Installatie en Bouw BE 03 2021

3
INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIE&BOUW
installatieenbouw.be
NUMMER 3 - 2021
juni - juli
INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT
INSTALLATIEENBOUW.BE
De energietransitie in de
gebouwde omgeving
Ventilatie: een factor van formaat
in de strijd tegen Covid-19
Digitalisering in de
installatiewereld
INCLUSIEF HET VAKKATERN

Een bouwproject in
een aardgasloze regio?
Met het Primagaz propaannetwerk
sta je sterk!
Primagaz biedt via het propaannetwerk een budget- en
klantvriendelijke oplossing voor aardgasloze terreinen.
Lage installatiekost
Slechts één (ondergrondse of bovengrondse) gastank
volstaat voor het totale project, waardoor de
installatiekosten uiterst beperkt zijn.
Aparte meters, individuele facturen
Elke wooneenheid heeft een individuele gasmeter
en ontvangt een aparte verbruiksfactuur.
Energie zonder zorgen
Primagaz zorgt voor het onderhoud van de tank en
komt onmiddellijk bijvullen wanneer het automatisch
meetsysteem aangeeft dat de tankinhoud minder
dan 20% bedraagt.
Klaar voor de toekomst
Propaan stoot weinig fijnstof uit. Het propaannetwerk
is eveneens geschikt voor biopropaan, een 100%
duurzame oplossing.
Interesse?
Meer over onze propaannetwerken vind je op
www.primagaz.be/propaannetwerk

LETTERLIJK
ALLES IN HUIS
VOOR VENTILATIE
of
Systeem C
CO 2
gestuurde toevoer en
slimme zonale afvoer
Systeem D
Mechanische toe- en afvoer:
centraal of 2-zonesturing
DucoFlex
Compleet luchtkanalensysteem
met toebehoren voor de
ultieme garantie op een stille
en energiezuinige werking
Duco Start-Up service
Maximale ontzorging
van de installateur
We inspire at www.duco.eu

UITGAVE
3
VOORWOORD
Vertrouwen
​De bedrijven uit de sector van de duurzame en hernieuwbare energietoepassingen hebben een positief langetermijnperspectief, maar zien op
korte termijn een aantal hinderpalen en knelpunten. Dat blijkt uit de jaarlijkse sectorbevraging door Organisatie Duurzame Energie Vlaanderen
(ODE). Het verduurzamen van onze economie en onze samenleving is nodig en biedt enorme groeikansen voor de sector van de duurzame
economie. Maar op korte termijn spelen een aantal factoren deze positieve ontwikkeling sterk parten. Zo geven de respondenten van de
sectorbarometer aan dat ze veel potentieel zien in elektrische mobiliteit, diensten voor energieopslag en in flexibiliteit en vraagsturing.
Wat houdt hen dan tegen om dat potentieel volledig te benutten? Onder meer een gebrek aan gekwalificeerd personeel. Het is al jaren een
heikel onderwerp in de bouwsector. Ook in het panelgesprek van EnergyVille over de energietransitie in de gebouwde omgeving, waarover
u verderop in dit magazine een uitgebreid verslag leest, kwam dit onderwerp naar voren. “Zolang de bouwbedrijven massaal op zoek blijven
gaan naar goedkope werkkrachten uit Oost-Europa, als een soort one-stop-shop, zal er structureel niets veranderen. Dat fenomeen maakt het
meteen ook onmogelijk om de renovatiekost te verlagen, wat nochtans een vereiste is om de renovatiegraad op te krikken”, zei voormalig
Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck hierover.
Van alle duurzame sectoren zijn vooral de bedrijven in de PV-sector het meest onzeker, zo blijkt nog uit de sectorbarometer van ODE. De
negatieve publiciteit rond zonnepanelen, na het vonnis van het Grondwettelijk Hof over de terugdraaiende teller eind 2020, heeft daar
uiteraard een rol in gespeeld. Nochtans, zo bleek opnieuw uit het webinar van EnergyVille, zijn én blijven zonnepanelen een nuttige en
noodzakelijke investering in woningen. Het is zelfs haast onmogelijk (of niet realistisch) om de doelstellingen op vlak van renovaties te halen
zonder rekening te houden met zonnepanelen. Ook in windenergie en de sector van de warmtepompen – het gekende prijsverschil tussen
elektriciteit en gas blijft de sector duidelijk parten spelen – blijken bedrijven niet al te optimistisch gestemd. ODE pleit daarom voor stabiliteit
en transparantie in het regelgevend kader, en vooral: “Voor een langetermijnvisie van de overheid, die investeerders vertrouwen inboezemt.”
Duurzame technieken zijn immers onontbeerlijk als we de energietransitie willen doen slagen, maar er gaapt nog altijd een brede kloof tussen
ambities op papier en die daadwerkelijk omzetten in concrete daden. Want, vele mensen kunnen of willen een duurzame investering niet altijd
betalen. Niet iedereen heeft er de financiële middelen voor, maar minstens even belangrijk is dat de intrinsieke motivatie vaak ontbreekt. “We
investeren graag in een nieuwe keuken, badkamer of zwembad. Maar wanneer het om een duurzame investering gaat, wil men meteen weten
hoelang het duurt om de investering terug te verdienen en welke besparing ze oplevert”, klonk het op het panelgesprek van EnergyVille.
Verder staan we in dit magazine ook nog eens stil bij corona en de rol van ventilatie in de strijd tegen het virus. Vito organiseerde een webinar
waarin experten zich bogen over de vereisten waar een strijdbaar ventilatiesysteem aan moet voldoen. Eén ding staat vast: de ambitie moet
hoger. Viroloog Marc Van Ranst zei het al in Knack: “Er zijn al lang normen voor de luchtkwaliteit in gebouwen, maar niemand heeft ooit de
moeite gedaan om ze te behalen.” Een betere ventilatie wordt volgens hem dan ook “één van de zilveren randjes van deze coronawolk”, want de
professor vermoedt dat het onderwerp ook na de coronacrisis onder de aandacht zal blijven. Hopelijk kunnen ook de talloze installatiebedrijven
en fabrikanten in de sector er hun graantje van meepikken.
Veel leesplezier!
Filip Van der Elst

INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK,
HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT
COLOFON
Jaargang 9 • nummer 3 • 2021
Verschijnt 6 x per jaar
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Hertsbergsestraat 4
B-8020 Oostkamp
+32 50 36 81 70
info@louwersmediagroep.be
louwersmediagroep.be
EINDREDACTIE
Filip Van der Elst
REDACTIETEAM
Jolien Celis, Michel Charlier, Valérie Couplez,
Jeroen Debaere, Tim Janssens, Jeroen Schreurs,
Filip Van der Elst, Liesbeth Verhulst
10
BLADMANAGERS
Freddy Fierens
f.fierens@louwersmediagroep.be
Mathieu Noppe
m.noppe@louwersmediagroep.be
ADVERTENTIES
wetransfer.com
Onder vermelding van naam en project
traffic@louwersmediagroep.be
SECRETARIAAT
Lisa Gyselinck
Elke Kina
ABONNEMENTSPRIJS
Abonnementsprijs
België: € 54,00 per jaar excl. BTW
Buiten België: € 90,00 per jaar excl. BTW
ING: IBAN BE33 3631 9320 5246
BIC: BBRUBEBB
t.n.v. Louwers Mediagroep
o.v.v. Installatie & Bouw
Informatie over abonnementen:
+32 50 36 81 70
ADRESWIJZIGINGEN
Schriftelijk ten minste drie weken
voor verhuizing naar:
Hertsbergsestraat 4, B-8020 Oostkamp
OPZEGGINGEN
Indien twee maanden voor het verstrijken van de
abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van
opzegging is ontvangen, wordt het abonnement
automatisch met een jaar verlengd.
DOELGROEP
Installateurs verwarming, elektriciteit, sanitair, klimatisatie
en luchtbehandeling, leden van de VCB
Vlaamse Confederatie Bouw, BVA Bond van Vlaamse
Architecten, CIB Vlaanderen de Confederatie van Immobiliënberoepen
van Vlaanderen, ORI Organisatie
van Raadgevende Ingenieurs, Engineering- en Consultancybureaus,
opdrachtgevers, projectontwikkelaars,
abonnees, betrokken ministeries en diensten, provinciale
en gemeentelijke overheden en betrokken federale,
Vlaamse en regionale organisaties, facilitymanagers
bedrijven met eigen onderhoudsploeg, fabrikanten,
invoerders en groothandelaars uit de sector.
VORMGEVING/ART DIRECTION
+32 50 36 81 70
studio@louwersmediagroep.be
DRUKWERK
Drukkerij Hendrix, Peer
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd
zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder
bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar
beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen
enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.
Zij aan-vaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid
voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen
en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.
Nieuw distributiecentrum is troef voor klanten, werknemers én milieu 8
De troeven van een kwaliteitsvolle distributeur: hoogwaardige merken, snelle levering 10
Online bestelplatform voor installateurs 13
De Pen: Luc Mouton, Legionellapreventie-expert en zaakvoerder Aquaservices | Mouton 16
SANITAIR
13 28
Energiezuinige boilers voorkomen legionellagevaar 18
Onafhankelijke partner voor preventie en bestrijding van legionella 20
Zo geef je legionella geen kans 23
Nieuwe Jules Bordet Instituut is toonbeeld van hygiëne 26
Badkamerspecialist beloond voor innovatief voorwandsysteem 28
Ventilatie: een factor van formaat in de strijd tegen Covid-19 32
Ventilatiespecialist ondersteunt installateurs met perfect ingeregelde en kwalitatieve installaties 34
De gulden middenweg: vernieuwd luchtverdeelsysteem biedt alle voordelen van 63 en 75 in één slang 36
Elektronisch geregeld = efficiënt geleverd 38
VAKKATERN ELEKTROTECH 41

INHOUD
34 72
74 82
100
SOFTWARE
Meer dan enkel een ERP-pakket 72
‘Ik wil op de werf en bij klanten zijn, niet achter een computer’ 74
Nieuwe digitale manifolds voor de koeltechnieker 77
Een comfortgerichte totaaloplossing voor binnenklimaat 78
DUURZAME ENERGIE
Natuurlijk gevoel met frisse buitenlucht in kangoeroewoning 80
Coverbeeld: Testo
Coverbeeld Elektrotech: Rittal
‘Renovatiegolf kost al zeker 78 miljard euro’ 82
Hybride ketel: het beste van twee werelden 86
Compleet gamma luchtbehandelingskasten: voor elk project een oplossing 88
Groene transitie vraagt om hydraulische inregeling 91
Duurzaam verwarmen met (bio)propaan 94
Van componenten naar een totaalpakket: verwarmingsspecialist kiest voor geïntegreerde aanpak 96
Duurzaamheidsinspanningen op alle niveaus 98
Van geothermische energieopslag tot energy as a service 100
Blijf gratis en eenvoudig op de
hoogte van het laatste nieuws.
Volg ons op social media en meld
je aan voor onze nieuwsbrief!
installatieenbouw.be
Installatiepartners 103

Het distributiecentrum van Cebeo barst al enkele
jaren uit zijn voegen. Het bedrijf besloot daarom
om een nieuw centrum te bouwen in Doornik.
Nieuw distributiecentrum is troef
voor klanten, werknemers én milieu
Het distributiecentrum van Cebeo, verdeler van elektrisch en elektrotechnisch materiaal, barst al enkele jaren uit zijn voegen. Het bedrijf
besloot daarom om een nieuw centrum te bouwen in Doornik. Die vestiging zal voldoen aan de eisen van het BREEAM ‘Excellent’ niveau en een
verbetering betekenen voor klanten én werknemers.
Tekst Jeroen Schreurs | Beeld Cebeo
De grondwerken zijn onlangs gestart, de ruwbouw
fase begint na het bouwverlof. Als alles
vlot loopt, is de Doornikse vestiging operationeel
vanaf de lente van 2023. Het nieuwe gebouw
zal ongeveer 40.000 m² groot en 18 meter
hoog worden, waardoor het in volume ruim
verdubbelt tegenover het huidige centrum. En
door via het BREEAM-proces te werken, wordt
het ook een pak duurzamer. Om zo’n BREEAMcertificaat
te behalen, zet Cebeo natuurlijk in op
hernieuwbare energie. Het bedrijf streeft naar
maximale energieneutraliteit door enerzijds zelf
groene energie op te wekken en anderzijds zo
weinig mogelijk energie te verbruiken. Dat doet
het met onder andere zonnepanelen, geothermie
en het gebruik van duurzame materialen. Ook
het onderhoud van de installaties is een factor
bij BREEAM. Het stimuleert bouwpartners om op
lange termijn te denken, voor de hele levensduur
van een installatie.
Transport
“Maar het gaat om zoveel meer dan energie,”
zegt Wim Haemelynck, senior project manager bij
Cebeo. “BREEAM verplicht je om bij het begin van
je project al rekening te houden met alle aspecten
van duurzaamheid. Dat gaan niet alleen over
8 | INSTALLATIEENBOUW.BE

de opwekking en het duurzaam gebruik van je
energie, maar ook over afvalstromen, gezondheid
of een duurzaam transportplan. We bekijken
daarom ook hoe we elektrische wagens kunnen
stimuleren, en hoe we publiek transport en fietsen
zo aantrekkelijk mogelijk kunnen maken voor onze
werknemers. Ook dat is duurzaamheid.”
De nieuwe vestiging van Cebeo wordt daarom ook
strategisch ingeplant, aan het afrittencomplex
van de E403 en de E42. Alle verkeer voor Cebeo
zal rechtstreeks naar het industrieterrein worden
geleid, zodat de woonkernen in de buurt volledig
gevrijwaard blijven. Een geluidstudie heeft
uitgewezen dat de omwonenden op dat vlak geen
enkele hinder zullen ondervinden.
Regenwater en plastic afval
Het centrum in Doornik zal verder 200.000 liter
regen water kunnen stockeren om de toiletten te
spoelen. “Maar via BREEAM denk je toch ook weer
dat stapje verder,” zegt Haemelynck. “Zo zullen we
ook meer inzetten op lek detectie in een gebouwbeheersysteem.
Normaal merk je zo’n lek pas op
wanneer je water facturen drastisch stijgen. Als je dat
sneller opmerkt, kan je ook veel sneller handelen.”
“Verder willen er ook een punt van maken om
de hoeveelheid afval te reduceren. Dat betekent
niet enkel recycleren, maar ook: de afvalberg bij
de bron verkleinen. Nu gebruiken we nog veel
plastic zakjes voor onze producten: die worden
verzameld en komen samen in een doos terecht.
Dat is eigen aan onze processen. Door die voor
een deel te automatiseren, vermijden we die
hoop plastic en kunnen we ons verbruik met 80
tot 90 procent verminderen.”
Goed voor klanten en personeel
Die semi-automatisatie in het nieuwe centrum zal
ook het welzijn van de werknemers van Cebeo ten
goede komen. Haemelynck: “Ze zullen veel minder
zelf moeten heffen en goederen transporteren.
Dat is niet alleen ergonomisch beter voor onze
eigen mensen, ze hebben daardoor ook meer tijd
om goederen te picken en klaar te zetten voor
de klanten. Die kunnen op hun beurt daardoor
nog later hun bestelling plaatsen, tot ’s avonds
laat, met levering de dag erna. We zorgen ook
voor een betere klimaatregeling en ventilatie
en meer daglichtinval. Zo proberen we de
omgeving waarin onze mensen moeten werken
aangenamer te maken.” ❚
De nieuwe vestiging van Cebeo
wordt strategisch ingeplant, aan het
afrittencomplex van de E403 en de E42.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 9

De troeven van een kwaliteitsvolle
distributeur: hoogwaardige merken,
snelle levering
Sinds Fred Vanderbeke in 1983 Linum oprichtte als eenmanszaak, gericht op toebehoren voor koel- en vriesinstallaties, is er heel wat veranderd
in het bruisende bedrijf uit Kuurne. Linum Group telt vandaag de dag ca. 130 medewerkers, meer dan 6.800 klanten en een sterk gevarieerd
gamma, waardoor Linum Group intussen in uiteenlopende sectoren een sterke reputatie heeft opgebouwd. Kwaliteit op vlak van advies,
voorraad en service: dat zijn de drie cruciale pijlers waarop de werking van Linum Group is gebaseerd.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Linum Group
“We noemen onszelf graag distributeur in plaats van groothandel”, zegt
Robbie Naessens, Marketing Manager bij Linum Group. “We hebben
kwaliteits volle relaties opgebouwd met gerenommeerde kwaliteits merken.
Daar komt veel expertise, kennis en wederzijds vertrouwen bij kijken. Daarom
investeren we veel tijd in interne opleiding, zodat onze werknemers de
producten en de markt door en door kennen. Alleen zo kunnen ze deskundig
advies en degelijke service verlenen aan onze klanten.”
Linum Group bestaat dan ook uit verschillende onderdelen, elk met hun eigen
naam: Prihoda heeft naam gemaakt in de textielkanalen (airsocks), Fermod richt
zich op koelmeubelbeslag, en Plastibac is gespecialiseerd in kunst stof ladingdragers.
Linum Europe is – op Europees vlak – distributeur van non-food horeca
equipment, installatiematerialen voor koel- en vriestechnieken, air conditioningof
lucht verversingsinstallaties en grootkeukens. Onder de merk naam Alixo biedt
het bedrijf een aantal belangrijke HVAC-componenten aan, zoals muurkonzolen,
wand- & dakdoorvoeren, harde drainpipes, rubbersokkels en toebehoren.
Het gamma van Linum Europe blijft gestaag uitbreiden: Inoac, MaxiPro,
Rodigas, Armacell…, en sinds kort ook de condenswaterpompen van Sauermann.
“Daar mee bieden we nu deze producten van de drie grote merken op de markt
aan. Eerder hadden we al de toppers Blue Diamond Pumps en Aspen Pumps in
het gamma. Zo hebben we stilaan een vol wassen aanbod in de HVAC-markt”,
zegt Naessens.
Uitgebreide voorstudie
Linum Group wil dicht bij de klanten staan. Naessens: “Onze mensen op
de baan zijn te allen tijde beschikbaar voor onze klanten. We maken er een
gewoonte om desgewenst al voor de uitvoering zelf op de werf aanwezig
te zijn en besteden veel tijd aan de voorstudie. Dat is geen overbodige
luxe. Denk maar aan maatwerk, zoals de Prihoda airsocks of Big Foot
Systems, de stevige sokkels voor het veilig bevestigen van bijvoorbeeld
luchtbehandelingsgroepen op een dak. Hierbij mogen we niets aan het
toeval overlaten. De voorstudie houdt daarom rekening met bijvoorbeeld het
daktype, het maximaal toegelaten gewicht en de windbelastingen. Dankzij
onze jarenlange ervaring in de markt weten we hoe we onze klanten op de
juiste manier kunnen bijstaan. De installateur verwacht dat ook van ons: hij
waardeert een distributeur die de nodige berekeningen kan maken.”
Een andere bekommernis van de meeste installatiebedrijven, is de mogelijkheid
van een snelle levering. Daarom wil Linum Europe bovenal een voorraadhoudende
distributeur zijn. “Dat is ons paradepaardje. Het is ons streefdoel
elke standaardbestelling de volgende werkdag al bij de klant te leveren. Dat
is een ingrijpende logistieke operatie, maar onze organisatie laat toe om dit te
ambiëren.” Bovendien is het klantenbestand van Linum Europe bijzonder divers,
zegt Naessens: “We bedienen niet enkel de grote installatie bedrijven en grote
projecten. Ook de startende zelfstandige kan eenvoudig bij ons terecht.”
Stabiele en performante e-shop
Tijdens de coronacrisis heeft Linum Europe van de nood een deugd gemaakt:
de firma maakte gebruik van de verplichting om meer vanop afstand te werken
om de webshop op punt te stellen. “Deze is nu nog stabieler en perfor manter
geworden. We mikken met onze e-shop op een complete klantbeleving, zodat
de klant op een snelle en eenvoudige wijze kan bestellen wat hij nodig heeft”,
aldus Naessens. ❚
Onder het merk Alixo lanceert Linum haar eigen professionele
installatietoebehoren, zoals rubberen sokkels voor buitenunits,
dakdoorvoeren, muurkonzolen en onderhoudsproducten.
In de webshop van Linum Europe vindt de installateur
een compleet aanbod voor zijn dagelijkse HVAC- en
koeltechnische installaties. (Beeld: Gerald Van Rafelghem)
10 | INSTALLATIEENBOUW.BE

‘Onze logistieke organisatie
is erop gericht een bestelling
de volgende werkdag al bij
de klant te leveren’
Alle bestellingen vertrekken in Same-Day-Dispatch vanuit het centrale
Linum Group distributiecentrum te Kuurne (Beeld: Klaas Verdru).
INSTALLATIEENBOUW.BE | 11

INNOVATIE EN DUURZAAMHEID LIGGEN AAN DE BASIS VAN DIGITALISERINGSPROJECT
ONLINE BESTELPLATFORM
VOOR INSTALLATEURS
JAGA, de Belgische innovatieve speler op gebied van verwarmings-, koelings- en ventilatiesystemen, kiest met de lancering van een online
bestelplatform resoluut voor innovatie. Belgische installateurs kunnen voortaan - 24/24 en 7/7 – rechtstreeks de nodige materialen bestellen.
Door de uitrol van deze webshop, op basis van SAP Commerce Cloud, positioneert JAGA zich als digitale pionier in een eerder ‘klassieke’ sector.
Tekst en beeld Jaga
Stijn De Beuckelaer, Managing Director bij SAP
België & Luxemburg: ‘Investeren in digitalisering
biedt een bedrijf een solide basis voor de toekomst.’
Innovatie en creativiteit lopen als een rode draad
doorheen JAGA. Ook op gebied van bedrijfsvoering
wordt voort durend bekeken op welke
manier processen kunnen geoptimaliseerd worden.
De digitalizering van het bestel proces is
de eerste stap in een groter project. Met de
transitie naar een online verkoops kanaal zal JAGA
sneller en efficiënter orders kunnen verwerken.
Installateurs en distributeurs zullen boven dien
nog beter begeleid worden.
Extra servicekanaal
“Met de ontwikkeling van onze eigen B2B
webshop willen we Belgische installateurs een
extra servicekanaal aanbieden” zegt Jan Kriekels,
CEO van JAGA. “Niet alleen kunnen ze altijd op
het online verkoopskanaal terecht, ook buiten
Met de transitie naar een online verkoopskanaal zal JAGA sneller en efficiënter orders kunnen verwerken.
de werkuren, het platform geeft ook meteen aan
welke toebehoren zoals installatie-onderdelen
bij hun bestelling hoort. Op die manier kunnen
ze optimaal aan de plaatsing beginnen en zijn
ze zeker alles bij de hand te hebben. We streven
ernaar om, binnen de 12 maanden, de helft
van onze jaaromzet via het online platform te
genereren en om de manuele orderverwerking
met 50% terug te schroeven.”
De ingebruikname van het online verkoopskanaal
levert ook een aanzienlijke tijdswinst op. De
verwerkings tijd van de orders is met 60% verminderd.
Hier door hebben mede werkers van JAGA
meer tijd om zich te focussen op hun klanten.
Professionele klanten zullen nog beter begeleid
worden en het plaatsen van de juiste bestelling
wordt gemakkelijker. Dit alles draagt ook bij tot
snellere leveringstijden. ❯
INSTALLATIEENBOUW.BE | 13

Spits je oren goed.
Ok, je bent één en al oor...
Ga naar www.ithodaalderop.be en ontdek alle voordelen van onze
vijfde generatie bodemwater warmtepomp. Met zijn vernieuwd
design en Plug & Play installatie is de WPU 5G geruisloos en heeft
hij het hoogste rendement van alle verwarmingssystemen die
vandaag te verkrijgen zijn. Je hebt het goed gehoord!

De digitalisering van het bestelproces heeft
bovendien een belangrijk, duurzaam effect dankzij
een aanzienlijke vermindering van papierverbruik.
Voor de ontwikkeling van het online plat form
koos JAGA voor SAP partner Digitalum* en SAP
Commerce Cloud. “Het was een boeiende uitdaging
om de product catalogus van JAGA te
ver talen in een online verkoops kanaal” zegt
Diederik Bots, CEO Digitalum. “De resul taten
spreken voor zich. Naast de belangrijke tijdswinst
zorgt de automatisering van het bestelproces
ook voor een grote nauw keurigheid van
de data, tot 99,5%. Klanten bij JAGA hebben de
keuze uit ongeveer 5 miljard mogelijke varianten
binnen een uitgebreid gamma producten en
opties. Het efficiënt beheren daarvan is dan ook
uiterst belangrijk.”
Klanten bij JAGA hebben de keuze uit ongeveer
5 miljard mogelijke varianten binnen een
uitgebreid gamma producten en opties.
Innovatie en technologie
versterken elkaar
“We zijn trots op het feit dat een innovatief
Belgisch bedrijf zoals JAGA voor SAP kiest als
partner voor zijn digitaliseringsprojecten” zegt
Stijn De Beuckelaer, Managing Director bij SAP
België & Luxemburg. “Investeren in digitalisering
biedt een bedrijf een solide basis voor de
toekomst. Het digitale project dat JAGA heeft
opgestart, illustreert hoe innovatie en technologie
elkaar alleen maar versterken.”
"Dankzij het inzetten van technologie kunnen
we een heleboel zaken efficiënter aanpakken.
De optimalisatie van onze processen stopt hier
nog niet. We blijven samen met onze partners
innoveren. Innovate or Die!” besluit Jan Kriekels.
*De integratie tussen het SAP Commerce platform
en het ERP systeem wordt uitgevoerd door SAP
Partner Canguru. ❚
‘Naast de belangrijke
tijdswinst zorgt de
automatisering van het
bestelproces ook voor een
grote nauwkeurigheid van de
data, tot 99,5%’
INSTALLATIEENBOUW.BE | 15

De Pen
16 |
INSTALLATIEENBOUW.BE

De Pen
Luc Mouton,
Legionellapreventie-expert en zaakvoerder Aquaservices | Mouton
HET ONTWERP VAN NIEUWE
LEGIONELLAVEILIGE INSTALLATIES:
EEN UITDAGING!
De Vlaamse wetgeving op het gebied van legionellapreventie – ook wel bekend als de BBT (Best Beschikbare
Techniek – krijgt een update. Dat wordt tijd, want de BBT dateert van 2007 en is in 2018 herzien.
Het Ministerieel Besluit stelt een nieuwe Werkgroep Legionellapreventie Vlaanderen aan, om nieuwe
technieken te screenen en voorstellen te doen voor installatie-ontwerpen die voldoen aan de BBT. Als
expert op het gebied van legionellapreventie ben ik voor deze werkgroep. Samen met andere experts
mag ik advies uitbrengen voor de BBT. Ik vind het mooi dat we daarmee aan de slag gaan. Eigenlijk moet
de wetgeving regelmatig opnieuw bekeken worden door onafhankelijke experts. Nieuwe technieken
zorgen voor nieuwe inzichten in het brede spectrum van legionellapreventie: van staalname tot analyse
en van risico-analyse tot spoelen.
Ik wil me binnen de werkgroep hard maken voor het ontwerp van deugdelijke sanitaire plannen bij nieuwbouw. In
mijn dagelijkse praktijk zie ik op te veel locaties dat problemen met legionella voorkomen hadden kunnen worden
door sanitaire plannen te evalueren en controleren vóór de uitvoering. Dat scheelt ook in de kosten. De eenmalige
meerkosten vooraf zijn een goede investering als u het vergelijkt met de herhaaldelijke kosten én tijd die gemoeid
is met het oplossen van legionellaproblemen. De problemen keren steeds terug, omdat de oorzaak eigenlijk ligt in
het ontwerp van de sanitaire installatie. Bijvoorbeeld omdat een koudwaterleiding onverhoopt langs een warme
leiding is gelegd.
Een ander onderwerp waar ik me hard voor wil maken, is legionellapreventie bij energiebesparende technieken.
Energiezuinig werken versus een legionellaveilige zonneboiler- of warmtepompinstallatie: daar moet echt veel meer
aandacht voor komen. Het zo laag mogelijk afstellen van de temperatuur is energiezuinig, maar kan een gevaar
vormen voor de veiligheid. Want tijdens een bewolkte week kan de watertemperatuur blijven steken op 45 graden
Celsius: de ideale omgeving voor de groei van met name gevaarlijke legionellabacteriën. En het uitvoeren van de
juiste beheersmaatregelen om de risico’s te voorkomen, blijkt niet eenvoudig. Ook niet als u denkt dat alles wel goed
zit, omdat de installatie automatisch thermisch desinfecteert. Gelukkig zien we ook op dat vlak dat de nieuwe technieken
een uitkomst bieden. Wie vandaag de dag een zonneboiler aanschaft, heeft de mogelijkheid om te omzeilen
dat de watervoorraad in de zonneboiler gebruikt moet worden als douche- of drinkwater.
Verder krijg ik dagelijks klantvragen over de heropstart na het versoepelen van de coronamaatregelen. Tijdens de
sluiting stond de temperatuur van de warmwaterinstallatie lager en de circulatiepomp uit. Om weer veilig op te
starten, zijn beheersmaatregelen nodig, zoals spoelen en het testen van de drinkwaterkwaliteit. Goed nieuws: voor
deze en andere adviesdiensten die gaan over de waterkwaliteit en legionellapreventie heb ik een goede partner
gevonden in Eurofins C-mark België.
Naast onderzoek, kan men in het vervolg ook bij Eurofins C-mark België terecht voor allerhande advies en ondersteuning
op het gebied van drinkwater, putwater, zwemwater of koeltorenwater. Wij bieden voortaan één aanspreekpunt
voor alle vraagstukken op het vlak van waterkwaliteit en waterveiligheid, ook in relatie tot voedingsmiddelen. Ook
kan de zorg voor legionellapreventie volledig, of in delen, aan Eurofins toevertrouwd worden.
Ik ben blij dat de adviesdiensten van mijn bedrijf met deze one-stop-shop nu worden beheerd door een internationale
partner, met bovendien een breder pakket aan analyses en diensten. Ondertussen kan ik mij focussen op
keuringsactiviteiten voor drinkwater en rioleringsinstallaties. Mijn collega’s en ik houden u graag op de hoogte! ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 17

