Hippo

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - N° 218 - april 2008 - D 2,48 

Hippo campus 

Bondsnieuws 

30 jaar NELOS 

Bondsnieuws 

Ruggenmergschade door decompressie 

Bondsnieuws 

Eerste mentale hulp bij duikongevallen 

Reportage 

De schoenveterworm 

Reportage 

Oog in oog 

met een levend fossiel

Van de redactie 

DOOR IVO MADDER 

Onze Liga, 

N E L O S , 

werd dit 

jaar 30 jaar, maar 

is zeker niet oud. 

We hebben recent 

de nieuwe decompressietechnieken 

ingevoerd, die uitgebreid 

aan bod komen in onze vernieuwde 

cursus; een juweeltje voor het niveau 3*D, 

4*D en hoger. In die cursus en ook in deze 

Hippo staat unieke en nooit eerder in het 

Nederlands gepubliceerde info over ruggenmergschade 

door decompressie. NELOS is 

volop bezig met het up-to-date maken van 

haar lesmateriaal (PowerPoint presentaties, 

vragenlijsten, enz.). Op wiki.nelos.be vind je 

weldra de nodige links naar die documenten. 

Ook aan het cursusboek voor 1*D en 2*D 

zijn we volop bezig en NELOS volgt de vernieuwingen 

in de duiksport op nauwe voet. 

Daar zorgt het nieuw verkozen kader voor; 

verkozen tijdens de laatste Algemene Vergadering 

van het College der 3*Instructeurs. 

En er zitten enkele jonge Instructeurs tussen. 

We houden ons ook steeds jong én fit door 

het opleiden van nieuwe duikers en instructeurs. 

De fysieke fitheidtest is daar alvast een 

hulpmiddel voor. Dat opleiding nuttig is, dat 

ondervonden enkele kersverse Duiker-Hulpverleners. 

Weet ook dat bij een (duik)ongeval 

de ‘eerste mentale hulp’ een eerste belangrijke 

stap kan zijn als slachtofferhulp. 

De Zijpe heeft eindelijk een laatste rustplaats 

gevonden én dankzij de hulp van 

beroepsduikers, was dat niet de bodem van 

een havendok. Ook dit jaar worden er enkele 

dijken hersteld in Zeeland; m.a.w. verscheidene 

bekende duikplaatsen zijn niet 

bereikbaar. Hou er rekening mee tijdens de 

planning van je (club)duiken. Als alternatief 

kan je een bezoekje brengen aan het bezoekerscentrum 

in het Nationaal Park Oosterschelde. 

Of ga eens duiken op een nieuwe 

diepe duikplaats, in de buurt van het Zilvermeer. 

Zorg tijdens het duiken wel steeds voor 

je hydroculinair gedeelte! Zeker als je gaat 

duiken in tropische gebieden om er bijv. de 

koraalriffen in kaart te brengen. Als het aan 

het ‘Internationaal jaar van het koraalrif’ ligt, 

gaan die riffen er nog vele generaties zijn. 

Wat misschien niet gezegd kan worden van 

de diepzeeriffen? Of het moest zijn dat er 

meer mariene natuurgebieden komen. 

Hippo campus 

Bondsnieuws 

Nieuwe NELOS-cursus theorie................. 5 

30 jaar Duikonderricht.............................. 7 

30 jaar Nelos.....................................8-10 

Fysieke fitheidstest voor kandidaten 1*I 12 

Ruggenmergschade door decompressie: 

hoe en waarom?........................15-16 

10 gouden regels Oosterscheldeduiker.. 16 

De Zeeuwse dijken................................. 17 

Uitslagen verkiezingen College 3*I....18-19 

Dé Watersportdag.................................. 33 

Eerste mentale hulp bij 

duikongevallen............................58-59 

Assistent Instructeur............................... 68 

Vaste rubrieken 

Close-up - Erik Van de Voor...............38-39 

Hippoëzie............................................... 42 

Retro Hippo............................................ 53 

Sprokkel.................................................. 59 

Nelos-Boetiek..................................60-61 

Clubs in de kijker.................................... 62 

Uitnodiging tot ergernis......................... 64 

Sprokkels...........................................69-70 

Persbericht.............................................. 71 

Webdiving............................................... 72 

Lopende agenda.................................... 74 

Reportages 

Nr 218 

april 2008 

Een nieuwe tijdelijke attractie 

voor duikers: De Zijpe.................20-21 

Aanduiding van beschermde mariene 

gebieden in België......................22-23 

Natuurgebieden..................................... 24 

Vlamingen brengen Indonesische 

koraalriffen in beeld....................27-30 

Atlantis Zilvermeer Mol 

en zijn Diepe Duiken....................... 33 

Beroepsduikers: de bouwvakkers met 

de natte overall...........................35-37 

Hydroculinair.....................................40-42 

2008 - Internationaal jaar van 

het koraalrif.................................44-45 

Oog in oog met een levend fossiel...46-49 

Nelos-Brevet Duiker-Hulpverlener 

komt meteen van pas.................51-52 

The Philippines Oceanic Cup.................. 55 

Opening bezoekerscentrum 

Nationaal Park Oosterschelde.....56-57 

De schoenveterworm............................. 65 

Scuba Service.....................................66-68 

Info verzekeringskaartje en 

AIG-ASSISTANCE ........................... 54 

NELOS-Consulenten (met hun specialiteit en e-mailadres) 

John Remue 

john.remue@chello.be 

• CMAS EU en EUF 

• Inschalingen 

François Desmet 

swadesmet@skynet.be 

De Zijpe heeft zijn laatste rustplaats gevonden! 

René De Laet 

rene.delaet@pandora.be 

• Duikgeneeskundige 

problematiek 

Willy van der Plas 

w.vanderplas@pandora.be 

Veel leesgenot én misschien tot aan de waterkant. 

Ivo 

Coverfoto: Bobette de Bouwer tijdens een 

steengroeveduik in Vodelée. 

Daan Delbare. 

• Duikmateriaal 

Stef Teuwen 

StefTe@pandora.be 

• Technisch Duiken 

• Verzekering 

René Van Leeuwen 

rene@bvl-law.be 

• Juridische kwesties in 

de duiksport 

• Duikreglementering 

Hippocampus april 2008

NELOS 

vzw 

Nederlandstalige Liga voor 

Onderwateronderzoek en -Sport 

Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). 

Erkend door BLOSO (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). 

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe 

Burchtstraat 37 - 9400 Ninove - Tel. 054 32 88 20 

Raad van Bestuur 

Voorzitter: Willy van der Plas 

Boekenberglei 185 - 2100 Deurne Antwerpen 

Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be 

Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue 

H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven 

Tel. 016 23 49 00 - john.remue@chello.be 

Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans 

Abeelstraat 9 - 2221 Booischot 

Tel. 015 22 56 72 - guy.bosmans1@telenet.be 

Penningmeester: Ronny De Meersman 

Koning Boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren 

Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com 

Public Relations: François Desmet 

Te Couwelaarlei 58 - 2100 Deurne (Antwerpen) 

Tel. 03 324 09 89 - swadesmet@skynet.be 

Guido Segers - Paterstraat 33 - 2300 Turnhout 

Tel. 014 41 87 70 - g.segers@telenet.be 

Ronny Margodt 

Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare 

Gsm 0473 96 13 50 - ronny.margodt@rci.com 

Commissies 

Duikonderricht 

Voorzitter: John Remue 



Brevetten: Eric Sels 

Goorstraat 51 - 3191 Hever Schiplaken 

Tel. 015 61 61 81 - eric.sels@gmail.com 

Ereraad: Ronny Margodt 

Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare 

Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be 

Subcommissie Jeugdduiken: Ginette De Smedt 

Putstraat 38 - 9310 Meldert 

Gsm 0478 44 72 98 - desmedt.giny@skynet.be 

Subcommissie EDIT: Herwig Van Cotthem 

Serigiersstraat 24 - 2020 Antwerpen 

Gsm 0495 55 85 19 - edit@nelos.be 

Medische Commissie 

Voorzitter: Dr. René De Laet 

Pastoor Van Tendeloostraat 9 - 2560 Nijlen 

Tel. 03 481 71 01 - rene.delaet@pandora.be 

Secretaris: Dr. Roland Vanden Eede 

Heidestraat 8 - 2660 Hoboken 

Tel. 03 827 57 31 - rvandeneede@pandora.be 

Mental Coaching: Dr. Els Huybregts 

Potaarde 2 - 1850 Grimbergen 

Gsm 0478 44 02 78 - mental.coaching@nelos.be 

Sportcommissie 

Voorzitter: Jurgen Debaveye 

JJ Raepstraat 15 - 8551 Zwevegem 

Gsm 0497 25 52 58 

jurgen_debaveye@advalvas.be 

Secretaris: Ludo Dewaelheyns 

Genkerweg 15 - 3690 Zutendaal 

Gsm 0496 54 49 89 - ludo.d@pandora.be 

Audiovisuele Commissie 

Voorzitter: Harry klerks 

Bilzenweg 65 - 3665 As 

Gsm 0477 34 50 55 

Nota: de benaming van Commissie Foto, Film & Video 

is statutair gewijzigd naar Audiovisuele Commissie. 

Commissie Biologie 

Voorzitter: Tiny Heremans 

Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven 

Tel. 016 22 56 98 - tiny@poseidon.be 

Secretaris: Jean-Marie Reynaert 

Kazandstraat 6 - 8800 Roeselare 

Tel. 051 22 27 44 - jmreynaert@skynet.be 

Commissie Hippocampus 

Voorzitter: Ivo Madder 

De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) 

Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be 

Secretaris: Luc Beets 

Bosuil 84 C14 bus 48 - 2100 Deurne (Antwerpen) 

Tel. 03 325 07 36 - lbeets@skynet.be 

Commissie Duikers met een Handicap 

Voorzitter: Ann Tielen 

Adelardstraat 33 - 3580 Beringen 

Tel. 011 42 35 14 - ann.tielen@telenet.be 

Secretaris: Frank Putteneers 

Tulpenlaan 25 - 2900 Schoten 

Tel. 03 290 94 87 - frank.putteneers@pandora.be 

Commissie Solidariteitsfonds 

Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, 

Guy Segers 

Administratief secretariaat 

Duikershuis - Luce De Smet 

Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen 

Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 

secretariaat@nelos.be 

http://www.nelos.be 

Ongevalsaangiften 

Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-secretariaat, 

vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. 

Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 

3 dagen na het ongeval. 

Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen aan het 

NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel 

telefonisch of per fax): 

t.a.v. de heer Vandenbossche 

Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel 

Tel. 02 512 03 04 - Fax 02 512 70 94 

Hulpdiensten 

C.D.H.G. “Dr. J. Flahaut”, Zeebrugge 

Tel. 050 55 87 13 rechtstreeks 24 u op 24 u. 

HYPERBAAR CENTRUM 

Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek 

(afrit 6 op de ring rond Brussel) 

Tel. 0800 12382 

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN 

Tel. 03 821 30 55 (24 u op 24 u) 

ALARMNUMMER ZEELAND 

Tel. 112 

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw 

Hoofdredacteur: 

Ivo Madder 

De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) 


Verantwoordelijke uitgever: 

John Remue 



Redactieteam: 

Luc Beets - Jacques Bernaerts - Pascal 

Eeckhoudt - Miriam Hagendorens - Ivo 

Madder - John Remue - Monique Remue- 

Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim 

Van Doeselaer- Patrick Van Hoeserlande 

- Roland Wantens - Willy Wellens 

Vormgeving en publiciteit: 

Katrijn Ools 


Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58 

publiciteit@nelos.be 

Vormgeving, pre-press & druk: 

Swinnen Printing n.v. 

Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade 

Tel. 015 45 02 78 - Fax 015 45 02 79 

info@swipri.be 

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: 

februari, april, juni, september en december. 

Oplage 10.000 exemplaren. 

ISSN-nummer: 1782-8414 

Abonnement Hippocampus: 

BEFOS-leden: e 10,00 - niet-leden: e 15,00 

Buitenland niet-leden: e 25,00 

Overschrijven op 443-3691681-64 van NELOS, 

met vermelding van naam, adres en ‘Abonnement 

Hippocampus’. 

IBAN: BE34 0001 7170 8790 

BIC: BPOTBEB1 

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de 

inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde 

redactionele teksten en/of foto’s worden niet teruggestuurd. 

De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten 

binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand 

van verschijning. 

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming 

van de persoonlijke levensfeer, gewijzigd door de 

Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de 

richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw 

persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij 

verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor 

de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga 

overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzageen 

correctierecht. 

Hippocampus 

komt tot stand 

met de steun van 

Lid van de Unie van 

de Uitgevers van de 

Periodieke Pers 

Adresveranderingen 

Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat: 


 

Hippocampus april 

april 

2008 

2008

Bondsnieuws - COMMISSIE DUIKONDERRICHT 

Nieuwe cursus Theorie 

Sportduiken NELOS 

Op de Algemene Vergadering van NELOS in 1989 werd 

de eerste officiële cursus theorie ‘NELOS DUIKSPORT’, 

alias de ‘Blauwe Farde’ aan de clubs voorgesteld. 

Deze cursus heeft gedurende nagenoeg 

twintig jaar op een kwalitatief 

hoog peil de theoretische kennis 

van de NELOS-duikers gegarandeerd 

en heeft onmiskenbaar bijgedragen tot de 

groei van de NELOS in het algemeen en 

die van de Commissie Duikonderricht in 

het bijzonder. 

De optie om in ons duikonderricht de decompressietabellen 

te vervangen door computer 

gestuurde decompressietechnieken 

heeft een grote impact op de theorie en 

dwong ons tot een radicale vernieuwing. 

De ‘Blauwe Farde’ was, zowel op inhoudelijk 

gebied als op gebied van lay-out en presentatie, 

de cursus van de twintigste eeuw. 

Duidelijk dat het nieuw leerboek ‘Theorie 

Sportduiken NELOS’, deze zal zijn van de 

eenentwintigste eeuw! 

Op 8 oktober 2007 werd een redactieraad 

opgericht. 

Herwig Van Cotthem nam de lastige taak van 

Hoofdredacteur voor de nieuwe NELOS-cursus 

op zich. 

Onder de kundige leiding van 

de voorzitter van de subcommissie 

EDIT, Herwig Van 

Cotthem, werd op minder dan 

5 maanden tijd een nieuw leerboek 

klaargestoomd, dat de 

ganse theoretische kennis en 

knowhow van onze Liga omvat. 

Vermeldenswaardig is ook dat 

van de oorspronkelijke leden van 

de redactieraad van 1989 er nog 

drie leden zijn die nu ook in deze 

nieuwe redactieraad een rol hebben 

gespeeld, namelijk Wim Van 

Doeselaer, Ivo Hubert en ikzelf. 

Persoonlijk denk ik niet dat er 

in de Europese 

landen zulk een 

kwalitatief, modern 

en volledig 

werk voorhanden 

is. 

In naam van de 

NELOS bedank 

ik ten zeerste alle 

medewerkers, die 

totaal onbezoldigd, 

vele uren 

gespendeerd hebben 

om een boek 

te realiseren dat opnieuw voor vele 

Hoofdredacteur 

Herwig Van Cotthem (voorzitter Subcommissie EDIT) 

Verantwoordelijke uitgever John Remue (voorzitter Commissie Duikonderricht) 

Redactie fysica 

Ivo Hubert 

Redactie duikgeneeskunde Catherine De Maeyer en Dirk Deraedt 

Redactie decompressietechnieken Stef Teuwen 

Redactie materiaal 

Michel Declercq en François Desmet 

Redactie praktisch duiken Philippe Mertens 

Redactie bootduiken 

Michel Declercq en Eric Sels 

Redactie getijdenwaters Stef Teuwen en Mark Sebrechts 

Redactie mariene biologie Ivo Madder 

Tekeningen en schema’s Peter Bosteels en Herwig Van Cotthem 

Tekstcorrecties 

Wim Van Doeselaer 

Lay-out 

Herwig Van Cotthem 

Met dank aan: Roland Wantens, Tiny Heremans, Dirk Bauwens en Daan Delbare voor de feedback. 

jaren aan de basis zal liggen van de verdere 

uitbouw van de NELOS. n 

Tekst: John Remue, Verantwoordelijke 

Duikonderricht 

Heb je opmerkingen over de cursus, 

of beschik je over beelden of teksten 

die we in een volgende editie 

kunnen opnemen, mail ons dan op 

cursus@nelos.be. 


BIJ ONS IS SERVICE EEN ERECODE 

Advies door een ervaren instructeur. 

HERKEUREN FLESSEN - 

HERSTELLEN & NAZIEN AUTOMATEN 

VULSTATION 200/300 bar 24u/24u 

NIEUW: DIVEWEAR 

de volledige lijn van IQ Company, Seventenths, Mares en Camaro 

HUIS CUYLAERTS 

HOFEINDE 21 - 2350 Vosselaar 

Tel. & fax 014/61 12 60 

BOKSEN 

Het vastleggen van je herinneringen was nog nooit zo makkelijk! 

DUIKEN 

FITNESS 

www.duikmateriaal.be 

Open van 9.00 u tot 12.00 u en van 13.00 u tot 19.00 u 

(zaterdag tot 18.00 u). Of na telefonische afspraak. 

Zondag en maandag gesloten! 

Bliksemsnel 

Oerdegelijk 

Gemakkelijke bediening 

Betrouwbaar 

Accessoires 

De Reefmaster Mini, 

6 miljoen pixel digitale camera. 

Door zijn fixed-focus lens heeft deze digitale camera 

geen scherpstel vertraging. 

Zo sterk dat je er zelfs met je auto overheen kan rijden. 

Werkt net zo makkelijk als het aantrekken van je vinnen. 

40 meter waterdicht, geborgd afsluitdeksel met 

onderhoudsarme o-ring afdichting, werkt op 2 standaard 

penlite batterijen en een universele geheugenkaart, wat 

kan er fout gaan? 

Met een groothoeklens en externe flitser uit te breiden. 

Scubapro - Mares - Dacor - IQ - Suunto - Bare - Camaro - Cressi Sub - 

Procean - Uwatec - Sea & Sea - Epoque - Green Force - ... 

Voor uitgebreide product informatie, 

verkoopadressen en demofilmpjes: 

www.sealifecameras.eu en www.reefmaster.eu 

Importeur Sealife Benelux: +31 (0)10-59.103.88 

info@sealife-cameras.eu en info@reefmaster.eu 

Speciale aanbieding !!! 

geldig volgens beschikbaarheid 

van 17 maart tot 25 april 2008 

6 dagen - 6 nachten 

in vol pension, 10 duiken en vullen in 

het duikcentrum inbegrepen. 

Korting van 210 e voor een groep van minimum 10 duikers en 

korting van 457 e voor een groep van minimum 15 duikers. 

De week start op zondagavond met diner tot zaterdag met ontbijt, in 

een 2** hotel op 2 minuten wandelafstand van het CIP. 

Duiken in het Nationaal Park van Port-Cros en op de bekende mythische 

wrakken van de Côte d’Azur. 

l Prijs zonder logement: 240 e voor 10 duiken. 

l Duikcentrum op 5 meter van de boten. 

l NITROX-vulling. 

l Bergplaats voor duikmaterieel en douche. 

l Prachtige duikplaatsen met baraccudas, tandbaarzen, murenes, 

congers en steeds frequentere ontmoetingen met zeeduivels, 

manta’s en dolfijnen (een 20-tal duikplaatsen waaronder 

La Gabinière, Pointe du Vaisseau en Pointe de Montremian). 

Niet te vergeten ook de wrakken van de Donator, Grec, Rubis 

en Togo (in totaal een 15-tal wrakken). 

CIP LAVANDOU 

SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU 

Tél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09 

www.cip-lavandou.com info@cip-lavandou.com 

 


Bondsnieuws - GESCHIEDENIS 

30 jaar Duikonderricht 

Enkele markante feiten in de geschiedenis van het Duikonderricht tijdens de 30 jaren NELOS. 

1978: Rond de periode van het ontstaan 

van NELOS in 1978 werd in het Nationaal 

Duikonderricht (DO) voor de eerste maal een 

Reglement van inwendige orde opgesteld en 

werd het DO gestructureerd in een bureau 

en verschillende comités. Voorheen werd het 

DO hoofdzakelijk beheerd door één persoon, 

namelijk René Crepin, die de kantoorruimtes 

van zijn fabriek ter beschikking stelde voor het 

BEFOS-secretariaat en de federale examenactiviteiten. 

Een opleidingsprogramma bestond 

in feite niet behalve het groene boekje van 60 

blz., waarin alle proeven voor de drie brevetten 

en drie titels vermeld stonden. Een cursus 

was er ook niet en we moesten onze wijsheid 

halen uit ‘La Plongée’ van de Franse marine. 

Als decompressietabellen werden dan ook die 

Periode vóór de splitsing van het Nationaal Duikonderricht 

van de GERS (Franse marine) gebruikt. 

Het nationaal duikonderricht bestond in principe 

uit twee regionale duikonderrichten, NE- 

LOS en LIFRAS, maar beide liga’s voerden 

uit wat op nationaal vlak werd beslist. Door de 

structurering in een bureau en comités, kwamen 

opeens vele ‘Nationale Monitors’ aan bod 

die om de drie jaar konden verkozen worden 

in de verschillende organen van het Nationale 

DO. Dit bracht een totale ommekeer met zich 

mee: de ‘Infomap’ die reeds een tweetal jaren 

bestond bij de LIFRAS, werd ook in het 

Nederlands gepubliceerd voor de NELOS. Dit 

werd gerealiseerd door de regionaal verantwoordelijke 

van NELOS, Luc Sels. Het eerste 

nationaal bureau werd voorgezeten door Jean 

Sax. De GERS-tabellen werden vervangen 

door de Amerikaanse US Navy-tabellen. 

1986: In 1986 volgde John Remue Jean Sax op 

als voorzitter van het Bureau en aldus ook van 

het Nationaal DO. Onder zijn impuls werd de 

eerste NELOS-cursus opgesteld. De eentrapsontspanner 

werd in de opleiding vervangen 

door de tweetrapsontspanners en de ‘reservehendel’ 

werd vervangen door de manometer! 

Het trimvest met inflator deed zijn intrede. De 

redding ‘hoofd naar beneden’ werd afgeschaft 

en gans de reglementering van het Nationaal 

DO en de protocols werden beschreven in 

beide landstalen. De reglementering voor het 

duiken in de Noordzee werd op punt gesteld. 

Periode na het toekennen van autonomie in 1990 aan het NELOS- en LIFRAS-Duikonderricht 

1990: In 1990 werd beslist tot het verlenen 

van autonomie aan de regionale Duikonderrichten. 

Vanaf dan werd het DO NELOS 

onafhankelijk en kon zijn eigen koers varen. 

Dit resulteerde in de verdere uitbouw van het 

DO en werden de eerste beginselen van de 

didactiek opgenomen in de opleiding van monitoren 

die vanaf dan instructeurs noemden. 

NELOS nam afstand van de traditionele benamingen 

zoals: elementair brevet, middelbaar 

brevet, hoger brevet en monitor; voortaan was 

dat 1*, 2*, 3*Duiker en 1*, 2* en 3*Instructeur. 

De ‘Nationals’ werden 3*Instructeur. De 

academische zitting met de voordracht over 

de ethiek van de Instructeur, als vervangstuk 

van het zwembadexamen 1*I, werd ‘de’ ontmoetingsplaats 

van alle NELOS-Instructeurs. 

Een eerste veiligheidsreglement werd gepubliceerd. 

1993: In 1993 stelde John Remue zich niet 

meer herkiesbaar en werd Wim Van Doeselaer 

voorzitter van het Duikonderricht NE- 

LOS. Het 4-sterren systeem deed zijn intrede 

met de invoering van het 4*D-brevet. Duikleiding 

moet steeds samengaan met duikplanning: 

‘Plan your dive and dive your plan’. De 

cursus APBO (Algemene Pedagogische Basisopleiding) 

werd uitgebouwd in samenwerking 

met de VTS (Vlaamse Trainersschool). 

Aanpassing van de Amerikaanse tabellen, die 

in 1994 door de NELOS in gebruik genomen 

werden (NELOS 94-tabellen). Nitroxduiken 

deed zijn intrede. 

1996: In 1996 werd Wim opgevolgd door 

Frans Geeraerts. Het theoretisch examen voor 

2*I werd ingevoerd en een inwendig reglement 

voor de Ereraad met de gradatie van 

straffen werd goedgekeurd. De problematiek 

van het duiken met kinderen werd aangekaart. 

De autonomie van de instructeur voor 1*D en 

2*D werd bevestigd en het IDEAL-systeem 

werd op de rails gezet. 

2000: In 2000 werd John Remue terug verkozen 

als voorzitter. De Sectie Technisch 

Duiken, de Subcommissie Duiken met kinderen 

en de Subcommissie EDIT werden officiële 

instanties binnen de structuren van het 

Duikonderricht. De APBO werd vervangen 

door de opleiding binnen VTS van de 1*I/ 

Initiator, waardoor er diploma’s afgeleverd 

werden, erkend door de Vlaamse overheid. 

Het nieuwe duikershuis in Mechelen werd in 

gebruik genomen. Zijn infrastructuur met het 

secretariaat, vergader- en leszalen stimuleerde 

verder de werking van het Duikonderricht. 

Het elektronisch tijdperk deed zijn intrede en 

de infomap verhuisde naar de website. Het vademecum 

werd gedrukt om de instructeur bij 

te staan aan de waterkant. 

2005: In 2005 had de grote herstructurering 

van de brevetten plaats met onderscheid 

tussen recreatieve duikers en 

sportduikers en daaraan verbonden dieptebeperkingen. 

De duikleidingen krijgen 

speciale aandacht. De Nationale Raad, opgericht 

in 1990 om contact te houden en informatie 

uit te wisselen tussen de Duikonderricht 

van beide liga’s, wordt weer leven ingeblazen. 

De bedoeling is om de brevetten op gebied van 

prerogatieven meer te doen overeenstemmen. 

Het Duikonderricht verlaat na bijna 40 jaar 

het eiland Bendor voor Boulouris. Vervanging 

van de opleiding ‘duiktabellen’ door de opleiding 

van het oordeelkundig gebruik van de 

duikcomputer. De VTS-opleiding wordt geherstructureerd 

en verbreed met de invoering 

van het brevet Assistent-Instructeur. 

2008: In 2008 is er de uitgave van het nieuw 

leerboek ‘THEORIE SPORTDUIKEN NE- 

LOS’ in opvolging van de cursus ‘NELOS 

DUIKSPORT’. Het NELOS Duikonderricht 

wordt gecertificeerd als conform met de Europese 

Normen voor sportduiken door een audit 

via het Oostenrijks Norminstituut /EUF. n 

Tekst: John Remue, Voorzitter Commissie 

Duikonderricht NELOS 

Foto’s: archief NELOS 

Vergadering College der 3*Instructeurs met 

als gast Christian Ide, voorzitter CMAS. 



30 jaar NELOS! 

Ter inleiding van de Algemene Vergadering van NELOS, op 9 maart 2008 te Antwerpen, hield onze 

voorzitter Willy van der Plas - niet zonder enige fierheid - de volgende toespraak. 

Beste vrienden, wij vieren feest vandaag! Inderdaad: 30 jaar geleden, op 15 januari 1978, werd tijdens een woelige 

Algemene Vergadering van BEFOS de vraag gesteld of de clubs akkoord gingen met de zogenaamde Bloso- en Adepsdecreten 

als gevolg van de staatshervorming, maar met behoud van de Nationale Federatie. Deze decreten, ‘houdende 

de regeling van de erkenning en de subsidiëring van de landelijk georganiseerde sportverenigingen’, eisten een totale 

splitsing van het Belgisch unitaire sportgebeuren. 

De besprekingen voor de nieuwe statuten van BEFOS en voor de stichting van NELOS werden gehouden onder AVOSauspiciën 

in de Scinthoeve van duikclub Amphora te Antwerpen. Dit voorstel werd tijdens deze Algemene Vergadering 

aanvaard met een ruime meerderheid van 195 clubs voor en 16 tegen. 

Op 16 april 1978, tijdens een bijzondere Algemene Vergadering van BEFOS, werden de nieuwe BEFOS-statuten 

goedgekeurd en splitste BEFOS-FEBRAS zich administratief in twee liga’s: NELOS en LIFRAS. BEFOS bleef als 

overkoepelend orgaan bestaan. Dit was noodzakelijk voor de erkenning door de Wereldbond CMAS, die slechts één 

federatie per land toelaat. Tijdens diezelfde vergadering te Sint-Pieters-Woluwe, in aanwezigheid van 45 clubs, werd 

NELOS gesticht en werden de statuten goedgekeurd. Jozef Van den Berghe werd als eerste voorzitter verkozen, samen 

met Antoine De Deene als ondervoorzitter, Jacques Bernaerts als penningmeester en Jean Sax als regionaal verantwoordelijke 

voor het Duikonderricht. José Vandekerckhove en Willy Wellens werden respectievelijk verantwoordelijk 

voor OWT en de Medische Commissie. 

Als secretaresse fungeerde toentertijd Jacqueline Sax. Het Duikonderricht bleef echter onder de nationale koepel en 

het was pas op 4 februari 1990 dat ook het Duikonderricht gesplitst werd in een NELOS- en een LIFRAS-Duikonderricht. 

Tijdens het stichtingsjaar was het aantal NELOS-leden niet gekend, maar BEFOS telde toen ongeveer 11.000 leden. 

Het was pas het jaar nadien, in 1979, dat de exacte cijfers van NELOS gekend werden: het aantal leden, één jaar na 

de stichting, bedroeg 4.430. Sindsdien groeide ons ledental spectaculair en kunnen we voor 2007 afsluiten met 10.300 

leden! 

