0_fiziklibro1

5 Laboro – Energio – Povumo
Tio, kion ni observis en la lastaj ekzemploj, okazas ĝenerale. Senvalorigo de energio okazas
ĉiam, kiam energio estas transformata. Do ĉiam, kiam laboro estas farata, parto de la
komenca energio "perdiĝas", ĉar fine ĝi troviĝas en ne uzebla formo.
Fakte rezultas, ke ne vere eblas "konsumo" de energio, ĉar la tuta energio ĉiam konserviĝas.
Sed ĉiam, kiam oni uzas energion, ĝi fine transformiĝas al ne uzeblan internan energion
kaj senvaloriĝas.
5.7 Simplaj maŝinoj
Simplaj maŝinoj estas aparatoj, kiuj povas esti
funkciigataj per nur unu forto. Plejofte, uzante
simplan maŝinon, la forto bezonata por plenumi
difinitan laboron malpliiĝas. Praktike ĉia
mekanika maŝino estas kombinado de pluraj
simplaj maŝinoj.
La bazaj simplaj maŝinoj estas la sekvaj: ŝnuro
kaj stango, klinita ebeno, pulio, levilo.
El tiuj estas farataj pluraj kombinitaj simplaj
maŝinoj kiel ŝraŭbo, kojno kaj takelo. La bildoj
en Fig. 5.20 montras kelkajn simplajn maŝinojn
el la "Cyclopaedia" (Chambers 1728).
En ĉi tiu ĉapitro estos pritraktataj nur la klinita ebeno kaj la simpla takelo.
5.7.1 Klinita ebeno
Se oni devas levi pezan barelon sur
ŝarĝaŭton, laŭeble oni ne levas ĝin
vertikale, sed uzas klinitan ebenon.
Tiamaniere la forto bezonata fariĝas
pli malgranda.
Kio okazas pri la laboro?
Eksperimento 5.1 - Laboro laŭlonge la klinita ebeno
Celo de tiu ĉi eksperimento estas eltrovo de laboro bezonata por
porti la metalan cilindron sur la pinton de triangula lignobloko.
La afero povas esti plenumata laŭ diversaj vojoj.
62
Fig. 5.20: Pulio, kojno kaj klinita ebeno en la
"Cyclopedia" de Chambers (1728)
Fig. 5.22 Fig. 5.21
Fig. 5.23 vertikala levo Fig. 5.24 mallonga klinita ebeno Fig. 5.25 longa klinita ebeno