THEMA SANITAIR
Itho Daalderop verrijkt haar lange traditie
altijd weer met vernieuwende producten, om
iedereen gezondheid en comfort te schenken
op een duurzame en energiezuinige manier.
Energiezuinige boilers voorkomen
legionellagevaar
Warm water is de bron van alle leven. Ook van potentieel gevaarlijk leven zoals de legionellabacterie, die legionellagriep en veteranenziekte
veroorzaakt. Als pionier in boilers besteedt Itho Daalderop uiteraard de nodige aandacht aan veiligheid. De binnenklimaatspecialist beschermt
gebruikers efficiënt tegen legionellabesmetting. En dat op een bijzonder energiezuinige manier.
Tekst en beeld: Itho Daalderop
Wat is legionella?
Legionellabacteriën, meestal de Legionella
pneumo philla, zijn de oorzaak van legionellose.
Deze infectie ziekte tast de lucht wegen en de
longen aan. Er bestaan twee varianten: de
legionella griep en de veteranen ziekte. Deze
laatste dankt haar naam aan haar ont dekking
tijdens een legionellose-uitbraak bij oud-strijders
in Amerika in 1976.
Meestal geeft legionellose een paar dagen
milde griepachtige symptomen en een hoest,
en geneest de ziekte zonder behandeling. De
veteranenziekte kan echter evolueren tot een
longontsteking, mogelijks met dodelijke afloop.
Er bestaat geen vaccin tegen legionellose, maar
de ziekte is gelukkig goed behandelbaar met
antibiotica. Natuurlijk is voorkomen altijd beter
dan genezen …
Zo voorkom je legionellabesmetting
De legionellabacterie leeft in zoet water en groeit
bij temperaturen tussen 20 en 50 °C, vooral
als het water lang stilstaat. Je kan legionellose
oplopen als je de bacterie inademt via aerosolen:
minuscule waterdruppels die ontstaan bij verneveling,
bij voorbeeld in een douche, sauna,
bubbelbad of bij gebruik van een tuinslang,
hogedrukreiniger of luchtbevochtiger.
Je doodt de bacterie door water op te warmen tot
55 °C of meer. Je kan ze ook wegspoelen met koud
water. Volg deze tips om legionellabesmetting
thuis te voorkomen:
• Let erop dat het water in je boilervat altijd
minstens 55 °C is wanneer je het aftapt.
• Laat je drinkwaterinstallatie en -leidingen
alleen aanpassen door een vakman.
18 | INSTALLATIEENBOUW.BE

SANITAIR THEMA
• Als je langer dan een week niet thuis was, laat
dan bij je thuiskomst aan elke kraan 1 à 2
minuten lang het water stromen en dompel je
douchekop onder in koud water.
• Reinig apparaten die water vernevelen of
sproeien regelmatig en ververs na een week
stilstand het water dat erin zit.
• Heb je een zwembad, plaats dan een filter die
legionellabesmetting voorkomt.
Energiezuinig legionella bestrijden
Itho Daalderop ontwikkelt en produceert
elektrische boilers sinds 1932, en al drie decennia
lang boilervaten voor warmtepompen. Als pionier
in boilers en voorvechter van een comfortabel,
gezond en energiezuinig binnenklimaat besteedt
de fabrikant uiteraard de nodige aandacht aan
legionellapreventie. Het eigen R&D-team van de
onderneming zoekt hiervoor ook steeds verder
naar de energiezuinigste methode. Een voorbeeld:
In de meeste boilervaten op de markt zit een
spiraal die de hele boiler opwarmt. Aangezien
warm water stijgt, is de temperatuur onderin deze
vaten altijd lager dan bovenaan. De temperatuur
bovenin moet maar liefst 67 °C bedragen om
onderaan een watertemperatuur van 55 °C te
garanderen, de temperatuur die vereist is om de
legionellabacterie te doden.
De warmtepompboilervaten van Itho Daalderop
daarentegen werken met een gepatenteerde
technologie: injectie en aftapping gebeuren op
meerdere lagen, gestuurd door sensoren en volgens
de behoefte. Het resultaat? In deze boilervaten
moet het water niet verwarmd worden tot 67 °C,
maar slechts tot 55 °C om legionella te bestrijden.
En dat levert een fikse energiebesparing op.
‘In deze boilervaten moet het water niet
verwarmd worden tot 67 °C, maar slechts
tot 55 °C om legionella te bestrijden’
Groene energie in de strijd
Itho Daalderop definieert al jaar en dag de
marktstandaard op het gebied van boilers. De
fabrikant lanceerde recent de revolutionaire Green
Energy Smartboiler. Net als zijn voorganger, de
Smartboiler, beschikt dit nieuw warmwater toestel
over zelflerende technologie: de boiler past de
opwarm tijden aan de gebruikers gewoontes
aan zodat hij niet nutteloos water opwarmt
wanneer het niet gebruikt wordt. Dat levert een
energie besparing van 10% op tegenover een
klassieke elektrische boiler. Als de gebruiker eens
onverwachts warm water wil, zorgt de boostfunctie
er instant voor.
De Green Energy Smartboilers gaan bovendien
slim om met zonne- en windenergie. Ze
communiceren met het energienet om te weten
wanneer er over capaciteit aan groene energie
is. Op dat moment benutten ze de groene
stroom overschotten om het water tussentijds
op te warmen tot hoge temperaturen. Zo doden
ze de legionella bacterie én dragen ze bij tot
het balanceren van het energie net, een van
de grootste uitdagingen voor een fossiel vrije
toekomst met hernieuwbare energie.
De Green Energy Smartboilers doden de legionellabacterie én dragen bij tot het balanceren van het energienet
Deze laatste productontwikkeling bewijst dat de
fabrikant met een eigen R&D-team sterk inzet
op innovatie. Itho Daalderop verrijkt haar lange
traditie altijd weer met vernieuwende producten,
om iedereen gezondheid en comfort te schenken
op een duurzame en energiezuinige manier. ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 19

THEMA SANITAIR
Onafhankelijke partner voor preventie
en bestrijding van legionella
Voorkomen is beter dan genezen. Zeker als het over legionella gaat. De bacterie vindt zijn gastheer via aerosolen, kleine waterdruppeltjes die
ontstaan in bewegend water. Logisch dus dat het voor zwembaden en (openbare) douches extra uitdagend is om deze ongenode gast buiten te
houden. Aquadomo begeleidt zwembadbeheerders bij de preventie, controle en bestrijding.
Tekst en beeld Aquadomo
In 1999 eiste de eerste legionella-uitbraak in
Vlaanderen 5 doden in Kapellen. Kort nadien – in
2001 om precies te zijn – ont stond Aquadomo als afdeling
van water beheers maatschappij FARYS. Hun
missie? Derge lijke rampen in de toe komst helpen
voor komen. Van daag doet Aquadomo meer dan
enkel legionella bestrijding. Het blijft even wel de
belang rijkste functie in hun dage lijks taken pakket.
Van advies en preventie tot waterbehandeling.
Extra aandacht na COVID-19
Door de geldende coronamaatregelen zijn heel wat
zwem- en sportcomplexen al lange tijd gesloten.
Dat heeft een impact op de waterkwaliteit in
sanitaire installaties. Legionella-expert Xavier
De Wintere van Aquadomo legt uit: “Stilstaand
water in de leidingen kan onder andere lood,
koper, ijzer en zink opnemen. Tegelijk vormt zich
aan de binnenkant van de leidingen een biofilm,
waar microbes zoals de legionellabacterie zich
graag nestelen. Bij de heropstart is het daarom
belangrijk het water te verversen en de kwaliteit
ervan nog nauwgezetter te monitoren.”
‘Legionellabeheer in
alle eenvoud’
Als proactieve partner maakt Aquadomo zijn
klanten nu al attent op deze uitdaging en vraagt
om staalnames tijdig in te plannen. Het duurt
namelijk een tweetal weken voor de resultaten
bekend zijn. “Het grote voordeel: we geven niet
alleen aan wanneer er een probleem is, we
komen ook meteen met de nodige oplossing. We
voeren thermische en chemische desinfecties uit,
respectievelijk om de legionellabacterie te doden
of om meteen ook de biofilm te verwijderen.”
Recent voegde Aquadomo een online platform toe aan de dienstverlening.
Veilige tijdelijke oplossing
Tijdens de desinfectie zijn de waterinstallaties
tijdelijk niet bruikbaar. Soms komt dat erg
20 | INSTALLATIEENBOUW.BE

SANITAIR THEMA
ongelegen. Voor die gevallen heeft Aquadomo
legionellafilters. Door die aan de eindtappunten,
zoals douches, te plaatsen, is het water veilig
bruik baar voor de zwembadbezoekers. Een tijdelijke
oplossing, die evenwel erg praktisch voor de
dag komt. Wanneer de zwemmers zich nog even
moeten afspoelen bijvoorbeeld, zonder risico op
het inademen van schadelijke aerosolen.
De membraanfilters met een poriegrootte van
0,15 µm houden de legionellabacterie tegen
zonder al te veel druk weg te nemen. Ze filteren
ongeveer 5.000 liter water en zijn eenvoudig
vervangbaar. Hun discreet design in chroom en
wit valt bovendien niet op. Geen permanente
oplossing, wel een handige manier om in alle
veiligheid een periode te overbruggen tot een
grondige desinfectie kan plaatsvinden.
‘Via de digitale weg krijgt iedereen per e-mail
melding van wanneer hij of zij wat moet doen. De
beheersmaatregelen, analyseverslagen, foto’s, plannen
en tekeningen komen meteen in de cloud terecht.’
Als proactieve partner maakt Aquadomo zijn klanten nu al attent op het
risico van legionella en vraagt om staalnames tijdig in te plannen.
Handige app voor
controle en analyse
Recent voegde Aquadomo een online platform
toe aan de dienstverlening. Dat maakt de regelmatige
controles en vooral de registratie en
communicatie hiervan een pak eenvoudiger.
“Uiteraard nemen wij de controles, stalen en
opvolging met plezier voor onze rekening. Deze
app heeft onze eigen workflow aanzienlijk
verbeterd. Wie dit liever in eigen beheer doet,
kan dezelfde app gebruiken. Het systeem wijst
zichzelf uit. Het maakt komaf met de rompslomp
van vroeger: papieren logboeken bijhouden,
uitzoekwerk, het beheer opvolgen en zo meer”,
zegt Xavier nog. “Via de digitale weg krijgt
iedereen per e-mail melding van wanneer hij
of zij wat moet doen. De beheersmaatregelen,
analyseverslagen, foto’s, plannen en tekeningen
komen meteen in de cloud terecht. Geen zoekwerk
meer tussen papieren en altijd wettelijk in orde.
Zo eenvoudig kan legionellabeheer zijn.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 21

LANCERINGS-
ACTIE
01.04.2021 - 30.08.2021
Stay cool met het
nieuwe gamma Boschairconditioners!
Lanceringsactie
Refroidissement
A ++ + → D
Chauffage
A ++ + → D
50% korting op de inbedrijfstelling bij
aankoop van een Bosch-airconditioner
www.bosch-climate.be
*Deze actie loopt van 01/04/2021 t.e.m. 30/08/2021 bij de inbedrijfstelling van een Bosch-airconditioner (type Climate 3000i, Climate 5000i, Climate 5000 MS of Climate 5000 RAC)
door Bosch Climate Service. De korting is uitsluitend bestemd voor erkende installateurs. Niet cumuleerbaar met andere acties.
Vraag je inbedrijfstelling door Bosch Climate Service aan via 015/46 57 00 of via service.planning@be.bosch.com.

SANITAIR THEMA
ZO GEEF JE LEGIONELLA
GEEN KANS
‘Stilstaand water in leidingen moet
te allen tijde vermeden worden.’
Als water te lang in leidingen blijft staan, verhoogt de kans op legionella. Dit kan leiden tot een ernstige longontsteking, genaamd ‘veteranenziekte’.
Hou daarom de temperatuur van koud water onder controle door de leidingen en aftappunten regelmatig en onder voldoende druk te spoelen.
SCHELL ontwikkelt en produceert hoogwaardige kranen voor douches, wastafels en toiletten. Met het SWS-watermanagementsysteem worden
alle elektronische kranen in een gebouw gekoppeld en aangestuurd, zodat ze tijdig onbemand gespoeld worden.
Tekst Johan Debaere, Filip Van der Elst | Beeld SCHELL
Bacteriën bestaan net zolang als de mensheid,
maar legionella’s kennen we nog niet zo heel
lang. Het zijn bacteriën die bijna altijd in kleine
hoeveelheden in water aanwezig zijn. Als de
concentratie ervan beperkt blijft, is er geen vuiltje
aan de lucht. Maar bij een hoge concentratie
schuilt het gevaar om de hoek. Als we die bacteriën
dan bijvoorbeeld bij het douchen samen met
aerosol inademen, kunnen ze de zogenaamde
veteranenziekte, een vorm van legionellose,
veroorzaken. Dat is een ernstige longontsteking,
die gekenmerkt wordt door symptomen als
hoesten, spierpijn, koorts, kortademigheid en
hoofdpijn. Eén op tien overleeft de infectie niet. “In
sommige gevallen sterven mensen aan deze relatief
jonge zieke nog vooraleer de dokter een juiste
diagnose kan stellen. Het komt er dan ook op aan
om bij eventuele symptomen van longontsteking
en mogelijke blootstelling aan legionella zo snel
mogelijk een dokter te raadplegen,” vertelt Dr.
Peter Arens, de gerenommeerde hygiënespecialist
en expert op het vlak van legionella, die bij SCHELL
aan het hoofd staat van het productmanagement.
“Uit studies blijkt dat veteranenziekte het vaakst
voorkomt bij mannen en dat het aantal evenredig
met de leeftijd toeneemt. Alhoewel er steeds
meer technieken bestaan om de groei van de
bacteriën te voorkomen, blijven de cijfers in heel
Europa toenemen. Het is dan ook belangrijk om de
controles nog verder op te voeren.”
Zomermaanden
In welke omstandigheden kunnen de legionellabacteriën
zich vermenig vuldigen? Door de jaren
heen is duidelijk geworden dat stilstaand water in
leidingen, bijvoorbeeld tijdens vakantieperiodes
en recent ook tijdens de lockdown door covid-19,
ervoor zorgt dat de bacteriën zich in het drinkwater
overmatig vermenigvuldigen. Kranen worden in die
periodes onvoldoende gebruikt en ook het debiet is
ontoereikend, omdat er niet genoeg water door de
leidingen stroomt. Het wordt pas echt alarmerend
tijdens de warmere zomermaanden. Als er dan niet
genoeg gespoeld wordt, kan het koude water in de
leidingen te warm worden en zo een broeihaard
voor gevaarlijke bacteriën worden. ❯
INSTALLATIEENBOUW.BE | 23

MAANDAG 14:53
U COMBINEERT
OOK SERVICE
EN EXPERTISE?
Dirk Maes
Dag mr. De Smet, ik ben klant van uw
verwarmings bedrijf en ik heb een vraag voor u.
Piet De Smet
Hoe kan ik u helpen?
Dirk Maes
We willen onze mazoutketel vervangen en zoeken
een energiezuinige oplossing.
Piet De Smet
Ik bespreek het graag met jullie. Wanneer
past het?
VRAAG
DAN HET
MAZOUTEXPERT-
LABEL AAN
https://pro.informazout.be/nl/mazoutexpert
Het MazoutExpert-label, dat is…
Een garantie voor kwaliteit
• Uw vakkennis is uw trots
• U engageert zich om de beste service te bieden
Een gratis label
• Uw ervaring en deskundigheid worden in de verf gezet
• Een erkenning van uw uitmuntende klantenservice
Een betere visibiliteit
• Imago versterkend
• Klanten vinden gemakkelijk de weg naar u dankzij
de adressengids op www.informazout.be

SANITAIR THEMA
‘Via een watermanagementsysteem kunnen
alle verbonden aftappunten gelijktijdig en/of
in groepen gespoeld worden’
“We moeten ervoor zorgen dat drinkwaterinstallaties
zo ontwikkeld en geïnstalleerd zijn, dat
het water er niet kan blijven stilstaan. Daarvoor
moeten ze wekelijks gespoeld worden. Het is
ook aangeraden om drinkwater leidingen niet
in vloeren met vloerverwarming te integreren
en de koud- en warmwaterleidingen van elkaar
te scheiden. Een goede voorbereiding bij het
ontwerp van gebouwen zal ertoe leiden dat koud
water ook altijd koud blijft.”
Legionella vereist heel wat aandacht en voorzichtigheid,
niet in het minst van de installateurs. En
daar schelt soms nog het schoentje, zegt Arens.
“Sommige installateurs zijn zich te weinig bewust
van de risico’s. Men besteedt al te vaak enkel
aandacht aan de warmwaterleidingen, terwijl het
gevaar net hoofdzakelijk in de koudwaterleidingen
schuilt. Indien de koudwaterleiding niet geïsoleerd
is, dicht bij een warmtebron ligt of in een warme
schacht zit, kan het water in de leiding boven
25°C komen, en dat resulteert in aangroei van
legionella.” SCHELL vindt het dan ook belangrijk
om installateurs zo goed mogelijk te adviseren
en begeleiden. “Vraag raad voor je aan de
installatie begint. Mits een kleine meerkost en een
inventieve mentaliteit zijn kan je reeds veel kwaad
voorkomen”, adviseert Arens.
Om de drie dagen
Om de concentratie van bacteriën onder controle
te houden, moeten alle leidingen en aftappunten
om de drie dagen volledig gespoeld worden.
Het is ook beter om de verschillende armaturen
tegelijk te spoelen, want dan is de volumestroom
in de leidingen en systemen ook hoger. Hoe
frequenter dat gebeurt, hoe efficiënter we
bacteriën kunnen verminderen.
SCHELL ontwikkelt en produceert geautomatiseerde
armaturen voor wastafels, douches en
toiletten, die ideaal geschikt zijn voor toepassing
in dergelijke toepassingen, waar veelvuldig
gebruik en een intensieve werking vereist zijn.
“We werken uitsluitend met materialen die voor
drinkwater geschikt zijn en de kwaliteit van het
water niet aantasten. Onze infrarood-gestuurde
kranen hebben gladde, afgeronde randen en
oppervlakken die gemakkelijk te reinigen zijn en
waaraan bacteriën en vuil zich amper kunnen
hechten”, legt Dirk Vanden Breede, managing
director SCHELL Belgium, uit. “Thermische desinfectie
zorgt voor het ontsmetten van het hele
systeem, met inbegrip van alle afnamekranen.
Om te beletten dat er water in de leidingen blijft
stilstaan en er ziektekiemen kunnen ontstaan,
worden onze elektronisch gestuurde kranen
Peter Arens, hygiënespecialist bij SCHELL.
24 uur na het laatste gebruik gedurende ca. dertig
seconden gespoeld. Op deze manier wordt er tot
aan de staalbreker of hoofddouche gespoeld en
wordt dus het water in het volledige leidingtraject
ververst. Voor kleinere installaties kan eventueel
een bluetooth module geïntegreerd worden, die
meerdere programmeringsmogelijkheden biedt en
de gebruiker toelaat om een logboek per kraan
bij te houden.”
Met het SWS-watermanagementsysteem van SCHELL kunnen alle elektronische
kranen in een gebouw gekoppeld en centraal aangestuurd worden.
Vanden Breede gaat verder: “Legionella wil
je liever voorkomen dan genezen, want dan
moet je faciliteit dicht en moet alles chemisch
of thermisch gereinigd worden. Daarom is
het verstandig om de menselijke activiteit te
beperken en het systeem regelmatig zelf voor
de waterverversing te laten zorgen. Met het
SWS-watermanagementsysteem van SCHELL
kunnen alle elektronische kranen in een gebouw
gekoppeld en centraal aangestuurd worden.
Op die manier kunnen stagnatiespoelingen
geprogrammeerd worden en houdt het systeem
een logboek voor het preventieplan bij. Alle
verbonden aftappunten kunnen gelijktijdig en/
of in groepen geopend worden, om voldoende
doorstroming te creëren. Legionella’s en andere
bacteriën krijgen dan geen kans.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 25

THEMA SANITAIR
NIEUWE JULES BORDET INSTITUUT
IS TOONBEELD VAN HYGIËNE
Het nieuwe Jules Bordet Instituut is een parallellepipedum van 9 verdiepingen en 80.000 m²,
gestructureerd rond een centrale as die alle verticale circulatiesystemen bedient.
Het Jules Bordet Instituut verhuist binnenkort naar een gloednieuw gebouw in Anderlecht. Screening, klinische zorg, onderzoek en onderwijs,
dit openbare universitaire ziekenhuis is een referentiecentrum in Europa in de strijd tegen kanker. Meer dan in enig ander ziekenhuis werd
aandacht besteed aan hygiëne, met name voor de waterinstallaties. DELABIE heeft producten en oplossingen geleverd die een hoge mate van
veiligheid op dit gebied garanderen.
Tekst Michel Charlier | Beeld Marc Detiffe & Delabie
Het Jules Bordet Instituut, dat al 70 jaar in hetzelfde
gebouw is gehuisvest, verhuist binnenkort
naar een gloednieuw gebouw. “Onze huidige
gebouwen zijn totaal ongeschikt”, erkent Frédéric
Coteur, directeur infrastructuur van het instituut
en projectleider voor deze nieuwe locatie. “Dit
nieuwe gebouw zal ons in staat stellen onze
ambities op het gebied van onderzoek, onderwijs
en patiëntenzorg verder te ontwikkelen, met alle
nieuwe technologieën die nu beschikbaar zijn, om
de best mogelijke zorg te kunnen bieden.”
Welzijn van patiënten en personeel
Het nieuwe Jules Bordet Instituut is een parallellepipedum
van 9 verdiepingen en 80.000 m²,
gestructu reerd rond een centrale as die alle
verticale circulatiesystemen bedient. Frédéric
Coteur: “De zorg voor de patiënten bij Bordet is
veelomvattend en multidisciplinair. De vorm en de
indeling van dit gebouw weerspiegelen onze wens
om op een geïntegreerde manier te werken en
niet met een versnippering van gespecialiseerde
diensten. Bij de bouw van een ziekenhuis staat de
patiënt natuurlijk op de eerste plaats, maar het
welzijn van deze patiënt hangt samen met het feit
dat de teams een goed instrument hebben en er
met plezier werken.” De indeling van het gebouw
zal de zorgpaden van patiënten en verplegend
personeel optimaliseren (het zogenaamde 'aantal
dagelijkse stappen van een verpleger'). Ook
de strakke architectuur van het gebouw en de
gebruikte materialen dragen bij tot de kalme en
vredige sfeer van het gebouw.
Toenemend belang van hygiëne
Het nieuwe gebouw moet uiteraard voldoen
aan alle criteria en kwaliteitsnormen, met
name op het gebied van de veiligheid en de
gezondheid van de patiënten. “Dit is hier bijzonder
belangrijk”, zegt Frédéric Coteur, “aangezien
wij een speciale hematologie-activiteit
hebben waarbij patiënten hematopoietische
celtransplantaties krijgen, een behandeling die
hun immuunafweer verzwakt. Natuurlijk hebben
we specifieke ruimten met positieve luchtdruk,
gecontroleerde luchtdeeltjes, geclassificeerde
ruimten, ISO 5-ruimten. Maar één element wordt
vaak minder gecontroleerd: de hydraulische
netwerken. Legionellose wordt genoemd, maar
het is niet het enige gevaar. Deze netwerken zijn
elementen die in het gebouw zijn geïntegreerd:
ingrijpen in geval van een probleem is zeer
complex en de actiemiddelen zijn beperkt en
moeilijk uitvoerbaar.”
26 | INSTALLATIEENBOUW.BE

SANITAIR THEMA
‘Specifieke aandacht voor de hydraulische
netwerken vanaf de ontwerpfase van het
gebouw is van het grootste belang’
Proactieve samenwerking
“Specifieke aandacht voor de hydraulische
netwerken vanaf de ontwerpfase van het gebouw
is daarom van het grootste belang”, aldus de
directeur infrastructuur. DELABIE haalde de
overheidsopdracht binnen voor de kranen van het
instituut (mengkranen, thermostatische douches
en toiletspoelers). De samenwerking tussen
DELABIE en het Jules Bordet Instituut is in de
loop der jaren, tot volle tevredenheid van Frédéric
Coteur, opgebouwd: “Er is een regelmatige
uitwisseling van kennis en knowhow tussen ons.
Dit laat ons toe om aandacht te besteden aan
bepaalde punten die niet onmiddellijk voor de
hand liggen voor een ziekenhuisoperator, maar
die DELABIE op de voorgrond plaatst.”
“Ik hoor al te vaak van sommige bouwbedrijven
dat een ziekenhuis een beetje op een hotel lijkt
en dat de sanitaire uitrusting die er geïnstalleerd
kan worden vergelijkbaar is” voegt Thomas
Bottemanne, Business Development Manager
bij DELABIE, eraan toe. “Dit is volstrekt onwaar
en gelukkig zijn de echte professionals in de
zorgsector zich hiervan bewust. DELABIE werd
voor dit project gekozen omdat wij aan alle eisen
van de klant, de architecten en het studiebureau
konden voldoen op het gebied van hygiëne,
veiligheid en onderhoudsgemak van de kranen,
de accessoires en het spoelsysteem van de
toiletten. Het is ook belangrijk de installateur niet
te vergeten, die gerustgesteld is te kunnen werken
met een bedrijf dat actief is op de Belgische
markt. Tenslotte maken wij er een erezaak van
om tijdens het hele bouwproject aanwezig te
zijn om technische ondersteuning te bieden bij
In Anderlecht werden meer dan 500 TEMPOFIX 3 voorwandsystemen met
TEMPOFLUX 2 zelfsluitende toiletkranen met directe spoeling geïnstalleerd.
de installatie van de producten, maar ook na
de oplevering van het gebouw om de garantie
te waarborgen.”
Totaal geschikte producten
In Anderlecht werden meer dan 500 TEMPOFIX
3 voor wand systemen met TEMPOFLUX 2 zelfsluitende
toilet kranen met directe spoeling
geïnstalleerd. Thomas Bottemanne: “Toiletsystemen
met reservoir zijn ongeschikt voor intensief gebruik
en zijn een terugkerende bron van problemen in
zorginstellingen. Ze zijn gevoelig voor kalkaanslag,
werken de verspreiding van bacteriën in de hand
en vormen een permanent risico op lekken bij
gebruik in publieke gebouwen. De vele voordelen
van het toiletsysteem met directe spoeling maken
het product snel economischer. De toiletkraan
met directe spoeling, die speciaal werd ontwikkeld
voor gebruik in openbare ruimten en aangepast
is aan de nieuwe voorschriften, biedt de beste
kwaliteit/levensduur/prijsverhouding voor dit
soort omgevingen.”
DELABIE leverde ook 740 mechanische
SECURITHERM BIOSAFE kranen, de eerste wastafelkraan
zonder uitloop die beantwoordt
aan alle eisen van de patiënten en bewoners
in zorginstellingen: comfort, totale veiligheid,
hygiëne en controle op de bacteriegroei. Volgens
Thomas Bottemanne “vermindert het unieke
ontwerp van deze mengkraan de hoeveelheid
water in het lichaam tot 85 %, waardoor de
verspreiding van bacteriën wordt beperkt.
Gecombineerd met kleinere waterdoorgangen
maakt dit een hogere watercirculatiesnelheid
mogelijk en dus een betere beheersing van de
TEMPOFIX 3 voorwandsystemen met TEMPOFLUX
2 zelfsluitende toiletkranen met directe
spoeling: snelle installatie, vereenvoudigd
onderhoud, optimale hygiëne en waterbesparing
samengebracht in één product!
biofilm. Bovendien heeft hij geen uitloop: de
BIOSAFE-kraanuitgang is rechtstreeks in het
kraanhuis geïntegreerd. De gladde binnenzijde
van deze uitgang is gemaakt van Hostaform ® ,
zodat onzuiverheden en kalk zich niet kunnen
vasthechten en bacteriën en watergedragen
ziektekiemen zich niet kunnen verspreiden.”
Voor de douches ten slotte werd gekozen voor
157 SECURITHERM Securitouch thermostatische
meng kranen, uit gerust met Securitouch antiverbrandings
isolatie en een dubbele temperatuurbegrenzing
(eerste ontgrendelbaar bij 38°C,
tweede vergrendeld bij 41°C) en dus perfect
aangepast aan de eisen van de ziekenhuizen.
DELABIE biedt een brede waaier van producten
en oplossingen die perfect zijn aangepast aan
de behoeften van de ver schillende afdelingen
binnen een zorg instelling: openbare toiletten voor
bezoekers, bad kamers voor patiënten, hygiëneposten
voor verplegend personeel of operatiezalen.
In elke afdeling van het Jules Bordetinstituut
bestonden er specifieke vereisten waarop
DELABIE een passend antwoord kon geven. ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 27

