08.05.2013 Views

Lectura Científica Nivel Primaria

Lectura Científica Nivel Primaria

Lectura Científica Nivel Primaria

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Nivel</strong> <strong>Primaria</strong><br />

32<br />

Biología<br />

<strong>Lectura</strong> Científi ca<br />

Martín Bonfi l Olivera<br />

Cortesía de la Revista “Chispa”<br />

Dirección General de Divulgación de la Ciencia, México, UNAM.<br />

P’irhikunskata: Adelaida Huerta Soliz Jimbo<br />

Juchari uénakua irekua jatakua,<br />

k’eri japondejti<br />

(japondarhu sánderu asïpijti irekua)<br />

Ekari ambe menisï nika k’eri japondarhu, o<br />

engari jima no iauani irekaka, t’ujturi isï exejka<br />

eska jima kánikua sési p’ikuarerakuarhisïnga,<br />

kutsarirhu isï mintsikuarhini.<br />

Ka ekari ambe no miuka, k’oruri mitika<br />

maru tsipitichani engaksï jima irekaka,<br />

eska kurucheecha, (k’erati ka sapirhati<br />

kurucheecha, ka maru engaksï nomindu<br />

kurucheeka, jimbokaksï itsukua atiska),<br />

coraliicha, kangrejucha, utuksïicha,<br />

medusecha…ujule ka uanikuateru ambe<br />

enga jima jatamika.<br />

Peenga jimbosï uandanajka eska “japonda<br />

tsipitiska” ¿kurhajchpiskiri uandanani eska<br />

iámindu tsipikua japondarhu uemiska?<br />

Isïijti, isïksï uandasïndi k’erati janaskatiicha,<br />

engaksï jorhenguarhika tsipiticheri ambe,<br />

eskana urheta uenapka jarhani tsipiticha<br />

engaksï sapirhatiipka, juchari eskuechani<br />

jimbo no úpiringa exeani, engaksïna k’eri<br />

japondarhu jatamipka, to uexurhikua<br />

nirasíndia.<br />

Ima tsipitiicha<br />

tatita-tatitajembecheri tatiteecha,<br />

uajpechanksï káspti, sangani arhini uajpecha<br />

mojtakurhipaspti noteruksï xani sïsïantani<br />

tatitajembechani, iauani menderuenksï<br />

jarhani.<br />

Ima tsipiticha ma uénkua jimbojku ukata<br />

jarhaspti. Isï ioni ioni uexurhikuechani jimbo,<br />

mojtakurhispti, menderuksï xarharaspti maru<br />

tsipiticha engaksï uánikua uénkua jimbo<br />

úkata japka, eskajchi iasï na jatarhikuarhiaka<br />

jucha, ka iámindu tsipitiicha ka uitsakuecha<br />

ambe engari mitiaka (ka ts’ïma maru engaksï<br />

xani sapirhaka imaechani k’oru nombe<br />

engaksï p’amenchakueka).<br />

Ioni ioni uexurhikuechani jimbo, tsipikua<br />

japondarhu jaraspti, echerindu no mambe<br />

jarhaspti.<br />

Jiajkani ¿nena jamanksï uspi irekani<br />

uemikua?<br />

Arisï jaxispti, urhetaksï maru uitsakuecha<br />

uenaspti uemini, sangani arhinksiï uemipani,<br />

noksï uarhini, ka isï nipani p’indepanksï, ka<br />

enga no nema arhirukuauenga ueki jimboksï<br />

etsakuhini.<br />

Ka tatsikua maru kurucheecha engaksï<br />

jukarhikuarhipka sutupu<br />

sapichu ma enga tarhiata<br />

jatapka isï marhoaserendi<br />

eska xaramitecha,<br />

undasptiksï sangani arhini<br />

uemini ka echerirhu<br />

jamani.<br />

Imaechani jimbo engaksï<br />

uenapka uemini, jima<br />

ueratini mojtakurhipaspti<br />

materu jasï tsipitiicha

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!