wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej PogÃ³rza Sudeckiego

More documents

Recommendations

Info

BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław MJ Kamiński można ramy grobowca odpowiednio rozszerzyć. Teraz było bardzo mroźno, wszystkim się po trochu spieszyło, Mara obawiała się że wszelkie poprawianie mogło by uszkodzić grobowiec. Potem, tak pozostało, nikt już niczego nie poprawiał. Przypominamy przechodzącym tędy, że idą po kościach wielkiego kudowianina. Nie zapomnijmy w tym miejscu zapalić świeczkę i położyć kwiaty − dla wdzięcznej pamięci lubianego doktora, zapamiętanego jako dobrego człowieka i dobrego Niemca, który wybrał życie wśród nas. Czternaście lat później, w tym samym grobowcu spoczęły prochy Mary. Zmarła w Niemczech w Rendsburgu, w kraju Schleswick-Holstein, dokąd zabrał ją jej wnuk Krzysztof Malik. Skremowana została w Kilonii. Urnę z prochami Mary pochował uroczyście także ks. Jan Myjak, w 1995 r. w grobowcu Nemeitów, zgodnie z życzeniem Mary. Dom przy ul. Buczka 2, który niegdyś wybudował Józef Nemeita i uruchomił jako sanatorium w 1910 r., został podzielony pomiędzy rodzinę Beckerów i Skarb Państwa. Beckerowa − już po śmierci męża − otrzymała połowę domu i tę połowę domu rodzina Beckerów sprzedała obecnym właścicielom, polskiej rodzinie Hofmanów. Miałem okazję poznać dr Beckera i rozmawiałem z nim w początkach lat 70-tych o lecznictwie sanatoryjnym dzieci. Wspominam tę rozmowę jako bardzo rzeczową. Do budynku przy ul. Buczka 2 wstąpiłem w sierpniu 2009 r. Obecnie jest to pensjonat „Orion B”. Robi wrażenie zabytkowego sanatorium. Czysto, elegancko, pokoje sympatyczne. Dawne mieszkanie Beckerów zajmują państwo Hofmanowie. Nie zapomnieli o poprzednikach; na ścianie wisi zdjęcie budowniczego tego domu Józefa Nemeity i jego żony oraz zdjęcie obojga państwa Beckerów. Dzieje rodziny Beckerów wiążą historię dawnej i współczesnej Kudowy. Są jednymi z nas. W tej rodzinie mamy Niemców, Czechów i Polaków − wszyscy związani z Kudową. Czech Józef Nemeita − zapobiegliwy o pogodnej twarzy budzącej zaufanie − i Dora, piękna i zmysłowa (niech to pozostanie słodką tajemnicą) Niemka z Mostowic wprowadzili rodzinę do Kudowy i zbudowali tu nie wielkie, ale ładne, funkcjonalne i dobre sanatorium, leczące przede wszystkim choroby serca. Kontynuatorami były ich dzieci Mara i Fritz Beckerowie, oboje o duszach artystycznych. Fritz − jako lekarz i oficer − poszedł na wojnę, także przeciwko Polsce. Prosto z wojny wrócił do Kudowy. Wiedział, że musi szukać miejsca dla siebie i rodziny w powojennym świecie. Był w pełni świadomy swojego udziału w machinie niszczenia, która − powracającą falą − i jego teraz dotknęła. Wszedł w nowe życie kudowskie, został polskim lekarzem, lubianym przez ogół społeczeństwa. Niektórzy mają na tym tle różne refleksje, jak m.in. i takie: czy gdyby dr Becker był Polakiem, to czy jako Polak − w odwrotnej sytuacji − byłby w Niemczech tak przez Niemców potraktowany, jak jego, Niemca życzliwie potraktowali Polacy w Kudowie? Na ogół słyszę: nie, nigdy. No, to popatrzmy, co spotkało w Niemczech jego wnuka, Krzysztofa Malika. Kiedy Krzysztof przestał pływać po świecie i chciał pracować w pobliżu domu, złożył papiery w konkursie na pilota statków po Kanale Kilońskim. Było 168 kandydatów. Dotąd nie zdarzyło się, aby ktoś nie będący Niemcem i nie kończący odpowiednich studiów w Niemczech mógł otrzymać taką koncesję. Odpadło 167 i pilotem został… Krzysztof Malik. Teraz jest już sześciu polskich pilotów. Coś się jednak zmienia. Beckerowie przeszli