piśmiennictwa wysokim

More documents

Recommendations

Info

— 114 — Oparł się na tem król Zygmunt I i, potwierdzając w roku 1532-glm urządzenie służby miejskiej, zastrzegł, »aby oba Pisarze miejscy (Pisarz i Podplsarz) zawsze obu języków, polskiego 1 niemieckiego umiejętni byli*. Przecież zadawniony zwyczaj używania języka obcego w »sądownlctwie ratusznem* długo nie mógł być wy korzenionym i dotrwał aż do końca XVI-go wieku. Rzeczą jednak jest wysoce znamienną, że »język niemiecki mieszczanom i rajcom tego pochodzenia nie zawsze był dostatecznym i często wlatywano weń wyrazy polskie*. »I,ecz w tymże samym czasie, kiedy w Ratuszu sprawy odbywały się w języku obcym, pospólstwo krakowskie było ludem polskim i w tej klasie kwitnął czysty nasz język, ten żywioł rodowy, nie zamącony żadną obczyzną i jedyne Palladium po praojcach*.1) O tej jędrnoścl mowy, jaka była w ustach ludu, da nam pojęcie list, który w r. 1544-tym pisała niejaka Krystyna, żona Bieniasza Majerana, ślusarza krakowskiego do brata swego Piotra, mieszkającego w Pradze: »0 zdrowiu waszem radabych słyszała, miły Panie bracie!... Panie Boże, daj wam lepsze, niż ja mam... Przytem, miły Panie braciszku, wiedzcie i bądźcie tego pewni, iżeć ja wam nie mam dziś nic pociesznego pisać, a przeto czem mię Pan Bóg raczył nawiedzić, to muszę, uboga sierota, cierpieć: aczkolwiek nie była moja wola, ale Pan Bóg dopuścił złego człowieka, nie inaczej jako na Jopa Świętego. Przytem, mój miły braciszku, raczcie W. M. wiedzieć, najpierwej dług i te rzeczy, które w domu macie u mnie i raczcie się opiekać niemi, dlatego Iżbych ja pracy nie miała więcej i też trudności... Boć mam trudności dosyć i ciężkości swej: przeto, mój miły Panie braciszku! wiedzcie iżcl to wam dawam znać, iżbyście potem nie rzekli, iżbych nie była dobrą siostrą waszą i też przyjazną według miłego Boga, a przeto wam powiadam już, iżbyście przy- ’) Ambroży Grabowski. Starożytne wiadomości o K rakow ie- Przestroga wstępna.
— 115 — jechali a swe rzeczy dobrze opatrzyli, jako najlepiej wiecie... Przeto ja was proszą dla miłego Boga, iżbyście w tem nie mieszkali. Ja dali Bóg chcę udziałać, Iżbych wam była we wszytklem płatna itd.«. Z tego urywka widać, że pisarze polscy XVI-go wieku mieli pod ręką mateijał gotowy: język w mowie wyrobiony i giętki, który należało tylko nieco ogładzić, przenieść do ksiąg, utrwalić i zapomocą druku rozpowszechnić. Nie przyszło to z trudem. Już w roku 1541-ym słynny drukarz krakowski, Hieronim Wietor, w przedmowie do jednej z wydanych przez siebie ksiąg, pisał: »Będąc ja wmleszkanym a nie urodzonym polakiem, nie mogę się temu wydziwlć, gdyż wszelki inny naród język swój miłuje, szyrzy, krasi 1 poleruje, czemu sam polski naród swym gardzi i brzęka, który mógłby Iście, jako ja słyszę, obfitością i krasomową z każdym innym porównać*. Jakby posłuszni temu wezwaniu, zabrali się pisarze polscy