gernika - Urremendi. Landa Garapen Elkartea

2010.urtea. 31.zbk 

ZUZENDARIA: 

Miren Lourdes Garay 

ARTE ZUZENDARIA: 

Pedro María Garay 

DOKUMENTAZIOA: 

Rafael Urien 

ERREDAKZIOA: 

Lourdes Arroitajauregui, 

Rafael Urien, Laura Perez. Elisa Ispizua 

EUSKERA KORDINATZAILEA: 

Esther Korta 

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: 

Ana Belén Llorente 

KOMIKIGILEA: 

Alex Orbe, Egoitz Moreno 

ARGAZKIAK: 

Pedro Garay, Rafael Urien, 

AZTI-Tecnalia, Laura Perez. 

KOLABORATZAILEAK: 

Antonio Pou, Mikel Unzueta, 

Azti-Tecnalia,Gernikazarra. 

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09 

PUBLIZITATEA: 

688 61 66 22/ 657 790 836 

KORDINATZAILEA: 

Nueva Europa Diseño, Imagen y 

Comunicación, S.L 

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A 

Urremendi aldizkariak ez dauz bere gain 

hartzen laguntzaileen eritxiak eta 

argitaratutako gutunetan esaten dana. 

ARGITARATZAILEA: 

, Busturialdeko 

Landa Garapen Alkartea. Domingo 

Alegria Enparantza, z/g. 48300 

Gernika-Lumo (Bizkaia) 

e-mail: 

urremendi@euskalnet.net 

web orria: 

www.urremendi.org 

e-mail: 

busturialdeakomunikazioa@euskalnet.net 

web orria: 

www.busturialdeaurdaibai.com 

LEGE GORDAILUA: 

BI-2675-06 

LABUR 

3 EDITORIALA 

4 IRRIMARRA 

5 PIL PILEAN 

6 GAURKOTASUNA 

Busturialdeko errepide erradial barriak. 

B"H"ERRIAK. 

22 AMALUR 

“LUR ABERATS”: Arrano arrantzalea Busturialdea. 

“ITSASGORA”: Antxoaren kanpaina 2010: bost urte eta gero 

esperantza handiko kanpaina. 

30 GEURE ALTXORRAK: 

A dos años de la reapertura del Conjunto Cultural de la 

Cueva de Santimamiñe. 

32 ZER EGIN ETA NORA JOAN 

RUTA: Busturialdetik ibilbideak autoz "Golako ibaiaren ibilbidea". 

GASTRONOMIA: Bengoetxe Jatetxea. 

38 MUNDUTIK ZEHAR: 

Fuerteventura, Reserva de la Biosfera. 

40 ARTISTAK: 

PERTSONAIA: Eako portuko ontzien elkartea. 

44 KULTURAREN ARITIK: 

Fielatos, tabernas y abacerías en Urdaibai (1). 

46 GEURE KIROLAK: 

Txomin Arana piloto ereñotarra motorraren elitean. 

49 IRAGARKIAK 

22 LUR 

ABERATS 

Arrano arrantzalea 

Busturialdean. 

38 MUNDUTIK 

ZEHAR: 

Fuerteventura, 

Reserva de la Biosfera 

40 PERTSONAIAK: 

Eako Portuko 

ontzien elkartea 

46 GEURE 

KIROLAK: 

Txomin Arana piloto 

ereñotarra motorraren elitean

EDITORIALA 

Gu geu 

BUSTURIALDEA, 

ETORKIZUNERAKO ATZERA 

ETORRIA 

Busturialdea historiadun eskualdea da, oraina eta geroa dauazana. Gure 

eskualdea, bizirik dagoan edozer lez, aldatu eta bilakatu egiten da. Sasoi bakotxa 

ezberdina da eta herri bakotxak bere historia bizi dau, geure izaerea zehazten 

daben hainbat egoera eta alderdik zelan alkar hartu halantxik. 

Kokapen geografikoa, itsasoa, natura, lagunak, jarduerea eta bizitzea dira 

Busturialdearen garapen sozio-ekonomiko, kultural eta historikoaren oinarri, 

eta loraldiak, makaluneak, loaldiak, transizinoa eta susperraldiak bizi izan dauz. 

