා සියළු රාජ්‍ය, රාජ්‍ය ෙනොවන හා<br />
පුද්ගලික ආයතන වල සහෙයෝගය ද ලබා ගනු ඇත. ෙමම වැඩ සටහන ෙමම වසෙර් දී ද පැවැත්වීමට අවශ්‍ය<br />
කටයුතු දැනටමත් සංවිධානය කර ඇත.<br />
98
2012 වර්ෂෙය් කියාත්මක සැළැස්ම<br />
කියාකාරකම<br />
ජාතික පාරිසරික පහසුකම් සැළසීෙම් ෙක්න්දීය ස්ථානෙය් ජාතික<br />
කියාකාරකම් සමාෙයෝජනය ශක්තිමත් කිරීම<br />
ඉෙලක්ෙටොනික හා විද්‍යාත්මක අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ජාතික<br />
කියාත්මක සැලැස්මක් පිළිෙයළ කිරීම සඳහා වන ව්‍යාපෘතිය<br />
වාහන වල වායු විෙමොචන පරීක්ෂාව කියාවට නැංවීෙම් වැඩ සටහන හා ශී<br />
ලංකාෙව් ගෘහස්ථ වායු තත්ව කළමනාකරණය<br />
බහු පාර්ශ්වීය පරිසර සම්මුතීන් පිළිබඳ සම්බන්ධීකරණ ෙල්කම්<br />
කාර්යාලයක් පිහිටුවීම හා ඒ හා සම්බන්ධ දැනුවත් කිරීෙම් දව්‍ය පිළිෙහළ<br />
කිරීම<br />
2012 අයවැය<br />
ඇස්තෙම්න්තුව<br />
(රු. මිලියන)<br />
2.0<br />
8.0<br />
5.0<br />
1.1<br />
විදත් සන්නිෙව්දන හා ආශිත අපදව්‍ය ආරක්ෂාකාරී ෙලස බැහැරලීම 15.0<br />
වැදගත් සත්ත්ව කාණ්ඩ වල වර්ගීකරණය පිළිබඳ ධාරිතා වර්ධනය පිණිස<br />
0.8<br />
පුහුණු වැඩ සටහන් කියාත්මක කිරීම<br />
රතු දත්ත වාර්තාව 2012 යාවත්කාලීන කිරීම 1.0<br />
සත්ත්ව විවිධත්වය පිළිබඳ දත්ත එක් රැස් කිරීම හා පවත්වාෙගන යාම වැඩි<br />
0.1<br />
දිය්ණු කිරීම<br />
ෛජව විවධත්ව සංරක්ෂණය සඳහා දැනට පවත්නා දිරි ගැන්වීෙම් පියවර මත<br />
0.2<br />
බලපෑම ඇගයීම සඳහා යාන්තණයක් ස්ථාපිත කිරීම<br />
කාබනික ෙගොවිතැන පවර්ධනය කිරීම සඳහා ආර්ථික ෙමවලම් හඳුන්වා දීම 0.2<br />
ජාතික ෙකොරල් පර වල තත්වය යාවත්කාලීන කිරීම 0.2<br />
ෙකොරල්පර සඳහා ෙද්ශගුණ විපර්යාස වල බලපෑම හඳුනා ගැනීම 0.2<br />
අන්තර් ජාතික ෛජව විවධත්ව දිනය සැමරීම 0.5<br />
හරිත ලංකා වැඩ සටහන සඳහා වූ ජාතික කියාකාරී සැළැස්ෙමහි ෙමෙහවර<br />
0.02<br />
10 නිවැරදි ෙතෝරා ගැනීම සඳහා දැනුම“ කියාත්මක කිරීම සහ එම වැඩ<br />
සටහන කියාත්මක කිරීම සම්බන්ධීකරණය<br />
ෙලෝක පරිසර දින වැඩ සටහන 5.0<br />
“දැයට ෙසවන“ පැළ සිටුවීෙම් වැඩ සටහන 7.0<br />
99
12 වන පරිච්ෙඡ්දය<br />
අමාත්‍යංශයට අනුබද්ධිත ආයතනවල වසරක පගතිය<br />
වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව<br />
හැඳින්වීම<br />
වර්තමාන සහ අනාගත පරපුෙරහි සුභ සිද්ධිය සඳහා ස්වභාවික සහ වගා කරන ලද වන සම්පත් කාර්යක්ෂමව<br />
හා ඵලදායී ෙලස කළමනාකරණය කිරීෙම් අරමුණින් වන ආඥා පනෙත් නියමයන්ට යටතිව වර්ෂ 1887 දී<br />
වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව පිහිටුවන ලදී. වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුෙව් කාර්ය භාරය අංශ<br />
හයක් යටෙත් පුළුල් ෙලස ෙබදා ෙවන් කර තිෙබ්. එනම්, සමාජ වන විද්‍යා හා වන ව්‍යාප්ති, වන සංගණන හා<br />
වන කළමනාකරණ, පර්ෙය්ෂණ හා අධ්‍යාපන, සැළසුම් හා පගති පාලන, ආරක්ෂණ හා නීති කියාත්මක සහ<br />
පරිසර කළමනාකරණයයි. වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව ෙවත පහත සඳහන් වගකීම් පැවරී තිෙබ්.<br />
පධාන වගකීම්<br />
• වඩාත් සතුටුදායක අන්දමින් ෙද්ශගුණික තත්වයන් පවතිවා ගැනීම, පස හා ජල සම්පත් සංරක්ෂණය<br />
කිරීම, ශාක සහ සතුන් සංරක්ෂණය කිරීම, ෙසෞන්දර්යාත්මක ඓතිහාසික, විෙනෝදාත්මක, සමාජ<br />
සහ ආර්ථික අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා පමාණවත් වන ආවරණයක් සංරක්ෂණය කිරිම සහ<br />
පවත්වා ගැනීම<br />
• ෙද්ශීය පරිෙභෝජනය හා අපනයනය සඳහා ෙමන්ම පස හා ජල සම්පත සංරක්ෂණය සඳහා ද රෙටහි<br />
අනාගත දැව අවශ්‍යතාවයන් සපුරා ගැනීම සඳහා ද වන වගා පමාණය වැඩි කිරීම<br />
• වන සම්පෙතහි විවිධ පරිෙභෝජන විභවයන් සැළකිල්ලට ගනිමින් ඒකාබද්ධ සහ බහුවිධ භූමි<br />
පරිහරණයට ගැනීම සහතික කිරීම<br />
• රෙට් දැව අවශ්‍යතාව සපුරාලීමට වන සම්පෙත් විද්‍යාත්මක කළමනාකරණය සහ තිරසාර<br />
සංවර්ධනය සහතික කිරීම<br />
• ෛජව විවිධත්වය සුරැකීමට හැකිවන පරිදි වන සම්පත් සංවර්ධනෙය් දී හා පරිහරණය කිරීෙම්<br />
කටයුතු වලදී පාරිසරික සංරක්ෂණ විධී කම අනුගමනය කිරීම සහතික කිරීම<br />
• තම ආයතනවල ශක්‍යතාවයන් වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා වන සම්පත් සංරක්ෂණයට සහ සංවර්ධනයට<br />
උපකාරි වන ආයතන අතර මනා සම්බන්ධීකරණයක් ඇති කිරීම<br />
• පජා මූලික වන විද්‍යාත්මක වැඩ සටහන් තුලින් වන සම්පත් සංවර්ධනෙය් දී, කළමනාකරණෙය් දී<br />
සහ සංරක්ෂණෙය් දී පජා සහභාගිත්වය පවර්ධනය කිරීම<br />
• වනාන්තර සංරක්ෂණය සහ සංවර්ධනය පිළිබඳ අවෙබෝධය පවර්ධනය කිරීම සඳහා වන විද්‍යාත්මක,<br />
අධ්‍යාපන සහ ව්‍යාප්ති වැඩ සටහන් පැවැත්වීම<br />
100
පධාන අභිෙයෝග<br />
• ජාතික වන ආවරණය වර්තමාන මට්ටෙම්ම පවත්වා ගැනීම<br />
• වන නීතිය උල්ලංඝනය කරන්නන්හට වන ආඥා පනත යටෙත් නීති කියාත්මක කිරීම<br />
• ෛජව විවිධත්වය සංරක්ෂණය කිරීම<br />
• විවිධ ඉඩම් පරිහරණ කටයුතු සඳහා ඉඩම් අනවසරෙයන් අත්පත් කර ගැනීම වැළැක්වීම<br />
• ස්වාරක්ෂක කලාප කළමනාකරණය කිරීෙම් කටයුතු වලදී පජා සහභාගිත්වය සතුටුදායක මට්ටමක<br />
පවත්වා ගැනීම සහතික කිරීම<br />
පගතිය<br />
2010 ජූලි - 2011 ජූනි<br />
නැවත වන වගා කිරීම<br />
වන වගා වල වන<br />
විද්‍යාත්මක පතිකර්ම<br />
ෙමෙහයුම් සිදු කිරීම<br />
නව ෙගොවි වන වගා<br />
ස්ථාපනය කිරීම<br />
පැරණි ෙගොවි වන වගා<br />
නඩත්තු කිරීම<br />
පැරණි ෙගොවි වන වගා<br />
කළමනාකරණය කිරීම<br />
ෙගවතු සංවර්ධනය සහ<br />
ශාක කළමනාකරණය<br />
පරිසර කළමනාකරණය<br />
රෙට් දැව අවශ්‍යතාව සපුරාලීම සඳහා ආර්ථීක වටිනාකමකින් යුක්ත<br />
දැවමය ශාක වර්ග ෙහක්ටයාර 872.73 ක නැවත වන වගා කිරීම්<br />
යටෙත් වගා කිරීම<br />
ෙතෝරා ගත් වන වගා වල ෙහක්ටයාර 2,407.74 ක වන විද්‍යාත්මක<br />
ෙමෙහයුම් සිදු කරන ලදී.<br />
අදාල කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළදී ෙමම වැඩ සටහන යටෙත් ෙහක්ටයාර<br />
205 ක ෙගොවි වන වගා ස්ථාපනය කර තිෙබ්.<br />
ෙගොවි වන වගා ෙහක්ටයාර 35 ක පිරිසිදු කිරීෙම් ෙමෙහයුම් සිදු කරන<br />
ලද අතර ෙහක්ටයාර 278.1 ක වල් මර්දනය සිදු කරන ලදී.<br />
ෙමම කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළදී පජා වන විද්‍යා ව්‍යාපෘතිය සහ සහභාගිත්ව<br />
වන විද්‍යා ව්‍යාපෘතිය යටෙත් ස්ථාපනය කල ෙගොවි වන වගා<br />
ෙහක්ටයාර 761 ක් විද්‍යාත්මකව කළමනාකරණය කරන ලදී<br />
බීජ පැල සපයා දී ෙගවතු 4,684 ක් සංවර්ධනය කරන ලද අතර ෙගවතු<br />
ෙහක්. 1,005 කට තාක්ෂණික සහාය ලබා දී රුක් කළමනාකරණ වැඩ<br />
සටහන් කියාත්මක කරන ලදී.<br />
සිංහරාජ, නකල්ස්, උඩවත්ත කැෙල්, ඔලියගන් කැෙල්, කුරුළු කැෙල්<br />
සහ කන්ෙනලිය වන රක්ෂිත නඩත්තු කරන ලදී. ස්වභාවික මංෙපත්<br />
අළුතින් සකස් කිරීම සහ ඒවාෙය් නඩත්තු කටයුතු සිදු කිරීම, වැටවල්<br />
ඉදි කිරීම, යටි වගාවන් ඇති කිරීම සහ නාම පුවරු ඉදි කිරීම ෙමම<br />
නඩත්තු කටයුතු සඳහා ඇතුලත් විය. තවද, ඩීන්ස්ටන්, ඉළුක්කුඹුර,<br />
කන්ෙනලිය සහ පිටෙදනිය සංරක්ෂණ මධ්‍යස්ථානවල නඩත්තු කටයුතු<br />
ද සිදු කරන ලදී.<br />
101
වන වගා කළමනාකරණය<br />
සුෙපෝෂණ, ස්වාරක්ෂක<br />
කලාප සහ පුනරුත්ථාපනය<br />
කරන ලද වන වගා නඩත්තු<br />
කිරීම<br />
පැල තවාන් නඩත්තු කිරීම<br />
සහ බීජ පැල නිපදවීම<br />
වන ෙසනසුන වැඩ සටහන<br />
මධ්‍යම කඳුකරෙය් කඳු<br />
මුදුන් සංරක්ෂණය කිරීම<br />
සිංහරාජ, නකල්ස්, කන්ෙනලිය මිනිසා සහ ෛජව ෙගෝල රක්ෂිතය<br />
ෙමන්ම අෙනකුත් වනාන්තර අවට ද ෙවෙසන පාසැල් සිසුන්, පජා<br />
සංවිධාන සහ ගම් වැසියන් ෙවනුෙවන් වනාන්තර සංරක්ෂණය සහ<br />
පරිසර කළමනාකරණය පිළිබඳ දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන් පවත්වන<br />
ලදී.<br />
අදාල කාල වකවානුව තුළදී, ෙමයට ෙපර වසර තුන තුල දී ස්ථාපනය<br />
කරන ලද ෙනොෙම්රූ වන වගා ෙහක්ටයාර 2,548.74 ක කළමනාකරණ<br />
කටයුතු සිදු කරන ලද අතර එම පැල වල වර්ධනය සඳහා අවශ්‍ය<br />
කටයුතු ද සම්පාදනය කරන ලදී.<br />
සුෙපෝෂණ වන වගා ෙහක්ටයාර 133.70 ක්, ස්වාරක්ෂක කලාප<br />
ෙහක්ටයාර 111.5 ක් සහ පුනරුත්ථාපනය කරන ලද වන වගා<br />
ෙහක්ටයාර 57 ක් නඩත්තු කරන ලදී.<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුෙව් පැල තවාන් වලින් බීජ පැල 973,102 ක්<br />
නිෂ්පාදනය කරන ලදී. ෙමම නිෂ්පාදන කටයුතු සාර්ථකව සිදුවන<br />
බැවින් නිෙරෝගී, ෙහොඳින් නඩත්තු කළ බීජ පැල ෙතොගයක් නැවත වන<br />
වගා කිරීෙම් වැඩ සටහන් සඳහා නිරන්තරව සැපයීමට හැකි බව තහවුරු<br />
වී තිෙබ්.<br />
ෙමම වැඩ සටහෙන් අරමුණ වන්ෙන් සංස්කෘතිමය වටිනාකමක් ඇති<br />
වනාන්තර ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා ෙබෞද්ධ භික්ෂූන් වහන්ෙසේලා සහ<br />
බැතිමතුන් සම්බන්ධ කර ගැනීමයි. ආරණ්‍යවාසීව භික්ෂූන් වැඩ සිටීම<br />
නිසා ෙමම පෙද්ශෙය් අනවසර කටයුතු වල නියැලීමට අන් අයට ඇති<br />
ඉඩකඩ ඇහිෙර්. එෙමන්ම ෙමම වැඩ සටහෙන් දී වන සම්පත්<br />
සංරක්ෂණය කිරීෙම් වැදගත්කම පිළිබඳ පණිවිඩය වන්දනාකරුවන්<br />
මඟින් ජනතාව අතර පචාරය ෙව්. අදාල කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළදී ෛජව<br />
විවිධත්ව හා සංස්කෘතික වටිනාකමකින් යුක්ත වූ ද වනාන්තර<br />
හඳුනාෙගන තිෙබන අතර එවැනි ස්ථාන ආරණ්‍ය ස්ථාපනය කිරීම සදහා<br />
ෙවන් කර තිෙබ්. ෙමම කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළදී බලපත 10 ක් නිකුත්<br />
කර තිෙබ්.<br />
කඳු මුදුන් මත වන විනාශය සහ වන හායනය<br />
බලපෑම්<br />
ශී ලංකාව සතුව පවතින්ෙන් කෘෂිකාර්මික ආර්ථිකයක් බැවින් රෙට් කඳු<br />
මුදුන් පමාණවත් පරිදි ආවරණය වී ෙනොතිබීම රෙට් ආර්ථීකයට<br />
තර්ජනයක් එල්ල කරයි. තවද රෙට් විදුලි බල සැපයුෙමන් සැළකිය යුතු<br />
102
පතිශතයක් සපයනුෙය් ජල විදුලි බලය මගිනි. ශී ලංකාවට ෙමෝසම්<br />
වර්ෂාෙවන් ජලය ලැෙබන නමුත් කඳුකර පෙද්ශවල ශාක ආවරණය<br />
පමාණවත් ෙනොවීම ෙහේතු ෙකොට ෙගන වියළි කාළ ගුණ රටාව ෙකෙරහි<br />
බලපෑම් එල්ල ෙව්.<br />
ෙමම තත්වය යටෙත් කඳු මුදුන්වල වන සම්පත ක්ෂිණවීෙම් පතිඵලයක්<br />
ෙලස පහත තත්වයන් දැක්විය හැකිය.<br />
• වියළි කාල ගුණ රටාව පහත ෙහලීම<br />
• අකමවත් ජල පවාහය සහ ස්වභාවික උල්පත් සිඳීයාම, ගංඟාවල<br />
ගලන ජල පමාණය අඩුවීම<br />
• වාරිමාර්ග හා ජල විදුලි උත්පාදනය සඳහා ෙගොඩ නැගූ<br />
ජලාශයන් සිඳීයාම<br />
• පාංශු ඛාදනය සහ එයට අනුබද්ධව පෙසේ සාරවත් බව අඩු වීම<br />
ෙහේතු ෙකොට ෙගන කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන පහත වැටීම<br />
• වන ජීවීන්ෙග් සහ ශාක වල වාසස්ථාන විනාශ වීම ෙහේතුෙවන්<br />
ෛජව විවිධත්වය අඩුවීම<br />
• හරිතාගාර වායු විෙමෝචනයට දායක වීම<br />
ෙම් අනුව, වන විනාශය සහ වන හායනය මගින් කරනු ලබන සමස්ථ<br />
බලපෑම, වර්තමාන සහ අනාගත පරපුෙර් ශුභ සිද්ධිය පහත ෙහලීමක්<br />
ෙලස සරලව දැක්විය හැකිය.<br />
වනාන්තර වැස්මක් ෙනොමැති ඇතැම් කඳු මුඳුන් වන සංරක්ෂණ<br />
ෙදපාර්තෙම්න්තුව සතු වන අතර ඇතැම් කඳු මුදුන් වතු සමාගම්, රාජ්‍ය<br />
වැවිලි සංස්ථාව, ජනතා වතු සංවර්ධන මණ්ඩලය සහ ඉඩම්<br />
පතිසංස්කරණ ෙකොමිෂන් සභාව යන ෙසසු නිෙයෝජිත ආයතන වලට<br />
අයත් ෙව්. මධ්‍යම කඳුකරෙය් කඳු මුදුන් වලින් ආසන්න වශෙයන් 25 %<br />
ක් පමණ පවතිනුෙය් වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුෙව් අධීක්ෂණය<br />
යටෙත්ය.<br />
ෙමම ගැටළුකාරී තත්වය තව දුරටත් වැඩි කරමින් ඇතැම් වතු සමාගම්<br />
ගංඟාවල රක්ෂිත ඔසේසේ මධ්‍යම කඳුකරෙය් ගස් ෙහලීම් සිදු කරන අතර<br />
ආවරණය සඳහා වවන ලද ගස් පූර්ණ ෙහලීම්වලට ලක් කර සිය බල<br />
ශක්ති අවශ්‍යතාවය සපුරා ගැනීමට ෙපළඹී තිෙබ්.<br />
103
සංරක්ෂණය සදහා ෙයෝජිත උපාය මාර්ග<br />
කඳු මුදුන් වල දක්නට ලැෙබන භූමි ආකාර තුනකි. එනම්<br />
• මාතෘ පාෂාණය දක්වා මතු වූ කඳු මුදුන්<br />
• නිරන්තර ගිනි ගැනීම් නිසා වන හරණය වූ කඳු මුදුන්<br />
• ෙවනත් ෙහේතූන් පත වන හරණය වූ කඳු මුදුන්<br />
ඉහත ඉඩම් වල වෘක්ෂලතා ආවරණය පතිස්ථාපනය කිරීම සදහා<br />
ෙයොදා ගත හැකි කම වන්ෙන් ස්වභාවික පුනර්ජනනය සඳහා සහාය<br />
වීම, සුෙපෝෂණ වන වගා ඇති කිරීම සහ නැවත වන වගා කිරීමය.<br />
ෙමම පතිස්ථාපන කටයුතු සඳහා දැනට පවත්නා ඉඩම් පරිහරණ<br />
ආකාරය අනුව ඉහත කම ෙව්දයන් එකක් ෙහෝ කිහිපයක් ෙයොදා ගත<br />
හැකිය. ඉහත සඳහන් සියළුම ආකාරෙය් ඉඩම්වල සිදු කළ යුතුව ඇති<br />
ඉතා වැදගත් එක් කියාකාරකමක් වන්ෙන් ගිනි පාලනයයි.<br />
අදාල කාල පරිච්ෙඡ්දය තුළදී පහත සදහන් කියාකාරකම් සිදු කරන ලදී.<br />
අධ්‍යාපනය, ව්‍යාප්තිය සහ<br />
දැනුවත් කිරීම<br />
මධ්‍යම කඳුකරෙය් කදු මුදුන් සංරක්ෂණ කිරීම<br />
1. ස්ථාපිත කිරීම් සහ අෙනකුත් ෙමෙහයුම් කටයුතු ෙහක්ටයාර<br />
112.5 ක සිදු කරන ලදී.<br />
2. ෙහක්ටයාර 12.5 ක නඩත්තු කටයුතු සිදු කරන ලදී.<br />
වන සංරක්ෂණය පිළිබඳ මහජනයා අතර පවත්නා අවෙබෝධය ඉහළ<br />
නැංවීම සඳහා දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන් 487 ක්, තරඟ / ෙවනත්<br />
298 ක්, වීඩිෙයෝ දර්ශන 100 ක්, පදර්ශන 39 ක්, සම්මන්තණ සහ<br />
වැඩමුළු 384 ක් ද සංවිධානය කරන ලදී.<br />
වියදම් සහ මුල්‍ය සැලැස්ම<br />
2010 ජූනි - 2011 ජුනි දක්වා වියදම් වල 2012 වර්ෂය සදහා<br />
පගතිය<br />
ෙයෝජිත මූල්‍යමය<br />
ඉලක්කය (රු. 000) පගතිය (රු. 000) සැලැස්ම<br />
පාග්ධන 288,717 275,598 644,950<br />
පුනරාවර්තන 786,749 750,662 1,001,948<br />
104
2012 වර්ෂෙය් කියාකාරී සැළැස්ම<br />
වන<br />
පධාන<br />
ගැටළු<br />
ආවරණය<br />
අඩුවීම<br />
පධාන<br />
කියාකාරකම්<br />
වන<br />
කළමනාකරණ<br />
ය<br />
උප කියාකාරකම්<br />
ඉලක්කය<br />
ෙභෞතික<br />
(ෙහක්ටයාර)<br />
මූල්‍යමය<br />
(රු.000)<br />
වන විද්‍යාත්මන පතිකර්ම 7,323 35,000<br />
RCT පෙද්ශ වල නැවත වන වගා<br />
900 70,000<br />
කිරීම<br />
ෙනොෙම්රූ වන වගා නඩත්තු 5,378.79 105,000<br />
කිරීම<br />
ස්කන්ධ භාගය නිර්ණය කිරීම<br />
900 3,600<br />
සහ ගණනය කිරීම<br />
පැරණි ෙගොවි වන වගා නඩත්තු<br />
405 4,500<br />
කිරීම<br />
පැරණි ෙගොවි වන වගා<br />
750 2,000<br />
කළමනාකරණය කිරීම<br />
බීජ පැල සහ පැල තවාන්<br />
සංඛ්‍යාව 28,000<br />
910,000<br />
පර්ෙය්ෂණ, පරීක්ෂණ සහ නව සංඛ්‍යාව 35 8.000<br />
පර්ෙය්ෂණ බිම් කට්ටි<br />
ෙගොවි වන වගා ස්ථාපනය කිරීම 300 12,000<br />
පරිසර කළමනාකරණය සංඛ්‍යාව 04 25,000<br />
අධ්‍යාපන හා වන ව්‍යාප්ති sum 15,000<br />
වනාන්තරවල මායිම් නඩත්තු කි.මි.20 15,000<br />
කිරීම<br />
වන වගා වල මාර්ග නඩත්තු කි.මි.20 3,000<br />
කිරීම<br />
ෙගවතු වගා වැඩි දියුණු කිරීම සංඛ්‍යාව 3000 4,500<br />
ශී ලංකාෙව් මධ්‍යම කඳුකරෙය් ස්ථාපිත - 350 50,000<br />
කඳු මුදුන් සංරක්ෂණය කිරීම නඩත්තු - 359<br />
2012 වර්ෂය සදහා අෙප්ක්ෂිත ආදායම රුපියල් මිලියන 1200<br />
105
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය<br />
හැඳින්වීම<br />
1980 අංක 47 දරණ ජාතික පාරිසරික පනෙත් විධිවිධාන වලට යටත්ව වර්ෂ 1981 දී මධ්‍යම පරිසර<br />
අධිකාරිය පහත සඳහන් අරමුණු ෙපරදැරි කර ගනිමින් පිහිටු වන ලදී.<br />
• පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම, කළමනාකරණය හා එය වැඩි දියුණු කිරිම<br />
• පරිසරෙය් ගුණාත්මක බව පාලනය කිරීම, නඩත්තු කිරීම හා පරිසරය කමවත්ව හැසිරවීම<br />
• පරිසර දූෂණය වැළැක්වීම, පාලනය කිරීම සහ අවම කිරීම<br />
බලතල, කාර්ය භාරය හා කියාකාරිත්වය<br />
• ජාතික පාරිසරික පනත හා එහි නියමයන්ට අනුකූලව නිකුත් කරන විධිවිධානයන් පාලනය කිරීම<br />
• පාරිසරික දූෂණය සඳහා ෙහේතු හා ස්වභාවය පිළිබඳව සමීක්ෂණ හා විමර්ෂණයන් සිදු කිරීම ෙමන්ම<br />
එබඳු සමීක්ෂණ හා විමර්ෂණ සිදු කරනු ලබන අෙනකුත් පුද්ගලයන් ෙහෝ ආයතන වලට ඒ සඳහා<br />
සහෙයෝගය ලබා දීම<br />
• පාරිසරික හායනය ෙහෝ ඒවා සිදුවීම වැළැක්වීම සම්බන්ධ පර්ෙය්ෂණ, පවර්ධනය කිරීම හා<br />
සම්බන්ධීකරණය කිරීම සඳහා කටයුතු කිරීම සහ පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම හා නඟා සිටුවීම සඳහා<br />
අවශ්‍ය සාධක/නිර්ණායකයන් සැකසීම<br />
• පරිසර හිතකාමී දෑ ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා පමිතීන්, සම්මතයන් හා නිර්ණායකයන් ෙපන්වා දීම<br />
• පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම හා කළමනාකරණය හා සම්බන්ධ සියළු කරුණු සඳහා අදාල වාර්තා සහ<br />
ෙතොරතුරු පකාශයට පත් කිරීම<br />
• පරිසරය ආරක්ෂා කිරීම හා වර්ධනය කිරීම සම්බන්ධ ෙතොරතුරු හා අධ්‍යාපනය මහජනතාවට ලබා<br />
දීම<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය, ආරම්භක අවස්ථාෙව් සිටම, පුළුල් පාලන බලතල සහිතව කියාත්මක වූ අතර<br />
එයට 1988 හා 2000 වර්ෂ වල දී කියාත්මක කරන ලද සංෙශෝධිත ජාතික පාරිසරික පනෙත් බලපෑම් ද<br />
ඉවහල් විය.<br />
අභිෙයෝග<br />
• ජාතික පාරිසරික පනතට යටත්ව නීති කියාත්මක කිරීම<br />
• පරිසර කළමනාකරණය සම්බන්ධව පාර්ශ්වකාර කණ්ඩායම් වල පරිසර කළමනාකරණය ෙකෙරහි<br />
ධනාත්මක ආකල්ප වර්ධනය කිරීම<br />
• පාරිසරික ආරක්ෂණ බලපතය හරහා සියළුම කර්මාන්තකරුවන් පරිසර හිතකාමී ෙලස කියාත්මක<br />
වීමට ෙපොළඹවා ගැනීම<br />
• සංවර්ධන ව්‍යාපෘති හා වැඩ සටහන් වලට පාරිසරික සංකල්ප ඵලදායි ෙලස සම්මිශණය කිරීම<br />
106
• සංවර්ධන කටයුතු ඉලක්ක කරෙගන කියාත්මක වනු ලබන ආයතන සියල්ල, එම කටයුතු සඳහා<br />
පරිසර හිතකාමී කමෙව්ද අඩංගු ආකල්ප ෙයොදා ගන්නා බව තහවුරු කරලීම<br />
• රටතුල සිදු වන්නා වූ සීග කාර්මික සංවර්ධනය, පාරිසරික හායනය සඳහා ෙහේතු සාධක ෙනොවන<br />
බවට තහවුරු කරලීම<br />
• රටතුල කමවත් ෙලස හානිකර අපදව්‍ය කළමනාකරණ කමයක් ස්ථාපිත කරලීම තුලින් ආරම්භක<br />
අවස්ථාෙව් සිටම අවසාන අවස්ථාව දක්වා නිසි පරිදි අපදව්‍ය එක් රැස් කිරීමට සැලැස්වීම<br />
• අඩු වියදමින් ෙමන්ම අවම පරිසර දූෂණයකින් යුතුව නිෂ්පාදන සිදු කිරීම සඳහා පරිසර දූෂණය සිදු<br />
කරනු ලබන ආයතන සුපිරිසිදු නිෂ්පාදන තාක්ෂණයට ෙපළඹවිම<br />
• සනීපාරක්ෂක අපදව්‍ය බැහැර කරන ස්ථාන ඇතුළුව ඝණ අපදව්‍ය බැහැර කරලීම සඳහා පරිසර<br />
හිතකාමී කම වලට අනුගතවීෙම් වගකීම පළාත් පාලන අධිකාරීන්ට ලබා දීම<br />
• පරිසරයට වන බලපෑම් අවම වන අන්දමට කර්මාන්ත ශාලා ඇතිකරලීම තහවුරු කිරීම<br />
• රජය විසින් කියාත්මක කරනු ලබන මූලික පතිපත්ති හා වැඩ සටහන් වලින් පරිසරයට අවම<br />
හානියක් සිදු වන බව තහවුරු කරලීම<br />
• රෙට් සංවර්ධනය කරා ළඟා වන අතරම, සුවිෙශේෂී පරිසර පද්ධති හා පාරිසරික සංෙව්දී පෙද්ශ<br />
ගෙව්ෂණය කර සංරක්ෂණය කිරීම<br />
පගතිය<br />
2010 ජූලි - 2011 ජූනි<br />