do sszyrzenla, kraszenia i polerowania* prozy polskiej, która rychło pod piórami kilku z nich zabłysnęła całym niepowszednim, samorodnym urokiem swoim, w stylu bliska jeszcze łacinie, ale w języku jędrna, czysta 1 bogata. Wyrobienie swoje proza polska zawdzięcza przedewszystklem reformacji 1 całemu ówczesnemu ruchowi religijnemu, który wywołał potrzebę przekładania pisma św. i bogatą literaturę polemiczną. Ale nietylko temu. Jednoczesny rozwój życia państwowego i społecznego postawił na porządku dziennym cały szereg zagadnień, które domagały się oświetlenia, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli, publicystycznego. Rzeczpospolita, jak to widzieliśmy już z pism Reja i Kochanowskiego, pomimo wzbudzającej podziw u obcych potęgi, niedomagała. Gmach jej rysował się a rosnący egoizm szlachty, jako warstwy uprzywilejowanej, nie wróżył dobrze o przyszłości. Widziały to bystrzejsze źrenice i zdawały sobie z tego sprawę bystrzejsze mózgi. »Naprawa
Page 3 and 4:
łv MIKOŁAJ REJ Z NAGŁOWIC. (1505
Page 5 and 6:
— 3 — 1 trudne do zrozumienia b
Page 7 and 8:
— 5 — Beztroska Horacego i jego
Page 9 and 10:
Było więc na czem siać, orać i
Page 11 and 12:
czytał, a Bóg a natura ostatka do
Page 13 and 14:
— 11 — 1 — Przez długi czas
Page 15 and 16:
— 13 — ostrogą, jaka go w zawo
Page 17 and 18:
— 15 — Poemat podzielony jest n
Page 19 and 20:
— 17 — Przejdziemy natomiast do
Page 21 and 22:
— 19 — rzeczy; słabą ich stro
Page 23 and 24:
— 21 — norowi we wszytkiem folg
Page 25 and 26:
— 23 — Wiersz ten świadczy tak
Page 27 and 28:
— 25 — jawiające się w czasie
Page 29 and 30:
— 27 — jesieni, po powrocie z S
Page 31 and 32:
Krótki wybór Pism Mikołaja Reja
Page 33 and 34:
— 31 — Tę pracą na was przeł
Page 35 and 36:
— 33 — »Już to rychło dwie n
Page 37 and 38:
— 35 — Żołnierze. Żołnierze
Page 39 and 40:
— 37 — Więc na ścianach spale
Page 41 and 42:
- 39 — Dwornik ostatek zmłócił
Page 43 and 44:
— 41 — Pysznego, p Ij a n i cę
Page 45 and 46:
— 43 — - Azasz tam co ze wstyde
Page 47 and 48:
— 45 — po ciele a po członkoch
Page 49 and 50:
— 47 — to tak dobrze będzie um
Page 51 and 52:
— 49 — Slachectwo ma być jako
Page 53 and 54:
— 51 — Polak poćciwy. A zbifeg
Page 55 and 56:
JAN KOCHANOWSKI (1530 — 1584). Ro
Page 57 and 58:
— 55 — żył), przeto przypuszc
Page 59 and 60:
— 57 — Jaką postać miał stos
Page 61 and 62:
— 59 — wprowadził Kochanowskie
Page 63 and 64:
— 61 — rego nastąpiło jednak,
Page 65 and 66: — 63 — Były to jednak niewątp
Page 67 and 68: — 65 — niemal twórczość Reja
Page 69 and 70: — 67 — bicie najzupełniej wier
Page 71 and 72: — 69 — w głównych zarysach dz
Page 73 and 74: — 71 — zoficznego pojęcia Zgod
Page 75 and 76: — 73 — ...swojus res optima ką
Page 77 and 78: — 75 — publiczności potrzebą,
Page 79 and 80: — 77 — D rugą próbą Kochanow
Page 81 and 82: — 79 — Ostatni okres działalno
Page 83 and 84: Wybór pism Jana Kochanowskiego. (1
