‹çindekiler Contents - Türkiye Seyahat Acentaları Birliği

Bilimsel araştırmalaragöre, ilk “insansı” varlıkgünümüzden yaklaşık6 buçuk milyon yılönce Afrika’da ortaya çıktı.Konuşamıyordu. Sadece birkaçişaretle anlaşıyor, korku veheyecanını ifade etmekiçin de bağırıyordu.2 milyon yıl kadarsonra, biraz dahagelişmiş işaretleresahipti. Ama hâlâkonuşamıyordu.İnsan ömrü içinçok çok uzun, amainsanlık tarihi içinkısa bir süreyle,günümüzden 100bin yıl öncesindeyiz.Sahnede artık “HomoSapiens” var. Yanidüşünen, daha önemlisidüşüncesiyle kendisini ve çevresinideğiştirebilen insan türü uygarlığınilk adımlarını atıyor. İlk sözcüklerioluşturup konuşmaya başlıyor.İlk kelime 50 bin yaşındaFransa’da, yaklaşık 1000 konuşmadili üzerinde yapılan kapsamlıbir araştırmaya göre, bugüneulaşabilen ilk kelime yaklaşık 50bin yıl önce ortaya çıkmış. “İlkkelime” diyoruz, zira o dönemdedünyada konuşulan 700 dildede ilk olarak hep aynı kelimekullanılmış. O ilk insanlar önce“papa / baba” demiş.Elbette bir ya da birkaç kelime“dil” anlamına gelmiyor. Nitekimkonuşma dilinin ortaya çıkmasıiçin daha on binlerce yıl gerekmiş.According to scientific research, first“anthropoid” appeared about 6 anda half million years ago in Africa. Hecouldn’t speak.Could only communicate with fewsigns, he screamed to express fearand excitement. 2 million yearslater he possessed moresophisticated signs.But he still could notspeak.We are now at 100thousand years agowhich is a long timefor the man but a shortone for the mankind.“Homo Sapiens” arenow on stage. Thatmeans that humankindwho can think andmore importantly canchange himself and hissurroundings are taking thecivilization’s first steps. He createsfirst words and starts speaking.First word is 50 thousandyears oldAccording to a comprehensiveresearch carried out in Franceover 1000 vernacular tongue thefirst word that managed to reachtoday had appeared 50 thousandyears ago. We say “the first word”,because the same word was used in700 languages that was spoken inthe world at that time. The mankindfirst said “papa”.Of course a word or a few wordsdon’t become a “language”. Thustens of thousands of years wereneeded for the spoken language toappear.As far as it is known, the oldest“vernacular tongue” belongsto Mayans and dates back to 7thousand years ago. The oldest“written language” dates back to 5thousand years ago to Sumerians.The graveyard of deadlanguages!Mayan or Sumerian are languagesonly a handful of scientists candecipher today; because they are nolonger spoken.It means that they are “dead”. in thepast alone? Even today languagesdisappear, take their places in theTürkiye’nin dilleri detehlike altındaBirleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO)21 Şubat Dünya Anadili Günü öncesinde yayımladığı “TehlikeAltındaki Diller Atlası”na göre, Türkiye’de 15 dil tehlike altında.Birinci derecede tehdit altında olan dil: Hertevin. Siirtkökenli, Kuzeydoğu Arami dillerinden olmasına karşındiğerlerinden oldukça farklı bu dili 1999’da bin kişikonuşuyordu.Ciddi bir tehlike altında olanlar: Gagavuzca, TürkiyeliYahudilerin konuştuğu Ladino ve Süryanice.Tehlikede olanlar: Abazaca, Hemşince, Lazca, PontusYunancası, Çingene dilleri (Atlas’ta yalnızca Romani bulunuyor),Süryanice’ye benzeyen Suret (Atlas’a göre Türkiye’de konuşankalmadı; konuşanların çoğu göçle başka ülkelere gitti) veErmenice.Dikkat edilmesi gereken diller: Abhazca, Adige, Kabar-Çerkesdilleri ve Zazaki (Zazaca).Languages of Turkey is also under threatAccording to “The Atlas of World’s Endangered Tongues” published onInternational Mother Language Day on 21 st February by United NationsEducation Science and Culture Organisation (UNESCO) 15 languages inTurkey are under threat.The language under first degree of threat is: Hertevin. Of Siirtorigins, despite belonging to Northeast Arami languages, this ratherdifferent language was spoken by thousand people in 1999.Under a serious threat are: Gagauzian, Ladino spoken by TurkishJews and Suryani language.Under threat are: Abkhazian, Hamshen, Laz language, Pontus Greek,Gypsy languages (Only Romani is covered in the atlas), Suret which issimilar to Suryani language (According to the atlas no one in Turkeyspeaks it anymore; Most people speaking it had emigrated to othercountries) and Armenian.Languages worth paying attention to: Abkhazian, Adige,Kabar-Circassian languages and Zazaki.HAZİRAN 2010 | TÜRSAB DERGİ 41