වායු දූෂණය මහනුවර දිස්තික්කෙය් පරිෙව්ශී වාත තත්ව අධීක්ෂණය සිදු කරන ලද අතර,<br />
පාලනය<br />
එය ජාතික පරිෙව්ශී වාත තත්ව පමිතීන්ට වඩා වැඩි බව නිරීක්ෂණය කරන<br />
ලදී.<br />
හම්බන්ෙතොට ෙපොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය කීඩා තරඟ පැවැත්වීම සඳහා සකස්<br />
කරන ලද සූරිය වැව මහින්ද රාජපක්ෂ කීඩාංගනෙය් පරිෙව්ශී වාත තත්ව<br />
අධීක්ෂණය 2011 .06. 16 සිට 20 ලංසු වාර්තාවට ඇතුපත් කිරීම සිදු කරන<br />
ලදී. ෙකොළඹ නගරය තුළ පරිෙව්ශී වාත තත්ව යටෙත් ඇති අංශුමය දව්‍ය<br />
සාන්දණය නිර්ණය කිරීම සඳහා පිහිටුවා ඇති “ෙකොළඹ ෙකොටුව වායු වාත<br />
තත්ව අධීක්ෂණය මධ්‍යස්ථානය අඛණ්ඩව කියාත්මක ෙවයි.<br />
පභව විෙමෝචන • දැනට ෙමරට වායු ෙගෝලෙය් පවත්නා වායු තත්වයන් හිතකර මට්ටමක<br />
නීති ඇති කිරීම හා පැවතියත් වැඩි වන කර්මාන්ත ශාලා තාප ශක්ති උත්පාදනය නිසා වන<br />
දැනට පවත්නා වායු දුෂණය වැනි කරුණු ෙහේතුෙවන්, කාර්මික පභවයන් සඳහා, විෙමෝචන<br />
ශබ්ද දූෂණ මට්ටම් පමිතීන් ඇති කරලීම ඉක්මණින් සිදු කළ යුතුය. ෙමම පමිතීන් දැනට සකස්<br />
වල නීති කර ෙගන යන අතර, මීලඟ මාස කීපය ඇතුලත අවසන් කිරීමට හැකි වනු<br />
සංෙශෝධනය කිරීම ඇත.<br />
මාෙල් පකාශනය • අනාගත අභිවෘද්ධිය සඳහා මාෙල් පකාශනෙය් කාර්ය සාධක බලකාෙය්<br />
107
වැඩි දියුණු කිරීම<br />
හා පවත්වාෙගන<br />
යාම<br />
ෙදවන හමුව, 2010 ෙනොවැම්බර් මස 29 – 30 ෙදදින තුල ශී ලංකාෙව්,<br />
ෙකොළඹ නගරෙය් දී පැවතුණි. ෙමහිදී සාකච්ඡාවට බඳුන් වුනු පධාන විෂය<br />
පථය වුෙය්, මාෙල් පකාශනයට උචිත, තිරසාර මූල්‍යමය යාන්තණය සඳහා<br />
සාමාජික රටවල පතිචාර<br />
• කලාපීය වායු දූෂණය පාලන ෙමෙහයුම් නිර්ණායකයන් ඇති කරලීම<br />
මගින් දකුණු ආසියාෙව් වායු දූෂණය අවම කිරීම හා පාලනය කිරීම පිළිබඳ<br />
රාමුගත පද්ධතිය ශක්තිමත් කිරීම පිළිබඳ ශක්‍යතා අධ්‍යයන වාර්තාව<br />
• එක් එක රටවල විෙශේෂඥතා ඥාණය පදනම් කරෙගන එකිෙනකට ෙවනස්<br />
වායු කළමනාකරණ කලාපීය යාන්තණ මධ්‍යස්ථාන ඇතිකරලීම සම්බන්ධ<br />
ශක්‍යතා අධ්‍යයන වාර්තාව සැකසීම. ෙමම කාර්යය යටෙත්, කලාපීය<br />
විෙමෝචන ඉන්ෙවන්ටරිය සැකසීෙම් මධ්‍යස්ථානය ෙලස මධ්‍යම පරිසර<br />
අධිකාරිෙය් පර්ෙය්ෂණාගාරය ෙතෝරා ෙගන ඇත<br />
• 2011 කාර්ය සැළැස්ම<br />
• වැඩ සටහෙන් IV වන අදියර යටෙත්, අන්තර් සීමා වායු දූෂණ<br />
අධීක්ෂණ/පසු විපරම් කටයුතු අඛණ්ඩව කියාත්මක ෙවමින් පවතී.<br />
දිවයින පුරා විසිරී ඇති විෙශේෂිත පාරිසරික ලක්ෂණ වලින් යුත් පෙද්ශයන් ආරක්ෂා කිරීම හා සංරක්ෂණය<br />
කිරිෙම් අදහසින්, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය එකී සුවිෙශේෂ කලාප, පාරිසරික ආරක්ෂණ කලාප ෙලස<br />
පකාශයට පත් කිරීමට කටයුතු ෙයොදනු ලැබීය. ජාතික පාරිසරික පනෙත් විධි විධානයන්ට අනුව, පරිසර<br />
ආරක්ෂිත කලාප ෙලස පකාශයට පත් කර ඇති ඕනෑම කලාපයක් තුළ ෙභෞතික සැළසුම් සැකසීම හා<br />
සංවර්ධනය සඳහා ඇති වගකීම මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය සතු ෙවයි.<br />
ෙම් වන විට නම් කර ඇති පරිසර ආරක්ෂිත කලාප නම්,<br />
මුතුරාජෙවළ ස්වාරක්ෂක කලාපය<br />
ෙබොල්ෙගොඩ වැව<br />
මරගල කන්ද, ෙමොනරාගල<br />
වතුරාන වගුරු බිම<br />
බුලත්සිංහල<br />
හන්තාන<br />
නකල්ස් තලංගම වැව<br />
ෙගගරි වැව, නුවරඑළිය<br />
108
12.1 වගුව - පරිසර ආරක්ෂිත කලාප ෙලස පකාශිත හා පකාශවට පත් කිරීමට නියමිත පෙද්ශ වල පගතිය<br />
පෙද්ශෙය් නම<br />
තත්වය<br />
පකාශිත පරිසර ආරක්ෂණ කලාප<br />
01 වලව්වත්ත වතුරාන කළමනාකාරිත්ව සැළසුම් ෙකටුම්පත් සකස් කර ඇත<br />
02 ෙබොල්ෙගොඩ සංඥා පුවරු සිටුවීමට සුදුසු පෙද්ශ හඳුනාෙගන ඇති අතර, ෙමෙහයුම්<br />
නිර්ණායක අඩංගු අවසාන ෙකටුම්පත සකසා ඇත.<br />
03 මුතුරාජෙවල<br />
කළමනාකාරිත්ව සැළසුම් සකස් ෙකොට කියාත්මක කර ඇත<br />
තලංගම<br />
04 ෙගගරි වැව සීමා සළකුණු කිරීම අවසන් ෙකොට ඇත<br />
05 හන්තාන දත්ත සමීක්ෂණ හා කළමනාකාරිත්ව සැළසුෙම් ෙකටුම්පත්<br />
සම්බන්ධව ෙප්රාෙදණිය විශ්ව විද්‍යාලය සමඟ මූලික සාකච්ඡා<br />
පවත්වා ඇත<br />
පරිසර ආරක්ෂණ කලාප ෙලස<br />
පකාශවට පත් කිරීමට නියමිත<br />
පෙද්ශ<br />
01 ෙබන්තර ගඟ කැබිනට් පතිකාව සකසා ඇත<br />
02 දැදිගමුව කන්ද ගැසට් පතිකාව ෙකටුම්පත් කර ඇති අතර අවශ්‍ය අදහස් විමසා ඇත<br />
03 ෙකොග්ගල කලපුව දත්ත සමීක්ෂණය අවසන් කර ඇත. විෙශේෂඥ අදහස් සඳහා<br />
විස්තරාත්මක වාර්තාව සැකසිය යුතුව ඇත.<br />
04 ගිං ඔය වයඹ පළාෙත් නව පෙද්ශයක් ෙලස හඳුනාෙගන ඇත. ක්ෙෂේත<br />
පරීක්ෂණ සිදු කර ඇත.<br />
පරිසරය ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා පරිසර දූෂණ කියාකාරකම් සම්බන්ධ දත්ත පද්ධතිය සැකසීම<br />
ජාතික පාරිසරික පනත යටෙත්, අපවාහයන් මුදා හැරීම පාලනය හා විවිධ කර්මාන්ත ශාලා වලින් පිට කරන<br />
දුමාරයන්/වායුන්/වාෂ්ප හා අපදව්‍යයන් තැන්පත් වීම වැලැක්වීම ෙමන්ම ස්වභාවික සම්පත් වල තිරසාර<br />
පරිෙභෝජනය සනාථ කිරීම සඳහා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විවිධ ෙරගුලාසි කියාත්මක ෙකොට ඇත. පරිසර<br />
ආරක්ෂණ බලපත (EPL) යනු අපදව්‍ය මුදා හැරීම, තැන්පත් කිරීම ෙහෝ විෙමෝචනය පාලනය කරනු ලබන<br />
නියාමකයි. වර්තමාන කර්මාන්ත වල කියාකාරිත්වය සඳහා පරිසර ආරක්ෂණ බලපත අවශ්‍ය වන්ෙන් A,<br />
B, C ෙලස කාණ්ඩ ගත ෙකොට ඇති කර්මාන්තශාලා පමණි.<br />
පසුගිය වසර 20 ක කාලයක් තුළ මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් EPL නිකුත් කළ ද, කර්මාන්තශාලා පිළිබඳ<br />
ෙක්න්දීය ෙලස කළමනාකරණය වන කමවත් දත්ත පද්ධතියක් ෙනොමැත. ෙම් නිසා පරිසර කළමනාකරණය<br />
සහ සැළසුම් සකස් කිරීම සම්බන්ධ තීරණ ගැනීෙම් දී ගැටළුකාරී තත්වයන් මතු වී ඇත. ෙමම ගැටළුෙවන්<br />
මිදීම සඳහා කර්මාන්ත සම්බන්ධ ෙතොරතුරු එක් රැස් කර ගැනීමට ෙමන්ම අවකාශීය ෙතොරතුරු සමඟ දත්ත<br />
109
පද්ධතියක් පිළිෙයළ කර ගැනීමට, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් දීප ව්‍යාප්ත සමීක්ෂණයක් පැවැත්වීමට<br />
තීරණය කර ඇත. ෙමම කාර්මික සමීක්ෂණය 2009 ජනවාරි මස ආරම්භ විය.<br />
2010 ජූලි මස සිට 2011 ජූනි මස දක්වා උතුරු පළාෙත් (යාපනය, මන්නාරම දිස්තික්ක වල) සහ ගම්පහ<br />
දිස්තික්කෙය් දත්ත එක් රැස් කිරීම අවසන් ෙකොට ඇති අතර 2011 වර්ෂෙය් කුරුණෑගල දිස්තික්කෙය් දත්ත<br />
එක් රැස් කිරීම සිදු කරෙගන යයි. ෙමම ව්‍යාපෘතිය යටෙත් දැනට ආවරණය ෙකොට ඇති පෙද්ශ සිතියමින්<br />
දක්වා ඇත.<br />
12.2 රූප සටහන - කර්මාන්ත සමීක්ෂණ<br />
පෙද්ශ<br />
සමීක්ෂණ වාර්තාෙව් පථිපල ඉතා පෙයෝජනවත් වන අතර<br />
එමගින් පාෙද්ශීය ෙල්කම් මට්ටමින් කර්මාන්ත වල වර්තමාන<br />
තත්වය හා ඒවාෙය් ව්‍යාප්තිය ෙපන්වා ෙදයි. ෙමය නිසැකවම<br />
අවශ්‍ය කරන කළමනාකාරිත්ව තීරණ ගැනීෙම් දී පෙයෝජනවත්<br />
වනු ඇත.<br />
විදත් අපදව්‍ය කළමනාකරණය<br />
ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය පමාණය ඉහළ යෑෙම් ගැටළුව හඳුනා<br />
ගැනීමට හා ඒ සඳහා උපාය මාර්ගික විසඳුම් ෙසොයා ගැනීෙම්<br />
කාර්යයට මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විවිධ මුලාරම්භයන් සපයා<br />
ඇත. එමගින් සමස්ථ ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය කළමනාකරණ<br />
කම අවම කිරීම, යළි භාවිතය සහ පතිචකීකරණය යටෙත් සිදු කරනු ලබයි. ෙමහි අරමුණ වන්ෙන් භාවිතා<br />
කරන ලද විදත් හා ඉෙලක්ෙටොනික උපකරණ අහඹු ෙලස බැහැර කරලීම නිසා රට තුල ඇතිවන අහිතකර<br />
විපාක අවම කිරීමයි.<br />
ෙම් සම්බන්ධෙයන් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය, ගෘහ විදුලි උපකරණ, ෙතොරතුරු තාක්ෂණය, විදුලි සංෙද්ශ<br />
කර්මාන්තයන්, අපදව්‍ය කළමනාකරණ ෙසේවා සපයන ආයතන ආදී ව්‍යාපාරික සංවිධාන 14 ක් හා එක්ව,<br />
ඉහළ යන ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය අර්බුදයට විසඳුමක් ෙසවීම සඳහා සාමූහික ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය<br />
ව්‍යාප්තියක් දියත් ෙකොට ඇත. ෙමම වැඩ සටහන ෙපොදු ලාංඡනයක් හා “ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය වලින්<br />
ෙතොර පරිසරයක් ඇති කරමු“ යන ෙපොදු ෙත්මාවක් යටෙත් 2010 ෙනොවැම්බර් 04 දින බණ්ඩාරණායක<br />
සම්මන්තණ ශාලාෙව් දී, පරිසර අමාත්‍ය ගරු අනුර පියදර්ශන යාපා නිෙයෝජ්‍ය අමාත්‍ය ගරු ෆයිසර් මුස්තාපා<br />
මහතා සහ අෙනකුත් සාමාජික ආයතන 14 හි පධාන විධායක නිළධාරින්ෙග් සහභාගිත්වෙයන් පැවතුණි.<br />
ෙමම ආයතන 14 ම දීප ව්‍යාප්තව ව්‍යාපාරික ජාලෙය් උපකාරිත්වය ඇතිව ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය එකතු<br />
කිරීෙම් ජාලයක් සැකසූහ. ෙමම ආයතන පිළිබඳ ෙතොරතුරු මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිෙය් කළමනාකාරිත්වය<br />
විසින් ජාතික ෙතොරතරු මධ්‍යස්ථානය ෙවත ලබ ෙදනු ලැබූ අතර එමගින් මහජනතාවට 1919 දුරකතන<br />
අංකය ඇමතීෙමන් පහසුෙවන් ම ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය කළමනාකරණ පහසුකම් සපයන්නන් පිළිබඳ<br />
ෙතොරතුරු ලබා ගත හැක.<br />
110
සාමූහික ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය කළමනාකරණය කිරීෙම් ව්‍යාපෘතිෙය් සාමාජිකෙයකු වන<br />
ෙමෙටොෙපොලිටන් සමූහ ව්‍යාපාරය හා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය එක් වී, 2011 අෙපේල් මස 07 වන දින පථම<br />
වරට නාරාෙහේන්පිට, ශාලිකා කීඩාංගනෙය් දී ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය එක් රැස් කිරීෙම් දිනයක් සංවිධානය<br />
කළහ. ෙමම අවස්ථාෙව් අරමුණ වූෙය් ගෘහස්ථ හා ව්‍යාපාරික ස්ථාන සඳහා, එකම ස්ථානයක<br />
ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය බැහැර කරලීමට උනන්දු කරලීමයි. ෙමම දිනෙය් දී ම, දළ වශෙයන්<br />
ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය ෙටොන් 03 ක් එකතු කර ගැනීමට අවස්ථාව උදා විය.<br />
ෙදවන ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය එක් රැස් කිරීෙම් අවස්ථාව 2011 ජුනි මස 07 වන දින ෙලෝක පරිසර දිනයට<br />
සමගාමීව ෙකොළඹ 05, ෙහන්රි ෙපේදිස් කීඩාංගනාෙය් දී පැවැත් වුණි. ෙමම අවස්ථාෙව් දී ඉෙලක්ෙටොනික<br />
අපදව්‍ය ෙටොන් 4.5 ක් එකතු කර ගැනීමට හැකි විය.<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය සහෙයෝගී ආයතන 14 හා ඒකාබද්ධව ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය කළමනාකරණය<br />
කිරීෙම් දීප ව්‍යාප්ත ජාලයක් පිහිටු විය. සිංගර් ශී ලංකා, ඩයෙලොග් ඇක්සියාටා, සහ ෙමෙටොෙපොලිටන් සමූහ<br />
ව්‍යාපාරය යන ආයතන තම දීප ව්‍යාප්ත ශාඛා ජාලය හරහා ෙමයට සකීයව දායකත්වය දැක්වූහ. සාමාන්‍ය<br />
ජනතාවට 1919 දුරකථන අංකය හරහා ෙම් පිළිබඳ ෙතොරතුරු ලබා ගත හැක. වාර්තා කරන ලද කාලය තුලදී<br />
ඉෙලක්ෙටොනික අපදව්‍ය ෙටොන් 900 ක් එකතු ෙකොට, අවසර ලත් පාර්ශ්වකරුවන් හරහා අපනයනය කරන<br />
ලදී. (2010 ජූලි සිට 2011 ජූනි දක්වා)<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය සම්බන්ධ අධ්‍යයනය<br />
“ ශී ලංකාෙව් ප්ලාස්ටික් පතිචකීකරණය සම්බන්ධ ආර්ථික හා පාරිසරික විශේල්ෂණය“<br />
ප්ලාස්ටික් පතිචකීකරණය සම්බන්ධව අධ්‍යයනය කිරීෙම් වැදගත්කම සළකා, අපදව්‍ය කළමනාකරණ<br />
අංශය, ශී ලංකාෙව් ප්ලාස්ටික් පතිචකීකරණය සම්බන්ධ ෙතොරතුරු එක් රැස් කිරීෙම් අරමුණින්, “ ශී<br />
ලංකාෙව් ප්ලාස්ටික් පතිචකීකරණ කර්මාන්තය සම්බන්ධ අධ්‍යයනයක් පැවැත්වීමට තීරණය කරන ලදී.<br />
ෙමම කටයුත්ත ශී ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්‍යාලය විසින් සිදු කරන ලද අතර ඒ සඳහා අවශ්‍ය මූල්‍යමය සහය<br />
ජාතික පසු භාවිත ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතියක් 2010 කියාකාරී සැලැස්ම යටෙත් සපයන<br />
ලදී. ෙමහි අවසන් වාර්තාව, අදාල පර්ෙය්ෂණ කණ්ඩායම විසින් 2010 ෙදසැම්බර් 31 දින ලබා ෙදන ලදී.<br />
111
12.2 වගුව - ජලෙය් ගුණාත්මක බව නිර්ණය කිරීම<br />
කැළණි ගඟ මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය රට තුල ඇති වැදගත් ජල ෙද්හයන් සෑම වසරකම අධීක්ෂණය<br />
කරනු ලබයි. කැළණි ගෙඟ් හා එහි අතු ගංඟාවන් ද ඇතුලත්ව, ෙතෝරාගත් ස්ථාන 12<br />
ක, ජලෙය් ගුණාත්මක බව පරාමිති 16 ක් ඔසේසේ නිර්ණය කරන ලදී.<br />
පූෙගොඩ, රත්ගහවත්ත ඇළ, ජපන් මිතත්ව පාලම හා සීතාවක පෙද්ශ වලදී කාර්මික හා<br />
කාබනික දූෂණය සිදු වී ඇති බවට කරුණු අනාවරණය විය. ෙමය මානව හා ස්වභාවික<br />
සම්පත් පභව යන ෙදෙකහිම ඒකාබද්ධ වීෙමන් ගංඟාව දූෂ්‍ය වීමක් ෙලස ෙපෙනන්නට<br />
තිබුණි ක්ෂද ජීවී දූෂකයන් සෑම තැනකම දක්නට ලැබුණු අතර ෙමයට ෙහේතු ෙලස<br />
පිළියම් ෙනොකළ ෙහෝ අර්ධ ෙලස පිළියම් කළ අපදව්‍ය ගඟට බැහැර කරලීම සහ<br />
ස්වභාවික පභව එනම් කුරුල්ලන්, ගෘහාශිත ගවයින්ෙග් මල අපදව්‍ය බැහැරලීම ද ෙහේතු<br />
කාරක වී ඇත.<br />
ෙබන්තර ගෙඟ් 2010 ජූලි සිට 2011 ජූනි දක්වා කාලය තුළදී, ෙබන්ෙතොට ගංෙමෝය ඉහළ ෙකොටස,<br />
ඉහළ ෙකොටස තලංගම වැව සහ ෙබොල්ෙගොඩ වැව යන ස්ථාන වල ජලෙය් ගුණාත්මක බව නිර්ණය<br />
කරන ලදී. ෙබන්ෙතොට ගංෙමෝෙය් ඉහළ ෙකොටස පධාන ෙලසම අධීක්ෂණය කරන<br />
ලදී. අධීක්ෂණ කටයුතු සඳහා ස්ථාන 08 ක් ෙතෝරා ගන්නා ලදී. ෙබන්ෙතොට ගංෙමෝෙය්<br />
ඉහළ ෙකොටස පධාන ෙලසම, ඉහළ ක්ෙලෝරයිඩ් මට්ටමකින් යුතු කිවුල් දිෙයන්<br />
සමන්විත ෙව්. ෙමයට ෙහේතුව නම් වඩදිය සමඟ වැඩිපුරම 2010 අෙගෝස්තු කාලෙය් දී<br />
ඇති වූ දැඩි නියං සමය නිසා මුහුදු ජලය රට තුළට කා වැදී මිරිදිය හා එක්වීමයි.<br />
අධීක්ෂණයට ලක් කරන ලද පෙද්ශය අධික ෙලස දූෂණයට ලක් වූ ජලාශයක් ෙලස<br />
විස්තර කළ හැකි අතර, මළ අපදව්‍ය නිසා ෙබොෙහෝ දුරට දූෂණය වී ඇති බව දක්නට<br />
ලැබුණි.<br />
ෙබොල් ෙගොඩ වැව මාස 06 ක කාල සීමාවක් ඇතුලත දී ෙතෝරා ගන්නා ලද ස්ථාන 08 ක ජලෙය්<br />
ගුණාත්මක බව නිරීක්ෂණය කරන ලදී. ෙබොල්ෙගොඩ වැව කිවුල් දිය ජලාශයකි. ෙමහි<br />
ජල දූෂණය නිර්ණය කිරීම සඳහා ජලෙය් දියවී ඇති ඔක්සිජන් පමාණය සළකා බැලූ<br />
විට, ජල දූෂණය ඍතුමය ස්වභාවය අනුව සෑම ස්ථානයකම ෙවනස් වන බව පැහැදිලි<br />
විය. එෙසේම ෙබොල්ෙගොඩ වැව, ෙලඩ් (Pb) හා ෙකෝමියම් (Cr) යන මූලදව්‍ය වලින්<br />
සැළකිය යුතු ෙලස දූෂණයට ලක්ව ඇති බව නිරීක්ෂණය කළ හැකි විය. ෙකෙසේ<br />
ෙවතත් No3 මට්ටම සළකා බැලූ කළ ෙපෝෂ්‍ය දව්‍ය නිසා සිදුවන දූෂණය අඩු මට්ටමක<br />
පවතින බව කිව හැක. මල දව්‍ය වල හමුවන ඉ-ෙකෝලයි (E-coli) බැක්ටීරියාෙව්<br />
පමාණය ඍතුමය වශෙයන් වුවද, ඉහළ මට්ටමක පවතී.<br />
තලංගම වැව මාස 06ක කාලයක් තුළ ෙතෝරා ගන්නා ලද ස්ථාන 06 ජලෙය් ගුණාත්මක බව<br />
පරීක්ෂා කරන ලදී. කාබනික දූෂණය කැපී ෙපෙනන මට්ටමින් ෙනොතිබිණි.<br />
සාමාන්‍යෙයන් තලංගම වැව මධ්‍යම පමාණයකට දූෂණයට ලක්ව ඇති ජල ෙද්හයකි.<br />
අධ්‍යයනය කරන ලද පෙද්ශවල ජලෙය් දිය වූ ඔක්සිජන් පමාණට ඍතු වශෙයන්<br />
112
දර්ශක<br />
විෙශේෂයන්<br />
භාවිතෙයන් ඇළ<br />
ෙදොළ ජලෙය්<br />
ගුණාත්මක බව<br />
නිරීක්ෂණය<br />
කිරීම<br />
අප ජලය බැහැර<br />
කරලීෙම් පමිති<br />
උපමාන හා<br />
ධාරිතා මට්ටම්<br />
සංෙශෝධනය<br />
ෙවනත්වීම් වලට ලක් වන බව ෙපනුනි.ෙමම වැෙවහි ඇති ෙලඩ් හා ෙකෝමියම්<br />
පමාණය සළකා බැලූ විට මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් ෙදවන පන්තිෙය් 4 වන<br />
කාණ්ඩය යටතට ගැෙනන ජල ෙද්හයන් සඳහා ෙයෝජනා ෙකොට ඇති ලීටරයකට මිලි<br />
ගෑම් 0.002 මට්ටම ඉක්මවා ෙගොස් ඇති බව කිව හැකිය. ෙකෙසේ ෙවතත් ෙමම මට්ටම<br />
පානීය ජලෙය් තිබිය හැකි උපරිම මට්ටම එනම් ලීටරයකට මිලි ගෑම් 0.05ට වඩා අඩු<br />
අගයක පවතී. No3 මට්ටම හා TP මට්ටම සළකා බැලූ විට එය අවම මට්ටමක පවතින<br />
බව කිව හැක ජලෙය් තිබිය යුතු ෙකෝලිෙෆෝම් බැක්ටීරියා මට්ටම ගත් කළ මධ්‍යම<br />
පරිසර අධිකාරිය විසින් ෙයෝජිත තුන් වන පන්තිෙය් 3 වන කාණ්ඩයන් යටතට<br />
ගැෙනන ජල ෙද්හයන්ෙග් තිබිය යුතු මට්ටමට වඩා ඉහළ මට්ටමක පවතින බව කිව<br />
හැක. එබැවින් දිය නෑම ෙහෝ සම හා ෙමහි ජලය ස්පර්ශ වන ෙවනත් විෙනෝදාස්වාද<br />
කියාකාරකම් සඳහා ෙමම ස්ථානය ෙයෝග්‍ය ෙනොෙව්. ජල දූෂණය සිදුවීෙම් පවණතා<br />
ෙසොයා බැලීම සඳහා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් වැදගත් ජල ෙද්හයන්ෙග්<br />
ගුණාත්මක බව නිරතුරුවම අධ්‍යයනය කරයි.<br />
ෙම් යටෙත් මහනුවර හා නුවරඑළිය දිස්තික්ක වල ජලෙය් ගුණාත්මක බව වර්ධනය<br />
කිරීෙම් ව්‍යාපෘතියක් ජපානෙය් කිටැකුෂු ඉන්ටර්නැෂනල් ෙටක්ෙනො ඇෙසෝෂිෙය්ට්ස්<br />
(KITA) මුල්‍යාධාර යටෙත් සිදු කරන ලදී. ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් අරමුණ වනුෙය් පාසැල්<br />
සිසුන් හා මහජනතාව සඳහා පරිසර හිතකාමී ෙලස ලාභදායි කමයක් වන ෛජව දර්ශක<br />
භාවිතෙයනි. ජලෙය් දූෂණ මට්ටම ගණනය නිරීක්ෂණය කිරීෙම් කමෙව්දයක්<br />
හඳුන්වාදීමයි. ෙමම වැඩ සටහන යටෙත් ෛජව දර්ශක ශී ලංකාෙව් ගංගාවන් හි ෛජව<br />
දර්ශක භාවිතය පිළිබඳ අධ්‍යාපනික අත්ෙපොතක් පිළිෙයළ කරන ලදී.<br />
රෙට් සංවර්ධන අවශ්‍යතාවයන්ට අනුකූල වන පරිදි, වර්තමාන අප ජලය බැහැර<br />
කරලීෙම් පමිති උපමාන හා ධාරිතා මට්ටම් සංෙශෝධනය කිරීමට පියවර ෙගන ඇත.<br />
රෙට් සංවර්ධන අවශ්‍යතාවයන්ට ගැලෙපන අන්දමට නව අප ජල බැහැර කරලීෙම්<br />
පමිත් උපමාන හා ධාරිතා මට්ටම් අධීක්ෂණය කර ෙකටුම්පත් සකස් කිරීමට හා ඒවා<br />
සංෙශෝධනය කිරීමට, රාජ්‍ය අංශෙය් පරිපාලන නිලධාරින් හා විශ්ව විද්‍යාල<br />
ආචාර්යවරුන්ෙගන් සැදුම් ලත් මණ්ඩලයක් පත් ෙකොට ඇත. අප ජලය බැහැර<br />
කරලීෙම් පාලන කම කාර්යක්ෂම ෙලස පාලනය කිරීම සඳහා දැනට පවතිනා පමිතීන්<br />
සංෙශෝධනය කිරීමට ෙහේතුව නම් අප ජල බැහැර කරලීෙම් කාණ්ඩයන් පුළුල් කරන<br />
ෙලස අදාල පාර්ශ්වකරුවන් විසින් කරනු ලැබූ ඉල්ලීම් සහ පවත්නා අප ජල බැහැර<br />
කරලීම් අවම කිරීෙම් දී ඇතිවන ගැටළු ද සළකා ෙගනය. දිෙනන් දින වර්ධනය වන<br />
ෙමම ගැටළුවට විසඳුම් ෙසවීම සඳහා වඩාත් කාර්යක්ෂම, පුළුල් පමිතීන් හා ධාරිතා<br />
මට්ටම්, කාර්මික අපජලය බැහැර කරලීම සඳහා භාවිතා කිරීෙම් අටිෙයන්, මධ්‍යම<br />
පරිසර අධිකාරිය විසින් 2008 අංක 01 දරණ, ජාතික පාරිසරික ආරක්ෂාව සහ<br />
ගුණාත්මක නියමයන් සංෙශෝධනය හා යාවත්කාලීන කිරීමට තීරණය කරන ලදී.<br />
113
පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීම (EIA)<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිෙය් පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීෙම් අංශය මගින් සියළු නම් කරන ලද ව්‍යාපෘති සඳහා<br />
ඒවායින් සිදුවන පාරිසරික හානි අඩු කර ගැනීෙම් අරමුණින් ෙමම පාරිසරික ඇගයීම් කියාවලිය කියාවට<br />
නංවන ලදී. ෙමම කියාවලිෙය් දී කරුණු නිශ්චය කිරීෙම් රැස්වීම් කැඳවීම, තාක්ෂණීක ඇගයීම් කමිටු රැස්වීම,<br />
