08.05.2013 Views

Lectura Científica Nivel Primaria

Lectura Científica Nivel Primaria

Lectura Científica Nivel Primaria

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Tsípekua jimpo, juchari mintsita<br />

sani no uántamentu (1000 000<br />

000) xanaru mintsitasinti (Exetkiru<br />

xáni enka jinteka inte xáni<br />

uani. Jíchkani ámunteruni úk’u<br />

sési jánaskani na enka xaneska;<br />

k’o peru k’o jakak’usinkani eska<br />

úantamentueska, K’o, jimpochkasi jati<br />

para jakak’ani eska ma jurhianinteru<br />

jauaka ka máp’atserani nóteru<br />

manakuasheni. Útasi sánteru imani<br />

k’uiripuni ts’anka k’énka ia ka<br />

kutsimeni: Ka nóchka mintsitaempa<br />

chúskuraski ia mintsitani pauani ka<br />

mántani uéxurhini, ka ménku eska<br />

na tsípekuarheka irekani, ka antisi<br />

no, kuatarasintichkanteru.<br />

Ustia namuni uéxurhinicha, tata<br />

tsinap’ericha nóksi jamperi<br />

usirampti sési jimpo jarhoap’eni<br />

eka mintsitajempa úntampkanteru<br />

t’arhepeni o jimak’aninteru eka<br />

nóteru uékampka ánchikuarheni. K’o<br />

peru iási ia, eka xáni míntaskuarhenaka ka<br />

jorhenaka, jarhasti mámaru ampe<br />

jási enka jimpo ts’inap’ericha<br />

úk’a mintsita p’amenchatichani<br />

jarhoatauani ka ts’anka<br />

¡jamperi ch’amakuarhetiniksi jaka!<br />

Ístuksi jarhasti ia, iási jurhitekua,<br />

mot’akutarantskuecha tiámueri o iúleri<br />

pari kéntitakuani enkaksi nóteru<br />

marhuak’a ka mót’akukuantsani,<br />

mintsikaparini eska mintsita no<br />

kuatantsaaka manakuarheni ka<br />

ánchikuarheni ima jamperi enka<br />

kuataraka ia ka nóteru uékani<br />

tsíperatspeni.<br />

Martín Bonfi l Olivera<br />

Cortesía de la Revista “Chispa”<br />

Dirección General de Divulgación de la Ciencia, México, UNAM.<br />

P’irhikunskata: Ismael García Marcelino Jimbo<br />

Míntantskuarhetarakuaecha<br />

K’o peru útasi sánteru: Iási jurhia<br />

jamperi úpirinti tsinap’eni ma<br />

iámentu mintsita motákuanimentu<br />

ka jatsikuntsani ma ka to anapu<br />

kúaniatani. Arinksisi turhisi jimpo arhit’i<br />

“transplante de corazón” ka jintesti mintsitani<br />

mót’akutspentsani. Arisina uantakuekat’i,<br />

ari uantakua. Ístku eska jucha na<br />

úk’a uitsakua, tsitsiki o anatapuni<br />

móskuni ka ménteru jatsiantsani.<br />

Ixo enka ts’i p’itanakuk’a ka<br />

máteru ananetakuani páirakuni<br />

jatsintsani. Ka no máruteru paisi<br />

jimpok’usi jati tsinap’ericha enkaksi<br />

mítekani míntsitaechani móskuani, no ixo<br />

Méxikut’uksi úsinti arini úni ¡Anti no ísi<br />

kurhankukuashesini enak’i no ise, enak’i<br />

pelicula ma jinte.<br />

K’o peru nóchka iámentu ampe úni<br />

no tsunapesti eska na cinerhu uérani<br />

jarhak’a. No ne jarhasti enka jurhimpiti<br />

jimpo uékaaka mintsita íntskuni máteru<br />

kúiripuni (no uémpekua jimpo; no, sési<br />

jimpo: p’íneni ka ínstkuni. Eka ma mintsita<br />

móskunak’a, jimaksisi jupikat’i,<br />

ananetakuarhu ma enka kúiripu<br />

uarhini jámka o kámataka uarhini ka<br />

nóteruksi úrani mintsitaempani: Ka,<br />

nántikachka jurhimpiti jimpoeska,<br />

ménichani úkua jukasinti eska ne<br />

ma k’uiripu úaka sóntku jamperi p’inteneni<br />

jimpani ma mintsita kánkuarheni. Juchari<br />

ananetakua eka korhokak’a máteru<br />

ampe enka no jucharika ka incharhentsini<br />

jarhani, sóntku no xochosinti, ka,<br />

exetkimentuchka, antisi no noísi<br />

korhokuarhea máteru k’uiripueri<br />

mintsitaempa jukanetini jámani.<br />

<strong>Lectura</strong> Científi ca<br />

<strong>Nivel</strong> <strong>Primaria</strong><br />

17

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!