Page 85 and 86: — 83 — Pan znaczniejszy, gdy pa
Page 87 and 88: — 85 — Przeto chciejmy wziąć
Page 89 and 90: Szlachetne zdrowie, N ikt się nie
Page 91 and 92: — 89 — Ale gdzie dobra myśl p
Page 93 and 94: — 91 — Więc Iż mniemam, że m
Page 95 and 96: — 93 — Do gospodyniej. Ciebie z
Page 97 and 98: — 95 — Nakoniec jam się ochrzc
Page 99 and 100: — 97 — A jako więc wierzch gó
Page 101 and 102: — 99 — Nieszczęśliwa to ziemi
Page 103 and 104: — 101 — Miejsce na zamku, czas
Page 105 and 106: — 103 — A ku swemu mieszkaniu s
Page 107 and 108: — 105 — Przeto, o sędzia, sęd
Page 109 and 110: — 107 — Psalm LXI. Usłysz me p
Page 111 and 112: — 109 — TRENY. Tren II. Jeślim
Page 113 and 114: — 111 — Już ja tobie moja matk
Page 115: Stanisław Orzechowski (1513— 156
Page 119 and 120: — 117 — Wyświęcony, jak sam p
Page 121 and 122: — 119 — odbiciem jego przejść
Page 123 and 124: — 121 — zręcznie swoją łódk
Page 125 and 126: — 123 — wysoko. Żaden ogrodnik
Page 127 and 128: — 125 — uporządkowania, księg
Page 129 and 130: — 127 — nlna polskiego z wieku
Page 131 and 132: — 129 — Rzecz swoją o dworzani
Page 133 and 134: - - 131 — jest przeróbką Castig
Page 135 and 136: — 133 — W księdze czwartej aut
Page 137 and 138: — 135 — Skargę: »przezacnł p
Page 139 and 140: — 137 — Pełny tytuł tej cieka
Page 141 and 142: — 139 — zechce się oddać, mus
Page 143 and 144: Krótki wybór pism Stanisława Orz
Page 145 and 146: — 143 — census ad centum millia
Page 147 and 148: — 145 — królowi na placu osta
Page 149 and 150: — 147 — komu nic na wlekł nie
Page 151 and 152: — 149 — ale i to pobrał, co kt
Page 153 and 154: — 151 — ŁUKASZ GÓRNICKI. DWOR
Page 155 and 156: — 153 — 1 przeważnoścłą, po
Page 157 and 158: — 155 — jako też i w Inych wsz
Page 159 and 160: — 157 — źle przed nimi mówi o
Page 161 and 162: — 159 — wszelakich panu oczy ot
Page 163 and 164: — 161 — nić nic nie może. Wi
Page 165 and 166: — 163 — Rozmowa dnia trzeciego.
Page 167 and 168:
— 165 — wym więzieniu był, a
Page 169 and 170:
— 167 — czego wżdy słuchać m
Page 171 and 172:
— 169 — dują. Perekopscy Tatar
Page 173 and 174:
— 171 — Złożony 1 sejm był w
Page 175 and 176:
Mikołaj Sęp Szarzyński (1550—
Page 177 and 178:
— 175 — djach a w charakterze z
Page 179 and 180:
— 177 — wane 1 krążyć musia
Page 181 and 182:
— 179 — reformy, tak z drugiej
Page 183 and 184:
— 181 — rzeczywistość. Poglą
Page 185 and 186:
— 183 — (»że to poezje Szarzy
Page 187 and 188:
— 185 — »Żywot mie już opuś
Page 189 and 190:
— 187 — poetów klasycznych na
Page 191 and 192:
— 189 — blinie. Sam rok przybyc
Page 193 and 194:
— 191 — Agnieszka z Wiślickich
Page 195 and 196:
— 193 — nazwę P b 11 tron, aby
Page 197 and 198:
— 195 — swoich pradawnych zwycz
Page 199 and 200:
— 197 — koniec swojego zawodu p
Page 201 and 202:
— 199 — z dokładnemi wskazówk
Page 203 and 204:
— 201 — skóry wilczej, lisiej,
Page 205:
— 203 — ze strony tej warstwy u