පරිසර ඇගයීම් වාර්තා ඇගයීම, මහජන අදහස් විමසීම ආදිෙයහි ව්‍යාපෘතිය සම්බන්ධ අනුමැතිය ෙහෝ<br />
පතික්ෙෂේපකරණය සඳහා අනුමැතිය ලබා දීම ෙහෝ එය පතික්ෙෂේප කිරීම වශෙයනි. 2010 ජූලි 01 වන දින<br />
සිට 2011 ජූන් දක්වා ව්‍යාපෘත් 06 කට අනුමැතිය ලබා ෙදන ලද අතර, ව්‍යාපෘති 04 ක කාල සීමාව දීර්ඝ<br />
කිරීම සිදු කරන ලදී. ඒ පිළිබඳ විස්තර පහත පරිදි ෙව්.<br />
12.3 වගුව - පරිසර බලපෑම් ඇගයීෙම් ව්‍යාපෘති<br />
ව්‍යාපෘතිය<br />
අනුමැතිය<br />
01. මාතර කතරගම දුම්ර්ය මාර්ගය දීර්ඝ කිරීෙම් අනුමැතිය ලැබී ඇත<br />
ව්‍යාපෘතිය - 11වන අදියර<br />
02. ෙකළවරපිටිය මුහුදු වැලි නිස්සාරණ ව්‍යාපෘතිය අනුමැතිය ලැබී ඇත<br />
03. උමා ඔය බහු කාර්ය සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය අනුමැතිය ලැබී ඇත<br />
04. හීලිං ආයුර්ෙව්ද සමාගම විසින් ෙලෝරා වත්ත, අනුමැතිය ලැබී ඇත<br />
ෙදොළුව කියාත්මක කළ කෘෂි භූමි සංවර්ධන<br />
ව්‍යාපෘතිය<br />
05. කිතුල්ගල ක්ෂද ජල විදුලි ව්‍යාපෘතිය අනුමැතිය ලැබී ඇත<br />
06. මාතෙල් සුදු ගඟ - ඕවල ක්ෂද ජල ව්‍යාපෘතිය අනුමැතිය ලැබී ඇත<br />
07. දක්ෂිණ ගමනාගමන සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය අනුමැතිය දීර්ඝ කරන ලදී<br />
08. ෙයෝජිත මහනුවර දිස්තික්ක කමිටු නිවාස ව්‍යාපෘතිය අනුමැතිය දීර්ඝ කරන ලදී<br />
09. ෙකොළඹ මහනුවර අතර ෙයෝජිත විකල්ප අධිෙව්ගී අනුමැතිය දීර්ඝ කරන ලදී<br />
මාර්ගය<br />
10. මහවැලි අධිකාරිය මගින් කියාත්මක ෙමොරගහකන්ද අනුමැතිය දීර්ඝ කරන ලදී<br />
කෘෂිකර්ම සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය<br />
වාර්තා ගත කාලය තුලදී, ජාතික පාරිසරික පනෙත් iv c යටෙත් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිෙය් පාරිසරික බපලෑම්<br />
ඇගයීෙම් ෙරගුලාසි අනුව ව්‍යාපෘති 40 ක් සඳහා අනුමැතිය ලැබුණි. මීට අමතරව අෙනකුත් ව්‍යාපෘති අනුමත<br />
කරන ආයතන සඳහා පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීෙම් කියාවලිය ස්ථාපිත කිරීමට තාක්ෂණික සහාය ලබා ෙදන<br />
ලදී.<br />
114
මූලික පාරිසරික පරීක්ෂණය (IEE)<br />
ෙමම පරීක්ෂණය කුඩා පරිමාන පරිසරයට අවම ෙලස හානි සිදු කරන ව්‍යාපෘති සඳහා සිදු කරන ලදී.<br />
සංකීර්ණ පාරිසරික බලපෑම් සිදු ෙනොකරන ෙමබඳු ව්‍යාපෘති සඳහා මූලික පාරිසරික පරීක්ෂණ සිදු කිරීම<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිෙය් පාෙද්ශීය කාර්යාල වලට භාර කරන ලදී. සමාෙලෝචනය සිදු කළ කාල සීමාව<br />
තුළදී මූලික පාරිසරික පරීක්ෂණ පවත්වා ව්‍යාපෘති 529 කට අනුමැතිය ලබා ෙදනු ලැබූ අතර එක්<br />
ව්‍යාපෘතියක් පතික්ෙෂේප විය.<br />
උපාය මාර්ගික පාරිසරික ඇගයුම් කියාත්මක කිරීම<br />
උතුරු පළාත සඳහා උපාය මාර්ගික පාරිසරික ඇගයුම් (SEA)<br />
උපාය මාර්ගික පාරිසරික ඇගයුම් යනු පාරිසරික ඇගයීම්, පතිපත්ති, සැළසුම් හා වැඩ සටහන් වලට අදාලව<br />
කියාත්මක කිරීමයි. ශී ලංකාව ආසියාෙව් ෙමම කමය කියාත්මක වන රටවල් කිහිපය අතරින් එකකි. උතුරු<br />
පළාත සඳහා සවිස්තරාත්මක උපාය මාර්ගික පාරිසරික ඇගයුම් කියාවට නැංවූ අතර ෙමය උතුරු පළාෙත්<br />
යාපනය, වවුනියාව, කිළිෙනොච්චිය, මුලතිව්, මන්නාරම පෙද්ශ වල, 2009 වර්ෂෙය් යුධ ගැටුම් අවසන් වූ<br />
වහාම සිදු කරන ලදී. උතුරු පළාෙත් සිදු කළ ෙමම උපාය මාර්ගික පාරිසරික ඇගයීම, අදාල රාජ්‍ය ආයතන,<br />
එනම් වන සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව, වන ජීවී සංරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව, භූ විද්‍යා සමීක්ෂණ හා<br />
පතල් කාර්යාංශය, ජල සම්පත් මණ්ඩලය, සංචාරක සංවර්ධන අධිකාරිය, අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලය,<br />
ආපදා කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානය වන ඒවාෙය් කියාකාරී සහභාගිත්වය ඇතිව සිදු ෙකරුණි.<br />
උපකමශීලී පාරිසරික ඇගයීම් යටෙත්, වනාන්තර, වන ජීවී පෙද්ශ හා අලිමංකඩවල් ෙමන්ම අෙනකුත්<br />
සුවිෙශේෂී පාරිසරික පද්ධති වැනි පාරිසරික සංෙව්දී පෙද්ශ, සංරක්ෂණය සඳහා ෙතෝරා ෙගන ඇත. ෙමම<br />
අධ්‍යයනෙය් මූලික අරමුණ වනුෙය් කිසිදු අවහිරතාවයකින් ෙතොරව අදාල සංවර්ධන කටයුතු සිදු කරනු ලබන<br />
ආයතන වලට තම කටයුතු සිදු කිරීමට හැකියාවක් ලැෙබන පරිදි අවස්ථාවන් සිතියම් ගතෙකොට ෙපන්වා<br />
දීමයි. ෙමමගින් අනවශ්‍ය පමාද ෙදෝෂ හා ගැටළු වළක්වා ෙගන උතුරු පළාත සීග ෙලස සංවර්ධනයට<br />
අවකාශ සපයයි. ෙමම අධ්‍යයනෙය් අරමුණ වනුෙය් රෙට් සීග සංවර්ධන ඇරඹුම් වලදී ආපදා වලින් ඇතිවිය<br />
හැකි අවධානය අඩු කිරීෙම් කියාවලීන් ඒකාබද්ධ කිරීම වන අතර ඒ සඳහා අවශ්‍ය මුල්‍ය අනුගහය එක්සත්<br />
ජාතීන්ෙග් සංවර්ධන වැඩ සටහන මගින් ලබා ෙද්. සාමාන්‍ය ජනතාවෙග් පෙයෝජනය සඳහා උපකමශීලී<br />
පාරිසරික ඇගයීම් සම්බන්ධ ඩිජිටල් සිතියම් සකසා ඇත.<br />
ගම්පහ දිස්තික්කය සඳහා උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීම්<br />
ගම්පහ දිස්තික්කය සඳහා උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීම් සිදු කර ඇත. ෙමම දිස්තික්කෙය් කර්මාන්ත ශාලා<br />
වලින් සිදු වන්නා වූ බලපෑම් පධාන ගැටළුවක් වී ඇති බැවින්, ඒ සම්බන්ධව සවිස්තරාත්මක සමීක්ෂණ සිදු<br />
ෙකොට ඇත.<br />
115
හම්බන්ෙතොට දිස්තික්කය සඳහා උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීම්<br />
හම්බන්ෙතොට දිස්තික්කය සඳහා සිදුකළ උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීෙම් පධාන අරමුණක් නම් එම<br />
පෙද්ශෙය් ඇති අලි මිනිස් ගැටුම අවම කරලීම සඳහා සුදුසු පාරිසරික පෙද්ශයන් හඳුනා ගැනීමයි. මීට<br />
අමතරව ගුවන් ෙතොටුපල, වරාය, කිකට් කීඩාංගනය, කාර්මික පෙද්ශ හා සංචාරක කර්මාන්තය වැනි<br />
අෙනකුත් සංවර්ධන ව්‍යාපෘති සඳහා ද අවශ්‍ය පමණට භූමිය ෙවන් ෙකොට ඇත අවසාන කලාපීය සැළසුම හා<br />
උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීෙම් නිර්ෙද්ශයන් ඉදිරි කටයුතු සඳහා නාගරික සංවර්ධන අධිකාරියට ෙයොමු<br />
ෙකොට ඇත.<br />
ඌව සහ මධ්‍යම පළාත් සඳහා උපකමශීලී පාරිසරික ඇගයීම්<br />
ෙමම කටයුත්ත දැනට සිදු ෙවමින් පවතී. ෙමහි පගතිය සමාෙලෝචනය හා සම්බන්ධිත පාර්ශ්ව ෙවතින්<br />
කරුණු විමසා බැලීම සඳහා ෙමෙහයුම් කමිටුවක් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් පත් ෙකොට ඇත. ෙම්<br />
සම්බන්ධව අති පතිකාවක් ද මුදණය ෙකොට ඇති අතර එය රාජ්‍ය ආයතන අතෙර් ෙබදා හැර ඇත.<br />
උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීෙම් ෙරගුලාසි<br />
උපාය මාර්ග පාරිසරික ඇගයීෙම් ෙරගුලාසි ෙකටුම්පෙත් වාර්තාවක්, නව ව්‍යාපෘති වල විස්තර ඇතුලත්<br />
ෙකටුම්පතක් සකසා අමාත්‍යාංශය හරහා නීති ෙකටුම්පත් සම්පාදක ෙවත ෙයොමු කිරීමට මධ්‍යම පරිසර<br />
අධිනාරිය පියවර ෙගන ඇත<br />
පාරිසරික ආරක්ෂණ බලපත කමය (EPL)<br />
ෙමය කර්මාන්ත ශාලා වලින් සිදු කරන දූෂණය පාලනය කිරීම සඳහා ෙයොදා ගන්නා පධාන කමයකි. ෙමම<br />
බලපත කමය කියාත්මක කිරීම මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිෙය් පාෙද්ශීය කාර්යාල වලට පවරා ඇති අතර, ඒවා<br />
නිකුත් කර ඇති පමාණය පහත පරිදිය<br />
12.4 වගුව - පාරිසරික ආරක්ෂණ බලපත<br />
“ඒ“ කාණ්ඩය “බී“ කාණ්ඩය අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලෙය්<br />
එකඟතාවය ඇතිව<br />
නව බලපත නව බලපත බලපත අළුත් නව බලපත බලපත අළුත්<br />
බලපත අළුත් කිරීම්<br />
කිරීම්<br />
කිරීම්<br />
නිකුත් කළ 789 1229 1335 68 84 150<br />
පතික්ෙෂේප<br />
කළ<br />
1 - 2 - - -<br />
ජාතික හරිත සම්මාන පදානය<br />
පාරිසරික තිරසර බව රැෙකන පරිදි කියාත්මක වන ආයතන හඳුනා ෙගන ඒවාට සම්මාන පධානය කිරීෙම්<br />
කම ෙව්දයක් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් ආරම්භ ෙකරුණි. පරිසර හිතකාමී ෙලස තම ආයතන<br />
පවතිවාටගන යාමට මහජනතාව උනන්දු කරවීෙම් අටිෙයන් විවිධ කර්මාන්ත, පළාත් පාලන ආයතන හා<br />
විදුහල් සඳහා විවිධ සම්මාන රැසක් පධානය කරන ලදී.<br />
116
2011 වසර සඳහා වන හරිත සම්මාන ප් රධානය 2011 අෙගෝස්තු 23 දින අතිගරු ජනාධිපතිතුමන් ෙග්<br />
පධානත්වෙයන් බණ්ඩාරනායක සම්මන්තණ ශාලාෙව් දී පැවැත්වුණි.<br />
පාරිසරික ෙල්බල්<br />
ෙමම කමය යටෙත් ඉතා ෙහොඳ පාරිසරික සුරැකුම් කමෙව්ද හා පිරිසිදු නිෂ්පාදන කම අනුගමනය කරන විට<br />
නිෂ්පාදන හා ෙසේවා සඳහා විශිෂ්ඨ පාරිසරික සහතික පත පධානයන් සිදු කරනු ලබයි. ෙමම වැඩ සටහන<br />
සඳහා හැඳින්වීමක්, අරමුණු, ෙතෝරා ගැනීෙම් මූලික සුදුසුකම් හා නිෂ්පාදන හා ෙසේවාවන් සඳහා වන කාණ්ඩ<br />
ඇතුලත් වාර්තාවක් සකසා ඇත. එෙසේම ෙම් සඳහා පරිපාලන සැළසුමක් හා නිෂ්පාදන සඳහා සාමාන්‍ය හා<br />
විෙශේෂිත අවශ්‍යතා වලට ෙසේවා සකස් ෙකොට ඇත.<br />
පරිසර හිතකාමී සත්ව ෙගොවිපල ඇති කිරීෙම් වැඩ සටහන්<br />
සත්ව ෙගොවිපල ආශිතව සිදුවන්නා වූ පරිසර දූෂණය අවම කිරීම සඳහා ෙසෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය, සත්තව<br />
නිෂ්පාදන ෙදපාර්තෙම්න්තුව, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය හා පළාත් පාලන අමාත්‍යාංශය වන<br />
ආයතනයන්ෙගන් සැදුම්ලත් උපෙද්ශන කමිටුවක් පත් කර ඇති අතර, ෙමම ගැටළුව සඳහා විසඳුමක් ◌ාසවීම<br />
ෙමම වැඩ සටහෙනහි අරමුණයි.<br />
පාරිසරික ශබ්ද පාලනය<br />
පාරිසරික ශබ්ද පාලනය දැනට පවත්නා කර්මාන්තශාලා ආශිත ශබ්ද සම්බන්ධ ෙරගලාසි සංෙශෝධනය කිරීම<br />
සඳහා, කාර්මික තාක්ෂණික ආයතනය හා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය අතර ෙකොන්ත් රාත් ගිවිසුමක් අත්සන්<br />
කරනු ලැබිණ. ෙමම කාර්යය 2011 වසර තුල අවසන් කිරීමට බලාෙපොෙරොත්තු ෙව්.<br />
වාහන වල නලා මගින් නිකුත් වන ශබ්දය සඳහා ෙරගුලාසි<br />
ෙමම ෙරගුලාසි සැකසීම අවසන් ෙකොට ඇති අතර එය අනුමැතිය සඳහා නීතිපති ෙදපාර්තෙම්න්තුව ෙවත<br />
යවා ඇත.<br />
පාසැල් නියමු වැඩ සටහන<br />
වාර්තා කරන ලද කාලය තුල පාසැල් නියමු පදක්කම් පදානය සිදු කර පහත ආකාරයට පදක්කම් ෙබදා ෙදන<br />
ලදී.<br />
117
12.5 වගුව - පාසැල් නියමු පදක්කම්<br />
අංකය පදක්කම් වර්ගය සංඛ්‍යාව<br />
1 තුරුලතා 1667<br />
2 විහඟ 1461<br />
3 ෙසොබා 587<br />
4 පරිසර නියමු 8042<br />
5 හරිත 1853<br />
6 රජත 257<br />
7 ස්වර්ණ 17<br />
රාජ්‍ය හා රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන එකමුතුව<br />
පරිසර කළමනාකරණය හා සංරක්ෂණය සඳහා පජාවෙග් සහභාගිත්වය උපරිමෙයන් ලබා ගැනීමට, රාජ්‍ය<br />
ෙනොවන ආයතන වලට ඇති හැකියාව මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය ෙමන්ම පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් ද ෙහොඳින්<br />
අවෙබෝධ ෙකොට ෙගන ඇත. එබැවින් රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන හා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය අතර පසුගිය<br />
අවුරුදු වල සිට නිරන්තර සාකච්ඡා පැවැත්වීම, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියට තම කාර්යයන් කරෙගන යෑමට<br />
මහඟු පිටිවහලකි. මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය හා පරිසරය සමඟ කටයුතු කරන රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන සමඟ<br />
එක් වී කටයුතු කරන රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන සමඟ ද්වී පාර්ශ්වීය සාකච්ඡා සාමාජිකයන් 125 ෙදෙනකුෙග්<br />
සහභාගිත්වය ඇතිව පවත්වා ඇත. ෙමහි පතිඵලයක් ෙලස, ෙමම වසර සඳහා දිවයින පුරා කියාත්මක කිරීමට<br />
හැකි කියාකාරී සැළස්මක්, රාජ්‍ය ෙනොවන ආයතන සම්බන්ධීකරණෙයන් සිදු කිරීමට මධ්‍යම පරිසර<br />
අධිකාරිය එකඟ වී ඇත.<br />
ජාතික රුක් ෙරෝපණ ව්‍යාපෘතිය<br />
පරිසර අමාත්‍යාංශය විසින් කියාත්මක කළ ‘දැයට ෙසවණ‘ රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහන සඳහා මධ්‍යම පරිසර<br />
අධිකාරිය කියාකාරී ෙලස සහභාගි වන ලදී. ඒ අනුව මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් විෙශේෂ පැල සිටුවීෙම්<br />
වැඩ සටහන් 4 ක් ෙකොළඹ (ෙකෝට්ෙට් - කිරුලපන ඇල), ගම්පහ (වතුමුල්ල ඇල), කුරුණෑගල<br />
(ෙපෝද්දලුෙපොත වැව) හා මහනුවර (පිඟා ඔය) දිස්තික්ක වල සිදු කරන ලදී.<br />
අෙනකුත් දිස්තික්ක වල ද ෙමම ව්‍යාපෘතිය කියාත්මක කිරීම සඳහා කෑගල්ල, ෙමොනරාගල, තීකුණාමලය,<br />
මාතර හා යාපනය යන පෙද්ශ වල පැල තවාන් සකසන ලදී. එක් දිස්තික්කයක් සඳහා පැල 2500 ක් පමණ<br />
ලබා ෙදන ලදී.<br />
ෙඩංගු මර්ධන වැඩ සටහන<br />
ෙමම වැඩ සටහන අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශෙය් මූලිකත්වය යටෙත් පාසැල් සිසුන් ෙග් සහභාගිත්වෙයන්<br />
ෙකොළඹ, කුරුණෑගල, අම්පාර දිස්තික්කවල සිදු කරන ලදී. ෙපොලිස් ෙදපාර්තෙම්න්තුව, ෙසෞඛ්‍ය<br />
118
ෙදපාර්තෙම්න්තුව, ශී ලංකා විෙද්ශ ෙසේවා නියුක්ති කාර්යාංශය, ෙපොල් සංවර්ධන මණ්ඩලය, ගාම නිලධාරින්<br />
හා පජා පාදක ආයතන වැනි ආයතනයන් ද තම පෙද්ශය තුළ ෙඩංගු ව්‍යාප්තිය වැළකීමට ෙම් යටෙත් පියවර<br />
ගන්නා ලදී.<br />
1980 අංක 47 දරණ ජාතික පාරිසරික පනෙත් සංෙශෝධන<br />
කාර්යක්ෂම ෙලස පරිසර සංරක්ෂණය සිදු කිරීම සඳහා, 1980 අංක 47 දරණ ජාතික පාරිසරික පනෙත් එන<br />
2008 ෙනො. 26 දරණ පනත, නඩු පැවරීෙම් කියාවලිය ශක්තිමත් කිරීමට හැකි වන පරිදි සංෙශෝධනය කිරීමට<br />
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් පියවර ගන්නා ලදී. නීති ෙකටුම්පත් ෙදපාර්තෙම්න්තුව විසින් දක්වන ලද<br />
අදහස් මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් අවෙබෝධ කර ගත් අතර ඒවාට පතිචාර දැක්වීම සිදු කරමින් පවතී.<br />
12.6 වගුව - නීති පැනවීෙම් අංශෙය් පගතිය<br />
කියාකාරකම 2010 ජූලි 01 සිට 2011 ජූනි 31<br />
දක්වා පගතිය<br />
පවරන ලද නඩු 122<br />
පරිසර ආරක්ෂණ බලපත අවලංගු කිරීම් 90<br />
වගන්ති 20<br />
ෙහේතු දැක්වීම්/අභියාචනා 18<br />
119
පිළිසරු කසළ කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතිය<br />
පිළිසරු ව්‍යාපෘතිය 2008.01.01 දින සිට ෙතවසරක කාල සීමාවක් සඳහා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය යටෙත්<br />
කියාත්මක කරනු ලබන අතර ෙමහි ඇස්තෙම්න්තු ගත පිරීවැය රුපියල් බිලියන 5.6 කි. ෙමමගින් ඝණ<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ජාතික පෙව්ශයක් ලබා ගැනීම අදහස් ෙකෙර්.<br />
පිළිසරු ව්‍යාපෘතිෙය් අරමුණු 5 කි.<br />
1. ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා ජාතික පතිපත්තියක් සැකසීම<br />
2. ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය පිළිබඳ ජාතික උපාය මාර්ග සැලැස්ම කියාවට නැංවීම<br />
3. ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණයට අදාල පාර්ශ්වකරුවන් අධ්‍යාපනය හා දැනුවත් කිරිම තුලින් ධාරිතා<br />
වර්ධනය කිරිම.<br />
4. කසළ කළමනාකරණ ව්‍යාපෘති වැඩ සටහන් කියාත්මක කිරීම සඳහා පළාත් පාලන ආයතන වලට<br />
අවශ්‍ය පහසුකම් සැපයීම<br />
5. කාර්යක්ෂම ෙලස නීතිමය පියවර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය නීතිමය සංෙශෝධන සිදු කිරීම<br />
2011 සැප්තැම්බර් මස වනවිටපළාත්පාලන ආයතන 80 ක ව්‍යාපෘතිය ක් රියාත්මක කර ඇති අතර ඝණ<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය යටෙත් පළාත් පාලන ආයතන වල යටිතල පහසුකම්, උපකරණ, පාඨමාලා හා<br />
ධාරිතා වර්ධනය කිරීම සිදු කර ඇත.<br />
මූල්‍යමය විස්තර<br />
මුළු පිරිවැය ඇස්තෙම්න්තුව - රු. මිලියන 5,675<br />
2011 වර්ෂෙය් සැප්තැම්බර් මස වන විට සමුච්චිත වියදම - රු. මිලියන 1,113<br />
2011 වර්ෂය සදහා ඇස්තෙම්න්තුව - රු. මිලියන 712<br />
2011 වර්ෂෙය් සැප්තැම්බර් මස වන විට වියදම - රු. මිලියන 285<br />
පගතිය - 2010 ජූලි මස සිට 2011 ජූනි දක්වා<br />
විශාල හා මධ්‍යම පමාණෙය් ෙකොම්ෙපෝස්ට් අංගන ස්ථාපිත කිරීම<br />
ෙපොෙළොන්නරුව, කළුතර, මැදිරිගිරිය, ෙකොෙළොන්නාව, අනුරාධපුර යන පෙද්ශවල ෙකොම්ෙපෝස්ට් අංගන<br />
ස්ථාපිත කිරීම අවසන් කර ඇත.<br />
සනීපාරක්ෂක බිම් පිරවුම් ස්ථාපිත කිරීම<br />
පරිසර අධිකාරිය මගින් සනීපාරක්ෂක බිම් පිරවුම් ස්ථාන මාලමුල්ල (කළුතර), අනුරාධපුර, හික්කඩුව,<br />
ෙගෝනදිකවත්ත යන පෙද්ශවල ස්ථාපිත කිරීම සදහා ෙකොරියාෙව් එක්සිම් බැංකුව (Eximbank) මගින්<br />
ආර්ථික සංවර්ධන සහෙයෝගීතා අරමුදල හරහා ණය ආධාර ලබා ගැනීම සදහා ඉල්ලුම් කර ඇත.<br />
ඝන අපදව්‍ය කළමනාකරණ වැඩසටහන්<br />
පිළිසරු ව්‍යාපෘතිය මගින් පළාත් පාලන ආයතන, පාසැල්ල ආගමික ස්ථානවලට ඔවුන්ෙග් ඉල්ලීම මත<br />
ෙකොම්ෙපෝස්ට් බදුන් 2,714 ක් ෙබදා දුන් අතර අපදව්‍ය එකතු කිරීෙම් බදුන් කට්ටල 361 ක් විවිධ පෙද්ශවලා<br />
ෙනොමිලෙය් ෙබදා දුනි.<br />
120
ජාතික පසුභාවිත ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය කළමනාකරණය කිරීෙම් ව්‍යාපෘතිය<br />
භාවිතෙයන් ඉවත් කරනු ලබන අපදව්‍ය විවෘත ස්ථානවල අපහරණය කිරීම හා ඒවා පිළිස්සීම ෙම් වන විට<br />
පබල තර්ජනයක් බවට පත්ව ඇති අතර එම අපදව්‍ය බැහැර කිරීමට කළමනාකරණ කමෙව්දයක් ෙනොතිබීම<br />
ෙමම ගැටළු තවත් තීව කරයි. ෙමම ගැටළුවට විසදුමක් ෙලස පරිසර අධිකාරිය විසින් පසුභාවිත<br />
කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතිය පරිසර අමාත්‍යංශෙය් මාර්ෙගෝපෙද්ශකත්වය යටෙත් කියාවට නංවයි. ව්‍යාපෘකිය<br />
සදහා ඇස්තෙම්න්තු කරන ලද මුළු පිරිවැය රු. මිලියන 1,257.2ක් වන අතර ව්‍යාපෘති කාලසීමාව 2007 සිට<br />
2012 වසර දක්වා ෙව්.<br />
ව්‍යාපෘතිෙය් පධාන අරමුණු<br />
• හායනය ෙනොවන ප්ලාස්ටික් / ෙපොලිතීන්, වීදුරු වැනි අපදව්‍ය අෙනකුත් ඝන අපදව්‍යවලින් ෙවන්<br />
කිරීම සදහා මහජනයා දැනුවත් කීරීම<br />
• ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය එකතු කිරීම සඳහා දීප ව්‍යාප්ත ජාලයක් ස්ථාපිත කිරීම<br />
• ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය පතිචතකීකරණය කිරීම සඳහා දීප ව්‍යාප්ත ජාලයක් ස්ථාපිත කිරීම<br />
වාර්ෂිකව ප්ලාස්ටික් ආශිත නිෂ්පාදන හා අපදව්‍ය වශෙයන් ප්ලාස්ටික් ෙමටික් ෙටොන් ලක්ෂ 2 ක් පමණ<br />
දිවයිනට ආනයනය කරනු ලබයි. ෙමම පමාණෙයන් සියයට 30 ක පතිශතයක් නැවත අපනයනය කරනු<br />
ලබන අතරම බහුතරය නිසි පිරිපහදුවකින් ෙතොරව හානිදායි වන අයුරින් පරිසරයට මුදා හරිනු ලබයි. ෙමම<br />
වැඩ සටහන මගින් ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය හැකි උපරිම අයුරින් පතිචකීකරනය කරනු ලබන අතර එම නිසා<br />
විෙද්ශ විනිමය ඉතිරි කිරීමට ද හැකි ෙව්.<br />
පධාන උපාය මාර්ග<br />
• සෑම පළාත් පාලන ආයතනයකම ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා වූ ආයතනික යාන්තණය<br />
ශක්තිමත් කිරීම<br />
• ඝණ අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම් සිථාපිත කිරීම ෙහෝ විකල්ප කමෙව්ද<br />