THEMA SANITAIR
Viega’s nieuwe elektronische bedieningsplaat voor toiletten,
met een volledig contactloze spoeloplossing.
Badkamerspecialist beloond voor
innovatief voorwandsysteem
Het Prevista-voorwandsysteem van Viega telt door zijn flexibiliteit en snelle, eenvoudige installatie steeds meer fans onder de vaklui.
Gebruikers waarderen dan weer vooral de waterbesparing, het gebruiksgemak en de hygiëne. Kortom, Prevista legt de lat hoog. Zo hoog
zelfs, dat de Viega-innovatie een 4-sterren WELL-label kreeg voor huishoudelijk gebruik en 6 sterren voor openbare toiletten. Een primeur in
de geschiedenis van het label.
Tekst Viega, Filip Van der Elst | Beeld Viega
Viega ontwikkelde Prevista in nauwe samenwerking met installateurs,
studiebureaus en architecten. Het Prevista-systeem is gebaseerd op een
modulaire platformstrategie die het aantal onderdelen sterk reduceert. Met
de productlijnen ‘Pure’, ‘Dry’ en ‘Dry Plus’ is Prevista zeer veelzijdig: voor naten
droogbouw, voor constructie voor de wand of vrijstaand in de ruimte.
“Prevista is een oplossing die ten goede komt van zowel de installateurs,
de studiebureaus als de eindgebruiker”, zegt Jo Devos, Marketing Manager
bij Viega Belgium. “Bij de Viega Prevista heeft de installateur geen speciale
tools nodig om Prevista te installeren. Aangezien Prevista een veelzijdig en
flexibel systeem is, heeft de installateur bovendien heel wat keuzevrijheid op
vlak van montage. Het Viega-spoelreservoir kan in de gemetste muur of in
een staanderconstructie worden ingebouwd, waarbij in beide gevallen exact
hetzelfde toiletreservoir wordt gebruikt. En de eindklant geniet van totale
vrijheid: of men nu een basis- of high-endmodel achter de wand installeert, hij
kan voor alle toepassingen uit de volledige range design-duwplaten kiezen.”
28 | INSTALLATIEENBOUW.BE

SANITAIR THEMA
Efficiënt watergebruik
De innovatie leverde Viega een mooie onderscheiding op van WELL, een
onafhankelijk classificatiesysteem dat binnen de vakorganisatie VDMA
werd ontwikkeld om sanitaire armaturen - zoals kranen en spoelreservoirs
- te beoordelen op duurzaamheid, efficiëntie, hygiëne en comfort. Efficiënt
watergebruik is de belangrijkste van de WELL-criteria voor toiletreservoirs.
De test gebeurt bij verminderde nominale volumes spoelwater, maar met
volledige functionaliteit. De Prevista-voorwandtechnologie behaalde een
volledige spoeling met maximale waterefficiëntie volgens norm EN 997.
Dat leverde, samen met de instellingen voor low-flow-spoeling, de hoogst
mogelijke score op in de categorie Home. Bovendien is de spoeling eenvoudig
in te stellen, zonder gereedschap. Tussen 3,5 en 7,5 liter voor een grote
spoeling, tussen 2 en 4 liter voor de kleine spoeling.
‘Drinkwater is
het vloeibare goud’
Het belang van het efficiënt watergebruik valt niet te onderschatten, zegt
Devos: “Er zijn nog te weinig mensen die beseffen dat drinkwater het
vloeibare goud is. We kunnen het immers niet zomaar water bijmaken. Viega
houdt hiermee rekening in zijn innovaties.”
Ook de 6 sterren voor openbare toiletten springen in het oog. “In dit opzicht
heeft het systeem als grote troef dat er periodieke gespoeld kan worden –
op voorwaarde dat het leidingsysteem correct geïnstalleerd en gedimensioneerd
is – en dat stagnatie van het water te allen tijde kan vermeden
worden”, aldus Devos.
Spoelen zonder aanraking
Ook de aanraakloze spoeling is een belangrijke troef: “Een interessante
eigenschap in tijden van corona, hoewel Viega al geruime tijd gebruik
maakt van dit systeem. De gebruiker hoeft de druktoetsen niet aan te raken,
het volstaat om zijn hand ervoor te houden om de spoeling te activeren”,
voegt Devos toe.
Wie kiest voor Viega Prevista, kiest voor gegarandeerde kwaliteit. Dat komt
door het intensieve testproces, legt Devos uit: “Elke spoelkast wordt op
voorhand getest, vooraleer die bij de klant geleverd wordt.”
Het Viega-spoelreservoir kan in de gemetste muur of in
een staanderconstructie worden ingebouwd.
Viega's 'Advantix Cleviva'-douchegoot is nu verkrijgbaar
in antraciet, kopergoud, champagne en goud.
VIEGA ADVANTIX CLEVIVA: CREATIEF MET
DE DOUCHEGOOT
Viega kleurt zijn innovatieve Advantix Cleviva douchegoot in
antraciet, goud, kopergoud en champagne en trekt daarmee
de trend van hoogwaardige gecoate of roestvrijstalen (RVS)-
profielen verder door in de badkamer. Ook voor de installateur
biedt deze douchegoot vele voordelen.
“Advantix Cleviva is het beste van twee werelden, want het
systeem combineert de voordelen van puntafvoer met de
designkwaliteit van een douchegoot”, zegt Devos. “De eindklant
heeft zo volledige designvrijheid bij het inrichten van de douche.”
Want, in grote betegelde, inloopdouches kan de goot zowat
overal worden geplaatst: in het midden, excentrisch of vlak
tegen de muur. Tegelijk zijn er alle installatievoordelen van een
puntafvoer: het water vloeit over een slank, vrijwel onzichtbaar
afschot naar een centrale vloerafvoer.
De douchegoot Advantix Cleviva wordt op de chape gelegd en
is verkrijgbaar met RVS-profielen van 800, 1000 of 1200 mm
lang. De profielen kunnen vervolgens worden ingekort tot 300
mm, of worden gecombineerd tot een langere rechte lijn, een
hoek of open U-vorm. Je hoeft alleen maar het juiste aantal extra
puntafvoeren te installeren.
Devos: “Advantix Cleviva is toepasbaar in nieuwbouw, maar
biedt ook grote voordelen bij renovaties. Zo laat het systeem een
perfecte scheiding toe tussen de verschillende mensen die in de
badkamer moeten werken, van de installateur tot de plaatser van
de chape. Zij kunnen elk afzonderlijk op efficiënte wijze hun werk
doen en Cleviva kan makkelijk worden ingepast in de volledige
waterinrichting van de badkamer.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 29

www.caleffi.com
THE STRENGTH
OF KNOWLEGDGE
Met een open visie in het delen van kennis, biedt Caleffi
HVAC-professionals kosteloos een bron aan digitale
middelen aan: opleidingen, dynamische softwaresimulaties,
BIM, toepassingsschema’s, instructievideo’s, apps,
berekeningssoftware, etc.
CALEFFI GUARANTEED.
cale2150279_dEXE_Software_197x130mm_NL.indd 1 12-5-2021 11:21:44
Het is onze verantwoordelijkheid om na te
denken over morgen. Daarom hebben we
verwarmingssystemen ontwikkeld
voor generaties.
Verwarmingssatellieten
voor geïndividualiseerde
collectieve
verwarmingsinstallaties (GCV)
Gasmotorgedreven
warmtepompen
lucht-lucht en lucht-water.
Koelen en verwarmen.
Gasabsorbtiewarmtepompen
water en bodem-water /
lucht-water. Hoogste
verwarmingsrendement
ter wereld.
Gasabsorbtiewarmtepompen
lucht-water 18kW.
Huishoudelijke toepassing.
lees meer op: K18.be
Geniaal verwarmen
Het modulaire
verwarmingssysteem
voor alle energiebronnen
CoolingWays bvba • Uilenbaan 148 B • B 2160 Wommelgem • Tel. +32 3 218 77 50 • info@climaways.be • climaways.be

GLOBAL, voor elk project
een oplossing
PX
TOP
LP
RX
TOP
Kwaliteit & prestaties
PX
RX
Een compleet gamma luchtbehandelingskasten om aan al uw behoeften te
voldoen.
De GLOBAL is een luchtbehandelingskast met hoog rendement platen- of warmtewielwisselaar,
ideaal voor KMO’s, winkels, kantoren, scholen of horeca.
Geassembleerd in onze fabriek te Gembloux in België, biedt de GLOBAL toonaangevende prestaties
dankzij de nieuwste technologieën en de geïntegreerde regeling.
Plugfans met energiezuinige EC-motoren en bladen in composietmateriaal.
Geïntegreerde TAC (Total Airflow Control) regeling.
TACTouch aanraakbediening.
Gegalvaniseerde stalen omkasting, isolatie van minerale wol.
Dubbele scharnieren voor gemakkelijke toegang, zelfs in krappe ruimtes.
Zakkenfilters ePM1≥70% voor pulsielucht en ePM10≥50% voor extractielucht
Verkrijgbaar in een linker- of rechterversie en met zij- of bovenaansluitingen om steeds
de beste oplossing te bieden in elke situatie. Bijzonder geschikt voor kleinere technische ruimtes.
Compacte versie (LP) voor inbouwen in valse plafonds.
GLOBAL RX, PX & LP
Brusselsesteenweg 159 | B-9090 Melle | www.swegon.be | info@swegon.be | Tel. 09 324 21 55

Ventilatie: een factor van formaat
in de strijd tegen Covid-19
Anno 2021 kan het belang van een goed ventilatiesysteem niet meer onderschat worden. Dat werd ook duidelijk op een webinar over binnenluchtreiniging,
georganiseerd door VITO en de European Respiratory Cluster. Toch is er nog heel wat onderzoek en educatie nodig voor we
opgelucht kunnen ademhalen en alle andere maatregelen kunnen laten vervallen. “Ventilatie is een van de vele sneetjes van de Zwitserse kaas,
maar zeker niet het enige.”
Tekst Jolien Celis | Pxhere
Als mensen hoesten, komen er vloeistofdruppels
vrij. Zware druppels vallen omlaag en de lichte
komen in de lucht terecht. Die laatste worden
aerosolen genoemd, en verspreiden Covid-19.
“In een slecht geventileerde ruimte kunnen
aerosolen wel drie uur blijven hangen”, zegt
Marianne Stranger van VITO. Ventilatie is dus
essentieel in de strijd tegen het virus, maar enkel
de ramen opzetten volstaat niet en geeft zelfs
een vals gevoel van veiligheid. In een klaslokaal
zouden enkel de scholieren die het dichtste bij
het raam zitten schone lucht inademen. Wie het
verste weg zit, ondervindt geen voordelen van de
natuurlijke verluchting.
Daarom is er nood aan ventilatiesystemen, maar
niet elk systeem voldoet, volgens het expertenpanel.
Zo raden ze af om enkel luchtreinigers
met UV-C filters of ionisators te gebruiken.
Die combineren met andere luchtreinigers is
noodzakelijk. Zo zegt Hanna Leppanen van
het Finse Instituut voor Gezondheid en Welzijn
dat luchtreinigers met ionisators niet helpen
bij aerosoltransmissie omdat die de aerosolen
niet wegnemen uit de ruimte, maar naar de
oppervlakken verplaatsen. Daarnaast spreken de
experten voornamelijk over ventilatiesystemen
Enkel wie het dichtste bij het
raam zit, ondervindt voordelen
van natuurlijke ventilatie.
32 | INSTALLATIEENBOUW.BE

omdat de effecten van een luchtreiniger niet
te meten zijn. Ventilatiesystemen die wel veilig
zijn, staan in een database op de website
health.belgium.be.
Kwalitatieve buitenlucht
Omdat ventilatiesystemen propere buitenlucht
naar binnen trekken, hangt de kwaliteit van de
binnen- en buitenlucht nauw samen. In België is er
nog een lange weg te gaan: het is een thema dat
in de toe komst nog heel wat aan dacht zal opeisen.
Het Belgian Building Research Institute is volgens
volks gezondheids functionaris Bart Bautmans
een belang rijke organisatie om architecten,
aan nemers en installa teurs te begeleiden om
gebouwen te ont wikkelen die bijdragen aan een
gezondere en betere luchtkwaliteit.
‘Zwitserse kaas’-model
“Ventilatie is belangrijk, maar zeker niet het enige
aspect”, klinkt het volmondig bij de experten. In
het ‘Zwitserse kaas’-model is ventilatie slechts één
van de vele sneetjes om de verspreiding van het
virus tegen te gaan. Goede ventilatie moet dus
nog enige tijd gepaard gaan met mondmaskers én
afstand bewaren én een hoog vaccinatietempo.
Bovendien is het niet eenvoudig om meteen te
kunnen inschatten wat er op vlak van ventilatie
precies nodig is. “Het duurt even vooraleer er goede
informatie beschikbaar is”, zegt infectiologe Erika
Vlieghe. “Dit werkt op een veel grotere schaal dan
Er is nood aan meer en betere ventilatie, maar niet elk systeem voldoet.
gewoon een raam openzetten.” Zo moeten mensen
opgeleid worden en genoeg kennis vergaren over
ventilatiesystemen. “CO 2
-meters in klaslokalen
zijn een eerste stap, maar wat moet je doen als
je het niveau niet naar beneden krijgt met de
hulpmiddelen die je hebt?”, vraagt ze.
Alle klassen nog voor de winter uitrusten met
ventilatiesystemen vindt het expertenpanel daarom
te hoog gegrepen. Vandaar pleiten de experten
voor activiteiten, zoals lessen en vergaderingen,
in de buitenlucht. Dit vraagt wel een mentaliteitswijziging,
want momenteel spenderen we tachtig
procent van onze tijd binnen. Wanneer we binnen
zijn, zullen we onze omgeving steeds meer
moeten beheren. Zo kunnen we proberen om het
besmettingsrisico, dat nooit nul zal zijn, zo laag
mogelijk te houden. ❚
Het ‘Zwitserse kaas’-model. (Beeld: Wikimedia
Commons; Ian M MacKay / Figshare).
INSTALLATIEENBOUW.BE | 33

Inregelen is een vak apart
Ventilatiespecialist ondersteunt
installateurs met perfect ingeregelde
en kwalitatieve installaties
Bij het installeren van een ventilatiesysteem komt heel wat expertise kijken, maar daarmee is het werk nog lang niet afgerond. Het rendement
– en het succes – van de installatie staat of valt met een goede inregeling, zeker in grote projecten. Daarom maakt AirX van een goede
inregeling een prioriteit, en ondersteunt het de installateur bij die moeilijke taak. ‘Onze klanten willen kwalitatieve installaties afleveren die
perfect zijn ingeregeld’, klinkt het.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld AirX
Tim Vanderperren zet zijn jarenlange ervaring in de ventilatiebranche sinds
2018 in bij AirX. Sindsdien specialiseert het bedrijf zich onder meer in het
inregelen van grotere ventilatie-installaties. Een unicum in België, zegt
Vanderperren: “Het effectief correct inregelen, dat werd niet echt gedaan in
België. Gelukkig zien we daar nu verandering in komen, en mensen willen nu
echt wel weten wat die ventilatie exact doet.”
De bijdrage van AirX bestaat dan ook uit veel meer dan alleen inregelen: “We
bekijken de installatie in zijn totaliteit, om tot een zo energetisch mogelijke
installatie te komen. Zo gaan we bijvoorbeeld nakijken of de VAV-kleppen
Trial and error
Vooral in grotere installaties doen er zich regelmatig problemen voor, aldus
Vanderperren: “Trial and error werkt nog wel bij kleine installaties, maar
eenmaal de installaties groter worden, stuit die methode op problemen. Er is
nood aan enige kennis van de verschillende regelkleppen en type regelingen.
Ook het correct opmeten is een vak op zich.”
In de praktijk komen Vanderperren en zijn collega’s dan ook nog regelmatig
problematische situaties tegen. Een foute positionering van de regelkleppen
en een foute dimensionering van het kanaalnetwerk zijn de vaakst
voorkomende fouten, met alle gevolgen van dien: “Dan loop je het risico dat
er te weinig verse lucht wordt aangevoerd, waardoor er ongezond hoge CO 2
-
concentraties in de ruimte zijn. Bij een te lage extractie worden de vervuilende
stoffen en virussen onvoldoende afgevoerd”, aldus Vanderperren.
Een correcte inregeling is daarom cruciaal. “Dan is de energierecuperatie
maximaal en wordt onder- of overdruk in het gebouw vermeden. De noodzaak
om te verwarmen en te koelen wordt zo tot een minimum beperkt.”
Meer dan enkel inregelen
Met de hulp van AirX kan een ventilatie-installateur deze problemen vermijden.
Vanderperren: “We starten met de controle van de volledige installatie
(brandkleppen, regelcomponenten, luchtgroep…). Daarna configureren we de
regelcomponenten en gaan we effectief gaan inregeling. Tot slot voeren we
een finale opmeting uit en worden de laatste meetresultaten weergegeven in
een onderbouwd meetrapport. We geven ook een afzonderlijk adviesrapport
indien we werken voor de installateur. Hierin staan tips en advies om onze
Xn-regelingen vlotter te laten verlopen en de kwaliteit van de installaties
te verhogen.”
Een correcte inregeling is cruciaal: ‘Dan is de energierecuperatie maximaal en
wordt onder- of overdruk in het gebouw vermeden.’
34 | INSTALLATIEENBOUW.BE

AirX voorziet zijn klanten van
een onderbouwd meetrapport.
‘We willen het beste uit elke
installatie halen’
correct aangestuurd worden door het gebouwbeheersysteem. Daarnaast
kijken we ook of de temperatuurregelingen van de luchtgroep en die van de
ruimte op elkaar zijn afgestemd en elkaar versterken, in plaats van naast of
tegen elkaar te werken.”
“We zorgen er ook steeds voor dat er wordt ingeregeld volgens de laagst
mogelijke drukval in het kanaalnetwerk, hierdoor daalt het elektrisch verbruik
van de luchtgroep zelf”, vervolgt Vanderperren. “Aangezien de luchtgroep
ongeveer 10u per werkdag werkt op nominaal debiet, zal dit op jaarbasis een
aanzienlijke besparing opleveren.”
The extra mile
Inregelen is een vak apart: daar is Vanderperren heilig van overtuigd. “We
willen het beste uit elke installatie halen. Daarom werken we nauw samen
met de installateurs. Onze klanten willen kwalitatieve installaties afleveren
die perfect zijn ingeregeld. Alleen dan kunnen de installateurs hun belofte
aan de eindklant waarmaken: een gezond en comfortabel binnenklimaat in
een energiezuinig gebouw. De installateurs kunnen steeds terugvallen op
onze expertise en ze weten dat wij indien nodig, steeds the extra mile zullen
afleggen”, besluit hij. ❚
‘Onze klanten willen kwalitatieve installaties
afleveren die perfect zijn ingeregeld.’
INSTALLATIEENBOUW.BE | 35

De gulden middenweg: vernieuwd
luchtverdeelsysteem biedt alle
voordelen van 63 en 75 in één slang
Does size matter? Yes it does! Ventilair Group lanceert een upgrade van Uniflexplus+, het succesvolle flexibele luchtverdeelsysteem dat het
bedrijf 13 jaar geleden op de markt introduceerde. Onder de slogan ‘The future is 69’ geeft de ventilatiespecialist het flexibel systeem een
nieuwe diameter en nog meer voordelen.
Tekst en beeld Ventilair
Ventilair Group ontwikkelde in 2008 een UNIverseel FLEXibel
luchtverdeelsysteem met tal van PLUSpunten.
Het is allemaal begonnen in 2008. Bij de
moderne woningbouw is er steeds meer sprake
van plaatsgebrek en klassieke luchtkanalen zijn
hier niet op afgestemd. Daarom ging Ventilair
Group op zoek naar een oplossing, een compacte
en eenvoudige manier om lucht te verdelen.
Naast plaatsgebrek is het installeren van
metalen luchtkanalen erg arbeidsintensief, wat in
combinatie met een schaarste aan arbeidskrachten
niet rendabel is. Op die manier werd Uniflexplus+
geboren. Ventilair Group ontwikkelde een
UNIverseel FLEXibel luchtverdeelsysteem met tal
van PLUSpunten. Wat maakt dit systeem nu zo
anders? Je geniet van compactheid, flexibiliteit,
installatiegemak en –snelheid, luchtdichtheid,
akoestisch comfort en economische voordelen.
Klik-en-klaar
Van de 4 geïntroduceerde diameters werd
diameter 63 de topper, omdat deze klein genoeg
is om te passen in onder andere tralieliggers van
breedvloerplaten, maar ook om weg te werken
in bijvoorbeeld valse plafonds én om te kunnen
kruisen met andere leidingen van bijvoorbeeld
verwarming of sanitair. De belangrijkste troeven
van dit ‘klik-en-klaar’ systeem zijn:
Om futureproof te zijn moet er gedacht worden denken aan de evolutie naar lagere luchtsnelheden,
prijsdruk, behalen van debieten, maar tegelijkertijd aan het behoud van flexibiliteit en installatiegemak.
• Uniek kliksysteem;
• Minimum aantal componenten;
• Tijdswinst: de installatie neemt 50% minder
tijd in beslag;
• Flexibel om onvoorziene omstandigheden het
hoofd te bieden;
• Rond en afgeronde vormen;
• Compact genoeg om vloeren zo laag mogelijk
te houden;
• Diameter 63mm past door kleinere tralieliggers
van breedvloerplaten;
• Gefocust op de norm van 3ms voor horizontale
leidingen: rekenen in veelvouden van 25m³h
per leiding. Deze luchtvolumes komen overeen
met de vereisten voor vochtige ruimtes;
• Er werd enkel gekozen voor goede kwaliteit
kunststof, antistatisch en antibacterieel: minder
stof, en minder risico op bacteriegroei in de
leidingen;
36 | INSTALLATIEENBOUW.BE

• Verschillende diameters 50/63/75/90 mm
geven de ontwerper flexibiliteit in berekening;
• Stevig genoeg om niet te breken op de werf en
om te verwerken in de dekvloer;
• Sterk om te verwerken in beton, hier door
geschikt voor projectbouw. Metalen instortkokers
zijn hier minder praktisch;
• Luchtdichtheid klasse D.
Klaar voor de toekomst
Als ontwerper van dit uitzonderlijke systeem
houdt Ventilair Group altijd een oog op de
toekomst. Om futureproof te zijn moet er
gedacht worden denken aan de evolutie naar
lagere luchtsnelheden, prijsdruk, behalen van
debieten, maar tegelijkertijd aan het behoud van
flexibiliteit en installatiegemak. 63 blijkt soms
net te klein, 75 is naar installatie toe dan weer
te groot. De ingenieurs en product managers van
Ventilair Group gingen hiermee aan de slag en
zochten naar de perfecte oplossing, het perfecte
huwelijk: Uniflexplus+ 69 is het eindresultaat van
die denkoefening.
Met Uniflexplus+69 kiest Ventilair Group
voor de gulden middenweg, met een flexibel
kanaal dat de voordelen van 63 en 75
combineert. Uniflexplus+69 staat voor hetzelfde
Uniflexplus+69 staat voor hetzelfde klik-en-klaar principe, met weinig componenten
en een beperkte opbouwhoogte, en een hele reeks aan bijkomende voordelen
klik-en-klaar principe, met weinig componenten en
een beperkte opbouwhoogte, en een hele reeks
aan bijkomende voordelen:
• Luchtsnelheid van 2.5m/s en dus minder druk,
geluid, verbruik en een garantie op behalen
van debieten;
• Eenvoud: je blijft rekenen in veelvouden van
25 m³h;
• Er is voldoende marge voor inregeling en het
behalen van jouw debiet, het plaatsen van een
extra slang en/of ventiel is niet meer nodig;
• Nieuw afkortmes, speciaal voor 69 slangen;
• Meteraanduiding op de slang, je hoeft niet te
meten;
• Klikbare beugel: 1 artikel, af te breken voor 1,
2 of 3 slangen;
• Een nieuwe prestatie eigenschap die toont
hoeveel spanning op een kanaal kan komen te
staan om de luchtdichtheid te garanderen. ❚
‘63 blijkt soms net te klein, 75 is naar
installatie toe dan weer te groot. 69 is het
perfecte huwelijk’
Uniflexplus+69 heeft een luchtsnelheid van
2.5m/s en dus minder druk, geluid, verbruik
en een garantie op behalen van debieten.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 37

ADVERTORIAL
ELEKTRONISCH GEREGELD = EFFICIËNT GELEVERD
Door het tekort aan woonruimte in steden ligt de toekomst van de woningbouw in het bouwen van meerdere verdiepingen. Voor de levering
van warm water en verwarming komen gedecentraliseerde warmte-afleversets hierbij volledig tot hun recht: ze leveren onafhankelijk van de
soort warmtebron direct en naar behoefte warm water en verwarmingsenergie in elke wooneenheid. Voor de bewoners betekent dit een hoog
comfortniveau met lage energiekosten. Vergeleken met thermostatisch geregelde units zijn elektronisch geregelde units nog nauwkeuriger,
zuiniger en sneller.
Tekst en beeld Flamco
In combinatie met de juiste regeling bieden de warmte-afleversets niet alleen warmwaterbereiding en verwarming, maar ook
functies zoals diagnose op afstand en de integratie van verbruiksregistratie in de regelingstechnologie, etc.
Warmte-afleversets voorzien elke wooneenheid
van warmte-energie, ongeacht de warmtebron.
Ze kunnen worden gebruikt voor de indirecte
bereiding van warm water en desgewenst ook voor
indirecte of directe warmteverdeling, zowel voor
radiator- als vloer verwarmingssystemen. Flamco
biedt een uitgebreid assortiment elektronisch
geregelde warmte-afleversets met verschillende
prestatie klassen voor alle soorten toe passingen.
"Zelfs bij wisselende primaire temperaturen
kunnen we een onmiddellijke en nauwkeurige
warmwater bereiding garanderen,” aldus Sisse
Knops, Sales Manager Projects bij Flamco.
Handig, veilig, efficiënt
Alle units bieden handige functies, zoals een
warm houd tijd na tapping, een legionellapreventie
programma of, met uitzondering van
de compacte modellen, de integratie en regeling
van de warmwater circulatie. Er zijn versies met
koperen en roestvrij stalen leidingen lever baar.
Er zijn aan de primaire zijde geen gevoelige
bewegende delen geïnstalleerd om een hoge
betrouw baarheid te garanderen. De EPP-isolatie,
waarbij het nog steeds mogelijk is om draadloze
meetapparatuur te gebruiken, completeert het
efficiënte ontwerp van de units.
De LogoMatic G2, Flamco's nieuwste elektronisch
geregelde warmte-afleverset, wordt geleverd
met geavan ceerde regelings technologie en
nieuwe communicatie-opties. De units worden
project specifiek geconfigureerd op basis van de
betreffende eisen en kunnen bijvoorbeeld met een
tweede verwarmings circuit worden uitgerust. De
circulatie tijden en temperaturen voor warm water
kunnen individueel worden geregeld. Optioneel
kan er een weers afhankelijke verwarmings circuitregeling
worden geïmplementeerd. Ten slotte
kan de LogoMatic G2 niet alleen als onzicht bare
inbouw versie met een geringe inbouwdiepte
vanaf 110 mm worden geplaatst, maar ook als
opbouwunit. "De nieuwe behuizing draagt bij aan
een frisse en moderne uitstraling in de woning,"
vult Sisse Knops aan.
"Meerdere toepassingen
in één oplossing"
"Met onze elektronisch geregelde warmte-afleversets
beschikken de gebruikers over een snelle,
vraag gerichte levering van warm water en een
optimale warmte voorziening. Boven dien worden
er lage retour temperaturen en daar mee een
verbeterd systeem rendement bereikt, wat weer
38 | INSTALLATIEENBOUW.BE

ADVERTORIAL
‘Al onze toestellen worden voorgefabriceerd en intern vooraf
bekabeld, wat tijd bespaart tijdens de installatie.’
‘Vergeleken met thermostatisch geregelde
units zijn elektronisch geregelde units nog
nauwkeuriger, zuiniger en sneller’
een positief effect heeft op het totale energieverbruik,"
zegt Sisse Knops. "De gedecentraliseerde
units bieden ook doorslag gevende voordelen voor
planners en installateurs. Elektronisch geregelde
warmte-afleversets zijn veel eenvoudiger te
configureren. Bovendien worden al onze toestellen
voor gefabriceerd en intern vooraf bekabeld, wat
tijd bespaart tijdens de installatie."
In combinatie met de juiste regeling bieden
de warmte-aflever sets niet alleen warmwaterbereiding
en ver warming, maar ook functies
zoals diag nose op afstand en de integratie
van verbruiks registratie in de regelingstechnologie,
etc. Dit betekent dat klanten
verschillende toepassingen in één compacte
oplossing krijgen. ❚
De LogoMatic G2, Flamco's nieuwste elektronisch
geregelde warmte-afleverset, wordt geleverd
met geavanceerde regelingstechnologie
en nieuwe communicatie-opties.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 39

Uw installatie van A tot Z
bij één fabrikant!
STUUR DE AANVRAAG VOOR UW STUDIE NAAR:
inscription@giacomini.be
Giacomini biedt een volledig pakket
voor verwarming en koeling:
Systeem voor vloerverwarming
en vloerkoeling
Monoblok lucht/water warmtepomp
Sanitaire boiler
Warmtepompboiler
Verdelerset enz.
Uw voordelen:
Veiligheid
Volledige studie door de fabrikant
Dienst na verkoop
Compatibiliteit van alle onderdelen
Verkrijgbaar bij onze partner
groothandels
Giacomini Benelux nv • Rue Provinciale 273 • B-1301 Bierges
T +32 (0)10 42 06 50 • F +32 (0)10 42 06 99
info@giacomini.be • www.giacomini.be

De toekomst van de installatiesector: van
elektrische naar technische installaties
Vooruitstrevende manieren om
aan toegangscontrole te doen
Efficiënt voedingssysteem
voor laadpalen
‘De facility manager is even
belangrijk als de IT-manager’

| BA11-21BE |
De snelle weg naar een
efficiënte lichtregeling:
TwinCAT 3 Lighting Solution
Voor individuele lichtregeling:
7-inch multi-touch paneel, Bus Coupler,
I/O's en TwinCAT 3 Lighting Solution
www.beckhoff.be/lighting-solution
Met TwinCAT 3 Lighting Solution presenteert Beckhoff een lichtsturingsconcept dat eenvoudig
te configureren is via de voorziene visualisatie of via Excel en dat alle stappen van
engineering tot onderhoud vereenvoudigt. Alle typische lichtsturingen zijn geïntegreerd
en het aantal DALI-lijnen is onbeperkt. TwinCAT 3 Lighting Solution is volledig HTML5
geschikt, decentraal schaalbaar en kan via de visualisatie worden bediend. Wijzigingen
in functionaliteit, adresseringen, cross-DALI Lijngroepen en zelfs het toevoegen van DALI
toestellen kunnen zonder bedrijfsonderbrekingen worden uitgevoerd.