Edozein sasoitan eta edozein lurraldetan komunikabideak erabagiorrak izan 

dira eta dira garapenerako. Sarbideek pertsonak alkarrengana hurreratzen 

dabez, ohitura eta ezagutzen hartu-emona sustatzen dabe eta sinergiak sortzen 

dabez. Hemen bizi garenok ondo dakigu. Ez da komunikazio azpiegiturak 

Busturialdearen garapenaren panazea direlako, ez, komunitate lez hazi eta 

aurreratzeko aukerea direlako baino 

Bizitzeak barruko eta kanpoko era askotako aldagai ugari eta aldakorrekaz, 

sarri geure buruan edo plan zehatzetan sortu dogun aurreirudi bakar eta 

kolektibotik ibilitako bidera aldea izatea dakar. Nork daki...Busturialdea biztanleok 

gara, geure nahiak, beharrizanak, eskabideak…geure bizitzea eta geure geroa. 

Eskualdera Autzaganetik edo Sollubetik sartzeko errepideen hobekuntza 

proiektuak eta Bermeoko saihesbidea barri onak dira, bideko segurtasunerako, 

Busturialdera sartzeko eta ETORKIZUNERA SARTZEKO. 

URREMENDi 3

4 URREMENDi 

KOMIKIA

PIL PILEAN los lectores opinan 

SEGURIDAD EN PORTUONDO 

Recientemente nos ha sorprendido un vecino de Gernika, Gerardo L.L., preocupado por las arcas municipales 

de Sukarrieta, por la existencia del fondeadero de este municipio, por su alumbrado y por las, recientemente 

instaladas, cámaras de seguridad. 

Ciertamente, casi maravilla tanta exageración, tanto error y tanta la mala intención que subyace, sobre todo a 

sabiendas de que, previamente, ya se le había informado, verbalmente, al respecto en el Ayuntamiento. 

De todas formas y a fin de evitar malentendidos que haya podido generar a terceros, debemos hacer varias 

puntualizaciones: 

1. Existe un fondeadero de embarcaciones en Sukarrieta desde hace más de veinte siglos, y, de hecho, 

Portuondo ha sido declarado área de presunción arqueológica por ello. Es más, el propio padre del 

sorprendido GLL trabajó, hace años, como marinero en una de esas embarcaciones, el Chonta. Por 

lo tanto, resulta casi absurda la alegación sobre la reciente formación de éste. 

2. Las cámaras de videovigilancia han sido sufragadas, íntegramente, por los socios de esta Asociación, 

y han sido cedidas gratuitamente al Ayuntamiento de Sukarrieta y, además, se ha firmado un convenio 

por el que también se sufragará, por esta Asociación, su conservación y mantenimiento. 

3. Varias de las cámaras, que enfocan al fondeadero y al paisaje, se podrán ver vía web, a través de 

una web institucional, y las otras, que enfocan a los accesos, sólo serán accesibles por personal del 

Ayuntamiento de Sukarrieta, en caso de delitos (no para perseguir a mariscadores furtivos) y a 

instancia de la Ertzaintza, como acaba de suceder el domingo pasado por la noche. Esperemos que 

este sistema, que tanto molesta a GLL, sirva para detener a quienes trataron de robar un motor 

fueraborda y causaron daños en alguna embarcación. 

4. Ninguna de las cámaras está enfocada a la playa de Toña, y resulta cuanto menos preocupante 

que, aun en tono jocoso, la primera imagen que le venga a este preocupado vecino a la cabeza sean 

niños desnudos y madres en bikini. Para su tranquilidad, no es así. 

De todas maneras, y como conclusión, creemos que no solo no debemos tener miedo a dar a conocer Sukarrieta 

y Urdaibai al resto del mundo, ni a abrirnos a las ventajas y comodidades que nos brindan las nuevas tecnologías, 

sino que este es el futuro de esta comarca y de todos nosotros. JAL Asociación de Embarcaciones de Recreo 

Portuondo de Sukarrieta. 