Vrienden, zoals later uit zo vele verslagen zal blijken, is NELOS rijk. Niet in financiële zin, neen, onze grootste rijkdom, 

dat zijn onze vrijwilligers: zij die dagdagelijks bereid zijn, hun steentje bij te dragen aan onze liga. 

Hiervoor, beste vrienden, onze oprechte dank. Er is op de wereld geen schoner overdaad dan deze van dankbaarheid! 

Tot zover onze voorzitter in zijn 

toespraak. Ik had er enkel willen 

aan toevoegen dat Jacqueline Sax 

opgevolgd werd door Mia Sels, die ook 

verscheidene jaren onze toegewijde secretaresse 

was, tot wij dan ons aller Luce 

De Smet hebben aangeworven. Ik wou 

ook toch nog even benadrukken wat onze 

voorzitter zegde over “de grootste rijkdom 

van onze NELOS”: dat zijn onze vrijwilligers, 

onze clubverantwoordelijken, onze 

instructeurs en ook de verantwoordelijken 

van onze Commissies - een gallicistisch 

woord dat ik veel liever zou uitgedrukt 

vinden als ‘dienstverlenende werkgroepen’. 

Want dat zijn ze in feite. 

En als eerste voorzitter van die nieuwe 

Nederlandstalige Liga heb ik onmiddellijk 

heel veel aandacht willen besteden aan 

die dienstverlenende werkgroepen. Het is 

onmogelijk, alle gebeurtenissen in die 30 

jaar te vermelden. Maar met de gelegenheid 

die mij hier geboden wordt, wil ik toch 

de namen vermelden van de mensen met 

wie ik samenwerkte, en die ik nog steeds 

dankbaar ben voor wat zij, in het kader van 

die ‘dienstverlenende werkgroepen’ presteerden 

voor de ontplooiing en de bloei van 

NELOS. De BEFOS-Commissies Duikonderricht, 

Medische en Sport-OWT bestonden 

wel reeds, maar moesten nu opgesplitst 

worden. Voor de Medische Commissie kon 

ik onmiddellijk rekenen op Wim Wellens 

die er zeer snel in slaagde een grote groep 

geestdriftige dokters-duikers rond zich te 

scharen om als valabele gesprekspartner 

op te treden ten opzichte van de reeds gevestigde 

Franstalige dokters-duikers. Voor 

de Sportcommissie mag ik wel bevestigen 

dat Hugo Aerts de grondlegger is geweest 

van een commissie-werkgroep, die omwille 

van haar competitief karakter niet zo direct 

aansluit bij ons imago van duiker-natuurgenieter, 

en dus niet zo gemakkelijk op te 

richten was. 

Niettemin was die Sportcommissie in onze 

relaties met Bloso, dat feitelijk niets anders 

kende dan competitieve sportorganisaties, 

van zeer groot belang. En Hugo, en ook zijn 

opvolgers, wisten daar bij Bloso goed op in 

te spelen. En dat was nodig, zoals hierna 

blijkt. Hugo kon ook rekenen op de onvermoeibare 

veteraan Maurice Hinsenkamp 

met zijn jaarlijkse Noordzeechallenge en 

zijn Kerstzwemtochten, die ik zelf verscheidene 

keren heb meegezwommen. 

Maar de voornaamste Commissie - ons 

Duikonderricht - bleef inderdaad, zoals 

onze voorzitter zegde, “onder de nationale 

koepel”. Dat was echter niet naar de zin van 

Bloso. Ik had al enkele opmerkingen gekregen, 

onder andere dat in ons tijdschrift 

Hippocampus - dat in den beginne weinig 

méér was dan een vertaling van de Franstalige 

Hippocampe - veel te weinig de Nederlandstalige, 

zeg maar: de Vlaamse activiteiten 

aan bod kwamen. Steevast werden 

eerst de nationaal Belgische mededelingen 

op de eerste bladzijden vermeld, en pas 

daarna de regionaal Vlaamse, zegde men 

bij Bloso. En ook zinde het Bloso niet, dat 

Lees verder op pagina 10. 

 


Jean Sax 

Jacqueline Sax 

John Remue 

Jacques Bernaerts 

Jozef Van den Berghe 

Georges Dib 

Monique Demoustier 

Luc Sels 

Luce De Smet 

Rudi Schollaert 

Roger Pichal 

Mia Sels 

Marc Corthals 

Wim Wellens 



Vervolg van pagina 8. 

ons Duikonderricht - toch de ruggengraat 

van onze sportvereniging - nog steeds niet 

gesplitst was. Zij dreigden met opschorting 

van de subsidies. En dat is na enkele jaren 

- tot onze grote schande, en vooral schade 

- ook werkelijk gebeurd. 

Het is geen lachertje om een begroting op 

te stellen zonder die subsidies van Bloso, 

maar dan wel met … een gevoelige lidgeldverhoging. 

In 1987 zijn we er dan toch in geslaagd om 

met een goed uitgekiende delegatie (Monique 

Demoustier - ondervoorzitster, Eddy 

Tambuyser - penningmeester en Fons Volkers 

- Sportcommissie) de Bloso-ambtenaren 

tot gunstiger gevoelens te brengen. 

Als voorzitter die toen alle meningen en 

tendenzen moest trachten te verzoenen, 

heb ik menige slapeloze nacht gehad door 

de conservatieve houding van vele ‘nationale 

monitors’. Gelukkig zijn ze dan toch 

in 1990 bijgedraaid. Nu, die ‘late roeping’ 

doet niets af van het feit dat ook zij (al onze 

monitors - nu genaamd ‘instructeurs’) ook, 

zoals onze voorzitter Willy in zijn toespraak 

zegde, onze ‘rijkdom’ uitmaakten door hun 

onbaatzuchtige inzet voor wat ons het dierbaarst 

moet zijn: onze opleiding, die ons de 

weelde geeft om in alle veiligheid te kunnen 

duiken. 

Voor de onderwaterfoto- en -filmliefhebbers 

(het woord ‘video’ bestond toen nog 

niet) moest ook een werkgroep opgericht 

worden en daarvoor vond ik een fantastisch 

koppel bereid: Rudi Schollaert en Cécile 

Boone. Ontelbaar zijn de dagen en uren die 

zij besteedden aan de oprichting en de werking 

van hun Commissie én aan de ‘Festivals’ 

die zij uit de grond stampten. 

José Vandekerckhove 

Het Duikonderricht, waarvan de Zeestage een belangrijk 

onderdeel is, is de ruggengraat van onze kaderopleiding. 

Er bleek ook heel wat belangstelling voor 

de onderwaterfauna en -flora, en daarom 

werd een Commissie Biologie opgericht 

waarvoor Tiny Heremans onmiddellijk bereid 

gevonden werd. Even ontelbaar zijn de 

themaduiken, die zij onder veel belangstelling 

organiseerde op de Oosterscheldedijken 

en rond zoetwaterplassen. 

En wat er vooral moet vermeld worden: heden, 

na 30 jaar, is het nog steeds de even 

jonge Tiny die deze Commissie leidt! Dat 

zal dus wel zeker HET record zijn in die 30 

jaar NELOS! 

Voor de redactie van Hippocampus, die 

enkele jaren nadien ook statutair als ‘Commissie’ 

erkend werd, konden wij achtereenvolgens 

rekenen als hoofdredacteur: eerst 

op Rudi Schollaert (jawel! Waar haalde die 

toch de tijd ?!), en dan Jacques Bernaerts, 

Roland Wantens en nu Ivo Madder. Het 

oorspronkelijk A5-formaat-boekje met gelijmde 

rug groeide langzaam maar zeker uit 

tot een full colour A4-formaat, dat - zoals 

onze voorzitter Willy zegde - niet moet 

onderdoen voor professionele vakbladen. 

Maar alle begin is moeilijk! Ere aan wie ere 

toekomt! 

En dan is er de jongste telg onder de Commissies: 

‘Duiken met Gehandicapten’, 

waarvan de grondlegger Jos Audenaerd is. 

3*Instructeur en plotseling door een ongeval 

erg gehandicapt, heeft hij zelf ‘aan den 

lijve’ maar ook geestelijk ondervonden welke 

opbeuring onze sport voor zulke mensen 

kan betekenen. Onder de bezielende leiding 

van An Tielen worden nu overal te lande afdelingen 

en zelfs clubs voor gehandicapten 

opgericht. 

Ik kan tot slot niet genoeg benadrukken, 

hoe gelukkig ik zelf ben, niet enkel om 

gedurende 13 jaar voorzitter van onze NE- 

LOS geweest te zijn, maar vooral om nu te 

zien, hoe gelukkig wij allen mogen zijn om 

onze geliefde sport in het kader van zulke 

goed gestructureerde vereniging te kunnen 

beoefenen. n 

Tekst: Jozef Van den Berghe, Stichtend 

Voorzitter 

Frans Geeraerts 

Foto’s: archief NELOS 

De stichtende bestuursleden zijn in het artikel van voorzitter Willy Van der Plas aan 

bod gekomen. Maar gedurende deze 30 jaar hebben nog vele anderen in de Raad 

van Bestuur gefunctioneerd: 

Jacques Bonami, van 1990 tot en met 1991 

Guy Bosmans, van 1992 tot op heden 

Marc Corthals, van 1986 tot en met 1988 

Ronny De Meersman, van 1989 tot op heden 

Monique Demoustier, van 1984 tot en met 1998 

François Desmet, van 1993 tot op heden 

Georges Dib, van 1978 tot men met 1989 

Frans Geeraerts, van 1999 tot en met 2000 

Ronny Margodt, in 1992 

Roger Pichal, 1985 tot en met 1988 

John Remue, van 1990 tot op heden 

Guy Segers, van 1989 tot op heden 

Luc Sels, van 1984 tot en met 1989 

Eddy Tambuyzer, van 1985 tot en met 1988 

Wim Van Doeselaer, van 2001 tot en met 2007. 

10 


Hippocampus april 2008 11


Fysieke fitheidtest 

voor kandidaten 1*I 

Toen het nationaal duikonderricht in 1990 

uitgesplitst werd in een NELOS- en LIFRAS- 

Duikonderricht, werden - op voorstel van 

het Brevettencomité - bij ons de zwembadproeven 

voor kandidaten 1*I afgeschaft. 

We waren op gebied van didactische 

opleiding in die tijd eigenlijk 

nog nergens en, zoals 

altijd in een ‘revolutionaire’ 

periode, werd opeens 

de fysiek voor 

1*Instructeur als 

hopeloos verouderd 

afgeschreven. Een instructeur 

moest vooral 

didactisch geschoold 

worden en de rest was 

bijzaak. 

In 2006, na meerdere jaren 

van evaluatie van de 

zeestages en de incidenten 

waarbij instructeurs 

rechtstreeks betrokken waren, kwamen we 

tot de overtuiging dat de fysieke conditie 

bij sommige kandidaat-instructeurs en instructeurs 

toch niet meer in overeenstemming 

te brengen was met het verantwoord 

uitoefenen van hun praktische taken in open 

water. Te veel didactiek, te weinig fysiek, 

... Een nieuw evenwicht tussen beide moest 

gevonden worden! 

Aan de kandidaten voor de zeestages werd 

aldus aangeraden iets aan hun conditie te 

doen en een programma werd hun ter beschikking 

gesteld om op vrijwillige basis 

aan hun fysiek te werken. 

fitheidtest 

In 2007 sloeg de klepel nog verder de andere 

richting op met de invoering van een 

fysische test voor kandidaten 1*I vóór de 

afwerking van module 4. 

Deze test is te vergelijken met de zwembadproeven 

van vóór 1990 en bestaat uit: 

• 70 seconden stilstaande apneu, 

• 1 minuut recuperatie, 

• ster met 7 duikers (5 min), 

• 1 minuut recuperatie, 

• 4x25 m tussen flessen (5 min), 

• 5 minuten recuperatie, 

• minimum 22 lengtes met ABC-materiaal 

in 15 minuten. 

40 kandidaten legden deze testen af op 13 

januari 2008, in het zwembad van Hofstade. 

Ze werden door een 17 koppige jury 

van 3*I’s geëvalueerd. Drie kandidaten 

moesten op het einde herkansen. Na 2,5 

uur was alles afgehandeld. Resultaat: 40 op 

40 geslaagd! Opmerkelijk resultaat, zelfs 

beter dan de resultaten van hun voorouders 

van de tachtiger jaren. Zou het dan toch niet 

zo slecht gesteld zijn met de fysieke conditie 

van de kandidaten instructeurs of is onze 

oproep tot trainen niet in dovemansoren gevallen? 

n 

Tekst: John Remue 

Foto’s: Philippe Mertens en Ivo Madder 

12 



l 

l 

l 

Verkoop van alle 

gekende duikmerken 

Eigen hersteldienst 

Vulstation tot 300 bar 

DUIKSPORT 

DE ZEVEN ZEEEN 

e-mail: zevenzeeen@telenet.be 

OPENINGSUREN: 

Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. 

(winteruur tot 19.00u.) 

Zat. 10-12u. en 13-17u. 

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34

Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE 

Ruggenmergschade 

door decompressie: 

hoe en waarom? 

Decompressieziekte (DCZ) van het ruggenmerg (in medisch jargon: 

spinale decompressieziekte) is een gevreesde vorm van decompressieziekte 

die vooral voorkomt bij sportduikers die diepe duiken maken 

(> 30 meter). 

Slagaders 

Ruggenmerg 

Witte stof 

Grijze stof 

De symptomen en klachten die optreden 

kan men beschrijven als het geleidelijk 

gevoelloos en bewegingloos worden 

van de onderste lichaamshelft. In een vroeg 

stadium, tijdens of juist na het decompresseren, 

wordt soms een vage tot zeer heftige 

rugpijn gevoeld. Tintelingen (paresthesieën) 

worden ter hoogte van de benen gevoeld. De 

motoriek van de benen neemt geleidelijk af, 

eerst merkbaar als een slap gevoel tijdens 

het stappen (dronkemansgang of ‘staggers’), 

en evolueert naar verlamming van de benen 

(paraplegie). Ook de blaasfunctie wordt verstoord, 

wat zich zal uiten door problemen bij 

het plassen (eerst onmogelijkheid tot urineren, 

later incontinentie). 

zuurstof en vocht 

Hyperbare zuurstoftherapie en vochttoediening 

moeten zo snel mogelijk gestart worden, 

maar kunnen helaas niet altijd verhinderen 

dat er blijvende letsels zijn. 

oorzaak 

De oorzaak van al deze ellende zijn stikstofbellen 

die een schadelijk effect uitoefenen op 

het ruggenmerg, meestal ter hoogte van de 

overgang van borst- naar lendenwervels. 

Wat is het juiste mechanisme dat hier speelt? 

Het is een vraag die wetenschappers al decennia 

lang bezighoudt. De theorie dat een 

stikstofbel een slagader naar het ruggenmerg 

blokkeert, bleek té eenvoudig en maakte 

plaats voor meer gesofistikeerde hypothesen. 

Wij maakten een update en vatten dit 

complexe verhaal voor u samen. 

De belangrijkste drie hypothesen zijn: 

1. arteriële embolisatiehypothese, 

2. veneuze infarcthypothese, 

3. autochtone belhypothese. 

Voor elk van deze drie hypothesen werden 

er zowel klinische als dierexperimentele argumenten 

gevonden, de een al overtuigender 

dan de andere. We bespreken hieronder 

de kernpunten van de drie hypotheses. 

Hypothese 1 

Stikstofembolen in de slagaderlijke (arteriële) 

circulatie komen terecht in de arteriën 

die het ruggenmerg bevloeien en komen er 

uiteindelijk in vast te zitten, met afsluiting 

(embolisatie) van het bloedvat tot gevolg. 

Deze embolisatie vermindert of stopt de 

doorbloeding van een gedeelte van het ruggenmerg, 

wat zuurstofgebrek van dit weefsel 

(ischemie) veroorzaakt. 

Een eenvoudige theorie, maar niet echt 

plausibel omdat het klinisch beeld van het 

afsluiten van een slagader naar het ruggenmerg 

(namelijk onmiddellijke verlamming) 

niet overeenkomt met het meer geleidelijke 

beeld dat in werkelijkheid bij duikers gezien 

wordt. Bovendien is het voorkomen van arteriële 

stikstofembolen veel minder frequent 

dan de veneuze gasembolen die tijdens de 

decompressiefase gevormd worden. Zelfs al 

zou er sprake zijn van stikstofembolen die 

in de arteriële circulatie terechtkomen (via 

een PFO of via longshunts, bijvoorbeeld), 

dan zullen deze bellen in de eerste plaats 

naar de hersenen en andere weefsels gaan. 

Arteriële embolisatie van het ruggenmerg is 

met andere woorden een extreem zeldzaam 

fenomeen. 

Een laatste argument dat de arteriële beltheorie 

helemaal ontkracht, is het feit dat de 

autopsiebevindingen geheel niet overeenkomen 

met de weefselafwijkingen die in 

slachtoffers van DCZ aangetroffen werd. 

Hypothese 2 

Het aderlijk (veneus) bloed van het ruggenmerg 

wordt gedraineerd via een netwerk 

van aders (venen) dat zich in de ruimte 

aan de buitenzijde van het ruggenmerg bevindt. 

Deze zogenaamde ‘epidurale veneuze 

plexus’ is een kleppenloos vaatkluwen waarin 

een trage bloedstroom heerst, en dat uitmondt 

in grotere vaten die het bloed verder 

naar het rechter hart voeren. Verschillende 

wetenschappers denken dat deze veneuze 

plexus de plaats bij uitstek is waar stikstofembolen 

de neiging hebben om te blijven 

Kluwen van aders 

(veneuze plexus) 

hangen, enerzijds omwille van de extreem 

trage bloedstroom, anderzijds omwille van 

een retrograde druk uitgeoefend door stikstofembolen 

verderop aanwezig in de longbloedvaten. 

De stikstofembolen die in de 

epidurale veneuze plexus ‘pas op de plaats 

maken’ kunnen aanleiding geven tot een kettingreactie 

waarin, mede door het activeren 

van de bloedstolling, bellen aaneenklitten en 

de bloedstroom verder vertraagt tot er uiteindelijk 

sprake is van stase (stilstand). Van zodra 

de veneuze drainage van het ruggenmerg 

stopt, zal de bloedstroom in het ruggenmerg 

zelf verminderen, met congestie tot gevolg. 

Deze congestie verhindert de aanvoer van 

zuurstofrijk arterieel bloed wat resulteert in 

ischemie (zuurstofgebrek van een weefsel) 

en infarct (weefselsterfte) van het ruggenmerg. 

Hypothese 3 

Ruggenmerg is omwille van de aanwezigheid 

van myeline (witte stof) erg vetrijk. 

Vetrijk weefsel heeft een hogere oplos- 


Zenuwwortels 


Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE 


baarheid voor stikstof. Tijdens de decompressiefase 

bestaat er een grote stikstofgradiënt 

vanuit de myeline naar het capillaire 

en veneuze bloed. Als op dat ogenblik 

de bloeddoorstroming in het weefsel zou 

verminderen, wordt de grote hoeveelheid 

gas opgelost in dat weefsel onvoldoende 

afgevoerd, wat met het afnemen van de 

omgevingsdruk zal leiden tot belvorming 

in het weefsel zelf (ook autochtone of in 

situ belvorming genoemd). In situ bellen 

zullen druk uitoefenen op het omliggende 

zenuwweefsel en capillairen, met zenuwbeschadiging 

en zuurstofgebrek tot gevolg. 

Pathologisch onderzoek bij dieren met DCZ 

bevestigde dat deze in situ belvorming inderdaad 

in myeline optreedt. 

besluit 

Het ontstaan van spinale DCZ is erg complex. 

Hoewel er nog vele vragen en tegenstrijdigheden 

blijven bestaan, raakt de 

wetenschap er stilaan van overtuigd dat 

decompressieziekte van het ruggenmerg 

niet gebeurt door afsluiten van arteriële vaten 

(hypothese 1) maar waarschijnlijk een 

combinatie van twee fenomenen is: enerzijds 

stase in de veneuze drainage van het 

ruggenmerg (hypothese 2) gevolgd door 

zuurstofgebrek en in situ belvorming in het 

ruggenmerg (hypothese 3). n 

Tekst: Dirk Deraedt 

Tekening: Peter Bosteels 

Advertentie 

p r o m o t i e ! 

w i n t e r / zo m e r 

NEMO DIVE CLUB & HOTEL & SAFARI’S 

Nieuwe formule! 

Duiken op een andere manier 

Max. 4 duikers aan boord van boot ‘BRUCE’, 

Guy en Bert - Red Sea Egypt - Safaga 

tevens mogelijkheid voor mini-safari. 

info@nemodive.com - www.nemodive.com - Tel.: 00 20 (0) 10/364 87 08 - 00 20 (0) 101 13 77 07 


De 10 gouden regels 

van de Oosterscheldeduiker 

1. De nollen of strekdammen zijn duikplaatsen waar sterke stroming veelvuldig voorkomt. Voorbeelden van deze duikplaatsen zijn: 

Gorishoek: ‘De vuurtoren’ en ‘De punt’; Hoek van Ouwerkerk, de nol van Zierikzee, dijkversterking noordwest van Sas van 

Goes. 

2. Springtij (enkele dagen na volle en nieuwe maan) zal die stroming nog versterken. Hetzelfde geldt met hevige wind. 

3. Duiken bij hoogwater is op deze duikplaatsen af te raden. Je kan ver meegesleept worden. 

4. Informeer bij duikers met ervaring op elke duikplaats wat het ideale moment is om te water te gaan. 

5. Slechts twee duikers verbonden met één lijn, de zogenaamde ‘buddy line’, aan de polsen of armen. 

6. Bij 100 bar flessendruk keer je met behulp van het kompas langs de bodem terug naar de oever. Bij te voorzien luchtgebrek verlaat 

je de bodem en stijg je verticaal op aan de voorgeschreven snelheid en zwem je op geringe diepte op kompas in de richting van de 

oever. 

7. Boeien bij de duikplaats wijzen op netten of fuiken. Houd er rekening mee. Eerbiedig deze netten en fuiken. Zij zijn de legale 

broodwinning van vissers. 

8. Verstoor geen dieren, raak ze niet aan en voed ze niet. Leer het onderwaterleven kennen en respecteren. Vermijd elke vernieling. 

9. Houd de duikplaatsen schoon. Duik zoals uw schaduw … laat geen enkel spoor na. 

10. Moedig je duikbuddy’s aan deze regels te volgen. n 

Tekst: Duikonderricht 

Foto: Hedwig Dieraert 

16 


Bondsnieuws - DUIKPLAATS 

De Zeeuwse dijken 

Zeeland wordt beschermd door een massa dijken. Die moeten echter regelmatig onderhouden en 

versterkt worden. Het blijkt dat op een aantal plaatsen in Zeeland de steenbekleding niet sterk genoeg 

meer is. Sinds vorig jaar is er een grote operatie aan de gang om dat te verhelpen. 

zeeweringen 

Men hanteert daarvoor de norm 

1:4000. Dit betekent dat de dijken 

tegen een superstormvloed, die 

gemiddeld eens in de 4000 jaar voorkomt, 

moeten bestand zijn. Dus een stormvloed 

kunnen weerstaan die veel zwaarder is 

dan die van 1953! Het is het Projectbureau 

Zeeweringen dat die dijkversterkingen 

coördineert. Het plan is zeer ambitieus: 

er zal zo een 185 km dijk verstevigd en 

hersteld worden. Het project loopt dan ook 

tot 2015. 

Vanwege de veiligheid zijn de dijken waar 

gewerkt wordt afgesloten voor het publiek. 

Hierdoor is fietsen, wandelen, strandbezoek 

en ... duiken op die plaatsen niet mogelijk. 

Het meeste werk aan de dijken vindt plaats 

als de weersomstandigheden het gunstigst 

zijn, tussen 1 april en 1 oktober, juist in de 

periode van het duikseizoen. 

Pech voor ons, maar wij begrijpen de bezorgdheid 

van de Zeeuwen voor hun veiligheid. 

Op de website www.zeeweringen.nl kan 

je zien wat er allemaal op het programma 

staat en wanneer de werken beginnen. 

De Commissie Deltagebied van NOB heeft 

onmiddellijk ingespeeld op de situatie en 

tegelijkertijd met de dijkwerken allerlei 

voorstellen gedaan in verband met de verbetering 

en uitbreiding van de parkeergelegenheid 

en de toegang tot het water ook 

voor de Wet Wheelers. Zij kregen zeker een 

luisterend oor van het Projectbureau Zeeweringen. 

Waar mogelijk zal er rekening 

mee gehouden worden. 

Ook fouten zullen rechtgezet worden. Zo 

is op Tholen een betonnen trap met leuning 

aangebracht, maar spijtig genoeg is het 

laatste stuk iets te kort zodat daarvan geen 

gebruik kan gemaakt worden bij laag water. 

n 

Welke dijkwerken zijn nu voor 2008 voorzien? 

Voor de nummering van de duikplaatsen en de kaarten verwijzen we naar de algemeen 

aanvaarde nummering van NOB, die te vinden is op de kaartjes op de website van NOB: 

www.onderwatersport.org. Achtereenvolgens aanklikken: Nederland is mooi onder water! 

- Waar kan ik duiken? - Duiken in Zeeland - Overzicht duiklocaties en/of Duikkaarten 

Zeeland. 

Schouwen-Duiveland 

Schelphoek 

Duikkaart 21 - Duiklocaties 42A en B. 

Heerenkeet - Flauwers 

Duikkaart 20 - Duiklocaties 38, 39, 40 en 41. 

Zoetersbout 

Duikkaart 15 en 16 – Duiklocaties 26A, B, C, 27 en 28. 

Tholen 

Stavenisse 

Duikkaart 12 - Duiklocaties 74, 75, 76 en 77. 

Zuid-Beveland 

Wemeldinge 

Duikkaart 7 en 8 - Duiklocaties 67, 68 en 70. 

Noord-Beveland 

Kats 

Duikkaart 4 – Duiklocaties 57, 58, 59 en 60. 

Deze duikplaatsen zijn dus te mijden, vermits je niet op de dijken mag komen en er 

waarschijnlijk zelfs niet op kan komen wegens de werkzaamheden. 

Hou er rekening mee met de planning van je duiken en zeker van de clubduiken. 

Tekst: Wim Van Doeselaer 

Kaart: Projectbureau Zeeweringen 


Bondsnieuws - DUIKONDERRICHT - COLLEGE 3*I 

Uitslagen verkiezingen 

College 3*I 

Tijdens de Algemene Vergadering van het College der 3*Instructeurs, op 16 maart 2008, werden de 

nieuwe verantwoordelijken verkozen. Diezelfde dag werden de jubilarissen in de bloemetjes gezet. 

Verantwoordelijke Duikonderricht NELOS 

John REMUE. 

Bestuur Duikonderricht (Bureau) 

John REMUE - voorzitter. 

Rudi BAERT - afgevaardigde Veiligheidscomité. 

Ivo HUBERT - afgevaardigde Subcommissie Edit. 

Eric SELS - verantwoordelijke der brevetten. 

Stef TEUWEN - technisch directeur VTS - afgevaardigde Sectie Technisch Duiken. 

René VAN LEEUWEN - afgevaardigde Brevettencomité. 

Sven VANDEKERCKHOVE - afgevaardigde Subcommissie Edit. 

Ereraad 

Ronny MARGODT - voorzitter én secretaris. 

Monique DEMOUSTIER. 

José VANDEKERCKHOVE. 

Guy SEGERS. 

Ronny DE MEERSMAN. 

Bestuur Duikonderricht (Bureau). Vlnr: Eric Sels, Stef Teuwen, John Remue, 

René Van Leeuwen, Ivo Hubert, Rudi Baert, Sven Vandekerckhove. 

Brevettencomité 

John MAES - voorzitter. 

Ludêk BROULIM - secretaris. 

Michel DECLERCQ. 

Koen VAN DYCK. 

René VAN LEEUWEN (afgevaardigde Bestuur Duikonderricht). 

Veiligheidscomité 

Dirk DERAEDT - voorzitter. 

Tiny HEREMANS - secretaris. 

Kurt VERDUYN. 

Eric VONK. 

Rudi BAERT (afgevaardigde Bestuur Duikonderricht). 

Sectie Technisch Duiken 

Pascal EECKHOUDT - voorzitter. 

Bert VAN OPSTAL - secretaris. 

Michel DECLERCQ. 

Kurt LOMMENS. 

Stef TEUWEN (afgevaardigde Bestuur Duikonderricht). 

Verkozen voor de Ereraad: Ronny De Meersman, Guy Segers, 

Monique Demoustier, José Vandekerckhove, Ronny Margodt 

(verontschuldigd). 

Subcommissie Jeugdduiken 

Ginette DESMET - voorzitter. 

André VALKENAERS. 

Walter WILLEMS. 

Subcommissie Edit 

Herwig VAN COTTHEM - voorzitter. 

Mark SEBRECHTS - secretaris. 

Ivo MADDER. 

Klaus VANCAMELBEKE. 

Ivo HUBERT (afgevaardigde Bestuur Duikonderricht). 

Sven VANDEKERCKHOVE (afgevaardigde Bestuur Duikonderricht). n 

Verkozen voor het Brevettencomité: John Maes, Koen Van 

Dyck, Michel Declercq, Ludêk Broulim. 

Foto’s: Roland Wantens en Ivo Madder 

18 


De jubilarissen van 2008 

Volgende 3*Instructeurs werden tijdens de Algemene 

Vergadering van het College der 3*Instructeurs in de 

bloemetjes gezet omwille van hun vele jaren inzet binnen 

het college. 

Verkozen voor het Veiligheidscomité: Tiny Heremans, Eric 

Vonk, Dirk Deraedt, Kurt Verduyn. 