INHOUD
Gebruiker staat centraal in future ready gebouwbeheersysteem 44
Vijfsterrenhotel bespaart tot tachtig procent energie 47
De toekomst van de installatiesector: ‘Digitaal en volledig geïntegreerd’ 50
Gebruiksvriendelijke toegangscontrole,
met eenvoudige installatie en beheer 52
‘De klassieke sleutel wordt een noodoplossing’ 54
Hoe slimmer omgaan met energie 57
De derde Industriële Revolutie: de bediening van gebouwen 60
Efficiënt voedingssysteem voor laadpalen 63
60
De meerwaarde van customization in de elektrotechnische wereld 66
‘De facility manager is even belangrijk als de IT-manager’ 68
44
54 63
ELEKTROTECH.BE | 43

Gebruiker staat centraal
in future ready
gebouwbeheersysteem
Steeds meer bedrijven verzamelen data voor hun gebouwbeheer. Maar de vraag in de toekomst zal luiden: hoe gebruik je die massa gegevens
om gerichte acties te ondernemen, bijvoorbeeld om het leven van je werknemers beter te maken? Schneider Electric denkt op dat vlak al
vooruit. “We leveren nu al de oplossingen waarvan managers pas binnenkort zullen beseffen dat ze nodig zijn.”
Tekst Jeroen Schreurs | Beeld Schneider Electric
De afgelopen twee jaar verzamelden we wereldwijd
meer data dan ooit daarvoor in de geschiedenis
van de mensheid en dat getal stijgt exponentieel.
Tegelijkertijd blijkt dat veel organisaties slechts
een fractie van die data gebruiken en benutten. In
de bouwsector is dat een gevolg van de gangbare
visie op smart buildings: hang je gebouw vol met
sensoren en haal er zo veel mogelijk data uit.
Volgens Hans Smid, Director Digital Building bij
Schneider Electric, is dat idee achterhaald: “Wij
noemen dat zogenaamde ‘puntoplossingen’.
Je moet al die punten ook met elkaar kunnen
integreren in een inzichtelijk geheel. Dan ga je
naar een net van geconnecteerde producten met
daar een intelligente softwarelaag overheen. Pas
dan kan je tot intelligente acties overgaan en je
gebouw echt beter maken.”
Eigen noden en wensen
Wat houdt ‘beter’ dan juist in? “Meer afgestemd op
mensen,” zegt Luc Havaux, Leader Digital Building
& Business Development bij Schneider. “In de
Smart Workplace van de toekomst beslissen werknemers
dat ze morgen naar kantoor willen komen,
boeken ze een vrij bureau en een vergaderruimte
in tussen 14 en 17u en verwachten ze dat hun
elektrische auto ondertussen opgeladen wordt
aan de laadpaal. De gebruikte ruimtes moeten
een aangenaam klimaat hebben, terwijl je
de ruimtes die niemand gebruikt ook niet wil
verwarmen of verlichten.”
“Om die puzzel te maken heb je een systeem
op een dieper niveau nodig dat al die input
voort durend met elkaar verbindt. Zeker in multi
tenant-gebouwen, waar meerdere organisaties
elk hun eigen noden en wensen hebben en
tegelijk de kosten van het gebouwbeheer
willen drukken.”
‘25 procent van de kost van een gebouw zit in de constructie, 75 procent zijn operationele kosten in de jaren die volgen.’
44 | ELEKTROTECH.BE

Met een doordachte aanpak bij de start zorg je voor een duurzaam gebouwenbeheer nadien.
‘Hoe gebruik je
de massa aan
beheersgegevens
om het leven van je
werknemers beter
te maken?’
Levenscyclus
‘Beter’ betekent immers ook: kostenbesparend.
Daarom benadrukt Schneider dat je zo’n Smart
Building van in de beginfase moet vormgeven en
daarbij goed moet nadenken hoe je het systeem
klaarstoomt voor de volledige levenscyclus van
een gebouw. Want de onderhoudskosten voor zo’n
cyclus van 30 jaar worden erg onderschat. Smid:
“25 procent van de kost van een gebouw zit in de
constructie, 75 procent zijn operationele kosten
in de jaren die volgen. Zonder goede opvolging
stijgen die kosten nog meer. Ik ken veel bedrijven
die ontzettend veel geld uitgegeven hebben zonder
aantoonbare meerwaarde voor de gebruiker -
bijvoorbeeld voor grote onderhoudscontracten en
inventarisaties - zonder overkoepelende visie.”
Condition-based
Wie dan in het begin al sterk op integratie inzet,
heeft later dus ook een stap voor op het vlak
van onderhoud. “Vroeger was het heel simpel,”
zegt Havaux. “Dan speelde men loodgieter. Was
er een probleem, dan kwam de technieker dat
oplossen en was hij terug weg. In een volgende
stap gebeurde dat periodiek, ook als er niets
mis was. Maar met systemen zoals de onze gaan
we richting ‘condition-based’: hoe gedraagt de
installatie zich? Zien we abnormale waarden die
problemen voorspellen? Dan schieten we in actie.”
“Dat is ook het principe van Design, Build,
Maintain en Operate waar wij naar streven. Met
een doordachte aanpak bij de start zorg je voor
een duurzaam gebouwenbeheer nadien. En wij
bieden daar de geschikte oplossingen voor.”
Future Ready! ❚
ELEKTROTECH.BE | 45

Lorem ipsum
ELOYA,
de beroepsfederatie die dicht
bij zijn leden staat, met zijn
team van professionals die u
administratief en technisch
vooruit zal helpen en tevens
uw belangen altijd zal
verdedigen.
Word nu ook lid!
U bent al lid
Onze ledenverdeling
Intens
Hoog
Normaal
Maurice Herbettelaan 38A
1070 Anderlecht
02 526 08 30
www.eloya.be
info@eloya.be

Het Mandarin Oriental Hotel in Macau
Vijfsterrenhotel bespaart tot
tachtig procent energie
Elke ochtend en avond kunnen de gasten van het Mandarin Oriental Hotel in Macau genieten van een spectaculaire kleur- en lichtshow in de
baai van deze Chinese metropool. De verlichting en gordijnen in de stijlvolle kamers worden bediend met het automatisatie-systeem van Eltako.
Draad- en batterijloze technologie brengt energie- efficientie en comfort perfect in harmonie.
Tekst en beeld Eltako
Het design van de kamers weerspiegelt de
fascinerende stad, met haar beroemde shopping
district, flitsende nachtleven en moderne lifestyle.
Daarnaast bideden ze de ultieme mix tussen
stijl en comfort.
Niets dan het beste
Voor gasten van het Mandarin Oriental houdt
het perfecte verblijf ook in dat men beschikt
over de meest recente technologie, die enerzijds
tegemoet komt aan het hoogste gebruiksgemak
maar anderzijds ook zo duurzaam mogelijk is.
Het spreekt dan ook voor zich dat de hotel groep
voor het moderniseren van haar kamers, op
zoek ging naar een oplossing die aan deze twee
eisen voldeed.
Eltako kon aan alle eisen voldoen, dankzij haar draad- en batterijloze
technologie en een modern en universeel productdesign.
Flexibiliteit en ervaring
Een grote uitdaging die daarmee gepaard ging,
was het vinden van een systeem dat naadloos
kon geïntegreerd worden in het bestaande
INCOM systeem. Daarbij kwam dan nog eens
de vereiste dat het opwaarderen van de kamers,
het comfort van de gasten geenszins negatief
mocht beïnvloeden. ❯
ELEKTROTECH.BE | 47

Ervaring...
www.serelec.be
...voor de
toekomst!
EA 36.22 MI.PUCK
astroklok • 100 geheugenplaatsen • 2 geschakelde uitgangen
2 stuuringangen • programmeren via app • bedienen via app
Advertentie_HugoMuller 197x113mm.indd 1 10/05/2021 16:02
HELLO CHARGING.
Gedecentraliseerd powerbus systeem podis® voor
de Voedingsbekabeling van EV-Laadstations.
Het podis® powerbus systeem is ideaal voor het verdelen van energie naar
EV laadstations. Met dit gedecentraliseerde energiedistributiesysteem kan een
groot aantal laadstations met slechts één voedingskabel worden aangesloten.
Dit bespaart installatietijd, vereist minder kabel en vermindert de grootte van
de verdeelkast aanzienlijk.
UW VOORDELEN
+ Tijdsbesparing: niet knippen of ontmantelen
+ Flexibel: Op elke plaats en moment uitbreidbaar
+ Veilig: Permanente hoge contactkwaliteit
dankzij de podis® technologie
info@atem.be
www.wieland-electric.com

‘De cablage werd tot een uiterst
minimum beperkt’
Het hotel koos dan ook voor een oplossing met
Eltako, die aan alle eisen kon voldoen, dankzij
haar draad- en batterijloze technologie en een
modern en universeel productdesign.
Comfort door een druk op de knop
1900 drukknoppen en 3400 actoren uit de
Eltako 14-reeks werden aangekocht voor de
213 kamers en suites, inclusief de presidentiële
suite. De gebruikte drukknoppen werken zonder
draadverbinding, noch batterijen of externe
voeding, dankzij de interne EnOcean technologie.
De nodige energie wordt door het drukken
zelf opgewekt. Het gevolg daarvan is dat de
drukknoppen gemakkelijk om het even waar
geplaatst kunnen worden, wat ook de ondergrond
of locatie is. Ze vragen ook geen onderhoud zoals
het vervangen van batterijen, wat, zeker in een
hotel, voor heel wat last kan zorgen. De functie
van de knop werd gegraveerd op de toets.
Snel en eenvoudig
Een zeer groot argument in de keuze voor het
Eltako systeem was het feit dat de cablage tot een
uiterst minimum beperkt werd. Dit had niet enkel
een positief gevolg in de installatieprijs, maar het
zorgde ook voor een minimum aan stof en lawaai
tijdens de renovatie. Ook kon de tijd, gedurende
dewelke een kamer niet geboekt kon worden, tot
het uiterste minimum beperkt worden. De totale
renovatie duurde hierdoor slechts 4 maanden!
Optimale automatisatie en sfeer
Door deze eenvoudige renovatie worden de
gordijnen automatisch bediend, naargelang
het tijdstip van de dag en of de gast in de
kamer is of niet. Gedurende de dag worden de
lichte gordijnen gesloten. Bij zonsondergang
worden ze geopend wanneer iemand de kamer
betreedt, zodat de zee van lichtjes in de baai van
Macau zichtbaar wordt.
Ook de verlichting, van directe over indirecte verlichting,
tot zelfs staande lampen en nachtlampjes
is in het systeem geïntegreerd. Bepaalde sferen
kunnen opgeroepen worden en wanneer de kamer
verlaten wordt schakelt alles zichzelf uit (op een
tijdsvertraging na, bij de verlichting die je naar
De drukknoppen kunnen om het even waar
geplaatst worden. Ze vragen ook geen onderhoud
zoals het vervangen van batterijen.
buiten begeleidt). Naast de automatische werking
kan de gast uiteraard op elk moment ingrijpen en
de gordijnen en verlichting volledig individueel
bedienen. In- en uitschakelen, dimmen… het kan
allemaal, tot in de badkamer.
Prachtige resultaten
Het management van het hotel was verheugd door
de resultaten van de doorgevoerde vernieuwing.
Niet enkel door het minimale verlies tijdens de
verbouwingswerken, maar ook door de resultaten
in energiebesparing, die met maar liefst 80% de
verwachtingen ruim overtroffen. Er werd dan ook
onmiddellijk beslist om ook de vestiging in Hong
Kong aan te pakken. ❚
1900 drukknoppen en 3400 actoren uit de Eltako 14-reeks werden
aangekocht voor de 213 kamers en suites, inclusief de presidentiële suite.
ELEKTROTECH.BE | 49

De toekomst van de installatiesector: ‘Digitaal en volledig geïntegreerd’
VAN ELEKTRISCHE NAAR
TECHNISCHE INSTALLATIES
De installatiesector evolueert in pijlsnel tempo. De gespecialiseerde elektrogroothandel Rexel wil een baken van advies en vertrouwen zijn
voor de installateurs en hen begeleiden in de enorme transitie waar ze voorstaan.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Rexel
‘Tot nu toe waren smart homes en domotica veelal buzzwords: men zag ze eerder gelinkt aan comfort en luxe.
We zien echter dat domotica meer en meer wordt ingezet om een rationeel energieverbruik binnen een gezin te realiseren.’
Anno 2021 zet Rexel volop in op een multidisciplinaire
aanpak van de firma. Zo omvat
een PV-project voor de groot handel veel meer
dan enkel zonnepanelen. “De zonne panelen
moeten goed worden geïntegreerd in de
volledige elektro technische installatie van
het gebouw”, zegt Steven Leeten, Strategic
Business Development Manager bij Rexel.
“Wanneer men nu zelf consumptie promoot,
gaat het niet enkel om batterijen. Ook
laadpalen – de grootste energie verbruiker in
de woning –, warmte pompen en elektrische
boilers voor thermische opslag maken deel uit
van het totaalplaatje.”
Ook domotica is een belangrijke schakel in de gebouwen
van de toekomst. Leeten: “Tot nu toe waren
smart homes en domotica veelal buzzwords:
men zag ze eerder gelinkt aan comfort en luxe.
We zien echter dat domotica meer en meer wordt
in gezet om een rationeel energie verbruik binnen
een gezin te reali seren. De opbrengst van de
zonne panelen be paalt mee het ver bruik van de
domotica toepassingen. Die evolutie is versterkt
door de intro ductie van de digitale teller en zal
door het capaciteits tarief een nieuw duwtje in
de rug krijgen.”
50 | ELEKTROTECH.BE

Integratie en digitalisatie
“Digitaal en technisch volledig geïntegreerd: zo
zullen de gebouwen van morgen en overmorgen
eruitzien”, aldus Leeten. “Alle technieken, gaande
van verwarming over sanitair tot elektriciteit –
zowel consumptie als productie ervan – moeten
één geheel vormen.” Rexel is ervan overtuigd
dat een multidisciplinaire aanpak onmisbaar
wordt in de toekomst. De ondersteuning van
een volledig project met al zijn technieken is
key. “Binnen Rexel spreken we niet langer over
elektrische, maar wel over technische installaties.
De tijd dat de loodgieter, de elektrotechnische
en de verwarmingsinstallateur elk apart hun
ding kwamen deden, is voorgoed voorbij. De
competenties lopen steeds vaker in elkaar over.
De installateurs, onze klanten dus, gaan zich meer
en meer diversifiëren. Als groothandel moeten we
ons aanpassen aan die nieuwe realiteit.”
Aangezien de installateur hoe langer hoe meer
een belangrijke adviesfunctie krijgt en dus zijn
klanten goed moet informeren, is het ook de rol
van de groothandel om een baken van expertise
te zijn. “We zijn veel meer dan een filiaal met
een ruime voorraad”, zegt Leeten. “We besteden
met plezier tijd en energie in het informeren en
opleiden van onze klanten. De technologie wordt
steeds complexer en ook wij moeten op de hoogte
zijn van de nieuwste innovaties.” Rexel speelt ook
in op het digitale aspect. “Onze Netstore is niet
alleen een online shop, maar ook een platform om
in contact te treden met onze klanten. Ze kunnen
tot ’s avonds laat bij ons terecht met vragen en
ze vinden er nuttige tools, zoals een configurator
voor laadpalen”, aldus Leeten.
‘Eenmaal de elektrische voertuigen bidirectioneel kunnen werken,
kan je deze gebruiken om elektriciteit op te slaan. ’
‘Alle technieken, gaande van
verwarming over sanitair tot elektriciteit,
moeten één geheel vormen’
Vehicle-to-grid
Zonnepanelen zitten in moeilijk vaarwater na
de onzekerheid over de terugdraaiende teller.
Toch twijfelen Rexel en Leeten in geen geval
aan de noodzaak van zonnepanelen. “Emissievrij
leven tegen 2050 is enkel mogelijk dankzij
hernieuwbare energie. We staan nog maar aan
het startpunt van een enorme revolutie. Als Rexel
proberen we met innovatieve oplossingen voor
de dag te komen. Zo zetten we nu heel sterk in
op laadpaalinfrastructuur, want ook e-mobility is
een onmisbare schakel voor het behalen van de
klimaatdoelstellingen.” Ook de combinatie van
PV en elektrische voertuigen biedt potentieel,
vervolgt Leeten. “Op termijn kan de thuisbatterij,
die nu aanzien wordt als een oplossing voor
het einde van de terugdraaiende teller, maar
die ik eerder aanschouw als een noodzakelijke
tussenstap, vervangen worden door elektrische
voertuigen. Dat heet ‘vehicle-to-grid’. Eenmaal
de elektrische voertuigen bidirectioneel kunnen
werken, kan je deze gebruiken om elektriciteit op
te slaan. Dit zal opnieuw een hele evolutie in de
totale laadinfrastructuur met zich meebrengen.”
‘We besteden met plezier tijd en energie in het informeren en opleiden van onze klanten.’
Ondanks de onzekerheid is de toekomst rooskleurig,
besluit Leeten. “Het is een rollercoaster,
met vele veranderingen op korte tijd. Toch
dienen er zich enorme opportuniteiten aan voor
de installatiesector.” ❚
ELEKTROTECH.BE | 51

Gebruiksvriendelijke toegangscontrole,
met eenvoudige installatie en beheer
Vandaag de dag bestaan er heel wat vooruitstrevende methoden om toegangscontrole tot een gebouw mogelijk te maken. De draadloze
oplossing van het Franse Intratone mag zeker gezien worden en is een grote troef voor gebruik in onder meer appartementsgebouwen. Een
goed toegangscontrolesysteem moet gebruiksvriendelijk en veilig zijn, en daarnaast ook stabiel in gebruik én in beheer. Intratone Access
Control voldoet aan al die vereisten.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Intratone
Intratone is een revolutionair draadloos intercomen
toegangs systeem voor alle toegangspunten
in appartementen complexen. Gebruikers openen
de deur - van entree, parkeer garage, kelder of
toegangs hekken - gewoon via de eigen smartphone,
tablet of vaste telefoon. “Deze vooruitstrevende
oplossing voor toegangs controle heeft
Intratone speciaal ontwikkeld voor de residentiële
sector, met de nadruk op appartementsgebouwen.
We staan dan ook in nauw contact met woningcoöperaties,
wat eerder uitzonderlijk is voor een
fabrikant. We krijgen veel feedback van onze
klanten, we weten waar nood aan is en welke
verbeterpunten er zijn”, zegt Nordin Bellazghari,
Area Sales Manager bij Intratone.
Stand-alone
Bij de ontwikkeling van Intratone’s Access Controlsysteem
werd heel wat aandacht besteed aan
de veiligheid voor de bewoners en de stabiliteit
van het systeem. “Bij andere fabrikanten zie je
regelmatig dat producten met elkaar verbonden
zijn. Een storing heeft zo betrekking op meerdere
toegangspunten. Dat is bij onze stand-alone
oplossing niet het geval, en toch kan je alle
toegangspunten samen beheren vanop afstand”,
zegt Bellazghari.
Daarnaast heeft Intratone ook sterk ingezet
op de eenvoud van installatie. Flexibiliteit en
efficiëntie zijn de codewoorden, met een grote
toegevoegd waarde voor de installateur. “Omdat
het plug-and-play systeem 100 procent draadloos
is, is het binnen enkele uren geïnstalleerd. Er
komt geen bedrading of hak- en breekwerk in
het appartement aan te pas. Ook op vlak van
duurzaamheid zijn er voordelen, want er kan sterk
bespaard worden op gebruik van bekabeling en
plastic. Hierdoor gaan ook de kosten uiteraard
omlaag”, zegt Bellazghari.
Voor de bewoners én gebouwbeheerder staat het
gebruiksgemak centraal. Bellazghari: “Intratone
werkt simpel en snel. Dankzij het beheerportaal kan
Voor de bewoners én gebouwbeheerder staat het gebruiksgemak centraal.
52 | ELEKTROTECH.BE

de toegangscontrole in real-time gestuurd worden:
een sleutel vanop afstand blokkeren of deblokkeren,
specifieke toegangspunten of een afgebakende tijdspanne
toewijzen aan één of meerdere gebruikers,
het is allemaal mogelijk.” Een bijkomend voordeel
is dat er geen internet verbinding aan te pas hoeft
te komen, want de Intratone-oplossing werkt op
basis van gsmtechnologie. “Dat betekent ook dat
het niet nodig is om bijvoorbeeld UTP-kabels aan te
leggen of internetservers op poten te zetten”, voegt
Bellazghari toe.
Badge
Er zijn verschillende manieren waarop de bewoner
toegang tot zijn of haar woning kan krijgen. Spil van
het systeem is de elektronische badge, die steeds
vaker de fysieke sleutel vervangt. “Een verloren of
gestolen badge hoeft geen ramp te betekenen”,
zo haalt Bellazghari aan. “Bij een fysieke sleutel
brengt dat een administratieve rompslomp en heel
wat kosten met zich mee – officieel is men dan
immers verplicht om alle cilinders te vervangen –,
maar in het geval van een badge kan deze meteen
geblokkeerd worden, waar die zich ook bevindt. En
dat komt uiteraard ook de veiligheid ten goede.”
Nordin Bellazghari, Area Sales Manager bij Intratone.
Naast de standaardlezers heeft Intratone ook hard
gewerkt aan oplossingen voor senioren en mindervaliden.
Bellazghari: “Voor die doelgroep hebben
we een handsfree systeem ontwikkeld. In dien
hun badge zich op pakweg 80 centimeter van de
voordeur bevindt, gaat deze automatisch open.”
‘Er komt geen
bedrading of
hak- en breekwerk
in het appartement
aan te pas’
Digitale naambordjes
Ook met andere innovaties vereenvoudigt
Intratone het beheer van appartementsgebouwen,
stelt Bellazghari. “Zo zien we een sterke opkomst
van digitale communicatieborden, waarmee de
woningcoöperaties eenvoudig boodschappen
kunnen delen met de bewoners. Dat gaat een pak
vlotter en is duurzamer dan het uithangen van
talloze briefjes. Dezelfde filosofie schuilt achter de
introductie van digitale naambordjes, die vanop
afstand beheerd kunnen worden. Deze kunnen de
gegraveerde bordjes en labels vervangen die we
allemaal kennen van appartementsblokken, en
die bij elke verhuis moeten worden aangepast.” ❚
Bij de ontwikkeling van Intratone’s Access Control-systeem werd heel wat aandacht
besteed aan de veiligheid voor de bewoners en de stabiliteit van het systeem.
ELEKTROTECH.BE | 53

‘De technologie inzake vingerafdrukken
de laatste jaren sterk geëvolueerd en
matuur geworden. Het is een veilige en
eenvoudige vorm van toegangscontrole.’
Vooruitstrevende manieren om
aan toegangscontrole te doen
‘De klassieke sleutel wordt
een noodoplossing’
Wordt de klassieke voordeursleutel binnenkort voorgoed vergeten tijd? Of evolueert deze tot een soort laatste noodoplossing?
Volgens Siedle, specialist in videofonie en toegangscontrole, zit de kans er dik in. Het bedrijf zet sterk in op nieuwe, innovatieve manieren
om gebruikers toegang te verlenen tot een gebouw, of het nu om een kantoorgebouw of een woning gaat. De hoofdrol is weggelegd voor
biometrische toegangscontrole.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Siedle
Siedle is wereldwijd bekend vanwege zijn
deur stations. Dat maakt van het bedrijf een
uitstekende partner om aan toegangscontrole te
doen, stelt Wim Brusselaers, General Manager
bij Siedle Benelux. “Alles wat je aan de voordeur
vindt, is onze corebusiness: van de videoparlofoon
over de toegangscontrole tot een gedeelte van de
verlichting of zelfs de brievenbus. We integreren
alle componenten in één geheel. Dat is ook
interessant naar architecten toe, omdat ze zo
kunnen profiteren van een gelijklopende esthetiek
voor alle onderdelen van de voordeur.”
Niet enkel voor bedrijven
Toegangscontrole is een belangrijke groeimarkt
voor Siedle. Anders dan in het verleden
zijn hoogtechnologische oplossingen voor
toegangscontrole niet langer exclusief bedoeld
voor bedrijven. “Vroeger toonden voornamelijk
54 | ELEKTROTECH.BE

edrijven interesse, al was het maar om op
een efficiënte wijze aan personeels- en gastenregistratie
te doen. Nu zien we ook in de
privéwoning de vraag stijgen”, zegt Brusselaers.
“Onze oplossingen kunnen eenvoudig worden
geïntegreerd in een deurstation, en dat gebeurt
steeds vaker. Men heeft dan geen klassieke sleutel
meer nodig. Ik verwacht dat die binnen dit en vijf
jaar in het merendeel van de gebouwen enkel nog
dienst zal doen als noodoplossing.”
Om anno 2021 op een goede wijze
aan toegangscontrole te doen, zijn er
verschillende methoden. Ook Siedle
biedt verschillende opties aan.
Om anno 2021 op een goede wijze aan toegangscontrole
te doen, zijn er verschillende methoden.
Ook Siedle biedt verschillende opties aan. “Bij alle
opties staan comfort, veiligheid, bedrijfszekerheid
en onderhoudsvriendelijkheid centraal”, zegt
Brusselaers. “De meest eenvoudige technologie
is het codeklavier. Iedereen die over de code
beschikt, kan toegang krijgen tot de woning. Dit
is natuurlijk de minst geavanceerde én de minst
veilige optie: wat als de code wordt doorgegeven?
Daarnaast is het codeklavier niet altijd even
praktisch – denk maar aan huurwoningen, waar
je telkens de code moet veranderen als er een
nieuwe huurder zijn intrek neemt.”
Een tweede, meer geavanceerde mogelijkheid, is
de badgelezer. Elke bewoner of elk personeelslid
krijgt zo een eigen badge, waarmee hij of zij
het gebouw kan betreden. “Deze optie is al een
stuk veiliger: in tegenstelling tot een code is elke
badge uniek, en gaat deze mee met de eigenaar”,
haalt Brusselaers aan. Siedle biedt ook een
combinatiemodule aan van een codeklavier en
badgelezer. “In dat geval kan je de badgelezer
ook via bluetooth bedienen met de smartphone.
Dat is eenvoudig: een sleutel kan je wel eens op
de kast laten liggen, maar de smartphone heeft
tegenwoordig nagenoeg iedereen op zak.”
Unieke vingerafdruk
Bovenop deze oplossingen komt de meest
veilige en vooruitstrevende technologie: de
biometrische toegangscontrole, waarbij toegang
wordt verleend op basis van vingerafdrukken.
Brusselaers gelooft voluit in het potentieel van
deze oplossing: “Veiliger kan niet: we zijn met 7
miljard mensen op deze planeet, en toch is geen
enkele vingerafdruk dezelfde. Bovendien is de
technologie inzake vingerafdrukken de laatste
jaren sterk geëvolueerd en matuur geworden. Het
is een veilige en eenvoudige vorm van toegangscontrole.
Alleen moet de vingerafdruk voldoende
herkenbaar zijn.”
Eventuele bekommernissen over privacy zijn niet
nodig, beklemtoont Brusselaers. “Anders dan vele
andere fabrikanten, die optische lezers gebruiken,
kiest Siedle voor de passief thermische techniek. Dat
houdt in dat de vingerafdruk zelf niet opgeslagen
wordt, maar enkel de herkenbare punten. Je kan de
vingerafdruk zo nooit reproduceren.”
Met biometrische toegangscontrole is het
eindpunt nog niet bereikt. In de toekomst kijkt
Brusselaers reikhalzend uit naar de innovaties
inzake gezichts- en irisherkenning. “Daar werken
we aan, maar voorlopig staat die technologie nog
niet goed op punt of is ze te duur.”
Controle
Naast de gebruikersinterfaces heeft Siedle ook
gedacht aan de controle. Zo wordt de toegangscontrole
verbonden met het eigen (bedrijfs)
netwerk. “Een particulier heeft er niet altijd veel aan,
maar voor bedrijven laat dit toe om bijvoorbeeld
aanwezigheids lijsten op te stellen, of een timeframe:
bepalen welke persoon op welk tijdstip toegang
krijgt tot het gebouw”, aldus Brusselaers. ❚
‘Onze oplossingen kunnen eenvoudig
worden geïntegreerd in een deurstation,
en dat gebeurt steeds vaker. ‘
‘Bij alle opties staan comfort,
veiligheid, bedrijfszekerheid en
onderhoudsvriendelijkheid centraal’
ELEKTROTECH.BE | 55

