ANTİK DÜNYANIN KEHANET MERKEZİ: DIDYMA Zamanın ... - MÜZE

keolojinin ‘sandık odası’ efsaneler ya da lanet söylentileriyle,tutkulu arayışların ya da hazin vazgeçişlerinöyküleriyle doludur. Ama içlerinde öyle iki öyküvardır ki, diğerleri asla boy ölçüşemez.Üstelik, o iki öykü birbirinin tam zıddı özelliklertaşır. Çünkü biri hakkında neredeyse tek bir ipucu yoktur. Diğerinde ise,‘bilmece’ dünyanın, bilim insanlarının, kazı ekiplerinin gözü önündeolduğu halde çözülememiştir.Önce ilk sandığı açalım; Moğol Hükümdarı Cengiz Han’ın mezarı hakkındakiefsanenin izini sürelim. Cengiz Han, 18 Ağustos 1227 günü öldü.Bir sefer sırasında hastalanıp öldü diyen de var, attan düştü diyen de.Ancak, ölüm nedeni bir yana, asıl büyük sır bu efsanevi hükümdarınmezarı hakkında.Tarihi fantezilerle süslemeyi sevenlere göre, Cengiz Han ‘mezarımın yeriasla bilinmesin, bulunmasın’ diye vasiyet etmişti. Bu nedenle mezarıbulunamasın diye, olağanüstü önlemler alındı. Onu gömen bin asker,törenden sonra öldürüldü. Onları öldüren 800 asker de aynı akıbeteuğradı. Ardından, binlerce at mezarın üzerinden geçirilerek mezarla ilgilitüm izler dağıtıldı, silindi!Son cümlenin sonundaki ünlem, fantezinin boyutunu vurgulamak için.Çünkü öyküde pek az doğru var. Öncelikle mezar yerinin gizli olması,bir Moğol geleneği. Bugün bile Orta ve Uzak Asya’da bazı topluluklarbenzer gelenekleri sürdürüyor. Cengiz Han döneminde ise buna titizlikleuyulurdu. O nedenle gömüldüğü yerin üzerinde gerçekten de atlargeçirilerek izler yok edilmişti. Her ne kadar atların sayısı binlere varmasada, Cengiz Han’ın şanına yakışır olduğu söylenebilir. Ölümünden öncekihaftaların, ayların izi sürülerek mezarın yeri de yaklaşık olarak tahminedilebilir.Nitekim, Cengiz Han’ın Burhan-Haldun dağları arasında bir yerde gömülüolduğuna inanılır. Ama izler de, ipuçları da orada sona erer. Bölgedekazı ya da araştırma yapan ekipler, zaman zaman sonuca ulaştığınıdüşünüp heyecanlansa da, eve hep eli boş döner.Açılamayan kapıCengiz Han’ın mezarı kadar büyük bir bilmece de, Nemrut Dağı’ndakimezar. Üstelik, bu kez mezarın yeri belli. Hatta neredeyse uzansanızulaşacakmışsınız gibi yakın. Ama bir o kadar da uzak.Mezar, Kommagene Kralı I. Antiochos’un. Çağının, hatta dünya tarihininbu en ilginç ve önemli figürü bilindiği kadarıyla Nemrut Dağı’na gömüldü.Mezarın -muhtemelen- hemen üzerindeki tanrı heykelleri bu konudaArchaeology’s “storage room” is full of myths, curse rumours, passionatequests or sad renunciation stories. However, there are two storiesamong them which surpass all the others, actually two stories of oppositenature. The first one does not deliver any clue at all. The other “riddle”stands there in the open in front of scholars and excavation teamswith no one being able to solve the puzzle up until today.Let us open the first chest first; follow the path of the myth concerningGenghis Khan’s grave. Genghis Khan died on 18 August 1227. Somebelieve that the legendary ruler fell sick and died during a militarycampaign, others speculate that he fell from horseback. But the actualenigma is the whereabouts of his tomb.According to those who like to ornament history with phantasies, it wasGenghis Khan’s own will to be buried at an unknown place that no oneshould find, and that accordingly, extraordinary measures were taken tohide his burial location. The thousand soldiers who buried him were executedafter the funeral ceremony. The eight hundred soldiers who killedthem shared the same fate and eventually, thousands of horses crushedand trampled the soil over his tomb so that any possibly remaining traceshould disappear!The exclamation mark above is to emphasize the size of the phantasy,since there is very little truth in this whole story. First of all, it is aMongolian tradition to keep burial places secret. Even today, similartraditions continue to exist in certain communities in Central Asia andthe Far-East. It is evident that this tradition was strictly observed duringGenghis Khan’s era. It is a matter of fact that horses trampled the soilover his tomb to destroy any possible sign. A number of horses commensuratewith the ruler’s glory were probably employed to this endeven if not thousands of them. It should not be impossible to guessapproximately the place where he is buried by following the path of hismovements weeks or months before his death. Hence, it is believedthat Genghis Khan is most likely buried somewhere in the proximity ofthe Burhan Haldun mountain, rumoured to be his birthplace as well asthe purported location of his tomb. However, albeit various excavationteams attempted several times to discover that tomb, no one succeededup to this date.68