Sinds 1998 = 10 jaar 

Danny DARMONT. 


Ivo HUBERT. 

Verkozen voor de Sectie Technisch Duiken: Kurt Lommens, 

Pascal Eeckhoudt, Michel Declercq, Bert Van Opstal. 


Guy SEGERS. 


ERIC SELS en 

Marcel VAN DEN BOSCH 

(verontschuldigd). 

Verkozen voor de Subcommissie Jeugdduiken: André Valkenaers, 

Ginette Desmet (verontschuldigd), Walter Willems. 


Marc CORTHALS. 


Jos Audenaerd. 

Verkozen voor de Subcommissie Edit: Herwig Van Cotthem, 

Ivo Madder, Klaus Vancamelbeke, Mark Sebrechts. 


Reportage - DUIKPLAATS 

Een nieuwe tijdelijke attractie 

voor duikers: DE ZIJPE ! 

Ja, maar spijtig genoeg niet in Zeeland! 

De berging mislukt en de ZIJPE maakt slagzij. 

In Hippocampus 216 kon je al lezen dat 

de Nederlandse Onderwatersportbond 

(NOB) vergevorderde en optimistische 

plannen had om de oude veerpont ZIJPE 

aan te kopen voor een symbolisch bedrag. 

Het was de bedoeling om het schip nog 

vóór het einde van het duikseizoen 2008 

zijn laatste rustplaats te geven op de bodem 

van de Oosterschelde, bij de Bergsediepsluis. 

Daar kon het dan aan de zuidkust 

van het eiland Tholen, een nieuwe 

duikstek worden voor de talrijke sportduikers 

die er hun sport beoefenen. 

gezonken 

Midden januari 2008 zonk de veerboot plots 

op onverklaarbare wijze naar de bodem van 

de Antwerpse Kattendijksluis. Enkel de typische 

brug stak nog bovenwater. Zo werd 

de ZIJPE dan toch nog een - weliswaar tijdelijke 

- attractie voor duikers; al waren dat 

dan in de eerste plaats de beroepsduikers 

van BENELUX Diving, die in het troebele 

dokwater de uiteindelijke berging voorbereiden. 

’t Is jammer, want wij sportduikers 

De ZIJPE, ligt klaar om ooit als duikplaats te fungeren. 

hadden dat afzinken liever op een andere 

locatie zien gebeuren. Blijkbaar voelde de 

ZIJPE zich best thuis in de Antwerpse haven. 

In elke geval was hij vastbesloten om 

zijn laatste tocht naar de sloperij zo lang 

mogelijk uit te stellen. 

berging mislukt 

Liefst drie pogingen waren er nodig voordat 

de veerpont zich gewonnen gaf en weer aan 

scheepssloperij 

Helaas beslisten de stijgende prijzen van 

het schroot en een meerbiedende schroothandelaar 

er anders over. De koop ging niet 

door en NOB moet noodgedwongen overgaan 

tot plan “B” en op zoek gaan naar een 

ander schip dat aan de vereisten voldoet. 

Dat je oude bomen niet moet verplanten 

weet iedereen, maar ook oude schepen hebben 

hun grillen. De ZIJPE lag al jaren te 

genieten van zijn welverdiende pensioen 

in een uithoek van de Antwerpse haven en 

was blijkbaar niet van plan om die rustige 

plaats zomaar te verlaten, zeker niet richting 

scheepssloperij. 

20 


volgde en dankzij een tweede kattensprong 

kon ik maar net voorkomen dat het water 

als een stortvloed op me neerkwam. Eén 

van de werklieden had minder geluk en 

stond als een half verzopen kater verbaasd 

en bibberend om zich heen te kijken. De 

ZIJPE had zich niet gewonnen gegeven en 

lag nu half op zijn zij te wachten op verdere 

actie. 

Op onverklaarbare wijze gezonken. Beroepsduikers van BENELUX Diving proberen het wrak te bergen. 

de oppervlakte kwam. De tweede poging 

was de meest spectaculaire. Nadat de bergers 

van de firma Hye uit Burcht een paar 

kokers hadden laten lassen op het dek, probeerden 

ze met enorme pompen het water 

uit de ruimen en de machinekamer te pompen. 

Aanvankelijk leek ook deze poging 

op niets uit te draaien, tot plots de ZIJPE 

als een kurk naar boven schoot en met een 

geweldige kracht aan de kabels en slangen 

rukte die haar met de pompen verbonden. 

Door al dat geweld werd één pomp die op 

de wal stond, als een steen uit een katapult 

in het vieze dokwater geslingerd. Net op het 

moment dat ik een foto wou maken van dit 

‘moment suprème’ moest ik opzij springen 

om niet samen met de pomp in het dokwater 

te belanden. Een metershoge waterzuil 

verwerking tot schroot 

Enkele dagen later lukte het dan toch om de 

veerpont vlot te krijgen. Nadat alle lekken 

gedicht waren en er nog wat administratieve 

problemen waren opgelost, mocht de ZIJPE 

dan op zaterdag 9 februari de haven verlaten. 

Via de Royerssluis ging het dan langzaam 

naar de sloperij in Hoboken. Natuurlijk 

hadden we graag gezien dat de laatste 

tocht richting Oosterschelde zou gaan maar 

het mocht niet zijn. Net als de ZIJPE gaf de 

NOB zich nog niet gewonnen en ondernam 

toch nog een laatste poging om de veerpont 

in het bezit te krijgen. Helaas bleek de hoge 

vraagprijs dit keer echt onoverkomelijk te 

zijn. Binnen enkele weken (maart 2008, 

nvdr) wordt de ZIJPE voorgoed tot schroot 

verwerkt. 

Tekst en foto’s: Luc Beets 

Een derde poging om de ZIJPE te bergen slaagt. Een laatste rustplaats als wrak zit er niet meer in, omdat hij meer waard is als schroot. 


Reportage - DUIKPLAATS - NOORDZEE - BIOLOGIE 

Aanduiding van beschermde 

mariene gebieden in 

België 

Het OSPAR-Verdrag, dat door 

België ondertekend werd, heeft 

als doel door internationale samenwerking 

het mariene milieu 

in de Noordoost-Atlantische 

Oceaan (met inbegrip van 

de Noordzee) te beschermen. 

België stelt het gebied van de 

Westhinder voor als ‘marien beschermd 

gebied’. 

Eén van de aanbevelingen van dit Verdrag 

is de oprichting van een netwerk 

van mariene beschermde gebieden 

(Marine Protected Areas - MPAs). Voor het 

ontwikkelen van dit netwerk werden een 

aantal criteria opgesteld, met onder meer een 

lijst met te beschermen soorten en habitats. 

belangrijke oesterbank 

BMM/KBIN-collega’s Jan Haelters, Francis 

Kerckhof en Jean-Sébastien Houziaux onderzochten 

of er binnen de Belgische mariene 

In het gebied van de Westhinder - dat voorgesteld wordt als OSPAR MPA - wordt onder meer gevist met 

boomkorvaartuigen, waarvan de netten omwille van de stenige bodem uitgerust zijn met wekkerkettingen 

(het schip op de foto heeft een motorvermogen van meer dan 2.500 kW). 

wateren een gebied in aanmerking komt voor 

bescherming onder het OSPAR-Verdrag. Uit 

onderzoek van historische bronnen bleek dat 

in het gebied van de Hinderbanken tot iets 

meer dan een eeuw geleden een belangrijke 

Stenen uit het gebied van de Hinderbanken zijn niet enkel uitwendig begroeid met allerlei organismen; 

ze kunnen ook inwendig een specifieke fauna van borende en holtebewonende soorten bevatten. In 

deze steen leeft de kleine boormossel Barnea parva, een tweekleppig weekdier. Tot deze steen in het 

Westhindergebied opgevist werd in de zomer van 2005, was het onzeker of deze soort bij ons voorkwam 

(Kerckhof & Houziaux, 2006). 

oesterbank voorkwam, met een grote rijkdom 

aan soorten. Deze bedden van de platte 

oester werden in de 19e eeuw intensief ge- 

OSPAR-Verdrag 

Het OSPAR-Verdrag inzake de bescherming 

van het mariene milieu 

in het noordoostelijke deel van de 

Atlantische Oceaan werd op 22 september 

1992 te Parijs voor ondertekening 

geopend. Het Verdrag werd van kracht 

op 25 maart 1998, en werd geratificeerd 

door België, Denemarken, Duitsland, 

Finland, Frankrijk, Ierland, IJsland, Luxemburg, 

Nederland, Noorwegen, Portugal, 

Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Zweden, 

Zwitserland en de Europese Unie. 

t KBIN: Koninklijk Belgisch Instituut 

voor Natuurwetenschappen 

t BMM: Beheerseenheid van het Mathematisch 

Model van de Noordzee, 

is een departement van het KBIN, een 

federale wetenschappelijke instelling die 

valt onder het Federaal Wetenschapsbeleid 

(vroeger bekend onder de naam 

DWTC). 

www.mumm.ac.be 

22 Hippocampus april 2008

Enkele van de honderden stalen genomen in 

het begin van de 20e eeuw door Gustave Gilson 

(KBIN). De grootste oesters werden Ostrea edulis 

‘forma hippopus’ of paardenvoetoesters genoemd. 

De stalen genomen bij het onderzoek van Gustave 

Gilson vormen een unieke referentiecollectie voor 

biologisch marien onderzoek. 

In rood gearceerd: gebied dat voorgesteld wordt om aangeduid te worden als OSPAR MPA Westhinder. 

De rode lijn duidt de begrenzing aan van de Belgische zeegebieden. De kaart geeft ook een situering 

van een gedeelte van de activiteiten in en om het voorgestelde MPA: controlezone zandwinning 2c 

(geel), exploratiezone zandwinning (blauw), ankergebied (grijs), scheepvaartroute (groene lijnen) en 

gaspijpleiding (blauwe lijn). De communicatiekabels zijn niet weergegeven. 

ëxploiteerd door Engelse vissers, met als resultaat 

dat ze vrijwel verdwenen waren tegen 

het begin van de 20e eeuw. 

biodiversiteit 

Recent werd het gebied van de Hinderbanken 

opnieuw onderzocht. Het onderzoek toonde 

aan dat de biodiversiteit er nog steeds erg 

hoog is en dat de typische habitat van harde 

substraten (keien en stenen in een zandige 

matrix) er nog bestaat. Deze ecologisch belangrijke 

habitat kwalificeert onder de criteria 

vastgesteld in het OSPAR-Verdrag; vandaar 

het voorstel om een deel van dit gebied 

als OSPAR marien beschermd gebied aan te 

duiden. 

In de publicatie ‘De aanduiding van Mariene 

Beschermde Gebieden in de Belgische 

Noordzee’ wordt een concrete afbakening 

voorgesteld voor een zone met harde substraten: 

het Westhinder beschermd gebied. 

Het gebied tussen de zuidelijke helling van 

de Westhinder en de noordelijke helling van 

de ‘Oostdyck’ strekt zich uit over 119 km 2 , 

of ongeveer 3,4% van de zeegebieden onder 

Belgische jurisdictie. 

situatie bij buurlanden 

Ook in andere landen rond de Noordzee bestaan 

concrete plannen om een deel van de 

gebieden waar vroeger oesterbedden voorkwamen 

en waar het substraat nog bestaat, 

aan te wijzen als beschermd gebied. Een 

aanwijzing van een deel van de gebieden 

met harde substraten in het Belgische deel 

van de Noordzee zou daarom goed aansluiten 

bij de plannen van onze buurlanden. n 

Tekst, foto’s en afbeeldingen: BMM/KBIN 

Deze publicatie kan gedownload worden via: 

www.mumm.ac.be/Downloads/News/marienegebiedenospar.pdf 


Reportage - DUIKPLAATS - NOORDZEE - BIOLOGIE 

Natuurgebieden 

In het Belgisch gedeelte van de 

Noordzee zijn er nu al enkele 

beschermde gebieden aanwezig. 

Maar omdat ze niet aan de 

vooropgestelde OSPAR-criteria 

voldoen, komen ze niet in aanmerking 

als OSPAR MPA (Marine 

Protected Area). 

Hieronder een overzicht van het statuut 

van de huidige beschermde 

gebieden in de Belgische mariene 

wateren, samen met de datum waarop 

ze aangeduid werden. 

In 1984 werden de Vlaamse Banken aangeduid 

als Ramsargebied, omwille van het 

belang voor vogels. Dit gebied omvat de 

ondiepe gedeeltes van de zandbanken ten 

westen van Oostende tot drie mijl in zee. 

Het wordt volledig omsloten door het habitatrichtlijngebied 

Trapegeer-Stroombank. 

België stelde in 1996 het gebied ten westen 

van Oostende, van de laagwaterlijn tot 

drie mijl in zee, aan de Europese Commissie 

voor als habitatrichtlijngebied Trapegeer- 

Stroombank. Ondiepe zandbanken zijn 

één van de habitats die onder deze richtlijn 

aangeduid moeten worden. Dit gebied 

van 181 km 2 is nu officieel beschermd volgens 

de Belgische wetgeving. 

In 2005 werden drie zones (SBZ1, SBZ2 

en SBZ3 genoemd in het Staatsblad) aangeduid 

onder de Vogelrichtlijn14, op basis 

van het belang voor diverse vogelsoorten 

(HAELTERS et al., 2004). SBZ1 bevindt 

zich voor de kust van Nieuwpoort tot De 

Panne, SBZ2 bevindt zich voor de kust van 

De Haan tot Middelkerke, en SBZ3 bevindt 

zich rond de haven van Zeebrugge. 

De respectievelijke oppervlaktes bedragen 

110 km 2 , 145 km 2 en 51 km 2 . 

België heeft in 2006 aan de Europese Commissie 

voorgesteld om een gedeelte van de 

Vlakte van de Raan aan te duiden als habitatrichtlijngebied 

14. De oppervlakte van 

het gebied bedraagt 19 km 2 . De Europese 

Commissie behandelt dit dossier nog. 

In uitvoering van de Wet Marien Milieu15 

werd de Baai van Heist, een gebied van 

In het gebied van de Hinderbanken is een veel hogere diversiteit aan bodemdieren waar te nemen dan 

in de kustzone; deze figuur geeft de minimale soortenrijkdom van het epibenthos weer zoals dat een 

eeuw geleden vastgesteld werd: soortenrijkdom van laag (grijs) tot hoog (rood) (zonder Polychaeta, 

Tunicata en sommige Bivalvia; uit Houziaux, 2007). 

De aanduiding van beschermde gebieden in Belgische mariene wateren: Trapegeer–Stroombank (H1), 

drie vogelrichtlijngebieden (B1, B2, B3), Vlakte van de Raan (H2), marien reservaat van de Baai van 

Heist (rood) en Ramsar gebied de Vlaamse Banken (geel) (kaart: BMM (bathymetrische gegevens: 

Vlaamse Gemeenschap, Hydrografische Dienst). 

6,76 km 2 (de oppervlakte varieert met de 

basislijn), aangeduid als gericht marien 

reservaat 16, vooral als uitbreiding van 

het strandreservaat te Heist en als bijkomende 

bescherming van de foeragerende 

sternen die broeden te Zeebrugge. 

criteria 

Om als OSPAR MPA moet het gebied dus 

voldoen aan diverse criteria. Hieronder 

een kleine greep uit die criteria. 

t Het gebied is belangrijk voor soorten 

en habitats waarvan duidelijk is dat ze 

dringend moeten beschermd worden, 

cfr. de initiële OSPAR-lijst van bedreigde 

soorten en habitats ((meer info over deze 

criteria: www.ospar.org). 

t Het gebied heeft een hoge natuurlijke 

biodiversiteit, of bevat een waaier aan 

habitats en biotopen. 

t In het gebied komt een relatief hoog 

aantal kwetsbare soorten en habitats 

voor. 

t Het gebied heeft een relatief hoge natuurlijkheid, 

met het voorkomen van soorten 

en habitats in een natuurlijke situatie 

als gevolg van een geringe menselijke invloed. 

t Het gebied heeft een hoge waarde 

voor wetenschappelijk onderzoek en monitoring. 

Het gebied van de Westhinder voldoet 

het beste aan de criteria en wordt daarom 

voorgesteld als OSPAR MPA. Bescherming 

van dit gebied is noodzakelijk, onder andere 

omdat de zeebodem er regelmatig 

verstoord wordt door het vissen met een 

boomkor. 



26 


Reportage - BIOLOGIE 

Vlamingen brengen Indonesische 

koraalriffen in beeld 

Na een grootscheeps onderzoek 

door de Vlaamse Instelling 

voor Technologisch Onderzoek 

(VITO) in 2005, kwam men tot 

de conclusie dat de gezondheidstoestand 

van riffen zeer 

goed kan worden gemeten met 

luchtfoto’s. De VITO onderzocht 

de koraalriffen van Pulau Nukaha, 

in het zuidoosten van de 

Molukken, Indonesië. 

Met vliegtuigen, uitgerust met ‘hyperspectrale 

remote sensing’, produceerde 

de VITO een kaart die de 

samenstelling van de koraaleilanden en hun 

gezondheidstoestand weergeeft. Om deze 

gegevens te verifiëren, werden er nadien 

twee weken lang onderwaterwaarnemingen 

uitgevoerd om een koralenkaart samen te 

stellen. Daarvoor werden er op 43 plaatsen 

zogenaamde transecten uitgezet waarlangs 

de metingen gebeurden. Een transectlijn 

heeft een lengte van 50 meter en is om de 2 

meter gemarkeerd. Op elk merkteken wordt 

een aluminium kwadrant van een vierkante 

meter geplaatst en wordt een digitale foto 

genomen. Deze foto’s werden nadien geanalyseerd 

door Freddy Laetemia, een plaatselijke 

koraalbioloog, op soortensamenstelling 

en bedekkingsgraad. De waarnemingen 

bevestigden de gegevens van de luchtfoto’s, 

De Majestic, ten anker tegenover Pulau Nukaha. 

Luc Bertels, de expeditieleider. 

die een waardevolle koralenkaart opleverden. 

voorbereiding 

Voor het filmen en bestuderen onder water 

had men ervaren duikers nodig. Luc Bertels 

van de VITO had al veel gedoken, maar dat 

was niet het geval voor de andere medewerkers. 

Hij vroeg mij hun ploeg te vervoegen. 

In voorbereiding voor het werk ter plaatse 

deden wij met hen een aantal doopduiken 

in Nemo 33 en in het Zilvermeer. In Indonesië 

volgden nog een paar extra duiken, 

zodat iedereen ook met Luc, een 3*Duiker 

Gaby Thomas, auteur van het artikel. 

van Nuclea Diving Club kon duiken. Ondertussen 

had Luc een hoop werk gepresteerd 

om vanuit België de reis te organiseren naar 

onze bestemming in het zuidoosten van de 

Molukken, tussen Iryan Jaya en Australië, 

op de grens tussen de Bandazee en Arafurazee 

... Het einde van de wereld, kan je wel 

zeggen. 

de reis 

Vanuit Schiphol, gaat het via Singapore tot 

Jakarta. Daar worden we opgewacht door 

Marina Frederik van Badan Pengkajian dan 

Penerapan Teknologi, het Instituut voor Onderzoek 

en Implementatie van Technologie. 

De volgende dag gaan we per auto naar LIPI 

(Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia, 

het Indonesisch Instituut van Wetenschappen) 

om de toelating voor het onderzoek 

te bemachtigen. Het laatste deel van de 

reis wordt uitgevoerd met een klein en oud 


Bandaeilanden in de Bandazee, met de vulkaan 

van Karaka. 



Vliegtuiggebaseerde 

hyperspectrale remote sensing 

Het licht dat door de zon wordt 

uitgestraald, wordt door de verschillende 

objecten van het aardoppervlak 

(planten, gebouwen, koralen, 

...) gedeeltelijk gereflecteerd. Dit gereflecteerde 

licht wordt door het menselijk oog 

waargenomen als de kleur van de objecten. 

De mate waarin de verschillende 

golflengten van het licht worden gereflecteerd 

wordt bepaald door de chemische 

en fysische structuur van deze objecten 

en daarom heeft ieder object zijn 

specifieke spectrale identiteit waarmee 

het kan worden geïdentificeerd. 

Het principe van ‘vliegtuiggebaseerde hyperspectrale 

remote sensing’ is gebaseerd 


vliegtuig. We vliegen naar Ambon, met een 

tussenlanding in Surabaya. 

Het landen is acrobatisch ... Terwijl het 

vliegtuig zijn laatste bocht inzet, scheurt de 

tip van de linkervleugel langs de kliffen die 

uitsteken boven de golven. Kort erna kwakt 

de piloot het toestel op de tarmac, keert de 2 

reactoren om en remt. We stoppen op enkele 

tientallen meter van het einde van de korte 

landingsbaan. De mensen van LIPI staan 

ons op te wachten maar eerst moeten we nog 

door een eindeloze paspoortcontrole. Uiteindelijk 

stappen we in een gammele bus van 

ver voor de oorlog en hobbelen we langs de 

kust naar de LIPI-burelen en naar de haven, 

voor zover er sprake kan zijn van een ‘haven’. 

De Majestic ligt aan de kade. 

op spectroscopie; het identificeren van 

materialen aan de hand van hun spectrale 

identiteit. De hyperspectrale sensor 

die in het vliegtuig aanwezig is, brengt 

het gebied in kaart in een groot aantal 

spectrale banden, zodanig dat een quasi 

continue spectrum wordt verkregen. 

De meeste hyperspectrale sensoren registreren 

beelden vanaf het blauwe golflengtegebied, 

via groen en rood, tot zelfs 

het infrarood deel van het licht, in een 

groot aantal banden (tot zelfs 288). De 

grondoppervlakte die door de afzonderlijke 

beeldelementen (pixels) wordt geregistreerd 

bedraagt 0,5 tot 10 meter. 

de boot 

De Majestic is een houten boot van 1999. Hij 

werd in Indonesië gebouwd op een jaar tijd, 

volgens de plannen voor een Amerikaanse 

schoener: een tweemaster met zeilen. Hij 

heeft een kleine dieselmotor met één schroef, 

twee losse lawaaierige generatoren en een 

zeer lawaaierige compressor, alle drie vooraan 

aan dek, vergezeld van enkele duiksets. 

De boot is gelukkig uitgerust met geavanceerde 

apparatuur voor navigatie en veiligheid. 

Alles zit in de romp: boven zijn er geen 

hutten en weinig opbouw, dus veel ruimte 

aan dek. Samen met de crew zijn er 14 mensen 

aan boord en er is maar één toilet en één 

douche, samen in een zeer klein hoekje. De 

boot is nat van de regen en ziet er miserabel 

uit. In mijn kajuit druppelt het water van het 

Acanthaster planci, één der vijanden van het koraal. 

plafond op mijn beddengoed ... Toch ziet de 

boot er zeer stevig uit en later zal hij bewijzen 

dat hij zeer zeevaardig is, wat nodig is op de 

Bandazee. 

Na 23 uren varen op een zeer ruwe zee, komen 

we aan bij de Banda Islands. We laten 

het anker vallen ten noordwesten van Pulau 

Rhun en een speedboot brengt ons achter de 

landtong tussen Rhun en Nailakka, waar we 

onze allereerste duik doen, afgeschermd van 

de golven. 

duiken 

De zichtbaarheid bedraagt minstens 20 meter 

maar is niet optimaal: het is hier nu winter en 

dus vertroebelen zand en plankton het koude 

water. We zien napoleonvissen, schildpadden, 

barracuda’s, zeeanemonen met clownvissen, 

koralen, enz. Maar door een lek aan 

een set moeten we de duik voortijdig afbreken. 

Bovendien heb ik enkel met mijn Zizler 

gedoken waardoor ik snel kou kreeg. In de 

zomermaanden kan je in Indonesië duiken in 

een tropenpak maar ’s winters trek je best een 

extra ‘shorty’ aan. Bovendien wordt het water 

kouder naargelang je verder afzakt naar 

het zuiden, onder invloed van de Antarctische 

Oceaan! Het valt niet mee om de andere duikers 

aan boord van de speedboot te krijgen: 

ze blijven snorkelen boven het koraal, komen 

hooguit even met hun hoofd boven water om 

indrukken uit te wisselen en gaan daarna verder 

met snorkelen. Dat is wel te begrijpen: 

voor drie van de vijf duikers is het de eerste 

keer dat ze duiken in dit ongerepte gebied. 

Nadat we een nacht hebben doorgebracht op 

Pulau Sjahir, komen we aan bij het eiland 

Yamdena en gaan aan land in Larat. Daar maken 

we kennis met Sopi, een lokale alcohol 

Mijn vriendin ... spijtig genoeg maar voor een 

uurtje! 

28 


Luchtfoto van Pulau Nukaha, waar transecten 

werden uitgezet. 

van palmbomen. Het spul is onwaarschijnlijk 

straf en smaakt meer naar petroleum dan 

naar cognac. ‘s Avonds gaan we eten in het 

enige eethuis van het dorp. Daar krijgen we, 

behalve de eeuwige kip- en visgerechten, ook 

hondenvlees te eten. Erg gekruid is het, zoals 

alles daar! Hopelijk komt het vlees niet van 

die magere en ongezond uitziende vlooienbakjes 

die overal op straat rondlopen. 

Zeer vroeg in de ochtend vertrekken we naar 

Pulau Nukaha, het koraaleiland dat onze 

werkbasis zal vormen. We gaan voor anker 

aan de westkant van het zeer kleine eiland, 

waar we beschut zijn van de sterke wind en 

Boven: Doornkroonzeesterren. in hun eetkamer! 

Midden: Boven aan de rand van een drop-off. 

Onder: Tafelkoraal, Acropora, en Sarcophyton 

species, Alcyonaria. 

Het onderzoeksgebied, Pulau Nukaha in de Tanimbar archipel, is gelegen in het oosten van Indonesië. 

De foto rechts, genomen door de Landsat satelliet, toont het onderzoeksgebied. 

waar de boot niet teveel dobbert. Het atol 

zelf is ongeveer 6,5 op 4,8 km, driehoekig, 

met een diepe lagune in het midden. We zitten 

pal boven een drop-off van 50 m diep. 

Eerst gaan we op het strand toestellen en 

een gps installeren, daarna varen we met 

de speedboot het atol binnen om de eerste 

metingen te doen: bathymetrie, transecten 

uitzetten, foto’s nemen, ... Het is lastig werken 

in ondiep water en met een deining om u 

tegen te zeggen! 

Na de middag duiken Luc, Rob en ikzelf op 

de drop-off om het koraal te bewonderen. 

Dan gaan we aan land met alles wat nodig 

is om een barbecue en een kampvuur te 

houden, voor onze eerste avond ter plaatse 

op een onbewoond eiland van nog geen 600 

m op 300 m. 

eerste metingen 

Meer dan twee weken na ons vertrek kunnen 

we eindelijk beginnen met de metingen 

in het atol, maar ook buiten en met name 

langs de noord- en westkant. Het resultaat 

is affreus: niets anders dan vernield of dood 

koraal, geen groot leven en ook weinig klein 

leven. Er zijn veel kraters in het koraal en 

de grond, veroorzaakt door dynamietvissers. 

‘s Morgens verplaatsen we de boot om 

verder langs Fordata te meten. De eerste 

ploeg vertrekt nog voor het ontbijt maar 

moet al snel bovenkomen met hun koord in 

de knoop. Niet moeilijk met een dergelijke 

deining! Na het ontbijt duik ik zelf in het 

water maar na twee metingen keren we terug 

omdat de stroming toeneemt. 

De volgende dag leggen we aan tegenover 

Pulau Nukaha. De wind is stiller en de komende 

dagen zullen we aan de overkant van 

het rif meten. Toch nog altijd veel deining 

maar gevaarlijk is het niet meer. De dagen 

worden gevuld met metingen, de avonden 

met Bintang (lokale pils) en nabesprekingen. 

We zijn allen zeer moe en Luc heeft 

pijn aan zijn linkerzij. 

‘s Avonds worden de beelden onderzocht 

door Freddy en Marina, en ze bepalen de 

hoeveelheid en de soorten koraal. Alles 

wordt op pc bewaard. 

cyanide 

Helemaal zorgeloos verloopt ons onderzoek 

niet. Op een dag vertrek ik met Paul en Wouter 

om de ganse voormiddag in het water te 

spartelen met koord, kader en fototoestel. 

Stein is de schipper van de speedboot. We 

varen rond het wrak op de noordoostpunt van 

het rif en zien verschillende Indonesische boten 

en prauwen peddelen. Na enkele transecten 

te hebben afgewerkt, verplaatsen we ons 

met de speedboot en komen we in de buurt 

van enkele prauwen terecht. We slaan een 

babbeltje met de mannen, maar wanneer we 

zeggen dat we voor de regering en de Navy 


Pulau Nukaha onder water. 

Drop-off. 



Gaby in het kader, en Paul, aan het einde van een 

transect. 

Transecten, waarbinnen men de waarnemingen uitvoert, werden uitgezet. 


onderzoek doen, peddelen ze verder naar de 

grote boten. Wij gaan terug onder water en 

werken verder. Na ongeveer drie uren onder 

water keren we moe en onderkoeld terug 

naar de Majestic. Aan boord ontdek ik dat 

mijn rechterpols zeer opgezwollen en rood 

is. Ik heb ook een heel kleine snijwonde. We 

herinneren ons dat er praktisch geen leven 

was onder water waar de boten waren. Wij 

hebben wel enkele dode koraalvissen met de 

Boven: De laatste dag op Pulau Nukaha. Vlnr: Stein, Luc, Rob, Joost, Youri, Gaby, Freddy en Marina. Op 

de achtergrond de Majestic ten anker, met Fordata in de verte. 