221 INLINE
CONNECTOR
UNIVERSELE GELEIDERAAN-
SLUITING IN DOORGANGS-
RICHTING
Installatiekabels verbinden in doorgangsrichting is nu
eenvoudig, snel en veilig. Een geavanceerde aansluiting voor
alle soorten geleiders van 0,2 tot 4 mm² – daarvoor staat de
nieuwe 221 inline connector met hendel.
Meer informatie op www.wago.com/221-inline

HOE SLIMMER OMGAAN
MET ENERGIE
Door de nieuwe regeling met de slimme digitale meter, zitten particulieren met veel vragen over hoe ze de energie van hun zonnepanelen
efficiënt kunnen gebruiken. Want het wegvallen van een terugdraaiende teller kan enorme gevolgen hebben voor wie grootverbruikers zoals
warmtepompen of een elektrische wagen heeft staan. Batterijtechnologie kan uiteraard een antwoord zijn, maar waarom niet eerst slimmer
leren omgaan met energie door alle elektrische verbruikers perfect op elkaar af te stemmen? Met de oplossing van Beckhoff kan dat
eenvoudig geregeld worden.
Tekst Valérie Couplez | Beeld Beckhoff
“De sleutel naar een slimmer energieverbruik
is communicatie. Hoe meer elektrische verbruikers
met elkaar kunnen praten, hoe makkelijker
het wordt om te gaan besparen op de
energie factuur. Gebouw automatisering dus. Een
woord dat misschien eerder doet denken aan
kantoor gebouwen of grote fabrieken, maar de
technologie is vandaag ook bij particulieren van
nut en betaal baar om het energie verbruik terug te
dringen”, vertelt Philip Neyens, support engineer
bij Beckhoff. De basis van Beckhoff zijn oplossing
voor gebouw automatisering berust net op openheid.
Quasi elk signaal (draad loos of via kabel) dat
in een gebouw gegenereerd wordt, kan door de
technologie worden ingelezen en meegenomen in
één geïntegreerd verhaal. Energie meet klemmen,
digitale meters, Modbus meters, Mbus meter,
KNX meter … tot zelfs de weers voorspelling
op het internet, alles wordt samengebracht in
één controller.
Data visualiseren
Het resultaat is een berg data die voortdurend
verder aangroeit. Neyens: “Uw klant hoeft er
gelukkig niet zelf de naald in te gaan zoeken om
zijn energieverbruik te optimaliseren. De Beckhoff
sturing kan zelf lerend gemaakt worden. Hoe
meer data er gelogd wordt, hoe beter het systeem
kan gaan voorspellen hoeveel energie er op welk
moment zal nodig zijn. Op die manier kunnen
de verwarming, airco, verlichting, zonnewering,
laadpaal, batterijsturing … naadloos op elkaar
afgestemd worden.” Maar hoe gaat dat precies in
zijn werk? In eerste instantie wordt alles eigenlijk
gewoon gevisualiseerd voor de huiseigenaar,
bijvoorbeeld via Visu of via Communicator
App. “Een handige manier om snel meer inzicht
te krijgen in het energieverbruik. Wat zijn de
grootverbruikers? Wat zijn de piekmomenten? ❯
‘De mogelijkheden zijn echt eindeloos om
tot een geïntegreerd, automatisch en steeds
slimmer wordend systeem te komen’
ELEKTROTECH.BE | 57

ALLE TECHNIEKEN
ONDER ÉÉN DAK
VOOR EEN FUTURE-PROOF INSTALLATIE
www.rexel.be
PV VERWARMING/KOELING VENTILATIE EV-CHARGING
solar@rexel.be heatingpumps@rexel.be ventilation@rexel.be evnl@rexel.be

Wat zijn de beste momenten om de vaatwasmachine
te laten draaien of de auto op te laden?
Zo kan de gebruiker zelf actie ondernemen om het
eigen verbruik van de zonnepanelen te verhogen of
het verbruik te spreiden, wat voordeliger zal zijn met
het aankomende capaciteitstarief”, aldus Neyens.
Volledige automatische regeling
In een volgende stap kan u limieten gaan instellen
voor uw klant. Ze krijgen dan bijvoorbeeld via SMS
centrale of mail een melding dat de piekbelasting
te hoog wordt. Neyens: “Uw klant blijft dan
wel zelf nog verantwoordelijk voor de goede
opvolging. Steeds vaker komt echter de vraag om
dat proces volledig te automatiseren. Met wat
programmeren en configureren kan de Beckhoff
PLC immers ook zelf de regie in handen nemen.
Hij gaat dan de digitale uitgangen van elektrische
verbruikers automatisch sturen.” Dat kan gaan
via een simpel aan- en uitcontact voor een airco
of een uitgebreide regeling waarbij de airco
bijvoorbeeld aan 50% van zijn vermogen begint
te werken. “Hier begint pas echt het voordeel van
een geïntegreerd systeem te spelen”, onderstreept
Neyens. “Aan de hand van de weersvoorspelling
kan het systeem de zonnewering al op voorhand
gaan instellen of de airco al voorzichtig laten
draaien vooraleer de warmte toeslaat. De
mogelijkheden zijn echt eindeloos om tot een
geïntegreerd, automatisch en steeds slimmer
wordend systeem te komen. Belangrijk om weten
is dat uw klant ook steeds weer kan overnemen en
het systeem kan overrulen als dat nodig is.”
Hoe kan u die toegevoegde
waarde realiseren?
Maar hoe kan u nu hiermee aan de slag gaan?
Installatietechnieken en programmeren lijken
twee andere werelden. En de uitdaging wordt er
niet kleiner op aangezien elk huishouden sterk
kan verschillen. “De sterkte van de oplossing van
Beckhoff schuilt dan ook in zijn eenvoud. Zelfs
met de kleinste PLC heeft uw klant al rekenkracht
genoeg om de volledige automatisering te
dragen. Het vraagt wel om een opleiding en
wat specialisatie om dit alles in de vingers te
krijgen. Een degelijke, intuïtieve user interface
leren ontwikkelen is daarin de eerste stap.
Daarna kan u zelf bepalen tot in welk detail er
informatie gelogd wordt. Maar met een beetje
inzicht in stroomverbruik en een dosis logisch
denkvermogen, geraakt u al heel ver daarin.
Beckhoff geeft overigens zelf ook opleidingen
aan installateurs die hier graag werk van willen
maken. Hoe dieper u in gebouwautomatisering
kan duiken, hoe meer voordelen uw klanten ervan
zullen rapen”, besluit Neyens. ❚
Energiebeheer
Logging en
weergave data
Instellingen
en metingen
Hoe meer elektrische verbruikers met elkaar kunnen praten, hoe
makkelijker het wordt om te gaan besparen op de energiefactuur.
Te sturen
componenten
INSTALLATIEENBOUW.BE ELEKTROTECH.BE | 59

De derde Industriële Revolutie:
de bediening van gebouwen
Na de 1ste en de 2de Industriële Revolutie (respectievelijk in de 19de en 20ste eeuw) lijkt de 21ste eeuw erg op een 3de Industriële Revolutie.
Automatiseringssystemen worden stilaan gemeengoed en zullen volgens Eloya onze manier van wonen ingrijpend veranderen. Daar komen
een reeks aandachtspunten voor vakmensen bij kijken.
Tekst en beeld Eloya
De technologische ontwikkelingen van de afgelopen twintig jaar hebben
ervoor gezorgd dat deze ontwikkelingen en communicatiemiddelen, het
beheer en overdracht van informatiegegevens in het handbereik van iedereen
en jan-met-de-pet gekomen zijn, iets wat nog geheel ondenkbaar was in
bijvoorbeeld de jaren 50 van de vorige eeuw.
Een harmonieus comfortleven
De woningautomatiseringssystemen (domotica) zijn schoolvoorbeelden van
zowel de meest efficiënte duurzame energieverbruikssystemen (passiefhuis
met nul-energieverbruik) als van ‘een harmonieus comfortleven’ in een
moderne woonst (afzonderlijke bediening van elk apparaat, gebruik ervan en
bewaking met afstandsbediening).
Bij het concept van de moderne en hedendaagse woonst wordt ook veel
aandacht geschonken aan de harmonie en aan het evenwicht van alle discrete
en subtiele technologische snufjes samen (complementariteitstechnologie).
Een voorafgaande analyse van behoeften van toekomstige huisbewoners
speelt een doorslaggevende rol bij het ontwerpen van het betreffende
gebouw en het uittekenen van de meest geschikte en nodige technologieën.
Automatisering wordt dagelijkse kost, gaande van eenvoudige
volautomatische verlichtingssystemen tot het automatisch openen
en sluiten van de garagepoort bij ontvangst van bijvoorbeeld
een besteld pakje per koerier, en dit onder camerabewaking.
60 | ELEKTROTECH.BE
INSTALLATIEENBOUW.BE

‘Dankzij automatiseringssystemen zullen de woningen in de nabije
toekomst voorzien zijn van de meest efficiënte en aangepaste
technologische snufjes’
Ook is een voorafgaande consultatie door experten in elk vakgebied van
cruciaal belang, om zo elke mogelijke technische fouten en meerkost te
kunnen uitsluiten.
Aandachtspunten
Hierbij een reeks aandachtspunten waarop men absoluut moet letten:
• de stand en positie van de woonst (naar welke windrichting gericht) en
haar dak (gebruik van zonne-energie en fotovoltaïsche energie)
• de technische ruimte moeten voldoende ruim en omkaderd zijn, er moeten
tech nische beschermingsmantels voorzien zijn voor elke soort energieop
wekking (HVAC-systemen, ventilering in het algemeen, warmte afvoer
(en toevoer), thermische warmtewisselaars, warmtepompen, tech nische
be huizing en bescherming van de elektriciteits leidingen, domoticasystemen,
communicatie systemen, veiligheidssystemen en alarmsystemen,
camerabewaking…)
• voorziening van voldoende elektrische bekabeling en voedingspunten
• bekabeling van de domoticasystemen afhankelijk van de gebruikte
technologie en/of eventuele toekomstige uitbreidingsmogelijkheden
• bekabeling van de Ethernet-communicatie, in het bijzonder voor verbonden
apparaten (zoals huishoudapparaten, computers, enz.)
• bekabeling van veiligheidssystemen en alarmsystemen, video – en camerabewaking
• bekabeling voor controletoegangssystemen (badges, radio – en frequentieveiligheidssystemen,
vingerafdruksystemen, oog – en gezichtserkenning, …)
• de elektrische voeding en verbruiksteller moet voldoende krachtig en
solide zijn
• aangepaste en specifieke circuits met afbakening voor het opladen van
elektrische - hybride voertuigen.
Alles vanop afstand bediend
Dankzij deze automatiseringssystemen zullen de woningen in de nabije toe komst
voorzien zijn van de meest efficiënte en aangepaste techno logische snufjes. Zo
zal weldra alles vanop afstand bediend kunnen worden. Automati sering wordt
dagelijkse kost, gaande van eenvoudige volautomatische ver lichtings systemen
tot het automatisch openen en sluiten van de garage poort bij ontvangst van
bijvoorbeeld een besteld pakje per koerier, en dit onder camera bewaking.
Welkom in de toekomst en de wereld van de automatiseringssystemen! ❚
De woningautomatiseringssystemen zijn
schoolvoorbeelden van zowel de meest efficiënte
duurzame energieverbruikssystemen als van ‘een
harmonieus comfortleven’ in een moderne woonst.
INSTALLATIEENBOUW.BE ELEKTROTECH.BE | 61

KOLMAT ® FIBRE SEAL.
DE KEUZE VAN DE PROF.
Kolmat ® Fibre Seal is uniek als het gaat om het nastellen van schroefdraadverbindingen.
Zelfs bij terugdraaien van meer dan 180° blijft de verbinding
100% afgedicht. Kolmat ® Fibre Seal is universeel toepasbaar en geschikt
voor o.a. (drink)water, LPG(gas), (pers)lucht en verdunde zuren en basen.
De geïmpregneerde, vezelversterkte afdichtingsband is bestand tegen druk
tot 26 bar, temperaturen tot 160°C en gemaakte verbindingen kunnen direct
worden belast. Dit product voldoet aan alle relevante (inter)nationale keuren.
www.griffon.be
Griffon. De keuze van de prof.

MET ÉÉN VOEDINGSKABEL EEN GROOT AANTAL LAADPALEN VERBINDEN
EFFICIËNT VOEDINGSSYSTEEM
VOOR LAADPALEN
Nu elektrische voertuigen in opmars zijn, stijgt ook de nood aan efficiënte laadinfrastructuur. Met podis ® biedt Wieland Electric een eenvoudige,
foutloze, flexibele én esthetisch verantwoorde oplossing. Het podis ® -systeem laat aan gebouwbeheerders toe om tijd te besparen en fouten
te vermijden. Dankzij de flexibiliteit van het systeem is het ook perfect mogelijk om de laadinfrastructuur in een later stadium verder uit
te breiden.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Wieland Electric
Atem zag het levenslicht als distributeur van elektro technische producten
in 1946 en is sinds 2013 eigendom van de Duitse wereldspeler Wieland
Electric. Vandaag de dag is Atem de facto de Belgische afdeling van
Wieland Electric. Het is de bedoeling om zo de kracht van een grote, internationaal
gerenommeerde speler te koppelen aan nabijheid en optimale
dienstverlening, zegt Koen Notelaers, Sales Director Building Solutions BeLux
bij Wieland Electric: “We beschikken over een gamma van hoge kwaliteit,
made in Germany, en van onze kant zorgen we voor een goede lokale service
en deskundige ondersteuning. Dat is noodzakelijk, want elk land heeft eigen
normen, wetgevingen en gebruiken. Een systeem dat in Duitsland perfect
werkt, is niet noodzakelijk ook op de Belgische markt van toepassing”,
aldus Notelaers. ❯
‘In nieuwe kantoorgebouwen wordt het stilaan een vanzelfsprekendheid om ruimte te voorzien voor elektrische voertuigen. Soms voor twee voertuigen, soms voor twintig.’
ELEKTROTECH.BE | 63

GREEN&SMART
DE ENERGIEMARKT WORDT STEEDS DUURZAMER, ENERGIEOPLOSSINGEN STEEDS
GROENER EN SLIMMER. IN DIE SNEL VERANDERENDE MARKT IS HET NIET EENVOUDIG
OM HELEMAAL UP-TO-DATE TE BLIJVEN.
Met Green&Smart houden we de vinger aan de pols en zorgen we ervoor dat je als installateur toekomstgericht
kan werken, en dat je jouw klanten de juiste informatie kan geven. Wat zijn de duurzaamste oplossingen voor
een verwarmingsinstallatie? Welke voordelen leveren zonnepanelen nog? Is een thuisbatterij de investering
waard? Ontdek dit en veel meer op ons Green&Smart platform.
Meer info op www.cebeo.be

‘Het is geen enkel probleem om snel een extra aansluiting te
voorzien, zonder dat er ingrijpende bekabeling aan te pas komt’
Het spreekt voor zich dat de experts bij Wieland Electric de evoluties in de
elektrotechnische sector op de voet volgen. Het is ook hen niet ontgaan dat
de technologie rond elektrische voertuigen razendsnel evolueert. “Het is een
markt die zal blijven groeien”, zegt Erik Sunaert, Building Project Manager
bij Wieland Electric. “In nieuwe kantoorgebouwen wordt het stilaan een
vanzelfsprekendheid om ruimte te voorzien voor elektrische voertuigen. Soms
voor twee voertuigen, soms voor twintig.”
Eén voedingskabel
Ook de infrastructuur, de broodnodige laadpalen in ondergrondse parkings,
moet kunnen volgen. Daar kan Wieland Electric een steentje toe bijdragen.
De energie moet immers snel en efficiënt naar laadpalen kunnen worden
getransporteerd. Daar kan het flexibele, gedecentralizeerde podis ® -powerbussysteem
met vlakkabel van Wieland Electric voor zorgen. Sunaert: “In plaats
van losse voedingskabels naar de afzonderlijke laadpalen trekken, is het
mogelijk om met podis ® een groot aantal laadpalen te verbinden, en dat met
slechts één voedingskabel.”
Voor de installatie van podis ® is geen kabelgoot en draadgoot nodig. De
hele installatie kan gewoon aan de muur worden bevestigd. Door de isolatiedoorborende
contacten van de podis ® -componenten kunnen de aansluitmodules
snel en flexibel worden gepositioneerd, op een locatie naar keuze.
Sunaert: “Bovendien laat ook de logische opbouw het toe om te besparen op
kabelgebruik. In tijden van steeds toenemende koper toeslagen levert dat een
budgettair voordeel op.”
Snel, proper en correct
Flexibiliteit is de sleutel van het podis ® -systeem. “Het is immers geen enkel
probleem om snel een extra aansluiting te voorzien, zonder dat er ingrijpende
bekabeling aan te pas komt. Wanneer je gebruik zou maken van een klassieke
aansluitdoos, zal dit veel meer tijd in beslag nemen en verhoogt de kans
op fouten. Podis ® garandeert een snelle, propere én 100 procent correcte
aansluiting”, aldus Sunaert. De profielcodering in de vlakkabel vermindert de
kans op fouten aanzienlijk. “Het is mechanisch gezien bijna onmogelijk om
de kabels verkeerd aan te sluiten. Het systeem sluit vergissingen uit, en dat is
op grote werven altijd een belangrijke troef.”
In een later stadium kan het systeem gekoppeld worden met software die voor
een efficiënte verdeling van de energie over de laadpalen zorgt. Notelaers: “Zo
kan het systeem rekening houden met de status van elke batterij: is die nog
voor 90 procent opgeladen, of slechts voor vijf procent? Het is ook mogelijk
om aan te duiden hoelang het voertuig ter plaatse blijft: een auto die na
een halfuur alweer weg moet kunnen rijden vraagt een vol vermogen, in
tegenstelling tot wanneer de werknemer een hele dag op kantoor verblijft.” ❚
Voor de installatie van podis ® is geen
kabelgoot en draadgoot nodig.
Flexibiliteit is de sleutel
van het podis ® -systeem.
ELEKTROTECH.BE | 65

De meerwaarde van customization
in de elektrotechnische wereld
Voor Spelsberg Belgium, gekend fabrikant van behuizingen en aftakdozen, is de installateur niet alleen gebaat bij een breed aanbod aan
standaardproducten. Daarom zet de firma sterk in op customization. Jaarlijks verwerkt Spelsberg Belgium hiervoor zo’n 400 aanvragen en
offertes. Want door een op maat gerichte oplossing te voorzien, wordt het mogelijk een langdurige en waardevolle relatie met de installateur
op te bouwen.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Spelsberg Belgium
Günther Spelsberg is in Duitsland een grote firma op vlak van behuizingen en
aftakdozen en richtte in 2019 ook een Belgisch filiaal op. Als relatief kleine
speler op de Belgische markt, is het voor het bedrijf een zaak om klantgericht
te denken, legt Bart Tastenoye, General Manager bij Spelsberg Belgium, uit:
“Daarom zetten we al jaren sterk in op diversificatie. Dat houdt in dat we niet
enkel standaardproducten aanbieden, maar ook customized oplossingen die
op technisch vlak net iets verder gaan. Denk maar aan verbindingsdozen of
inrichtingen voor automatisatie, waarbij we inspelen op technische vereisten
die doorgaans klantspecifiek van aard zijn.”
Tijd op de werf beperken
Heel wat van die maatwerkoplossingen – denk maar aan het inbouwen
van rails, het voorzien van connectoren, het printen van bedrijfslogo’s op
de doosjes of het voorbedraden van bekabelingen – zijn bedoeld om de
tijdsbesteding op de werf te beperken. “Dat komt een elektro-installatiebedrijf
ten goede, want het is voor hen niet eenvoudig om geschikt personeel te
vinden”, zegt Tastenoye.
“We willen graag zoveel mogelijk rechtstreeks in verbinding staan met de
installateurs”, gaat Tastenoye verder. “Uiteraard kopen installateurs hun
producten aan via de groothandels, maar voor de technische uitwerking
staan we graag in rechtstreeks contact met hen. Op die manier profileren we
ons bij installateurs als een partij die een gerichte oplossing kan bieden, die
ze bij andere aanbieders niet kunnen vinden. Vaak vinden ze in het aanbod
van standaardproducten niet wat ze nodig hebben, en kost het hen (te) veel
tijd om zelf de nodige aanpassingen uit te voeren. Dan gaan ze op zoek
naar een alternatief, en wij willen dat alternatief zijn.” En dat alles zonder de
controle op de kwaliteit uit het oog te verliezen. “We willen niet dat de klant
achteraf tot de conclusie komt dat een doos bijvoorbeeld niet stevig genoeg
is. De controle op het eindproduct gebeurt bij ons automatisch en intensief.”
Grote en kleine projecten
Voor Bart Tastenoye is het duidelijk: customization is dé manier voor Spelsberg
om zich te onderscheiden in een drukbezette markt. “Grotere fabrikanten zijn
vaak te vergelijken met een tanker: ze kunnen niet zo snel van koers afwijken.
Heel wat maatwerkoplossingen zijn bedoeld om de
tijdsbesteding op de werf te beperken.
Spelsberg Belgium zet sterk in op diversificatie: ‘Denk maar aan
verbindingsdozen of inrichtingen voor automatisatie, waarbij we inspelen
op technische vereisten die doorgaans klantspecifiek van aard zijn.’
66 | ELEKTROTECH.BE

‘Op de hoofdzetel van Spelsberg zijn er twee mensen in dienst die enkel en alleen in functie van de Belgische markt werken. Indien we de
vraag voor een maatwerkoplossing krijgen, kunnen zij op korte termijn een inschatting geven van mogelijkheden en kosten.’
‘We profileren ons bij
installateurs als een partij die een
gerichte oplossing kan bieden,
die ze bij andere aanbieders niet
kunnen vinden’
Zij moeten zich dus hoofdzakelijk beperken tot hun standaardproducten.
Op de hoofdzetel van Spelsberg zijn er daarentegen twee mensen in dienst
die enkel en alleen in functie van de Belgische markt werken. Indien we de
vraag voor een maatwerkoplossing krijgen, kunnen zij op korte termijn een
inschatting geven van mogelijkheden en kosten.”
Daarbij maakt Spelsberg geen onderscheid tussen kleine en grote projecten.
“We proberen zelfs voor de kleinste aanvragen op zoek te gaan naar een
geschikte oplossing. We besteden daar veel tijd en aandacht aan, in de hoop
zo een duurzame langetermijnrelatie met de installateur op te bouwen”,
besluit Tastenoye. ❚
Voor Spelsberg is customization een manier om zich
te onderscheiden in een drukbezette markt.
ELEKTROTECH.BE | 67

De groeiende impact van ‘edge computing’ op de moderne IT-omgeving
‘DE FACILITY MANAGER IS EVEN
BELANGRIJK ALS DE IT-MANAGER’
In het kader van ‘industrie 4.0’ zijn cloudtoepassingen en 5G het nieuwe normaal. Edge
computing, het dichterbij brengen van berekeningen en gegevensopslag waar ze nodig
zijn, wint hierdoor ook aan belang. In een IT-omgeving gaat er daarom minstens evenveel
aandacht uit naar infrastructuur. Rittal, toonaangevend fabrikant van kastsystemen, stroomverdeling
en IT-infrastructuur, staat ten dienste van bedrijven met een totaalpakket dat zowel
de IT-manager als de facility manager ten goede komt. ❯
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Rittal
Rittal koestert de ambitie om de facility managers
en IT-managers samen te brengen.
Koen Van Hende, Product
Manager IT bij Rittal.
68 | ELEKTROTECH.BE

‘​Ons gamma legt een goede link tussen industrie en koeling.’
‘Men beseft steeds meer dat de cloud niet altijd de zaligmakende oplossing is.’
We beginnen bij het begin: wat is edge computing juist? “’Edge’ kan je
letterlijk vertalen als ‘de rand van het netwerk’”, zegt Koen Van Hende,
Product Manager IT bij Rittal. “Het concept wint aan belang omdat men
steeds meer beseft dat de cloud niet altijd de zaligmakende oplossing is. Om
latency issues en connectiviteitsproblemen te vermijden is het van belang
om data altijd lokaal bij te houden, als aanvulling op de cloud. Denk maar
aan een chirurg die moet opereren, maar de nodige scans en foto’s niet kan
opvragen vanwege een slechte connectiviteit. Dat probleem heb je niet als
je de beelden lokaal bijhoudt. En dat geldt in vele sectoren: door niet alle
data uitsluitend naar een centraal datacentrum te sturen, creëer je een zekere
onafhankelijkheid van netwerkproblemen.”
Bij edge computing dient men de fysieke installatie niet uit het oog te verliezen.
Het draait niet alleen om de technologische en IT-kant. Schakelkasten vormen
namelijk de spil voor edge-computing. “Een belangrijk aandachtspunt, is de
keuze van locatie van zo’n kast. We zien nog te vaak dat men alleen kijkt naar
IP55, de classificatie die aangeeft dat een kast vocht- en stofvrij is. Dat wil
echter niet zeggen dat je die overal kan plaatsen, zelfs buiten. Ook andere
factoren spelen een rol”, aldus Van Hende.
Impact op het energieverbruik
Van Hende is er daarom van overtuigd dat de facility manager even belangrijk
is als de IT-manager. “Voor een IT-manager is de voornaamste bekommernis:
ervoor zorgen dat alle servers blijven draaien. Maar de facility manager
neemt ook de kosten en het rendement van de installatie in de serverruimte
in rekening, denk maar aan de impact op het energieverbruik.”
Voor Van Hende is een goede samenwerking tussen de facility en IT-manager
een belangrijke vereiste. “Zeker nu we, in het kader van edge solutions, ook
datacenters opgesteld zien worden in bijvoorbeeld magazijnen. De facility
manager heeft meer ervaring met uitdagingen in een industriële setting,
zoals stof. Daarom is het best dat beide managers hun zegje hebben als
het gaat over bijvoorbeeld de locatie van een nieuwe serverruimte. De
werelden van de IT-manager en de facility manager zijn nu nog al te vaak
twee gesloten werelden.”
Rittal koestert dan ook de ambitie om de facility managers en IT-managers
samen te brengen. “We zijn uitstekend geschikt voor die rol, vanwege onze
jarenlange expertise op vlak van industriële behuizing en koeling”, zegt
Van Hende. “Elk project begint met een plaatsbezoek, gevolgd door gericht
advies: wat is de juiste locatie voor de behuizing? We hechten veel belang
aan die adviesrol. We ondersteunen onze klanten over de gehele lijn met een
gerichte oplossing, of ze nu een klein wandkastje of een volledig datacentrum
nodig hebben.”
Link tussen industrie en koeling
Daarnaast onderscheidt Rittal zich met een uitgebreid totaalpakket, vervolgt
Van Hende. “Ons gamma legt een goede link tussen industrie en koeling.
Zo is de keuze voor IT-koeling situatie- en plaatsgebonden. Kies je voor een
klassieke airco, waarbij warme lucht via leidingwerk naar buiten wordt
afgevoerd? Of is een all-in-one toestel mogelijk, waarbij de warmte aan de
omgeving wordt afgegeven? Het antwoord op die vraag is anders in een ruim
magazijn dan in een klein lokaaltje.”
“Onze ervaring uit de industriële sector komt goed van pas in edge solutions.
We kunnen onze producten uit een industriële omgeving moeiteloos
aanpassen om ook in IT-koeling te kunnen voorzien”, aldus nog Van Hende.
“We houden rekening met aspecten als de IP-classificatie, de slagvastheid van
een kast en inbraakbeveiliging. Ook doorgedreven monitoring is mogelijk,
bijvoorbeeld op vlak van temperatuur, luchtvochtigheid en lekdetectie. Dat
laat toe om aan predictive maintenance te doen.” ❚
‘Om connectiviteitsproblemen te
vermijden is het van belang om
data altijd lokaal bij te houden,
als aanvulling op de cloud’
70 | ELEKTROTECH.BE

uw specialist voor textielkanalen
en duurzame installatiematerialen
voor koeling en HVAC
residentieel - industrieel
Kwaliteit in advies, service en voorraad.
Ons team staat voor u klaar.
Pieter Verhaeghestraat 20, 8520 Kuurne
c 056 35 92 94
w www.linum.eu w www.prihoda.be
©20.053
A4 AD Schell_Installatie & Bouw_95x267.indd 1 03/06/2021 17:57