වලට අනුවර්තනය වීම.<br />
මූල්‍යමය විස්තර<br />
ඇස්තෙම්න්තු කරන ලද මුළු පිරිවැය - රු. මිලියන 1257.20<br />
2011 වසෙර් සැප්තැම්බර් මස වන විට සමුච්ච්ත වියදම - රු. මිලියන 235<br />
2011 වර්ෂය සඳහා අයවැය මගින් ෙවන් කරන ලද මුදල-රු. මිලියන 100<br />
2011 වසෙර් සැප්තැම්බර් මස අග වන විට වියදම - රු. මිලියන 28<br />
121
පගතිය 2010 ජූලි සිට 2011 ජූනි දක්වා<br />
පිවිතුරු පරිසරයක් ඇති කරලීම සඳහා පසු භාවිත ප්ලාස්ටික් කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතිය මගින් මහගු<br />
දායකත්වයක් සපයයි. ෙම් සඳහා ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය භාවිතය හා බැහැරලීම සම්බන්ධෙයන් දැනුවත් කිරීෙම්<br />
වැඩ සටහන් කිහිපයක් පවතිවන ලදී. පාසැල් ළමුන්, දහම් පාසැල් ගුරුවරුන්, රජෙය් නිළධාරින්,<br />
කුටුම්බයන් , රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධාන, සාමාජිකයන් ඉලක්ක කර ෙගන දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන් 83 ක්,<br />
වැඩමුළු 20 ක් හා එක් පාරිසරික කඳවුරක් පවත්වන ලදී.<br />
අපදව්‍ය කළමනාකරණය සඳහා රජෙය් ආයතනවල ධාරිතාවය වැඩි කිරීමට අවශ්‍ය යටිතල පහසුකම්<br />
නංවාලීම සදහා අපදව්‍ය එකතු කිරීෙම් බදුන් 1300ක්, අපදව්‍ය එකතු කිරීෙම් කවර 99,200ක් අපදව්‍ය එකතු<br />
කිරීෙම් ටැක්ටර් 05ක්, අපදව්‍ය එකතු කිරීෙම් ෙට්ලර් 08ක් , අපදව්‍ය ෙවන් කිරීම සදහා ස්ථිරසාර<br />
ෙගොඩනැගිලි 25ක් ෙබදා ෙදන ලදී.<br />
මීට අමතරව ප්ලාස්ටික් අපදව්‍ය භාවිතය පිළිබද විවිධ පවර්ධන වැඩසටහන් එනම් පාරිසරික වැඩසටහන්<br />
38ක් විකාශය කිරීම, ජාතික මට්ටෙම් පවර්ධන කදවුරු 09ක් හා පළාත් මට්ටෙම් පවර්ධන කදවුරු 07ක්<br />
පවත්වන ලදී.<br />
2012 කියාකාරී සැලැස්ම<br />
කියාකාරකම<br />
රු.මිලියන<br />
අපදව්‍ය එකතු කිරීම හා ප් රතිචකීකරණය පිළිබදව වූ කියාකාරකම් 157<br />
දැනුවත්භාවය, පුහුණු හා සංවර්ධන කියාකාරකම් 14<br />
පවර්ධන කදවුරු 121.2<br />
පර්ෙය්ෂණ හා සංවර්ධන කටයුතු 6<br />
ෙමෙහයුම් පිරිවැය 80<br />
122
2012 කියාකාරී සැලැස්ම(මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය)<br />
කියාකාරකම<br />
රු.000<br />
පාරිසරික බලපෑම් ඇගයීම 300<br />
පාරිසරික සම්පත් කළමනාකරණය 750<br />
පර්ෙය්ෂණ යා විශේල්ෂීත ව්‍යාපෘති 150<br />
පරිසර දූෂණ පාලනය 750<br />
පධාන පාරිසරික පරාමිතීන් පසු විපරම් කිරීම 2,000<br />
කසළ කළමනාකරණය 750<br />
පරිසර අධ්‍යාපනය හා දැනුවත් කිරීම් 500<br />
පාරිසරික නීති බල ගැන්වීම 1,000<br />
සැළසුම් සහ ෙමෙහයුම් 300<br />
පාරිසරික ෙසේවා ෙබදා හැරීම හා කළමනාකරණය 1,000<br />
පුනරාවර්තන වියදම් 293,450<br />
ගමන් වියදම් 15,500<br />
සැපයුම් 26,100<br />
නඩත්තු කටයුතු 15,500<br />
ගිවිසුම්ගත ෙසේවාවන් 63,450<br />
මාරු කිරීම් 7,500<br />
පුනරාවර්තන වියදම්වල එකතුව 421,500<br />
මූලධන වත්කම් පුනරුත්ථාපනය හා සංවර්ධනය කිරීම<br />
ෙගොඩනැගිලි සංවර්ධනය 5,000<br />
ස්ධාවර වත්කම්<br />
ලී බඩු හා කාර්යාල උපකරණ 10,000<br />
විද්‍යාගාර උපකරණ 2,000<br />
ෙගොඩනැගිලි හා වහයන් 7,000<br />
අෙනකුත් පාග්ධන වත්කම්<br />
දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන් 5,000<br />
ෙපොත් මිලදී ගැනීම 1,000<br />
පාග්ධන වියදම්වල එකතුව 30,000<br />
විෙශේෂ ව්‍යපෘති<br />
පිළිසරු ව්‍යාපෘතිය 712,400<br />
පසුභාවිත ප්ලාස්ටික් කළමනාකරණ ව්‍යාපෘතිය 100,000<br />
ශී ලංකා පරිසර දූෂණ කියාකාරකම් වල දත්ත සංවර්ධනය කිරීම 5,000<br />
පුෙරෝගාමී වැඩ සටහන් (වැඩ සටහන් ෙමෙහයවීම) 5,000<br />
රෙටහි ඇති ගංඟා කිහිපයක ජලෙය් ගුණාත්මක බව 500<br />
සම්පූර්ණ එකතුව 822,900<br />
123
සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය<br />
හැඳින්වීම<br />
ඉන්දියානු සාගරෙය් බටහිර නැෙගනහිර නැව් මාර්ගය අසල උපාය මාර්ගික වශෙයන් වැදගත් ස්ථානයක ශී<br />
ලංකාව පිහිටා තිබීම ද, ඉදිරි දශකය තුළ වැඩි වන බවට අදහස් කර ඇති නාවික පවාහන කටයුතු ද ෙකොළඹ,<br />
හම්බන්ෙතොට සහ තීකුණාමලය යන වාණිජ වරායවල ධාරිතාව වැඩි කිරීම ෙවත අවධානය ෙයොමු කර ඇත.<br />
තවද මහින්ද චින්තන ඉදිරි වැඩ සටහන අනුව යමින් සංචාරක කර්මාන්තෙය් සහ සාමුදය ආශිත<br />
කර්මාන්තවල සීග සංවර්ධනයක් ද අෙප්ක්ෂා ෙකෙර්. ෙමම පවනතා ෙහේතු ෙකොට ෙගන, ෙතල් සහ<br />
රසායනික දව්‍ය ඉහිරුම ෙහෝ නැව් මගින් අපදව්‍ය ෙහලීම නිසා ෙහෝ අනිකුත් දූෂක දව්‍යයන් සමුද පරිසරයට<br />
එක්වීම නිසා ශී ලංකාෙව් සමුදීය පරිසරය දූෂණය විෙම් බලවත් අවදානමකට මුහුණ පා ඇත. එබැවින්<br />
සමුදුර පරිසරයට පැමිණිය හැකි එම උවදුරු අවම කිරීම සඳහා දැනුවත්කිරීම, සූදානම සහ අවශ්‍ය හැකියාව<br />
වර්ධනය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වී ඇත.<br />
1981 වර්ෂෙය් අංක 59 දරන සමුද දූෂණය වැළැක්වීෙම් පනත අනුව සමුද දූෂණය වැළැක්වීෙම් අධිකාරිය<br />
ස්ථාපනය කරන ලදි. සමුද දූෂණය සිදුවන අවස්ථාවන් හී දී අවශ්‍ය කටයුතු කිරීම සහ ශී ලංකා රජයට අදාළ<br />
වන සමුද් ර දූෂණය පිළිබඳ අන්තර්ජාතික සම්මුතීන් කියාත්මක කිරීම උෙදසා අධිකාරිය ෙවත පැවරී තිබුණ<br />
ෛනතික බලතල ශක්තිමත් කිරීමට, එවකට පැවති පනත අවලංගු ෙකොට 2008 වර්ෂෙය් අංක 35 දරන සමුද<br />
දූෂණය වැළැක්වීෙම් පනත සම්මත කරන ලදුව, එය 2009 ජනවාරි 01 දින සිට කියාත්මක කරන ලදි. ෙමම<br />
පනත අනුව ෙමම අධිකාරිය සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය ෙලස නම් කරන ලදී.<br />
වගකීම් සහ කාර්යයන්<br />
• සමුදීය දූෂණය වැලැක්වීෙම් පනෙත් විධිවිධාන සහ ඒ යටෙත් ඇති කරන ලද නිෙයෝග ඵලදායි<br />
ෙලසත් කාර්යක්ෂම ෙලසත් පරිපාලනය කිරීම හා කියාත්මක කිරීම.<br />
• ශී ලංකා ජල තීරෙය් ෙහෝ නීතිය මගින් මතු අනාගත දිනකදී පකාශයට පත් ෙකෙරන ෙවනත් යම්<br />
සමුද කලාප තුල ෙහෝ ශී ලංකාෙව් ෙපර ෙවරළ සහ ෙවරළ කලාපය තුල නැව් ආශිත<br />
කාර්යයන්ෙගන් සහ ෙවරළ ආශිත සමුදය සම්බන්ධ කාර්යයන්ෙගන් දූෂණය වීම වැළැක්වීම,<br />
අඩුකිරීම, පාලනය කිරීෙම් සහ කළමනාකරණ කාර්යයන් සඳහා වූ ෙයෝජනා කමයන් සකස් කිරීම<br />
සහ කියාෙව් ෙයදවීම.<br />
• ශී ලංකා ජල තීරෙය් ෙහෝ නීතිය මගින් මතු අනාගත දිනකදී පකාශයට පත් ෙකෙරන ෙවනත් යම්<br />
සමුද කලාප තුල ෙහෝ ශී ලංකාෙව් ෙපර ෙවරළ සහ ෙවරළ කලාපය තුල නැව් ආශිත යම්<br />
කටයුත්තකින් උද්ගත වන දූෂණය වීම වැළැක්වීෙම්, අවමකිරීෙම්, පාලනය කිරීෙම් ෙහෝ<br />
124
කළමනාකරණය කිරීෙම් කාර්යය සඳහා ෙවනත් ෙදපාර්තෙම්න්තු, නිෙයෝජ්‍යායතන සහ රජෙය් සහ<br />
ෙපෞද්ගලික ආයතන සමග සහෙයෝගෙයන් පර්ෙය්ෂණ පැවැත්වීම.<br />
• ශී ලංකා ජල තීරෙය් ෙහෝ නීතිය මගින් මතු අනාගත දිනකදී පකාශයට පත් ෙකෙරන ෙවනත් යම්<br />
සමුද කලාප තුල ෙහෝ ශී ලංකාෙව් ෙපර ෙවරළ සහ ෙවරළ කලාපය තුල නැව් ආශිත යම්<br />
කටයුත්තකින් යම් ෙතල් වර්ග කිසිවකින් ෙහෝ හානිකර දව්‍ය කිසිවකින් දූෂණය වීම මඟ හරවා<br />
කළමනාකරණය කිරීමට, සුරක්ෂිත කිරීමට හා ආරක්ෂා කිරීමට පියවර ගැනීම<br />
• යම් ෙතල් වර්ගයක්, හානිකර දව්‍ය කිසිවක් ෙහෝ ෙවනත් යම් දූෂක දව්‍යයක් සඳහා පමාණවත් සහ<br />
ෙයෝග්‍ය පතිගහන පහසුකම් සැලසීම.<br />
• ශී ලංකා රජය විසින් ස්ථිර කිරීම, පිළිගැනීම, එකඟ වීම ෙහෝ අනුමත කිරීම සිදුකර ඇති ෙහෝ<br />
අනුමත කරනු ලැබිය හැකි සමුද දූෂණය සම්බන්ධ සියළු ජාත්‍යන්තර සම්මුතීන් සහ අදාල සන්ධාන<br />
පිළිගැනීම හා නිර්ෙද්ශ ඉදිරිපත් කිරීම.<br />
• ජාතික ෙතල් දූෂණ හදිසි සැලැස්මක් සකස් කර කියාත්මක කිරීම.<br />
• ඛනිජෙතල් ෙහෝ ආශිත කියාකාරකම් සම්බන්ධෙයන් ස්වභාවික සම්පත් ග ෙව්ෂණය කිරීෙම් ෙහෝ<br />
එහි ෙයදී සිටින ෙකොන්තාත්කරුවන් සහ ෙවනත් තැනැත්තන්ෙග් කියාකාරිත්වය අධීක්ෂණය කිරීම,<br />
විධිමත් කිරීම සහ පරීක්ෂා කිරීම.<br />
• සමුදීය පරිසරය ආරක්ෂා කිරීෙම් අවශ්‍යතාවය පිළිබඳ විවිධ පජා කණ්ඩායම් දැනුවත් කිරීම.<br />
• ඉහතින් වූ කාර්යයන් සියල්ල ෙහෝ යම් කාර්යයක් ඉටු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය වන්නා වූ ෙවනත් සියළු<br />
කියාවන් සිදු කිරීම.<br />
• නැව් ආශිත යම් කටයුත්තකින් ෙහෝ ෙවරළ ආශිත සමුදයට සම්බන්ධ යම් කටයුත්තකින් ෙහෝ<br />
උද්ගතවන යම් දූෂණයකින් ශී ලංකා ජල තීරය ෙහෝ නීතිය මගින් ශී ලංකාෙව් ෙපර ෙවරළ සහ<br />
ෙවරළ කලාපය ඵලදායී ෙලස සුරක්ෂිත කිරීම හා ආරක්ෂා කිරීම.<br />
• යම් නැව් ආශිත කටයුත්තකින් ෙහෝ ෙවරළ ආශිත සමුදයට සම්බන්ධ යම් කටයුත්තකින්<br />
උද්ගතවන යම් දූෂණයක් සම්බන්ධෙයන් පරීක්ෂණ සහ විමසීම් පැවැත්වීම සහ නඩු පැවරීම.<br />
• දූෂණය වැළැක්වීෙම් කාර්යය සඳහා, ශී ලංකා ජල තීරය තුළ සහ නීතිය මගින් මතු අනාගත<br />
දිනකදී පකාශයට පත් ෙකෙරන ෙවනත් යම් සමුද කලාප තුල ෙහෝ ශී ලංකාෙව් ෙපර ෙවරළ සහ<br />
ෙවරළ කලාපය තුළ පවත්වාෙගන යන මුහුදු ෙතල් පවාහන කටයුතු හා නැව් වලට ෙතල් සැපයීෙම්<br />
ෙසේවා (Bunkering) ෙමෙහයුම් සියල්ල පාලනය කිරීම.<br />
පගතිය - 2010 ජූලි සිට 2011 ජූනි දක්වා<br />
හදිසි ෙතල් විසිරීම පිළිබඳ ජාතික සැලැස්ම (NOSCOP)<br />
• හදිසි ෙතල් විසිරීමකදී කියාත්මක ජාතික සැලැස්ම පිළිබඳව, එවැනි ෙතල් විසිරීමක දී පළමුව<br />
පතිචාර දක්වන නිළධාරින් දැනුවත් කිරීම සඳහා දින තුනක වැඩ මුළුවක් පවත්වන ලදී. (2010<br />
ෙදසැම්බර් මස ශී ලංකා පදනම් ආයතනෙය් දී)<br />
125
• හදිසි ෙතල් විසිරීම පිළීබඳ ජාතික සැලැස්ම කියාත්මක කිරීම හා හදිසි අවස්ථාවක දී දිස්තික්<br />
මට්ටමින් කියාත්මක වීම සඳහා ජාතික සැලැස්ම යාවත්කාලීනව පවත්වා ගැනීම අරමුණු කර ෙගන<br />
හම්බන්ෙතොට සිට පුත්තලම දක්ව වූ ෙවරළ කලාපෙය් සිටින පාෙද්ශීය කාර්යාල නිළධාරින් ගාම<br />
නිළධාරින් හා රාජ්‍ය ෙනොවන සංවිධානවල නිළධාරින් දැනුවත් කිරීම සඳහා වැඩ සටහන් 21 ක්<br />
සංවිධානය කරන ලදී. ෙම් සඳහා නිළධාරින් 1300 ක් පමණ සහභාගි වූ අතර ෙමම දැනුවත් කිරිෙම්<br />
වැඩ සටහන සඳහා ෙද්ශණ හා පාෙයෝගික පුහුණු ද ඇතුලත් විය..<br />
• රසායනික දව්‍ය සහිත ෙනෞකා යාතා අනතුරකට පත් වූ විට පතිචාර දැක්වීෙම් දී අහිතකර වායුන්<br />
හඳුනා ගැනීමට භාවිතා කරන උපකරණ කට්ටල 4 ක් (2010 ෙනොවැම්බර් මස) මිලයට ගන්නා ලද<br />
අතර ෙමය රසායනික ෙහෝ ෙතල් විසිරීමකදී කියාත්මක වීම සඳහා අවශ්‍ය ආයතනික ධාරිතාවය වැඩි<br />
කිරීමට ඉවහල් ෙව්.<br />
ජාත්‍යන්තර සම්මුතීන් හා ෙකටුම්පත් ෙරගුලාසි<br />
• 2008 අංක 35 දරණ සමුද දූෂණය වැළැක්වීෙම් පනත අනුව සමුදීය දූෂණයකදී ශී ලංකාවට ෙයෝග්‍ය<br />
පරිදි සමුද දූෂණය වැළැක්වීමට අදාලව ජාත්‍යන්තර සම්මුතීන් කියාත්මක කිරීමට අවශ්‍ය<br />
අධිකාරිමය බලය සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිය සතු ෙව්.<br />
• ඒ අනුව පනෙත් පතිපාදන අනුව පනත මගින් ආවරණය වන පෙද්ශ වල සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ<br />
අධිකාරිය සතු අධිකාරිමය බලය වැඩි කිරීමට අවශ්‍ය ෙරගුලාසි ෙකටුම්පත් කර නීති ෙකටුම්පත්<br />
ෙදපාර්ත ෙම්න්තුව ෙවත ඉදිරිපත් කර ඇත.<br />
• පරිදි ඛණිජ ෙතල් ඇතුළු ස්වභාවික සම්පත් ගෙව්ෂණය (Exploration of Natural Resources<br />
including Petroleum) හා අදාල වන 2011 අංක 1 දරණ ෙරගුලාසි 2011.05.26 දින සිට කියාත්මක<br />
වන පරිදි අති විෙශේෂ ගැසට් නිෙව්දනයකින් පකාශයට පත් කිරීමට කටයුතු කර ඇත.<br />
පාසැල් සමුද කණ්ඩායම් ආශිත කටයුතු (හරිත ලංකා වැඩ සටහන)<br />
• ෙමම අධිකාරිය විසින් ෙවරළබඩ දිස්තික්කවලට අදාල පාසැල් වල ස්ථාපිත ෙකොට පවත්වාෙගන<br />
යනු ලබන පාසැල් සමුදීය කණ්ඩායම් 2010 ජූනි සිට 2011 ජූනි මාසය දක්වා කාළය තුළ දැනුවත්<br />
කිරීෙම් වැඩ සටහන් සහ ක්ෙෂේත චාරිකා 125 ක් සංවිධානය කළ අතර, ෙම් සදහා පාසැල් සිසුන්<br />
පන් දහසකට (5000) අධික පමාණයක් සහභාගී වු අතර සාමුදික පරිසරෙය් වැදගත්කම පිළිබදව<br />
ඔවුන්ව දැනුවත් කරන ලදී.<br />
• ජගත් සාගර දිනය සැමරීෙම් ජාතික උත්සවය නාවික හමුදාවට අයත් ෙජට් ලයිනර් ෙනෞකාෙව් දී<br />
පැවැත්වුණු අතර ගරු පරිසර අමාත්‍ය අනුර පියදර්ශන යාපා මැතිතුමා පධාන ආරාධිතයා ෙලස<br />
සහභාගි විය.<br />
• සමුදය ආරක්ෂා කිරීම පිණීස පාසැල් සිසුන් අතර උ ෙද්‍යෝගය ඇති කිරීෙම් අරමුණින් පාසැල් සමුද<br />
කණ්ඩායම් වල සිසුන් අතර ලාංඡන නිර්මාණ තරඟයක් පැවැත්විය ෙමහිදී ජයගහකයින් සඳහා<br />
ත්‍යාග සහ සහතික පත් පදානය කරන ලදී.<br />
126
• ෙවරළබඩ කලාපය ආශිතව ඇති පාසැල් වල ස්ථාපිත කර ඇති සමුදීය ෙතොරතුරු මධ්‍යස්ථාන<br />
සඳහා සිතියම්, සඟරා හා ෙපෝස්ටර්ස් ලබා ෙදන ලදී. මීට අමරව ෙම් වසර තුළ ස්ථාපිත කළ<br />
ෙතොරතුරු මධ්‍යස්ථාන 70 ක් සඳහා අවශ්‍ය කරන සම්පත් ෙබදා දීම සිදු කරන ලදී.<br />
දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහන<br />
• 2011.06.08 දින ජගත් සාගර දිනය සැමරීෙම් ජාතික උත්සවය නාවික හමුදාවට අයත් ෙජට් ලයිනර්<br />
ෙනෞකාෙව් දී ගරු අනුර පියදර්ශන යාපා මැතිතුමාෙග් පධානත්වෙයන් පැවත්වීම. ෙමම උත්සවෙය්<br />
දී සමුද දූෂණය සිදුවන ආකාරය සහ සාගර පරිසරය හා සම්බන්ධ අනතුරු පිළිබඳව සමුද පරිසරයට<br />
අදාල ආයතන වල පධානීන්, රාජ්‍ය නිළධාරින් සහ පාසැල් සිසු දරුවන් 230 ක් පමණ දැනුවත් කිරීම<br />
සිදු කරන ලදී.<br />
ෙසොඳුරු සයුර වැඩ සටහන<br />
අ. මුහුදට අප ජලය බැහැර වන ස්ථාන (Sea outfall) ආශිතව ජලෙය් ගුණාත්මකභාවය පරීක්ෂා කිරීම<br />
සඳහා අදාල ජංගම ජල තත්ව පරීක්ෂණ (Potable water quality testing sets)<br />
කට්ටල 07 ක් මිලදී ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය කියා මාර්ග ගන්නා ලදී. ෙමම උපකරණ කට්ටල දිස්තික්<br />
කාර්යාල වලට නිකුත් කරනු ලබන අතර ෙමමගින් ලබා ගන්නා දත්ත ජාතික මට්ටෙම් ෙතොරතුරු<br />
පද්ධතියක් ස්ථාපිත කිරීම සඳහා ෙයොදා ගනු ලබයි.<br />
ආ. ශී ලංකාෙව් වාණිජ වරායන් ෙවතට පැමිෙණන ෙනෞකා මඟින් මුදා හරිනු ලබන බැලස්ට් ජලය<br />
මඟින් ආකමණශිලී ආගන්තුක ජීවීන් ව්‍යාප්තවීම පිළිබඳව ශි ජයවර්ධනපුර විශ්ව විද්‍යාලය සමඟ<br />
කරනු ලබන පර්ෙය්ෂණ කටයුතු දිගටම පවත්වාෙගන යාම<br />
ධීවර කර්මාන්තය ආශිත කටයුතු වලින් සිදුවන සමුද දූෂණය වැළැක්වීම<br />
• ධීවර වරාය තුළ අපදව්‍ය කළමනාකරණය කළ යුත්ෙත් කුමන ආකාරයට ද යන්න පිළීබඳව නියමු<br />
ව්‍යාපෘතියක් මිරිස්ස ධීවර වරාය ආශිතව කියාත්මක කිරීම. ෙම් සඳහා ෙමම අධිකාරියට අමතරව<br />
ෙවරළ ආරක්ෂණ ෙදපාර්තෙම්න්තුව, ධීවර වරාය නීතිගත සංස්ථාව හා ෙමොරටුව විශ්ව විද්‍යාලය<br />
සහභාගි විය. ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් සාර්ථකත්වය මත සියළුම ධීවර වරායන් සඳහා අපද් රව්‍ය<br />
කළමනාකරණය කිරීමට වැඩ සටහන් හඳුන්වාදීමට ෙයෝජිතය.<br />
• උතුරු නැෙගනහිර අළුතින් ඉඳිවන ධීවර වරාය තුළ ඉවත දමනු ලබන ෙතල් පතිගහණය සඳහා<br />
පහසුකම් සැපයීම. ෙම් යටෙත් ලීටර් 1500 ක ධාරිතාවයක් සහිත දැවිෙතල් එකතු කිරීෙම් ටැංකි 02<br />
ක් වාලච්ෙච්න හා කිලිෙනොච්චි යන පෙද්ශවල ස්ථාපිත කිරීම<br />
127
• මහජනයා වැඩි වශෙයන් ස්නානය කිරීම සඳහා භාවිතා කරනු ලබන ෙබ්රුවල, ෙමොරගල්ල වැනි<br />
පෙද්ශවල මුහුදු ජලෙය් ගුණාත්මකභාවය මාසිකව පරීක්ෂා කිරීම. ෙමම දත්ත විශේල්ෂණය කිරීෙම්<br />
දී ෙපනී යන්ෙන් මිනිස් මළවල පවතින ෆිකල් ෙකොලිෙෆෝමි බැක්ටීරියාව ෙමම පෙද්ශෙය් මුහුදු<br />
ජලෙය් තිබිය හැකි සම්මත උපරිම අගය වන 150 MPN අගය ඉක්මවා ෙගොස් ඇති බවය. 2010<br />
වසෙර් අගයන් හා සැසඳීෙම් දී පැහැදිලිව ම ෙපනී යන්ෙන් මුහුදු ජලෙය් ෆිකල් ෙකොලිෙෆෝම්<br />
පමාණය වැඩි ව් ඇති අතර ෙමයට ෙහේතුව ෙවරළ තීරෙය් සිදුවන සමුද දූෂණය වීමය.<br />
• ෙකොළඹ නගරය ආශිතව අප ජලය මුහුදට බැහැර කරන (Long Sea Outfall) ස්ථාන ආශිතව මුහුදු<br />
ජලෙය් ගුණාත්මක තත්වයන් පරීක්ෂා කිරීම සඳහා උපකරණ කට්ටලයක් මිලට ගැනීම (ගැඹුරු<br />
මුහුෙද් දී ජල සංඝටක පරීක්ෂා කිරීෙම් හැකියාව සහිත)<br />
• ෙනොෙරොච්ෙචෝෙල් “ලක් විජය“ තාප විදුලි බලාගාරෙය් සිසිලන පද්ධතිෙයන් පිට කරනු ලබන මුහුදු<br />
ජලය මගින් ආශිත මුහුෙද් උෂ්ණත්වෙයහි ෙවනස්වීම පිළිබඳව පරීක්ෂා කිරීෙම් කටයුතු ශී ලංකා<br />
නාවික හමුදාෙව් ෙනොෙරොච්ෙචෝෙල් අනුඛණ්ඩය සමඟ ඒකාබද්ධව පැවැත්වීම. ෙමම උෂ්ණත්ව<br />
අගයන් විශේල්ශණ කිරීෙමන් ෙපනී යනුෙය් රත් වූ ජලය මුදා හරිනු ලබන ස්ථානෙය් සිට දැනට<br />
පරීක්ෂණයට භාජනය කර ඇති මීටර 100 ක් පමණ ෙවරළාසන්න ෙදපසටම උෂ්ණත්වය අවම<br />
වශෙයන් ෙසන්ටිෙගේඩ් අංශක 3 ක පමණ වැඩිවීමක් ෙපන්නුම් කරන බවය.<br />
විද්‍යාගාර පහසුකම් වර්ධනය කිරීම<br />
• ෙම් යටෙත් ෙමම අධිකාරිය විසින් ෙමෙතක් ෙවනත් ආයතනවල විද්‍යාගාර තුළ සිදුකළ ජල<br />
තත්ව පරීක්ෂණ ෙමම අධිකාරිය තුළම සිදු කිරීමට හැකියාව ලැබුණි. එෙසේම සමහර<br />
පරීක්ෂණ සිදු කිරීම සඳහා අවශ්‍යකරන උපකරණ හා රසායනික දව්‍ය පමාණයක් ඊළඟ<br />
කාර්තුෙව් දී මිලදී ගැනීමට බලාෙපෙරොත්තු ෙව්.<br />
අපදව්‍ය පතිගහන පහසුකම්<br />
• ශී ලංකාෙව් වාණිජ වරායන් වලට පැමිෙණන නැව් වලට අපදව්‍ය පතිගහණය කිරීෙම්<br />
ෙසේවාව සැපයීම සඳහා සුදුසුකම් සපුරා ඇති ෙසේවා සපයන්නන් 21 ෙදෙනකු 2011 වර්ෂය<br />
සඳහා ලියාපදිංචි කිරීම හා ඔවුන් හරහා එම ෙසේවාව ලබාදීමට කටයුතු කිරීම<br />
පචාරාත්මක වැඩ සටහන<br />
• සමුදීය පරිසර ආරක්ෂණ අධිකාරිෙය් වගකීම කාර්යභාරය හා ලංකාෙව් සමුද දූෂණය<br />
පිළීබඳව මහජනයා දැනුවත් කිරීම සඳහා වාර්තාමය ෙකටි චිතපටියක් නිර්මාණය කිරීම<br />
128
• ෙමම අධිකාරිය විසින් පකාශයට පත් කරනු ලබන “සමුදුර පුවත්“ ෛතමාසික සඟරාව<br />
(පිටපත්300) හා ජගත් සාගර දිනය ෙවනුෙවන් පකාශයට පත් කරනු ලබන “සත් සමුදුර“<br />
සඟරාව (පිටපත් 1000 ක්) මුදණය කිරීම<br />
• සමුද පරිසර පද් ධතිවල වැදගත්කම හා ඒවා දූෂණෙයන් ෙතොරව පවත්වා ගැනීම පිළිබඳ<br />
දැනුවත් කිරීම සඳහා සිංහල, ෙදමළ හා ඉංගීසි මාධ්‍ය වලින් අත් පතිකා 63000 ක් මුදණය<br />
කිරීම<br />
ගැඹුරු මුහුෙද් ෙතල් ගෙව්ෂණ කටයුතු<br />
• මන්නාරම් ෙදෝණිෙය් ඛණිජ ෙතල් ගෙව්ෂණ කටයුතු සම්බන්ධව අදාල ව්‍යාපෘතිවලට අනුමැතිය<br />
ලබා ෙදන ආයතනය ෙලස කටයුතු කිරීම. ඒ යටෙත් අදාල පාරිසරික හානි අවම කිරීම. ෙකොන්ෙද්සි<br />
ඉදිරිපත් කිරීම සහ පරිසර බලපෑම් ඇගයීම් වාර්තාව සඳහා තාක්ෂණික ඇගයීම් කමිටුවක් පත් කිරීම<br />
හා ෙකොන්ෙද්සි සහිතව අනුමත කිරීම හා බලපත නිකුත් කිරීමට පියවර ගැනීම. එෙමන්ම<br />
ව්‍යාපෘතිෙය් පසු වපරම් සිදුකිරීමට අවශ්‍ය පියවර ගැනීම.<br />
129
භූ විද්‍යා සමික්ෂණ හා පතල් කාර්යාංශය<br />
හැදින්වීම<br />
1992 අංක 33 දරණ පතල් හා ඛණිජ දව්‍ය පනත යටෙත් 1993 දී භූ විද්‍යා සමීක්ෂණ හා පතල් කාර්යාංශය<br />
ආරම්භ කරන ලදී.<br />
පධාන කාර්යයන්<br />
• කමානුකූල භූ විද්‍යාත්මක සිතියම් ඇදීම හා ඒවා පිළිෙයල කිරීම<br />
• ශී ලංකාෙව් ඛණිජ සම්පත් හඳුනාගැනීම හා ඇඟයිම<br />