Onder: Voorbeeld van een koraalkaart van het gebied. 

deining heen en weer zien dobberen. Ik weet 

dat de inboorlingen soms ook met cyanide 

vissen. Het is ongevaarlijk voor mensen 

want het is extreem verdund, maar de vissen 

gaan er van dood. De medicijnen van Dr. 

Van Mieghem en de zalf met antibiotica van 

Marina heb ik drie dagen lang moeten gebruiken 

op mijn pols! 

vakantie 

Nadat de Indonesische deelnemers vertrokken 

zijn, kunnen we nog een aantal duikplaatsen 

bezoeken met de Majestic. Daardoor 

hebben we nog ontmoetingen met een krokodilvis, 

zeekatten, een carangidé (een soort 

stekelmakreel of ‘trevally’ in het Engels), een 

wrakbaars, schildpadden, schorpioenvissen, 

murenen en vele soorten koraal. 

Bij het bovenkomen na één van die duiken 

wacht ons nog een onaangename verrassing: 

er is immers geen speedboot of geen 

boot te zien. Gelukkig heb ik een fluitje aan 

mijn trimvest hangen en de schipper van de 

speedboot komt ons opvissen. Dan zien we 

het: de Majestic vaart achter honderden dolfijnen 

aan. Wij proberen ze te naderen met 

de speedboot maar geven het uiteindelijk op 

om de dieren niet in gevaar te brengen. n 

Verslag: Gaby Thomas 

Wetenschappelijke uitleg: Luc Bertels 

Foto’s: Luc, Stein, Rob en Joost 

Herbewerking artikel: Hans Sterkendries 

en Roland Wantens 

Boven: Luc en het anker van een wrak. 

Onder: Het resultaat na het vissen met dynamiet. 

Luchtfoto van Pulau Nukaha, waar transecten 

werden uitgezet. 

Dankbetuiging 

De auteurs bedanken het Belgisch 

Federaal Wetenschapsbeleid voor 

de financiering van het project; 

Marina Frederick, Hartanto Sanyaya 

(BPPT), Freddy Leatemia (LIPI) en de bemanning 

van de Majestic voor hun steun 

gedurende de veldcampagne; en Herb 

Ripley (HDI), Joost Vandenabeele (Bel- 

SPO) en in memoriam John Trippett voor 

de uitvoering van de hyperspectral vliegcampagne. 

30 



32 


Reportage - DUIKPLAATS 

ATLANTIS Zilvermeer 

Mol en zijn Diepe Duiken! 

Om gevorderde duikers de mogelijkheid te geven diepe duiken te 

doen zonder zich te moeten verplaatsen naar de Oosterschelde of 

een steengroeve, heeft Atlantis (duikcentrum aan het Zilvermeer 

te Mol) eindelijk de toestemming om de diepe duiken in de zone 

25 - 30 meter te organiseren in het Kanaalmeer. 

Hiertoe ankerden wij een duikplatform 

van 6 op 4 meter boven deze zone, 

die ongeveer 1 km van de oever 

ligt. Onze duiker-transport-boot de Calypso 

4 (met O 2 

en redder) brengt maximaal 16 

duikers per keer naar dit platform, waar hij 

aanmeert. Een veiligheidsboot is ter plaatse 

en in ‘stand by’ om afgedreven duikers op 

te halen. 

briefing 

De samenkomst is steeds in Atlantis waar de 

brevettencontrole plaats vindt en een uitgebreide 

briefing gegeven wordt. Men kleedt 

zich daarna om in Atlantis en wordt naar 

de Zilvermeerhaven gebracht, waar men 

het duikmateriaal in de Calypso 4 laadt en 

we afvaren. Je kan daar duiken in de zone 

13 tot 20 meter of direct in de zone 25-30 

meter. De bodem is te vergelijken met die 

van het Zilvermeer. Het zicht bedraagt 2 à 3 

meter en een duiklamp is verplicht. Duiken 

met een buddylijn is aan te raden. Er zitten 

enorme grote karpers en snoekbaarzen. Per 

duik dient men minimaal 2 uur totale tijd te 

voorzien. Na de duik worden de duikers terug 

naar Atlantis gebracht. 

deelname in de kosten 

De Calypso 4 brengt je naar het platform, gelegen 

boven de diepe duikplaats in het Kanaalmeer. 

• € 11,00 per duik voor niet leden van Atlantis 

vzw of een 10 duiken kaart voor 

€ 100,00 

• € 7,00 per duik voor de leden van Atlantis 

vzw (het lidgeld bedraagt € 25,00 per 12 

maanden) 

• Instructeurs die een proef afnemen (met 

kaart): € 2,00. 

Elke NELOS-club heeft recht op één clubkaart 

aan € 60,00 waarmee 10 duikers (liefst 

verschillende duikers) een kennismakingsduik 

kunnen doen. Vooraf aanmelden is 

noodzakelijk en kan gebeuren: 

• via inschrijving op de lijst in Atlantis. 

• door een sms te zenden naar 0495 538 641. 

• door een e-mail te zenden aan: 

info@atlantis-vzw.be. 

Hou rekening met uw dieptebeperkingen. Lidgeld 

Atlantis vzw als toegetreden lid: € 25.00 

per 12 maanden, met ingang begin maand 

aansluiting. Opgelet: dit is niet het abonnement 

om het Provinciaal Domein Zilvermeer 

te mogen betreden. Dit staat daar los van. 

Meer info: www.atlantis-vzw.be. n 

Tekst: Mark Van Baelen 

Foto: Daniel Grajchen 

Bondsnieuws - SPORT 

Dé Watersportdag 

Dé Watersportdag is de natste dag van het jaar, zó plezant dat hij 2 dagen duurt! 

Op zaterdag 24 en zondag 25 mei 

2008 wordt door de Vlaamse watersportfederaties 

en het Bloso 

‘Dé Watersportdag’ georganiseerd in 

heel Vlaanderen. NELOS is uiteraard ook 

van de partij! Op zoveel mogelijk plaatsen 

over heel Vlaanderen worden gratis 

initiaties gegeven in verschillende watersporten. 

De ankerplaats is 

dit jaar de Spuikom 

in Oostende. 

Op deze 

plaats staan 

alle watersportfederaties 

gedurende 

twee dagen bij 

elkaar om zoveel mogelijk mensen aan te 

trekken en te laten genieten van verschillende 

sporten op, in en rond het water. 

Een heleboel duikclubs verspreid over 

Vlaanderen doen mee aan Dé Watersportdag. 

Op deze natste dag van het jaar kan 

iedereen een initiatieduik volgen in één 

van de deelnemende clubs. En dit volledig 

gratis! 

Wil je graag meer weten over 

Dé Watersportdag? Of ken je 

wel iemand die graag eens 

wil proeven van het duiken? 

Surf dan als de bliksem naar 

www.watersportdag.be. 

Daar vind je alles over het hoe, 

waar en wanneer van deze dag. 

deelnemende clubs 

Actina - Aquanauten - Aquarius - Aronnax 

- Campinia - De Waterman - De Watertrollen 

& Duivels - De Zeester - Gobio Divers 

- K.T.W.V. - Mantis OWH - Medusa Duikteam 

- M.D.K. - Okeanos - Orka - P.D.K. 

- Sea King - The SeaMasters - The Sharks 

- VVDC - Yellow Diving School. 

Wij wensen hen veel succes en plezier toe 

tijdens dé Watersportdag! n 

Tekst: Hannelore Sprengers 

Foto: Ronny De Laet 


34 


Reportage - BEROEPSDUIKER 

Beroepsduikers: de 

bouwvakkers met 

de natte overall 

Een bezoek aan BENELUX DIVING CORPORATION 

Tijdens het bergen van de veerpont ‘Zijpe’ gaven de duikers van 

‘Benelux Diving Corporation n.v.’ een staaltje van hun kunnen. Beroepsduiker 

in de Antwerpse haven leek ons een spannend beroep 

en een interessante bijverdienste. Duiken kunnen we toch al, dus 

leek het ons een goed idee om even te solliciteren. 

In de hoofdzetel van de firma aan het 

Houtdok worden we vriendelijk onthaald 

door Carlos de Vlieghere en 

Joop van den Ende, de nieuwe eigenaars. 

Beide Nederlanders hebben in 2007 het 

bedrijf overgenomen van NELOS-duiker 

Jaap Stenger. De koffie staat dus klaar. 

We wagen onze kans en vertellen hen met 

trots over onze eigen jarenlange duikervaringen 

en brevetten. ‘t Is jammer maar 

helaas ... Carlos moet ons onmiddellijk teleurstellen. 

Carlos: Het feit dat je sportduiker bent is in 

sommige gevallen eerder een nadeel! Ook 

bij de marine, waar ik jarenlang gediend 

heb, zagen ze het zo. Een sportduiker met 

ervaring heeft immers zijn eigen manier 

van duiken, gewoontes en automatismen. 

Die geraak je niet zomaar kwijt. Bovendien 

ga je veel minder snel andere zaken, 

die voor een beroepsduiker belangrijk zijn, 

aanleren. 

Joop: Wij zijn voornamelijk op zoek naar 

De vloot van Benelux Diving. 

mensen met technische vaardigheden. Kennis 

van metaal en mechanica is bijv. heel 

belangrijk in ons vak. Kunnen lassen en 

branden is eveneens een voordeel, al voeg 

ik er onmiddellijk aan toe dat je de echte 

stiel hier moet leren door het te doen. 

Carlos: Maar dat neemt niet weg dat wij 

wel duikers hebben die uit de sportduikerij 

afkomstig zijn. Sommigen zijn zelfs nog altijd 

actief in hun club, zoals Bert Crikemans 

(Amphora) en Chris Merchiers (Gentse 

Dolfijnen). 

Hippo: Bestaat er dan een opleiding voor 

beroepsduiker? 

Carlos: In België krijgen we nogal wat 

kandidaten met een opleiding van Syntra- 

Antwerpen. Dat is een goede basis om te 

starten. Maar vergis je niet! Onderwaterlassen 

is niet voor iedereen weggelegd. Je 

moet een las kunnen aanbrengen in alle 

mogelijke posities, zowel verticaal als horizontaal. 

Joop: Het profiel van een beroepsduiker 

Opmetingen in een kerncentrale. 

Foto: archief Benelux Diving. 

is dat van iemand met heel veel technische 

vakkennis die toevallig ook kan duiken. 

Hippo: Beroepsduikers verdienen wel goed 

hun kost. 

Carlos: Nog zo’n dooddoener: beroepsduikers 

verdienen fortuinen. Vergeet dat fabeltje 

maar. Natuurlijk verdient een beroepsduiker 

goed geld én zelfs meer dan iemand 

met een soortgelijke job aan de wal. Ook de 

off-shoreduikers worden niet rijk van hun 

job. Enkel wanneer ze werken uitvoeren op 

meer dan 50 meter diep worden ze dik betaald, 

maar ook niet meer dan dat. Ze zijn 

lang en ver van huis en het decompresseren 

in een caisson is niet zo leuk. Wij, die voornamelijk 

in de Noordzeehavens werken, 

doen geen saturatieduiken. 

Hippo: Welke werken voeren jullie zoal 

uit? 

Joop: Zeer gevarieerd. We worden ingezet 

voor werken aan pijpleidingen en aan het 

onderwater branden van metalen damwanden 

en het verwijderen van obstructies. Zo 

verwijderden we in de Waaslandhaven het 

roer van de gekapseisde ‘Repubblica di 

Genova’. En dan is er nog het zogenaamde 

‘droogwerk’ waarbij in een soort overdrukkamer 

wordt gewerkt. In de reactors van 

kerncentrales, waar de splijtstaven in hangen, 

duiken we dan weer om er zeer nauwkeurige 

opmetingen te doen of om metalen 

rekken aan te passen. Dat meten moet heel 

nauwkeurig gebeuren, tot op 0,6 mm op 

een lengte van 12 m. Ook de petrochemische 

industrie in de haven, behoort tot onze 

klanten. 



Reportage - BEROEPSDUIKER 


Hippo: Is dat allemaal niet heel gevaarlijk 

werken? 

Carlos: Nog zoiets. Als de mensen iets 

over duiken horen, denken ze dadelijk aan 

gevaar. Maar de statistieken bewijzen het 

tegendeel. Werken in de bouw of op stellingen 

is veel gevaarlijker. Tegenwoordig 

lopen onze duikers meer gevaar wanneer ze 

op weg zijn naar hun werk dan tijdens het 

duiken. Maar jullie, sportduikers, komen 

toch ook regelmatig in aanraking met die 

vooroordelen? 

Hippo: Inderdaad. Er zullen wel speciale 

reglementen zijn? 

Carlos: Vroeger bestond er werkelijk geen 

enkele wetgeving voor de ‘beroepsduikerij’. 

Een ploeg bestond uit twee man: één 

helper aan de kant en één duiker. Die helper 

was vaak niet meer dan de schipper van een 

binnenschip of een toevallige voorbijganger 

die ons hielp bij het dichttrekken van de 

rits van ons droogpak. We doken met een 

gewoon ‘speentje’, een gewone ademautomaat 

dus waarmee jullie sportduikers nog 

steeds mee duiken. Alleen werkten wij in 

vies en donker havenwater. Je moet er niet 

aan denken wat je zoal allemaal binnenkrijgt. 

Die tijd is gelukkig voorbij. Wij hebben 

nu 15 duikers op onze loonlijst staan en ze 

duiken allemaal met een droogpak en een 

Kirby-Morganhelm, met aansluiting voor 

een luchtslang naar de oppervlakte en een 

‘bail-out’ voor noodgevallen. Die ‘bailout’, 

een fles op de rug van 7 of 10 liter, is 

nu trouwens verplicht door de wet. Mocht 

er iets mislopen met de luchttoevoer vanaf 

de oppervlakte dan kan de duiker onmiddellijk 

een kraan opendraaien die aan de rechterkant 

van zijn helm zit en dan voorziet de 

‘bail-out’ hem van de nodige ademlucht. Er 

is ook radioverbinding met de kant. 

Laswerken onder water. Foto: archief Benelux Diving. 

Een duikteam bestaat uit minstens drie man. 

Hippo: Wordt er nog aan het aloude helmduiken 

gedaan? 

Carlos: Neen, die tijd is voorbij. We hebben 

de uitrusting nog wel hoor. Trouwens 

Jaap heeft er verschillende leden van Amphora 

mee laten duiken in Muisbroek (Put 

van Ekeren, nvdr). 

Voor werken in de reactor van de kerncentrale 

of in zeer vervuild water duiken we 

met een zogenaamde ‘Aquadine-uitrusting’. 

Dat is een systeem waarbij de uitgeademde 

lucht via een slang naar de oppervlakte 

gaat. In de helm/pak is er een lichte 

overdruk zodat het uitgesloten is dat een 

duiker ook maar de geringste verontreiniging 

binnenkrijgt. 

Hippo: Ploegen van twee man kunnen dus 

niet meer? 

Joop: Onze ploegen bestaan nu uit drie 

man. Eén duiker staat steeds aangekleed 

stand-by voor het geval dat. Maar nogmaals: 

we zijn uiterst voorzichtig en nemen 

ons vak zeer serieus. Ongevallen kunnen 

we missen als kiespijn en gelukkig hebben 

we er nog geen meegemaakt. 

Gelukkig is er ook op gebied van regels en 

wetgeving wat gaan leven. De Engelsen 

en de Fransen waren de koplopers op dat 

gebied. Al de rest modderde maar wat aan 

en België en Nederland hinkten helemaal 

achteraan. Nadien vond Nederland dat er 

iets moest gebeuren. Door technocraten en 

mensen die niets met duiken te maken hadden, 

werd de lat daar zo hoog gelegd dat 

de Engelsen, die tenslotte met al die regels 

gestart waren en veel voorop liepen, in Nederland 

niet meer mochten duiken. Dat was 

natuurlijk onzin en men heeft dat moeten 

terugschroeven naar meer realistische regels. 

Toch gebeuren er in Europa nog steeds 

gekke dingen. Zo zagen we in Griekenland 

tijdens het bergen van een RO/RO-schip, 

plots duikers verschijnen met een primitieve 

sportduikuitrusting. Zoiets kan natuurlijk 

niet. We moesten daar nota bene een 

zeeschip in stukken gaan zagen. 

In België is er dan het KB van 23-12-2003 

gekomen dat het beroepsduiken reglementeerde; 

een goede zaak. 

Hippo: Hoe zijn jullie dan in het duiken 

geraakt? 

Carlos: Vroeger was ik als sportduiker aangesloten 

bij de NOB. Bertus Bleij heeft me 

nog de beginselen aangeleerd. Na een paar 

rondjes rond de pier in Scharendijke in het 

Grevelingenmeer had ik het sportduiken 

wel bekeken. Toch heb ik mijn bedenkingen 

wanneer ik sommige duikers zonder buddylijn 

zie duiken. Als beroepsduiker doen 

wij dat nooit! Zelfs niet in water met een redelijke 

zichtbaarheid. Voor je het weet ben 

je je buddy kwijt. In wrakken duiken is het 

allermoeilijkste, ook in ons beroep. Je weet 

nooit met zekerheid wat je zal vinden of 

waarin je je begeeft. Nogmaals, een goede 

communicatie met de oppervlakte, goede 

verlichting en luchtvoorziening plus een reservefles 

op de rug zijn absolute noodzaak 

in onze stiel. 

Hippo: Zijn de duikers ook gebrevetteerd, 

zoals de sportduikers? 

Joop: Onze duikers bezitten allemaal de 

36 


Het voltallige duikteam van Benelux Diving. Foto: archief Benelux Diving. 

nodige certificaten. In België kunnen dat 

certificaten van Syntra zijn of in Groot- 

Brittannië van HSE en in Nederland kennen 

we de certificaten van het Nationaal Duikcentrum 

NDC. 

Carlos: Wisten jullie dat wij in ons bedrijf 

twee duikers hebben met een certificaat van 

Lloyds? Zij kunnen onderwater en boven 

het hoofd een perfecte las trekken. Ik doe 

er mijn petje voor af. Zoveel lopen er echt 

niet rond in de Benelux. Voordat je dit certificaat 

bekomt, moet je heel zware proeven 

afleggen. Elk jaar mogen we dat intern hernieuwen 

en elke 2 jaar controleert Lloyds 

dit. Daarvoor beschikken we over een oefentank 

van 24 m 3 . 

Bovendien geven we intern opleiding voor 

onderwaterinspecties aan schepen en installaties, 

zoals sluizen. Ook het herstellen, 

herslijpen en in balans brengen van schroeven 

behoort tot de opleiding. 

Hippo: Een vraag die men aan ons, sportduikers, 

ook steeds stelt: “Hoe diep duiken 

jullie?”. 

Carlos: Vermits wij voornamelijk in de 

Luchtvoorziening via een luchtslang naar de oppervlakte 

en een ‘bail-out’ voor noodgevallen. 

havens van de Noordzeekust werken, duiken 

wij meestal tot een maximale diepte 

van 20 meter. Wanneer we dieper gaan dan 

12 meter, duiken we met nitrox om de bodemtijd 

te verlengen. Zo moesten wij in het 

Delwaidedok bodemmatten leggen op een 

diepte van 15 meter. Het leggen van zulk 

een mat neemt al gauw 1 à 1 ½ uur in beslag. 

Met onze tabellen, die opgesteld zijn 

om onderwater te werken, zitten we na 50 

min aan decostops. Daarom duiken we daar 

met nitrox. Voor ademlucht hebben we natuurlijk 

zelf de nodige compressors, maar 

nitrox wordt aangeleverd in rekken van 12 

x 50 liter flessen. Enkel wanneer we ergens 

zeer langdurig moeten duiken, maken we 

gebruik van een elektrisch aangedreven 

compressor aan de wal. Is dat niet het geval, 

dan krijgt de duiker via een slang lucht 

of nitrox uit een 50 liter fles van op de kant. 

Regelmatig is er controle van de arbeidsinspectie 

om te kijken of we alle veiligheidsregels 

respecteren. 

Hippo: We zagen de Benelux Diving-duikers 

bezig met het bergen van de veerpont 

‘Zijpe’. Is dat een van de gebruikelijke opdrachten? 

Carlos: Echte bergingswerken doen zich 

niet zo dikwijls voor. Wel doen we bijv. 

rompinspectie volgens de normen van 

Lloyds. Wanneer er dan aan de bodem van 

een schip een stalen plaat moet worden 

vervangen, brengen onze duikers een zogenaamde 

‘habitat’ aan onder de bodem. Dat 

is een soort bak die helemaal dicht wordt 

gelast zodanig dat een andere lasser die 

zich in het ruim van het schip bevindt de 

slechte plaat kan wegbranden en vervangen 

door een nieuwe, zonder dat hij daarvoor in 

het water moet. Hierdoor wordt vermeden 

dat het schip in een droogdok moet met alle 

tijdverlies en kosten dat dit met zich meebrengt. 

Joop: Op ons palmares staat het bergen 

van een antieke walvisvaarder in Gent en 

het bergen van de lichter ‘Anta’, die in 

december 2007 met 1.000 ton kolen was 

gezonken in de Schelde, in Zele. Dat motorschip 

lag dwars op de stroom zodat de 

scheepvaart volledig gestremd was. Het 

werd doormidden geknipt en op een ponton 

afgevoerd naar de sloper. We werken thans 

in Zeeland aan een Russische gaspijpleiding. 

In april nemen we de Visartsluis te 

Zeebrugge onder handen. Daar moeten 

we op de sluisdrempel 174 meter sluisrails 

vervangen waarover de sluisdeuren lopen. 

Dat zal gebeuren door boven die sporen 

een caisson te plaatsen. Hierin zorgen we 

voor een lichte overdruk zodat we volledig 

droog aan de sporen op de bodem van de 

sluis kunnen werken. Telkens er 11 meter 

hersteld is, wordt de caisson opgetild en 11 

meter verder gereden. Dat gaat zo verder 

totdat alle sporen hersteld zijn. Geen eenvoudige 

klus! 

Je ziet dat er een zeer groot verschil is tussen 

een sportduiker en een beroepsduiker. 

Wij zijn de bouwvakkers met de natte overall. 

Bij ons primeren de vakkennis en de 

technische vaardigheden. Ook nautische 

vaardigheden zijn sterk aanbevolen want 

we beschikken over een kleine vloot vaartuigen: 

twee kraanpontons, een sleepboot 

en een duwboot. Onze schepen zijn uitgerust 

voor vele doeleinden, zoals: hijswerken, 

berging, duikwerken, sonderingen en 

monsterafname in de havens, kanalen en 

rivieren. 

Hippo: Hoeveel personeelsleden zijn er 

dan wel? 

Carlos: Naast onze 15 duikers stellen we 

ook nog 2 kraanmannen, 2 schippers, 2 mecaniciens 

in het atelier en een drietal administratieve 

krachten te werk. En wij beiden 

zijn er natuurlijk ook nog. 

besluit 

Door dit alles zijn we sterk onder de indruk 

geraakt van het kunnen van deze beroepsduikers. 

We nemen afscheid van Carlos 

en Joop en lopen nog even langs de kleine 

vloot schepen die achter het atelier ligt afgemeerd. 

In de druilerige regen zijn werklieden 

bezig om met een kraan loodzwaar 

materiaal op de kant te hijsen. Een precies 

werkje want de minste fout kan heel wat 

schade veroorzaken. We zijn er nu helemaal 

van overtuigd: onhandige Harry’s zoals wij 

kunnen ze bij Benelux Diving zeker niet 

gebruiken. Ons besluit staat vast. We werpen 

nog een laatste blik op het koude vieze 

dokwater. Een duik in het heldere warme 

water van een tropische zee lijkt ons toch 

aanlokkelijker. n 

Tekst: Luc Beets en Wim Van Doeselaer 

Foto’s: Luc Beets en archief Benelux 

Diving 


Close up 

NELOS-fotograaf 

In de kijker 

Grootdoorn eekhoornvis (Sargocentron spiniferum). 

Blauwe lint-aal (Rhinomuraena quaesita). 

Zeenaaktslak (Chromodoris leopardus). 

38 


Naam: Van de Voor 

Voornaam: ERIK 

Brevet: 1*Instructeur 

Club: BCD GaNshoren 

Duikt sedert: 1983 

Aantal duiken: +700 

Aantal fotoduiken: +400 

Matheus bewondert het koraalrif. 

Duikplaatsen: Frans Polynesie, 

Malediven, Cuba, 

Mexico, Filippijnen, Rode 

Zee, Mauritius, Middel- 

Landse Zee. 

Camera: Nikon D70 in Hugyfot OW-huis 

Behuizing: PT 020 Olympus, vanaf 2007: Ikelite D80 

behuizing 

Lenzen: Nikon 18-70, Sigma 105 macro, Tokina 12-24 

Flitser: 2 x Ion Z- 240 type 2, Subtronic midi D70 

Wedstrijden: Geen 

Mede-auteur van het NELOS-boek Onderwaterfotografie 

Koppeltjes mandarijnvisjes (Synchiropus splendidus). 

Reuzenmanta of grote duivelsrog (Manta birostris) met zuigvis 

(Remora sp.). 

Zwartpunthaaien (Carcharhinus limbatus). 

Zeelelie met garnaal (Periclemenes cornutus). 

Wolkrab met zeeanemonen. 


Reportage - DUIKTECHNISCH 

Hydroculinair 

Een planning van je duikvakantie, zeker als het een periode is van 

intens en diep duiken, bestaat niet alleen uit het kiezen van leuke 

en uitdagende duikplaatsen, maar ook van de nodige preventiemaatregelen. 

Een paar edities geleden verscheen er in Hippocampus 

nr.205 een artikel over de gevaren van dehydratatie bij duikers. 

Er stonden een aantal tips in om het risico hierop te verkleinen. Indien 

je dit artikel nog niet gelezen hebt, raad ik je aan dit meteen te 

doen. Het innemen van voldoende water is als duiker niet je enige 

bezorgdheid. Een ander aspect is een goede voeding. Indien je 

echter op zoek gaat naar informatie betreffende voeding en duiken 

stoot je op een mager aanbod. 

Met een eenvoudig schema (zie kaderstuk 

waterhuishouding) kom je 

al ver. Dit schema is voornamelijk 

bedoeld om je waterhuishouding op peil te 

krijgen en te houden. Dehydratatie moet 

immers vermeden worden. Daarbij wordt 

de nadruk gelegd op het regelmatig drinken 

van water. Alcohol om te hydrateren is niet 

correct, want het heeft een diuretisch effect 

en moet dus vermeden worden (of slechts 

met mate genuttigd worden). Te veel water 

drinken is moeilijk want het overtollige 

vocht wordt snel afgevoerd. Het gevolg kan 

wel een frequenter bezoek aan de kleine 

kamer zijn, maar zo kan je controleren of 

je genoeg drinkt. Voor het probleem dat dit 

afwateringsverschijnsel in combinatie met 

het vochtafdrijvende effect van het duiken 

(duikdiurese) meebrengt, heeft iedere duiker 

zijn oplossing (nog snel even plassen 

voor de duik, pamper aandoen in een droog 

pak, gewoon plassen in je pak tijdens de 

duik). Toch is deze extra hoeveelheid nuttig 

want een vlieg- of autoreis droogt je uit. En 

het heeft ook een zekere veiligheidsmarge 

bij braken ten gevolge van zeeziekte of bij 

Er bestaat een systeem waarmee je tijdens het 

duiken kan drinken. 

Waterhuishouding 

Met onderstaand schema zal je niet 

dieper, noch langer kunnen duiken. 

Het kan er echter wel voor 

zorgen dat je aan duiken komt en dat het 

risico op een duikongeval kleiner wordt. 

zes tot drie dagen voor ... 

Het moment om je wateren koolhydratenreserve 

aan te leggen. Voldoende 

hydratatie is hierbij het belangrijkste en 

moet leiden tot veel en heldere urine. Opgepast, 

je reserve slinkt als sneeuw voor 

de zon in geval van alcoholverbruik, droge 

lucht, diarree en braken. 

Je energiepeil bouw je op met graanproducten, 

pastas, groenten, fruit, ... 

Daarnaast zorg je ook voor voldoende 

proteïnen door het eten van magere melkproducten, 

bonen, noten, soja producten, 

en mager vlees of vis. 

twee dagen voor ... 

Water, water en calorieën. Ietsje meer dan 

gewoonlijk eten kan, maar overdrijf niet. 

Het drinken van speciale sport- of energiedrankjes 

is niet noodzakelijk. Zorg ook 

voor voldoende nachtrust. Dit geeft je een 

beetje reserve voor een vermoeiende reis 

of een slapeloze eerste nacht in een ander 

bed. 

de dag ervoor ... 

Aangezien je je reserves al opgebouwd 

hebt, is er geen noodzaak aan een extra calorieshot. 

Hou het de dag voor het eigenlijke 

duiken rustig en licht. Neem slechts kleine 

hoeveelheden van dat gerecht waarnaar je 

al die maanden op gewacht hebt. Morgen 

kan je het opnieuw eten. Water, graanproducten, 

fruit en groeten zijn nog steeds de 

beste keuze. Let echter op voor mogelijke 

besmetting door water. In geval van twijfel, 

ga voor flessenwater. 

D-day 

Eet wat je kent. Diarree of krampen kunnen 

je duik verpesten! Eet genoeg, maar 

licht en mager. Indien er verscheidene ma- 

len gedoken wordt, eet in verscheidene 

keren kleine porties. Blijf drinken tot een 

10-tal minuten voor de eigenlijke duik. 

tussen de duiken 

Drinken en drinken. Water is het best, 

maar andere niet-alcoholische dranken 

zijn ook goed. Probeer ook kleine porties 

te eten, zoals vijgen, bananen, sinaasappels, 

snoepjes, magere koeken, ... Opgepast 

met lokale gerechten die aan boord 

bereid zijn. Alvorens ervan te eten, kijk de 

hygiëne na alsook je ervaring met de ingrediënten. 

na het duiken 

Eet rustig voedsel met een hoog gehalte 

aan koolhydraten van zodra je uit het water 

komt. Probeer het alcoholgebruik te 

matigen en in ieder geval zo lang mogelijk 

uit te stellen. Alcohol zal je verder dehydrateren. 