THEMA SOFTWARE
Van digitalisering naar automatisatie
Meer dan enkel een ERP-pakket
Digitalisering is niet meer weg te denken uit de werking van een modern installatiebedrijf. Specialist ter zake 4PS Belgium pleit voor een
doorgedreven versie van digitalisering, die een stuk verder gaat dan enkel en alleen een ERP-pakket. Met een open platform, waar het
ERP-pakket 4PS Construct deel van uitmaakt, mikt 4PS op een efficiënt gebruik van data. Daarbij maakt 4PS Belgium als Gold Partner van
Microsoft handig gebruik van de innovatieve mogelijkheden die het platform van Microsoft te bieden hebben.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld 4PS Belgium
4PS is een van oorsprong Nederlands bedrijf met een ruime ervaring op
de markt van ERP-pakketten. Mathieu De Glas, Managing Director bij 4PS
Belgium: “Toen het bedrijf twintig jaar geleden van start ging, bestonden
er nog geen pakketten die specifiek op de bouwsector gericht waren. Een
bouwbedrijf moest een pakket op maat laten maken, of gebruik maken
van een standaard ERP-pakket. En die waren toen hoofdzakelijk gericht op
distributieprocessen, terwijl een bouwbedrijf eerder projectmatig te werk
gaat. 4PS bood een oplossing.”
In die twintig jaar is er veel veranderd. De trein van de digitalisering rijdt op
kruissnelheid, en nu ook doorheen de bouwsector. Anno 2021 zijn mobiele
toepassingen en cloudoplossingen geen overbodige luxe. “Steeds meer
bouw- en installatiebedrijven investeren in digitalisering, omdat het ook echt
resultaten oplevert. Bedrijven kunnen hun projecten beter bewaken, real time
communiceren en proactief ingrijpen”, aldus Mathieu.
‘Het platform zorgt niet
enkel voor het centraliseren
van data, maar ook voor
een optimalisatie’
‘Steeds meer bouw- en installatiebedrijven investeren in digitalisering,
omdat het ook echt resultaten oplevert.’
Voortdurende verbeteringen
Met Microsoft Dynamics 365 4PS Construct biedt 4PS een tool die de endto-end
bedrijfsprocessen van een bouw- of installatiebedrijf ondersteunt.
De hoofdwerking van de tool is het verbinden van de processen en het
centraliseren van data; slechts eenmaal invoeren en een versie van de
waarheid. 4PS Construct is een verhaal dat nooit eindigt. “Een team van
300 man werkt dagelijks aan evoluties en verbeteringen”, zegt Mathieu. Met
4PS Construct maken bedrijven hun offerte aan de hand van automatische
calculatietools, en genereert het systeem ook meteen een plan van uitvoering
én zorgt het bovendien voor het inplannen van materiaal en medewerkers.
Mathieu: "Op de werf moeten er geen werfbonnen meer uitgewisseld worden.
Het systeem registreert het verbruik van materialen en de werkuren, wat de
foutenlast vermindert en de communicatie eenvoudiger maakt."
Ook de nazorg mag niet vergeten worden. "Installatiebedrijven worden steeds
meer service bedrijven, denk maar aan onderhouds contracten. De software
kan automatisch meldingen sturen naar de klant wanneer het tijd is voor
‘Installatiebedrijven worden steeds meer servicebedrijven, denk maar
aan onderhoudscontracten. De software kan automatisch meldingen
sturen naar de klant wanneer het tijd is voor een onderhoud.’
72 | INSTALLATIEENBOUW.BE

SOFTWARE THEMA
‘Op de werf moeten er geen werfbonnen meer uitgewisseld worden.’
een onderhoud." 4PS zet daarnaast ook sterk in op een efficiënte mobiele
werking. "In ons aanbod hebben we verschillende mogelijkheden, waaronder
standaard geïntegreerde apps die bijvoorbeeld offline beschikbaar zijn.
Daarnaast is het ook mogelijk om kleinere - eventueel op maat gemaakte -
Power Apps aan te bieden. Deze zijn op specifieke enkelvoudige taken gericht
en dus eenvoudig in gebruik", vertelt Mathieu.
Microsoft Power Platform
De technologie staat niet stil, en 4PS evenmin. De jongste jaren werkt de
firma, als Gold Partner van Microsoft, hard aan de evolutie van een puur ERPpakket
naar een platformoplossing: een ecosysteem waar de ERP-oplossing
deel van uitmaakt. Dat ecosysteem wordt mee vormgegeven door enerzijds
Microsoft 365, dat allerlei productiviteitsoplossingen omvat die bijdragen
aan het centraliseren van data en die samenwerking tussen medewerkers
vergemakkelijken. En anderzijds het Microsoft Power Platform. Dit platform
bestaat uit verschillende toepassingen die toelaten om de data, die 4PS
Construct genereert, op een nuttige manier in te zetten. Mathieu: "Wat
betekenen die data? Door de data als benchmark te gebruiken kan het bedrijf
ze tegenover bepaalde key performance indicators (KPIs) plaatsen en zo de
werking verbeteren. Het gaat immers niet enkel om registratie, maar ook
om optimalisatie."
Zo is er bijvoorbeeld Power Automate, die het mogelijk maakt om workflows
te automatiseren. "In het automatiseren van routinewerk zit de grootste
return voor installatiebedrijven vandaag de dag. Als je erin slaagt om honderd
werknemers op een werkweek van 40 uur twee uur efficiënter te laten werken,
kan je tot 320.000 euro per jaar besparen", vertelt Mathieu. "Op die manier
zorgt Power Platform niet enkel voor het centraliseren van data, maar ook
voor meer automatisatie."
Het eindpunt op vlak van digitalisering is volgens Mathieu nog lang niet
bereikt. "In de financiële sector is automatisering al lang geen taboe meer:
denk maar aan OCR-technologie die facturen automatisch herkent en
inboekt. In de bouwsector kan er nog veel geautomatiseerd worden, en daar
zullen evoluties inzake BIM, ketenintegratie en robotisering een belangrijke
rol in spelen", voorspelt de Managing Director. ❚
Mathieu De Glas, Managing Director bij 4PS Belgium.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 73

THEMA SOFTWARE
‘Ik wil op de werf en bij klanten
zijn, niet achter een computer’
Cube4 maakt bijgebouwen in hout: poolhouses, overdekte terrassen, tuinhuizen,… Alles in duurzame materialen en in een moderne, strakke
vormgeving. Na een carrière als salesmanager bij een multinational maakte oprichter Willem Vermassen 7 jaar geleden van zijn hobby zijn
beroep. “Ik wil doen wat ik graag doe en waar ik het best rendeer: op de werf en bij mijn klanten. Niet achter een computer.” Teamleader
helpt hem daarbij.
Tekst en beeld Teamleader
“Ik haat administratie”, lacht Willem. “Ik word al zenuwachtig als ik een brief
in de bus vind. De eerste jaren van Cube4 zat ik naar mijn zin te vaak achter
de computer. Ik had mijn job als salesmanager opgegeven om met mijn
handen te kunnen werken. Ik wil zo vaak mogelijk buiten zijn. Teamleader
bleek de ideale oplossing om tijd vrij te maken voor de dingen die mij het
gelukkigst maken als ondernemer. Dat is zéker geen repetitief werk, dus ik
zocht een tool die mij kon verlossen van mijn angst voor administratie.”
“Ik heb voor Teamleader gekozen omdat het een rechttoe-rechtaan tool is.
Ik was meteen gecharmeerd door de toegankelijkheid en de eenvoud. De
multinational waar ik vroeger werkte, worstelde met logge CRM-pakketten.
Cube4 is bewust een klein bedrijf, ik run het met één vaste administratieve
medewerker. Dan heb je geen dure, logge pakketten nodig. Teamleader is
perfect voor de schaal waarop wij werken.”
“We kunnen de tool ook zelf mee vorm geven. Hij groeit mee met Cube4. Als
we toch nog een extra feature willen, dan kunnen we die in Teamleader snel
zelf toevoegen of integreren. Dat werkt heel erg intuïtief, daar heb je eigenlijk
zelf geen technologische kennis voor nodig.”
De hele verkoopcyclus op één tool
Cube4 gebruikt Teamleader voor de volledige verkoopcyclus. “Van het
allereerste contact tot en met de facturatie. Tot en met de betaling zelfs, want
ons boekhoudpakket is gekoppeld aan Teamleader”, legt Willem uit. "Ik heb
de tool altijd bij mij op mijn telefoon, met één klik weet ik perfect in welke
fase elk project zich bevindt. Wij zitten met lange verkoopcycli, we nemen
onze tijd om samen met de klant tot het ideale ontwerp te komen. Dan zijn
een helder overzicht en een goede opvolging onmisbaar."
‘Ik heb de tool altijd bij mij op
mijn telefoon, met één klik weet
ik perfect in welke fase elk
project zich bevindt’
Willem Vermassen, oprichter Cube4: ‘Ik heb voor Teamleader
gekozen omdat het een rechttoe-rechtaan tool is.’
“De bouwsector is een conservatieve sector. De administratie gebeurt nog
vaak door iemand van de familie. Vaak nog op papier, zonder digitale tools. Er
is een inhaalbeweging bezig, maar er is in de bouwsector nog heel veel ruimte
om professioneler te werken én tegelijkertijd tijd en geld te besparen. Iedereen
gebruikt vandaag een app om eten te bestellen of om te bankieren. De sector
beseft onvoldoende dat een tool als Teamleader even gebruiksvriendelijk en
toegankelijk is als die apps. De stap is veel minder groot dan ze denken.”
74 | INSTALLATIEENBOUW.BE

SOFTWARE THEMA
Vermassen: ‘De bouwsector beseft onvoldoende dat een tool als Teamleader even gebruiksvriendelijk en toegankelijk is als apps waarmee ze eten bestellen of bankieren.’
Bij elk project een paar uur tijdswinst
Volgend jaar bouwt Cube4 een eigen atelier. De productie die nu ter plekke
bij de klant gebeurt, zal voor een belangrijk deel in het atelier gebeuren.
“Dat atelier is de grootste stap in het zevenjarig bestaan van Cube4”, zegt
Willem. “Het zal onze manier van werken veranderen, het brengt bijvoorbeeld
ook een nieuwe logistieke uitdaging met zich mee. Een volledige buitenmuur
transporteren is iets anders dan losse onderdelen vervoeren. Een goede
planning, opvolging en communicatie met de klant wordt nog belangrijker.
Teamleader zal daar een sleutelrol in spelen.”
"Veel ondernemers in de bouwsector zijn net ik de hele week op de werf of
bij klanten, en maken dan op zondag offertes en facturen. Ik deed dat in het
begin van Cube4 ook. Dankzij Teamleader hoeft dat niet meer, ik krijg alles
op vrijdag afgerond.” ❚
Vermassen: ‘Teamleader bleek de ideale oplossing om tijd vrij te maken voor de dingen die mij het gelukkigst maken als ondernemer.’
INSTALLATIEENBOUW.BE | 75

IN QUALITY WE TRUST.
Indien u de opstart, inregeling en opmeting van het volledige ventilatiesysteem in combinatie
met de IV Produkt luchtgroep bestelt bij AirX, verlengen wij de garantie van 2 naar 5 jaar.
Contacteer AirX voor meer informatie op info@airx.be of surf naar www.airx.be voor alle
contactgegevens van de Air Experts.
Meer info op www.airx.be

Temperatuur
gecompenseerde
dichtheidstest.
NIEUWE DIGITALE MANIFOLDS
VOOR DE KOELTECHNIEKER
Met een nieuwe, verbeterde generatie digitale manifolds maakt Testo het werk van de koeltechnieker alweer een stuk efficiënter en
eenvoudiger. Deze nieuwe manifolds zijn compacte en robuuste units, die genieten van een eenvoudig menu en zo een snelle en correcte
meting mogelijk maken.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Testo
Testo lanceerde zijn eerste manifolds reeds in 2003. Sindsdien is dit
producttype sterk geëvolueerd, en die evolutie mondt nu uit in het nieuwe
gamma digitale manifolds: de testo 550i, 550s, 557s en 552i. De manifolds
zijn een ingrijpende verbetering ten opzichte van de vorige generatie: de units
zijn uitgerust met een grotere display, genieten een betere waterdichtheid
(ip54, wat betekent dat ze spatwaterdicht zijn) en communiceren vlekkeloos
met de ook al gloednieuwe testo Smart App. De manifolds kunnen bovendien
verbonden worden met bluetoothsondes.
"Een manifold is het ideale meettoestel voor de koeltechnieker", zegt Koen
Van Nieuwenhove, Product Manager HVAC bij Testo. Een koeltechnische
installatie bevat heel wat componenten die op een grondige manier
onderhouden moeten worden - denk maar aan de verdamper, de condensor
en compressor. Met deze digitale manifolds beschikt de koeltechnieker
over een reeks gerichte meettoestellen die hij voor uiteenlopende testen
kan gebruiken."
Met of zonder display
Zo zijn de testo 550i, 550s en 557s uitstekend geschikt voor druk- en
dichtheidstesten. De keuze voor een welbepaald toestel hangt af van wat
de vakman precies nodig heeft. Van Nieuwenhove legt uit: "De 550i is een
toestel zonder display. Het is de kleinste digitale manifold op de markt.
De installateur moet dan sowieso beroep doen op de testo Smart App om
de resultaten af te lezen. De 550s en 557s hebben wel een display, maar
verschillen in het aantal kranen op de manifold, respectievelijk 2 en 4."
Ook bij deze units is het gebruik van de testo Smart App sterk aanbevolen,
want de manifolds kunnen alleen meten en niet registreren. "Met behulp van
de applicatie kan de vakman de meetresultaten wel registreren. Met behulp
van de software Testo Data Control kan hij nadien snel en efficiënt een
rapport maken op basis van alle meetresultaten", aldus Van Nieuwenhove.
Na het uitvoeren van een dichtheidstest op een nieuwe installatie, moet de
technieker doorgaans ook een vacuümtest uitvoeren, vooraleer de installatie
gevuld kan worden met koelvloeistof. Hiervoor gebruikt de vakman de testo
552i. Deze kan ook verbonden worden met de 557s, die de meetresultaten
van de 552i kan weergeven. ❚
Drukmeting met de testo 550i
en de Smart App.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 77

EEN COMFORTGERICHTE
TOTAALOPLOSSING
VOOR BINNENKLIMAAT
Voor verwarmingsspecialist Remeha België zijn het spannende tijden. Met Yves Vanpoucke
heeft het bedrijf een nieuwe Commercial Director, en bovendien kiest Remeha resoluut
voor een andere aanpak. Het is niet langer de fabrikant van toestellen en componenten,
maar zweert trouw bij een totaaloplossing.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Remeha
Yves Vanpoucke is 51 jaar oud en al sinds 1992
actief in de HVAC-wereld. “Ik heb deze sector
leren kennen vanuit alle mogelijke hoeken van
het spectrum: ik werkte in het verleden reeds voor
groothandels, fabrikanten en installatiebedrijven,
zowel in België als daarbuiten”, zegt hij. Het heeft
hem een en ander geleerd over hoe de wereld
van verwarming eruit ziet. Toch weet ook hij niet
met zekerheid hoe de sector er over enkele jaren
zal uitzien. “Dat is de vraag van één miljoen, en
niemand heeft een glazen bol. Eén ding is zeker:
dé oplossing voor de energietransitie bestaat niet.
Het zal altijd een soort compromis zijn.”
Iedereen lijkt het erover eens dat de grootste
winsten op vlak van klimaat en verwarming niet in
de (residentiële) nieuwbouwsector te boeken zijn,
maar wel in de vervangings-en renovatiemarkt.
“De vraag is dan: hoever moet we daarin gaan?
Ik pleit voor sociaal gerechtvaardigde ingrepen.
Het kan niet de bedoeling zijn dat we enkel een
groen beleid uitstippelen voor de happy few; zij
die het kunnen betalen. Natuurlijk staat de trias
energetica voorop, en is het beperken van de
energievraag (onder meer door isolatie) cruciaal.”
Gas heeft een toekomst
Vanpoucke is er dan ook geen voorstander van
om in elke situatie voor warmtepompen te kiezen.
“Als een woning enkel geschikt is voor radiatoren,
zijn warmtepompen al snel een moeilijk verhaal.
Om die reden heeft gas – en dan vooral de
gascondensatieketel – nog altijd een toekomst.
We moeten laaghangend fruit durven plukken
om de CO 2
-uitstoot te reduceren, en niet (zoals in
Nederland) een tunnelvisie volgen en gas volledig
verbannen.” Bovendien hoeft het voor Vanpoucke
ook geen dichotome keuze te zijn, waarbij gas
diametraal tegenover de warmtepomp komt te
staan. “Er zijn ook hybride toepassingen mogelijk.
Ook dergelijke realistische tussenvormen dragen
bij aan een verlaging van de CO 2
-uitstoot.”
Het potentieel van gasketels neemt toe nu ook
waterstof een belangrijk deel van het debat
begint te worden. “Remeha is waterstof-ready.
We trekken mee aan de kar en hebben enkele
pilootprojecten lopen met ketels die volledig op
waterstof draaien. Vandaag de dag hebben we al
units op de markt die tot 20 procent bijmenging
met waterstof aanvaarden”, aldus Vanpoucke.
Ook Vanpoucke beseft dat er een aantal obstakels
zijn voor een doorgedreven renovatiegolf. “Een
groot probleem stelt zich in de huurmarkt, waar
de eigenaar niet de vruchten van de investering
plukt (het zogenaamde split incentive -probleem,
nvdr.). Je mag ook niet onderschatten dat de
populatie van huiseigenaren veroudert. Vele
mensen zijn eigenaar van een woning, maar zijn
na hun pensioen niet meer gemotiveerd om zo’n
zware investering te dragen.”
‘Remeha is waterstof-ready.’
Totaaloplossing
Remeha wil als vooruitstrevend fabrikant zijn steentje
bijdragen. Daarom verandert de firma het geweer
van schouder: “We profileren ons niet langer als
fabrikant van componenten en toestellen, maar we
streven naar een comfort gerichte totaaloplossing
voor binnen klimaat. Daarom lanceerden we
recent nog onze eerste airco-oplossingen, de
‘Het kan niet de bedoeling zijn dat we
enkel een groen beleid uitstippelen
voor de happy few’
78 | INSTALLATIEENBOUW.BE

Yves Vanpoucke: ‘We profileren ons niet langer als fabrikant van componenten en toestellen, maar we streven naar een comfortgerichte totaaloplossing voor binnenklimaat.’
Remeha Diva”, zegt Van Poucke. “Een tweede stap
is het laten communiceren van die verschillende
systemen. We bieden daarom ook mogelijk heden
voor eind gebruikers om in constante verbinding
te staan met hun units, al twijfel ik of er vaak
gebruik gemaakt wordt van dergelijke features –
maar we moeten ze wel aanbieden. Ik zie vooral
de voordelen op vlak van predictive maintenance,
en het kunnen voorspellen van storingen en tijdig
voorzien van oplossingen.”
uitsluitend naar investerings kost gekeken moeten
worden, maar ook en vooral naar de total cost
of owner ship. Dit vergt een enorme mentaliteitswijziging,
bij installatie bedrijven, projectontwikkelaars
en studie bureaus. Sowieso wordt het
werk van installateurs er niet een voudiger op, en
daar moeten we jonge mensen op voor bereiden:
het vak van installateur garandeert je zeker werk,
maar het is tegelijk een beroep met vele uitdagingen”,
besluit de Commercial Director. ❚
Vanpoucke ziet ook heil in vernieuwende
concepten, zoals heating as a service, waarbij
de installateur de investering in de stookplaats
voor zijn rekening neemt en deze verhuurt aan
de eigenaars. “Vooral in commerciële en grotere
projecten biedt dit een enorm voordeel, want
de projectontwikkelaar moet de investeringskost
zelf niet meer dragen en kan een state-of-the-art
installatie aanbieden aan de eindklant.”
Mentaliteitswijziging
Dit zorgt wel voor een andere rol voor de installateur,
aldus nog Vanpoucke: “Diegene die het
installeert, is ook 15 of 20 jaar verantwoordelijk
voor het eindresultaat. Hij kan het zich dus niet
permitteren om géén kwalitatieve oplossing aan
te bieden. Er zal dus in aanbesteding niet meer
Vanpoucke ziet ook heil in vernieuwende concepten, zoals heating as a service, waarbij de installateur
de investering in de stookplaats voor zijn rekening neemt en deze verhuurt aan de eigenaars.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 79

THEMA DUURZAME ENERGIE
NATUURLIJK GEVOEL MET FRISSE
BUITENLUCHT IN KANGOEROEWONING
Een duurzame woning betekent niet alleen een energiezuinige woning, maar ook: denken aan
vandaag en morgen, zowel voor de huidige generatie als voor de volgende. Toen Pieter Maes
en zijn echtgenote Greet Dhulst samen met het gezin van zijn dochter Annelies en haar man
Elie Naudts beslisten om voluit te kiezen voor een kangoeroewoning in Harelbeke, lieten ze
niets aan het toeval over en namen zij het project zelf in handen om voor henzelf en de beide
gezinnen een droomwoning te realiseren. Een ventilatie C-systeem met vraagsturing was
daarbij onontbeerlijk.
Tekst Filip Van der Elst | Beeld DUCO
Voor Pieter Maes (63) en zijn familie is een kangoeroe
woning een kwestie van maat schappelijke
relevantie ener zijds, en van pragma tiek anderzijds:
een kangoeroe woning is immers een belang rijke
aanzet naar weder zijdse zorg voor klein kinderen
én groot ouders. “Het feit dat we slechts één kind
hebben maakte die keuze wat gemakkelijker. Het
was eigenlijk onze dochter zelf die het vuur aan
de lont gestoken heeft”, vertelt hij.
Enkele jaren geleden al kochten Pieter Maes en
zijn echtgenote het huis naast de woning waar
hun dochter, schoonzoon en kinderen toen verbleven.
Die woning werd voorlopig verhuurd
De keuze voor een ventilatie C-systeem
was een heel bewuste beslissing.
met de bedoeling er later een kangoeroe woning
van te maken, maar uiteindelijk realiseerden de
families Maes en Naudts de kangoeroe droom op
een andere locatie, grenzend aan het provinciaal
natuur domein ‘De Gavers’ te Harelbeke. In
team verband waren ze niet enkel bouw heer;
van voor ontwerp tot oplevering voerden ze ook
coördinerende, sturende en adviserende taken
uit. Vanzelf sprekend werd daarbij een nauwe
samen werking met de architect en de aan nemers
gehanteerd als sleutel en hefboom om het
concept effectief tastbaar te maken.
Om de kangoeroewoning te realiseren, kozen
beide gezinnen ervoor om het bestaande gebouw
te slopen en het perceel volledig braak te leggen.
De consequentie van hoger BTW-tarief dan bij
ver bouwing werd erbij genomen, want enkel zo
konden ze hun droom project realiseren. Het overgrote
deel van alle inspiratie die geleid heeft tot
wat er nu staat kwam vanuit de gezins leden zelf,
zowel van het oudere koppel als van het jongere
gezin, rekening houdende met de specifieke woonen
zorgbehoeften van beide gezinnen.
Gemeenschappelijk én individueel
“Het resultaat is een kangoeroewoning die later
officieel een zorgwoning kan worden”, zo licht
men het project toe. “Het gebouw omvat grenzend
aan beide wooneenheden een gemeenschappelijk
gedeelte, voor beiden toegankelijk zonder elkaar
te storen, met onder meer een koelcel, wasmachine
en droogkast, stofzuiger en strijk plank,
en opslagruimte. Verder is er ook een gemeenschappelijke
carport en tuin. Daarnaast is er
desondanks veel aandacht voor individualiteit: elke
wooneenheid kan volledig autonoom overleven, en
dat kan interessant zijn wanneer één van de huidige
Voor de familie is een kangoeroewoning een
kwestie van maatschappelijke relevantie
enerzijds, en van pragmatiek anderzijds.
gezinnen zou wegvallen. Beide wooneenheden
zijn akoestisch volledig van elkaar gescheiden,
met een volledig gesloten muur en branddeur
ertussen maar wel met een aparte voordeur. Ook
de terrassen en een gedeelte van de tuin hebben
een soort scheidingsbarrière die inkijk vermijdt.”
Duurzaamheid was voor de gezinnen Maes en
Naudts een vanzelfsprekendheid, weliswaar
zonder de kostprijs uit het oog te verliezen. De
wooneenheden elk apart haalden de BEN-norm,
dankzij een E-peil van 12 en 14 (en S28 en S29).
De keuze voor verwarming viel op vloerverwarming
met een warmtepomp en geothermische bron.
Hiermee kan dan meteen ook tijdens de warmere
dagen van het jaar het gebouw goedkoop en
duurzaam koel gehouden worden. Ook inzake
ventilatie hadden de bewoners strenge eisen. “We
wilden een gezonde, stille en tochtarme woonst”,
80 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
‘De binnenkomende lucht is
niet microbieel of met stof
vervuild via het kanaalwerk.’
zegt Pieter Maes. Hij kende DUCO en de ventilatieoplossingen
van het bedrijf al lang, en daarom
twijfelde hij niet om met DUCO in zee te gaan
voor de ventilatie. “Elke wooneenheid wordt apart
geventileerd, met een vraaggestuurd C-systeem.
We kozen voor de afvoer van de vochtige of
vervuilde lucht voor de DucoBox Silent Connect.
Toevoer van verse lucht in de leefruimtes gebeurt
door de meest recente elektronische TronicVent
raamroosters met goede akoestische demping.
De ruimtes zijn voorzien van CO 2
-sensoren en
-bedieningen. Vochtmeting in de badkamers
gebeurt door boxsensoren die meten in het
luchtkanaal, en in de toiletten wordt de ventilatie
geregeld op basis van aanwezigheidsdetectie.”
Plaatsbesparend en futureproof
De keuze voor een C-systeem was een heel bewuste
beslissing. “De kostprijs en de kwaliteit van de
installatie rechtvaardigen die keuze. We moesten
bijna geen kanalen leggen, maar genieten toch
van een natuurlijk gevoel met frisse buitenlucht.
Een C-systeem is natuurlijk en simpel en heeft de
mogelijkheid om aan bijkomende nachtkoeling te
doen. Bovendien wordt de binnenkomende lucht
nimmer microbieel of met stof vervuild wat bij een
kanaalnetwerk wel een risico is.”
De bewoners plaatsten beide systemen zelf, en
DUCO ondersteunde hen bij de inregelen van
de debieten via de afvoerventielen. “Momenteel
wordt er voorzien om beide ventilatiesystemen via
een gateway doorlopend met de R&D-afdeling van
DUCO te koppelen zodat ze continu gelogd kunnen
worden, waardoor de bewoners zelf ook op bepaalde
momenten inzage kunnen krijgen in de logfiles.”
Naast het Duco Silent Tronic System werd ook
buitenzonwering toegepast in de strijd tegen
oververhitting. Dit verhoogt de garantie op een
aangenaam thermisch comfort.
De woonst én de families Maes en Naudts zijn
intussen klaar voor de toekomst. Ze blikken met
enige trots terug op deze verwezenlijking. “We
gingen voluit voor een perfecte materiaalkeuze
en inrichting langs buiten, en daar zijn we ook
in geslaagd. We hebben deze woonst gebouwd
met veel aandacht voor de integratie ervan in het
straatbeeld. Het is echter meer dan alleen maar
een eyecatcher, maar ook en vooral een modern,
energiezuinig en duurzaam gebouw dat geschikt
ontworpen is voor bepaalde leefvormen van
de toekomst.” ❚
INSTALLATIEENBOUW.BE | 81

