piśmiennictwa wysokim

— 393 —
wielce grzeszą z obu stron, i za rozbójniki słusznie się
mieć mają. I którzy tam zabici bywają, wiecznego potępienia,
jeśli bez pokuty schodzą, nie ujdą.
Co się rozumie o tych, którzy najeżdżają. Bo bronić
się każdemu szczególnemu1) poddanemu godzi; ale wojnę
zaczynać, najeżdżać, odpowiedź czynić, na rękę wyzywać,
żadnemu się nie godzi, jedno najwyższemu urzędowi,
który sam wojnę podnosi, i odpowiedź daje temu, z którym
prawa i trybunału do sądu mieć nie może.
Ma też na to oko pilno mieć żołnierz chrześcijański,
jeśli wojna, do której się pisać chce, ma w sobie jasną
sprawiedliwość, a szkody niewinnemu nie czyni. Bo są
panowie drudzy jako rozbójnicy i wilcy drapieżni; zbierają
wojska na rozszerzenie państwa swego, na wydzieranie
cudzego, na pomstę niesłuszną, na psowanie wiary
i służby Bożej, i wielkie krzywdy ludziom i uciski czynią,
i wiele krain pustoszą, z jadu i gniewu i łakomstwa do
złej chęci, do podwyższenia swego. Do takiej wojny uchowaj
Boże przystawać. Uchowaj Boże onych słów ludzi
dyabelskich: By mi, prawi, i dyabeł pieniądze dał, na
krew ludzką pójdę.
A iż jedni są żołnierze domowi i poddani, drudzy
obcy za pieniądze, którzy nie swoim, ale innym panom
służyć chcą, obcy żołnierz pilnie się tej sprawiedliwości
wojennej przypatrować ma. Jeśli jasna w niej i niewątpliwa
sprawiedliwość, niech jej w Imię Pańskie pomaga,
jako Bożej; a jeśli wątpliwa, o której tak i owak ludzie
rozumieją, niech od niej ucieka i w nlę się nie wdaje,
i dusze swej nie zawodzi. Bo wojna straszliwa jest i przykra,
1 wiele w niej niewinnych ucierpi; i nie godzi się jej
używać, jedno o barzo jasną i wielką krzywdę, o wszytko
się jednanie i porównanie pierwej pokusiwszy. Bo krew
nie woda, jako mówim, wojenne lekarstwo.
Lecz żołnierz domowy, pana słuchając, może się choć
na wątpliwą pana swego sprawiedliwość do żołdu udać,
na sumnienie się i cnotę jego spuszczając, a mandatów
jego i rządów nie posądzając. Bo samem posłuszeństwem
!) Pojedynczemu.