De Schoonheid van Amsterdam

Hoofdstuk 5 | Welstandscriteria voor erfgoedde oorspronkelijke gevelelementenuitgangspunt. Hierbij zijn veranderingenin materiaal, maatvoering endetaillering toegestaan, mits deze deoorspronkelijke karakteristiek vanhet gebouw niet verstoren.Van orde 3 zijn tevens panden uitde periode tussen 1940 en 1970 diein cultuurhistorisch, architectuurhistorischof, in zeldzame gevallen,stedenbouwkundig opzicht een positievebijdrage leveren aan de beeldkwaliteitof op andere wijze eenpositieve betekenis hebben voor destad.▪ Orde 2Dit zijn bouwwerken van vóór 1940,die vanwege hun hoge architectonischekwaliteit, hun plaats in de stedenbouwkundigestructuur en/of alstoonaangevend element in de gevelwandeen belangrijke bijdrage leverenaan het stadsbeeld. Uitgangspuntbij orde 2 panden is behoud/restauratie.Bij verbouwing dient te worden uitgegaanvan een restauratieve aanpakvan de straatgevels en de kap.Oorspronkelijke gevelelementendienen te worden gehandhaafd enindien nodig hersteld. Hierbij is gebruikvan niet-authentieke materialentoegestaan, mits deze visueelvolledig overeenkomen met de oorspronkelijkevorm, kleur en detaillering.In afwijking hiervan mag deeerste bouwlaag van straten die alswinkellint (plus) zijn omschreven, afwijkendworden vormgegeven, mitsde oorspronkelijke, waardevolle karakteristiekvan de winkelpui nietwordt verstoord. Wanneer de bouwkundigestaat zo slecht is dat de kapen de straatgevels in de oorspronkelijkestaat niet meer te handhavenzijn, dan is het mogelijk om ondernadere voorwaarden tot herbouwover te gaan. De straatgevels en dedakvorm moeten dan naar het origineelworden teruggebouwd, waarbijoorspronkelijke gevelelementen zoveelmogelijk dienen te worden gehandhaafden/of hersteld. Van orde2 zijn tevens panden van na 1940,maar voor 1970 van zeer bijzonderecultuurhistorische, architectuurhistorischeof in zeldzame gevallen stedenbouwkundigebetekenis.▪ Orde 1Dit zijn rijks- en gemeentelijke monumenten.Uitgangspunt bij orde 1panden is behoud/restauratie.▪ Ensembles en seriebouwVoor ensembles en seriebouw geldtdat de samenhang tussen de verschillendepanden moet wordengehandhaafd. Bij verbouwingenwaarbij het beeld van de gevel en/ofkap wordt gewijzigd, dient dat in deafzonderlijke panden zo te gebeurendat de samenhang in het ensembleop geen enkele wijze wordt verstoord.Bij ensembles en seriebouwwaar de samenhang door eerdereverbouwingen of kozijnvernieuwingis aangetast, dienen bouwinitiatievenbij te dragen aan herstel van desamenhang.Bij orde 3 seriebouw, is het uitgangspuntdat voor sloop van panden dieeen onderdeel uitmaken van de serieeen sloop- en/of bouwvergunningkan worden verleend, mits dekwaliteitstoets dit uitwijst en mits deeenheid van de serie niet in onevenredigemate wordt aangetast. Meergedetailleerde regelgeving is opgenomenin de welstandsnota onder despecifieke categorie Ensembles enseriebouw.▪ Te vervangen gebouwen en te bebouwengatenDit zijn gebouwen die in architectonischezin geen enkele bijdrage aanhet stadsbeeld leveren en niet passenin de gevelwand. Vaak gaat hetom gebouwen waar grote delen vanzijn verdwenen (zoals onderstukken).▪ NieuwbouwBebouwing van na 1970 is niet meteen orde gewaardeerd. Voor dezebouwwerken zijn in het kader vande ordewaarderingssystematiekgeen bijzondere regels opgenomen.Wel geldt voor elk nieuwbouwplandat deze de karakteristiek van hetstadsbeeld niet onevenredig magaantasten en de gevel een duidelijkeindeling van plint, gevelvlak enbeëindiging dient te bevatten. Voornieuwbouw en transformatie zijn inde welstandsnota richtlijnen opgenomen.▪ VerbouwingenBij verbouwingen dient respect voorhet bestaande gebouw uitgangspuntte zijn. Een gebouw, zeker een oudgebouw, heeft in de loop van zijn bestaanvaak vele functies gehad. Tochis het niet zo dat een gebouw vooralle functies te gebruiken is. Niet allefuncties passen in elk gebouw: de architectuurvan een gebouw mag nietworden aangetast door een te grootprogramma van eisen. Bij pandenwaarvan de architectonische waardedoor eerdere verbouwingen isaangetast, moet het herstel van dearchitectonische waarden uitgangspuntzijn.▪ BruggenBruggen zijn belangrijke elementenin het stadsbeeld van Amsterdam.Het verschil met gebouwenis dat bruggen vaak sneller wordenvernieuwd. Dat vernieuwingsprocesverloopt over het algemeen geleidelijk.Onderdelen worden vervangenzonder dat het totaalbeeld van debrug sterk wordt gewijzigd.Op de waarderingskaart hebben allebruggen, net als de gebouwen eenorde. De monumenten hebben eenorde 1, bruggen die nog grotendeelsuit authentieke elementen bestaanhebben een orde 2, oude bruggendie grotendeels uit niet-authentiekeonderdelen bestaan, en dus vervangbaarzijn, hebben een orde 3.Bruggen uit de periode 1940-1970worden inmiddels ook van een ordewaarderingvoorzien. Geheel nieuwebruggen zijn als nieuwbouw opgenomen.De Schoonheid van Amsterdam 2013 Pagina 42