Page 208 and 209:
— 206 — I od takiego, Boże nie
Page 210 and 211:
— 208 — Nie będę nazwan lekk
Page 212 and 213:
210 — Porzuć straszne pioruny, z
Page 214 and 215:
— 212 Tak sie Struś spracował w
Page 216 and 217:
— 214 — W nędzy człowiek dost
Page 218 and 219:
— 216 — I tych cl po kolędzie
Page 220 and 221:
— 218 — Były też ty czasy, gd
Page 222 and 223:
Choć pola rodzą (patrz jaka to sr
Page 224 and 225:
— 222 — Nie tak majętni wielcy
Page 226 and 227:
— 224 — Lecz żaden tego niecha
Page 228 and 229:
— 226 — Trzeci rodzaj przemysł
Page 230 and 231:
— 228 — Przewyciężysz, niebo
Page 232 and 233:
— 230 — A wtym wnidzie podwodni
Page 234 and 235:
— 232 — Już tam nie będzie ch
Page 236 and 237:
— 234 — Miedzy niebem 1 ziemią
Page 238 and 239:
— 236 — Siecz ostrzkiem i kol s
Page 240 and 241:
— 238 — Grochowski, jak ustala
Page 242 and 243:
— 240 — szych i pomniejszych ka
Page 244 and 245:
— 242 — i umorzyć (może jezui
Page 246 and 247:
— 244 kaźtie tomy, wygląda ku n
Page 248 and 249:
— 246 — cenie na siebie uwagi b
Page 250 and 251:
— 248 — Czasem i na tych jego s
Page 252 and 253:
— 250 — którą, póki świata,
Page 254 and 255:
— 252 — w umyślnie napisanym u
Page 256 and 257:
— 254 — z łacińskim wierszem
Page 258 and 259:
— 256 — jest więcej mówcą ni
Page 260 and 261:
— 258 — Najznaczniejsza jednak
Page 262 and 263:
— 260 — prawdziwie nieziemskich
Page 264 and 265:
— 262 — Oczywiście, każdy art
Page 266 and 267:
— 264 — kujawskiej strony, Amph
Page 268:
— 266 — Wozie, wieczór. Chwal
Page 272 and 273:
270 Ach skąpego! I tak radzą, Tem
Page 274 and 275:
272 — Są w zlej toni, Ty swe] ni
Page 276 and 277:
— 274 — Nas niewiele. Więc si
Page 278 and 279:
— 27& — I silną 1 dzielną zbr
Page 280 and 281:
— 278 — POGRZEBOWE PLANKTY wszy
Page 282 and 283:
— 280 — Każdego zabawa była,
Page 284 and 285:
— 282 — Moskwa zakwitnie, a Pol
Page 286 and 287:
— 284 — Aż do nieba przenika,
Page 288 and 289:
— 286 — Rzeki w około i pienis
Page 290 and 291:
— 288 — HYMNY. Hymna nieszporna
Page 292 and 293:
— 290 — Ztamtąd zaś w majesta
Page 294 and 295:
— 292 — A wy zaś własne tak p
Page 296 and 297:
— 294 — Dom a żelazo upór ost
Page 298 and 299:
— 296 — Że za twym berłem Bó
Page 300 and 301:
— 298 — A Antenora y wlesczkę
Page 302 and 303:
— 300 — Lecz, kto śmierć z os
Page 304 and 305:
— 302 — Porownay tryumph na nie
Page 306 and 307:
— 304 — Nader miasto o szczęś
Page 308 and 309:
— 306 — niepowszednią bibljote
Page 310 and 311:
— 308 — chwałą 1 zasługami,
Page 312 and 313:
— 310 — W chwili jednak, kiedy
Page 314 and 315:
— 312 — razy hołdu i przyjaźn
Page 316 and 317:
— 314 — jeszcze za życia ojca,
Page 318 and 319:
— 316 — skich, aż do roku 1614
Page 320 and 321:
— 318 — •Pierwszy on u nas
Page 322 and 323:
— 320 — obcowania bliższego i
Page 324 and 325:
— 322 — Ty byś bębenek albo p
Page 326 and 327:
— 324 — nie byli w tej dziedzin
