KREDO

ez gure araan mesede hari aintzat hartu beharrean, haien lana txartzat
jaa izan da, eta haiekin lakarriak hautsirik abiatu nahi izan dugu,
baina nara?
Azken zalan eda handaan hemen datzan auzia hau da: Guk, euskaldunak,
kakaturik gauden takian eta Histari unean, arbuia dezakegu
Mendebal guztian hedaturik eta anarturik den prosa egiteka maldea,
dakigularik, gainera, harrela jakatuz geure tradizia prapiaa arbuiatzen
dugula? Horretzaz Mitxelena jaunak zerbait esan zuen Arantzazuko
txastenean (1).
LAPEYRE-REN ORTOGRAFIA
Ortagrafiaren aldetik Lapeyre-ren liburuak berri aire bat duo Gaur
darabilgun artagrafiatik asa hurbil da.
Ortografiaren madernatasun hau hiru puntutan nabari da:
1) «ka», «ke», «ki», «ka», «ku» eta «ga», «ge», «gi», «ga»,
«gu» idazten du bed, zaharren «ca», «ca», «eu», «~a», «~a», «f;U»,
«que», «qui», «gue», «gui» baztertuz (2).
2) «V» letra baztertzen du, gehienetan behintzat.
3) Ez adberbiaa beti aditzetik aparte idazten duo
Euskal artografiaren histaria ez dago araina egina, eta harren erruz
askatan uste okerrak izaten ditugu. Berritzat jatzen diren gauzak, alegia,
ez ahi dira beti hain berri, eta berritasunaren asmatzaileak ere ez
dira guk uste ditugunak izaten.
1) Lehenbizika puntuari buruz hara zer dakigun: «ka», «ke»,
«ki», «ka», «km>; «ga», «ge», «gi», «ga», «gu» idazkera beti sainu
berbera adierazteka erabiltzea, eta, beraz, «e», «P>, «qu», «gue», «gui»
baztertzea, usaria hau Lapeyre baina lehen Iparraldean zabalduxea
daga.
Inehauspe kalanjeak Axularren 3. ediziaa atera zuen Baionan 1864.
urtean. Ortagrafia zaharra erabiltzen du; baina halaka esplikazia bat
ematera behartua balega bezala, hara zer diaen aitzinsalasean:
«Esquiribatceco araz ere bi hitz erran behar dugu, ceren batec guisa batera,
bertcec bertcera nahi bai~ten Axularena alda guen~an. - Oraico denboretan
euscaraz esquiriba~aile guehienec hautatu dute esquiribatceco molde bat euscarari
hobequi eta chuchenquiago dohacona. Baina esquiribatceco ara hura ezta oraino
12
(1) 1. MITXELENA, «Ortografia», Euskera (1968), 219 orriald.
(2) Haatik, tituluan Credo hitzaren «C» hori errespetatu duo