De Schoonheid van Amsterdam

Hoofdstuk 3 | De welstandscriteriawinkelcentrum en uitbreidingen aanrijwoningen. Wie zijn plan gelijk uitvoertaan een trendsetter kan er inde regel vanuit gaan aan redelijke eisenvan welstand te voldoen.Niet ieder bouwwerk is automatischeen trendsetter. Een eerder op dezelfdewoning of hetzelfde bouwblokgoedgekeurd plan is dit in de regelwel. Ook een goedgekeurde nieuwbouwoptievoldoet op deze grondenaan redelijke eisen van welstand.Trendsetters gelden in de regel nietvoor de hele stad. Ze zijn van toepassingvoor gelijke gevallen en dusvoor een type bouwwerk of een gebiedwaar herhaling gewenst is. Informatieover trendsetters is op tevragen bij het stadsdeel.TransformatiegebiedenAmsterdam kent veel gebieden dieaan verandering onderhevig zijn.Op de kaart met ruimtelijke systemenzijn deze aangeduid als transforamtiegebieden.Binnen de gebiedenmet deze aanduiding is een veranderinggewenst of gaande, waarvoorde beheerscriteria van het ruimtelijksysteem geen passend kader vormen.Plannen die passen in de transformatieworden beoordeeld aan dehand van de criteria op maat, diedeel uitmaken van een stedenbouwkundigkader of beeldkwaliteitsplan(zie hiervoor ook de toelichting opde transformatiegebieden in de bijlage).Na oplevering zijn de beheerscriteriavan het ruimtelijk systeemweer van toepassing. De aanduidingop de kaart geeft dus aan, dat er ineen gebied meerdere beoordelingskaderstegelijk gelden.3.3 Algemene welstandscriteriaVeruit de meeste aanvragen zullenafhankelijk van de aard, omvang,impact of locatie worden beoordeeldaan de hand van de onder 3.2 besprokenerfgoedcriteria, de criteriavoor veel voorkomende kleine bouwplannen,de criteria voor categorieënen de gebiedscriteria voor grotereplannen.Toch zijn er ook nog een aantal algemenecriteria die als een vangnetonder alle andere genoemde criterialiggen en in die zin ook een rol spelenbij de beoordeling van bouw plannen.Dit zijn de ‘algemene welstandscriteria’.Ze zijn over koepelend van aarden dienen vijf doelen:▪ VangnetIn de eerste plaats zijn ze een vangnetvoor gevallen die niet in de overigecategorieën van criteria passen,of in hun interpretatie van de criteriaonder de maat blijven.▪ ScharnierpuntenIn de tweede plaats kunnen ze vantoepassing zijn op ‘scharnierpunten’:locaties op het raakvlak vanverschillende gebiedstypen met betekenisop een hoger schaalniveau,bijvoorbeeld een entree naar destad. Hier kan het voorkomen dat degebiedscriteria slechts ten dele vantoepassing zijn, of er tegelijkertijdoverwegingen vanuit de aangrenzendegebieden nodig zijn. Bij eenbeoordeling zijn de algemene criteriahier vanwege hun abstracteretoon geschikter dan de meer specifiekegebiedscriteria.▪ Kunst in de openbare ruimteIn de derde plaats worden de algemenecriteria gebruikt bij de beoordelingvan kunstwerken in deopenbare ruimte waarvoor een omgevingsvergunningactiviteit bouwennodig is.▪ Onverwachte interpretatieTen vierde dienen de algemene criteriaals onderbouwing bij eenonverwachte interpretatie van de bestaandestedenbouwkundige structuurof het architectonische karaktervan de omgeving waarin de overigecriteria niet in voorzien.▪ Bijzondere schoonheidEn tot slot kunnen ze fungeren alsmotivering waarom een bouwplandat de karakteristieken van de omliggendebebouwing niet volgt, bijvoorbeelddoor zijn bijzondereschoonheid toch aan redelijke eisenvan welstand voldoet.Deze algemene welstandscriteriazijn overigens niet minder striktdan de overige, meer in detail tredendecriteria; naarmate een bouwwerkzich sterker van de omgevingonderscheidt, wordt er juist met eenscherper oog naar gekeken. Ookbij een juridisch geschil tussen vergunningaanvrageren –verstrekkerspelen de algemene criteria een belangrijkerol; hierbij wordt vaak teruggegrepenop de basisprincipesvan welstand, die in deze criteriaverwoord zijn.Zes algemene criteria voor heelAmsterdamDe algemene welstandscriteria richtenzich op de zeggingskracht enhet vakmanschap van het architectonischontwerp en zijn terug tevoeren op vrij universele architectonischekwaliteitsprincipes. Ze zijngebaseerd op de notitie ‘Architectonischekwaliteit, een notitie over architectuurbeleid’die prof. ir. TjeerdDijkstra schreef als rijksbouwmeesterin 1985.Ruim 25 jaar later zijn de opvattingenover welstand enigszins veranderd.Tegenwoordig denken we vrijerover wat architectonisch toelaatbaaris en worden minder strikte stijloordelengeveld. De interpretatie van dealgemene criteria is in de loop dertijd aangepast aan de opvattingenvan deze tijd.De gemene deler van de zes onderstaandecriteria is zorgvuldigheid. Inhet ontwerp moet zorgvuldig wordenomgegaan met stijlen, materialen,verhoudingen, licht, kleur endetaillering. En er moet minstens zozorgvuldig worden omgegaan metalles wat beïnvloed wordt door hetgebouw: de gebruiker, de omgevingen de sociaal-culturele context. Pasals de zorgvuldigheid er op al dezevlakken aan af te lezen is, voldoethet ontwerp aan redelijke eisen vanwelstand.De Schoonheid van Amsterdam 2013 pagina 29