Page 328 and 329:
— 326 — 0 Szymonowicu powiedzie
Page 330 and 331:
— 328 — we fraucymerach XVII i
Page 332 and 333:
— 330 — przypominają jej o nie
Page 334 and 335:
— 332 — ale niosąca snać z so
Page 336 and 337:
— 334 — M i ł k o. Bodaj się
Page 338 and 339:
— 336 — Urzędniku, nie umiesz,
Page 340 and 341:
— 338 — Alkon. Wierzę, że dot
Page 342 and 343:
— 340 — Aby pczółki o cukrze
Page 344 and 345:
— 342 — Muszęć zawiesić dzwo
Page 346 and 347:
— 344 — Wziąwszy kozła, tamż
Page 348 and 349:
— 346 — Dziewka. Zniknę, i Bó
Page 350 and 351:
— 348 — Dziewka. Wprzód ja zma
Page 352 and 353:
— 350 — Odejdzie: wszytek zmilk
Page 354 and 355:
— 352 — Młodość przestrono p
Page 356 and 357:
— 354 — Morzem ma być młodzie
Page 358 and 359:
— 356 — A on zawsze: Pożynaj,
Page 360 and 361:
— 358 — Pietrucha. By też co b
Page 362 and 363:
— 360 — Musiałaś kędy bywać
Page 364 and 365:
— 362 — Z a j ąca. Kiedy mię
Page 366 and 367:
— 364 K aczora. Na wodzie sroga k
Page 368 and 369:
— 366 — ścl, tak tu treścią
Page 370 and 371:
— 363 — szlachtą, która o swo
Page 372 and 373:
— 370 — zostaje do Wilna, gdzie
Page 374 and 375:
— 372 — Otrzymawszy upragnione
Page 376 and 377:
— 374 — kiej odstąpiwszy, jedn
Page 378 and 379:
— 376 — Nestorową o wysłaniu
Page 380 and 381:
— 378 — stję dogmatyczną, poc
Page 382 and 383:
— 380 — wszytki duchowne stany
Page 384 and 385:
— 382 — Książka ta miała swo
Page 386 and 387:
— 384 — »Inaczej w»Żywotach
Page 388 and 389:
— 386 — dające jednostce szero
Page 390 and 391:
— 388 itiia} pojęcie Ojczyzny, k
Page 392 and 393:
— 390 — czyzna Boża zrealizowa
Page 394 and 395:
— 392 — Kazania, które doszły
Page 396 and 397:
I — 394 — raz to gorszy panuje,
Page 398 and 399:
— 396 — Kościoła, a jednocze
Page 400 and 401:
— 398 — łośd ku ojczyźnie
Page 402 and 403:
— 400 — *Jako namilejszej matki
Page 404 and 405:
— 366 — jaclela, który na gło
Page 406 and 407:
— 368 — Słusznie też do was w
Page 408 and 409:
— 370 — □ienie 1 tyranią cie
Page 410 and 411:
— 37 2 — mają; nie dajcie im t
Page 412 and 413:
— 374 — II O zgodzie domowej. P
Page 414 and 415:
— 376 — z więtszem rozwaśnien
Page 416 and 417:
— 378 — O namllszy 1 przezacnł
Page 418 and 419:
— 380 — Każdy członek słabo
Page 420 and 421:
— 382 — prosił od Samuela sęd
Page 422 and 423:
— 384 — O trzech wolnościach d
Page 424 and 425:
— 386 — pospolite opatrować ma
Page 426 and 427:
— 388 — ł z utratą dobrego cz
Page 428 and 429:
— 390 — nletn czasu czynicie, m
Page 430 and 431:
— 392 — do boju lud jego ćwicz
Page 432 and 433:
— 394 — wymówiony być może,
Page 434 and 435:
— 396 — "ami słusznemi może.
Page 436 and 437:
— 398 — upór I do tak srogiej
Page 438 and 439:
— 400 — naleźć mogli, I prosl
Page 440 and 441:
— 402 — łem, gorzko mi tego ż
Page 442:
— 404 — ności rycerskiej odnie
show all

piśmiennictwa wysokim

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?