Wacht dus een paar uurtjes 

vooraleer de locale bar te bestormen. 

40 


het frequente toiletbezoek door de ‘wraak 

van Montezuma’. 

drinken onder water 

Je kan natuurlijk ook onder water je vochtgehalte 

op peil houden. Dit lijkt gemakkelijker 

dan het is. Misschien ken je ook de 

gewoonte om bij ieder duiknummer met een 

veelvoud van honderd of om tijdens een oudejaarsduik 

een fles champagne te drinken? 

Dan weet je dat je om het edele vocht naar 

binnen te krijgen, je tegelijkertijd moet lucht 

inblazen en slikken. Dit vergt enige oefening, 

zoniet krijg jij en iedereen die na je komt, 

een mengeling van water en champagne naar 

binnen. Als de fles leeg is, moet er iemand 

deze tijdens de rest van de duik meenemen. 

Niet echt een handige manier om aan routinematige 

onderwaterbevochtiging te doen. 

Zelfs niet als we het effect van alcohol en 

bubbels onder water buiten beschouwing laten. 

Als we dit goed willen doen, dan moet er 

een betere manier zijn. 

Eenvoudiger te manipuleren dan een rigide 

recipiënt is een plastic knijpfles, liefst met 

sportdop. Doordat je op de fles kunt knijpen, 

moet je niet meer blazen om het vocht uit 

de fles te jagen. Hard drukken en het vocht 

stroomt er uit. De sportdop heeft het voordeel 

dat je, mits een beetje oefening, deze 

met je tanden kunt sluiten. Hierdoor verhinder 

je dat er omgevingswater in de fles 

gezogen wordt als deze door haar elasticiteit 

terug wil uitzetten. Deze tandtechniek is 

stukken gemakkelijker en smakelijker dan 

het aanleren van het alternatief: fijne manipulaties 

met dikke neopreenhandschoenen. 

Je moet natuurlijk nog een manier vinden 

om de fles op een gemakkelijke manier 

weg te bergen. Maar tegenwoordig kan je 

dit soort flessen in een zeer handig ‘zakformaat’ 

krijgen. Opgepast met lucht in de fles! 

Hierdoor heeft ze de neiging om naar boven 

te schieten. Misschien handig als alternatieve 

OSB, maar als ze niet op één of andere 

manier vast zit, dan ben je ze bij de minste 

onhandigheid kwijt. Een oplossing is om 

boven water al de lucht uit de fles te knijpen. 

Een beetje zoals de dokters doen met 

een spuit alvorens in je aderen te prikken. 

Je kan natuurlijk ook een aantal kleine flesjes 

aanschaffen. Op die manier kan je per beurt 

een volledig flesje leegmaken. Eén maal knijpen 

en je hoeft je geen zorgen te maken over 

vuil water. Een variante hierop is het werken 

met grote injectiespuiten. Naast kleine porties 

en een zeer laag risico op ‘contaminatie’, 

hoef je bij deze methode niet te zuigen. Zorg 

wel voor een simpel en eenvoudig te verwijderen 

afsluitsysteem. 

Bij de vorige methodes blijft er een probleem 

voor het wegbergen van de recipiënten. Een 

‘camelbag’ kan je op een gemakkelijke manier 

aan een jacket bevestigen en de darm 

heeft een afsluitbare sportdop. Let er wel op 

dat je gemakkelijk aan de dop kan en dat de 

Diuretische dranken 

We krijgen op een dag heel wat 

vocht binnen in de vorm van water, 

koffie, thee en frisdrank en 

denken misschien zo wel aan die vereiste 

twee liter te komen. Maar dat is een misverstand, 

want niet elke drank houdt het 

vochtpercentage in het lichaam op peil. 

Koolzuurhoudende en zoete (suikerhoudende) 

dranken, alcohol en cafeïne- en 

theïnehoudende dranken zijn zogenaamde 

diuretische dranken, wat wil zeggen 

dat ze juist water aan het lichaam onttrekken, 

omdat ze de nieren stimuleren 

vocht af te scheiden. 

darm vol water zit alvorens je gaat duiken. 

Als je dit niet doet, zal je zeer lang moeten 

zuigen alvorens de eerste druppels vocht je 

keel smeren. En lang zuigen is niet direct 

een aangename bezigheid onder water. Ook 

na het drinken heb je geen probleem met het 

opbergen. Ze maakt immers deel uit van je 

uitrusting. 

vierstappenmethode 

Zoals je ondertussen al kon aanvoelen, is 

een gouden raad bij het eten en drinken 

onder water, het oefenen. Volg in de mate 

van het mogelijke de vierstappenmethode. 

Dit houdt in dat wat je ook gaat gebruiken 

dit eerst even test in een emmer water. Wat 

doet het ding? Lekt het? Drijft of zinkt het? 

Kan je het gemakkelijk openen? Indien deze 

stap goed bevonden wordt, spring dan met 

alles in een zwembad en speel er mee. Je zal 

versteld staan hoe veel je hieruit kunt leren. 

Gaat het ondanks de emmerfase toch mis, 

geen probleem: de veilige oppervlakte kan 

je snel en probleemloos bereiken. Waarschuw 

wel je clubleden, want anders krijg 

je een zeer nieuwsgierig publiek rond je. 

Niet echt goed als je iets voor de eerste keer 

probeert. Genoeg geleerd uit stap twee? Tijd 

Het drinken van deze dranken leidt dus 

tot een netto verlies van water uit ons 

lichaam. 

En omdat we al snel naar ‘lekkere drankjes’ 

grijpen als we dorst hebben, ligt het 

gevaar op de loer dat we collectief verdrogen 

en verzuren (kinderen zelfs nog 

sneller dan volwassenen, omdat het ideale 

waterpercentage bij hen hoger ligt). 

Om onszelf daartegen te beschermen, 

moet er tegenover elk kopje koffie, elk 

glas frisdrank of alcohol een glas water 

gedronken worden - bovenop die broodnodige 

dagelijkse twee liter. 

Hydratatie versus dehydratatie 

Liters Liters netto 

Water Diuretische dranken Liters 

0 2 -2 (dehydratie) 

1 2 -1 (dehydratie) 

1 1 0 

1 0 1 

2 1 1 

2 0 2 

2,5 0,5 2 

om het te proberen in open water. Kies een 

gekende duikplaats met stilstaand water en 

duik erin met je volledige uitrusting. Door 

je zwembadervaring zal je ontdekt hebben 

dat een stabiele positie, zeker in het begin, 

een noodzaak is om rustig te kunnen eten 

of drinken. Tevens heb je de recipiënten zo 

aangepast en ken je het gedrag ervan, zodat 

de moeilijkheid schuilt in de combinatie 

van je volledige uitrusting met deze nieuwe 

manier van voeden. Nu ben je pas klaar om 

het in de praktijk te brengen op een duikstek 

met stroming of in zee. Het nieuwe element 

is hier de stroming en je zult van het effect 

hiervan versteld staan. 

eten onder water 

Drinken hebben we nu onder de knie. Wat 

met het eten? Hier is er meer variatie en zijn 

er dus meer moeilijkheden te verwachten. 

Let op wat je in je knapzak steek. Met 

knijptubevoeding vermijd je veel problemen 

doordat het veel lijkt op drinken. Als 

je voor de duik het noodzakelijke gaatje 

maakt, moet je alleen de handigheid hebben 

om het dopje zonder het te verliezen open 



Reportage - DUIKTECHNISCH 


en dicht te draaien. Tenzij je natuurlijk tubes 

met slechts één portie neemt. 

Indien je geen knijptube meeneemt, kies 

dan best voor iets onzacht en consistent. Een 

droge koek zal zeer snel water opzuigen. 

Een lekkere vanillekoek ondergaat dan de 

onaangename transformatie naar een zoute 

cracker met vanillearoma. Deze wonderbaarlijke 

gedaanteverwisseling voltrekt zich 

in de tijd die je nodig hebt om het plastiek 

zakje open te maken. Oefenen! Een zachte 

koek heeft de neiging om onder invloed van 

de vochtige omgeving tot iets smeuïg te 

veranderen of zelfs te desintegreren. Vissen 

vinden dit zeer leuk, maar het is een zootje 

als het aan je handschoen blijft kleven. 

Dus onzacht en consistent. Opgepast, ik 

schrijf niet ‘hard’, maar onzacht! Bij aankoop 

van je onderwaterpicknick moet je voorkeur 

immers gaan naar gemakkelijk te kauwen 

voedsel. Een snoepje mag dan boven water 

door het suikergehalte hartverwarmend zijn, 

onder water is een aan de tanden klevende 

smurrie niet verenigbaar met je mondstuk. 

En als je honderd keer moet kauwen vooraleer 

je je luchtbron terug kunt gebruiken, dan 

zal je honger snel plaats maken voor ademnood. 

Het beste probeer je het eerst boven 

water. Dit zal je niet alleen toelaten om te 

oordelen over de plakkerigheid, maar ook 

over de smaak zelf. Onder water ontdekken 

dat die heerlijk uitziende sinaasappelkoek in 

feite naar ‘shit’ smaakt, betekent dat je die 

smaak gedurende je ganse duik zal proeven. 

Eventjes wegspoelen zit er niet echt in. 

De meeste sportrepen zijn zeer goed voor 

ons hydroculinair festijn. Door de vereisten 

die aan deze sportvoeding gesteld worden, 

bezitten ze de vorige eigenschappen en zijn 

ze daarbij nog meestal klein en energierijk. 

Soms bevat hun verpakking tamelijk veel 

Je kiest best voor onzacht en consistent voedsel als je onder water wilt eten. 

Woordverklaring 

t diurese: de urineproductie in een bepaalde tijdsduur (een uur, een etmaal). 

t duikdiurese: door de hogere hydrostatische druk, waarbij de diepte geen belang 

heeft, zal er zich vloeistof verplaatsen van de ledematen naar de lichaamskern; verhoogde 

nierwerking met vochtuitscheiding (urine) tot gevolg. 

t diuretisch effect: alcohol, maar ook cafeïnehoudende dranken en zelfs cacao, zorgen 

voor een diuretisch effect. De verklaring hiervoor ligt bij de blokkering van het 

antiduretisch hormoon (ADH). Water dat via onze nieren naar buiten wil, wordt onder 

invloed van ADH weer opgenomen in het bloed. Als de werking van ADH wegvalt, 

leidt dat tot een overmatige productie van weinig geconcentreerde urine. Het diuretische 

effect van alcohol is zo sterk, dat je meer gaat plassen dan je vocht opneemt. Als 

je een kater hebt, is dat dan ook een teken dat je te weinig vocht in je lichaam hebt, 

hoe gek dat ook moge klinken. 

t subaquatische voeding: eten en drinken dat onder water genuttigd kan worden. 

t wraak van Montezuma: ook ‘wraak van Moctezuma’ genoemd. Spanjaarden die 

zich na de kolonisatie vestigden in Mexico werden vaak geconfronteerd met diarree 

als gevolg van het andere klimaat, de andere voeding en de bacteriën, die ze niet 

gewend waren. Deze diarree zou een wraak zijn van de geest van Moctezuma. 

lucht. Als je op de aardkloot rondhuppelt, 

is dat geen probleem, maar onder water 

garandeert dit een ticket opwaarts. Niet dat 

je als duiker mee naar boven getrokken zal 

worden, maar bij de kleinste foutieve manipulatie 

zie je je favoriete kersenreep naar 

boven vertrekken. Geen goed idee als je als 

hongerlijdende duiker beneden zit. 

en het afval? 

Is subaquatisch eten en drinken te veel moeite? 

Misschien wel, maar als je het eenmaal 

onder de knie hebt, worden lange duiken 

extra aangenaam. Het experimenteren is ook 

een leuk alternatief om je aquaciteit in een 

zwembad te oefenen. In ieder geval waar je 

ook eet, denk ook aan het meenemen van je 

afval. Het resultaat van dit artikel kan niet 

zijn dat we binnenkort op iedere sec of rif 

toestanden zoals op de picknickplaatsen 

langs de autowegen aantreffen. Als je onder 

water iets meeneemt, dan drink of eet je het 

op. De rest breng je terug naar boven. Smakelijk! 

n 

Tekst: Patrick Van Hoeserlande 

Hippoëzie 

De zee 

Wat een machtig en woelerig deinen 

van baar op baar, 

bruisend opstaand en bruisend verdwijnend 

over elkaar. 

De stemklank der mensen die zingen 

maakt mij zo wrang; 

van verouderde krachtloze dingen 

spreekt mij hun zang. 

Doe uw geesten mij bouwen een woning 

diep in uw schoot, 

waar ik zingen zal als barenkoning 

tot mijnen dood. 

Want geen keel die aan wal uwe zangen 

ooit navertelt, 

en geen mensenbrein ooit zal omvangen 

uw effen geweld. 

Willem Elsschot 

42 



2008 - Internationaal 

jaar van het koraalrif 

2008 is uitgeroepen tot jaar van 

het koraalrif. Om hierover te berichten, 

ben ik op zoek gegaan 

naar een goed artikel, dat het 

motief en het doel goed omschrijft. 

Ik meen dat artikel gevonden 

te hebben in een tekst 

van de oceaanonderzoeker en 

milieudeskundige, Jean-Michel 

Cousteau. Een vrije vertaling 

van dat artikel kan je hieronder 

lezen. 

koraalriffen hebben uw 

hulp nodig 

Ik ben heel blij, dat er dit jaar weer wereldwijde 

aandacht is voor de koraalriffen. 

Door het harde werk en toewijding van de 

partners van het International Coral Reef 

Initiative (ICRI) wordt 2008 het tweede 

‘International Year of the Reef (IYOR)’. 

Hoewel de problemen alleen maar groter 

geworden zijn sinds 1997 (het eerste Jaar 

van het Rif), is er ook goed nieuws. 

We begrijpen nu veel beter de invloed van 

de klimaatverandering. De verzuring van 

de oceanen krijgt nu aandacht, terwijl er in 

1997 nog niet werd over gesproken. Gebaseerd 

op betrouwbare gegevens weten we 

nu zeker dat mariene parken en beschermde 

gebieden echt wel werken. Ook het publiek 

is zich veel meer bewust van het feit, dat 

onze onduurzame manier van leven en werken 

moet veranderen. 

Overbevissing, vissen met dynamiet, meststoffen en … vormen overbelasting van het koraalrif, waardoor 

zulke mooie foto’s tot het verleden gaan behoren als we niet snel ingrijpen. Foto: Harry klerks. 

Mijn persoonlijke vooruitzichten zijn gebaseerd 

op de vele reizen, die ik gemaakt 

heb en waarbij ik in de mogelijkheid was 

om vele koraalriffen over de hele wereld te 

bestuderen. Ik heb de vitale banden tussen 

de gezondheid van het koraalrif enerzijds 

en de levenskwaliteit van de mensen anderzijds 

kunnen aanschouwen. 

De koraalriffen op zich zijn dan weer op 

grote geografische schaal verbonden met 

andere mariene ecosystemen door vis- en 

vogelmigratie, de verspreiding en opname 

van vis- en schaaldierlarven, en door reizende 

mensen, die de producten van het rif 

gebruiken of er van genieten. Ik heb ook 

gezien hoe ontbossing, landbouw, vervuiling, 

overbevissing en vernielzuchtige visserijmethodes 

de vitaliteit van het koraalrif 

aantasten. 

overmatig benutte of 

belaste riffen 

Ondanks grootse verklaringen over de bescherming 

van koraalriffen kan ik van alle 

landen die ik bezocht heb, voorbeelden 

aanhalen van overmatig benutte of belaste 

riffen door menselijk wanbeheer. 

In de Caraïben zijn er door ontbossing, 

overontwikkeling en landbouw in de kustwateren 

voedingsstoffen en bezinksels terechtgekomen, 

die de riffen overbelasten. 

In Papua Nieuw-Guinea heb ik koraalriffen 

zien herleid worden tot puin door dynamietvissen, 

en lokale vissers met ontbrekende 

ledematen vanwege te vroeg ontplofte 

springstoffen. 

In Haïti strekt een drie meter hoge muur 

van schelpen, de roze kliffen genaamd, zich 

uit langs de kust over een afstand van meer 

dan één kilometer. De vissers klagen nu dat 

ze geen schelpen meer kunnen vinden. Ze 

geloven dat de hele schelpenpopulatie verhuisd 

is, terwijl ze weigeren in te zien dat 

overbevissing de echte oorzaak is. 

De overbevissing in de Caraïben heeft het 

ecologische evenwicht zodanig verstoord, 

dat hele rifecosystemen aangetast werden. 

Op sommige riffen in Florida is er een te- 

44 


ugval geweest van 62% van levend koraal 

in de periode 1996-1998. De oorzaken van 

deze terugval zijn complex en blijven zich 

opstapelen, omdat alles onderling met elkaar 

verbonden is. Je kunt het vergelijken 

met het menselijke lichaam. Wanneer onze 

algemene conditie achteruit gaat, worden 

ook wij veel vatbaarder voor allerlei ziektes. 

De grootste verwoestingen op koraalriffen 

die ik ooit gezien heb, zijn die rond het eiland 

Nauru (Stille Zuidzee): een piepklein 

land met één van de hoogste inkomens per 

inwoner ter wereld. Mijnbouw en de daaruit 

voortvloeiende verwoesting van 80% van 

het gehele landschap leverde veel geld op, 

maar vernietigde alle natuurlijke rijkdommen: 

het erfgoed voor de komende generaties. 

Jonge mensen waarmee ik gesproken 

heb, hebben geen zin in werken en hebben 

het ook niet nodig. Hun grootste wens is om 

te kunnen gaan duiken en te genieten van 

gezonde en productieve koraalriffen. 

Naar mijn mening is de oorzaak van deze 

voorbeelden van wanbeleid een gebrek aan 

kennis betreffende het koraalrif: hoe ze 

functioneren, hun waarde voor de mensheid, 

waarom ze kwetsbaar zijn voor menselijke 

handelingen en hoe ze dan wel goed 

beheerd kunnen worden. Onderwijs op elk 

niveau, internationaal en nationaal, van 

universiteit tot dorpskinderen, en alle niveaus 

daartussen – is absoluut noodzakelijk 

om onze koraalriffen te beschermen. Ik ben 

blij dat IYOR 2008 de nadruk legt op dit 

belangrijke aspect. 

Wij van Ocean Futures Society ondersteunen 

IYOR 2008 volledig en delen het doel 

om mensen bewust te maken van de kritieke 

toestand van de koraalriffen en promoten 

een duurzaam rifbeheer. Voor mij is dit 

een mensenprobleem. Het zijn mensen, die 

het verschil zullen maken tussen het overleven 

of het afsterven van de koraalriffen. We 

moeten allemaal samenwerken zodat ook 

onze kleinkinderen de kans krijgen om van 

deze wonderen van de natuur te genieten. 

Lees en leer meer over koraalriffen. n 

Tekst: Jean-Michel Cousteau, bewerkt en 

vertaald door Dirk Peeters (YDS) 

Foto’s: Patrick Decaluwé, Hedwig 

Dieraert, Harry klerks 

Een prachtige rifwand met zacht koraal. 

Foto: Patrick Decaluwé. 

Meer info 

Ocean Futures Society: 

www.oceanfutures.org 

IYOR 2008: www.iyor.org 

Duurzaam rifbeheer zal op termijn bepalend zijn of onze kleinkinderen ook nog van deze pracht kunnen genieten. Foto: Hedwig Dieraert. 


Reportage - REISVERHAAL 

Oog in oog met een 

levend fossiel ... 

Jaarlijks trekken we er met vier 

duikkameraden (Bruno Goyvaerts, 

Marc De Vocht, Leslie 

Tanghe en Diederik Van Noten) 

op uit om ergens ver weg de onderwaterwereld 

te verkennen. 

We kiezen vooraf een (uniek) 

doel waar we voor gaan. In 

Hippocampus hadden we gelezen 

dat in Palau nautilussen 

zaten, die mogelijk bereikbaar 

zijn voor duikers. Dus daar gingen 

we voor ... 

Donderdagmorgen 1 november vertrokken 

we met de wagen naar Parijs. 

Van Parijs was het vervolgens 14 uur 

vliegen naar Kuala Lumpur in Maleisië. 

Daar moesten we, net voor de start van het 

vliegtuig naar Manilla, omwille van panne 

het vliegtuig verlaten en een ander vliegtuig 

nemen. Na 4 uur vliegen landden we in Manilla 

op de Fillipijnen. Daar namen we tenslotte 

een vlucht van weer eens 3 uur naar 

Koror, de luchthaven van Palau. We arriveerden 

er op zaterdagmorgen en ‘s middags 

zaten we al (heerlijk) in de oceaan. 

Palau 

De Palau-eilanden zouden zijn genoemd 

naar hun ontdekker, de Britse kapitein Pelew. 

Maar daar bestaat ernstige twijfel over. Palau 

is waarschijnlijk het Maleise woord voor eiland 

(= pulau), dat enigszins veranderd is in 

de loop der tijden of een dialectvorm is. De 

eerste bewoners van Palau kwamen vermoedelijk 

uit Indonesië. Zij vestigden zich op de 

Eén van de hoogtepunten van de reis was de ontmoeting met de Nautilus, de enige nog levende inktvissoort 

met een uitwendige schelp. 

eilanden rond de 11e eeuw voor Christus. 

Pas in de 18e eeuw werden de eerste pogingen 

gedaan tot handel met of vestiging op de 

eilanden, door de Britten. Spanje koloniseerde 

de eilanden aan het eind van de 19e eeuw, 

maar verkocht het aan Duitsland in 1899. 

Palau 

Japan veroverde de eilanden aan het begin 

van de Eerste Wereldoorlog. Na de oorlog 

kreeg Japan de Palau-eilanden toegewezen 

als mandaatgebied van de Volkenbond, tot 

het eind van de Tweede Wereldoorlog. De 

eilanden kwamen toen onder beheer van 

Jaarlijks trekken vier duikkameraden van duikschool 

Aronnax (Bruno Goyvaerts, Marc De 

Vocht, Leslie Tanghe en Diederik Van Noten) er 

op uit om ergens ver weg de onderwaterwereld 

te verkennen. 

Palau is een onafhankelijk land in het 

werelddeel Oceanië. Het land ligt in 

de Grote Oceaan en is een onderdeel 

van de regio Micronesië. Micronesië 

(van het Grieks: kleine eilanden) bestaat 

uit ongeveer 2300 grote en kleine eilanden. 

De eilanden liggen verspreid in de 

Westelijke Pacific tussen Hawaï en de Filippijnen. 

Geografisch gezien bestaat Micronesië 

uit vier archipels: de Marshalleilanden, 

de Marianen, de Gilberteilanden 

en de Caroline-eilanden. 

Palau of Belau (officieel: Republic of Palau 

en in het Palau: Beluu er a Belau) is een 

eilandenrepubliek in de Noord-Pacific, 

800 km ten westen van de Filippijnen. De 

totale landoppervlakte van de 343 grote 

en kleine eilanden bedraagt 487 km 2 . De 

totale bevolking bedraagt slechts 17.000 

zielen (het visbestand is er aanzienlijk 

groter dan het menselijke ras). Koror ligt 

op het gelijknamige eiland en is het commerciële 

en politieke hart van de eilanden. 

Hier woont ruim tweederde van de 

bevolking; 12.000 mensen. 

De inwoners behoren tot een mix van 

nationaliteiten: 20% komt echt van Palau 

en de rest is voornamelijk afkomstig uit 

Japan, Taiwan, India, Pakistan en de Verenigde 

Staten. 

46 


De napoleonvis kom je ook vaak tegen in Palau. 

Manta’s vliegen in de cleaning stations German Channel en Devilfish City door het water op zoek naar 

voedsel. 

de Verenigde Staten, als trustgebied van de 

Verenigde Naties. In 1979 stemden de inwoners 

van Palau tegen een aansluiting bij 

de Federale Staten van Micronesia en voor 

onafhankelijkheid. Na een overgangsperiode 

werd het land onafhankelijk in 1994. 

manta’s 

In de jaren ‘60 bezocht Jacques-Yves Cousteau 

met zijn bekende schip ‘Calypso’ Palau. 

Cousteau noteerde in zijn logboek dat de 

kleurrijke drop-offs de mooiste ter wereld 

zijn. Dit plaatste Palau op de kaart van de 

duikgemeenschap. Palau is inderdaad een 

paradijs voor duikers! De dichtbegroeide, 

grillig gevormde eilanden worden omgeven 

door water in de meest onwaarschijnlijke 

kleuren blauw. Palau biedt je een eindeloze 

variëteit aan duikstekken, grotten, muren, 

drop-offs, tunnels, kanalen en ondiepe riffen 

met onbeperkt dierenleven. Je kunt dit 

gebied met een live-aboard bezoeken, maar 

er zijn ook legio mogelijkheden om vanaf 

het land de onderwaterwereld te verkennen. 

Door de diversiteit aan duikstekken is hier 

voor iedere duiker wat wils. Duikers vinden 

er ‘haaizekere’ plaatsen (met sterke stromingen), 

zachte koralen in de uitbundigste 

kleuren en manta’s die door het water ‘vliegen’ 

op zoek naar voedsel. 

In de cleaning stations ‘German Channel’ 

en ‘Devilfish City’ worden zeer regelmatig 

‘manta rays’ gespot. Een ontmoeting met de 

manta’s is spectaculair. Volwassen manta’s 

kunnen een spanwijdte van 5,5 meter halen 

en zo’n 1,5 ton wegen. Vroeger dachten 

zeelieden dat de manta’s schepen aan de ankerketting 

de diepte in trokken. Deze dieren 

behoren echter tot de meest vreedzaamste 

dieren in de zee. Ze voeden zich met kleine 

visjes en plankton die ze door middel van 

hun hoornachtige uitsteeksels hun bek in 

waaieren. Hun rug is donkergrijs of zwart 


Palau biedt je een eindeloze variëteit aan duikstekken, grotten, muren, drop-offs, tunnels, kanalen en 

ondiepe riffen met onbeperkt dierenleven en vele koralen. Duikers vinden er ‘haaizekere’ plaatsen, diverse 

sponzen en zachte koralen in de uitbundigste kleuren. 


Reportage - REISVERHAAL 


gekleurd, terwijl hun onderkant meestal wit 

is. Wij vonden een exemplaar met zwarte 

onderkant. Overdag komen manta’s zich 

in ‘cleaning stations’ (poetsstations) door 

poetsvissen laten schoonmaken. Daar kan 

je ze dus aantreffen. Manta’s graven zich 

tegen de avond in onder de zandbodem. 

voor ieder wat wils 

De grot ‘Blue Hole’ is een fascinerende grot met een zeer speciale blauwe lichtinval. 

Ook een wrakduiker kan hier zijn hartje ophalen. 

Rond Palau liggen zo’n 30 Japanse 

scheepswrakken uit WO II. Er wordt elke 

morgen met snelle en comfortabele boten 

uitgevaren voor een ‘2 of 3 tank dive’. Tussen 

de duiken wordt er voor de lunch halt 

gehouden op één van de prachtige stranden. 

Ook voor snorkelaars is Palau een paradijs. 

Op het rock island Eil Malk vind je het bekende 

Jellyfish Lake, dat miljoenen kwallen 

- die door de afwezigheid van natuurlijke 

vijanden hun tentakels verloren - huisvest. 

Je kunt er dus gerust tussen zwemmen. Ze 

hebben geen natuurlijke vijanden in het 

meer en zijn dus ook niet bang voor menselijke 

gasten. Een bijzonder mooie duikstek 

is de grot ‘Blue Hole’. Het is een fascinerende 

grot met een zeer speciaal blauwe 

lichtinval. De ingang van de grot bevindt 

zich op 27 meter diepte en de grot gaat tot 

40 meter diep. Van deze grot kan je via een 

smalle gang doorsteken naar een andere 

grot: de ‘Temple of Doom’. 

De napoleonvis kom je ook vaak tegen. Het 

is een zeer nieuwsgierige lipvis die heel 

dicht bij jou komt. Daarom is hij bij elke 

duiker een graag geziene en bovendien ook 

een bijzonder geliefde vis. Dit komt waarschijnlijk 

door zijn absoluut aardig karakter, 

zijn enorme omvang en zijn indrukwekkende 

ogen waarmee hij de duikers nieuwsgierig 

inspecteert. 

Typisch voor Palau zijn ook ontmoetingen 

met de ‘Hawksbill turtle’. De ‘Hawksbill’ 

(havikbek) schildpad is een zeldzame middelgrote 

zeeschildpad met een erg mooi 

getekend schild. ‘Hawksbill’ schildpadden 

hebben een duidelijke havikachtige bek en 

komen alleen voor in Micronesië. De volwassen 

schildpadden worden ongeveer een 

meter en wegen tot 90 kg. De ‘Hawksbill 

Ook een wrakduiker kan in Palau zijn hartje ophalen. Jake seaplane is een Japans gevechtsvliegtuig uit 

WO II dat pas in 1994 ontdekt werd. 

turtle’ is een schuchtere tropische rifzwerver 

die voornamelijk sponzen eet. 

nautilus 

Eén van de hoogtepunten van de reis was 

zeker de ontmoeting met de nautilus. De 

nautilus is, sinds het uitsterven van de ammonieten, 

de enige inktvissoort met een 

uitwendige schelp. De ammonieten stierven 

samen met de dinosauriërs uit, 65 miljoen 

jaar geleden. De nautiloïden waarvan men 

ook dacht dat ze uitgestorven waren, hebben 

deze uitstervingsgolf overleefd en werden 

pas halfweg de jaren ‘90 ontdekt. Deze 

inktvis is dus zeer zeldzaam en komt enkel 

voor in het westelijke deel van de Oceaan. 