• පිරි සැකසීම හා අපනයනය කිරීම සඳහා කැනීම් කිරීෙම් වාණිජමය ශක්‍යතාවය අධ්‍යයනය කිරීම<br />
• බලපත නිකුත් කිරීම මගින් ඛණිජ සම්පත් ගෙව්ෂණය. කැනීම් කිරීම හා සැකසීම, ෙවළදාම සහ<br />
අපනයනය නියමානුකූල කිරීම<br />
• ඛනිජ දව්‍ය කැනීම හා නිෂ්පාදනය වාණිජ පදනමකින් පවර්ධනය කිරීෙමහිලා අනුගත කරගත යුතු<br />
පියවර පිළිබඳ අමාත්‍යවරයාට උපෙදස් සැපයීම<br />
පධාන අභිෙයෝග<br />
• ඛණිජ නිධි ග ෙව්ෂණය සහ පමාණිකරණය සහ තිරසාර භාවිතය සුරක්ෂිත කිරීම<br />
• කාර්යක්ෂම, සුරක්ෂිත හා පරිසර හිතකාමී අයුරින් රෙට් ඛණිජ සම්පත් පශස්ථ ෙලස භාවිතා කිරීම<br />
• අහිතකර සමාජ -ආර්ථික හා පාරිසරික බලපෑම් අඩුකිරීම සඳහා ඛණිජ සම්පත් කැනීම් පාලනය<br />
කිරීම<br />
• නායයෑම්, සුනාමි වැනි ස්වභාවික විපත් අවස්ථාවලදී පූර්ව අනතුරු ඇඟවීම සඳහා සහ අනතුරු අවම<br />
කරගැනීම සඳහා සහය වීම<br />
• පතල් හා ඛණිජ දව්‍ය පිළිබඳ පනත කියාත්මක කිරීම<br />
ආයතනික වහය<br />
භූ විද්‍යා හා පතල් කාර්යාංශෙය් කාර්යයන් මූලික වශෙයන් තාක්ෂණික අංශ වන භූ විද්‍යා අංශය හා කැනීම්<br />
අංශය මගින් සිදුකරනු ලබන අතර ෙම් සඳහා මානව සම්පත් අංශෙය් සහෙයෝගීතාවය ලබා ගැෙන්.<br />
භූ විද්‍යා අංශය<br />
භූ විද්‍යා අංශ ෙය් කාර්යයන් ආකාර ෙදකකි.<br />
• භූ විද්‍යා හා පතල් කාර්යාංශෙය් අරමුදල් වලින් සැලසුම් සහගතව පධාන කාර්යයන් සිදුකිරීම<br />
(භූවිද්‍යාත්මක සිතියම් කිරීම, චාතුර්ය භූ විද්‍යාත්මක සිතියම්කරණය, පාංශු භූ රසායනික සිතියම්ගත<br />
කිරීම) හා ඛණිජ දව්‍ය පිළිබඳ හා භූ විද්‍යාත්මක ෙතොරතුරු ෙබදා හැරීම.<br />
• ආදායම් උපයාගැනීම සඳහා ෙසේවාදායකයන්ෙග් විවිධ ව්‍යාපාති සඳහා දායකත්වය සැපයීම<br />
(විහිදුම්කරණය, ඛණිජ සම්පත් පිළිබඳ සමීක්ෂණය, භූ ෙභෞතික ගෙව්ෂණය, විද්‍යාගාර ෙසේවා<br />
සැපයීම)<br />
130
පගතිය - 2010 ජූලි සිට 2011 ජූනි දක්වා<br />
භූ විද්‍යා හා පතල් කාර්යාංශෙය් අරමුදල් වලින් සැලසුම් කරන ලද කාර්යයන්<br />
• භූ විද්‍යාත්මක සිතියම්කරණය<br />
o අරලගන්විල-පදිරුප්පු පෙද්ශෙය් 1:100,000 පරිමාණ ෙය් භූ විද්‍යාත්මක සිතියම් සකස් කිරීම අවසන්<br />
අතර මුදණය සඳහා සූදානම් කර ඇත.<br />
o මුළු රටම ආවරණයවන පරිදි සකස් කරනු ලබන 1:100,000 පරිමාණෙය් භූ විද්‍යාත්මක සිතියම්<br />
කිරීම ෙබොෙහෝ දුරට අවසන්ය. භූ විද්‍යා හා පතල් කාර්යාංශය මගින් පකාශයට පත්කරන ලද<br />
1:100,000 පරිමාණෙය් භූ විද්‍යාත්මක සිතියම් ඒකාබද්ධ කිරීම මගින් 1:500,000 පරිමාණෙය් භූ<br />
විද්‍යාත්මක සිතියම් සකස් කිරීමට තීරණය කර ඇත. ලකුණු කරණ මුදණෙය් පළමු ෙකටුම්පත් (ශී<br />
ලංකාෙව් භූ විද්‍යාත්මක සිතියම) 2011 වසෙර් ජූනි මසදී ලබාගන්නා ලදී.<br />
• විස්තරාත්මක ෙලස භූ විද්‍යාත්මක සිතියම්ගත කිරීම හා නිබන්ධන සැකසීම.<br />
o ෙකොළඹ- රත්නපුර 1:100,000 පරිමාණෙය් සිතියම් සකස් කිරීෙම් ක්ෙෂේත කාර්යයන් සිදුකර අවසන්<br />
කර ඇත. පාෂාණ 300 කට වැඩි සංඛ්‍යාවකින් පාෂාණ අධ්‍යයනය සඳහා සාම්පල එකතු කර ඇති<br />
අතර ෙම් වන විට විද්‍යාගාර කටයුතු සහ භූ විද්‍යාත්මක ෙලස අර්ථ විවරණය කිරීෙම් කාර්යයන්<br />
සිදුකරමින් පවතී. 2011 ව සෙර් ජූනි මස අවසන් වනවිට සිතියම්ගත කිරීම 40% ක පමාණයක්<br />
අවසන් කර ඇති අතර 2012 මුල වන විට සිතියම් මුදණය කිරීම සැලසුම් කර ඇත.<br />
• චාතුර්ය භූ විද්‍යාත්මක සිතියම්කරණය සහ සිතියම් මුදණය<br />
o 2010 වසෙර් කියාත්මක කරන ලද ක්ෙෂේත චාරිකා මත පදනම්ව 1:50,000 පරිමාණෙය් චාතුර්ය භූ<br />
විද්‍යාත්මක සිතියම් තුනක් 2011 වසෙර්දී මුදණය කිරීමට සැලසුම් කර ඇත. (අම්බලන්ෙගොඩ -<br />
බලපිටිය, හලාවත සහ කළුතර)<br />
o 2011 ජූලි මස අවසන් වන විට අම්බලන්ෙගොඩ- බලපිටිය හා කළුතර පෙද්ශවල 1:50,000<br />
පරිමාණෙය් චාතුර්ය සිතියම් සකස්කර අවසන් ඇති අතර ඇගයීම සඳහා තාක්ෂණ කමිටුවට ඉදිරිපත්<br />
කර ඇත.<br />
o තංගල්ල-හම්බන්ෙතොට, බටළුඔය අලුතින් සිතියම් සකස්කිරීම සඳහා ක්ෙෂේත කටයුතු මාර්තු මස<br />
ආරම්භ කරන ලද අතර ෙම් වන විට ඒ සම්බන්ධෙයන් කටයුතු කරමින් පවතී.<br />
• භූ රසායනික සිතියම්ගත කිරීම<br />
1:50,000 පරිමාණෙය් පතිකා සඳහා මැදවච්චිය, තිෙබොල්කැටිය පෙද්ශවල සාම්පල් එකතු කිරීම 2011<br />
මාර්තු වන විට ආරම්භ කරන ලදී. 2011 වසෙර් ජූලි මස 30 වන විට එම සිතියම්කරණ පෙද්ශ වල<br />
ක්ෙෂේත කටයුතු වල පගතිය පහත පරිදිය.<br />
මැදවච්චිය: පාංශු සාම්පල එකතුකිරීම 55%ක් (60%ක් සැලසුම් කරන ලදී.) අවසන් කර ඇත. (සාම්පල<br />
1000කින් සාම්පල 535ක් එකතු කර අවසන්ය.)<br />
තිෙබොල්කැටිය : පාංශු සාම්පල එකතු කිරීම 60% ක් අවසන් කර ඇති අතර (සාම්පල 850කින් සාම්පල්<br />
510ක් එකතු කර අවසන්ය.) පකාශ විෙමෝචන වර්ණාවලිමානය සවිකිරිෙම් කටයුතු 2011 වසෙර් මාර්තු<br />
131
නිමකර ඇත. මාර්තු හා අෙපේල් මාසවල සාම්පල කමාංකනය කිරීම හා පරීක්ෂා කිරිෙම් කාර්යයන්<br />
සිදුකරන ලදී. 2011 ජූනි මස පාංශු සාම්පල විශේල්ෂණය කිරීම ආරම්භ කරන ලදී.<br />
• ඛණිජ දව්‍ය පිළිබඳ වාර්ෂික වාර්තාව - 2011<br />
ඛණිජ දව්‍ය පිළිබඳ වාර්ෂික වාර්තාව යන ශී ලංකාෙව් ඛණිජ සම්පත් නිෂ්පාදනය, අෙලවිකිරීම්,<br />
පරිෙභෝජනය, අපනයන හා ආනයන සහ ඛණිජ ආශිත නිෂ්පාදනවල සියළු සංඛ්‍යාෙල්ඛන ඇතුලත්<br />
වාර්ෂිකව පකාශයට පත් කරනු ලබන ගන්ථයකි. අනාගත ඛණිජ ඉල්ලුම, ෙවළඳෙපොල ශක්‍යතා ෙමන්ම<br />
ඇතැම් ඛණිජ දව්‍ය වලට අනතුරුදායක තත්ත්වයන් පිළිබඳ පුෙරෝකථනයන් කිරීමට ෙමම ගන්ථෙය් එන<br />
දත්තයන් මහත් පිටුවහලක් වනු ඇත. 2011 වසෙර් ඛණිජ දව්‍ය පිළිබඳ වාර්ෂික වාර්තාව සකස් කර<br />
අවසන් අතර මුදණය සඳහා ලබාදී ඇත.<br />
• භූ කම්පන දත්ත රැස්කිරිම හා භූ තර්ජන පසු විපරම් කිරීම<br />
2011 වසෙර් මැයි මස වන විට භූ කම්පන මධ්‍යස්ථාන ෙදකක් පිහිටුවා ඇති අතර ෙමම මධ්‍යස්ථාන<br />
මගින් කාලීනව වැදගත් දත්ත ලබාගත හැකිය. දත්ත සංචිත කිරීම සඳහා අවශ්‍ය දෘඩාංග මිලදී ගැනීමට<br />
අවශ්‍ය පිලිවිතරයන් සකස් කර ෙතොරතුරු හා සන්නිෙව්දන තාක්ෂණ ආයතනය ෙවත වැඩිදුරටත්<br />
පරික්ෂාව සඳහා ලබාදී ඇත.<br />
• සීගිරි පර්වතෙය් පහසුකම් ඇති කිරීම හා පතිෂ්ඨාපනය<br />
පුරාවිද්‍යාත්මක ෙදපාර්තෙම්න්තුව හා මධ්‍යම සංස්කෘතික අරමුදෙල් ඉල්ලීම මත භූ විද්‍යා හා පතල්<br />
කාර්යාංශය මගින් ව්‍යාප්තියක් ආරම්භ කරන ලද අතර එය 2011 මාර්තු මස වන විට අවසන් කරන ලදී.<br />
• කළුග ඟ ෙඟ් ෙව්ල්ල හා උමඟ පෙද්ශෙය් දියමන්ති විහිදුම්කරණය<br />
මධ්‍යම ඉංජිෙන්රු උපෙද්ශන කාර්යාංශෙය් හා LEHMEYER International Ltd.(ව්‍යාපෘති උපෙද්ශක)<br />
ඉල්ලීම පරිදි භූ විද්‍යා පතල් කැනීම් කාර්යාංශය මගින් කළුගඟ හරහා ෙව්ල්ලක් ඉදිකිරීම ෙයෝජිත<br />
ස්ථානෙය් ෙයෝග්‍යතාව පරික්ෂා කිරීම සඳහා විදුම් ගෙව්ෂණ සිදුකිරීමට කාර්යාංශය භාර ගන්නා ලදී.<br />
ෙමම ගෙව්ෂණය සඳහා මිහිවිදමන් සිදුරු 13ක් විදන ලද අතර මුළු විදුම් පමාණය මීටර් 550 ක් පමණ<br />
විය.<br />
කැනීම් අංශය<br />
පධාන කාර්යයන්<br />
• 1992 අංක 33 දරණ පතල් හා ඛණිජ දව්‍ය පනත අනුව ඛණිජ දව්‍ය අපනයනය කිරීම සඳහා කැනීෙම්<br />
වාණිජමය හැකියාව පිරික්සීම<br />
• බලපත නිකුත් කිරීම මගින් ඛණිජ සම්පත් ගෙව්ෂණය, කැනීම් කිරීම හා සැකසීම ෙවළදාම හා<br />
අපනයනය පාලනය කිරීම<br />
• ඛණිජ දව්‍ය කැනීම සහ නිෂ්පාදනය වාණිජ පදනමකින් පවර්ධනය කිරීෙමහිලා අනුගත කරගත යුතු<br />
පියවර පිළිබඳ ගරු අමාත්‍යවරයාට උපෙදස් සැපයීම.<br />
ෛදනික කාර්යයන්<br />
• ගල්වලවල් පාලනය හා පසු විපරම<br />
• වැලිකැනීම හා පවාහනය පාලනය හා පසු විපරම<br />
132
• මැටි, ෙබොරළු ආදිය කැණීම හා පවාහනය පාලනය හා පසුවිපරම<br />
• අෙනකුත් ආයතන සමඟ සහෙයෝගිතවෙයන් කටයුතු කිරීම මගින් පාරිසරික හා සමාජීය බලපෑම්<br />
පාලනය කිරීම හා පසු විපරම<br />
• ඛණිජ දව්‍ය කැනීම මගින් හා අපනයනය මගින් ආදායම ලබාගැනීම (රාජ්‍ය භාගය හා බලපත ගාස්තු)<br />
බලපත වර්ග<br />
• ගෙව්ෂණ බලපත<br />
• කැනීම් බලපත (ආටිශියානු, කාර්මික, ෙවන්කරන ලද ඛණිජ)<br />
• ෙවළඳ බලපත<br />
• අපනයන බලපත<br />
• පවාහන බලපත<br />
කැනීම් අංශය මගින් ලබාගත් ආදායම ජූලි 2010 සිට ජූනි 2011<br />
වර්ෂය මාසය ආදායම (රුපියල්) සමුච්චිත ආදායම (රුපියල්)<br />
ජූලි 61,899,292.94 61,899,292.94<br />
අෙගෝස්තු 53,918,229 115,817.522.17<br />
2011<br />
2010<br />
සැප්තැම්බර් 58,932.393.99 174,749,916.16<br />
ඔක්ෙතොම්බර් 65,938,223.86 240,688.140.02<br />
ෙනොවැම්බර් 45,929,111.09 286.617,251.11<br />
ෙදසැම්බර් 57,680,965.14 344,298,216.25<br />
ජනවාරි 72,640,683.92 416,938,900.17<br />
ෙපබරවාරි 55,110,683.11 472,049,583.28<br />
මාර්තු 60,856,771.42 532,906,354.70<br />
අෙපේල් 56,124,570.02 589,030,924.72<br />
මැයි 55,493,625.92 644.524,550.64<br />
ජූනි 57,142,610.06 701,667,160.70<br />
2010 පගතිය, 2011 හා 2012 කියාකාරි සැලැස්ම<br />
ආදායම් විස්තරය සත්‍ය 2010 කියාකාරි සැලැස්ම කියාකාරි සැලැස්ම<br />
2011<br />
2012<br />
රාජ්‍ය භාගය<br />
කැනීම් වල රාජ්‍ය භාගය 453.574,365.58 490,000.000.00 514.500,000.00<br />
133
බලපත ගාස්තු<br />
ගෙව්ෂණය 1,797,000.00 1,000.000.00 1,000.000.00<br />
කාර්මික 16,372,000.00 17.000,000.00 17.850,000.00<br />
ෙවන්කරගන්නා ලද ඛනිජ - - -<br />
ආටිශියානු කැනීම් 6.570,250.00 6,000,000.00 6,060,000.00<br />
ෙවළඳාම 4.780,000.00 5,000,000.00 5,000,000.00<br />
අපනයනය 3,005,000.00 3,100,000.00 3,131,000.00<br />
පවාහනය 25,098,750.00 25,000,00.00 27,000,000.00<br />
පිරික්සුම් ගාස්තු 95,192,635.00 100,000,000.00 103,000.000.00<br />
ෙවනත් ආදායම්<br />
පරීක්ෂණ පිපුරුම 2,561,250.00 2,000,000.00 2,000,000.00<br />
කැනීම් මුදල් නැවත ෙගවීම<br />
68,787.50 37,000.00 37,000.00<br />
(ෙසේවා ගාස්තු)<br />
කැනීම් මගින් ලැෙබන සුළු 9,824,564.52 9,000,000.00 9,000,000.00<br />
ආදායම<br />
මුළු ආදායම 618,934,602.60 658,137,000.00 688,578,000.00<br />
වියදම<br />
රාජ්‍ය ෙසේවකයන් හා මහජනතාව<br />
7,000,000.00 7,000,000.00<br />
සඳහා දැනුවත් කිරිෙම්<br />
වැඩසටහන්<br />
පුනරුත්ථාපන වැඩසටහන්<br />
7,000,000.00 7,000,000.00<br />
සංවිධානය<br />
පදර්ශන 150.000.00 150.000.00<br />
මුළු වියදම 14,150,000.00 14,150,000.00<br />
2011 ජූනි මස අග දක්වා කැනීම් අංශය මගින් සිදුකරන ලද පධාන කාර්යයන්<br />
• ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශය හා පරිසර අධිකාරිෙය් සහෙයෝගිතාවෙයන් මධ්‍යම පරිමාණ ගල්වලවල්<br />
කළමනාකරුවන් සඳහා පිපිරුම් පාඨමාලාවක් ආරම්භ කරන ලදී.<br />
134
ෙමම පිපිරුම් පාඨමාලාෙව් පධාන අරමුණ වූෙය් ගල්වලවල් පිපිරුම් කාර්යයන් වලදී ෙයොදාගනු<br />
ලබන පිපිරුම් දව්‍ය, කමෙව්ද හා සමාජ සහ පාරිසරික බලපෑම පිළිබඳ සිද්ධාන්තික හා පාෙයෝගික<br />
දැනුමක් ලබාදීමයි.<br />
• ‘අපට ෙගයක්’ නිවාස වැඩසටහන යටෙත් රුපියල් මිලයනයක් වටිනා නිවාසයක් ෙමොණරාගල<br />
පෙද්ශෙය් පදිංචි දුප්පත් පවුලකට ලබාෙදනලදී. ෙමම පරිත්‍යාගය භූ විද්‍යා හා පතල් කැනීම්<br />
කාර්යාංශෙය් ෙමොණරාගල පිහිටි පෙද්ශිය කාර්යාලය මගින් වැලි සහ ගල්වලවල් බලපතලාභීන්<br />
සමඟ සහෙයෝගීතාවෙයන් සිදුකරන ලදී. ෙමම අවස්ථාවට ගරු පරිසර අමාත්‍ය අනුර පියදර්ශන යාපා<br />
මැතිතුමා පධාන ආරාධිතයා ෙලස සහභාගි විය.<br />
• ගාමීය සංවර්ධන ව්‍යාපෘති හා සමාජෙය් දැඩි අවශ්‍යතාවයක් ඇති පුද්ගලයන් සදහා ෙගොඩනැගිලි<br />
ඉදිකිරීමට අවශ්‍ය වැලි, පස්, ෙබොරළු සඳහා බලපත නිකුත් කිරීෙම් අධිකාරි බලය පළාත්<br />
කාර්යාලවලට ද ලබාෙදනු ලැබීය. ෙම් සඳහා අවශ්‍ය නීතිමය හා පරිපාටිමය ෙල්ඛන සියලුම පළාත්<br />
කාර්යාල වලට ෙබදා දුන් අතර කැනීම් අංශය මගින් දැනුවත් කිරීෙම් වැඩසටහන්ද කියාත්මක කරන<br />
ලදී.<br />
135
රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව<br />
හැඳින්වීම<br />
වර්ෂ 1957 අංක 49 දරණ රාජ්‍ය කාර්මික සංස්ථා පනෙත් විධිවිධාන යටෙත් 1968 අෙපේල් 04 වන දින නිකුත්<br />
කරන ලද අංක 14796 හා 1982 ෙපබරවාරි මස 05 වන දින නිකුත් කරන ලද අංක 178/10 හා වර්ෂ 2001<br />
ජූනි 26 වන දින නිකුත් කරන ලද අංක 11907 දරණ රජෙය් ගැසට් නිෙව්දන වලට අනුකූලව රාජ්‍ය දැව<br />
සංස්ථාෙව් අරමුණු හා කියාකරකම් පහත පරිදි ෙව්.<br />
පධාන වගකීම්<br />
• වනාන්තර වලින් දැව නිස්සාරණය කිරීම, එම දැව ඉරූ දැව හා නිමි භාණ්ඩ බවට පරිවර්තනය කිරීම,<br />
දැව කඳන් ඉරූ දැව හා නිමි භාණ්ඩ අෙලවි කිරීම සහ ඉහත කාර්යයන් සඳහා අවශ්‍ය වන වන පිවිසුම්<br />
මාර්ග ඉඳි කිරීම<br />
• දැව ෙහලීම් ඒකක , ලී ෙමෝල්, දැව පර්ෙය්ෂනාගාර, දැව පදම් කිරීෙම් සහ වියලීෙම් ෙපෝරණු සහ<br />
ෙවනත් අවශ්‍ය උපකරණ අත්පත් කර ගැනීම, ෙගොඩ නැංවීම හා පවත්වා ෙගන හෑම<br />
• දැව හා දර අෙලවි සැල් පවත්වාෙගන යෑම<br />
• දැව වලින් අතුරු නිෂ්පාදන ඇති කිරීම හා අෙලවිය<br />
• දැව ආනයනය<br />
• වන වගා කිරීම, නැවත වන වගා කිරීම සහ වන වගා හා වනාන්තරවල විද්‍යානුකූල කළමනාකරණය<br />
• කෘෂි නිෂ්පාදන<br />
• දැව ආශිත නිමි නිපැයුම් අපනයනය කිරීම<br />
• ෙපෞද්ගලික ඉඩම් හිමියන්ෙග් දැව මිලදී ගැනීම<br />
• වනාන්තර ආශිත නිෂ්පාදන සැකසීම<br />
• ෙව්වැල් ආනයනය කිරීම<br />
පධාන අභිෙයෝගයන්<br />
• සියළුම නිෂ්පාදන කියාවලීන් ෙමෙහයවීම සහ දැව කඳන්, ඉරූ දැව සහ ෙවනත් දැවමය නිෂ්පාදන<br />
බැහැර කිරීම පරිසර හිතකාමී ආකාරයට සිදු කිරීම<br />
• විවිධ පාරිෙභෝගික කණ්ඩායම් වල අවශ්‍යතාවයන් තෘප්තමත් ෙකෙරන අයුරින් දැව හා දැව<br />
නිෂ්පාදන සඳහා පමිති සකස් කිරීම<br />
• දැව වල ගුණාත්මකභාවය පරීක්ෂා කිරීම හා සහතික කිරීම<br />
• නිෂ්පාදන සාධාරණ මිලකට අෙලවි කිරීම<br />
• “මහින්ද චින්තන“ වැඩ සටහන යටෙත් සැළසුම් කළ අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා සංස්ථාෙව්<br />
කළමනාකරණ මණ්ඩලය විසින් හඳුනාගත් ව්‍යාපෘති සාර්ථකව නිම කිරීම<br />
136
පගතිය - 2010 ජූලි - 2011 ජූනි දක්වා<br />
කියාකාරකම ඉලක්ක පගතිය<br />
ෙභෞතික මූල්‍ය (රු.) ෙභෞතික මූල්‍ය (රු.)<br />
දැව කඳන් (ඝණ මීටර) 122,704 1,338,499 88,583 1,402,935<br />
ඉරූ දැව (ඝණ මීටර) 6,686 316,610 3,371 219,768<br />
සංනිෙව්දන කුළුණු 43,470 365,820 15.516 192,462<br />
ගණන<br />
සිල්පර කණු ගණන 148,690 1,183,875 60,789 583,114<br />
රවුම් කණු ගණන 52,239 3,857 61,930 5,387<br />
කම්බි කණු ගණන 51,450 3,030 43,720 4,396<br />
දර (ඝණ මීටර) 44,510 23,630 82,077 43,428<br />
අලි වැට කණු ගණන 19,370 26,952 10,914 13,824<br />
අපනයන දැව (ඝණ 6,400 800,000<br />
මීටර)<br />
ගෘහ භාණ්ඩ (රු. 150.2 211,045 87.3 102.724<br />
මිලියන)<br />
ෙවනත් 9,043 6,631<br />
දැව නිෂ්පාදන පභවයන්<br />
රාජෙය් ඉඩම්<br />
පුද්ගලික ඉඩම්<br />
දැව කඳන් නිෂ්පාදනය (ඝණ මීටර) 81,412 7,171<br />
ඉරූ දැව නිෂ්පාදනය (ඝණ මීටර) 3,371 -<br />
සංනිෙව්දන කුළුණු නිෂ්පාදනය (ගණන) 9,891 5,625<br />
සිල්පර කණු නිෂ්පාදනය (ගණන) 30,316 30,473<br />
රවුම් කණු නිෂ්පාදනය (ගණන) 61,000 930<br />
කම්බි කණු නිෂ්පාදනය (ගණන) 39,965 3,755<br />
අලි වැට කණු (ගණන) 10,914 -<br />
දර නිෂ්පාදනය (ඝණ මීටර) 71,937 10,140<br />
137
රාජ්‍ය දැව සංස්ථාෙව් යටිතල පහසුකම් සංවර්ධන වැඩ සටහන්<br />
• රු. මිලියන 8.9 ක හා රු. මිලියන 19.8 ක වියදමින් යාපනය හා නුවර නව පාෙද්ශීය කාර්යාල<br />
පිහිටුවීම<br />
• රු. මිලියන 30.0 ක වියදමින් බූසේසේ නව ගෘහ භාණ්ඩ පදර්ශනාගාරයක් විවෘත කිරීම<br />
• රු. මිලියන 12 ක හා රු. මිලියන 13.4 ක වියදමින් පන්නිපිටිය හා ෙසල්ල කතරගම නව සංචාරක<br />
බංගලා ඉඳිෙවමින් පවතී.<br />
• වැල්ලවාය, කුඹුක්කන හා ෙබොරලන්ද ගබඩාවල ෙසේවක නිවාස පිළීෙවළින් රු. මිලියන 2.6, රු.<br />
මිලියන 2.7 සහ රු. මිලියන 1.2 ක වියදමින් ෙගොඩ නගන ලදී.<br />
• මීරිගම, නයිනමඩම, එෙගොඩඋයන, ඔරුෙගොවත්ත, උණවටුන, වවුනියා, ෙබොරලන්ද සහ ෙබ්රුවල<br />
යන ස්ථානවල රුපියල් මිලියන 30 ක වියදමින් ෙපර සැකසු වාෙන් ගබඩා ශාලා 09ක් ඉදි කරන<br />
ලදී.<br />
පකාශයට පත් කරන ලද ෙපොත් හා විද්‍යාත්මක පතිකා<br />
• රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව මගින් තිරසාර ෙලස වන වගාව පිළිබඳ අත් ෙපොත මුදණය කරන ලදී. ෙමම<br />
ෙපොත පරිච්ෙඡ්ද 10 කින් සමන්වික වන අතර වන කළමනාකරණය හා දැව භාවිතය පිළිබඳ<br />
අඩංගු ෙව්. ෙමම ෙපොෙත් ඉලක්ක කණ්ඩායම් වනුෙය් දැව තාක්ෂණය පිළිබඳ පුහුණු ආයතනෙය්<br />
සිසුන්, විශ්ව විද්‍යාල වල සිසුන් හා දැව කර්මාන්තය ආශිත ෙපොදු ජනතාවයි.<br />
• අන්තර් ජාතික වනාන්තර වසර සැමරීම සඳහා විදුසර විද්‍යාත්මක පුවත්පාත් ශී ලංකාෙව් දැව<br />
විෙශේෂ හා එහි සවිස්තර විස්තර ඇතුලත් ෙපෝස්ටර් 100 ක් පළ කරන ලදී. ෙමම ෙපෝස්ටර් වල<br />
වන වගාව පිළිබඳ ෙතොරතුරු, දැව වල ෙභෞතික, යාන්ත් රික කාය විද්‍යාත්මක හා දැව භාවිතයන්<br />
පිළිබඳ ෙතොරතුරු ඇතුලත් ෙව්.<br />
මින්ෙන්රිය ෛජව විවිධත්ව උද්‍යානය<br />
මින්ෙන්රිය ෙහක්ටයාර 10 ක ඉදි කර ඇති ෛජව විවධත්ව උද්‍යානය ෛජව විවධත්ව පදර්ශන භාණ්ඩ<br />
හා ෛජව විවධත්වය ආශිත ඉගැන්වීම් උපකරණ සපයා පහසුකම් සළසන ලදී.<br />
විද්‍යාත්මක ශාස්තීය ගන්ථ 2010 – 2011<br />
රාජ්‍ය දැව සංස්ථාව විසින් 2010 හා 2011 වසර වලදී වැදගත් ශාක හා දැව වල විවිධත්වය විදහා දැක්වීම<br />
උෙදසා වර්ණ ඡායාරූප හා විස්තර ඇතුලත් කර දින ෙපොත් මුදණය කරන ලදී.<br />
138
2012 වසර සඳහා සැළසුම් කළ පධාන කියාකාරකම්<br />
කියාකාරකම<br />
ඉලක්කය<br />
ෙභෞතික මූල්‍ය (රු. 000)<br />
දැව කඳන් (ඝණ මීටර) 76,960 1,239,211<br />
ඉරූ දැව (ඝණ මීටර) 4,950 320,470<br />
සංනිෙව්දන කුළුණු ගණන 27,500 214,500<br />
සිල්පර කණු ගණන 100,000 825,000<br />
රවුම් කණු ගණන 40,000 3,000<br />
වැට කණු ගණන 30,000 1,800<br />
දර (ඝණ මීටර) 60,000 45,000<br />
ගෘහ භාණ්ඩ (රු. මිලියන) 135.00 200,000<br />
අපනයන දැව (ඝණ මීටර) 5,000 675,000<br />
අලි වැට කණු ගණන 12,000 14,400<br />
අෙප්ක්ෂිත රාජ්‍ය භාගය සඳහා ෙගවීම : මිලියන 663<br />
අෙප්ක්ෂිත අෙනකුත් වියදම් : මිලියන 2,234<br />
අෙප්ක්ෂිත ආදායම - ශුද්ධ : මිලියන 3,580<br />
අෙප්ක්ෂිත ලාභය බදු ෙගවීමට ෙපර : මිලියන 683<br />
139
ජාතික මැණික් සහ ස්වරණාභරණ අධිකාරිය<br />
හැඳින්වීම<br />
ශී ලංකාෙව් මැණික් හා ස්වරණාභරණ කර්මාන්තය සංවර්ධනය කිරීම, නියාමනය කිරීම හා පවර්ධනය<br />
කිරීෙම් අරමුණින් 1993 අංක 50 දරණ පනතට අනුව 1994 මාර්තු 04 වන දින ජාතික මැණික් සහ<br />
ස්වරණාභරණ අධිකාරිය පිහිටුවන ලදී.<br />
අරමුණු සහ කාර්යභාරය<br />
