De Schoonheid van Amsterdam

Hoofdstuk 2 | Amsterdamse thema’sAmsterdamsethema’sHoofdstuk 2Na een korte uiteenzetting van hetruimtelijk beleid waarbinnen welstandopereert in hoofdstuk 1, zoomtdit hoofdstuk in op specifieke thema’svoor Amsterdam. In verschillendevastgestelde visies en nota’szijn uitspraken gedaan over hoe Amsterdamde toekomst in wil. De belangrijkstespeerpunten die rakenaan het terrein van welstand komenhier aan bod.2.1 VerdichtingDit thema is de eerste opgave diein de Amsterdamse ‘Structuurvisie2010-2040’ genoemd wordt: “Via intensievergebruik van de ruimte inde stad kan aan veel meer mensenen bedrijven woon- en werkruimteworden geboden. Hierdoor wordt hetdraagvlak voor voorzieningen vergroot,kan efficiënter worden omgegaanmet energie en vervoer en hoefthet landschap niet te worden aangetast.”In de structuurvisie staat beschrevendat Amsterdam er 70.000woningen bij krijgt, en daarbij ooknieuwe voorzieningen als scholen,winkels en sportaccommodaties.Verdichting betekent dat de stadtelkens verandert, door herbestemming,nieuwbouw, verbouw oftransformatie. Voor veel van dezeopgaven zijn de gebiedsgerichte criterianiet geschikt, want die richtenzich vooral op nieuwbouw binnende context van het bestaande. Voorde verdichtingsopgaven zullen vaakaparte welstandscriteria opgesteldworden als onderdeel van StedenbouwkundigeProgramma’s van Eisenof Uitwerkingsplannen.Een van de middelen om te kunnenverdichten, is hoogbouw. In de‘Hoogbouwvisie’, een uitwerking vande structuurvisie, staat waar hoogbouwmogelijk is, tot welke hoogteen wanneer een HER (Hoogbouw EffectRapportage) moet worden gedaanom de impact op het stedelijklandschap te onderzoeken. De inpassingvan een gebouw met eenaanzienlijke hoogte heeft een onmiskenbaareffect. Niet alleen verandertde maat en schaal van de omgevingdaardoor, ook de beleving vande gebouwde omgeving verandert.Een toren die al van verre te zien is,moet niet alleen een middel zijn omte verdichten, maar ook om de stadarchitectonisch te verrijken. Hier ligteen direct verband met welstand:de hoogbouwvisie heeft bepaaldwat de relatie tussen hoogbouw enhet cultuurhistorisch karakter vaneen gebied is, de welstandscommissiebeoordeelt hoe dit gebeurt zodathoogbouw bijdraagt aan de schoonheidvan Amsterdam.2.2 TransformatieAmsterdam blijft groeien. Dit leidttot verstedelijking van gebieden dietot nu toe aan de rand van de stadlagen of bij het buitengebied hoorden,maar ook tot ingrijpende veranderingenin gebieden die al tot hetstedelijk gebied behoorden. Al dezegebieden behoren tot de zogenaamdetransformatiegebieden. Een voorbeeldis de nieuwe woonwijk IJburg,waarbij een deel van het IJmeer isgetransformeerd tot een eilandengroepom op te wonen, met een rijkscala aan stedelijke milieus.Andere gebieden die al een stedelijkefunctie hebben, ‘verschietenvan kleur’ als gevolg van de ruimtedruk,zoals de Laan van Spartaanin stadsdeel West. Weer andere, zoalsoude industrieterreinen, wordenomgevormd tot een stedelijke mixvan wonen, werken en meer. Denkhier bijvoorbeeld aan het Polderweggebied,het voormalige Oostergasfabriekterrein.Langs het IJ zijner vooral industrie- en bedrijventerreinendie van karakter veranderen,zoals het NDSM-terrein. Over hetherbestemmen van oude kantorenterreinenzoals Amstel III is meer telezen in paragraaf 3.3.1. Veel vroegnaoorlogse gebieden ondergaaneen metamorfose in het kader vande stedelijke vernieuwing zoals deStaalmanpleinbuurt in Nieuw-West.Tot slot kunnen transformatiegebiedenook te maken hebben met herstructurering,uitbreiding en aanlegvan grootschalige infrastructuur, zoalsde tweede Coentunnelweg.De welstandscriteria voor transformatiegebiedenhebben in principeeen tijdelijk karakter en gelden zolangde ontwikkeling duurt. Ze wordengeformuleerd op basis van hetvastgestelde stedenbouwkundigplan of beeldkwaliteitsplan. De criteriavoor de bestaande transfor-De Schoonheid van Amsterdam 2013 pagina 19