Hij leeft in wateren rondom koraalriffen. 

Dit oerbeest bestond dus al ten tijde van de 

dinosauriërs en is duidelijk de overgang tussen 

de schelpdieren en de inktvissen. Om te 

ontsnappen aan zijn vijanden (haaien, trekkervissen, 

...) leeft het op een diepte tussen 

de 500 en 300 meter, om sporadisch tot 100 

meter op te stijgen. 

Normaliter werd er de week dat wij in Palau 

waren niet op nautilussen gedoken. We hebben 

ter plekke al onze overredingskracht en 

diplomatie moeten gebruiken om die nautilussen 

te zien. Na heel wat gepalaver, is er 

de voorlaatste nacht - speciaal voor ons - een 

bootje een fuik gaan uitzetten in de oceaan 

op 300 meter diepte. In die nautilusfuik zit 

een bevroren kip. Het warme oceaanwater 

ontdooit langzaam de kip en de nautilussen 

komen ‘s nachts op dat aas af. Een groot 

schip is die fuik dan ‘s morgens gaan optrekken 

(300 m touw met fuik is niet te doen 

zonder machine). En die voormiddag hadden 

we, jawel, vijf nautilussen waarmee we 

dan gedoken hebben. We zijn deze dieren 

48 


Typisch voor Palau zijn ontmoetingen met de 

‘Hawksbill’ (havikbek) schildpad. 

op het einde van onze duik zelf gaan terugplaatsen 

tot op 40 meter, waarna ze zich de 

diepte lieten inzakken. Als de perfecte duikboot 

zetten ze zelf hun tocht naar de diepte 

verder. Adembenemend mooi was dat! Tussen 

haakjes: men beweert dat de dieren geen 

schade lijden door deze handelingen. 

terug naar huis 

Vrijdagmiddag 9 november zijn we dan teruggekeerd. 

De terugreis ging van Koror 

over Manilla naar Kuala Lumpur om uiteindelijk 

te landen in Parijs. Wachtende op onze 

Duikcentrum 

Wij doken er met het duikcentrum 

Fish ‘n Fins. De Palauaan Francis 

Toribiong, geraakte gefascineerd 

door het scubaduiken na het bezoek dat 

Cousteau, en later andere wetenschappers, 

brachten aan de eilandengroep in 

de jaren zestig. Francis hielp en gidste 

de duikende wetenschappers door de 

eilandjes en leerde tenslotte zelf duiken. 

In 1972, dan zelf gegradueerd antropoloog, 

opende Francis Fish ‘n Fins, het 

eerste duikcentrum in Palau. 

vlucht naar Kuala Lumpur zijn we ‘s nachts 

op stap geweest in Manilla, een stad met 15 

miljoen inwoners met groot contrast tussen 

arm en rijk. Het vliegtuig van Manilla naar 

Kuala Lumpur kampte ook met een panne. 

Alhoewel we ons reeds in de aanloop naar de 

startbaan bevonden, werd er rechtsomkeer 

gemaakt en stonden we vervolgens meer dan 

twee uur aan de grond voor reparatie. 

Bij aankomst in Parijs tenslotte had niemand 

van ons viertal nog bagage! Alles 

(120 kg vooral kostbaar duiken onderwaterfotografiemateriaal) 

was achtergebleven 

in Kuala Lumpur. Dat materiaal is gelukkig 

Op het rock island Eil Malk vind je het bekende 

‘Jellyfisch Lake’ dat miljoenen niet-stekende kwallen 

huisvest. Je mag er enkel tussen snorkelen. 

drie dagen later netjes thuis afgeleverd. 

Palau mag zich absoluut scharen onder de 

noemer ‘verstopt tropisch paradijsje’. Voor 

duikers is het een echte aanrader! n 

Tekst en foto’s: Diederik Van Noten 

Klimaat 

De watertemperatuur in Palau varieert 

het hele jaar door tussen de 

27 en 32°C. Wij noteerden begin 

november meer dan 31°C. De zichtbaarheid 

is er uitstekend: ongeveer 30 

meter. 

In Palau zijn er geen regen- of tyfoonseizoenen. 

Het weer is het hele jaar door 

vrij stabiel, dat wil zeggen een staalblauwe 

hemel met af en toe een fikse regenbui 

die de flora mooi groen houdt. 


50 


Reportage - VINZWEMMEN + REDDING 

NELOS-brevet 

Duiker-Hulpverlener 

komt meteen van pas 

Heldhaftig optreden van Molse duikers voorkomt ramp 

Wat een gezellig dagje uit naar de Ardennen moest worden, werd een bewogen test voor enkele 

Molse duikers. Een groepje leden van duikschool Aeginor in Mol toonden een knap staaltje reddingswerk 

tijdens de zwemwedstrijd met vinnen, in de Ourthe. Naar aanleiding van het 10-jarig 

bestaan van de club stond deze deelname als eerste activiteit op de kalender van het feestjaar. Een 

nieuwbakken Duiker-Hulpverlener (DHV) kon meteen zijn diploma naar waarde schatten. 

Klaar voor de jaarlijkse afdaling en aquacarnaval 

met vinnen. 

Een snelstromende Ourthe ontving 

op zondag 2 maart bijna duizend 

enthousiastelingen voor de jaarlijkse 

afdaling en aquacarnaval met vinnen. 

Negen kilometer boven water blijven 

tussen Bomal en Hamoir was de opdracht. 

Het evenement is opgenomen in de officiële 

kalender van de Sportcommissie van 

de BEFOS-FEBRAS als eerste deel van 

het Belgische Kampioenschap ‘zwemmen 

met vinnen’. “De wedstrijd verliep 

behoorlijk vlot, ondanks het grote aantal 

deelnemers”, vertellen Mollenaars Joeri 

Huysmans (2*D) en Bert Burtin (3*D). 

De eerste editie van deze afvaart dateert 

reeds van 1977. Ervaring hebben de organisatoren 

dus wel. Er komen ook steeds 

meer buitenlanders afgezakt naar Bomal. 

De wedstrijd is een competitief gebeuren, 

maar er is zeker plaats voor amusement en 

plezier. “Iedereen was in een uitgelaten 

carnavalstemming. Onze afdaling verliep 

buiten verwachtingen vlot. We finishten 

behoorlijk snel en vergezelden al vroeg 

op de dag de feestvierders. Plots hoorden 

we geroep van op het water. Niemand had 

echter de ernst van de situatie door, er 

was gewoon te veel lawaai”. De mannen 

bemerkten een vlot dat vast hing aan de 

pijler van een brug. De opvarenden waren 

aan de verkeerde kant van de afspanning 

aan de finish beland en probeerden met 

man en macht tegen de stroom in terug op 

koers te komen. “Paniekerige zwemmers 

maakten duidelijk dat er meer aan de hand 

was. Hoewel zelf nog bibberend van de 

kou, sprong ik, samen met Bart Gilis (1*I) 

meteen het water in en vond een vrouw, 

helemaal blauw verkleurd, die verstrikt 

geraakt was onder het vlot”, herinnert Bert 

zich nog levendig. “Ik haalde haar boven 

water en zwom zo snel mogelijk naar de 

kant, wat met de snelle stroming niet makkelijk 

was. Dit terwijl Bart zich ontfermde 

over het vlot en de andere opvarenden”. 

Van op de kant bleek verder niemand de 

ernst van de situatie door te hebben. Heel 

de situatie leek op het eerste zicht vrij onschuldig. 

Joeri vervolgt: “Ik zag Bert de 

oever naderen, op een kleine afstand van 

waar ik mij bevond en zag aan zijn reactie 

direct dat het ernstig was. Zonder me 

om omstaanders te bekommeren, rende 

ik zo snel mogelijk op de oever met de 

stroming mee waar mijn collega de vrouw 

op het droge trachtte te krijgen. Geen gemakkelijke 

klus. En bijna niemand van de 

verbijsterde toeschouwers bleek door te 

hebben dat we wel wat hulp konden gebruiken”. 

Net de dag ervoor behaalde Joeri 

zijn brevet van Duiker-Hulpverlener bij 

NELOS. “Alles zat nog fris in mijn hoofd, 

ik wist meteen wat er me te doen stond”. 

Koelbloedig checkte hij ademhaling bij de 

vrouw en begon meteen met beademing 

en hartmassage volgens de regels welke 

Examen Duiker-Hulpverlener. Foto: Ivo Madder. 

hem werden ingeprent tijdens de opleiding 

DHV. “Nooit gedacht dat ik de afgelopen 

lessen bij NELOS zo snel in praktijk zou 

omzetten. Een mens beademen is toch iets 

heel anders dan een pop. Je hoort het water 

in de longen kolken”, weet Joeri te vertellen. 

Toch geeft hij een dikke pluim aan de 

lesgevers. De cursus werpt duidelijk zijn 

vruchten af. Na enkele reeksen van beademen 

en hartmassage kwam water uit haar 

mond en snakte de vrouw naar adem. Het 

was net als in een film. We legden haar in 

de stabiele zijligging en zuurstof werd toe- 




gediend, totdat de ambulance ter plaatse 

was. Enkele omstanders probeerden het 

natte duikpak van de vrouw uit te trekken. 

Deze actie was echter overbodig vermits 

de luchtwegen reeds voldoende waren 

vrijgemaakt, daarenboven leverde deze 

handeling problemen op bij de zuurstoftoediening. 

Daarop verzocht ik dit over te 

laten aan de ambulanciers en lieten we de 

dame met rust, totdat dezen arriveerden. 

Die prezen ons moedige optreden”. 

Collega-duiker Youri Vanlommel ontfermde 

zich ondertussen over een onderkoeld 

tienermeisje afkomstig van hetzelfde vlot. 

De hulpdiensten brachten de vrouw naar 

een nabijgelegen ziekenhuis. De Molse 

duikers bleven achter, zonder te weten of 

ze het haalde. We weten nog steeds niet wie 

ze is en of ze er heelhuids vanaf kwam. De 

ambulanciers stelden ons wel gerust, maar 

zeker zijn we niet”. Dankzij het koelbloedige 

optreden van de Mollenaars kan de 

vrouw haar verhaal waarschijnlijk nog navertellen. 

“De uren cursus volgen en blokken 

waren alvast goed besteed”, lacht Joeri. 

“Ik kijk met een goed gevoel terug op de 

gebeurtenissen. Natuurlijk zijn kalmte en 

Bovenste rij: Bart Vanroten, Bart Burtin, Stefan Cuyvers, Guido Leppens. 

Onderste rij: Joeri Huysmans, Bart Gilis. 

beheersing ook belangrijk, maar wat we 

leerden tijdens de cursus DHV is absoluut 

onmisbaar voor duikers die verder gaan dan 

enkel het plaatselijke zwembad. En zelfs in 

De wedstrijd is een competitief gebeuren, 

maar er is zeker plaats voor amusement 

en plezier. 

het zwembad kan deze cursus zijn vruchten 

afwerpen. Denk nooit dat je alles kan, er 

valt steeds wat te leren”. 

Bij duikschool Aeginor in Mol, dat dit jaar 

zijn tienjarig bestaan viert, houden ze er 

alvast een mooi heldenverhaal aan over en 

stof om toekomstige duikers te motiveren 

tot een cursus Duiker-Hulpverlener. Toch 

hopen Joeri en Bert dat het bij deze ene keer 

blijft. n 

Tekst: Nele Caeyers 

Foto’s: Fleur Eysermans 

Negen kilometer boven water blijven tussen Bomal en Hamoir was de opdracht. 

52 


Retro Hippo - VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER 

45 35 jaar geleden 

uit Hippocampe nr. 8 

april 1963 


uit Hippocampus nr. 43 

april 1973 



april 1983 

De Hippocampe was toen nog slechts een 

nieuwsbulletin (‘bulletin d’informations générales’) 

dat enkel naar de clubs gestuurd 

werd. Vele edities zijn verloren gegaan. De 

nummering zal later herbegonnen worden 

als het naar alle leden gestuurd zal 

worden. Het was eentalig Frans. De onderstaande 

teksten zijn dus vertaald. 

W.V.D. 

Hippocampe 

Vanaf dit nummer zal het federaal nieuwsbulletin 

in een bepaald aantal exemplaren 

naar de clubs gestuurd worden, die het op 

zich zullen nemen deze exemplaren aan 

de geïnteresseerde leden te verdelen. 

Raymond Becker , Adjunct-voorzitter 

Statistieken 

Er zijn 18 clubs bij BEFOS aangesloten, daarvan 

zijn er 7 uit het Vlaams landsgedeelte. 

Dit zijn: AKO, CVD, The Frogmen, Gentse 

Dolfijnen, Manta, Neptune, Nuclea. 

Hannes Keller 

In december deed de Zwitserse wiskundige 

Hannes Keller een dramatische recordpoging 

met ademmengsels. Hij bereikte 1000 

voet voor de kust van California. Maar twee 

duikers verloren het leven. 

15 jaar geleden 


april 1993 

Bendor 

René Crepin zegt dat de organisatie van de 

stage en de prestage problemen stelt wegens 

het groot aantal kandidaten (31 prestagiaires 

en 9 stagiaires). De boten die ter 

plaatse beschikbaar zijn, zijn onvoldoende 

voor zoveel duikers. Jacques Mawet, Marcel 

Patte en Daniel Villain stellen voor hun 

opblaasbare boten mee te nemen naar 

Bendor. Deze formule wordt aanvaard met 

voorbehoud nochtans dat er voldoende 

mogelijkheid van logies is. 

Onderwatertechnieken 

Twee jaar geleden herrees de OWT uit een 

lange slaap. Twee jaar van denken, discussiëren, 

schrijven, coördineren ... om onze 

geliefde duiksport een aanvullende activiteit 

te bezorgen, die vóór en dóór duikers 

uitgedacht werd. Twee jaar, die slechts een 

aanloop waren. Een goed begin mag men 

wel zeggen! Alle duikers weten nu dat de 

OWT bestaan en velen hebben er al van 

geproefd. Op deze weg willen wij verder 

gaan. 1973 zal dan ook borrelen van de 

vele activiteiten! 

Arthur Valvekens 

De zeestage door de ogen 

van een buitenstaander 

De juryleden, in de ogen van de kandidaten 

echte beulen, blijken tijdens het evalueren 

met de kandidaten mee te leven. Zij zijn blij 

als ze slagen, ontgoocheld bij een mislukking. 

Als een kandidaat een oefening slecht 

heeft uitgevoerd, krijgt hij de volgende duik 

de kans om zijn punten weer goed te maken 

met een gelijkwaardig incident. 

Pierre Lambrecht 

Pierre Lambrecht, maakte samen met Eric 

Van den Bergh en Gertie Christoffels deel 

uit van de BRT-ploeg die een reportage 

maakte over de stage te Bendor. 

Statistieken 

NELOS telt 87 clubs die gezamenlijk 4888 

leden tellen. 

Ras Mohammed 

Ondanks de hevige politieke woelingen in 

het Midden-Oosten heeft de Egyptische 

regering ermee ingestemd een beschermd 

natuurpark op te richten rond Ras Mohammed, 

op het puntje van de Sinaï gelegen. 

Onderwaterhockeyclub 

‘De Walrussen’ 

Wij ‘Walrussen uit Maastricht’, voor jullie 

Hollanders aangesloten bij de Belgische Federatie, 

vragen ons af waarom in Nederland 

27 clubs en in Frankrijk, dat slechts enkele 

jaren actief is, een 20-tal clubs zich inzetten 

om hun landskleuren te verdedigen .... 

heren clubmonitors, waarom last u dit spel 

niet in op uw trainingsavonden? 

Fons Volckers 

Onderwaterhockeyclub ‘De Walrussen’. 

Hydra 10 - 701 meter diep 

Nadat de drie ‘aquanauten’ op 2 november 

de deuren achter zich gesloten 

hadden, beleefden ze 18 dagen later een 

historisch ogenblik. Eén van hen bereikte 

een diepte van 701 m en brak het diepterecord 

dat op naam stond van de Amerikanen. 

Als eerste gevolgtrekking kan men reeds 

stellen dat met de ademmengsels op basis 

van waterstof (‘hydréliox’: waterstof - 

helium - zuurstof) de zone tussen 300 en 

650 m bereikbaar wordt voor een groot 

deel van de beroepsduikers. 


Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje 

bekomen, met daarop volgende info: 

AIG-ASSISTANCE 

Policy number: ARENA 2.009.718/010 

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge 

van een duikongeval in het buitenland. 

Call Center: +32 3 235 69 16 

lugi 

Vroeger BOO 

Kerkstraat 3-5, 9220 Hamme, 052/47.75.38 

specialist 

jassen, fleeces, t-shirts, pulls 

met eigen opdruk of 

borduursel 

Duikcentrum Dive Paradis 

La Escala - Girona - Spanje 

Wij bieden: 

- Dagelijks uitstappen met de boot. 

- Vulstation 200/300 bar + verhuur van materieel. 

- Kortom mooie duiken in de Middellandse Zee, 

voor alle niveau’s 

- Wrak- en grotduiken. 

- Kustduiken + duiken Medes 

Nieuw hoofdcentrum: 

Dive Paradis - C/Port de la Clota s/n 

17130 L’Escala (Girona) 

Spain 

Contactpersoon België: 

Degol Rüdiger - 0496 98 93 44 

www.diveparadis.com - diveparadis@wanadoo.es 

Cead Mile Failte 

One hundred thousand times welcome 

Dingle Marina Dive Centre 

& Eric Sas ... 

... nodigen u uit voor een duikvakantie langs Ierland’s ruige westkust. 

Duiken in de ongerepte wateren van de Atlantische Oceaan, fantastische 

zichtbaarheid en weelderig onderwaterleven. 

Groepskorting: - 20% 

www.divingdingle.ie 

info@divingdingle.ie 

54 


Reportage - FOTOGRAFIE 

The Philippines 

Oceanic Cup 

Voor de tiende fotowedstrijd van de vroegere ‘Mares Cup’, 

nu ‘Oceanic Cup’, mocht het iets meer zijn. 

Na negenmaal de Rode Zee van 

onder tot boven gefotografeerd 

te hebben, was er vraag om eens 

naar andere oorden te trekken. Het werd 

de Filippijnen en nog exotisch ook: 

Coco Beach in Puerto Galera. 

Wij hadden water verwacht van 28°C; het 

werd er 23 tot 24° C bij zonnige dagen. 

Maar door de goede sfeer was de temperatuur 

meer dan ‘hot’. Het duikcentrum 

gaf direct aan waar het om ging; zoveel 

mogelijke duiken met zoveel mogelijke 

boten met maximum vijf fotografen of 

videografen en een gids. Om te gidsen in 

het ‘Filippijns’ wil dit zeggen het aanwijzen 

van zeepaardjes, dwergzeepaardjes, hengelaarsvissen, 

garnalen in zee-egels, blauwring 

octopusjes en vele andere zaken die 

men als uitzonderlijk kan beschouwen. 

De sfeer zat er direct in. De videografen, 

aangevoerd door Jean-Jacques Rietjes, hadden 

alleen nog oog voor de beelden van hun 

collega’s. De fotografen - zowel Walen, 

Brusselaars, Vlamingen en één Nederlander 

- spraken dezelfde taal terwijl ze hun ervaringen 

uitwisselden. Van een wedstrijd was 

er weinig sprake; ze vormden één team. 

De T-shirts die we van het ‘office of tourism’ 

kregen, zijn blauw en oranje, wat 

al snel tot politiek gespot leidde. Al snel 

keerde de conversatie terug naar de koraalslangen 

en de naaktslakken die overbelicht 

waren. We hadden de eer de voorzitter van 

de CMAS Audiovisuele Commissie in de 

groep te hebben. Hij werd belast met het 

correcte verloop van de wedstrijd. De dienst 

voor toerisme van de Filippijnen zorgde ‘s 

avonds voor een barbecue op het strand met 

een zangeres in Tina stijl. Alle duikplaatsen 

Garnaal. 

bevonden zich op minder dan tien minuten 

varen met de ‘banka’s’ (boten met aan beide 

zijden een vlotter). Deze zijn trouwens zeer 

handig om te duiken. 

wedstrijd 

Voor de wedstrijd waren vijf duiken voorzien 

op verschillende duiklocaties. Het was 

verboden om de apparatuur open te maken 

zonder toezicht van een controleur. De 

toestellen werden na het duiken in een gecontroleerde 

plaats bewaard tot de geheugenkaart 

aan een controleur ter bewaring 

werd afgegeven. Na de wedstrijd werd de 

kaart met maximum 200 beelden gekopieerd 

naar een harde schijf, die door de jury 

wordt bewaard tot de jurering. Deze zal 

plaatsvinden op 29 juni tijdens een show 

Zakpijpen. 

Vis met rode lippen. 

Steenvis. 

met prijsuitdeling. Er zijn drie categorieën: 

Master foto, Junior foto en Video. De mooie 

trofeeën van de Filippijnen zullen persoonlijk 

worden overhandigd door een official. 

Er zal zoals altijd een mooie tafel vol met 

prijzen zijn, deze keer dus van Oceanic. De 

volgende Philippines Oceanic Cup wordt 

gehouden in november 2009 en staat open 

voor alle leden aangesloten bij CMAS, NE- 

LOS en LIFRAS. Tijdig inschrijven! Meer 

info bij Harry klerks 0496 543 443. 

De wedstrijdfoto’s krijg je maar pas te 

zien tijdens de show op 29 juni en nadien 

in Hippocampus, maar hier alvast enkele 

mooie foto’s die een impressie geven van 

het prachtige onderwaterleven op de Filippijnen. 

n 

Koraalmeervallen. 

Hengelaarsvis. 

Tekst en foto’s: Harry klerks 


Reportage - natuurgebied 

Opening bezoekerscentrum 

Nationaal Park 

Oosterschelde 

Op 23 januari 2008 werd het nieuwe bezoekerscentrum van het 

Nationaal Park Oosterschelde (NPO) feestelijke geopend door de 

minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit - Gerda Verburg. 

Met een oppervlakte van 37.000 

hectare of 370 vierkante kilometer, 

waarvan 350 km 2 water, is de 

Oosterschelde het grootste Nationaal Park 

van Nederland. Typisch aan een Nationaal 

Park is het karakteristieke landschap met 

zijn bijzondere dieren en planten. De Oosterschelde 

is daar een duidelijk voorbeeld 

van. Diverse grondeigenaren, terreinbeheerders 

en andere betrokken partijen zorgen 

ervoor dat die natuur karakteristiek 

en bijzonder blijft. Een Nationaal Park is 

dus eigenlijk een samenwerkingsverband, 

waarbij overheden en belangenorganisaties 

samenwerken in een overlegstructuur. 

Bovendien is het NPO beschermd door 

diverse wetgevingen. De meerwaarde van 

de status Nationaal Park zit hem vooral in 

de samenwerking tussen partijen én de extra 

aandacht (inclusief extra budget) voor 

voorlichting, educatie en recreatie (en dat 

is meer dan duiksport alleen), waarbij men 

er naar streeft het NPO bekendheid te geven. 

Daarom staat er nadrukkelijk géén 

hek omheen het NPO en komen er steeds 

meer mogelijkheden om van de natuur te 

genieten, waarbij er natuurlijk steeds op 

Een picknicktafel met een tafelblad waarop de 

werking van het getij uitgelegd staat. 

Je kan een watermandje naar boven takelen om 

het onderwaterleven van naderbij te bekijken. 

gelet wordt dat dit niet ten koste van de 

natuur en de kwaliteit van het gebied gaat. 

De achterliggende gedachte daarbij is: onbekend 

maakt onbemind. Ofwel: als je niet 

weet hoe bijzonder het gebied is, ben je er 

wellicht ook niet zuinig op. 

parelsnoer van informatie 

Een manier om het NPO bekend te maken 

is het neerplanten van een bezoekerscentrum. 

Maar waar zou dit moeten staan? Een 

centrale locatie (midden op het water?) is 

niet te vinden. Daarom is gekozen voor een 

‘parelsnoer van voorzieningen’: rondom de 

Oosterschelde op verschillende plaatsen informatie 

verschaffen, aangepast aan de locatie. 

Dit doet men door informatiezuilen, 

panelen bij recreatiebedrijven en voorzieningen, 

zoals vogelkijkhutten met informatie. 

Ook excursies en natuuractiviteiten 

voor kinderen horen bij dit parelsnoer. 

Hierbij werkt het Nationaal Park samen met 

terreinbeheerders als Staatsbosbeheer, het 

Zeeuws Landschap en Natuurmonumenten, 

maar ook met de horeca- en recreatieondernemers. 

De grootse en nieuwste parel aan 

dit snoer is het bezoekerscentrum op Neeltje 

Jans. 

Via duikbrillen laat men je zien wat er in en rond 

de Oosterschelde leeft. 

Voor de informatiefilm over het onderwaterleven 

in de Oosterschelde werd een beroep gedaan op 

NELOS-lid Paul Engels. 

bezoekerscentrum 

Uitgangspunt van het bezoekerscentrum is: 

de Oosterschelde moet je beleven en beleven 

doe je buiten! Daarom is gekozen voor 

een kleine ruimte binnen en veel informatie 

buiten, gericht op het zélf ontdekken en beleven. 

Aan de orde komen onder meer de 

invloed van het getij, planten- en diersoorten, 

het bijzonder rijke onderwaterleven en 

de cultuurhistorie. Het bezoekerscentrum 

bestaat uit drie onderdelen, die gratis te bezoeken 

zijn: 

• de expositie binnen: via duikbrillen, informatiefilms 

en infopanelen kom je de 

geschiedenis van de Oosterschelde en het 

leven in en om de Oosterschelde te weten. 

• het parelpad, de zogenaamde ‘belevingsroute’, 

speciaal ingericht voor kinderen 

en hun ouders. De route strekt zich uit 

van de binnenruimte via het duingebied 

tot aan de waterkant van de Oosterschelde 

en al doende kan je zelf de wereld van 

de Oosterschelde en de directe natuur eromheen 

ontdekken. 

• de getijdenpoelen, waar je vanaf speciale 

steigers gemakkelijk in het water kunt 

Meer info 

Nationaal Park Oosterschelde 

www.npoosterschelde.nl 

56 


Op de bult bij het parkeerterrein van Waterland is een klein huisje neergezet: 

het ‘bikkelhuis’, waar je informatie vindt over de zone tussen hoog- en 

laag water, en de planten en dieren die er leven. Het zijn echte bikkels die 

in deze moeilijke omstandigheden weten te overleven. 

kijken om een glimp van het onderwaterleven te bekijken (vanaf 

mei bruist het er van het leven). Er is ook een watermandje, gevuld 

met een paar Vilvoordse stenen; een constructie waarmee 

je het onderwaterleven - dat zich op de stenen vastgezet heeft 

- naar boven kunt takelen. 

Vlak voor het pad naar de getijdenpoelen staat een picknicktafel 

met windvaan. Het tafelblad van de tafel geeft tekst en uitleg over 

de werking van het getij. Vanuit deze plek zie je ook een peilstok 

in het water staan, waarop te zien is hoe groot het verschil tussen 

eb en vloed is. n 

Tekst en foto’s: Ivo Madder 

Doe-opdrachten zijn 

leuk voor zowel kind als 

volwassene. 


Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE - MENTAL COACHING 

Eerste mentale hulp bij 

duikongevallen 

Of je nu een duiker, een professionele hulpverlener of een 

omstaander bent bij een (duik)ongeval, net dat beetje extra 

inzicht in wat er in de mensen omgaat, kan eventueel de 

latere verwerking vergemakkelijken. 

Bij een ongeval mag je niet uit het oog 

verliezen dat er naast lichamelijke, 

en of materiële schade, ook emotionele 

schade kan optreden. Het is dus heel 

belangrijk dat ook hier de nodige aandacht 

aan wordt besteed. 

De 3 basisillusies 

voor een stabiel leven 

Naast een aantal basisvoorwaarden (eten, 

warmte, erbij horen, zelfrealisatie,...) zijn 

er 3 basisillusies die mensen nodig hebben 

om een stabiel leven te hebben; namelijk: 

1. Onkwetsbaarheid 

Zoals in “Een ongeluk overkomt een ander”. 

2. Voorspelbaarheid 

We zien onze omgeving als stabiel genoeg 

om binnen zekere grenzen de 

toekomst te voorspellen. Wat buiten de 

grenzen van het voorspelbare valt, wordt 

vaak niet geloofd. 

3. Zinvolheid 

We gaan er van uit dat ons leven zin 

heeft. 

Wanneer één of meerdere van onze basisillusies 

worden geschaad, is er sprake van 

een traumatische ervaring. 

Hoe ontstaat een trauma? 

Dit kan op twee manieren tot stand komen. 

1. Een extreme bedreiging 

Bijv.: iemand die in een net vastraakt 

en zijn buddy niet meer ziet - het geloof 

in de eigen onkwetsbaarheid gaat hier 

verloren. Men heeft geen controle en de 

uitkomst is niet te voorspellen. Dit kan 

dus een trauma worden. 

2. Identificatie met een traumatisch feit 

Bijv.: je wordt geconfronteerd met een 

overleden duiker en weerspiegelt dat op 

je eigen situatie. 

Opgelet: er zijn tal van factoren die bepalen 

of er werkelijk een trauma ontwikkeld 

wordt. 

Reactie op een trauma 

1. Eerste reactie is een reflex: je doet wat je 

moet doen. 

2. De terugslag of ‘cry out’ komt 

daarna: het dringt tot je door 

wat er gebeurd is; je begint te 

bibberen, wordt bleek, misschien 

ook misselijk, de wereld 

staat even stil. 

