Y Naturiaethwr

Llun pwy?
Anfonwch eich atebion, ynghyd â brawddeg
neu ddwy amdano (dim mwy na rhyw 200 o
eiriau) i’r golygydd erbyn Mawrth 1, 2002.
Bydd gwobr i’r gorau.
Nid Cymro, ond bu yma droeon.
Cystadleuaeth Rhifyn 8
Yr ateb cywir oedd Evan Roberts,
a’r enillydd y tro hwn yw Dewi
Jones, Pen-y-groes.
Annwyl Olygydd,
Cyhoeddwyd y llun
hwn o Evan Roberts, y
botanegydd
hunan-addysgiedig o’r
Gelli, Capel Curig, ym
mhortread Llŷr
Gruffydd a Robin
Gwyndaf ohono, sef
Llyfr rhedyn ei daid (1987). Chwarelwr oedd
Evan pan enynnwyd ei ddiddordeb gyntaf yn y
planhigion Arctig-Alpaidd drwy ddod ar draws
y Tormaen Porffor ar Foel Siabod, a
chymhwysodd ei hun i ddod yn arbenigwr yn y
maes. Cyfrannodd i fotaneg-maes drwy gadw
cofnodion manwl o ddosbarthiad, niferoedd, ac
amser blodeuo planhigion fel Lili’r Wyddfa. Ef
a ddarganfu safle’r Derig ar y Carneddau, a
thrwy hynny gryfhau dilysrwydd hen safle’r
Derig ar y Glyder. Amheuid ar un adeg i’r
blodyn gael ei blannu yno gan Wil ‘boots’. Ef
hefyd a ail-ddarganfu’r Neidr-lys Mynyddig,
blodyn nas cofnodwyd yn Eryri ers dyddiau
Edward Llwyd. Drwy reddf aeth ati i chwilota i
hanes datblygiad botaneg yn Eryri drwy gasglu
brwd ar gyfrolau topograffig a Floras prin.
Penodwyd Evan Roberts gan y Cyngor
Gwarchod Natur yn Warden cyntaf Gwarchodfa
Natur Cwm Idwal, urddwyd ef yn M.Sc., yn
M.B.E. ac anrhydeddwyd ef gan yr Eisteddfod
Genedlaethol. Mewn oes a welodd ddisodli’r
vasculum gan y camera ymhyfrydai yn y sleidiau
a dynnodd o’r planhigion prin gan eu cynnwys
yn ei ddarlithoedd difyr. Roedd galw mawr am
ei wasanaeth fel tywysydd gan fotanegwyr
blaenllaw, a bu’n ysbrydoliaeth i sawl ‘prentis’
drwy rannu’n hael o’i wybodaeth arbennig.
Cofiaf fynd gydag ef at glogwyn ym Mwlch
Llanberis, ac er bod ei olwg erbyn hynny wedi
pylu cyfarwyddodd fi at safle rhedynen brin.
Cofiaf hefyd eistedd wrth danllwyth o dân yng
nghegin y Gelli ac yntau’n cadarnhau
rhywogaeth planhigyn i mi - drwy deimlo gyda’i
fysedd. Ia, ‘Coleg y Gelli’ a gefais i, ac i aralleirio’r
hen air: “disgybl oeddwn, ef am
dysgawdd”.
Dewi Jones
Pen-y-groes, Gwynedd
29