THEMA DUURZAME ENERGIE
Webinar buigt zich over energietransitie in de gebouwde omgeving
‘RENOVATIEGOLF KOST AL ZEKER 78 MILJARD EURO’
Er is al heel wat inkt gevloeid over de energietransitie. Een pasklaar antwoord om de ambities te halen is er nog niet, maar wel een duidelijke
vaststelling: zonder de gebouwensector, goed voor om en bij de helft van onze CO 2
-uitstoot, zal het niet lukken. Met die gedachte in het
achterhoofd organiseerde een ‘Energy Encounter’ over het onderwerp. Verschillende experten bogen zich over de gebouwde omgeving en
dan vooral de enorme uitdagingen die de verhoopte renovatiegolf met zich meebrengt. Hoe maken we de transitie naar een toekomstbestendig
gebouwenbestand mogelijk? Wat zijn de struikelblokken? En wat zijn de mogelijkheden?
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Pxhere
Om beter te duiden voor welke uitdaging we staan, liet Maarten De Groote,
Senior Expert bij EnergyVille, het publiek kennismaken met het bredere
plaatje. “96,5 procent van de Vlaamse woningen en appartementen hebben
een energiescore lager dan A. Nochtans moet tegen 2050 elk residentieel
gebouw over dat label beschikken. Om dat te behalen is een renovatiegraad
van drie procent nodig, oftewel 95.000 woningen per jaar. Dat is gemakkelijker
gezegd dan gedaan”, stelde De Groote.
In een studie, die binnenkort wordt gepubliceerd, gaat EnergyVille dieper
in op de uitdaging. De Groote lichtte in zijn presentatie alvast een tipje van
de sluier op. “We hebben 19.000 eengezinswoningen bestudeerd, en die
opgedeeld in 135 types representatieve woningen. Rekening houdend met 10
potentiële renovatiemaatregelen schatten we in wat voor elk type woning het
ideale pakket maatregelen is, en dus: welke route richting energielabel A de
laagste investeringskost met zich meebrengt. Hierbij keken we niet enkel naar
investeringskost, maar ook naar total cost of ownership (TCO)”, aldus De Groote.
PV blijft interessant
De eerste, weinig verrassende, conclusie uit het onderzoek, is dat
zonnepanelen een conditio sine qua non is: voor elk type woning maakt PV
deel uit van het pakket maatregelen om een A-label te bekomen. De Groote:
“Een renovatie met PV kost 33.000 euro, zonder PV loopt de investeringskost
op tot 66.000 euro. Het lijkt een vreemde conclusie in een tijdperk waarin
zonnepanelen in een slecht daglicht komen te staan (vanwege de heisa rond
de terugdraaiende teller, nvdr.), maar PV heeft nog altijd een grote impact
op de EPC-score.” Daarnaast kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat
het aanpakken van de gebouwschil een cruciale, maar kostelijke stap is. “Een
prijsdaling van een deep renovation van de gebouwenvelop, zoals dak- en
buitenmuurisolatie of vernieuwing van de ramen, zou daarom een game
changer zijn”, concludeerde De Groote.
Warmtepomp: investeringskost tegenover TCO
Tot slot kwamen de onderzoekers ook tot de vaststelling dat de warmtepomp
een interessante maatregel is voor het optimaliseren van de investeringskost.
“Nochtans wordt bij renovaties slechts in 10 procent van de gevallen gekozen
voor een warmtepomp, zo blijkt uit Europese cijfers”, aldus De Groote. De
verklaring hiervoor wordt al snel duidelijk wanneer er ook naar TCO gekeken
wordt. De Groote: “Wanneer je rekening houdt met de energieprijs, is het
installeren van een warmtepomp in welgeteld 0 procent van de types woning
een aangeraden maatregel. Vanwege het hoge prijsverschil tussen elektriciteit
en gas – België kent de hoogste elektriciteitsprijs van heel Europa – is een
gascondensatieketel interessanter. Ter vergelijking: als we deze oefening
herdoen voor Nederland, waar men afstapt van gas, blijft de warmtepomp
ook in het TCO-scenario overeind.” ❯
Maarten De Groote: ‘Het lijkt een vreemde conclusie in een tijdperk
waarin zonnepanelen in een slecht daglicht komen te staan, maar
PV heeft nog altijd een grote impact op de EPC-score.’
Maarten De Groote: ‘Een renovatie kost handenvol
geld, en heel wat huiseigenaren kunnen of
willen die renovatie niet betalen.’
82 | INSTALLATIEENBOUW.BE

Ad-testo-55x-DE-EN-ES-FR-NL.indd 1 28/05/2021 10:17:48
NIEUW
Alle
meetresultaten
binnen handbereik
BIOSAFE mechanische
wastafelmengkraan
De BIOSAFE 2621BEL mengkraan is de eerste
wastafelmengkraan zonder uitloop die aan alle
vereisten voldoet in zorginstellingen.
Hij combineert hygiëne en veiligheid.
Maximale hygiëne: zonder uitloop, beperkte
hoeveelheid stilstaand water in het lichaam
Anti-verbrandingsveiligheid:
temperatuurbegrenzing, thermische spoelingen
zonder demonteren van de greep
Snelle meting en eenvoudige bediening via
groot grafisch display en je smartphone –
en toch maximaal compact en robuust.
De nieuwe digitale manifolds van Testo.
www.testo.be
DELABIE, expert in sanitaire voorzieningen en kranen voor zorginstellingen,
biedt unieke oplossingen die beantwoorden aan specifieke vereisten op het
gebied van hygiëne en veiligheid.
Meer informatie op delabiebenelux.com

THEMA DUURZAME ENERGIE
Het staat als een paal boven water dat de renovatiegolf bakken geld zal
kosten: met deze tien maatregelen zal de totale Vlaamse investeringskost
78 miljard euro bedragen. Voor om en bij de 357.000 gebouwen zal deze
inspanning zelfs niet volstaan voor een A-label, en is er nog eens 35 miljard
euro nodig. “Een renovatie kost handenvol geld, en heel wat huiseigenaren
kunnen of willen die renovatie niet betalen”, besloot De Groote.
Verschillende experts uit uiteenlopende sectoren schoven daarna aan
tafel om zich over de doelstellingen te buigen. Moderator Luc Pauwels,
energiejournalist bij VRT, wilde starten met een positieve noot en vroeg aan
de panelleden wat op vlak van innovatie de sterke punten in België zijn.
“We zijn een dichtbevolkt land, en zo een ideale plek om pilootprojecten
met nieuwe technologieën op poten te zetten”, zei Antoon Soete van de
ESCO WAttson. “Technologie is natuurlijk maar één deeltje van de puzzel.
Ook financiële en wetgevende aspecten zijn belangrijk. Alle stukjes moeten
in elkaar passen. Als ESCO-bedrijf willen wij wel een zeker risico nemen, maar
we hebben tegelijk ook investeringszekerheid nodig.”
‘België is een slagveld’
Voormalig Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck, de man die leeft volgens het
adagium ‘een dag geen scherpe boutade uitgesproken, is een dag niet geleefd’,
viel meteen met de deur in huis: “We moeten selectiever zijn op vlak van
energiebronnen. In plaats van te spreken over integratie van gas en elektriciteit
moeten we ervoor kiezen om alle fossiele brandstoffen simpelweg te verbieden.
Als je een chirurg in dienst neemt, stuur je hem best meteen naar het slagveld.
En een slagveld, dat is het bij ons: Belgische huizen zijn 40 à 50 procent groter
dan het Europese gemiddelde, en onze energieconsumptie per gezin is twee
keer zo hoog dan bij een doorsnee Europees gezin. De energietransitie vraagt
ingrijpende maatregelen: als een kankerpatiënt koorts heeft, moet je niet voor
verkoeling zorgen, maar wel zijn leukemie behandelen.”
Van Broeck is dan ook voorstander van verregaande en verstrengde
regelgeving. “Je kan mensen niet zelf laten beslissen. Als je kinderen laat
kiezen wat ze eten, eten ze elke dag snoep.” Charlotte van de Water (Senior
Expert Energy & Climate bij Agoria) is echter een andere mening toegedaan:
“We moeten niet aan de mensen vertellen hoe ze moeten leven, maar hen
alle mogelijkheden aanbieden. Voorlopig zijn slechts drie procent van de
Belgische huizen klimaatneutraal. Als dat percentage wordt opgetrokken tot
ongeveer 30 procent, zowel op de koop-als huurmarkt en ook voor sociale
woningen, krijgen mensen de kans om te kiezen voor klimaatneutraliteit en
doet de vraag-en-aanbod dynamiek zijn werk. Klimaatneutrale woningen
zullen dan goedkoper en dus aantrekkelijker worden.”
84 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
Nieuwe keuken, badkamer of zwembad
“Mensen willen wel investeren in renovaties, maar kijken daarbij zelden
naar duurzaamheid. Mensen tellen met plezier centen neer voor een nieuwe
keuken, badkamer of zwembad. Maar wanneer het om een duurzame
investering gaat, wil men meteen weten hoelang het duurt om de investering
terug te verdienen en welke besparing ze oplevert”, merkte Freddy Van
Bogget (Innovation Manager bij KBC Group) op. Dat is volgens hem voor
een deel te wijten aan onduidelijkheid: “Elke expert zegt iets anders. Op de
duur weten de mensen het zelf niet meer en steken ze hun geld liever in een
nieuwe keuken.”
Dat beaamde Valerie Barlet (Worldwide Strategy Officer bij AGC Glass):
“Mensen investeren niet omwille van een voordelige terugverdientijd, maar
voor hun eigen comfort. Wanneer het over pakweg isoleren gaat, moeten
we dat niet meer omschrijven als ‘een goede business case’, maar als een
investering die de waarde van je huis verhoogt.”
De renovatiegolf vraagt niet alleen geld, maar ook mankracht: is er
wel voldoende geschikt personeel om de renovaties uit te voeren? “Het
zou goed zijn indien bouw- en installatiebedrijven minder tijd moeten
besteden aan het overtuigen van de klanten en het uitleggen van de
technologie”, zei Barlet. Door dit op een gegroepeerde wijze te doen,
krijgen de bedrijven meer tijd om zich te focussen op het uitvoeren van
de werkzaamheden.”
Housing as a service
Een ander probleem is volgens Van Broeck dat in België iedereen per sé
huiseigenaar wil zijn. “Het is een misverstand dat rijke mensen hun eigen
huis moeten bezitten. In welvarende landen, zoals Oostenrijk, Zwitserland
of de Scandinavische landen, is huren veelal de norm. Roemenië is één van
de armste landen van Europa, maar 90 procent van de bevolking is er wel
huiseigenaar zonder een lening te moeten aangaan. We zitten opgezadeld
met het verkeerde denkbeeld dat een eigen huis een soort airbag is, een
voorafname op je pensioen. Maar eigenlijk is het een last. De gemiddelde
Belg verhuist één keer in zijn leven – ruim onder het Europese gemiddelde –,
en zit zo vast in huizen die te klein of vooral te groot zijn.”
De voormalige Bouwmeester pleitte daarom voor ‘housing as a service’: “Je
kan dan wonen in een huis dat 30 procent zuiniger en 20 procent goedkoper
is, je blijft zo lang je wil, en je hoeft je niets aan te trekken van onderhoud.
Je kan geen meerwaarde meer halen uit de grond, maar je heeft wel je hele
leven almost at cost price”, klonk het overtuigd. ❚
Leo Van Broeck: ‘Belgische huizen zijn 40 à 50 procent
groter dan het Europese gemiddelde, en onze
energieconsumptie per gezin is twee keer zo hoog dan bij
een doorsnee Europees gezin.’
INSTALLATIEENBOUW.BE | 85

THEMA DUURZAME ENERGIE
Hybride ketel: het beste
van twee werelden
Een hybride installatie heeft sowieso een kleinere impact op het milieu omdat de
CO 2
-uitstoot tot 40% lager ligt dan bij een klassieke verwarmingsinstallatie.
De ideale verwarming kiezen is altijd een moeilijke keuze: welk verwarmingssysteem is geschikt? Met welke brandstof wil je verwarmen?
Welke oplossing biedt het beste rendement? Met een hybride verwarming combineer je gas met elektriciteit. Zo benut je de voordelen van
twee werelden.
Tekst en beeld Gas.be
Een hybride verwarming is in feite een intelligente samenwerking tussen een
condensatieketel op gas en een elektrische warmtepomp. Beide technieken
zitten geïntegreerd in een compact geheel, niet groter dan een koelkast. De
warmtepomp dekt de basisbehoefte in de warmtevraag. Ze gebruikt hiervoor de
gratis omgevings warmte. Een buitenunit haalt energie uit de lucht. De binnenunit
van de warmte pomp warmt die verder op door middel van compressie en
voedt vervolgens uw radiatoren of vloerverwarming met warm water.
Altijd de laagste prijs
De condenserende gasketel komt pas in actie wanneer dat zinvol is volgens
de ingestelde parameters. Je kunt bijvoorbeeld kiezen dat de condensatieketel
bijspringt wanneer dat voordeliger is dan het elektriciteitsverbruik voor de
warmtepomp. Je kunt het systeem immers zo laten programmeren dat het op elk
moment van de dag de energiebron met de laagste kostprijs gebruikt. Het houdt
daarvoor rekening met de actuele energieprijzen en de buitentemperaturen.
Beperk je CO 2
-uitstoot
Naast de goedkoopste energiekost kun je ook opteren om de werking
van het hybride systeem af te stemmen op de laagste CO 2
-uitstoot. Door
de interactie tussen brandstof en hernieuwbare energie draag je dus bij
aan een beter klimaat. Een hybride installatie heeft sowieso een kleinere
impact op het milieu omdat de CO 2
-uitstoot tot 40% lager ligt dan bij een
klassieke verwarmingsinstallatie. Bovendien is een hybride systeem perfect
te combineren met zonnepanelen.
‘Je kunt het systeem zo laten programmeren dat het op elk moment
van de dag de energiebron met de laagste kostprijs gebruikt’
86 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
Bovendien maakt de keuze voor een hybride systeem een toekomstig overstap
naar verwarmen met groen gas een stuk eenvoudiger.
Mag er ook warm water zijn?
Er bestaan oplossingen die ook kunnen zorgen voor de productie van warm
water. Naast de krachtige condensatieketel en de warmtepomp krijg je dan
ook een spiraalboiler in je totaalpakket. Twee warmtewisselaars in de boiler
maken het mogelijk dat zowel de warmtepomp als de gasketel het water
kunnen opwarmen. Een dergelijke oplossing heeft een heel gunstig ecolabel,
mooi meegenomen!
Nog een tip: dateert je bestaande gasketel van voor 2000? Dan heb je recht
op een vervangingspremie wanneer je je oude vervangt door een nieuwe
condenserende ketel, ook wanneer je investeert in een hybride verwarming. ❚
Snelle terugverdientijd
Ongeacht de instellingen zal de warmtepomp op jaarbasis het leeuwendeel
van de warmtevraag leveren. Dat kan oplopen tot 80% van de jaarlijkse
behoefte. Dat is goed voor een jaarlijkse energiebesparing tot 25%. Zo
heb je de zekerheid van een verwarmingsoplossing met bijzonder lage
werkingskosten. Daarmee verdien je de meerprijs van een hybride verwarming
relatief snel terug.
Goed om weten
De plaatsing van een hybride verwarming is niet erg ingrijpend. Ze vraagt
niet veel meer ruimte dan een koelkast en valt eenvoudig te koppelen met
je bestaande radiatoren of vloerverwarming. Het systeem werkt ook perfect
op de bestaande gas-en waterleiding en de elektrische bedrading. Een
vakman klaart de klus in 1 à 2 dagen. Wees je er wel van bewust dat de luchtwaterwarmtepomp
meestal werkt met een binnen- én buitenunit. Je moet
dus ruimte hebben om deze buitenunit te plaatsen. Liefst op niet te grote
afstand van de binnenunit. Houd er ook rekening mee dat de buitenunit
geluid produceert.
Verschillende fabrikanten hebben hybride systemen in hun gamma. Net
zoals bij klassieke verwarmingsinstallaties zijn er hybride oplossingen met
verschillende vermogens, aangepast voor kleine tot grote gezinnen of voor
verschillende vormen van meer of minder energiezuinige woningen. Laat de
installateur berekenen welk systeem het best bij jouw situatie past.
De condenserende gasketel komt pas in actie wanneer
dat zinvol is volgens de ingestelde parameters.
Een hybride verwarming is in feite een intelligente samenwerking
tussen een condensatieketel op gas en een elektrische warmtepomp.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 87

THEMA DUURZAME ENERGIE
COMPLEET GAMMA LUCHTBEHANDELINGSKASTEN:
VOOR ELK PROJECT EEN OPLOSSING
Sinds enkele decennia actief onder het merk P. Lemmens en vervolgens succesvol geïntegreerd in de Swegon Group, assembleert de fabriek
in Gembloux hoogwaardige ventilatieproducten, made in Belgium, en voor de Europese markt bestemd.
Tekst en beeld Swegon
De lancering van het nieuwe GLOBAL-gamma
begin 2017 stond synoniem voor een reeks
inves teringen op de site die bedoeld waren om
de productie capaciteit en de mense lijke en
technische middelen voor de R&D te uit breiden.
Het resul taat: een breed en resoluut modern
gamma, dat gebruik maakt van de nieuwste
technologieën en materialen.
De nieuwe RX en RX TOP
De fabriek in Gembloux huldigde de GLOBAL-reeks
in, met de modellen RX (horizontale aansluitingen)
en RX TOP (verticale aansluitingen), beide uit gerust
met een hoog rendement warmtewiel, net als de
GOLD RX-serie die in Zweden wordt geproduceerd.
Elke GLOBAL unit heeft ventilatoren van het
type plug-fan met energiezuinige EC-motoren
en bladen in composietmateriaal. De omkasting
bestaat uit een frame van aluminium profielen
en gegalvaniseerde stalen panelen geïsoleerd
met minerale wol, in een nieuwe en elegante
donkergrijze kleur. De deuren zijn gemonteerd op
dubbele scharnieren waardoor alle componenten
gemakkelijk en snel toegankelijk zijn, zelfs in de
krapste ruimtes.
GLOBAL PX.
TACTouch bediening
De nieuwe GLOBAL heeft nu ook de TACTouch
aanraakbediening, voor een eenvoudige toegang
tot de functionaliteiten van de geïntegreerde TACregeling
(Total Airflow Control).
De GLOBAL-reeks is standaard uitgerust met
zakkenfilters ePM1≥70% voor pulsielucht en
ePM10≥50% voor extractielucht. Uitgezonderd
de GLOBAL LP 02 en 04, die uitgerust zijn met
platenfilters. Optioneel kan ook een G4 voorfilter
(grof filter) op de inlaatlucht worden gemonteerd.
In de GLOBAL PX en GLOBAL LP zijn de ventilatoren
aan de buitenluchtzijde gemonteerd. Zo
zorgt de platen wisselaar als extra demping. Dit
verhoogt het comfort van de eindgebruiker. Een
ideale keuze voor KMO's, winkels, kantoren,…
GLOBAL LP OUT.
88 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
De GLOBAL LP is de plafondversie van het
GLOBAL-gamma. Deze compacte lucht groepen
zijn ont worpen voor het inbouwen in valse
plafonds of beperkte technische ruimtes. Bovendien
zijn alle toegangs panelen op schuifrails
gemonteerd. Stan daard onder houds beurten kunnen
daarom een voudig door één enkel technieker
worden uitgevoerd.
‘Een breed en resoluut modern gamma,
dat gebruik maakt van de nieuwste
technologieën en materialen’
Vanaf juni 2021 wordt de LP-serie aangevuld
met een “OUT” versie, bedoeld voor installatie op
platte daken. Een ideale oplossing voor renovatieprojecten
van scholen of voor projecten waarbij de
hoogte van de luchtgroep belangrijk is.
Een uitgebreide keuze
aan toebehoren
Voor de GLOBAL-reeks zijn een groot aantal
accessoires beschikbaar: interne elektrische of
waterbatterijen, externe water- en DX-batterijen,
toebehoren voor buitenmontage (alleen RX
/ PX / LP Outdoor), talrijke mogelijk heden
voor communicatie met onder andere gebouwbeheersystemen
(Modbus, KNX, Ethernet,…).
Alle GLOBAL units zijn verkrijgbaar in een linkerof
rechterversie om het beste bij de configuratie
van de technische ruimte te passen. ❚
De nieuwe units zijn te bekijken in de
showroom van Swegon in Gembloux.
De fabriek in Gembloux huldigde de GLOBAL-reeks in, met de
modellen RX (horizontale aansluitingen) en RX TOP (verticale
aansluitingen), beide uitgerust met een hoog rendement warmtewiel,
net als de GOLD RX-serie die in Zweden wordt geproduceerd.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 89

Naamloos-7 1 26-05-2021 13:54
Logotherm®
VIEG21-056-NL-V1-Prevista-190x125.indd 1 19/04/2021 15:34
Elektronisch gestuurde warmte-afleversets
Verhoog de energie-efficiëntie van uw gebouw met slimme technologie
Controle en datacommunicatie vanop afstand
The future is now....
Naamloos-2 Installatie&Bouw_Electronic_HIUs_NL_2021-06.indd 1 1 04/06/2021 04-06-2021 08:52:5810:49

DUURZAME ENERGIE THEMA
GROENE TRANSITIE
VRAAGT OM
HYDRAULISCHE
INREGELING
De winst die regelsoftware
met een variabel debiet kan
boeken is immers enorm.
Hydraulische inregeling is cruciaal in de omslag naar een energieneutrale samenleving. Europa beseft dat, en ook in omringende landen
zorgt regelgeving voor een wettelijk kader. België blijft achter, terwijl de technologie wel al klaarstaat. Caleffi, fabrikant van hydraulische
oplossingen, wil daar ook haar steentje toe bijdragen.
Tekst Jeroen Schreurs | Beeld Caleffi
De Europese Unie zet al een paar jaar in op de
omslag naar een groene economie. Dat blijkt ook
uit een richtlijn uit 2018 rond de energie prestatie
van gebouwen. Die verplicht de lidstaten om
een aantal initiatieven op te nemen in hun
nationale wetgeving. Het hoofdstuk over verwarming
zet sterk in op hydraulische inregeling
bij projectbouw.
België loopt achter
De winst die regelsoftware met een variabel
debiet kan boeken is immers enorm. Onderzoek
in verschillende Europese landen toont
een besparing van 10 tot 40 procent aan in
gesloten verwarmings systemen. Als je dan weet
dat 60 procent van alle Europese huizen met zo’n
systeem verwarmt, is de rekensom snel gemaakt.
Onder andere Nederland heeft de nood zakelijke
inhaal beweging op het vlak van regel geving al
gemaakt (NTA 8800). België heeft daar nog wat
werk voor de boeg.
Voortrekkersrol
“Caleffi wil hierin ook een voorstrekkersrol opnemen,”
zegt Mauro Manfredi, Managing Director
bij fabrikant Caleffi. ❯
‘We moeten nu in actie schieten. Niet op het vlak van de technologie, want die is er: ‘Caleffi Hydronic Design,
powered by Hysopt’, waarmee installateurs hydraulische concepten goed kunnen doorrekenen.’
INSTALLATIEENBOUW.BE | 91

BRANDWEREND AFDICHTEN
(NIET) VOOR IEDEREEN
WEGGELEGD
ACT TO
PREVENT
000568-ADVERT

DUURZAME ENERGIE THEMA
Het bedrijf maakt deel uit van de stuur- en
werkgroep Hydraulica bij het ATTB, met daarin
diverse fabrikanten die dit thema eindelijk
op de radar willen krijgen bij de diverse overheden
en stakeholders. “Als we de Europese
doelstellingen van 2030 willen halen, moeten
we nu in actie schieten. Niet op het vlak van
de technologie, want die is er. Zo werken we
met een verregaande ontwerpsoftware ‘Caleffi
Hydronic Design, powered by Hysopt’, waarmee
installateurs hydraulische concepten goed kunnen
doorrekenen. Daarin zitten ook al de concrete
inregel componenten om de juiste plaats en
instelling inzichtelijk te kunnen maken, op een
heel efficiënte manier.”
“Wij hebben trouwens opgeleide techniekers
in dienst om installateurs bij te staan,” vervolgt
Manfredi. “Wij hebben dus de producten, de
software en ook de kennis om die installateurs
‘Hydraulische inregeling is cruciaal
in de omslag naar een
energieneutrale samenleving’
te begeleiden. Caleffi kan daarom ook het hele
systeem ontzorgen, met ondersteuning vanuit
de pre-engineeringfase tot aan de oplevering. Er
vallen dus al heel wat drempels weg. Vooral het
wetgevend kader om die verbeteringen door te
duwen ontbreekt nu nog. Als we willen inzetten
op duurzaamheid en ecologie, dan moeten we
vol aan de bak door de juiste omstandigheden te
creëren en denken aan codes van goede praktijk
en kwaliteitsvolle opleidingen. Maar we moeten
ook vereisten in lokaal beleid vastleggen.”
Sterren staan juist
Geen verplichting, geen controle, geen kennis,
geen budget, geen tijd: installateurs geven
verschillende redenen aan waarom hydraulische
inregeling de afgelopen jaren nog geen hoge
vlucht nam. Maar met de grote renovatiegolf
die op ons afkomt, samen met de oplossingen
die fabrikanten aanbieden, lijken de sterren nu
wél juist te staan. “En daar hopen wij met onze
boodschap aan de overheid ons steentje toe bij te
dragen,” besluit Manfredi. ❚
Caleffi maakt als fabrikant van hydraulische oplossingen deel uit van de stuurgroep en werkgroep Hydraulica bij het ATTB. (links: Mauro Manfredi)
INSTALLATIEENBOUW.BE | 93

THEMA DUURZAME ENERGIE
DUURZAAM VERWARMEN
MET (BIO)PROPAAN
Een veelzijdige energiebron met een beperkte CO 2
-uitstoot die een perfect alternatief vormt wanneer er niet kan worden aangesloten op
aardgas. Dat is propaangas in een notendop. “Een mooie oplossing voor wie geen verbinding kan maken met het aardgasnetwerk, of voor wie
kiest voor een duurzame mix van propaangas en hernieuwbare energiebronnen”, vertelt Guido Tupitti, salesmanager bij Primagaz. “Wie nog
een stapje verder wilt gaan in het verkleinen van zijn ecologische voetafdruk, kiest voor biopropaan, gemaakt van biomassa.”
Tekst Liesbeth Verhulst | Beeld Primagaz​
Primagaz is al meer dan 60 jaar gespecialiseerd in propaangas en levert gasflessen
en gastanks bij zowel particulieren als bedrijven. Dankzij de landelijke
aanwezigheid kan Primagaz een hoogstaande service garanderen, dichtbij
de klant. Met een breed netwerk van gespecialiseerde installateurs heeft
Primagaz ook de nodige expertise in huis.
“Propaangas is dé oplossing voor wie geen verbinding kan maken met het
aardgasnetwerk maar toch energie wilt produceren op basis van installaties
die op gas werken”, legt Guido Tupitti uit. “Of het nu gaat om de centrale
verwarming, het produceren van warm water, of om het koken van je
dagelijkse maaltijd: met propaangas kan het allemaal.”
Duurzaam gas
“Propaan is een propere energiebron. De uitstoot van CO 2
en fijn stof bij verbranding
ligt zeer laag en het is beter voor de luchtkwaliteit. Na verbranding
produceert propaan 16% minder CO 2
dan stookolie*. Wie zijn ecologische
voetafdruk eenvoudig wilt verkleinen, kiest voor biopropaan. Met deze 100%
duurzame variant ben je klaar voor de toekomst”, aldus Guido Tupitti.
94 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
Voor nieuwe woonwijken of verkavelingen die geen aansluiting hebben
met het aardgasnetwerk, kan een propaannetwerk soelaas bieden.
‘Een mooie oplossing voor wie geen verbinding
kan maken met het aardgasnetwerk, of
voor wie kiest voor een duurzame mix van
propaangas en hernieuwbare energiebronnen.’
Biopropaan is een duurzaam gas dat gemaakt wordt van biomassa. Het wordt
geproduceerd uit 100% hernieuwbare grondstoffen en verlaagt de CO 2
-uitstoot
tot wel 80%*, terwijl het volledig dezelfde prestaties levert als klassiek propaan.
“Primagaz was twee jaar geleden de eerste om biopropaan op de markt
te brengen en vandaag zijn we nog steeds de enige leverancier. We geloven
heel sterk in de toekomst van biopropaan en gaan hier dan ook fors in investeren,
onder meer door de uitbouw van productieplants. Op die manier willen
we met Primagaz bijdragen aan een betere en gezondere wereld”, aldus Tupitti.
Propaannetwerk
(Bio)propaan wordt opgaslagen in gasflessen en gastanks, die bovengronds
of ondergronds geplaatst worden. Voor nieuwe woonwijken of verkavelingen
die geen aansluiting hebben met het aardgasnetwerk, kan ook een propaannetwerk
soelaas bieden. “Een propaannetwerk werkt volgens hetzelfde principe
als een klassieke aardgasaansluiting; met een gastoever, netwerk en
gasmeters waarvan de verbruiker ieder jaar eenvoudigweg zijn meterstanden
kan aflezen”, legt Guido Tupitti uit. “Bij de aanleg van een nieuwe woonwijk
kan Primagaz een of meerdere gekoppelde centrale tanks installeren om de
gastoevoer te verzekeren. Wij leggen zelf ook het netwerk aan en installeren
de gasmeters. Dankzij het geautomatiseerd meetsysteem dat op de tank
wordt geplaatst, wordt Primagaz verwittigd van zodra de tank bijna leeg is.
Zo kunnen wij ervoor zorgen dat onze gastanks aangevuld worden wanneer
nodig. Een propaannetwerk biedt in dat opzicht een heel interessante mogelijkheid
voor projectontwikkelaars bij verkavelingen waar de investering om
verbinding te maken met het aardgasnetwerk te groot is.”
100 procent veilig
Een misverstand dat Primagaz graag de wereld uit wilt helpen, is het idee
dat gastanks gevaarlijk zijn. “Onze gastanks zijn perfect veilig”, benadrukt
Guido Tupitt. “Ze beschikken over de nodige keuringsattesten en wij zorgen
ervoor dat ze op regelmatige basis opnieuw nagekeken en gekeurd worden.
Daarnaast worden er steeds vastgelegde veiligheidsafstanden gerespecteerd
bij de plaatsing.”
Oplossing voor de toekomst
“Propaan is niet alleen een mooie oplossing voor de particuliere markt en de
industriemarkt – waar vooral het hoge vermogen dat propaan kan leveren
een meerwaarde biedt. Het is ook een mooie oplossing voor de toekomst”,
ver zekert Guido Tupitti. “Zo kan propaan perfect gecombineerd worden met
hernieuwbare energiebronnen, zoals een hybride warmtepomp die in geval
van nood wordt gevoed door een gasketel. Ook zonnepanelen en zonneboilers
kunnen niet altijd een constante energietoevoer garanderen. Ook hier
biedt een combinatie met propaan soelaas, zeker met het oog op het verdwijnen
van de terugdraaiende teller. Met biopropaan hebben we dan ook
nog eens een perfect milieuvriendelijke oplossing voorhanden.” ❚
*Bron: https://www.primagaz.be/nl-be/particulieren/klant-worden/renovatievan-stookolie-naar-propaan/bronnen
INSTALLATIEENBOUW.BE | 95