3. De derde fase is de verwerkingsfase. 

Dit gaat in golven van: ‘herbeleving’ 

versus ‘ontkenning’. 

Herbeleving: op onverwachte momenten, 

in dromen.. dit gaat gepaard met stress 

ook vervormde flashbacks zijn mogelijk. 

Ontkenning: dit kan gepaard gaan met 

agressie en verhoogd druggebruik. 

Bij een normale verwerking wisselen deze 

mekaar af en deinen uit; een gestoorde verwerking 

neigt meestal meer naar één van 

beiden en er is geen uitdoving. 

De tijd van al deze fasen is zeer variabel, 

van seconden tot maanden. 

Hoe ga je om met 

slachtoffers kort na een 

emotioneel schokkende 

gebeurtenis? 

Hier een korte samenvatting in 10 punten 

(ref.: Aanbevelingen staten generaal 2007). 

1. Veiligheid 

Zorg voor veiligheid, zowel voor jezelf 

als voor de mensen in je directe omgeving. 

Blijf kalm en begin, indien nodig 

en mogelijk, met de noodzakelijke 

EHBO-handelingen. 

2. Toestemming 

Spreek het slachtoffer rechtstreeks aan. 

Vraag aan het slachtoffer toestemming 

om vragen te stellen over het gebeurde. 

Je hebt niet ‘zomaar’ het recht om met 

een slachtoffer over pijnlijke informatie 

te praten of hulp en opvang te verschaffen 

indien er geen vraag is. 

3. Structuur 

Oriënteer slachtoffers in tijd en ruimte. 

Stel gerust en blijf kalmerend optreden. 

Blijf tegen het slachtoffer praten. Verzeker 

het slachtoffer dat er hulp onderweg 

is en zeg welke soort hulp. Behoud het 

contact met de slachtoffers. 

4. Informatie 

Geef informatie over wat je doet en 

waarom je dit doet en leg met concrete 

en eerlijke boodschappen uit wat er verder 

nog zal gebeuren; dit geeft houvast. 

Als je iets (nog) niet weet of op een 

vraag (nog) niet kan antwoorden, zeg dit 

dan eerlijk. 

5. Houding 

Neem een gemakkelijke houding aan en 

blijf vriendelijk, kalm en vastberaden. 

Tracht de onomkeerbare realiteit niet te 

verdoezelen: gebruik geen versluierende 

termen maar let wel op je taalgebruik 

(spreek van ‘lichaam’ i.p.v. ‘lijk’ of 

‘stoffelijk overschot’). Besef dat mensen 

in kritieke omstandigheden uiterst 

gevoelig en beïnvloedbaar zijn. 

6. Erkenning 

Erken de ernst van de situatie: zeg nooit 

dat het allemaal nog wel meevalt of 

dat alles wel weer goed komt. Blijf het 

slachtoffer ook erkennen in zijn beleving 

als slachtoffer, ook al zijn de kwetsuren 

niet zo erg in vergelijking met die van 

anderen. 

7. Uiteenlopende reacties 

Besef dat mensen erg verschillend kunnen 

reageren: verward, met ongeloof, 

met heftige emotionele reacties, maar 

ook verbijsterd en verdoofd. Geef woorden 

aan wat hen overkomt. Schrik niet 

van de zeer uiteenlopende reacties in andere 

culturen. Zelfs rituelen kunnen hier 

deel van uitmaken. 

8. Natuurlijke hulp 

Stimuleer en ondersteun de natuurlijke 

hulp door anderen op voorwaarde dat 

deze hulp doeltreffend is en andere pro- 

58 


fessionele hulp niet doorkruist. 

9. Contactgegevens 

Laat steeds contactgegevens achter. 

10. Kerntaken 

En ‘last but not least’: vergeet je eigenlijke 

job en je kerntaken niet, zoals het 

opmaken van een proces-verbaal, de 

verzorging van het slachtoffer, het opruimen 

… 

En daarna? 

Sinds begin 2006 bestaat er binnen de Medische 

Commissie van NELOS de sectie 

‘Mental Coaching’: deze bestaat uit duikers-vrijwilligers 

die zich speciaal toeleggen 

op de psychische begeleiding van 

duikers en hun directe omgeving na een 

(duik)ongeval, of (duik)incident. 

Je kan hen altijd bereiken via: mental. 

coaching@nelos.be of 0478 44 02 78 (Els 

Huybregts, voorzitter van de sectie Mental 

Coaching). Er zal dan een speciaal opgeleide 

vrijwilliger worden aangeduid die de 

duiker en zijn omgeving zal bijstaan. n 

Tekst: Ben Engelen 

Foto’s: Evelyne De Smet & Gerrit Leman 

de gefotografeerde personen zijn figuranten 

Sprokkel 

Moratorium op diepzeebodemvisserij 

Al meer dan drie jaar werkt Greenpeace 

samen met de Deep Sea Conservation 

Coalition en de 60 organisaties 

die zich hierbij hebben aangesloten, 

om een wereldwijd moratorium in te stellen 

voor de destructieve praktijken van de 

diepzeebodemvisserij. 

In plaats van zo’n moratorium hebben alle 

regeringen ingestemd met een resolutie 

van de Algemene Vergadering van de Verenigde 

Naties in oktober 2006. Deze resolutie 

roept landen op te onderhandelen om 

Onvoorstelbaar! Deze diepzeeviltkokerworm (Sabella 

Spallanzanii) wordt bedreigd door diepzeebodemvisserij. 

Foto: © Greenpeace/Gavin Newman. 

de ecosystemen van de diepzee te 

beschermen, of anders de diepzeebodemvisserij 

in zijn geheel te 

verbieden met ingang van december 

2007. 

De enige echte duurzame aanpak 

is het sluiten van de gebieden waar 

deze kwetsbare ecosystemen bestaan, 

of zeer waarschijnlijk bestaan, totdat 

er geschikt wetenschappelijk onderzoek 

uitgevoerd is en effectieve maatregelen 

voor behoud en management geïmplementeerd 

zijn. 

De huidige wetenschappelijke informatie 

maakt duidelijk dat we te weinig van de 

ecosystemen van de diepzee weten om ze 

effectief te beschermen. Er wordt geschat 

dat tussen de half miljoen en 5 miljoen 

diepzeesoorten nog niet ontdekt zijn. We 

weten meer van Mars dan van ons eigen 

diepzeemilieu. n 

Tekst en foto’s: 

Greenpeace - www.greenpeace.nl 

De bemanning van een diepzeebodemvisser uit 

Nieuw-Zeeland gooit een groot stuk Paragorgiakoraal 

uit de diepzee terug de oceaan in. 

Foto: © Greenpeace/Malcolm Pullman. 

De Algemene Vergadering van de Verenigde 

Naties heeft Resolutie A/61/105 

aangenomen op 8 december 2006. De 

paragrafen 80-91 van de Resolutie leggen 

de internationale overeenkomst 

voor actie tegen de diepzeebodemvisserij 

vast en roept landen op te onderhandelen 

om de ecosystemen van de 

diepzee te beschermen, of anders de 

diepzeebodemvisserij in zijn geheel te 

verbieden met ingang van december 

2007. 


TROUW 

WORDT BELOOND 

De winnende nummers zijn: 

NKY-530 

SYU-214 TGH-140 

TMG-924 VKN-837 

Zie je je nummerplaat staan, neem dan 

contact op met Guy Bosmans (tel. 015 

22 56 72 of boetiek@nelos.be). 

Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug 

een NELOS-zelfklever aan in de boetiek 

voor slechts € 0,50 en kleef die goed 

zichtbaar op je voertuig. Misschien ben 

je volgende keer bij de gelukkigen. n 


Boetiek 

Algemeen verantwoordelijke 

Guy BOSMANS 

Abeelstraat 9 - 2221 Booischot 

Tel. 015 22 56 72 

guy.bosmans1@telenet.be 

Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 

Provinciale verantwoordelijken 

ANTWERPEN: NELOS Duikershuis 


Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 


(afhalingen na telefonische afspraak) 

BRABANT: Tiny HEREMANS 

Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven 

Tel. 016 22 56 98 (na telefonische afspraak) 

tiny@poseidon.be 

LIMBURG: Rudi PEERLINGS 

Bocholterstraat 51 - 3960 Bree 


rudi.peerlings@skynet.be 

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE 

Hendrik Consciencelaan 6 - 9950 Waarschoot 


mark@buretti.com 

WEST-VLAANDEREN: Mario VERHAEGHE 

Pastoriestraat 30 - 8200 Sint-Andries 


mariov@telenet.be 

Boekenactie verlengd tot eind 2008! 

BEFOS 

Belgische Federatie voor 

Onderwateronderzoek en -Sport vzw 

Voorzitter: Robert HENRY 

Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 

02 653 95 71 - 1010@lifras.be 

Mede-voorzitter: Willy VAN DER PLAS 

Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen) 

03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be 

Beheerders: 

Tonino BARBIAUX 

Rue A. Bracket 11 - 6001 Marcinelle 

071 43 54 91 - 18218@lifras.be 

Pierre DERNIER 

Sint-Pietersweg 7A - 1501 Buizingen 

02 527 86 71 - dernier@skynet.be 

Patrice FINET 

rue Hector Delanois 175 - 7033 Cuesmes 

0477 22 78 96 - 17244@lifras.be 

John REMUE 


016 23 49 00 - john.remue@chello.be 

Guido SEGERS 

Paterstraat 33 - 2300 Turnhout 

014 41 87 70 - g.segers@telenet.be 

Wim VAN DOESELAER 

C. Huysmanslaan 37/8 - 2020 Antwerpen 

03 237 10 43 - wimdoes@pandora.be 

Secretariaat: Luce DE SMET 

Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht 

tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 

LIFRAS 

Ligue Francophone de Recherches et 

d’Activités Sous-Marines asbl 

Président: Robert HENRY 

Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe 

02 653 95 71 - 1010@lifras.be 

Vice-président: Jean MOINY 

Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet 

085 21 36 28 - 8658@lifras.be 

Trésorier: Jean-Robert DELOBBE 

Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud 

02 384 86 56 - 9211@lifras.be 

Administrateurs: 

Albert BASTIN 

Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée 

071 43 54 91 - 22289@lifras.be 

Fabienne DESCAMPS 

Route d’Obourg 73 - 7000 Mons 

065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be 

Marc HIERNAUX 

Rue des Alliés - 1190 Forest 

0477 22 78 96 - 6105@lifras.be 

Jean RONDIA 

Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel 

02 374 85 40 - 6360@lifras.be 

Laurent TOUSSAINT 

Rte. de Marlagne 15 - 5070 Sart Saint Laurent 

071 71 32 67 - 14469@lifras.be 

Secretariaat: 

Katia VAN DE VEEGAETE 

Muriel VAN BLOMMEN 

Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel 

tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 


Clubs in de kijker 

Duikclubs en -scholen 

In de kijker 

Groepsfoto van de clubleden van Actina Zwevegem, 

genomen ter gelegenheid van hun 35-jarig bestaan. 

Foto: Peter Cattrysse. 

In november 2007 trok de afdeling jeugdduikers van 

KTWV (Koninklijke Temse Watersportvereniging), 

de KTWV Young Divers, op duikreis naar Hurgada. 

Foto: Anne Marie Suykens. 

Op 29 juni 2007 organiseerden de Euro-Divers een examen 4*D met 5 kandidaten. 

Toch wel een uitzondering voor een club met ongeveer 35 leden. 

Allemaal geslaagd! Vlnr: Gerry Vansteenkiste, Kees Vanderzandt, Jurgen Claus, 

Gert Vermeiren, Annick Pepermans en duikschoolleider Bruno Van Nuffel. 

Foto: Annick Pepermans. 

Op 16/01/2008 waren een heleboel leden van Gobio Divers Geraardsbergenis 

aanwezig in het clublokaal van Orka Lokeren om er te supporteren voor 

het laatste examen van hun kandidaten 1*I’s Rony De Putter en Tom Baert. 

Op het moment van de foto waren er al 20 leden naar huis. 

Foto: Joeri Van Liefferinge. 

62 


Enjoy pure performance 

PRESTIGE 32 NTT 

De Prestige 32 NTT, waarin geavanceerde warmtegeleidende 

nanotechnologie is geïntegreerd, combineert de voordelen van metaal en 

technopolymeer in één ademautomaat die onder alle omstandigheden voor 

de hoogste prestaties staat. 

NTT - WARMTEGELEIDENDE NANOTECHNOLOGIE 

Het nieuwe exclusieve, gepatenteerde technopolymeer van Mares geleidt 

warmte optimaal en u ademt dan ook zoals u van metalen ademautomaten 

gewend bent. 

EXTREEM KOUD WATER 

NTT-ademautomaten staan garant voor betrouwbaarheid en hoge 

prestaties onder extreme omstandigheden. 

FLUID DYNAMIC DEFLECTOR 

In combinatie met het VAD-systeem betekent 

dat een heel natuurlijke luchtstroming 

en dus moeiteloos ademhalen. 

Ga naar mares.com 


Uitnodiging tot ergernis 

De luchtdruk van de 

zuurstof en andere 

wetenswaardigheden 

De opmerkelijke titel ‘Zuurstof in de fles’ boven een artikel in 

het populair-wetenschappelijk tijdschrift ‘Quest’ van februari 

2008 wekte onmiddellijk de argwaan van Franklin Forrez. 

En jawel ... in dit artikel, dat eigenlijk over vrijduiken (‘freediving’ 

in dit Nederlands blad) gaat in de club ‘Apnea Academy 

Amsterdam’, werd ondanks Paul Berts bevindingen 

(intussen al meer dan 122 jaar geleden) weer duchtig met 

zuurstof gedoken. 

Het begon al met de ondertitel ‘Duiken 

met of zonder zuurstoffles?’. 

In de tekst dan: ‘Bij freediving ben 

je alleen verlost van dat zware pakket zuurstof 

op je rug.’ 

Zulke zaken hebben we al meer meegemaakt: 

een duikfles wordt nu eenmaal 

‘zuurstoffles’ genoemd door vele leken. 

Het went ... 

Maar het werd erger .... 

Er was namelijk bij het artikel een mooi 

schema bijgevoegd met de verklaring hoe 

een ademautomaat werkt. 

Luister en huiver: ‘Zuurstof onder druk. De 

zuurstof gaat via een systeem richting zuurstofslang. 

Als de gemiddelde druk wegvalt 

doordat de duiker inademt, trekt een veer 

een ventiel open waardoor er zuurstof uit 

de fles stroomt. Deze lucht heeft een druk 

van ongeveer 10 bar. De luchtdruk 

in de fles is 200 tot 300 keer 

hoger dan normaal. De duiker 

haalt adem. (...) Zuurstof van 10 bar 

stroomt naar binnen. 

Zuurstof aan 10 bar ademen! ... en dat voor 

een wetenschappelijk tijdschrift! 

De journaliste is daarbij zeer verward (door 

de gevolgen van het effect Paul Bert?) als 

zij het heeft over de luchtdruk van de zuurstof 

... 

Bij de tekening van de ademautomaat 

verwijzen cijfertjes naar de verklaring. 

We leren weeral nieuwe termen. Zo is nr. 

2: ‘Zuurstof onder hoge druk’ en nr. 13 is 

‘Zuurstof onder aangename druk’. 

We vrezen dat de ijverige journaliste onder 

De tekening mochten we niet publiceren, vandaar 

deze foto: “Heeft deze duiker misschien zuurstof 

aan 10 bar ingeademd, waardoor hij zich nu niet 

zo goed voelt?”. 

invloed was van de aangename druk van 10 

bar van zuivere zuurstof toen ze dit neerschreef. 

n 

Tekst: Wim Van Doeselaer 

Foto: Ivo Madder 

Advertentie 

64 



De schoenveterworm 

Het langste dier ter wereld vind 

je gewoon in de Oosterschelde: 

de Lineus longissimus of schoenveterworm. 

Af en toe kom je bij het zoeken op internet 

totaal onverwacht informatie 

tegen. Ook ik had deze ervaring nadat 

ik ongeveer drie jaar geleden een foto 

had gemaakt van iets wat op een grote regenworm 

leek. Felice Stalenburg (gekend 

van het uitzetten van wilgenstokken aan de 

Zeelandbrug en haar prachtige tekeningen 

van het Oosterscheldeleven, nvdr) vertelde 

me dat het waarschijnlijk een Lineus longissimus 

betrof. En inderdaad, wat speurwerk 

via Google gaf haar (natuurlijk, ik heb 

ook niet getwijfeld) gelijk. 

snoerworm 

De Lineus longissimus (Gunnerus, 1770) 

is een worm die tot de stam van de snoerwormen 

(Nemertea of Nemertina) behoort, 

in de klasse Anopla. Deze snoerwormen 

zijn zeer breekbaar; de afgebroken stukken 

groeien weer uit tot nieuwe wormen. De 

schoenveterworm is een ongesegmenteerde 

worm, met een kleur die varieert tussen 

bruinachtig voor jonge exemplaren tot donkerbruin/zwart 

voor volwassen exemplaren. 

Gewoonlijk is hun lengte tussen de 5 

en 15 meter, met een breedte van 5-10 mm. 

Uitzonderlijk worden er exemplaren aangetroffen 

van meer dan 30 meter lengte en 

er wordt gespeculeerd dat ze zelfs 60 meter 

kunnen bereiken als ze hun lichaam volledig 

uitstrekken. Hun lichaam is vaak voorzien 

van lichtere strepen in de lengterichting, in 

het bijzonder op het voorste gedeelte van 

hun rug. De rechthoekige kop heeft lengtegroeven, 

welke als zintuigen functioneren, 

en eindigt in een lichtgekleurde tip. Aan 

de zijkant van de kop vind je vaak een rij 

van tot wel 20 diepliggende roodbruine of 

zwarte ogen. Door hun huid zijn soms paarse 

of rode zenuwcellen zichtbaar. 

Zoek het begin. 

Hun voedsel varieert van kadavers tot prooidieren, 

welke door middel van een ‘slurf’ 

(proboscis), met daarin een giftige stekel 

nabij hun mond, gevangen wordt. Normaal 

zit deze proboscis ingetrokken, maar bij het 

jagen op prooi kan hij uitgestulpt worden. 

Vaak kun je de Linaeus longissimus vinden 

op zanderige en modderige bodems van de 

Oosterschelde en de Grevelingen. Ook op 

de Noordzee en rondom de Britse eilanden 

kun je ze tot een diepte van wel 80 meter tegenkomen. 

Het langste bekende exemplaar, 

gevonden aan de Schotse kust omstreeks 

het jaar 1800, overtreft met een lengte van 

60 meter dus ruimschoots de langste dinosaurus 

of blauwe vinvis. De lengte van het 

dier moet wel met een korreltje zout genomen 

worden omwille van de extreme rekbaarheid 

van het dier. n 

Tekst en foto’s: John de Jong 

www.jojodive.nl 

In het voorjaar van 2005 was ik een slanke waaierslak aan het fotograferen bij de Zeelandbrug, toen ik 

vanuit een ooghoek de Lineus longissimus zag naderen. Omdat ik geen idee had wat er ging gebeuren 

besloot ik geduldig te wachten, om met eigen ogen te kunnen aanschouwen of de slanke waaierslak 

al dan niet tot de prooidieren behoorde. (Heet dat ramptoerisme?). De schoenveterworm benaderde 

de slak en het leek wel of hij hem ‘besnuffelde’. De waaierslak zelf reageerde ook overduidelijk op de 

worm, want hij draaide zijn kop om de worm heen. Na deze begroeting verdween de Lineus weer even 

snel als hij gekomen was. 

De rechthoekige kop heeft lengtegroeven, welke 

als zintuigen functioneren, en eindigt in een lichtgekleurde 

tip. 

Hippocampus april 2008 

65

Reportage - INTERVIEW - DUIKMATERIAAL 

Scuba Service 

In Hippo 215 stond een artikel over het keuren van duikflessen 

en de soms niet correcte praktijken die eraan verbonden zijn. We 

fleurden het artikel op met enkele foto’s van niet al te koosjere 

duikflessen die bij jullie bedrijf aangeboden werden. Het leek Hippocampus 

een goed idee om eens van naderbij te komen kijken 

wat er zo al fout loopt bij het nazien van duikmateriaal en de 

firma Scuba Service - de zaak van Ronny Desmet en zijn vrouw 

Peggy - leek ons de ideale locatie om ons te informeren. 

Luc Rooyackers (links) krijgt een deskundige uitleg 

van Ronny Desmet (rechts) over de werking van 

het computersysteem voor het hydraulisch testen. 

Hippo: We hebben begrepen dat er 

al wel eens duikflessen ter keuring 

aangeboden worden die niet zuiver 

op de graat zijn. Wat zijn de meest frappante 

gevallen? 

Ronny: Nitroxflessen die met olie hydraulisch 

gekeurd werden, flessen waarvan de 

schroefdraad niet conform is met de gegevens 

die in het ogief (de fleshals, nvdr) 

staan, of flessen waar ‘Handige Harry’s’ 

zelf aanpassingen aangebracht hebben - 

vooral ter hoogte van de schroefdraad. 

Hippo: Buiten het keuren van duikflessen 

doe je ook nog onderhoud en nazicht van 

ander duikmateriaal? 

Ronny: Ja, we zijn gecertificeerd voor het 

onderhoud, nazicht en herstellen van de 

meeste merken ademautomaten, maar ook 

voor verschillende merken van professionele 

volgelaatsmaskers. Ook ander duikmateriaal 

kan bij ons onderhouden en hersteld 

worden. 

Voor zaken die onder fabrieksgarantie vallen, 

kan je echter alleen bij een erkend dealer 

terecht. 

Hippo: Waarom ben je met Scuba Service 

begonnen? 

Ronny: Verscheidene jaren geleden zijn we 

begonnen met de distributie van een gekend 

duikmerk in België en Luxemburg. Tijdens 

Een fles wordt meestal afgekeurd door optische 

bevindingen. Foto: Scuba Service. 

deze periode gaf ik ook technische opleidingen 

aan dealers. Toen, t.g.v. verschillende 

gebeurtenissen in de wereld, de verkoop 

van het duikmateriaal sterk achteruit 

ging, waren we op zoek naar iets anders. Op 

dat moment waren er in België maar zeer 

weinig firma’s die op een correcte wijze 

duikflessen keurden en bovendien was én is 

er heel wat vraag naar goed en degelijk onderhoud 

van duikmateriaal. De keuze was 

dus snel gemaakt. In het begin werkten we 

enkel voor duikwinkels en professionele 

duikbedrijven, later ook voor verschillende 

brandweerkorpsen. In 2005 hebben we 

zwaar geïnvesteerd in het, voor ons nodige 

en gespecialiseerde keuringsmateriaal, zodat 

we nu tot de top behoren betreffende 

het testen van composiet- en duikflessen 

en het afregelen van ademautomaten. Dit 

alles conform de heersende normen (NBN 

EN 1968, NBN EN ISO 11623, NBN EN 

250) en reglementeringen van zowel de 

wetgever als van de fabrikanten. Ondertussen, 

door mond-aan-mondreclame, hebben 

ook clubs en particulieren hun weg naar ons 

gevonden. 

Hippo: (Ronny geeft ons een degelijke uitleg 

over de werking van zijn gesofisticeerde 

keuringsmateriaal). Hoe bied je het best een 

duikfles ter keuring aan? 

Ronny: Wettelijk is het niet verplicht, maar 

je biedt een fles best compleet aan met de 

kraan er nog op. Ook het netje en de pot (de 

bescherming van de voet, nvdr) mag je er 

gerust aan laten. 

Hippo: Wat gebeurt er met een fles die binnenkomt? 

Ronny: De gegevens van de fles (gewicht, 

inhoud, vul- en testdruk, serienummer, 

enz.) worden genoteerd. Dan laten we de 

lucht er uit om ze nadien te openen. We 

verwijderen de pot, het netje en de kraan. 

We inspecteren de fles zowel aan de buitenals 

aan de binnenkant. Binnenin is dit in 

de praktijk meestal slechts mogelijk nadat 

ze vooraf eerst inwendig ‘gecleand’ werd. 

Dikwijls zit er roest, olie en/of water in de 

fles en moet ze eerst grondig uitgestoomd 

- gedroogd - en gegritstaald worden. Gritstralen 

gebeurt met kleine stalen bolletjes 

omdat die enkel de roest verwijderen. Metaalslakken 

zijn uit den boze omdat zij ook 

materiaal wegnemen en zand is omwille 

van de mogelijke gezondheidsrisico’s ook 

niet aanbevolen. Sommige flessen zijn, zoals 

het eigenlijk steeds zou moeten, blank 

metaalkleurig van binnen. Een fles die bij 

ons gekeurd werd en conform de NBN 

EN12021 gevuld werd, zal na 30 maanden 

binnenin nog steeds kraakproper zijn. Maar 

dat is echter zelden het geval, vooral niet 

als ze elders gekeurd werd of aan een slechte 

vulinstallatie gevuld werd. Met andere 

woorden: we hebben meestal veel werk 

om ze inwendig te reinigen. De fles moet 

gewogen worden. Het gewichtsverlies mag 

wettelijk max. 10% bedragen, maar ze zouden 

dat eigenlijk beter halveren tot 5%. Uit 

ervaring weten we bijvoorbeeld al aan de 

extreem zichtbare putcorrosie of een fles al 

dan niet afgekeurd zal worden, terwijl het 

gewicht dan meestal nog wettelijk in orde 

is. Omwille van de verflagen en de stickers 

weegt een fles soms zwaarder dan op het 

ogief staat. Na de visuele inspectie, is de 

fles klaar om hydraulisch getest te worden. 

Hippo: Hoe gaat dat hydraulisch testen in 

zijn werk? 

Ronny: We testen met water. Dat water 

houden we zuiver met een filtersysteem 

waarbij het chloor uit het water gefilterd 

wordt en de bacteriën met ozon gedood 

worden. Stalen flessen testen we met 8 tegelijk, 

omdat daar enkel het drukverlies op 

gemeten wordt. We brengen de flessen op 

hun voorgeschreven testdruk en houden die 

druk aan gedurende 30 seconden. Eventueel 

drukverlies wijst op een lek of op een 

fles die niet meer in goede staat is. 

Hippo: Waarom maar 8 flessen tegelijk? 

Er zijn plaatsen waar ze er 15 gelijktijdig 

testen. 

Ronny: Nadeel van meer dan 8 flessen gelijktijdig 

te testen is dat door de grote massa 

aan water een kleine fit soms niet getraceerd 

wordt. De kans is dus reëel dat een goedgekeurde 

fles bij het vullen een gaatje blijkt 

te hebben. Als je maar 8 flessen gelijktijdig 

66 


Volgens de gegevens op het ogief moest deze 

fles 12,52 kg wegen en woog 12,28 (dus binnen 

de norm van max. 10% gewichtsverlies). Ook de 

hydraulische test was OK, maar bij de optische inspectie 

was een corrosie breuklijn zichtbaar. Een 

paar dagen later, na enkele herdrukkingen, is de 

bodem er afgescheurd. 

hydraulisch test, is zulk een fenomeen omzeggens 

onbestaande, zeker met onze testbank 

die elk drukverschil, tot op 4 cijfers na 

de komma, elektronisch waarneemt. 

Hippo: Composietflessen worden op een 

andere wijze hydraulisch getest? 

Ronny: Zij moeten getest worden d.m.v. 

een volumetrische expansiemeting. We 

kunnen ze per 4 individueel meten en controleren 

op hun elastische expansie en percentueel 

permanente vervorming. Hiervoor 

plaatsen we ze in een ‘waterjacket’. Dat is 

een met water gevulde cilinder die hermetisch 

afgesloten wordt. De flessen worden 

op hun testdruk gebracht. Elke waterjacket 

heeft een aparte meetcel die opmeet hoeveel 

water er verplaatst werd, een parameter 

voor de elastische uitzetting. Na die uitzetting 

moet de composietfles terug naar haar 

oorspronkelijke vorm keren. Doet ze dit 

niet en overschrijdt ze de, door de fabrikant 

toegelaten percentuele vervorming, dan 

wordt deze fles afgekeurd. Dit alles wordt 

opgemeten door een computersysteem en 

afgeprint in een gedetailleerd meetrapport. 

Hippo: Jullie doen bij een hydraulische 

keuring gelijktijdig een optisch keuring. Is 

dat nodig? Is een optische keuring sowieso 

nog wel nuttig en kan je niet beter altijd hydraulisch 

laten testen? 

Ronny: Enkel optisch keuren kan zeker en 

dat is voor ons zelfs de belangrijkste keuring, 

maar indien je fles vuil is moet ze toch 

eerst ‘gecleand’ worden en uiteindelijk zal 

de totale kostprijs duurder worden dan bij 

een hydraulische keuring, want hier zit het 

reinigen al mee in. 

De wet (A.R.A.B. 358) zegt dat elke fles 

volledig proper gemaakt moet worden, zodat 

de keurder de staat van het materiaal 

kan controleren. In de praktijk gebeurt dit 

maar zelden en meestal enkel wanneer de 

klant hierom vraagt. 

Nochtans vinden wij die optische keuring 

zeer belangrijk en zelfs noodzakelijk; een 

fles wordt meestal afgekeurd door optische 

bevindingen en zelden of nooit tijdens 

de hydraulische druktest. Dit laatste zegt 

enkel dat een bepaalde fles, op een bepaald 

tijdstip, een bepaalde druk weerstaan heeft. 

Niet meer en niet minder. Onlangs hadden 

we nog een fles waar we na het gritstralen 

een ingecorrodeerde breuklijn zagen. Volgens 

de hydraulische test was ze echter in 



Reportage - INTERVIEW - DUIKMATERIAAL 


orde. De fles werd afgekeurd en we gebruikten 

ze nadien als testfles. Na de vierde 

keer drukken tot op 300 bar scheurde de 

bodem af ter hoogte van de breuklijn. Stel 

je maar eens voor indien we daar geen optische 

keuring op hadden gedaan! 

