Problemy Oświaty i Wychowania

Problemy Oświaty i Wychowania
Agata Kukawka - magister filologii portugalskiej i pedagogiki
Wychowanie dwujęzyczne w portugalskim
kręgu kulturowym
Tematem mojego artykułu jest związek wychowania dwujęzycznego z portugalskim kręgiem kulturowym. Zdecydowałam
się pisać na ten temat, ponieważ interesuje mnie zarówno tematyka dwujęzyczności, jak i luzofonii.
Zdecydowałam się pisać na ten temat, ponieważ interesuje
mnie zarówno tematyka dwujęzyczności, jak i luzofonii.
Zainteresowania oraz wiedzę czerpię z faktu, iż jestem absolwentką
filologii portugalskiej oraz pedagogiki. Uważam ponadto,
iż dwujęzyczność w XXI wieku staje się na tyle powszechnym
i istotnym zjawiskiem, że zdecydowanie warto przyjrzeć się
bliżej tej tematyce. Wynika to z faktu, iż coraz więcej ludzi
emigruje za granicę, gdzie często nawiązuje związki z ludźmi innej
narodowości, czego efektem jest posiadanie dzieci. Urodzone
wówczas dzieci są już dwujęzyczne, a problemem jest ich dalsze
wychowanie.
“Podręczny słownik językoznawstwa stosowanego’’
uważa, że: ‘’dwujęzyczność jest to umiejętność posługiwania
się w celach komunikatywnych dwoma kodami językowymi’’. 1
Z kolei według Polańskiego dwujęzyczność jest to: ,,Posługiwanie
się na co dzień przez daną grupę społeczną dwoma różnymi
językami. Dwujęzyczność wytwarza się na terenach o mieszanym
składzie etnicznym. Konieczność współżycia na co dzień
zmusza przedstawicieli jednej narodowości do używania oprócz
swojego języka ojczystego również języka drugiej grupy’’ 2 .
Pojęcie dwujęzyczności, czy też wychowania dwujęzycznego,
zakłada współistnienie dwóch języków w życiu
jednego indywiduum. Dlatego najpierw należy zastanowić się,
jak należałoby zdefiniować te dwa języki. Tradycyjna opozycja
sprowadza się do przeciwstawienia języka ojczystego językowi
obcemu. Równolegle do pojęcia „język ojczysty” używa się
w literaturze przedmiotu terminów „język pierwszy”, „język dominujący”
czy „język silniejszy”, przy czym należy od razu podkreślić,
że nie należy tych pojęć traktować automatycznie jako
synonimów 3 .
Warto również przybliżyć potencjalnym czytelnikom
to, jak wygląda codzienne życie w Portugalii oraz podstawowe
informacje o tym kraju. Portugalia jest niewielkim krajem, który
znajduje się w południowo-zachodniej części Europy. Zamieszkuje
ją obecnie około 11 mln osób. Ponadto ze względu na to,
iż oddalona jest od Polski o około 4000 km zdecydowanie różni
się od naszej ojczyzny zarówno kulturowo, jak i klimatycznie.
Portugalczycy są zatem przyzwyczajeni do zupełnie innych
zwyczajów, temperatury czy sposobu obchodzenia świąt.
Aspekty te mają silny wpływ na to, jakie podejście
do wychowania prezentują Portugalczycy, a jakie Polacy. Z tego
wynika, że każdy z rodziców może mieć zupełnie inne podejście
do wychowania dzieci. Jest to spowodowane faktem, iż rodzice
byli wychowywani według określonego schematu, który mimowolnie
powtarzają, wychowując swoje dzieci. Niestety różne,
często sprzeczne, wizje wychowania dzieci mogą powodować
na przykład codzienne kłótnie między rodzicami, dziadkami
czy dziećmi. Rezultatem tego może być przykładowo niekorzystna
atmosfera w rodzinie lub inne codzienne, pozornie błahe
problemy.
Poniżej przytoczę przykładowe problemy, jakie mogą
wystąpić podczas dwujęzycznego wychowania dzieci:
1) swobodniejsze posługiwanie się wybranym językiem;
2) code-mixing;
3) code-switching;
4) trudność w komunikacji rodziców z dziećmi;
5) trudność w komunikacji dzieci z dziadkami;
6) utrudniony kontakt z rówieśnikami;
7) problemy w szkole;
8) dyskryminacja;
9) stres;
10) problemy w komunikacji między rodzeństwem;
11) język dominujący a język słabszy 4 .
Zalety dwujęzyczności:
- kiedy mówimy więcej niż jednym językiem, możemy swo-
STRONA
24