Y Naturiaethwr

dychwelsant a byw mewn tŷ ar fin y ffordd
o’r enw ‘The Wakes’
Ar ôl graddio yn Rhydychen, ordeiniwyd
Gilbert White yn y flwyddyn 1747 ac fe fu’n
gurad mewn sawl eglwys yn Hampshire a
Wiltshire.Yn y diwedd, cafodd ddyrchafiad i
fywoliaeth Abaty Moreton Pinkney, ond ni
weithiodd yno ei hun er mawr siom i goleg
Oriel a gynigiodd y swydd iddo yn y lle
cyntaf.Yn lle gweinidogaethu yno,
cyflogodd gurad yn ei le, a pharhau i
weithio fel curad yn Hampshire. Drwy
wneud hynny, nid oedd yn rhaid iddo
sŵolegydd. Ar y llaw arall, mae’r rhai at
Barrington yn llawer mwy cartrefol.
Cyfreithiwr oedd Barrington gyda
diddordeb arbennig ym myd natur.
Cychwynnodd y dyddiadur ‘The Naturalist’s
Journal’ a fu o help mawr i Gilbert White i
gadw cofnodion manwl yn drefnus.
Yn ystod wythnos o wyliau ym mis Awst
eleni, cefais gyfle i ymweld â hen gartref y
gŵr enwog. Dywedir nad yw pentref
Selborne wedi newid llawer er ei ddyddiau
ef. Mae ei gartref ‘The Wakes’, lle bu’n byw
fel hen lanc, yn dal yno ar ochr y
ffordd.Mae’r pentref mewn llecyn cysgodol
iawn gyda bryn serth, coediog, rhyw led cae
go dda oddi wrtho, yn ei gysgodi rhag
gwyntoedd gwlyb y gaeaf. Dyma’r ‘Hanger’
Stydi Gilbert White wedi ei dodrefnu’n chwaethus.
Ffenestr goffa Gilbert White yn Eglwys Selbourne.
symud allan o’i filltir sgwâr yn Selborne, ac
felly, câi ddigon o amser hamdden i ddilyn
ei brif ddiddordeb, sef byd natur.
Diddorol yw sylwi fod yna gryn
wahaniaeth yn arddull y ddwy set o lythyrau
a gyhoeddwyd yn y llyfr. Mae’r rhai at
Pennant yn ffurfiol ac yn adlewyrchu statws
cydnabyddedig y gŵr bonheddig hwnnw fel
y sonia Gilbert amdano yn fynych yn ei
lythyrau. Maehanger yn air eithaf cyffredin
mewn sawl ardal yn Lloegr am fryn coediog
tebyg i’n ‘gallt’ ni. Ffawydd yw’r rhan fwyaf
o’r coed yno.
Dywedodd Harold Macmillan unwaith
fod addysg glasurol yn galluogi rhywun i
droi ei law at unrhyw waith.Yn sicr, roedd
hynny’n wir am Gilbert. Gwelwyd y sylfaen
glasurol yn dod i’r amlwg yn y ffordd
ddisgybledig yr âi ati i astudio popeth yn ei
ardal. Cymerai sylw i raddau o’r henebion
a’r holl fywyd gwyllt, ond mae’n amlwg mai
adar oedd ei brif ddiddordeb. Astudiodd
hwy’n fanwl a chyson drwy gydol ei oes.
Nodai pa bryd oedd y gwahanol adar yn
14