• මැණික් හා ස්වරණාභරණ කර්මාන්තය පවර්ධනය කිරීම හා සංවර්ධනය කිරීම.<br />
• මැණික් හා ස්වරණාභරණ කර්මාන්තය පවර්ධනය කිරීම හා සංවර්ධනය කිරීම සඳහා ෙයෝජනා කම<br />
ආරම්භ කර කියාත්මක කිරීම<br />
• ශී ලංකාව තුළ ෙමන්ම හා ඉන් පිටත මැණික් හා ස්වරණාභරණ ෙවළඳෙපොළ පෙයෝජනයට ගැනීම<br />
සහ මැණික් හා ස්වරණාභරණ සඳහා ෙලෝක ෙවළඳෙපොළ ඉල්ලුම් පවර්ධනය කිරීම<br />
• මැණික් හා ස්වරණාභරණ කර්මාන්තවලට අදාල සෑම අංශයකම ෙසේවක පිරිස් වලට කාර්මික<br />
පුහුණුව සඳහා අනුගහ දැක්වීම සහ පවර්ධනය කිරීම<br />
• නීති විෙරෝධී මැණික් ගැරීම සහ නීති විෙරෝධී ෙලස මැණික් ලංකාෙවන් ඉවත් කිරීම වැළැක්වීම<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අෙලවි කිරීමට අවශ්‍ය තාක්ෂණික හා අෙනකුත් උපෙදස් ෙමන්ම යටිතල<br />
පහසුකම් සැළසීම<br />
• මැණික් සහතික කිරීම සහ වටිනා ෙලෝහ වර්ග පරීක්ෂා කිරීම සඳහා කාර්යාල ස්ථාපිත කිරීම<br />
• ශී ලංකාෙව් නිෂ්පාදිත ස්වර්ණාභරණ නියමිත ආකාරයට විෙශේෂ ලකුණකින් මුදා තැබීමට සැළැස්වීම<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය හා සම්බන්ධ කරුණු පිළිබඳ එහි ෙයදී සිටින්නන්ෙගන්<br />
ෙතොරතුරු රැස් කිරීම<br />
• ශී ලංකාෙව් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය් නියුතුවූවන්ෙග් ෙසේවා නියුක්ත නියමයන් සහ<br />
ෙකොන්ෙද්සි, විෙශේෂෙයන්ම එම තැනැත්තන්ෙග් ජීවිත හා ශරීරාංග ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ගත යුතු<br />
ආරක්ෂක පියවර විධිමත් කිරීම හා පාලනය කිරීම<br />
පධාන අභිෙයෝග<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය සඳහා ජාතික පතිපත්තියක් ෙනොමැතිකම, ජාතික මැණික් හා<br />
ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය මුහුණ ෙදන පධාන අභිෙයෝගයයි.<br />
• සාමාජීය ආරක්ෂණ පද්ධතියක් ෙනොමැතිවීම ෙහේතුෙකොට ෙගන පුහුණු පුද්ගලයින් ෙමම<br />
කර්මාන්තෙය් ෙයදී ෙනොසිටීම හා නිපුණතා සංවර්ධනය සඳහා ඇති අවස්ථා අවම වීම<br />
• මැණික් කැපීෙම් උසස් තාක්ෂණ කමෙව්දයන් පිළිබඳව පුහුණුව අවම වීම හා මැණික් ඔප දැමීම<br />
පිළිබඳව උසස් ශිල්පීය කම අනුගමනය කරන ඉන්දියාව, තායිලන්තය, ෙහොංෙකොං සහ චීනය වැනි<br />
රටවල් සමඟ තරඟ කිරීමට සිදුවීම<br />
140
• නවතම තාක්ෂණික කම භාවිතය හා නිර්මාණාත්මක කුසලතා හිඟවීම.<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තයට අදාල ෙරගුලාසි තවමත් කියාත්මක ෙනොවී තිබීම<br />
• පරිසර සභාව මගින් තීරණය කළ පරිදි ගංගා ෙකොටස් නීත්‍යානුකූල මැණික් ගැරීම සඳහා නිදහස්<br />
කිරීම දැනට නතර කර තිබීම<br />
• මැණික් ඉල්ලම් පවතින ඉඩම් නීත්‍යානුකූල මැණික් ගැරීම සඳහා ෙවන්ෙද්සි කිරීමට නිදහස් කර<br />
ගැනීෙම් දී බාධා ඇතිවීම<br />
පගතිය 2010 වසෙර් ජූලි මස සිට 2011 ජූනි මස දක්වා<br />
පතල් භූමි පුනරුත්ථාපනය කිරීම පැහැර හැරීම සඳහා දැඩි දඩුවම් පැමිණවීම ඇතුළු දැඩි ව්‍යවස්ථාපිත නීති<br />
බලාත්මක කිරීම හා හඳුන්වා දීම<br />
• ෙහොරණ නව චැටල්වත්ත හා හසලක වැල්ගහවාඩිය පතල් වලවල් වසා භූමිය පතිසංස්කරණය<br />
කිරීෙම් ව්‍යාපෘතිය<br />
• දියතලාව යුධ හමුදා කඳවුරු පරිශය තුල පිහිටි හලංෙගොඩ වැව සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියට සමගාමීව සිදු<br />
කරන මැණික් ඉල්ලම් ලබා ගැනීෙම් ව්‍යාපෘතිය<br />
• බගවන්තලාව හා ෙකොඩියාගල වත්ත - චාෙපොල්ටන් ෙකොට්ඨාශය යන පෙද්ශවල මැණික් ගැරීම්<br />
කටයුතු අවසානෙය් ෙනොවැසූ පතල් වලවල් වැසීම හා එම ඉඩම් ෙකොටස් යථා තත්වයට පත් කිරීම<br />
සිදු කරන ලදී. ෙමහිදී හානියට පත්ව තිබූ ඉවුරු ගාබියන් කමය භාවිතෙයන් යථාවත් කරන ලදී.<br />
• කිරිඇල්ල පාෙද්ශීය ෙල්කම් කාර්යාලය සමඟ සම්බන්ධීකරණෙයන් කිරිඇල්ල කුරු ගඟ ෙදපස<br />
රුක් ෙරෝපණ වැඩ සටහනක් කියාත්මක කරන ලදී.<br />
• කුරුවිට පැරඩයිස්, රත්නපුර නිරල්ගම, නිවිතිගල ෙදොඩම්පාවත්ත, පැල්මඩුල්ල කුට්ටාපිටිය, හංගමුව<br />
යන ස්ථාන වල නීති විෙරෝධී මැණික් ගැරීම් වැළැක්වීම සඳහා කටයුතු කිරීම<br />
නීති විෙරෝධී මැණික් ගැරීම් නැවැත්වීම සඳහා විෙශේෂ කාර්ය සාධන බලකායක් පිහිටුවීම<br />
• ජාතික ෙමෙහයුම් කාර්යාංශයක් ඇහැළියෙගොඩ පාෙද්ශීය කාර්යාලෙය් පිහිටුවා එයට අවශ්‍ය<br />
සම්පත් හා කාර්ය මණ්ඩලය ඒ සඳහා ෙවන් කර වැටලීම් සිදු කරන ලදී.<br />
වැටලීම් සංඛ්‍යාව - 478<br />
වැටලීම් ආදායම - රු.මි. 8.7<br />
පාසැල් ළමුන් දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ සටහනක් පැවැත්වීම<br />
• දැයට කිරුළ 2010 ජාතික සංවර්ධන පදර්ශණය හා ෙමොනරාගල දිස්තික් ඒකාබද්ධ සංවර්ධන<br />
වැඩසටහනට සමගාමීව මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය පිළිබදව පාසැල් 11 ක සිසුන්<br />
හා ගුරු මණ්ඩලය දැනුවත් කිරීම සිදු කරන ලදී. ඒ සදහා පතිලාභීන් 913 ක් සහභාගි විය.<br />
141
12.7 වගුව මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ සදහා ෙවළදෙපොළ අවස්ථා<br />
ජාත්‍යන්තර ෙවළදෙපොළ හා පදර්ශන<br />
පැවැත් වූ කාල සීමාව<br />
සහභාගි වූ<br />
ආයතන සංඛ්‍යාව<br />
දකුණු ආසියානු ෙවළඳ පදර්ශණය, කුන්මින්, චීනය 6-10 ජූනි 2010 29<br />
සිංගප්පූරු අන්තර් ජාතික ස්වර්ණාභරණ ෙවළද 30 ජූලි -01 අෙගෝස්තු 2010 10<br />
පදර්ශනය<br />
ෆැෙසට්ස්, ශී ලංකා 02 - 05 සැප්තැම්බර් 2010 20<br />
චීන ජාත්‍යන්තර ආභරණ ෙවළද පදර්ශබය, බීජිං 11-15 ෙනොවැම්බර් 2010 32<br />
චීන රත්රන්, ස්වර්ණාභරණ සහ මැණික් පදර්ශනය, 25-28 ෙනොවැම්බර් 2010 16<br />
ෙහොංෙකොං ජාත්‍යන්තර ස්වර්ණාභරණ පදර්ශණය 04 - 08 මාර්තු 2011 4<br />
ලස්ටර් පදර්ශනය 31 මාර්තු – 2 nd අපිෙයල් 2011 15<br />
ෂැංහයි ස්වර්ණාභරණ පදර්ශනය 16 - 19 ජූනි 2011 28<br />
4 වන දකුණු ආසියානු ෙවළඳ පදර්ශනය- මැණික් 4 – 10 ජූනි 2011 45<br />
සහ ස්වර්ණාභරණ අංශවල සහභාගීත්වෙයන්<br />
සිංගප්පූරු අන්තර් ජාතික මැණික් පදර්ශනය 30 ජූලි - 01 අෙගෝස්තු 2011 12<br />
• ශී ලංකා අපනයන සංවර්ධන මණ්ඩලෙය් සහෙයෝගිත්වෙයන් ෙචන්දු හි පවත්වන ලද දකුණු<br />
ආසියාතික ෙවළඳ ෙපොෙළහි (South Asian Commodity fair )මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අංශය<br />
නිෙයෝජනය කිරීමට ජාතික මැණික් සහ ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිෙය් අනුගහය දක්වන ලදී.<br />
• ජාතික මැණික් සහ ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය හා රත්න විද්‍යාඥයින්ෙග් සංගමය එක්ව “ජුෙවල්ස් ශී<br />
ලංකා“2010 පදර්ශණය සාර්ථක ෙලස සංවිධානය කරන ලදී.<br />
• මැණික් සහ ස්වර්ණාභරණ අපනයනකරුවන්ට චීනය හා ඉන්දියාව යන රටවල පැවති පදර්ශන<br />
වලට සහභාගි වී ඔවුන්ෙග් ෙවළඳ ෙපොළ පුළුල් කර ගැනීම සඳහා පහසුකම් සපයන ලදී.<br />
• තායිලන්තෙය් මැණික් සහ ස්වර්ණාභරණ ආයතනය සංවිධානය කරන ලද පුහුණු වැඩ සටහනකට<br />
සහභාගිවීම සඳහා ලාංකික ස්වර්ණාභරණ නිර්මාණකරුවන් 7 ෙදෙනකුට තායිලන්තෙය් විෙද්ශ<br />
කටයුතු අමාත්‍යාංශය සහ ශී ලංකාෙව් විෙද්ශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය එක්ව අනුගහය දක්වන ලදී.<br />
• ජපානය සහ ඉන්දියාව යන රටවල ආෙයෝජන අවස්ථා ඉහළ නංවා ගැනීම අරමුණු කරෙගන ෙදරෙට්<br />
කළ සංචාරය සඳහා ආර්ථික සංවර්ධන අමාත්‍ය ගරු බැසිල් රාජපක්ෂ මැතිතුමාෙග් ආරාධනාව පරිදි<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිෙය් සභාපතිතුමන් ද විෙශේෂ නිෙයෝජිත කණ්ඩායෙම්<br />
සාමාජිකෙයකු ෙලස සහභාගි විය.<br />
• 2010 ඔක්ෙතෝම්බර් මාසෙය් දී ශී ලංකාෙව් මැණික් සහ ස්වර්ණාභරණ චිනෙය් පචලිත කිරීම<br />
අරමුණු ෙකොටෙගන ජුවලරි නිව්ස් ඒෂියා සඟරාව සඳහා දැන්වීමක් පළ කරන ලදී.<br />
• චීනෙය් ෙවළඳ පදර්ශන පිළිබඳ මාර්ෙගෝපෙද්ශ අත්ෙපොෙතහි ශී ලංකාෙව් මැණික් පවර්ධනය කිරීම<br />
සහ පචාරණය කිරීම අරමුණු ෙකොටෙගන ෙවළඳ දැන්වීමක් පළ කරන ලදී.<br />
• ශී ලංකා මණ්ඩපය චිනෙය් පැවති පදර්ශනයක දී සාර්ථක ෙලස සංවිධානය කරන ලදී.<br />
142
අපනයනය සහ මැණික් හා ස්වර්ණාභරණවල අගය එකතු කිරීෙම් කියාදාමය පහසු කිරීම<br />
• අගය වැඩි කිරීෙම් කියාවලිය සහ අපනයනෙයහි පහසුකම් සැපයීම සුරක්ෂිත කිරීම සඳහා<br />
ගණුෙදනුකරුවන්හට ෙද්ශන 7 ක් අති සාර්ථක ෙලස සංවිධානය කරන ලදී. ෙමම ෙද්ශණය සඳහා<br />
පාර්ශ්වකරුවන් 330 ක සංඛ්‍යාවක් සහභාගි විය.<br />
ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදන වල ෙලෝහ පමාණය නිෂ්චය කිරීම<br />
• සංචාරක ෙපොලිස් නිළධාරින් සහ සංචාරක ක්ෙෂේතෙය් සිටින ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය්<br />
නියුතුවූවන් ෙග් විශ්වාසනීයත්වය ඉහළ නැංවීමට සංචාරක සංවර්ධන අධිකාරිෙය් දී දැනුවත් කිරීෙම්<br />
වැඩ සටහන් පවත්වන ලදී.<br />
• රන් පමාණය නිශ්චය කිරීම සඳහා පූර්ව තක්ෙසේරුව, තක්ෙසේරුකරු කිරීෙම් කාර්යාලය ෙවනුෙවන්<br />
ස්වාධීන තක්ෙසේරුකරුෙවකු විසින් සිදු කරන ලදී.<br />
ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය පිළිබඳ සංගණනය<br />
ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය පිළිබඳ පහත සඳහන් දිස්තික්ක වල සංගණනයක් සිදු කරන ලදී.<br />
රත්නපුර, තිකුණාමලය, ෙපොෙළොන්නරුව, නුවරඑළිය, ෙකොළඹ, කෑගල්ල, නුවර, කළුතර, හම්බන්ෙතොට,<br />
ගම්පහ සහ ගාල්ල, උතුරු හා නැෙගනහිර පෙද්ශ වල සංගණනය ශී ලංකා යුධ හමුදාව හා එක්ව සිදු<br />
කිරීමට අවශ්‍ය කටයුතු සම්පාදනය කරන ලදී.<br />
කාර්ය මණ්ඩල කුසලතා වර්ධනය<br />
• වැටුප් හා ෙසේවක ෙකොමිෂම ෙවත ෙයොමු කරන ලද නව බඳවා ගැනීෙම් පටිපාටිය අනුමත කරන ලද<br />
අතර එයට කළමනාකරණ ෙසේවා ෙදපාර්තෙම්න්තුව මගින් ද අනුමැතිය ලැබුණි<br />
• ෙසේවක කාර්ය සාධන ඇගයීෙම් කමයක් 2008 වසෙර් සිට කියාත්මක ෙවමින් පවතින අතර සෑම 6<br />
මසකට වරක්ම ඇගයීම් සිදු කරනු ලැෙබ්.<br />
• නව විනය නීති සංගහයක් සකස් කරන ලද අතර එය කියාත්මක කිරීමට අධ්‍යක්ෂක මණ්ඩලෙය්<br />
අනුමැතිය සඳහා ඉදිරිපත් කරන ලදී.<br />
• රු.961,167.00 ක මුදලක් ෙයොදවමින් කාර්ය මණ්ඩලෙය් සාමාජිකයින් 41 ක් විෙශේෂ පුහුණු හා<br />
සංවර්ධන වැඩ සටහන් සඳහා සහභාගි කරවන ලදී.<br />
විස්තීර්ණ වූ සුබ සාධක පද්ධතියක් ඇති කිරීම තුළින් සාමාජීය වගකීම සාක්ෂාත් කර ගැනීම<br />
• ෙපෞද්ගලික අංශෙය් සහෙයෝගෙයන් පතල් වැඩ හවුල් කරුවන්ෙග් දූ දරුවන් සඳහා ශීෂ්‍යත්ව 9 ක්<br />
පදානය කරන ලදී.<br />
• “ලක් ෙපොළෙව් මිණිකැට“ නමින් ක්ෂණික විසඳුම් ලබා දීෙම් ජංගම ෙසේවයක් ෙමොනරාගල<br />
දිස්තික්කෙය් අති සාර්ථක ෙලස සංවිධානය කරන ලදී.<br />
143
• ෙපොලිස් නිළධාරින් හා පතල් කම්කරුවන් 08 ෙදෙනකු සඳහා හදිසි අනතුරු සහ මරණ සඳහා<br />
රු.480,000 ක වන්දි මුදලක් පදානය කරන ලදී.<br />
• ෙගවුඩ තාපකරණය සඳහා උඳුනක් ෙමොනරාගල මැණික් සංගමය සඳහා පරිත්‍යාග කරන ලදී.<br />
• පින්නවල ජාතික විදුහලට ෙලෝක පරිසර දිනය නිමිත්ෙතන් ශබ්ද විකාශන පද්ධතියක් පරිත්‍යාග<br />
කරන ලද අතර එදින පවත්වන ලද පදර්ශනෙය් දී ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිෙය්<br />
මණ්ඩපය සාර්ථක ෙලස සංවිධානය කරන ලදී.<br />
• ජාතික මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අධිකාරිය මැණික් පතල් කර්මාන්තෙය් නියුතු ව්‍යාපාරික පජාව හා<br />
එක්ව ඇහැළියෙගොඩ පෙද්ශෙය් මාටුවාගල පාසැලට රූපවාහිනියක් හා DVD යන්තයක් පරිත්‍යාග<br />
කරන ලදී.<br />
පගතිය - 2010 ජුලි - 2011 ජුනි<br />
අපනයනවල කාර්යසාධනය<br />
විස්තරය<br />
අපනයන වටිනාකම<br />
(රු. මිලියන)<br />
මැණික් 8733<br />
ෙකොන්තාත් පදනම මත මැණික් කැපීම් 173<br />
මැණික් ඔබ්බන ලද ස්වර්ණාභරණ 1554<br />
දියමන්ති ( නැවත අපනයනය කරන ලද) 36,667<br />
දියමන්ති ඔබ්බන ලද ස්වර්ණාභරණ 365<br />
ෙගවුඩ 135<br />
අඩ අනගි රළු මැණික් අගය එකතු කර නැවත<br />
6<br />
ෙගන්වා ගැනීම සදහා අපනයනය කිරීම<br />
එකතුව 47,633<br />
144
අවසර පත නිකුත් කිරීම් සහ වැටලීම්<br />
විස්තරය සංඛ්‍යාව ආදායම (රු.මිලියන)<br />
මැණික් ගැරීම 4,175 23.5<br />
ෙවළද අවසර පත 4,022 18.6<br />
ස්වර්ණාභරණ ලියාපදිංචි කිරීම 1,073 5.3<br />
මැණික් කැපීෙම් අවසර පත 184 0.2<br />
මැණික් ෙවන්ෙද්සි අවසර පත 270 0.2<br />
මැණික් සහ ස්වර්ණාභරණ සහතික නිකුත් කිරීම<br />
අයිතමය සහතික පත සංඛ්‍යාව ආදායම (රු.මිලියන)<br />
මැණික් පරීක්ෂාව 3,613 1.7<br />
රන් පමාණය නිශ්චය සහ මුදා තැබීම 5,520 2.1<br />
මැණික් ඉඩම් ෙවන්ෙද්සි කිරීම්<br />
ඉඩම් කට්ටි - 166<br />
මිල ගණන් - රු.මිලියන 44<br />
සාරාංශගත මූල්‍ය පකාශනය<br />
විස්තරය<br />
අපනයන වටිනාකම<br />
(රු.මිලි.)<br />
ආදායම රු.මිලි. 133<br />
වියදම රු.මිලි. 155<br />
බදු වලට ෙපර ශුද්ධ අලාභය රු.මිලි. 22<br />
මූලාශ්රය - ගිණුම් අංශය (ජා.මැ.ස්ව.අධි.)<br />
145
2012 වසෙර් කියාකාරි සැලැස්ම<br />
ඇස්තෙම්න්තුගත<br />
පධාන කාර්යයන්<br />
මුදල (රු.මිලි.)<br />
2012 වසෙර් දී මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය සඳහා ජාතික<br />
1<br />
පතිපත්තියක් සැකසීම.<br />
පරිසර හිතකාමී අයුරින් මැණික් ගැරීෙම් තාක්ෂණික කම හඳුන්වා දීම, දිරි<br />
6<br />
ගැන්වීම හා කියාත්මක කිරීම.<br />
පාරම්පරික ස්වර්ණාභරණ ශිල්පීන්ෙග් නිපුනතා සංවර්ධනය, පවර්ධනය හා<br />
0.7<br />
කර්මාන්තය නැවත ස්ථාපිත කිරීම මගින් ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදන කර්මාන්තය<br />
නඟා සිටුවීම.<br />
සංරක්ෂණ නියාමන කටයුතු 13<br />
ගංඟා හා විල්වල විෙශේෂ පතල් කැණීෙම් ව්‍යාපෘති 4<br />
සංෙව්දී අවදානම් සහිත පෙද්ශයන්හි මැණික් ගැරීම සඳහා අවශ්‍ය උපෙදස්<br />
1<br />
ලබාදීම<br />
පතල්කරුවන්ට මැණික් නිධි තිෙබන ස්ථාන ගෙව්ෂණය කිරීම සඳහා අවශ්‍ය<br />
4<br />
ෙසේවාවන්/පහසුකම් සැළසීම<br />
නීතිමය වලංගු බව ලබාදීම සඳහා සියළුම ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදන වල ෙලෝහ<br />
285<br />
පමාණය නිශ්චය කිරීම සහ මුදා තැබීම<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ අපනයන අගය වැඩි කිරීම 76<br />
විස්තීර්ණ වූ සුබ සාධක පද්ධතියක් ඇති කිරීම තුළින් කර්මාන්ත<br />
5<br />
පාර්ශ්වකරුවන්ෙග් සාමාජීය වගකීම සාක්ෂාත් කර ගැනීම<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය් ඉල්ලුමට අනුව දක්ෂතාවෙයන් යුත්<br />
118<br />
මානව සම්පත් හා අෙනකුත් සම්පත් සැපයුම<br />
146
මැණික් සහ ස්වරණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා පුහුණු ආයතනය<br />
හැඳින්වීම<br />
ශී ලංකාව ගුණාත්මක ස්වභාවික මැණික් නිෂ්පාදකෙයක් ෙලස ෙලෝක ෙවළඳ පෙල් නමක් රඳවා ෙගන සිටී.<br />
එෙසේම අප රෙටහි ෙලෝකෙය් විශාල මැණික් නිධි අතරින් එකක් ෙලස ද ඒවා මධ්‍යම, නිරිතදිග, ඌව යන<br />
පෙද්ශ ආශිතව පිහිටා ඇතැයි විශ්වාස ෙකෙර්. නමුත් බහුලව සිදු කරන නැවත කැණීම් හා එක් වූ පුළුල්<br />
ෙලස පිළිගත් කැණීම් පතිපත්තියක් ෙනොමැතිවීම සාම්පදායික හා ඌන ඵලදායිතා කම ෙව්දයක් අනුගමනය<br />
කිරීම හා නව මැණික් සංචිත පිළිබඳව සිදු කරන ලද පර්ෙය්ෂණ වල මද බව යනාදී ෙහේතු ෙමම සම්පත<br />
ෙකෙරහි බල පා ඇත.<br />
පසුගිය කාලය තුළ මැණික් ගල් ෙසොයා ගැනීෙම් හා නැවත සකස් කිරීෙම් තාක්ෂණය ෙවනස් වී ඇත්ෙත්<br />
ඉතා ෙසමිනි. එනම් ෙමම කාර්යයන් සාමාන්‍යෙයන් සිදු කරනුෙය් කම්කරු මට්ටෙම් පතල්කරුවන් විසින්<br />
අතින් හෑරීම ෙහෝ අඩු තාක්ෂණ ෙමවලම් උපෙයෝගී කර ගැනීෙමනි. ෙබොෙහෝ ෙපෙදස් වල කුඩා විසිරුන නිධි<br />
වල අහඹු ෙලස ගෙව්ෂණය සිදු ෙකෙරන අතර පතල් කරුවන්ෙග් වාසනාව ෙහෝ අවාසනාව ඒ මත රඳා<br />
පවති.<br />
මැණික් කැපුම් හා ඔප දැමීම් කර්මාන්තය කමාංකනය කරන ලද කම, කමාංකනය ෙනොකරන ලද, මැණික්<br />
ගල් හා දියමන්ති මැණික් කැපුම් කරුවන්ෙගන් සමන්විත ෙව්. ෙමම ෙකොටස් තුෙනහි නියුතු මැණික් කැපුම්<br />
කාර්මිකයන් විසි පන්දහසක් පමණ ෙව්. ෙමයින් පධාන වශෙයන් ආෙයෝජන මණ්ඩලෙය් ව්‍යාපෘතිවල<br />
නියුතු වන ෙකොටස ද ඇතුළත් පන්දහසක පමණ වන මැණික් කැපුම් කාර්මිකයන් දියමන්ති කැපුම් අංශෙය්<br />
ඇත. ෙකෙසේ නමුත් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය් නියුතු වුවන්ෙග් නිපුණතාවයන්වල මදකමක්<br />
ඇත.<br />
තාප පිරියම් කිරීෙම් තාක්ෂණය ආභරණ සදහා ගල් බැදීම, ස්වර්ණාභරණ ෙමෝස්තර නිර්මාණය හා<br />
සවර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය යන තාක්ෂණික හැකියාවලින් ෙහබි කාර්මිකයන් මැණික් කැනීම්, මැණික් ගල්<br />
කැපීම හා ඔප දැමීම හා කැටයම් ශිල්පීන් ලබා දීම ෙහෝ සිටින පමාණය එම නිපුණතාවලට ඇති ඉල්ලුමට<br />
වඩා ෙබොෙහෝ ෙසයින් අවම පමාණයක පවතී.<br />
ෙම් සමග ම මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය් සහ මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනවල අපනයන<br />
ෙවළදෙපො ෙළහි අනාගත වර්ධනයන් පැහැදිළිව ෙපන්නුම් කරයි.<br />
ෙමම අභිෙයෝග ජය ගැනීම උෙදසා මුදල් අමාත්‍යවරයා විසින් 1995 ජූලි මාසෙය් දී ජාතික මැණික් හා<br />
ස්වර්ණාභරණ අධිකාරි පනෙත් 25(1) වගන්තිය යටෙත් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා අභ්‍යාස<br />
ආයතනය පිහිටුවන ලදී. මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ පර්ෙය්ෂණ හා අභ්‍යාස ආයතනය පිහිටුවීෙම් පධාන<br />
අරමුණ වන්ෙන් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය් කටයුතු නියාමනය, පවර්ධනය සහ සංවර්ධනයයි.<br />
147
පධාන වගකීම්<br />
• ශී ලංකාෙව් මැණීක් ඛණිජ හා එම නිධි පිළිබඳව සමීක්ෂණය කිරීම<br />
• මැණික් ඛණිජ හා එම නිධි පිළිබඳව ඒවාෙය් පිහිටීම, හඳුනා ගැනීම,මැණික් ගල් අනර්ගීකරණය කරන<br />
කම හා ආයතනය සම්බන්ධව ෙවනත් ක්ෙෂේත වල කටයුතු පිළිබඳව විද්‍යාත්මක පර්ෙය්ෂණ කියාත්මක<br />
කිරීම<br />
• පතල් කැපීම, මැණීක් කැපීම, ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය සහ මැණික් පිරියම් කම යන අංශ වලට අදාලව<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්ත සංවර්ධණය සඳහා යන්ත සූත නිපදවීම ඇතුළු තාක්ෂණික හා<br />
අෙනකුත් උපෙදස් ලබාදීම.<br />
• පහත සඳහන් අංශයන් සඳහා පුහුණුව ලබා දීම<br />
• මැණික් කැපීම<br />
• ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය<br />
• දියමන්ති ඇතුළු රත්න විද්‍යාව<br />
• ස්වර්ණාභරණ ෙමෝස්තර නිර්මාණය<br />
• මැණික් ගල් අනර්ගීකරණය හා<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්ත වලට සම්බන්ධ අෙනකුත් අංශ<br />
• වැඩමුළු සමීක්ෂණ පැවැත්වීම හා විෂය ක්ෙෂේතය ආශිත ෙපොත්පත් ලිපි පසිද්ධ කිරීම<br />
• ආයතනෙය් ෙසේවාවන් සැපයීම සඳහා අදාල වන්නා වූ අෙනකුත් කියාකාරකම්.<br />
පධාන අභිෙයෝග<br />
• මැණික් නිධි ගෙව්ෂණ හා තක්ෙසේරු කිරීම<br />
• ශී ලංකාෙව් ඇති මැණික් සම්පත ස්වභාවික පරිසරයට හානි දායක ෙනොවන අයුරින් භාවිතයට ගන්නා<br />
