piśmiennictwa wysokim

— 393 —
tego jeszcze Orzechowski — że niema na całym Bożym
świecie Daństwa, któreby się lepiej rządziło 1 szczęśliwsze
było, niż Polska; nie wątpił, że »Królestwo polskie jest
ludem wybranym*, cieszył się złotą wolnością i bujał,
>jako orzeł bez pętlic, na swej przyrodzonej, pod królem
swym . .. swobodzie*. Dumny był, że ma króla,
który mu się nie rodził, którego obrał sobie po to, by
mu kaduki 1 starostwa sypał, własnym kosztem go bronił
i po klasztorach dzieci mu chował, a we wszystkiem
posłów ziemskich słuchał. Zresztą patrzał na króla podejrzliwie,
jako na przyrodzonego nieprzyjaciela
wolności. A przez wolność rozumiał: >móc
żyć, jak kto chce«. Bojąc się nawet cienia a b solutum
dominium, sam je na chłopie wywierał, w przekonaniu,
że wolności »chłopstwu nie trzeba, bo wolność byłaby
ku ich skazie«. Bronił zaciekle mądrości prawa
Neminem capti vabimus, bo »jużbyśmy naszej
wolności zadzwonić ku pogrzebowi mogli, gdyby szlachcica
było polmać wolno*. Prawo o mężobójstwie poczytywał
za dobre 1 sprawiedliwe, bo przecie całe prawo
polskie jest »tak dobre, jakiego żadne nie ma królestwo*,
więc nawet słuchać nłe chciał o jego obostrzeniu na
»głowa za głowę*, »zwłaszcza, żeśmy nie wszyscy jednacy:
inna chłopu a Inna szlachcie*, a zresztą byłoby wówczas
jeszcze gorzej, bo »wszędy na świecie gdzie są kaźni
okrutne, tam złości więcej*. Gdy mu kto mówił, że się
państwo nie ostoi wobec nieprzyjaciół bez twierdz pogranicznych,
miał odpowiedź gotową: »Lacedemonianle murów
mleć nie chcieli, ukazując na ludzi, na których męstwie
a sile, nie w murach, zdrow ie... Rzeczypospolitej...
zawisło. . . ; 1 Tatarowie tem mocni są, i nikt ich nie
zwalczył, iż miast nie budują*. A kiedy go za słowa łapano,
pytając, czemuż więc własną piersią granic nie
broni, oburzał się: »byłaby to wielka niewola, żeby mię
kto z mej ojczyzny zegnać miał 1 kazał mi, jako na kraj
świata, na Tatary*. Na zarzut, że w Polsce nierząd co­