APARKATZEKO ARAZOAK LAGAN 

Laga hondartzan aparkatu ezinik ibiltzen dan bat naz. Hondartza honetara jende asko etortzen da eta parkina 

txiki geratu da. Errepidearen albo bietan kotxe ilarak dagoz aparkatuta, ez dago zirkulatzeko lekurik, autobusak 

ez atzera ez aurrera geratzen dira eta oinezkoentzat be arriskutsua da. Ez da Busturialdea-Urdaibai eskualdearentzat, 

Biosfera Erreserbarentzat itxura ona. Bere garaian hondartzarako proiektu bat planteatu zan, zer dan proiektua, 

ze fasetan dagoan eta zelan geratuko dan hondartzea jakin gura neuko. Onena instalazinoak hobetzea izango 

litzake lekuari edertasuna kendu barik. Eskerrik asko. E.I. 

URREMENDi 5

GAURKOTASUNA 

BUSTURIALDEA, 

HURRAGO SARBIDE BARRIEI ESKER 

Busturialdeko sarbideak errepidez hobetzea eskualdeko herritaren eskabidea izan da urteetan eta urteetan. 

Orain, eskabide hori bete egingo da. Ondiño herritarrek proiektuak infografietan eta maketetan baino ezin 

dabez ikusi, baina Autzagane edo Sollubeko kurbetatik joan behar ez izatea eta A8 autobidea hurrago izatea 

ahalbideratuko deuskuen sarbide berriak gero eta hurrago deukoguz. Urtea amaitu aurretik lizitatuko dira eta 

2011n hasiko dira beharrak. 

Busturialdeko sarbideak errepidez hobetzea 

eskualdeko herritaren eskabidea izan da urteetan eta 

urteetan. Orain, eskabide hori bete egingo da. Ondiño 

herritarrek proiektuak infografietan eta maketetan 

baino ezin dabez ikusi, baina Autzagane edo 

Sollubeko kurbetatik joan behar ez izatea eta A8 

autobidea eta Txorierriko korredorea hurrago izatea 

ahalbideratuko deuskuen sarbide berriak gero eta 

hurrago deukoguz. Urtea amaitu aurretik lizitatuko 

dira eta 2011n hasiko dira beharrak. 

Bermeoko sahiesbidea, Mungia-Bermeo ardatzean 

Sollube ganako tunela, eta Amorebieta Etxano- 

Muxika ardatzean Autzaganeko tunela dira 

Busturialdean proiektatzen diran azpiegitura nagusiak 

eta eskualdea lurraldeko beste herri guztiekaz bidez 

hobetuko dabena. Ardatz honeen eraikuntza gaur 

6 URREMENDi 

egungo taxuketak bikoiztu, hobetu edo haunditzean 

datza elementu barriak eraikita. Zuzenean erraztuko 

dira komunikazinoak eta segurtasuna hobetuko da, 

eta zeharka, garapen ekonomiko eta soziala 

sustatzeko, eskualdeko enpresen jarduerea indartzeko 

eta barriak bertora erakartzeko balioko dau. Hau dana, 

gizartearentzako onurak kontuan izan barik, 

beharlekuetara edo aisialdia pasatzeko joateko, esate 

baterako, denborea aurreratuko da. Busturialdea 

sustatzeko eta bertakoen bizi-kalitatea ontzeko, 

sarbideak hobetzea da lehenengo pausoa. 

Eskualdeko biztanle guztientzat dira interesgarriak 

azpiegitura honeek, horrexegaitik hain zuzen be, 

Bizkaiko Foru Aldundiak maketen bidezko 

erakusketea antolatu dau proiektuaren zehaztasun 

guztiak azalduteko. Eta interesa benetako dala 

probatzeko, izan dauazan bisita kopura zein den

ikustea baino ez dago, haundia benetan.Gernika- 

Lumo izan zan erakusketea euki eban lehenengo 

udalerria eta 2000 lagunetik gora interesatu ziran. 

Maiatzaren 30a arte Bermeon izango da Nestor 

Basterretxea aretoan. Lehenengo egunean 400 lagun 

pasatu ziran bertatik; ez da ikaratzekoa ze 

proiektuetako bik, Bermeoko sahiesbideak eta 

Mungia-Bermeo ardatzak, itsasaldeko udalerria 

ikutuko dabe. 