ආකාරය පිළිබඳ උපෙද්ශණය<br />
• මැණීක් වල අගය වැඩි කිරීෙම් කම හඳුනා ගැනීම<br />
• මැණික් කැපීම, ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය, රත්න විද්‍යාව, ස්වර්ණාභරණ ෙමෝස්තර නිර්මාණය,<br />
මැණික්වල අගය වැඩි කිරීම සහ අෙනකුත් අදාල ක්ෙෂේත පිළිබඳව ෙකොටස් කරුවන් හා මහජනතාව<br />
දැනුවත් කිරීම<br />
පගතිය<br />
ජූලි 2010 ජුනි 2011<br />
• ලංකාෙව් මැණික් නිධි ගෙව්ෂණය කිරීෙම් හා තක්ෙසේරු කිරීෙම් ව්‍යාපෘතිය<br />
මහින්ද චින්තන පතිපත්ති පකාශණය පකාරව ශී ලංකාෙව් අඩු ආදායම් ලාභී පෙද්ශ වලට මූලිකත්වය<br />
ෙදමින් ඌව පළාෙත් ෙමොනරාගල දිස්තික්කෙය් වැල්ලවාය හා බුත්තල පාෙද්ශීය ෙල්කම් බල පෙද්ශ<br />
වලින් 2010 වර්ෂෙය් ජනවාරි මාසෙය් දී ෙමම ව්‍යාපෘතිය කියාවට නැංවිණි. ෙමම ව්‍යාපෘතිෙය් වසර 04<br />
ක කාල පරිච්ෙඡ්දයක් සඳහා රු. මිලියන 36 ක පතිපාදන භාණ්ඩාගාරය විසින් ලබා දුනි.<br />
148
2011 දැයට කිරුල වැඩසටහනට සමගාමීව බුත්තල උණවටුෙන් ක්ෙෂේත කාර්යාලයක් පිහිටුවන ලදී.<br />
මැණීක් තැන්පතු හඳුනා ගැනීම හා සිතියම් ගත කිරීම, ක්ෙෂේත දත්ත භූ ලක්ෂණ, භූ විද්‍යාව, පවතින<br />
සිතියම් පාදක ෙකොට ෙගන මැණික් නිධි ඇති ස්ථාන හඳුනා ගැනීම සිදු කරන ලදී.<br />
• කළු ගඟ ෙපෝෂක පෙද්ශෙය් පතල් කර්මාන්තෙයන් සිදුවන පාරිසරික බලපෑම් අධ්‍යයනය<br />
ෙමම ව්‍යාපෘති මූලික වශෙයන් ඉලක්ක ගත වූෙය් කළු ගඟ ෙපෝෂක පෙද්ශෙය් පතල් කර්මාන්තය නිසා<br />
ඇතිවන සමාජමය හා පාරිසරික බලපෑම අධ්‍යයනය කිරීමයි. ෙමම අධ්‍යයනයට රත්නපුර දිස්තික්කය තුළ<br />
සිදු කරන ලද ක්ෙෂේත සමීක්ෂණය තුළින් රැස් කර ගන්නා ලද මූලික දත්ත පදනම් කරගන්නා ලදී. ඒ අනුව<br />
ගංඟා හා ගං ඉවුරු වලට, මතු පිට ජලයට, භූමියට, භූමි පරිෙභෝජනයට සහ ෙබෝග වගාවන්ට සතුන් හා ශාක,<br />
මිනිසා විසින් ඉඳි කරන ලද ඉඳි කිරීම් හා මිනිස් ජීවිත යනාදී අංශයන්ට සිදු වන හානිය පිළිබඳව අධ්‍යයනය<br />
කරන ලදී. ෙමම අධ්‍යයනය මගින් පතල් කර්මාන්තය තුලින් සිදුවන පරිසර හානිය අවම<br />
කිරීමට/වැළැක්වීමට අදාල නිර්ෙද්ශයන් ෙයෝජනා ෙකෙර්. ෙමම අධ්‍යයනෙය් ෙසොයා ගැනීම් 2011<br />
ෙපබරවාරි මාසෙය් දී පැවැත්වුණු ශී ලංකා භූ විද්‍යාත්මක සංගමෙය් වාර්ෂික රැස්වීෙම් දී ඉදිරිපත් කරන ලදී<br />
12.1 රූප සටහන - කළු ගඟ ෙපෝෂක පෙද්ශය ආශත පතල් නිධි පිහිටි පෙද්ශ<br />
149
• කළු ගඟ ෙපෝෂක පෙද්ශෙය් රතං නිධි ගෙව්ෂණය හා තක්ෙසේරු කිරීම<br />
ශී ලංකාෙව් රතං කැණීම පිළිබඳ ඉතිහාසය වසර ෙදදහසකටත් ෙපර ඈත අතීතයට දිව යයි. නමුත්<br />
වර්තමානෙය් රතං ලබා ගැනීම, පාරම්පරික කම භාවිතා කරමින් ඉතා සුළු පරිමානෙයන් සිදු කරෙගන<br />
යයි. ෙම් නිසා රතං නිධි පිහිටීම සුදුසු විද්‍යාත්මක කමෙව්දයන්ට අනුව හඳුනා ගැනීම සහ ලැයිස්තු ගත<br />
කිරීම යුගෙය් අවශ්‍යතාවයක්ව පවතී. රතං ගෙව්ෂණය හා උකහා ගැනීම ශී ලංකාෙව් අනාගත<br />
සංවර්ධනය කඩිනමි කිරීමට ඉවහල් ෙව්. ෙමම ව්‍යාපෘතිය තුලින් කළු ගඟ ෙපෝෂක පෙද්ශෙය් රතං<br />
ගෙව්ෂණය හා තක්ෙසේරු කිරීමට සැළසුම් ෙකොට ඇත. ආර්ථිකමය වශෙයන් වැදගත් රතං නිධි හඳුනා<br />
ගැනීම සඳහා ක්ෙෂේත සමීක්ෂණය, නියැදි රැස්කීරීම හා තවදුරටත් විශේල්ෂණය සඳහා ඒවා පිළිෙයල<br />
කීරීම තවදුරටත් සිදුෙකෙර්.<br />
• මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තෙය් පාර්ශ්වකරුවන් පදනම් කරගත් සම්පත් මධ්‍යස්ථානයක්<br />
පවත්වා ෙගන යෑම<br />
මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය පිළිබඳ සම්පත් මධ්‍යස්ථානයක් තිබීම එම කර්මාන්තෙය්<br />
ෙරගුලාසි සහ පවර්ධනයට වඩා විෙශේෂිත වූවකි. එය ශීෂ්‍යයින්ට, පර්ෙය්ෂකයින්ට, විෙද්ශිකයින්ට,<br />
විස්තර එකතු කරන්නන්ට සහ අෙනකුත් ෙකොටස් කරුවන්ට මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය<br />
පිළිබඳ විස්තර ලබා ගැනීමට ඉතාමත් පෙයෝජනවත් ෙව්. ලංකාෙව් මැණික් ඇති පෙද්ශ පිළිබඳ<br />
අවකාශීය දත්ත ගබඩාවට ෙතොරතුරු එකතු කිරීම භූ ෙගෝලීය ෙතොරතුරු පද්ධතිය (GIS) ආධාරෙයන් සිදු<br />
කරමින් සම්පත් මධ්‍යස්ථානය පවත්වාෙගන යනු ලැෙබ්.<br />
• තික් ෙගවුඩ සදහා තාප පිරියම් කිරීෙම් පශස්ථ තත්ව ෙසවීම<br />
ශී ලංකාෙව් හමුවන විවිධ ෙගවුඩ වර්ග තාප පිරියම් කිරීෙම් පශස්ථ තත්වයන් ෙම් වන විට ෙසොයාෙගන<br />
ඇත. නමුත් තික් ෙගවුඩ සදහා ෙමෙතක් තාප පිරිෙම් තත්ව ෙසොයාෙගන නැත. එබැවින්, ෙමම<br />
පර්ෙය්ෂණෙය් පධාන අරමුණ වන්ෙන් තික් ෙගවුඩ සදහා තාප පිරියම් කිරීමට අදාළ පශස්ථ තත්ව<br />
ෙසවීම ෙව්.<br />
මුලික අධ්‍යයනෙය් පතිඵල අනුව තාපකරණය මගින් නිල් වර්ණය වැඩි කර ගත හැකිය. එෙහත් ඉදිරිෙය්<br />
දී සිදු කරන පර්ෙය්ෂණ මගින් ෙම්වාෙය් වර්ණය හා පැහැදිළි බව වැඩි කරීමට අවශ්‍ය තත්ව ෙසොයා<br />
ගැනීමට නියමිතය.<br />
• ෙමොණරාගල දිස්තික්කෙය් හමුවන විවිධ ෙගවුඩ වර්ග සඳහා පශස්ථ තාප පිරීයම් කිරීෙම් තත්ව ෙසවීම<br />
ශී ලංකාෙව් තාප පිරිහම් කරන ලද හා ෙනොකරන ලද ෙගවුඩ වල භූ රසායනික විශේල්ෂණයක් සිදු කිරීම<br />
සීමා සහිත ෙව්. ෙමම පර්ෙය්ෂණය මගින් ෙමොණරාගල පෙද්ශෙයන් ලබා ගන්නා ෙගවුඩ නියැදි තාප<br />
පිරියම් කිරීමට භාජනය ෙකොට පශස්ථ තාප පිරියම් කිරීෙම් තත්ව අධ්‍යයනය කිරීමට සැළසුම් ෙකෙර්.<br />
වර්තමානෙය් දී ෙමම පර්ෙය්ෂණය සඳහා අවශ්‍ය ෙගවුඩ ෙමොණරාගල පෙද්ශෙයන් එකතු කිරීම සිදු<br />
ෙකෙර්.<br />
150
පුහුණු හා කුසලතා වර්ධන වැඩසටහන්<br />
ශී ලංකාෙව් පරිසර හිතකාමී ෙලස මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ කර්මාන්තය සංවර්ධනය කිරීම සඳහා පහසුකම්<br />
සැපයීම<br />
මැණික් කර්මාන්ත ක්ෙෂේත් රය (සිසුන් 207)<br />
සිසුන්<br />
රත්න විද්‍යාව 40<br />
තාප පිරියම් කිරීම 69<br />
මැණික් කැපීම හා ඔප දැමීම 50<br />
මැණික් වර්ග ෙශේණි ගත කිරීම හා අෙලවිකරණය 48<br />
ස්වර්ණාභරණ ක්ෙෂේතය (සිසුන් 97)<br />
ස්වර්ණාභරණ ෙමෝස්තර නිර්මාණය 36<br />
ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය 54<br />
ස්වර්ණාභරණ සඳහා ගල් ඇල්ලීම 7<br />
------<br />
මුළු සිසුන් සංඛ්‍යාව 304<br />
අදාල කාල සීමාව තුළ ආයතනෙය් පචාරණ කටයුතු යටෙත් රත්නපුර, ෙකොළඹ, ගාල්ල, නුවර, බුත්තල හා<br />
හම්බන්ෙතොට යන පෙද්ශ වල පුහුණු ආයතන හයක් කියාත්මක කිරීම<br />
මැණික් වලින් හා අෙනකුත් ඛණිජමය අමුදව්‍ය වලින් ෙපොෙහොසත් පෙද්ශයක් ෙලස බුත්තල සැළෙක්. ඒ<br />
අනුව දැයට කිරුල වැඩ සටහනට සමගාමීව මැණික් කැපීම හා ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය සඳහා වූ පුහුණු<br />
ආයතනයක් ෙමම පෙද්ශෙය් මැණික් හා ස්වර්ණාභරණ නිෂ්පාදනය සඳහා උනන්දු කරවීෙම් අරමුණින්<br />
පිහිටු වන ලදී. වර්තමානෙය් විලාසිතා ආභරණ විශාල පමාණයක් රට තුළට ආනයනය කරන අතර රට තුල<br />
කර්මාන්තය විශාල වශෙයන් ව්‍යාප්ත වන බව ෙපනී යයි. නමුත් ෙද්ශීය නිෂ්පාදනය ඉතා අඩු මට්ටමක<br />
පවතී. ඒ අනුව ෙද්ශීය නිෂ්පාදකයින්ෙග් දැනුම, කුසලතා හා තාක්ෂණය වර්ධනය කිරීම තුළින් ලංකාෙව්<br />
ෙමම කර්මාන්තය ස්ථාපිත කිරීමට පුහුණු වැඩ සටහනක් හඳුන්වා ෙදන ලදී.<br />
පුහුණු වැඩ සටහන් වල ගුණාත්මකභාවය වැඩි දියුණු කිරීම සහතික කරනු වස් පුහුණු වැඩ සටහන් ජාතික<br />
වෘත්තීය සුදුසුකම් පමිතීන්ට අනුකූලව උසස් කරන ලදී. ඒ අනුව ෙමම පාඨමලා හදාරන්නන්ට ජාත්‍යන්තරව<br />
පිළිගත් ජාතික වෘත්තීය සුදුසුකම් පමිතීන්ට අනුකූල වූ සහතිකයක් ලබා ගැනීමට අවස්ථාව සැළෙසේ.<br />
151
මූල්‍ය පගතිය 2010 ජූලි - 2011 ජූනි දක්වා<br />
ව්‍යාපෘතිය/වැඩ සටහන ඉලක්කය (රු 000) පගතිය (රු 000)<br />
මූලධන - භාණ්ඩාගාර මුදල් 18,808 6,304<br />
පුනරාවර්තන - භාණ්ඩාගාර මුදල් 29,727 25,867<br />
පුහුණු වැඩ සටහන් 4,835 3,274<br />
අෙනකුත් 385 477<br />
එකතුව 53,755 35,922<br />
මුලධන වියදම් - (රු දහස්)<br />
මූලධන වත්කම් පුනරුත්ථාපනය හා වැඩි දියුණු කිරීම 350 _<br />
මූලධන වත්කම් අත්පත් කර ගැනීම 5,682 2,184<br />
මැණික් නිධි ගෙව්ෂණ ව්‍යාපෘතිය 9,000 1,900<br />
මැණික් වල අගය වැඩි දියුණු කිරීෙම් පර්ෙය්ෂණ<br />
762 _<br />
ව්‍යාපෘතිය<br />
පදර්ශන හා පුහුණු වැඩ සටහන් සංවර්ධනය කිරීම 875 1,097<br />
දැයට කිරුළ වැඩ සටහන 1,000 756<br />
මැණික් ලැබීෙම් සම්භාවිතාවයක් ඇති පෙද්ශ පිළිබඳ<br />
63 7<br />
දත්ත පද්ධතියක් සංවර්ධනය කිරීම<br />
කුඩා රසායනාගාරයක්/ ෙකෞතුකාගාරයක් පිහිටුවීම 250 _<br />
අෙනකුත් ඛණිජ හා ෙලෝහ පිළිබඳ පර්ෙය්ෂණය 260 11<br />
ෙතොරතුරු සම්පත් මධ්‍යස්ථානය 113 _<br />
මානව සම්පත් සංවර්ධනය 150 68<br />
වියදම් පතිවහගත කිරීම 290 260<br />
මැණීක් ඇති පෙද්ශ පිළිබඳ පාරිසරික තකෙසේරු කිරීම 13 21<br />
එකතුව 18,808 6,304<br />
පුනරාවර්තන වියදම්<br />
ඉලක්කය<br />
(රු 000)<br />
පගතිය<br />
(රු 000)<br />
පුද්ගල පඩිනඩි 21,974 18,744<br />
ගමන් වියදම් 310 336<br />
සැපයුම් ෙසේවා 2,045 927<br />
නඩත්තු වියදම් 1,028 1,260<br />
ෙසේවා 8,502 6,635<br />
පුහුණු වැඩසටහන් හා අෙනකුත් 1,088 1,716<br />
මුළු එකතුව 34,947 29,618<br />
152
කියාකාරී සැළැස්ම 2012<br />
කියාකාරකම උප කියාකාරකම විස්තරය මූල්‍යය<br />
1. ව්‍යාපෘති ආරම්භය 1.1 බඳවා ගැනීම හා 1.1.1 පුවත්පත් දැන්වීම් හා<br />
110,000<br />
පසම්පාදනය<br />
අෙනකුත් අදාල බඳවා ගැනීෙම්<br />
හා පසම්පාදන වියදම්<br />
1.3 ගමන් වියදම් ෙවන් 1.3.1 වාහන බද්දට ගැනීම 1,200,000<br />
කිරීම<br />
1.3.2 ඉන්ධන වියදම් 550,000<br />
1.3.3 වාහන නඩත්තු කිරීම 300,000<br />
1.4 ව්‍යාපෘති කාර්ය<br />
මණ්ඩලෙය් පඩිනඩි<br />
ෙවන් කිරීම<br />
1.5 අදාල ව්‍යාපෘති<br />
පාර්ශ්වකරුවන්<br />
සම්බන්ධීකරණය<br />
1.6 ව්‍යාපෘති ක්ෙෂේත භුමි<br />
ෙත්රීම/ පර්ෙය්ෂණ<br />
කණ්ඩායම් සඳහා යටිතල<br />
පහසුකම් ලබාදීම<br />
1.4.1 පඩිනඩි හා දීමනා 3,474,000<br />
1.4.2. අතිකාල දීමනා 900,000<br />
1.5.1 දැනුවත් කිරීෙම් වැඩ<br />
60,000<br />
සටහන් හා රැස්වීම්<br />
1.6.1 ව්‍යාපෘති කාර්යාලෙය්<br />
420,000<br />
කුලිය<br />
1.6.2 උපෙයෝගිතා (විදුලිය,<br />
100,000<br />
ජලය, සන්නිෙව්දනය, ගෑස්<br />
ආදිය)<br />
2. ක්ෙෂේත සමීක්ෂණ 2.1 ගුවන් ඡායාරූප 2.1.1 ගුවන් ඡායාරූප මිලදී<br />
50,000<br />
අධ්‍යයනය<br />
ගැනීම<br />
2.2 මූලික සිතියම් 2.2.1 ඩිජිටල් , භූමි පරිෙභෝග,<br />
250,000<br />
පිළිෙයළ කිරීම භූ ලක්ෂණ හා භූ විද්‍යා මුදිත<br />
ඩිජිටල් සිතියම් මිලදී ගැනීම<br />
2.3 ක්ෙෂේත වැඩ 2.3.1 ක්ෙෂේත පර්ෙය්ෂණ<br />
140,000<br />
උපකරණ මිලදී ගැනීම හා<br />
නඩත්තු කිරීම<br />
2.4 නියැදි රැස් කිරීම 2.4.1 අතින් නියැදි රැස් කිරීම 6,000<br />
(අතින් කරන /විදීම් 2.4.2 විදුලි භූ විදුම් යන්ත<br />
290,000<br />
මගින්)<br />
භාවිතා කරමින් උප පෘශ්ඨ<br />
නියැදි එකතු කිරීම<br />
153
2.4.3 විදුලි භු විදුම් යන්ත හා<br />
150,000<br />
උපාංග නඩත්තු කීරීම<br />
2.5 නියැදි සටහන් කිරීම 2.5.1 නියැදි පිළිෙයළ කිරීම<br />
50,000<br />
හා ෙලොග් සටහන් කිරීම<br />
3. රසායනාගාර 3.1 නියැදි පිළිෙයළ කිරීම 3.1.1 නියැදි පිළිෙයළ කිරීම 0<br />
සමීක්ෂණ 3.2 රත්න විද්‍යාත්මක 3.2.1 රත්න විද්‍යාත්මක<br />
50,000<br />
විශේල්ෂණය<br />
විශේල්ෂණය<br />
3.3 රසායනික 3.3.1 රසායනික විශේල්ෂණය 80,000<br />
විශේල්ෂණය<br />
4. භූ ෙගෝලීය<br />
ෙතොරතුරු පද්ධතිය<br />
(GIS)<br />
5. දත්ත වල<br />
නිරවද්‍යතාවය<br />
පරීක්ෂා කිරීම<br />
6. ව්‍යාපෘති නිම<br />
කිරීම<br />
4.1 ගුවන් ඡායාරූප 4.1.1 ගුවන් ඡායාරූප<br />
0<br />
අධ්‍යයනය<br />
අධ්‍යයනය<br />
4.2. දත්ත පරිඝණක ගත 4.2.1 දත්ත පරිඝණක ගත<br />
0<br />
කිරීම<br />
කිරීම<br />
4.3 චන්දිකා ඡායාරූප 4.3.1 චන්දිකා ඡායාරූප මිලදී<br />
300,000<br />
විශේල්ෂණය<br />
ගැනීම<br />
4.3.2 චන්දිකා ඡායාරූප<br />
0<br />
වර්ගීකරණය හා විශේල්ෂණය<br />
කිරීම<br />
4.4 දත්ත ලකුණු කිරීම 4.4.1 දත්ත ලකුණු කිරීම 0<br />
5.1 අතිෙර්ක නියැදි 5.1.1 අතිෙර්ක නියැදි<br />
170,000<br />
විශේල්ෂණය<br />
විශේල්ෂණය<br />
5.2 භුමි සෙත්‍යක්ෂණය 5.2.1 භුමි සෙත්‍යක්ෂණය 40,000<br />
6.1 වාර්තා සැළසුම් 6.1.1. වාර්තා සැළසුම්<br />
30,000<br />
සැකසීම, විස්තර පතිකා<br />
පිළිෙයල කීරීම<br />
සැකසීම, විස්තර පතිකා<br />
පිළිෙයල කීරීම<br />
6.2 වාර්තා පිළිෙයළ 6.2.1. වාර්තා පිළිෙයළ කිරීම 90,000<br />
කිරීම<br />
6.3 දත්ත ඇගයීම 6.3.1 දත්ත ඇගයීම 40,000<br />
6.4 වාර්තා/ සිතියම්<br />
මුදණය<br />
6.4.1 වාර්තා/ සිතියම් මුදණය 25,000<br />
7. විවිධ වියදම් 125,000<br />
154
Appendix<br />
Environment and Natural Resource Statistics<br />
Table 1 : Population and Population Density<br />
Population<br />
Population Density<br />
Year<br />
‘000 percentage/<br />
km 2<br />
1871 2,400 37<br />
1881 2,760 43<br />
1891 3008 47<br />
1901 3,566 55<br />
1911 4,106 63<br />
1921 4,498 70<br />
1931 5,307 82<br />
1946 6,657 103<br />
1953 8,098 125<br />
1963 10,582 165<br />
1971 12,690 196<br />
1981 14,846 230<br />
1991 17,259 300<br />
2001 18,797 304<br />
2002 19,007 305<br />
2003 19,173 306<br />
2004 19,435 310<br />
2005 19,644 314<br />
2006 19,858 317<br />
2007 20,010 319<br />
2008 20,217 322<br />
2009 20,450 326<br />
2010 20,653 329<br />
Table 2: Land: Man Ratio<br />
Year<br />
Land : Man Ratio<br />
1981 0.44<br />
1991 0.38<br />
2001 0.33<br />
2011 0.29<br />
2031 0.26<br />
2041 0.24<br />
Source: Department of Census and Statistics<br />
155
Table 3: Agricultural Land Area<br />
Type of Land use<br />
1982<br />
2002<br />
Area (ha) Percentage Area (ha) Percentage<br />
Permanent crops 794,533 40 914,983 49<br />
Aswedudumized paddy 556,982 28 497,052 27<br />
Temporary crops 195,049 10 147,452 8<br />
Forest lands 54,130 3 130,360 7<br />
Lands under roads, Buildings etc 75,414 4 78,266 4<br />
Lands not classified elsewhere 165,238 8 61,470 3<br />
Cultivable but not cultivated<br />
elsewhere<br />
91,648 5<br />
Lands not suitable for cultivation 40,805 2 29,910 2<br />
Total 1,973,799 100 1,859,493 100<br />
Source: Department of Census and Statistics<br />
Table 4: Major Plantation Areas (ha)<br />
Plantations<br />
Year<br />
Teak Mahogany Eucalyptus &<br />
Acasia (dry<br />
zone<br />
Pines/<br />
Bamboo<br />
Teak/<br />
Khaya<br />
Other<br />
Species<br />
Total<br />
2000 31,700 3,700 28,275 16,440 12,225 92,340<br />
2001 31,700 3,700 28,275 16,440 12,885 93,000<br />
2002 31,700 3,700 28,275 16,440 12,885 93,000<br />
2003 31,700 3,700 28,275 16,440 12,885 93,000<br />
2004 31,700 3,700 28,275 16,440 12,885 93,000<br />
2005 31,972 5,255 28,506 15,923 463 12,918 95,036<br />
2006 31,972 5,255 28,506 15,923 463 12,918 95,036<br />
2008 31,972 5,255 28,506 15,923 463 12,918 95,036<br />
2009 30,436 5002 19,280 15,776 463 6287 95,037<br />
2010 30,436 5,002 19,280 15,776 6,287 95,037<br />
Source: Department of Forests<br />
Note: Data ‐ year 2010 are provisional<br />
156
Table 5: Number of Elephant Deaths<br />
Year Male Female Juvenile Unknown Total<br />
2000 106 29 ‐ 15 150<br />
2001 100 43 ‐ 19 162<br />
2002 78 23 2 15 118<br />
2003 79 23 ‐ 6 108<br />
2004 110 37 2 24 173<br />
2005 85 31 7 123<br />
2006 102 50 11 163<br />
2007 128 43 7 11 189<br />
2008 156 52 0 16 224<br />
2009 139 48 0 41 228<br />
2010 151 48 9 19 227<br />
Total 1234 427 20 184 1865<br />
Source: Department of Wild Life Conservation<br />
Table 6: Human Deaths Incurred by wild Elephants<br />
Year Male Female Children Total<br />
1992 18 3 1 22<br />
1993 44 11 5 60<br />
1994 38 10 7 55<br />
1995 39 6 12 57<br />
1996 37 6 4 47<br />
1997 41 6 7 54<br />
1998 38 10 5 53<br />
1999 62 10 9 81<br />
2000 52 3 8 63<br />
2001 31 5 8 44<br />
2002 29 3 2 34<br />
2003 53 4 2 59<br />
2004 39 9 1 49<br />
2005 57 17 1 75<br />
2006 55 5 3 63<br />
2007 42 4 4 50<br />
Total 675 112 79 866<br />
Source: Department of Wild Life Conservation<br />
Table 7: Number of Elephant Deaths in Sri Lanka‐ regional Information<br />
Year North Western Mahaweli Southern East Central Yala/ Bundala Total<br />
2005 47 41 13 13 1 8 123<br />
2006 67 51 16 16 4 9 163<br />
2007 73 57 27 21 3 8 189<br />
2008 92 65 30 23 4 10 224<br />
2009 66 72 30 41 3 16 228<br />
2010 66 74 35 42 2 8 227<br />
Total 411 360 151 156 17 59 1154<br />
Source: Department of Wild Life Conservation<br />
157
Table 8 : Affected people for Natural Disasters<br />
Year Flood Drought Landslide Rains Lightning Cyclones Tsunami<br />
2000 262,166 50,432 13 13<br />
2001 61,655 1,925,504 25 25 775,170<br />
2002 196,381 84,082 30 220 30<br />
2003 823,904 39,079 18 40 18<br />
2004 218,575 1828500 37 280 37 1,076,240<br />
2005 333,269 16808 58 30920 58<br />
2006 362,277 22630 157 140 157<br />
2007 357,379 15627 NA NA NA<br />
2008 430,717 NA NA NA NA<br />
Source: www.disinventar.lk<br />
Table 9: Extent of Protected Areas<br />
National Designation<br />
No<br />
Management<br />
Authority<br />
Extent (ha)<br />
Percentage<br />
of Total Land<br />
Area<br />
National Heritage and<br />
Wilderness Area<br />
1 FD 11,187 0.17<br />
Conservation forests 55* FD 76,822 1.17<br />
Forest Reserves 360 FD 575,228 8.77<br />
Other State Forests NA FD 516,990 7.88<br />
Sub Total 415 FD 1,180,227 17.99<br />
Strict Natural Reserves 3 DWLC 31,574 0.48<br />
National Parks 21* DWLC 535,393 8.16<br />
Nature Reserves 5 DWLC 57,058 0.87<br />
Sanctuaries 62 DWLC 264,101 4<br />
Source: FD, 2008, Forest Department Manual Sri Lanka MOE, 2010, Sector Vulnerability, Profile Biodiversity and<br />
Ecosystem Services, Information from FD & DWLC *provisional<br />
158
