0_fiziklibro1

5.10 Froto
5 Laboro – Energio – Povumo
Kiam korpo, kiu moviĝas, kuntuŝiĝas kun alia korpo, kies rapido estas malsama, tiam okazas
froto. La frotoforto agas kontraŭ la movo.
Eksperimento 5.3 - Frotforto
En tiu ĉi eksperimento estas mezurata la forto bezonata
por ekmovi lignoblokon, kaj la forto por konstante
movi ĝin glitanta sur la sekvaj surfacoj: glata
papero, lignofibra tabulo, smirga papero. La mezuroj
estas plenumataj ŝarĝante la blokon kun diversaj
peziloj.
La rezultoj estas kunmetitaj en la tabelo, kie la formulsimboloj
havas la sekvajn signifojn:
F N → orta forto (laŭlonge la normalo), ĝi perpendikle premas la korpon sur la surfacon.
Kiam la surfaco estas horizontala,
tiam la orta forto
desegna pap. lignofibra tab. smirga pap.
egalas al pezoforto
F N = F G
m [g]
60
FN[N]
0,49
FFS[N] FFD[N] FFS[N] FFD[N] FFS[N] FFD[N]
~0,12 0,10 ~0,18 0,16 ~0,4 0,35
F FS → statika frotforto,
ĝi devas esti aplikata por ekmovi
la korpon.
110
160
1,08
1,57
~0,25
~0,35
0,16
0,24
~0,33
~0,55
0,28
0,37
~0,9
~1,1
0,70
1,00
F FD → dinamika frotfor­ 210 2,06 ~0,45 0,32 ~0,70 0,49 ~1,4 1,30
to, ĝi devas esti aplikata por
movi la glitantan korpon.
El eksperimento rezultas, ke la forto bezonata por ekmovi la korpon, la tiel nomata statika
frotforto, ne estas precize mezurebla. Ĉiuokaze ĝi estas pli alta ol tiu bezonata por konstante
movi ĝin, kiu estas nomata dinamika frotforto.
Fig. 5.36 Fig. 5.37
La kaŭzo estas, ke la surfacoj nepre ne estas
tute glataj. Mikroskope rigarditaj, ĝi aspektas,
kiel montrataj en Fig. 5.37, iamaniere endentigitaj.
Por ekmovi la supran korpon unue bezonas
malkonekti la endentigon kaj por tio estas bezonata
pli granda forto, ol por glitante movi ĝin.
El diagramo de Fig. 5.36 rezultas, ke la orta forto
kaj la dinamika frotforto estas proporciaj.
F FG ∝ F N → F FG
= konst
F N
67
Fig. 5.35