Bermeok aldaketa haundia izango dau azpiegitura 

biak martxan hasten diranean, “trasformazino 

historikoa izango da herriarentzat eta eskualdearentzat” 

baieztatu eban Xabier Legarretak, udalerriko Alkateak, 

inagurazino egunean. Burutzeko datea ipinita dago 

eta lizitazinoak eta beharrak legegintzaldi hau amaitu 

aurretik izatea gura dabez; Bermeorako eta eskualde 

osorako barri ona da. "Eztabaida urteak izan dira, 

herritarren erreklamazinoak.., baina heldu da Bermeo 

eta Busturialdearentzako ordua” adierazi eban Jose 

Luis Bilbao, Diputatu Nagusiak erakusketa egunean. 

Diputatuak azpiegitura barriekaz ingurua 

bizibarritzeko Aldundiaren apostua nabarmendu 

eban “egin beharrekoa zan Busturialdea lurraldeko 

ahalmen haundiko errepide sareagaz konektatzeko”. 

Eretxi berekoa izan zan Bermeoko Alkatea Xabier 

Legarreta. "Urteetako eskabidea izan da eta heldu da 

ordua”. 

Errepide barriok komunikazioak hobetu eta eragin 

ekonomiko haundia izango dabe. Bermeoko 

portuaren jarduerea gehituko dala pentsetan dabe. 

Aldundikoek diñoe: “guztiz bultzagarria, garapen 

El eje Amorebieta-Etxano-Muxika sustituirá a la BI-635. La nueva obra comienza a la altura del barrio Ariatza y sigue por Oka 

con un túnel de casi 2 kilómetros, a partir de ahí se mejora la carretera hasta llegar a un nuevo túnel que cruza el alto de 

Autzagane y que será de 670 metros. 

hurrengo orrialdera doa 

AMOREBIETA MUXIKA 

Autzagane 

Túnel de Urdimbide 

670 m. 

6,6 km 

GAURKOTASUNA 

AMOREBIETA-MUXIKA 

EJE AMOREBIETA – GERNIKA-LUMO, 

Gernika a 10 minutos de la A-8 

6,5 kilómetros de longitud 

2 túneles 

Plazo: 48 meses 

Presupuesto: 147,3 millones 

Túnel de Oka 

1960 m. 

URREMENDi 7

GAURKOTASUNA 

aurreko orrialdetik dator 

iraunkorraren gainean berba eta berba egin, baina 

garapen haundirik izan ez dauan inguruarentzat, 

Aldundiaren apostuak jarrera hori apurtu egingo dau”. 

Erakusketa ibiltarian tunelen, biaduktuen eta loturen 

kokagunea zein izango den agertzen deuskuen 

panelak eta azpiegitura honeek eragingo dabezan 

abantailak ikusten diran bideo bat dagoz. 

Erakusketea beharrek eragina izango daben edozein 

udalerritan ipini ahalko da. Mundakak be hartuko 

dau Busturialdera sartzea erraztuko daben errepideen 

erakusketea. 

VARIANTE BERMEO 

Comienza en la actual variante de Mungia a la altura del enlace de la carretera a Plentzia y tiene dos carriles por sentido. Se 

dirige hacia el norte y se adentra en el túnel de Olalde, de 1600 metros que discurre bajo la ermita de Santa Marina y el alto 

de Ganbe. Sigue hasta la zona de Bidebieta donde habrá un enlace para las altas infraestructuras. A partir de Ormaetxe deja 

de ser autopista para convertirse en carretera convencional de un carril por sentido. Más adelante nos encontramos con otro 

túnel de 950 metros y será en este tramo donde podremos realizar las conexiones con la red actual para no dejar aislados a 

los caseríos de la zona. El trazado salva el alto de Sollube mediante la construcción de un nuevo túnel de 1500 metros que 

evitará las curvas que ahora hay que surcar. 

MUNGIA BERMEO 

Túnel de Munguia 

324 m. 

8 URREMENDi 

3 kilómetros de longitud 

3 túneles 



Se sitúa al sur de Bermeo, y une la BI 631 que viene desde 

la A8 hasta Bermeo con la BI 2235. Bajo el camino que sube 

al barrio de San Miguel se prevé un falso túnel de 58 metros 

que continuará con un viaducto de 135 metros. En el alto 

de San Andrés la variante pasa por otro falso túnel de 155 

metros cerca de la subestación de Iberdrola. Finalmente la 

variante pasa bajo el monte Gainzabala con un túnel de 710 

metros que nos enlaza con la carretera que va a Gernika. 