Hippo: Waarom wordt er geen ultrasoonmeting 

uitgevoerd om de wanddikte van 

een fles te bepalen? 

Ronny: We hebben dat al wel eens overwogen, 

maar die test is voor duikflessen niet 

100% betrouwbaar en dus niet relevant. De 

voornaamste reden: foutieve meting t.g.v. 

verflagen en stickers. 

Hippo: Als de duikfles OK bevonden 

wordt, wat gebeurt er dan verder mee? 

Ronny: De bevoegde persoon van het keuringsorganisme, 

die we speciaal uitnodigen 

bij een keuring, slaat zijn keuringsstempel 

in de duikfles en wij overschilderen die 

met een metaalverf, ter bescherming tegen 

roest. Na de hydraulische test wordt de fles 

gedroogd met warme lucht, opnieuw gegritstraald 

en het stof eruit geblazen. De 

schroefdraad wordt opgezuiverd, evenals 

het raakvlak van de kraanafdichting. Dus iedere 

duikfles is na keuring, inwendig droog 

en helemaal zuiver zoals ook het A.R.A.B 

358 dit voorschrijft. We monteren de kraan, 

De waterjacket voor het hydraulisch testen van 

composietflessen. 

die eerst ultrasoon gereinigd en nagezien 

werd en waarbij alle dichtingen vervangen 

werden. Het netje gaat terug rond de fles en 

de pot wordt weer aangebracht. De fles, samen 

met het testcertificaat, staat klaar om 

terug gevuld te worden voor de volgende 

duik. 

Uitstomen van de duikflessen. 

Hippo: Ronny, bedankt voor de interessante 

uiteenzetting. We hadden nog wel meer 

vragen zoals: “Hoe zit het met aluminiumflessen?”, 

Hoe worden ademautomaten bij 

jullie getest, onderhouden en afgeregeld?”, 

en nog veel meer. Maar daar komen we een 

andere keer nog wel eens voor terug. n 

Tekst: Luc Rooyackers en Ivo Madder 

Foto’s: Ivo Madder 


Assistent-Instructeur 

Bij een vergelijkende studie tussen de 

NELOS en de EN-richtlijnen, werd duidelijk 

dat de normen van richtlijn EN-14413-1 (Level 

1 Scuba Instructor) overeenkomen met 

wat van onze 4*Duikers verlangd wordt 

qua ervaringsopbouw, theoretische kennis 

en fysische proeven, doch niet wat betreft 

didactische vaardigheden. 

Daarom hebben we in 2007 binnen 

NELOS één brevet meer gecreëerd, namelijk 

Assistent-Instructeur. Met de invoering willen 

we ons in orde stellen met de Europese 

richtlijnen voor Sportduiken, zonder daarom 

onze CMAS-normen te verloochenen. 

overgangsmaatregel 

Zoals steeds bij veranderingen in de opleiding 

zijn er overgangsmaatregelen voorzien. 

Het ligt voor de hand dat de huidige 4*D, 

mits een didactische opleiding, eenvoudig 

kan overstappen naar een Europees niveau 

overeenkomstig met deze EN-14413-1. Aldus 

kunnen bij wijze van overgang alle 4*D 

van vóór 1 september 2007, mits een eenmalige 

bijscholing, onmiddellijk AI worden. 

Het Duikonderricht is van mening dat deze 

personen al een zekere ervaring hebben 

verworven op het vlak van lesgeven en duiken 

leiden. Deze overgangsmaatregel eindigt 

op 1 januari 2009! Daarna wordt men 

pas AI volgens het gekende stramien binnen 

de NELOS/VTS-opleiding. 4*Duikers die de 

APBO reeds met succes hadden gevolgd 

werden onmiddellijk Assistent-Instructeur. 

Zij moesten alleen een aanvraag indienen 

en een kopie van hun diploma APBO bijvoegen. 

Ondertussen hebben we - tijdens 

de overgansmaatregel - al 519 erkende Assistent-Instructeurs! 

inhoud van de bijscholing 

Als we het hebben over lesgeven, duikt onvermijdelijk 

de term didactiek op. Eigenlijk 

komt het hier gewoon op neer: didactiek is 

het analyseren, voorbereiden, uitvoeren en 

evalueren van onderwijs. Concreet betekent 

dit voor ons: “Hoe kan ik aan een leerlingduiker 

het best, het meest efficiënt en op de 

aangenaamste en veiligste wijze een opleiding 

sportduiken geven?”. Guy Bosmans, 

sinds jaren VTS-docent, heeft in alle regio’s 

van de NELOS deze bijscholingen gegeven 

aan de geïnteresseerde kandidaten. Hij 

heeft hier een prachtige job verricht. Als er 

nu zoveel 4*D op een verantwoorde manier 

kunnen overstappen naar AI, dan is dat ook 

grotendeels zijn verdienste! Hij kan als geen 

ander de essentiële bouwstenen van de didactiek 

aan de man (vrouw) brengen. 

laatste kans 

Waarschijnlijk hebben sommige 4*Duikers 

de boot gemist wegens allerhande omstandigheden. 

Daarom zijn wij akkoord om nog 

één sessie in te richten die zal doorgaan op 

vrijdag 6 juni 2008 om 19.30 uur in het Duikershuis 

te Mechelen. De inschrijvingsformulieren 

zullen naar alle clubsecretarissen 

worden gestuurd. Geïnteresseerden kunnen 

ze dus daar opvragen. n 

Tekst: John Remue, Voorzitter Duikonderricht, 

en Guy Bosmans, 3*I en VTS-docent 

68 


Sprokkels 

Spitssnuitdolfijn 

gestrand 

Op zaterdag 19 januari 2008 spoelden 

twee walvisachtigen aan op het strand 

van Sangatte nabij Calais, Noord-Frankrijk. 

Een moederdier van 4,70 m was 

dood. Het vermoedelijke jong is na pogingen 

om het terug naar zee te begeleiden 

ook gestorven, maar het dreef 

met het opkomende tij terug in zee. Het 

is mogelijk dat het één van de volgende 

dagen toch nog aanspoelt. 

Belangwekkend aan deze stranding 

is dat het een soort betreft die in het 

oostelijke deel van het Kanaal en in 

de Noordzee zeer zelden voorkomt, en er 

zeker niet thuis hoort. Het gaat hier om de 

gewone spitssnuitdolfijn of Mesoplodon 

bidens. 

Spitssnuitdolfijnen leven in de oceanen en 

diepe zeeën, waar ze hun voedsel zoeken tot 

op enkele kilometer diepte. Van de meeste 

soorten is heel weinig gekend, hoewel ze 

tamelijk groot kunnen worden. De laatst 

bekende stranding van een spitssnuitdolfijn 

in België dateert van 9 oktober 1972, toen 

eveneens een moederdier en haar vermoedelijke 

jong aanspoelden. 

De BMM werd door Franse collega’s gewaarschuwd 

en de BMM-specialisten 

Thierry Jauniaux en Jan Haelters onderzochten 

het dier al ter plaatse. Ze maakten 

met de lokale verantwoordelijken van de 

Franse organisatie OCEAMM (tussenkomstnetwerk 

voor strandingen) afspraken 

over het verdere onderzoek van het 

kadaver. Het KBIN (BMM) heeft met het 

Franse tussenkomstnetwerk 

voor strandingen en met het 

Centre de Recherche sur 

les Mammmifères Marins, 

La Rochelle, een overeenkomst 

afgesloten voor de 

samenwerking bij het onderzoek 

van gestrande dieren. 

Het transport van het 

dier werd gecoördineerd 

door de federale overheidsdienst 

Leefmilieu, in samenwerking 

met de Civiele 

Bescherming. 

De autopsie die op 21 en 22 januari uitgevoerd 

werd door Thierry Jauniaux, samen 

met leden van OCEAMM, de Universiteit 

Luik en wetenschappers van het KBIN 

(BMM), moet duidelijkheid brengen over 

de karakteristieken van de soort, maar ook 

over de mogelijke doodsoorzaak van de 

walvis. n 

Tekst: BMM/UGMM/MUMM - 

www.mumm.ac.be 

Foto’s: Jan Haelters, KBIN (BMM) 

BMM & KBIN 

De Beheerseenheid van het Mathematisch 

Model van de Noordzee 

(BMM) is een departement van het 

Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen 

(KBIN). 

Advertentie 


Sprokkels 

Apothekers mogen 

sportadvies verlenen 

Apothekers kunnen binnenkort een specifieke opleiding 

volgen in voeding en sporttraumatologie. De 

opleiding stelt hen in staat sportadvies te verlenen 

aan hun klanten en kadert in het project Adviespunt 

Sport. De bedoeling is dat de apothekers hun 

patiënten nadien raad geven, hen begeleiden en de 

meest geschikte sport helpen kiezen en hen indien 

nodig een arts aanbevelen. 

De vorming werd uitgewerkt door 

professor Peers (Gasthuisberg Leuven) 

en dokter Castiaux (UCL), beiden 

gespecialiseerd in sporttraumatologie, 

en door een aantal voedingsdeskundigen. 

Daarnaast heeft ook tenniscoach Carlos 

Rodriguez zich aangesloten bij het initiatief. 

Meer dan 700 apothekers schreven 

zich al in voor de opleiding. 

stijgende vraag 

naar begeleiding 

De initiatiefnemers willen met het project 

inspelen op de stijgende vraag naar begeleiding 

van apothekers. Met meer dan 80 

contacten per dag is de apotheker de meest 

geraadpleegde gezondheidsspecialist voor 

allerlei gezondheidsproblemen. 

Het advies dat hij aan 

sportbeoefenaars moet 

geven, heeft vaak te 

maken met hulp bij het 

uitkiezen van bepaalde 

diëten, vitaminen en 

proteïnen maar ook met het opvangen van 

allerlei klachten in verband met kleine traumatologie 

zoals spierkrampen, peesontstekingen 

en spiervermoeidheid. 

“Het spreekt voor zich dat de apotheker niet 

de plaats gaat innemen van de echte specialist, 

arts, diëtist of kinesitherapeut. Het 

is eerder de bedoeling om op te treden als 

een gezondheidsspecialist die een gepast 

antwoord kan geven op de vragen van zijn 

klanten, hetzij door advies te verlenen of 

producten te verstrekken, hetzij door hen 

door te verwijzen naar de echte specialisten”, 

aldus de Algemene Farmaceutische 

Bond (APB). 

Apothekers die de opleiding hebben gevolgd, 

kunnen een speciaal daartoe ontworpen 

logo op hun deur of raam aanbrengen. 

n 

Tekst: MediNews 

Duikongeval 

in Peutie 

Ten huize Jos Henckens, lid van duikclub VVDC, deed zich op 

zaterdag 23 februari een echt duikongeval voor. Het slachtoffer, 

Roxanne, werd verwond door een omgevallen duikfles en 

diende afgevoerd naar de dichtstbijzijnde spoedopvang. 

Een snel maar degelijk onderzoek en een 

radiografie van het betreffende lidmaat 

wezen uit dat enkel de huid en de onderhuid 

waren beschadigd door de impact 

van de fles. Het gezwollen weefsel 

zorgde natuurlijk voor pijn waardoor het 

lidmaat niet belast kon worden. De huid 

was daarenboven door de druk opengesprongen. 

Een pijnstiller en de wondverzorging 

volgens de nieuwste technieken 

- via reiniging en vochtinbrengende gel 

- zullen de huid snel weer laten genezen. 

Met die goede vooruitzichten konden 

Jos en Roxanne weer huiswaarts keren. 

De NELOS-verzekering Arena wil evenwel 

niet tussenkomen in de dierenartskosten... 

voor Roxanne, de poes. n 

Tekst: Erik De Groef, secretaris VVDC 

Le nouveau 

Hippocampe 

est arrivé 

Het maartnummer van Hippocampe, het 

bondsblad van onze zusterliga LIFRAS, bezorgde 

ons een aangename verrassing. 

Een zevenkoppige redactieraad onder leiding 

van Marc Hiernaux zorgde voor een 

nieuwe lente in Hippocampe: 50 pagina’s 

interessante artikels over duikreizen, viering 

50 jaar BEFOS-FEBRAS, jeugdrubriek, 

nieuw materiaal, CMAS-nieuws, vinzwemmen, 

enz. en dit alles in fullcolour. 

De redactieploeg van onze Hippocampus, 

die ook gelooft in teamwork, wenst broer 

Hippocampe van harte proficiat met dit 

nieuwe begin. n 

De Hippo-redactie 

70 


Persbericht 

Publiceren én een reis 

naar Bonaire winnen! 

Wilde je altijd al je verhalen publiceren? Of ontdekt worden als 

fantastische fotograaf? Dat kan nu in de reportagewedstrijd op 

DuikeninBeeld.tv! En het mooiste is, je kunt er zelfs nog een fantastische 

reis naar Bonaire voor twee personen mee winnen! 

2008 is het jaar van de reportagewedstrijd 

op DuikeninBeeld.tv. 

Wij roepen je nu op om jouw reportage 

in te zenden! Een verhaal met foto’s 

en misschien zelfs een kort filmpje. Het 

onderwerp ligt voor de hand: duiken! Een 

duik in de plas om de hoek, een duikreis 

naar verre tropische of poolkoude oorden, 

een evenement, een persoon, de keuze is 

aan jou. Alles kan en mag, zo lang het maar 

met duiken te maken heeft. 

Je reportage bestaat minimaal uit tekst en 

foto’s, eventueel aangevuld met bewegend 

beeld. Natuurlijk, je mag het allemaal zelf 

doen, maar misschien is het wel leuker 

om het als team te doen. Iemand die leuk 

schrijft, maakt niet altijd de beste foto’s. 

Dat geldt andersom ook. 

Heb je geen fotograaf ‘bij de hand’ of zoek 

je iemand die een leuk verhaal kan schrijven 

bij jouw foto’s, dan kun je altijd een 

oproep doen op ons forum of andere fora. 

Er zijn ongetwijfeld mensen die het leuk 

vinden samen met jou kans te maken op de 

geweldige prijs die je met deze wedstrijd 

kunt winnen. 

Want een wedstrijd zonder prijs is geen 

wedstrijd. Wij hebben een heel bijzondere 

voor je: een reis voor twee personen 

naar Bonaire, beschikbaar gesteld door 

Bonaire Toeristenbureau en Bonaire Fun 

Travel, inclusief vlucht, accommodatie 

en duiken. Maar het is ook een prijs met 

een opdracht: op Bonaire ga je (als team) 

namelijk een duikgerelateerde reportage 

naar keuze maken. Deze zal groots wordt 

aangekondigd en gepubliceerd op DuikeninBeeld.tv. 

Tot en met 15 december 2008 kan je artikels 

binnenleveren. Alle inzendingen (mits deze 

voldoen aan de eisen) worden gedurende 

het hele jaar ook geplaatst op de website. 

Wie weet, win jij een reis naar Bonaire? 

Voor meer informatie en de voorwaarden: 

www.duikeninbeeld.tv n 

Tekst: Linda Ferwerda 

Foto: JP Bresser 

SCUBAPRO DAYS 

zilvermeer / mol - 17/18 mei 2008 

Scubapro Uwatec organiseert op 17 en 18 mei 

2008 de SCUBAPRO DAYS aan het Zilvermeer te 

Mol (België), in samenwerking met duikcentrum 

Atlantis. 

Tijdens dit weekend kan elke duiker, na inschrijving, de 

meeste van de Scubapro Uwatec duikartikelen gratis testen 

tijdens een echte duik in het Zilvermeer. Ook word je 

in de gelegenheid gesteld om alles te weten te komen over het 

uitgebreide productassortiment van Scubapro Uwatec. 

Reserveer je deelname bij je vertrouwde Scubapro Uwatec Dealer. 

Je inschrijving zal persoonlijk bevestigd worden. 

Op www.atlantis-vzw.be vind je meer informatie betreffende 

het duikcentrum. 

Tekst: Guy Nekkebroek 

Foto: Ireen Loots 

Ook Scubapro Uwatec duikcomputers kan je komen uittesten. 


Webdiving 

Drijvende 

vuilnisbelten 

Voor ik aan mijn dagelijkse migratie naar Brussel begin, 

lees ik meestal de krant van gisteren. Zo botste ik op 

donderdag 7 februari op een artikel dat me sterk verontrustte. 

Door een eigenaardig samenspel van 

stromingen bestaan er blijkbaar twee 

gebieden in de Grote Oceaan waar 

het meeste vuil van over de hele wereld 

naar toegebracht wordt. Deze gebieden vormen 

een soort van gevangenis voor dingen 

die aan het oppervlak drijven. M.a.w. als 

we iets in zee gooien dan is de kans groot 

dat het na jaren rondzwerven terecht komt 

in één van die twee mondiale vuilnisbelten. 

In die gebieden met een oppervlakte 

van 320 maal België drijft er naar schatting 

100 miljoen ton aan bijna onverwoestbaar 

afval rond. Drijven is niet echt het juiste 

woord, het is zweven op een diepte tussen 

0 en 10 meter. Als deze vuilnisbelten zich 

uitbreiden dan zullen we binnenkort naast 

nettechnieken ook moeten leren hoe we 

door een laag vuilnis moeten duiken. Verontrustend! 

Ieder wereldprobleem heeft zijn website 

en dus ook bovenvermelde verzamelingen 

van plastic. Op www.algalita.org vind je 

meer informatie over dit nefast verschijnsel 

en de mogelijke oplossingen. De Algalita 

Marine Research Foundation maakte van 

het bestuderen ervan een speerpuntactie. 

sQuba 

Iets anders dat rondzweeft tot op een diepte 

van 10 meter is de nieuwste wagen van het 

ontwerpbureau Rinspeed. Ja, het is de eerste 

wagen die zowel op de weg als onder water 

zijn mannetje weet te staan. Vroegere militaire 

exemplaren waren op de weg logge 

machines, maar deze auto is een echte sportbak. 

De ontwerper haalde zijn inspiratie uit 

de film ‘The Spy Who Loved Me’. Daarin 

reed geheim agent James Bond het water in, 

www.visiblebody.com 

iedere keer als het hem te heet onder de voeten 

werd. De auto was echter nep, want de 

scènes waren animaties. De auto sQuba van 

de Zwitserse autobouwer Rinspeed is een 

echte, luxe vierwieler die wordt aangedreven 

door elektromotoren. Hij biedt ruimte 

aan twee personen die, indien nodig, via 

ingebouwde ademautomaten lucht krijgen. 

Hoewel de auto maar maximaal tien meter 

diep kan duiken, is het toch een knap staaltje 

techniek. Jammer genoeg zijn er alleen foto’s 

beschikbaar op www.rinspeed.com. 

Ik wacht op een echte film. Op YouTube? 

veiligkijker 

In de vorige editie schreef ik over een aantal 

sites voor het aanbieden en kopen van 

duikmateriaal. Het probleem was hierbij 

dat als je iets zocht, je al deze sites moest 

bezoeken en napluizen. Een gewone zoekmachine 

gebruiken lukt niet echt aangezien 

deze geen onderscheid maakt tussen commerciële 

informatie en echte aanbiedingen. 

Onze zuiderburen hebben hierop iets 

gevonden: een zoekmachine die verschillende 

veilingsites afspeurt naar datgene wat 

je zoekt: www.veilingkijker.nl. Ondanks 

een aantal beperkingen een stap in de goede 

richting. 

Is er een Belgische webdesigner die ook zoiets 

gemaakt heeft? Graag een seintje. 

visible body 

Als duikers hebben we een speciale interesse 

in duikgeneeskunde. Daarbij is kennis van 

het menselijk lichaam zeer belangrijk. Toch 

is het niet gemakkelijk om juist dat plaatje 

te vinden dat toont wat je wil zien. Vanaf nu 

is dit niet meer waar. Wie vandaag de dag 

de menselijke anatomie wil bestuderen, of 

gewoon meer wil weten over ons lichaam, 

heeft een zeer flexibel studieobject tot zijn 

beschikking: www.visiblebody.com. Een 

prachtige site die het menselijk lichaam 

in beeld brengt zoals je het nog nooit zag. 

Deze site toont meer dan het skelet uit het 

biologielokaal. De site biedt een compleet 

en bovendien interactief driedimensionaal 

anatomisch model van de mens, met meer 

dan 1.700 anatomische structuren en alle 

belangrijke organen en systemen. Ik raad je 

aan om je te registreren op de site. Na activering 

moet je nog een veilig programmaa 

tje installeren ... even geduld uitoefenen tot 

alle onderdelen van het menselijk lichaam 

gedownload zijn. Daarna opent er zich een 

prachtige digitale trektocht door je lichaam. 

De moeite! 

schelpen 

Geïnteresseerd in de anatomie en de indeling 

van schelpen? Op www.shelldimension.com 

vind je een zeer mooie site over 

deze tak van het dierenrijk. Indien je er niet 

veel over weet, ontdek je er een compleet 

nieuwe wereld. Ook voor experts moet dit 

een mooie site zijn, maar deze appreciatie 

laat ik aan hen over. Opgepast, misschien 

verander je wel van hobby na bezoek van 

deze site. Laat de prijzen je echter niet in de 

verleiding brengen om van je duiken strooptochten 

te maken. Schelpen horen in de zee 

thuis! 

spel 

De groep Morcheeba bracht onlangs een 

nieuwe cd uit. Het album draagt de titel 

Dive Deep. Als promotiestunt hebben ze op 

hun website een spelletje geplaatst waarin je 

duikers moet redden. Het spelletje speel je 

via www.morcheeba.co.uk/divedeep/ 

game. Terwijl jij de duikers naar de oppervlakte 

probeert te krijgen, hoor je een nummer 

van de cd. Jammer genoeg begint het 

spel na een minuut te vervelen. Bezoeken en 

verder surfen. 

Na de vorige editie kreeg ik een aantal e- 

mail met tips binnen. Laat je niet ontmoedigen 

mochten je URL er deze keer niet 

bij zijn. Ze zijn zeker in de volgende webdiving 

aan de beurt. Kopje onder en blijf 

de goeie tips doorsturen naar Patrick.Van. 

Hoeserlande@advalvas.be. n 

Tekst: Patrick Van Hoeserlande 

72 


UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE 

- Alle kwaliteitsmerken 

- Vulstation 300 bar 

- Eigen hersteldienst 

- Verhuur duikmateriaal 

TE HUUR 

DEMONSTRATIE DUIKTANK 

- op wielen 

- L3m x B2m x H2m 

- met 5 vensters 80x100 cm 

- geleverd met filter en 

verwarmingssysteem 

PAUL DE WEERDT 

Welleweg 72 - 9320 Erembodegem 

Tel: 0475/73 25 74 

www.aqualand.be - info@aqualand.be 

Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 u 

DE ZEEMAN 

PRO nv 

PROFESSIONAL 

DIVING 

EQUIPMENT 

Waar service het 

belangrijkste 

produkt blijft! 

ELKE DAG TOT UW DIENST 

van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u 

zaterdag van 10u tot 18u 

DE ZEEMAN 

Jubellaan 54 - 2800 Mechelen 

Tel. 015/43.01.31 - Fax 015/43.01.35 

info@dezeeman.be 

www.dezeeman.com 


Lopende agenda 

Zie ook: http://wiki.nelos.be/index.php/Lopende_agenda 

April 2008 

20 Examen theorie 2*I 

23 Limiet inschrijving 2*I stage 

26 Watercolors 2008 

Cultureel Centrum ‘De Steiger’ 

Waalvest 1 - Menen 

Aanvang: 20.00 u 

27 Uitstap Commissie Biologie 

Thema: Bezoek aan het Zwin, 

gecombineerd met een strandwandeling 

Contactpersoon: Tiny Heremans 

016 22 56 98 - tiny@poseidon.be 

Mei 2008 

06 Herexamen theorie 2*I 

06 Cusus GND 

AVOS - zie Sectie Technisch Duiken 

11 Belgisch Kampioenschap Lange 

afstand 

Dominique André +32 477 47 69 92 

dominique.andre@euphonynet.be 

18 Voordracht 3*I 

Duikershuis 

25 Themaduik Commissie Biologie 

Thema: wieren 

Gastspreker: Olivier De Clercq 

Wemeldinge - Kleine Stelle - 10.00 u 



25 25e Zeevlooienmarkt 

Kastelein-Baljuwwijk, Elsene (Brussel) 

www.puces-nautiques.org 

infos@puces-nautiques.org 

0472 47 89 17 

25 NK 2008 en GK 2008 

Nederlands kampioenschap en 

Grevelingenkampioenschap fotografie 

nk_wedstrijd@hotmail.com 

Frans de Gronckel +31 318 525 828 

Juni 2008 

01 Examen 1*I/Initiator 

Module 1 

Duikershuis 10.00-12.00 u 

05 Cursus OW Fotograaf Niveau 2 

Locatie: Roeselare - 19.30 u 

Info zie Kalender WEVOS 

of http://users.telenet.be/peterryngaert 

06 Assistent-Instructeur 

Didactische opleiding 

Duikershuis - 19.30 u 

08 Wereld Oceaan Dag 

08 Zeelandflitsen (fotowedstrijd) 

Inschrijving: 8.30 u - Duikshop/café 

Octopussy 

Wemeldinge 

08 NK 2008 en GK 2008 

Nederlands kampioenschap en 

Grevelingenkampioenschap fotografie 

nk_wedstrijd@hotmail.com 

Frans de Gronckel +31 318 525 828 

12 Herexamen 1*I/Initiator 

Module 1 

Duikershuis 19.00-21.00 u 

15 XXIXe North Sea Challenge 

6 en 12 km in de Noordzee - 9.00 u. 

Reddingsdienst Cadzand (Nederland) 

NSSA - Maurice Hinsenkamp 

+32 2 375 65 91 of +31 117 39 24 19 

28 Proclamatie Zeelandflitsen 

Rumbeke-Roeselaere 

Juli 2008 

?? NELOS Jeugdsportkamp 

Carine Vankelst +32 11 25 52 60 

carivank@pandora.be 

September 2008 

06 Herexamen Duiker-Hulpverlener 

06 2e NELOS Wet Wheels Duikdag 

Zilvermeer te Mol 

Contactpersoon: Eric Reekmans 

eric.reekmans@pandora.be - 0496 82 92 12 

www.wet-wheels.be/WW-duikdag 

Commissie Duikers met een Handicap 

13 D-Dive-Day 

Oostende 

Verantwoordelijke: Inge Dekort 

sport@nelos.be 

14 Doortocht van het Albertkanaal 

Hasselt 

Karel Jordens +32 499 27 90 81 

karel.jordens@telenet.be 

15 Limiet inschrijving 1*I/Initiator 

Module 2 

21 Nelos Jeugdduikdag 2008 

Zilvermeer te Mol 

Meer info in de Hippo van juni 

21 Themaduik Commissie Biologie 

Thema: Winterdieren in de Oosterschelde 

en Grevelingen 

Gastspreker: Peter H. van Bragt 

zaal ‘De Stove’ te Stavenisse - 10.00 u 



21 Doortocht Schulensmeer 

Lummen 

Hugo Aerts +32 472 53 16 40 

28 Pre-pre-Zeestage 

AVOS en OVOS 

Den Osse (Grevelingen) 

Contact: secretariaat@avos.be 

www.avos.be - www.ovos.be 

Oktober 2008 

04 - 05 OVOS proevenweekend 

Scharrendijke (Grevelingen) 

Contactpersoon: John Maes 

johnmaes@compaqnet.be 

Inschrijving en accomodaties: 

Reine Vandenweghe 

Reine@zeelandnet.nl 

www.ovos.be 

05 BK OWH - Antwerpen 

Verantwoordelijke: Jurgen Debaveye 


05 Beker van het Zilvermeer 

Mol 

Karel Jordens +32 499 27 90 81 

karel.jordens@telenet.be 

12 AV College 3*I 

Duikershuis 

12 Pre-Zeestage 

Duikershuis 

16 Cursus OW Fotograaf Niveau 1 

Roeselare - 19.30 u 

Info zie Kalender WEVOS 

of http://users.telenet.be/peterryngaert 

26 Zeestage 

van 26/10 t.e.m. 30/10 

St.-Raphaël 

November 2008 

23 Examen 1*I/Initiator 

Module 2 

23 4e editie Apneufun 

‘t Strop te Gent 

24 Limiet inschrijving examen 3*I 

28 Voordracht Commissie Biologie 

Thema: Invasieve soorten in de 

Oosterschelde en de Noordzee 

Gastspreker: Tom Van England 

Roeselaere - 20.00 uur 



30 BK OWH - Antwerpen 

Verantwoordelijke: Jurgen Debaveye 


December 2008 

11 Herexamen 1*I/Initiator 

Module 2 

Duikershuis 

11 Post-Zeestage 

Duikershuis 

14 Mantaís Kerst en Champagneduik 

Gent - Blaarmeersen 

Inschrijven: ter plaatse t.e.m. 13.00 u. 

Info: roland.dekokere@skynet.be 

09 230 06 26 of 0472 255 832 

www.demanta.be 

21 XXIXe Noordzee Kerstzwemtocht 

6 km in de Noordzee - 9.30 u. 

Reddingsdienst Cadzand (Nederland) 

NSSA - Maurice Hinsenkamp 

+32 2 375 65 91 of +31 117 39 24 19 

Nitrox-opleidingen 

www.nelos.be/Technisch_Duiken.html 

Let wel: 

Controleer even of het evenement inderdaad 

wel doorgaat. De zetduivel speelt 

ons meer dan eens parten! 

En verder? Weet je van interessante 

evenementen of organiseer je zelf een 

activiteit die in onze Lopende Agenda 

kan worden opgenomen, stuur de gegevens 

vóór 15 mei 2008 aan: 

Ivo MADDER 

De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne 


74

Hippo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?