THEMA DUURZAME ENERGIE
Van componenten naar een totaalpakket:
verwarmingsspecialist kiest
voor geïntegreerde aanpak
Het grote publiek – en de installateur – kent Giacomini vooral als fabrikant van vloerverwarming en verscheidene componenten van een
verwarmingsinstallatie. Minder bekend is dat de firma in thuis- en gidsland Italië al langer gespecialiseerd is in warmtepompen. Nu de
warmtepomp ook in België steeds meer algemeen aanvaard wordt, acht Giacomini de tijd rijp om met één totaalsysteem naar de Belgische
markt te stappen. ‘Van opwekking met de warmtepomp over distributie via een leidingsysteem tot en met appendages tot afgiftesysteem: we
kunnen de installateur bijstaan van a tot z.’
Tekst Filip Van der Elst | Beeld Giacomini
HPM: lucht-watermonoblocwarmtepompen,
met R32-koelgas, omkeerbaar warm/koud.
96 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
‘We zijn de enige fabrikant die van
a tot z het volledige project in eigen
beheer kan aanbieden’
​BPBEX: buffertank.
De ervaring van Giacomini in alle onderdelen van
het verwarmingssysteem – van warmteopwekker
over leidingen en appendages tot afgiftesysteem
– stelt de firma in staat om één systeem voor
een hele woning te ontwerpen. “Onze studie
omvat dan niet alleen de warmtepomp en het
afgiftesysteem (de vloerverwarming), maar ook de
leidingen en de appendages: denk maar aan de
vuilfilters, de meerlagenbuis tussen warmtepomp
en verdeler, en de vulset”, zegt Wim Gijbels, Sales
Manager Benelux bij Giacomini. “We zorgen voor
de correcte debieten en inregelstanden van de
installatie, afhankelijk van de concrete situatie.
Daarmee ontzorgen we de installateur, die niet
altijd veel ervaring heeft met warmtepompen
en dus niet gewend is aan de technische
vraagstukken die hieraan vasthangen.”
Geloof in warmtepompen
Het spreekt voor zich dat Giacomini gelooft in
het potentieel van de warmtepomp, dat ook op
de Belgische markt steeds meer tot uiting komt.
“Dit jaar werden er in België voor het eerst
meer warmte pompen verkocht dan stookolieketels.
Dat wijst erop dat er een ommekeer
aan de gang is. Boven dien volgen we ook
de trend in Nederland op de voet, waar men
ervoor gekozen heeft om de gaskraan dicht te
draaien”, zegt Gijbels. Dat betekent niet dat
Giacomini gelooft dat een warmte pomp in elke
omstandigheid de juiste keuze is. “De toekomst
zal bestaan uit een combinatie van verschillende
technologieën. Ook inzake waterstof koesteren
we hoge verwachtingen.”
Het warmtepompengamma van Giacomini om vat
monobloc lucht-waterwarmtepompen met een vermogen
van 4 tot 18 kW. “De keuze voor monobloc
is een bewuste keuze, want zo maken we het werk
van de installateur eenvoudiger. Hij hoeft enkel
twee leidingen met water aansluiten en heeft dus
geen bijkomende certificaten nodig”, licht Gijbels
toe. Giacomini begeleidt de installateur in de
keuze aan de hand van een doorgedreven studie
van het huis.
Om deze belofte waar te maken, heeft Giacomini
natuurlijk nood aan heel wat expertise. Daarom
zet het bedrijf sterk in op een studiedienst, die
zich eerder al over vloer verwarming en afleversets
voor warmte netten en centrale stook plaatsen
boog, en nu zijn expertisedomein uitbreidt naar
warmte pompen. “We staan erom bekend om heel
snel plannen en offertes te kunnen opmaken. Die
lijn trekken we nu door tot een totaalconcept,
dat alle aspecten van de verwarmingsinstallatie
omvat. We zijn de enige fabrikant die van a
tot z het volledige project in eigen beheer kan
aanbieden”, aldus Gijbels.
Warmtepomp én warmtepompboiler
Bovenop de warmtepomp kunnen installateur en
klant kiezen voor een technisch buffervat, een
sanitaire boiler, of een combinatie van de twee.
Gijbels: “Bovendien hebben we ook warmtepompboilers
in ons gamma. We raden onze klanten aan
om niet te kiezen tussen een warmtepomp of een
warmtepompboiler, maar om beide technologieën
in te zetten. Dat laat immers toe om een gesplitst
systeem op poten te zetten, zodat je in de zomer
tegelijkertijd kan koelen en sanitair warm water
kan aanmaken.”
Het aspect koeling mag volgens Giacomini
nooit uit het oog verloren worden. Gijbels: “Het
is algemeen geweten dat in nieuwe huizen de
koel vraag belangrijker is dan de wartme vraag.
Onze vloerverwarming systemen bieden daarom
de mogelijkheid van vloerkoeling. Dit is een bijkomend
voor deel met het oog op de digitale
meter, en het belang van door zonne panelen
opgewekte energie zelf te verbruiken. In plaats
van de energie terug op het net te sturen, kan je
die gebruiken om te koelen.” ❚
BS1BEX: sanitairtank.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 97

THEMA DUURZAME ENERGIE
Duurzaamheidsinspanningen
op alle niveaus
Het streven van Soudal naar duurzaamheid uit zich op tal van vlakken, zoals op vlak van de producten, de manier waarom ze geproduceerd
worden en hoe Soudal de energie voor die productie voorziet. Tal van producten uit het Soudal-gamma hebben, enkel al door hun aard, een
positieve impact op het klimaat, waarbij vooral de isolerende en ‘luchtdicht bouwen’-producten mondiaal bijdragen aan de vergroening
van de bouw.
Tekst en beeld Soudal
Het feit dat Soudal dankzij twintig productievestigingen wereldwijd
erin slaagt maximaal te produceren nabij de consumptie,
leidt tot sterk verminderde transportinspanningen.
De continue procesinnovatie is gericht op
de daling van het energiegebruik.
In zijn eigen werking wil Soudal zijn ecologische afdruk op de eerste plaats
minimaliseren door de manier waarop het bedrijf zijn producten verpakt.
Worstverpakkingen leiden tot 54 procent minder verpakkingsafval, en
bij de kokers zelf betekenen lichtere kokers minder plasticgebruik. Ook de
Soudal-parketlijmen, verpakt in karton, resulteren in minder afval. In nauwe
samenwerking met zijn leveranciers is Soudal zo continu op zoek naar
klimaatvriendelijke verpakkingsoplossingen.
Daling energieverbruik
Het feit dat Soudal dankzij twintig productie vestigingen wereldwijd erin slaagt
maximaal te produceren nabij de consumptie, leidt tot sterk verminderde
transportinspanningen. En ook de continue procesinnovatie is gericht op de
daling van het energiegebruik. Zo worden sommige formulaties gemengd bij
lagere temperaturen dan vroeger, wat energiebesparing betekent. Daarnaast
is er overal in de gebouwen van Soudal ledverlichting geïnstalleerd. De lichten
doven ook automatisch wanneer er niemand in een vertrek aanwezig is.
De zo al sterk verlaagde energieconsumptie wordt maximaal ingevuld met
hernieuw bare energie: in Turnhout liggen op het dak van Plant 2 2.727 zonnepanelen.
Daarnaast is Soudal druk bezig met investeringen in geothermie en
in een wind turbine. Het zijn stuk voor stuk stappen in de richting van een
circulaire economie en een groene toekomst voor Soudal en de wereld waarin
we leven en werken.
Sinds de oprichting van Soudal in 1966 zit groei in het DNA van het
bedrijf ingebakken. Maar hoe brandend die groeiambitie ook, die is nooit
‘De doorgedreven automatisering
van Plant 5 betekent minder afval
en minder energieverbruik’
98 | INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
In zijn eigen werking wil Soudal zijn ecologische
afdruk op de eerste plaats minimaliseren door de
manier waarop het bedrijf zijn producten verpakt.
rücksichtslos of zonder nuance. Groei moet voor Soudal verantwoord
zijn en blijven, met respect voor werknemers, het milieu, met gevoel voor
verantwoordelijkheid voor de wereld, met corporate social responsibility.
De Soudal baseline ‘Build the future’ kan ook letterlijk worden genomen.
In 2019 deed Soudal operationele investeringen in onder meer bouwwerken
in Rusland, bij TKK en bij Aerotrim. Daarnaast waren er de investeringen in
de machineparken van Soudal Turnhout, Bochem in Pionki en bij Aerotrim,
Accumetric en in een groot nieuw magazijn van 7000m 2 bij TKK .
Turnhout Plant 5
Maar het bouwproject dat er bovenuit steekt qua investering, ambitie en
innovativeness is zonder meer Turnhout Plant 5. In het jaarverslag van 2018
communiceerde Soudal reeds over de aankoop van de gronden van het
failliete Sunnyland, op een boogscheut van de hoofdzetel aan de Turnhoutse
Everdongenlaan. Op de 4,3 hectare grote terreinen zal tegen begin 2022
een hypermoderne productiesite worden gebouwd. In deze ‘fabriek van de
toekomst’ zullen nagenoeg volautomatisch grote hoeveelheden voegmastieken
gemengd en afgevuld worden. De doorgedreven automatisering betekent
minder afval en minder energieverbruik.
Turnhout Plant 5 zal 40 miljoen euro kosten en moet het voorbeeld worden
voor de nu reeds twintig andere productiesites wereldwijd. Er komen in de
nabije toekomst ook nieuwe productiesites in onder meer Zuid-Korea, Turkije
en de Verenigde Staten. ❚
Groei moet voor Soudal verantwoord zijn en
blijven, met respect voor werknemers, het milieu,
met gevoel voor verantwoordelijkheid voor de
wereld, met corporate social responsibility.
INSTALLATIEENBOUW.BE | 99

THEMA DUURZAME ENERGIE
Van geothermische energieopslag
tot energy as a service
2030 en 2050 lijken nog veraf, maar in het kader van de duurzame energietransitie staan deze belangrijke mijlpalen gelijk aan morgen en
overmorgen. Ondiepe geothermie is een van de technologieën die een cruciale rol speelt in de queeste naar energieneutraliteit. Toen ruim
twintig jaar geleden onderzoek werd gedaan naar de haalbaarheid en het potentieel van geothermische energieopslag in Vlaanderen, voerde
IFTech de ontwerp- en haalbaarheidsstudies uit. Anno 2021 is de Limburgse onderneming geëvolueerd naar een Design-, Build- & Maintainaanpak
met langdurige prestatiegaranties en biedt ze desgewenst ook een vooruitstrevende ‘energy as a service’-formule aan. Directeur
Raf Schildermans verschaft ons tekst en uitleg. “Als we tegen 2050 energieneutraal willen worden, moeten we ondiepe geothermie dringend
versneld beginnen uitrollen.”
Tekst Tim Janssens | Beeld IFTech
Toen geothermische energieopslag in navolging van
de steile opmars in Nederland rond de eeuw wisseling
de kop opstak in onze contreien, zat IFTech al
meteen op de eerste rij. Het bedrijf werd in 2000
op gericht en voerde een tiental jaar haal baar heidsen
ontwerp studies uit. “Daarmee schepten we
logischer wijs heel wat ver wachtingen op het vlak
van rendement, opbrengst en betrouw baarheid”,
zegt Raf. “We beseften echter dat we in eigen
beheer geo thermische systemen moesten realiseren
als we ze ook effectief wilden waar ma ken en
onze opgebouwde expertise wilden laten renderen.
De KWO-installatie van Quartier Bleu in Hasselt zorgt voor een groene, gasloze manier van verwarmen en koelen.
100 |
INSTALLATIEENBOUW.BE

DUURZAME ENERGIE THEMA
Zeker in het geval van omvang rijke geothermische
energie centrales, waarbij een BEO-veld of een
KWO-installatie gekoppeld wordt aan grootschalige
warmte pompen, moet je uiteen lopende
technieken en specialisaties (zoals boringen,
warmte pompen, regeling en sturing) bij elkaar
puzzelen tot één geolied geheel. Als je dan niet kan
terug vallen op één partij die alles over schouwt, is
het zeer moeilijk om een optimale performantie
te garanderen. Van daar dat we zijn geëvolueerd
naar een Design-, Build- & Maintain-aanpak,
gekoppeld aan lang durige prestatiegaranties
(lees: de gevraagde ver mogens en temperaturen
worden geleverd aan de afgesproken elektrische
verbruiken), zodat we geïntegreerde totaalconcepten
kunnen aan bieden waarbij we alles
van a tot z in goede banen leiden.”
Energy as a service
Intussen gaat IFTech zelfs nog een stuk verder
dan het DBM-verhaal. In 2019 introduceerde het
immers een vooruitstrevend energy as a serviceconcept.
“Met onze prestatiegaranties konden
we heel wat geïnteresseerde bouwheren warm
maken voor onze geothermische energiecentrales,
maar we merkten dat er sprake bleef van een
investeringsdrempel”, legt Raf uit. “Dat bracht
ons op het idee om onze projecten desgewenst te
koppelen aan een financieel plan, waarbij wij mee
investeren in de realisatie van de energiecentrale,
in ruil voor een langdurig contract voor energielevering.
Daarbij garanderen we klanten een
vaste prijs voor verwarming, koeling en het
volledige onder houd, in combinatie met een
gespreid afbetalings plan voor de installatie. We
blijven in eerste instantie een ontwerper-bouwer
van geothermische energiecentrales en hebben
dus niet zozeer de ambitie om een ESCO-bedrijf
te worden, maar kunnen dus ook een financiële
kapstok aanbieden als klanten daar nood aan
hebben. Dat is voor ons geen ‘businessmodel an
sich’, maar eerder een manier om de technologie
versneld te implementeren.”
Ook in residentiële context
Dit laatste lijkt zijn vruchten af te werpen, want
het is zonne klaar dat geothermische energieopslag
intussen ‘mainstream’ is. Niet enkel bij
de bouw van zieken huizen, woonzorg centra
of kantoor gebouwen, maar ook in residentiële
ontwikkelingen, merkt Raf: “Denk aan prestigeprojecten
zoals Turnova in Turnhout, Gare
Maritime in Brussel of Quartier Bleu in Hasselt,
waar bij heel wat woon eenheden en commerciële
ruimtes zijn aangesloten op een ‘neutraal net’
dat vraagprofielverschillen op de meest efficiënte
manier uitvlakt. Woon eenheden hebben vooral
verwarming en sanitair warm water nodig, terwijl
commerciële ruimtes van nature meer nood
hebben aan koeling. Het bijbehorende KWOsysteem
zal de nettovraag in het gebouw dekken
door de benodigde verwarming of koeling op
een optimale manier op te wekken (lees: met een
minimaal verbruik van primaire energie) en te
verdelen. Aangezien we erg gestan daardi seerd en
geïntegreerd werken, kunnen we heel wat technologie
bundelen in één package module, waardoor
we ook probleem loos buiten landse realisaties
aankunnen. Zo hebben we al verschillende
projecten uitgevoerd in het Verenigd Koninkrijk,
waar onder het Royal Liverpool University Hospital.
Ook daar is ondiepe geothermie een van de grote
speerpunten om tegen 2050 energie neutraal te
worden. Kortom: de toekomst van geothermische
energie opslag oogt zeer veelbelovend!” ❚
Ook in Turnova in Turnhout is voor geothermische energieopslag gekozen. (Beeld: Lighthouse Productions / Dirk Verwoerd)
INSTALLATIEENBOUW.BE | 101

Gietharspakket
Snel, eenvoudig en veilig
Volledig uitgehard in 1 uur
Pakket met giethars, T60 aftakdoos en
klemmenstrook
Beschermingsklasse IP68
Getest en gecertificeerd
volgens DIN VDE 0278-631-1
Beschermd tegen vocht en
mechanische belastingen
Artikel 2010007 aan te kopen via de elektrotechnische groothandel
www.obo.be
Building Connections

INSTALLATIE&BOUW
PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, HVAC, SANITAIR EN ELEKTRICITEIT
PARTNER WORDEN
VAN INSTALLATIE & BOUW?
Zowel op de website als in de gedrukte
versie bieden we u de mogelijkheid
om onderdeel uit te maken van het
overzicht met de meest gerenommeerde
fabrikanten en toeleverancieres in de
branche.
Zo kunt u onder andere:
• Toegevoegd worden als
partner op de servicepagina’s
van het vaktijdschrift
• Een kosteloze vermelding krijgen in
de geheel vernieuwde bedrijvenindex
op installatieenbouw.be
• Een gesponsorde positie met persoonlijke
profielpagina op installatieenbouw.be
verkrijgen
• Uw eigen profielwidget inzetten,
gekoppeld aan de redactionele content,
nieuwsberichten en overige
relevante marketingtools
Ook geïnteresseerd?
• Bel naar +32 50 36 81 70
• Ga naar installatieenbouw.be/adverteren
• Scan de QR code
SCAN DE
QR CODE
Onze projectmanagers vertellen u graag meer over onze
samenwerkingspakketten
installatieenbouw.be

Installatiepartners
Voor uitgebreide informatie over de
Installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.be/bedrijf
A DIVISION OF
AIRX BVBA
Klein Dalenstraat 45D
3020 HERENT
T +32 498 53 76 48
E info@airx.be
W www.airx.be
BOSTIK BENELUX
Denariusstraat 11
4903 RC OOSTERHOUT
T +31 162 491 205
E infonl@bostik.com
W www.bostik.com
COOLWORLD RENTALS BVBA
Adequat NV Business Center
Brusselsesteenweg 159
9090 MELLE
T +32 9 335 26 90
DUCO PROJECTS
Handelsstraat 19
8630 VEURNE
T +32 58 33 00 33
E info@duco.be
W www.duco.eu
T 0800 88900 (gratis)
ANTARGAZ NV
De Kleetlaan 5A
1831 DIEGEM
T +32 2 246 00 00
E info@antargaz.com
W www.antargaz.be
BOTEC NV
Sportstraat 42-44
2160 WOMMELGEM
T +32 3 354 36 18
F +32 3 354 41 92
E info@botec.be
W www.botec.be
E sales@coolworld-rentals.be
W www.coolworld-rentals.com
ELTAKO SCHAKELMATERIAAL
Verdeeld door SERELEC NV
Gasmeterlaan 207
9000 GENT
T +32 9 223 24 29
AQUADOMO
Stropstraat 1
9000 GENT
T +32 9 240 03 91
E info@aquadomo.be
W www.aquadomo.be
CEBEO
Eugène Bekaertlaan 63
8790 WAREGEM
T +32 56 23 80 00
F +32 56 23 80 10
E info@cebeo.be
W www.cebeo.be
DELABIE BENELUX
Kommenstraat 20
1070 BRUSSEL
T +32 2 520 16 76
E info@delabiebenelux.com
F +32 9 225 46 79
E info@serelec.be
W www.eltako.be
W www.delabiebenelux.com
EURO-INDEX BV
BEGETUBE NV
Kontichsesteenweg 53/55
2630 AARTSELAAR
T + 32 3 870 71 40
F + 32 3 877 55 75
E info@begetube.com
W www.begetube.com
COLT INTERNATIONAL NV
Zandvoortstraat 5
2800 MECHELEN
T +32 15 28 60 80
F +32 15 27 08 28
E info@be.coltgroup.com
W www.coltinfo.be
Leuvensesteenweg 607
1930 ZAVENTEM
T +32 2 757 92 44
F +32 2 757 92 64
E verkoop@euro-index.be
W www.euro-index.be
DEN BRAVEN BENELUX B.V.
BELIMO
Riezebosweg 5
8171 MG VAASSEN
T +31 578 57 68 36
E info@belimo.nl
CLIMAWAYS BVBA
Uilenbaan 148b
2160 WOMMELGEM
T +32 3 218 77 50
E info@climaways.be
Denariusstraat 11
4903 RC OOSTERHOUT
T +31 16 24 910 00
E info@denbraven.nl
FACQ
Leuvensesteenweg 536
1930 ZAVENTEM
T +21 2 719 85 11
E info@facq.be
W www.belimo.nl
W www.climaways.be
W www.denbraven.com/nl-nl
W www.facq.be
104 | INSTALLATIEENBOUW.BE

Installatiepartners
Voor uitgebreide informatie over de
Installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.be/bedrijf
FERNOX
- Alpha Metals Belgium NV -
Hoge Mauw 1050
2370 ARENDONK
T +32 14 44 50 01
HENCO INDUSTRIES NV
Toekomstlaan 27
2200 HERENTALS
T +32 14 28 56 60
E info@henco.be
ITHO DAALDEROP BELGIUM BVBA
Brusselsesteenweg 498
1731 ZELLIK
T +32 2 20 796 30
E info@ithodaalderop.be
W www.ithodaalderop.be
PRIMAGAZ
Kanaalweg 87
3980 TESSENDERLO
T +32 13 61 82 00
E info@primagaz.be
W www.primagaz.be/nl-be
E belgium@fernox.com
W www.henco.be
W www.fernox.com
LEDVANCE
HELIA
Z.1 Researchpark 310
REMEHA NV
FLAMCO BELUX
Monnikenwerve 187/1
8000 BRUGGE
T +32 50 31 67 16
E info@flamco.be
Puursesteenweg 363
2880 BORNEM
T +32 3 899 40 40
E info@helia-elektro.be
W www.helia-elektro.be
1731 ZELLIK
T +32 (0)2 550 68 20
E benelux@ledvance.com
W www.benelux.ledvance.com
Koralenhoeve 10
2160 WOMMELGEM
T +32 3 286 85 50
F +32 3 354 54 30
E info@remeha.be
W www.remeha.be
W www.flamcogroup.com
gas.be
GAS.BE
Masuiplein 15
1000 BRUSSEL
T +32 2 383 02 00
E info@gas.be
INFORMAZOUT
Dauwstraat 12
1070 BRUSSEL
T +32 78 15 21 50
F +32 2 523 97 88
E info@informazout.be
LINUM EUROPE NV
Pieter Verhaeghestraat 20
8520 KUURNE
T +32 56 35 92 94
F +32 56 35 88 47
E info@linum.eu
W www.linum.eu
RENSON® VENTILATION NV
Industriezone 2 Vijverdam
Maalbeekstraat 10
8790 WAREGEM
T +32 56 62 71 11
F +32 56 60 28 51
E info@renson.be
W www.gas.be
W www.informazout.be/nl
W www.renson.be
GRUNDFOS BELUX
Boomsesteenweg 81-83
2630 AARTSELAAR
INTRATONE
Kuiperbergweg 40
PREFLEX
Elisabethlaan 153
9400 NINOVE
REXEL
Zuiderlaan 91
1731 ZELLIK
T +32 3 870 73 00
1101 AG AMSTERDAM
T +32 54 34 46 64
T +32 2 482 48 48
F +32 3 870 73 01
T +32 50 30 301
E info@preflex.com
E info@rexel.be
W www.grundfos.nl
W www.intratone.be
W www.preflex.be
W www.rexel.be
INSTALLATIEENBOUW.BE | 105

Installatiepartners
Voor uitgebreide informatie over de
Installatiepartners, scan deze QR code
met uw smartphone
installatieenbouw.be/bedrijf
SWEGON BELUX GROUP
TROX BELGIUM NV
RITTAL NV
Stokkelaar 8
9160 LOKEREN
Chaussée de Tirlemont 102
5030 GEMBLOUX
T +32 81 62 52 52
E info@swegon.be
W www.swegonbelux.be
Paepsemlaan 18g
1070 BRUSSEL
T +32 2 522 07 80
F +32 2 520 21 78
E info@trox.be
VENTILINE NV
Nijverheidslaan 1524
3660 OUDSBERGEN
T +32 89 50 40 02
F +32 89 41 49 43
T +32 9 353 91 11
F +32 9 355 68 62
W www.trox.be
E info@ventiline.be
W www.ventiline.be
E info@rittal.be
W www.rittal.be
TESTO NV/SA
Industrielaan 19
1740 TERNAT
UBBINK
VIEGA
SIEDLE
Antwerpsestraat 20
2840 REET
T +32 3 880 56 00
F +32 3 880 56 09
E info@siedle.be
W www.siedle.be
T +32 2 582 03 61
F +32 2 582 62 13
E info@testo.be
W www.testo.com
Jan Samijnstraat 9
9050 GENTBRUGGE
T +32 9 237 11 00
E info.bouw@ubbink.be
W www.ubbink.com/nl-be
Planet I business park
Tollaan 101 c
1932 SINT-STEVENS-WOLUWE
T +32 2 551 55 10
F +32 2 503 14 33
E info@viega.be
W www.viega.be
THERMOCOMFORT
VASCO GROUP NV
SPIROTECH
Essenschotstraat 1
3980 TESSENDERLO
T +32 800 78 888
W www.spirotech.be
Paardenmarkt 83
2000 ANTWERPEN
T +32 3 231 88 84
F +32 3 231 01 74
E info@thermocomfort.be
W www.engels.be
Kruishoefstraat 50
3650 DILSEN
T +32 89 79 04 11
F +32 89 79 05 00
W www.vasco-group.eu
VIESSMANN
Hermesstraat 14
1930 ZAVENTEM (Nossegem)
T +32 2 712 06 66
F +32 2 725 12 39
E info@viessmann.be
W www.viessmann.be
STULZ GROEP BV
Weverij 9
TRIMBLE
Duboisstraat 39
2060 ANTWERPEN
VENTILAIR GROUP
Pieter Verhaeghestraat 8
8520 KUURNE
WAGO BELUX
Excelsiorlaan 11
1185 ZE AMSTELVEEN
T +32 3 289 01 01
T +32 56 36 21 20
1930 ZAVENTEM
T +31 20 545 11 11
F +32 3 297 04 04
F +32 56 36 21 21
T +32 2 717 90 90
E info@stulz.nl
E info_bnl@trimble.com
E be@ventilairgroup.com
E info-be@wago.com
W www.stulz.nl
W www.trimble.com
W www.ventilairgroup.be
W www.wago.com/be-nL
106 | INSTALLATIEENBOUW.BE

Voor mij is de
nabijheid een
bepalende
facqtor. Marc
Want tijd is geld
Op ons e-commerce platform of via onze app kan je 24u/24 en 7d/7 je artikelen bestellen. Bestel je
voor 19u? Dan ligt je bestelling de volgende ochtend vanaf de opening klaar in je in het Collect&Go
afhaalpunt in je Sanicenter. Zo zijn er 44 in het hele land, dus er is er zeker ook eentje in de buurt van je
werf. Heb je geen tijd om langs te komen? Dan leveren we de bestelling gratis op je werf. Dat kan de
hele dag, ook op zaterdag. Een product superdringend nodig? Onze externe spoedkoerierdienst Facq
CHRONO brengt je bestelling binnen de 90 minuten langs. Meer info op www.facq.be
EEN PRO AAN UW ZIJDE

Vervang je
+20
jaar
oude gasketel
& bespaar €500
gas.be/positieveenergie