drogę dłuższą niż wiele innych rodzin niemieckich. Nie przenosili się gdzieś, do Niemiec, choć tyle razy znajomi z Niemiec do tego ich nakłaniali. W 1972 r. dr Becker wybrał się na olimpiadę do Monachium. Przejazd i pobyt zafundowali mu starzy przyjaciele z Niemiec. Namawiali, by pozostał i ściągnął rodzinę. Odmówił. Ich długa droga była w samej Kudowie, w nich samych. Odczuwali brak niemieckiego salonu, do którego niegdyś przywykli. Nie było starych znajomych; u von Mutiusów w Jeleniowie opustoszało, w pałacu pogasły światła. Pracujący dla nich w czasie wojny więźniowie z pobliskiego komanda obozu pracy przymusowej mogliby teraz zajrzeć, co się tu dzieje. Może lepiej, że było pusto. Beckerom brakowało atmosfery kurortu, do której przywykli i którą tworzyli. A teraz zjeżdżała się zewsząd ludność zupełnie inna. Becker patrzył na te skutki wojny. Czy ci ludzie wiedzą co to jest kurort? Jakiż to będzie kurort z tej Kudowy? Beckera to przejmowało, Beckerową trochę mniej. Nie mogła polubić Polaków, bo − jak mówiła − zabrali jej sanatorium „Haus Dorę”. Nigdy się z tym nie pogodziła. Nie wiedziała, że nadszedł czas zapłaty, i że i tak to łagodnie wyglądało. Nie była na froncie, nie chciały jej delikatne oczy i uszy patrzeć i słuchać na rzeczy straszne, niewiele rozmawiała z przybywającymi teraz przesiedleńcami. Słuchanie Londynu to nie to samo, co chcieć zobaczyć wszystko na własne oczy. Przeżyła poniewierkę, wędrując z rodziną po jakichś mieszkaniach, zwykłych dziurach; nawet zostali ograbieni przez jakichś złodziejaszków. Wprawdzie potem pozwolono im powrócić i zamieszkać w ich sanatorium, ale własności długo nie odzyskali, a potem tylko połowę. Także polskiego języka nie mo- 26
BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław MJ Kamiński gła strawić. Trudny, nawet trudniejszy od czeskiego. A po co miałaby się jego uczyć? Radio Deutsche Welle − którego teraz po wojnie słuchała − doradzało, by nie wyjeżdżać; im więcej Niemców tu pozostanie, tym pewniejsze, że powróci to wszystko do Niemiec. Niewiele zrozumiała z tego, co się wydarzyło w wyniku wojny spowodowanej przez Niemcy. Marzyła o dawnych wieczorach, w których, w wytwornym towarzystwie, śpiewała i błyszczała. Teraz Fritz nie chodził w cylindrze, jak dawniej. Spróbował, ale to było bez sensu. Jak tu się w czymś takim pojawić na ulicy? Wyglądałby na dziwoląga. Zaczął cieszyć się, że jest jakby niezauważany. W okolicznych wioskach, które teraz są dzielnicami miasta, mieszkały jeszcze tu i ówdzie rodziny niemieckie, a nawet bardziej czesko-niemieckie. Jak ktoś w nich zachorował, szli do Beckera. On także szedł do ich domów, do Czermnej, Pstrążnej, na Słone, Brzozowie, do Jeleniowa i nawet dalej. Swój lekarz, mógł być dla nich pociechą, rozmawiali z nim po niemiecku, trochę normalnego świata, choć dopiero w chorobie. Mogli wreszcie szczerze z kimś mądrym pogadać. Stara Berta pytała go wręcz natrętnie: skąd tu tyle Polaków, wszędzie Polacy i jest ich tu coraz więcej! Czy to się nigdy nie skończy? − dziwiła się w swojej niemal uroczej sklerozie. Becker miał także coraz więcej spotkań z Polakami. Wyczuli, że to dobry niemiecki doktor, wysłuchiwał każdego, badał dokładnie, ludzie wiedzieli, że umie odgadnąć chorobę. Coraz lepiej mówił po polsku. Przychodzili do niego, pomagał, oni coś za to dawali i tak się zaczęło rozkręcać. Cieszył się, że może pomóc. Może miał nawet mocniejsze motywacje od niejednego polskiego lekarza. Ta pomoc chorym Polakom jakby go oczyszczała. Zdawało mu się, że zapominają, że on jest Niemcem. Oni