Table 10: Depletion of Natural Forests<br />
Year Area (ha) Percentage of total<br />
land Area<br />
Percentage of<br />
forest Area<br />
Change<br />
Percentage of<br />
Average Annual<br />
Depletion<br />
1956 2,898,842 44.02<br />
1983 2,458,250 37.50 15.19 0.56<br />
1992 2046,299 30.89 16.74 1.86<br />
1999 1,942,219 31.00 5.10 0.72<br />
2010* 1,883,310 28.70 3.03 0.27<br />
Source: Department of Forest * provisional<br />
Table 11: Extent of Natural Forest by forest types<br />
Forest type 2010* 1999 1992<br />
Area (ha) Percentage Area (ha) Percentage Area (ha) Percentage<br />
Close canopy forests<br />
Montanne 44,787 0.68 3099.50 0.04 3,108 0.05<br />
Sub Montanne 28,990 0.44 65,792.30 1.00 68,,616 1.04<br />
Lawland 123,889 1.89 124,341 1.89 141,506 2.14<br />
Moist Monsoon 117,736 1.80 221,977 3.38 243,886 3.69<br />
Dry Monsoon 1,121,589 17.11 1,027,544 15.68 1,090,981 16.49<br />
Riverine 2,425 0.04 18,352 0.28 22,435 0.34<br />
Mangrove 16,037 0.24 9530.50 0.10 8,688 0.13<br />
Sub total 1,455,453 22.20 1,470,636 22.33 1,579,220 23.88<br />
Open canopy<br />
Sparse 427,857 6.53 471,583 7.20 464,076 7.01<br />
Total 1,883,310 28.74 1,942,219 31.00 2,043,296 30.89<br />
Source: Department of Forest * provisional<br />
159
Table 12: Number of Threaten Species ‐ Fauna<br />
Taxon<br />
Total<br />
species<br />
No of<br />
Endemic<br />
spp<br />
Extinct<br />
Critical<br />
Endan<br />
gered<br />
Vulne<br />
rable<br />
total<br />
threat<br />
ened<br />
Total<br />
Threatene<br />
d Endemic<br />
spp<br />
Percentage<br />
of<br />
threatened<br />
species<br />
Butterflies 243 20 21 29 16 66 13 27<br />
Dragonflies 120 57 13 5 2 20 20 17<br />
Freshwater<br />
Crabs<br />
51 51 23 8 6 37 37 72<br />
Theraphosi<br />
d spiders<br />
7 5 1 1 1 14<br />
Land Snails 246 204 16 12 5 33 32 13<br />
Mammals 91 16 9 20 12 41 14 45<br />
Birds 482 33 10 15 21 46 46 9<br />
Reptiles 171 101 16 23 17 56 37 33<br />
Amphibians 106 90 21 12 34 6 52 51 49<br />
Total 1262 559 21 121 146 86 352 299 28<br />
Source: Red List of threaten Fauna and Flora of Sri Lanka, 2007<br />
Table 13: Number of Threatened Species‐ Flora<br />
Species<br />
Number<br />
Total No of Woody Species 1099<br />
Total endemic Species 533<br />
Total Threatened Species 675<br />
Total endemic Threatened species 412<br />
Percentage of threatened species 61<br />
Source: The Red list of threatened Fauna & Flora of Sri Lanka‐ 2007<br />
160
Table 14: Extraction of Minerals<br />
M Tons<br />
Year Kaolin Ball Clay Feldspar<br />
Vein<br />
Quartz<br />
Silica<br />
Sand<br />
Calcite<br />
Limestone<br />
Inland<br />
Coral<br />
Sea shells<br />
Dolomite<br />
2002 8,613 28,431 28,866 7,857 11,776 4,602 848,093 1,550 64,584 38,775<br />
2003 9,073 33,405 32,586 18,139 32,312 5,510 990,725 1,730 82,950 41,357<br />
2004 16,233 30,699 38,600 20,916 32,849 4830 993,521 1,124 88,434 43,520<br />
2005 9,914 38,873 45,492 24,286 37,778 4344 971,146 1,943 137,187 41,811<br />
2006 10,914 61,966 56,864 25,537 46,070 5161 1,094,919 1,162 180,225 42,159<br />
2007 11,178 43,004 40,583 35,066 69,548 10,069 1,094,918 10,418 191,000 40,128<br />
2008 10,039 52,966 55,212 37,196 61,291 6307 1,091,227 1231 162000 41,947<br />
2009 9,538 545,873 73,365 30,409 59,767 13,097 1,144,566 900 273,673 39,347<br />
Source: Geological Survey and Mines Bureau<br />
161
Table 15: Total Vehicle Population (2002‐2010)<br />
Year<br />
Motor<br />
Cars<br />
Motor<br />
Tricycle<br />
Motor<br />
Cycles<br />
Buses<br />
Dual<br />
Purpose<br />
Vehicles<br />
Lorries<br />
Land<br />
Vehicles‐<br />
Tractors<br />
Land<br />
vehicles‐<br />
Trailers<br />
2002 12,003 20,876 54,762 1,429 8,591 8,166 7,078 446 113,351<br />
2003 21,184 36,204 86,877 1,949 13,268 11,158 10,004 858 181,502<br />
2004 19,116 43,789 124,474 2,167 10,736 10,703 11,535 1,322 223,842<br />
2005 17,283 41,085 130,696 2,069 6,851 14,262 15,597 1,826 229,669<br />
2006 22,603 43,068 182,508 2,637 5,193 18,408 21,346 2,129 297,892<br />
2007 20,237 44,804 155,952 1,180 2,856 14,038 24,357 1,775 265,199<br />
2008 5,762 37,364 135,421 739 1,280 8,225 13,951 1,333 204,075<br />
2009 23,072 85,648 204,811 2,491 11,712 11,845 17,363 2,301 359,243<br />
2010 12,003 20,876 54,762 1,429 8,591 8,166 7,078 446 113,351<br />
Total 153,263 373,714 1,130,263 16,090 69,078 104,971 128,309 12,436 1,988,124<br />
Source: Department of Motor Traffic<br />
Total<br />
162
Table 16: New Registration of Motor vehicles (2002‐ 2010)<br />
year<br />
Motor<br />
Cars<br />
Motor<br />
Tricycles<br />
Motor<br />
cycles<br />
Buses<br />
Dual<br />
Purpose<br />
Vehicles<br />
Lorries<br />
Land<br />
vehicles‐<br />
Tractors<br />
Land<br />
Vehicles‐<br />
Trailors<br />
2002 253,447 133,115 923,467 67,702 150,087 187,617 143,804 33,128 1,892,367<br />
2003 274,631 169,319 1,010,344 69,651 163,355 198,775 153,808 33,986 2,073,869<br />
2004 293,747 213,108 1,134,818 71,818 174,091 209,478 165,343 35,308 2,297,711<br />
2005 311,030 254,193 1,265,514 73,887 180,942 223,740 180,940 37,184 2,527,430<br />
2006 338,608 318,659 1,422,140 77,233 188,187 244,176 199,980 38,919 2,827,902<br />
2007 361,211 361,727 1,604,648 79,870 193,380 262,584 221,326 41,048 3,125,794<br />
2008 381,448 406,531 1,760,600 81,050 196,236 276,622 245,683 42,823 3,390,993<br />
2009 387,210 443,895 1,896,021 81,789 1,975,156 284,847 259,634 44,156 5,372,708<br />
2010 410,282 529,543 2,100,832 84,280 209,228 296,692 276,997 46,457 3,954,311<br />
Total 3,011,614 2,830,090 13,118,384 605,491 3,430,662 2,184,531 1,847,515 353,009 27,381,296<br />
Total<br />
Source: Department of Motor Traffic<br />
163
Table 17: Timber Production (2002‐2010)<br />
Item 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />
Logs ( m 3 ) 112,181 99,488 88,028 113,373 110,017 120,509 94409 91,416 137,296<br />
Ebony logs ( m 3 ) 19 0.8 1 67 20 0.4 21<br />
Sawn Timber ( m 3 ) 19 4,415 3,255 4,047 5,132 4918 5,887 5,385 5519<br />
Railway sleepers (Nos) 168,321 100,472 108,648 106,135 72,486 95,273 134,095 163,484 133,822<br />
Electrical transmission<br />
/ telegraph poles<br />
(Nos)<br />
13,115 36,554 35,532 228,918 197,186 66,502 52,552 77,656 19,472<br />
Firewood ( m 3 ) 96,439 103,882 82,738 90,483 91,694 85,412 84,661 75,986 118,544<br />
Source: State Timber Cooperation<br />
164
MULTILATERAL ENVIRONMENTAL AGREEMENTS (MEAs)<br />
MEA Date of<br />
Ratification<br />
Date of Entry<br />
into Enforce<br />
Description<br />
1.The Vienna 15.12.1989 15.12.1989 Due to the issues of Ozone depletion, The Vienna<br />
Convention for the<br />
Convention started in 1985 for protection of the ozone<br />
Protection of the<br />
layer. Emission of certain substances can significantly<br />
Ozone Layer<br />
deplete and modify the ozone layer and it adversely<br />
affect human health and Environment.<br />
2.Montreal 15.12.1989 15.12.1989 Substances that deplete the Ozone layer is a landmark<br />
Protocol on<br />
international agreement designed to protect the<br />
substances that<br />
atmospheric Ozone layer. Ozone depleting substances,<br />
deplete the Ozone<br />
that lead to increased level of UV radiation reaching the<br />
layer<br />
earth`s surface, which affected to skin, eye and immune<br />
system.<br />
3.United Nations 23.11.1993 21.03.1994 The United Nations Framework Convention on Climate Change<br />
Framework<br />
(UNFCCC) was formed in 1992 in response to growing political<br />
Convention on<br />
concerns that human activities were substantially increasing<br />
the concentrations of the greenhouse gases (GHG) in the<br />
climate<br />
atmosphere and that immediate reductions in GHG emissions<br />
change(UNFCCC)<br />
were needed to avert global warming.<br />
4.Kyoto Protocol 03.09.2002 16.02.2005 The Kyoto Protocol is an international agreement linked<br />
to the United Nations Framework Convention on Climate<br />
Change, which commits developed countries (annex 1)<br />
to reduce their collective emission of GHG by at least 5%<br />
of the 1990 level by the period of 2008‐2012.<br />
5. United Nations<br />
Convention on<br />
Biological Diversity<br />
6. Cartagena<br />
Protocol on Bio<br />
safety<br />
23.03.1994 23.03.1994 The convention on Biological Diversity was adopted at<br />
the United Nations Earth Summit in Rio de Janeiro in<br />
1992. The convention has three main<br />
goals.(1)convention of biological diversity,(2)sustainable<br />
use of its component,(3) fair and equitable sharing of<br />
benefits arising from genetic resources.<br />
28.04.2004 28.07.2004 The Cartagena Protocol on Biosafety to the Convention<br />
on Biological Diversity is an international treaty<br />
governing the movements of living modified organisms<br />
165<br />
Objectives<br />
1.Intergovermental cooperation on research<br />
2.Systermatic observation of Ozone layer<br />
3.Monitoring CFC production<br />
4.Exchange information<br />
Reduction and the eventual elimination of the<br />
consumption and production of anthropogenic<br />
Ozone depleting substance.<br />
Stabilization of greenhouse gas concentrations in<br />
the atmosphere at a level that would prevent<br />
dangerous anthropogenic interference with climatic<br />
system<br />
The annex 1 parties (Developing Countries) to<br />
reduce their collective emission of greenhouse gases<br />
by at least 5 percent of the 1990 level by the period<br />
of 2008‐2012<br />
The conservation of biological diversity, the<br />
sustainable use of its components and the fair and<br />
equitable sharing of the benefits arising out of the<br />
utilization of genetic resources, including<br />
appropriate access to genetic resources and by<br />
appropriate transfer of relevant technologies and<br />
appropriate funds<br />
To contribute to ensuring adequate level of<br />
protection in the field of the safe transfer, handling<br />
and use of living modified organisms, resulting from
7. United Nations<br />
convention to<br />
Combat<br />
Desertification(UN<br />
CCD)<br />
8. Basel<br />
Convention on the<br />
control of<br />
Transboundary<br />
Movement of<br />
Hazardous Waste<br />
and their Disposal<br />
9. Stockholm<br />
Convention on<br />
Persistent Organic<br />
Pollutants<br />
(LMOs) resulting from modern biotechnology from one<br />
country to another. It was adopted on 29 January 2000<br />
as a supplementary agreement to the Convention on<br />
Biological Diversity.<br />
09.12.1998 09.03.1999 Desertification is phenomena that causes major<br />
economic, social, and environmental problem in all<br />
region of the world. In 1977, the United Nations<br />
Conference on Desertification (UNCOD) adopted a Plan<br />
of Action to Combat Desertification (PACD).<br />
28.08.1992 28.11.1992<br />
The Basel Convention on the Control of Tran boundary<br />
Movements of Hazardous Wastes and their Disposal is<br />
the most comprehensive global environmental<br />
agreement on hazardous and other wastes. The<br />
Convention has 172 Parties and aims to protect human<br />
health and the environment against the adverse effects<br />
resulting from the generation, management,<br />
transboundary movements and disposal of hazardous<br />
and other wastes. The Basel Convention came into force<br />
in 1992.<br />
22.12.2005 22.12.2005 The Stockholm Convention on Persistent Organic<br />
Pollutants is a global treaty to protect human health and<br />
the environment from chemicals that remain intact in<br />
the environment for long periods, become widely<br />
distributed geographically, accumulate in the fatty tissue<br />
of humans and wildlife, and have adverse effects to<br />
166<br />
modern biotechnology that may have adverse<br />
effects on the conservation and sustainable use of<br />
biological diversity, taking also into account risks to<br />
human health, and specially focusing on<br />
transboundary movement<br />
To combat desertification and to mitigate the<br />
effects of drought in countries experiencing series<br />
droughts and/or decertification with the final aim<br />
being to prevent land degradation in the hyper arid,<br />
and semi arid, dry sub humid areas in the countries<br />
that are parties of that are parties of the<br />
convention.<br />
(1)To reduce transboundary movements of<br />
hazardous waste and other waste subject to the<br />
Basel convention to minimum consistent with their<br />
environmentally sound management.<br />
(2)To ensure strict control over the movement of<br />
hazardous waste across the boarders as well as the<br />
prevention of illegal traffic.<br />
(3)To dispose of the hazardous waste and other<br />
waste generated, as close as possible to their source<br />
of generation.<br />
(4)To minimize the generation of hazardous waste in<br />
terms of quality and hazardousness.<br />
(5)To prohibit shipments of hazardous waste to<br />
countries lacking the legal, administrative and<br />
technical capacity to manage and dispose of them in<br />
an environmentally sound manner<br />
To protect human health and the environment from<br />
persistent organic pollutants.
10.International<br />
Convention<br />
Relating to<br />
Intervention on the<br />
High Seas in Cases<br />
of Oil pollution<br />
11 International<br />
Convention on Civil<br />
Liability for Oil<br />
Pollution damages.<br />
12 International<br />
convention on the<br />
establishment of<br />
international funds<br />
for compensation<br />
for oil pollution<br />
damage.<br />
human health or to the environment. Exposure to<br />
Persistent Organic Pollutants (POPs) can lead serious<br />
health effects including certain cancers, birth defects,<br />
and dysfunctional immune and reproductive systems,<br />
greater susceptibility to disease and even diminished<br />
intelligence.<br />
12.04.1983 11.07.1983 The convention affirm the right of a coastal state to take<br />
measures on the high seas as may be necessary to<br />
prevent, mitigate or eliminate danger to its coastline or<br />
related interest from pollution by oil or the threat there<br />
of, following upon a maritime casualty.<br />
12.04.1983 11.07.1983 The civil liability convention was adopted to ensure that<br />
adequate compensation is available to persons who<br />
suffer oil pollution damage resulting from maritime<br />
casualties involving oil carrying ships. Liability for such<br />
damage on the owner of the ship from which the<br />
polluting oil escapes or discharged.<br />
12.04.1983 11.07.1987 The international oil pollution compensation funds are<br />
tree intergovernmental organizations (1971 fund,1992<br />
fund, supplementary fund).Which provide compensation<br />
for oil pollution damage resulting from spills of resistant<br />
oil(crude oil/heavy fuel oil)l tankers.<br />
To enable countries to take action on the high seas<br />
in case of a maritime casualty resulting in danger of<br />
sea and coastlines, to establish that such action<br />
would not affect the principle of freedom of the<br />
high seas.<br />
To ensure that adequate compensation is available<br />
to persons who suffer damage caused by pollution<br />
resulting from the escape or discharge of oil from<br />
ships.<br />
167
Change language