La evolución de la desigualdad de ingresos en Tucumán (1895-1914)
La evolución de la desigualdad de ingresos en Tucumán (1895-1914)
La evolución de la desigualdad de ingresos en Tucumán (1895-1914)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3.1 <strong>La</strong> distribución <strong>de</strong> los <strong>ingresos</strong> <strong>la</strong>borales<br />
Los c<strong>en</strong>sos <strong>de</strong> <strong>1895</strong> y <strong>1914</strong> prove<strong>en</strong> información sobre <strong>la</strong>s ocupaciones <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personas<br />
mayores <strong>de</strong> 14 años <strong>en</strong> <strong>Tucumán</strong>. En <strong>1895</strong>, <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción mayor <strong>de</strong> 14 años era 131792.<br />
De estos, 39552 (30%) fueron registrados <strong>en</strong> <strong>la</strong> categoría “Sin profesión”. También<br />
había 506 estudiantes, <strong>de</strong> manera tal que <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción económicam<strong>en</strong>te activa habría<br />
sido 91734. 13 En <strong>1914</strong>, <strong>la</strong> pob<strong>la</strong>ción mayor <strong>de</strong> 14 años era 207615, 62519 fueron<br />
i<strong>de</strong>ntificados <strong>en</strong> “Varias y sin especificar” (31%) y había 1214 estudiantes, tal que <strong>la</strong><br />
pob<strong>la</strong>ción económicam<strong>en</strong>te activa era 141182.<br />
Para el año <strong>1895</strong>, los <strong>ingresos</strong> <strong>la</strong>borales asignados provi<strong>en</strong><strong>en</strong> principalm<strong>en</strong>te <strong>de</strong>l<br />
Anuario <strong>de</strong> Estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> <strong>Tucumán</strong> (<strong>1895</strong>) y <strong>de</strong>l Anuario <strong>de</strong> Estadística<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> <strong>Tucumán</strong> (1896). Para <strong>1914</strong>, <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes principales utilizadas para<br />
asignar <strong>ingresos</strong> <strong>la</strong>borales es el Boletín <strong>de</strong> <strong>la</strong> Oficina <strong>de</strong> Estadística y <strong>de</strong>l Trabajo <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
Provincia <strong>de</strong> <strong>Tucumán</strong>, N°2 (<strong>1914</strong>), el Anuario <strong>de</strong> Estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong><br />
<strong>Tucumán</strong> (1918).<br />
Para estos años, estas fu<strong>en</strong>tes prove<strong>en</strong> información sobre sa<strong>la</strong>rios para difer<strong>en</strong>tes c<strong>la</strong>ses<br />
<strong>de</strong> profesiones, oficios u ocupaciones. Estos datos sa<strong>la</strong>riales son provistos <strong>de</strong> manera<br />
m<strong>en</strong>sual o diaria y <strong>en</strong> algunos casos y para algunas ocupaciones <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes<br />
explícitam<strong>en</strong>te m<strong>en</strong>cionan que los trabajadores recib<strong>en</strong> comida y/o alojami<strong>en</strong>to más un<br />
sa<strong>la</strong>rio <strong>en</strong> términos monetarios. A<strong>de</strong>más, el Anuario para 1896 conti<strong>en</strong>e una sección<br />
especial <strong>de</strong> Instrucción Pública que permite inferir los sa<strong>la</strong>rios <strong>de</strong> los trabajadores <strong>en</strong> ese<br />
sector. 14 El C<strong>en</strong>so <strong>de</strong> <strong>1914</strong> también distingue por <strong>de</strong>partam<strong>en</strong>to, los máximos y mínimos<br />
sa<strong>la</strong>rios doc<strong>en</strong>tes para directores, maestros y ayudantes.<br />
Otras fu<strong>en</strong>tes utilizadas para estimar los <strong>ingresos</strong> <strong>de</strong>l trabajo <strong>en</strong> <strong>1895</strong> son:<br />
*Los Boletines <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to Nacional <strong>de</strong>l Trabajo (BDNT)para 1904 15 , 1908 16 ,<br />
1909 17 y 1912 18 .<br />
*<strong>La</strong> Memoria Descriptiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> Salta (MDPS) 1888-1889 19 .<br />
*<strong>La</strong> Memoria Descriptiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> M<strong>en</strong>doza (MDPM) 1893 20 .<br />
*El Informe <strong>de</strong> Bialet Massé (1904) 21 .<br />
Para muchas categorías ocupacionales, <strong>la</strong>s fu<strong>en</strong>tes prove<strong>en</strong> tres datos para cada sa<strong>la</strong>rio;<br />
estos tres valores pue<strong>de</strong>n ser interpretados como aproximaciones <strong>de</strong> los sa<strong>la</strong>rios<br />
mínimo, promedio y máximo <strong>en</strong> cada categoría. Esta información <strong>de</strong>ja abierta <strong>la</strong><br />
posibilidad <strong>de</strong> suponer una distribución al interior <strong>de</strong> cada categoría <strong>en</strong> vez <strong>de</strong> suponer<br />
el mismo ingreso para todos los individuos <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> una misma categoría. En este<br />
trabajo no se hará uso <strong>de</strong> <strong>la</strong> variabilidad al interior <strong>de</strong> <strong>la</strong>s categorías 22 , sino que se<br />
asignarán los valores promedio a todos los individuos.<br />
De valores corri<strong>en</strong>tes a valores constantes<br />
<strong>La</strong> mayoría <strong>de</strong> los <strong>ingresos</strong> asignados correspon<strong>de</strong>n a fu<strong>en</strong>tes <strong>de</strong> los años <strong>1895</strong> y <strong>1914</strong>.<br />
El Segundo C<strong>en</strong>so Nacional (con información para el año <strong>1895</strong>), el Tercer C<strong>en</strong>so<br />
13<br />
Segundo C<strong>en</strong>so <strong>de</strong> <strong>la</strong> República Arg<strong>en</strong>tina, Tomo II, Capítulo XIII, Cuadro XXVI.<br />
14<br />
Anuario <strong>de</strong> Estadísticas <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> <strong>Tucumán</strong>, 1896. p. 2-21<br />
15<br />
Boletín <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to Nacional <strong>de</strong>l Trabajo (1911)<br />
16<br />
Boletín <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to Nacional <strong>de</strong>l Trabajo (1908)<br />
17<br />
Boletín <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to Nacional <strong>de</strong>l Trabajo (1909)<br />
18<br />
Boletín <strong>de</strong>l Departam<strong>en</strong>to Nacional <strong>de</strong>l Trabajo (1912)<br />
19<br />
Memoria Descriptiva <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> Salta (1889)<br />
20<br />
Memoria Descriptiva y Estadística <strong>de</strong> <strong>la</strong> Provincia <strong>de</strong> M<strong>en</strong>doza (1893)<br />
21<br />
Bialet Massé (1904)<br />
22<br />
Alvarez y Nicolini (2010) hac<strong>en</strong> uso <strong>de</strong> esta variabilidad <strong>en</strong> <strong>la</strong> categoría jornaleros, <strong>la</strong> categoría más<br />
gran<strong>de</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> base <strong>de</strong> datos, y <strong>de</strong>muestran que los resultados para <strong>1895</strong> no se alteran si se contemp<strong>la</strong> esta<br />
variabilidad.<br />
7