zapominali, a on pamiętał. Gdy trafił na chorego, byłego więźnia obozu koncentracyjnego i gdy leciała do jego uszu nazwa obozu – to wolałby w tym momencie lecącą bombę lub zagłuszający ryk „katiuszy”. Rozumiał, co się wydarzyło, lękał się tych zapisów pamięci. W początkach lat 60- tych była już w Kudowie znaczna ilość lekarzy uzdrowiskowych i prof. Antoni Falkiewicz organizował kliniczne konferencje szkoleniowe. Zaproszono dr Beckera na konferencję. Uprzejmie odmówił. Nie czuł się najlepiej wśród młodszych polskich lekarzy, może obawiał się jakichś dygresji do życiowych doświadczeń. Wolał kontakt z chorymi i ze swoimi pacjentami z sanatorium kolejowego, z którymi mieszkał pod jednym dachem. Miał coraz więcej polskich przyjaciół i już miał ich nawet w rodzinie. Beckerowie przechodzili ze starego świata do nowego. Mara tkwiła mocniej w dawnym świecie ułudy i koślawym krokiem podążała za mężem ku nieznanej przyszłości. Pewnie sama nie wiedziała, którą nogą tkwiła w przeszłości, tą zdrową, czy tą chorą. Pod koniec życia doktora bardziej patrzyła na to, co on postanowi. Zbliżamy się do końca tej opowieści wziętej z życia naszego miasta. Beckerowie jakby połączyli dwa światy: starą i nową Kudowę. Fritz i Mara wrośli w naszą wyobraźnię. Prawdziwi kudowianie, wielkie artystyczne dusze, a równocześnie bardzo praktyczni współobywatele naszego miasta. Odważni ludzie, którzy zdecydowali się pozostać wśród nas. Byli oryginalni w swoim stylu życia, potrafili być sobą w zmienionym świecie. Mimo, iż życie ich nie rozpieszczało i nie brakowało im utrapień, byli pogodni, pomocni, wdzięczni i pełni nadziei. Możemy być dumni z tego, że ich tak szybko i z sercem przyjęliśmy do swojego grona, a polska strona tej rodziny okazała się lojalnym i solidnym dla nich oparciem. Wpisujemy rodzinę Beckerów - Malików do pamięci naszego miasta, jako żywe świadectwo, że można być dobrą rodziną wielokulturową czesko-niemiecko-polską. To także swego rodzaju kudowski rodzinny most − w stronę nowej Europy. Pamięci kudowskiego lekarza Fritza Beckera, inny lekarz kudowski dr Lucjan Anczykowski poświęca swój wiersz: Lekarz − Lekarzowi, Artysta − Artyście, Żyjący − Pamięci. Redakcja Pamiętnika wyraża wdzięczność Panu Lucjanowi i łączy się duchowo z pięknymi strofami jego poezji. Lucjan Anczykowski Może one zbudzą świat Ludzie wołają do siebie zagubieni, z ciężarem na piersi, gdy kropla krwi czernieje. Ludzie wołają do siebie, kiedy szaleje śnieżyca, a mrok wydaje się nazbyt długi, kiedy się nie wie, jakie będą dni, które nadejdą. Być może one zbudzą świat. 27
Page 1 and 2: Nr 3 (4) 2009 • ISSN 1689-8753 Je
Page 3 and 4: WYDARZENIE Moniuszko w Skansenie na
Page 5 and 6: ROZMOWA Z UCZONYM ▶ prof. zw. dr
Page 7 and 8: ROZMOWA Z UCZONYM ▶ prof. zw. dr
Page 9 and 10: c. d. ze str. 6 Planowane remonty i
Page 11 and 12: HONOROWY OBYWATEL Kowalczyka Krajow
Page 13 and 14: CERAMIKA SUDECKA Garncarstwo miejsk
Page 15 and 16: ŻYCIE POLITYCZNE ▶ Bronisław MJ
Page 17 and 18: ŚWIRZAŃSKIE NOCE I DNIE ▶ Józe
Page 19 and 20: BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław
Page 21 and 22: OBRAZY DR BECKERA Fritz Becker, obr
Page 27: BECKEROWIE KUDOWSCY ▶ Bronisław
Page 31 and 32: HISTORIA te słowa wszyscy nasi Czy
Page 33 and 34: HISTORIA Kurskiem w lipcu 1943 roku
Page 35 and 36: L udzie odchodzą, pozostają po ni
Page 37 and 38: ŻYCIE KUDOWY NA STARYCH FOTOGRAFIA
Page 39 and 40: KUDOWA I POGÓRZE W LITERATURZE To

wersja elektroniczna - Muzeum Kultury Ludowej PogÃ³rza Sudeckiego

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?