Tendrá varios accesos directos al casco urbano y al puerto 

de la localidad. 

Túnel de Olalde 

1600 m. 

13 km 

MUNGIA-BERMEO 

Túnel de Ormaetxe 

950 m. 

CORREDOR MUNGIA-BERMEO 

Bermeo-Txorierri, a 15 minutos. 

13 kilómetros de longitud 

3 túneles, uno de ellos atraviesa 

el monte Sollube. 



Túnel de Sollube 

1500 m.

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI 

MANTENIMIENTO DE CAMPOS DEPORTIVOS: 

UNA PROFESIÓN CON FUTURO 

Hace 25 años que la Escuela Agraria 

de Derio (IMK-Derio) abrió sus 

puertas, ubicada en un entorno 

rural de verdes praderas, con el 

objetivo principal de formar 

técnicos que han contribuido 

directamente en la 

profesionalización del sector 

primario de Bizkaia. 

Durante su andadura, IMK ha adaptado su oferta formativa 

según las reformas de la Formación Profesional, teniendo 

siempre en cuenta la realidad de nuestro sector primario y 

del medio rural y a día de hoy somos pioneros en la 

Formación Agraria en la CAPV. 

En este largo recorrido, el entorno rural se ha transformado 

en un mosaico de modernas construcciones e 

infraestructuras industriales en detrimento de la trama verde 

y en el que la superficie destinada a campos de deportivos, 

campos de golf sobre todo, ha experimentado un salto 

cuantitativo y cualitativo realmente destacable. 

Este cambio en los usos del Territorio y del paisaje supuso 

un nuevo reto para IMK al verse en la necesidad de formar 

Técnicos que contribuyeran en la creación, mejora y 

restauración de zonas verdes. En respuesta a estas 

necesidades, en el año 1997 nacieron los ciclos formativos 

de Técnico medio en Jardinería y Técnico superior en Gestión 

y Organización de los Recursos Naturales y Paisajísticos, 

incluidos en la Familia Agraria. 

Durante estos años el personal docente ha tenido que ir 

adaptándose a los cambios que ha supuesto incluir ciclos 

relacionados con la jardinería y el paisaje, teniendo en cuenta 

que se partía de cero en una zona geográfica en la que no 

había tradición en éste ámbito. 

Este gran esfuerzo ha dado su fruto y después de 13 años 

de trayectoria, podemos afirmar que nuestra contribución 

a la profesionalización del sector verde ha sido determinante. 

En IMK-Derio hemos trabajado duro en la formación de 

Técnicos cualificados para la planificación, implantación, 

mantenimiento de zonas verdes ajardinadas y restauración 

del paisaje. El incremento de los espacios verdes ajardinados 

y de superficies deportivas (campos de golf) ha contribuido 

en la inserción de nuestros antiguos alumnos como 

jardineros y/o encargados de empresas de jardinería, así 

como al cuidado de los campos deportivos encespedados. 

Estos últimos años ha incrementado considerablemente el 

número de superficies deportivas en Bizkaia, en el mundo 

del GOLF, se ha triplicado la superficie dedicada a este 

deporte. 

En estos momentos ITSASMENDIKOI se encuentra ante una 

nueva reforma y es responsable de los diseños de los nuevos 

ciclos formativos de la CAPV. Conscientes de la 

responsabilidad que todo ello supone, pero con el aval de 

estos 25 años de experiencia, afrontamos la nueva formación 

en jardinería y paisajismo bajo criterios de SOSTENIBILIDAD. 

Creemos que este nuevo plan contribuirá a mejorar más 

aun si cabe la formación y capacitación de los profesionales 

dedicados a la creación y mantenimiento de jardines, zonas 

verdes y superficies deportivas de manera que se consolide 

un sector que crea empleo, riqueza y bienestar a la vez que 

se cicatricen las heridas que se han creado en el paisaje 

durante estas últimas décadas. 

Desde IMK apostamos por la formación de los futuros 

jardineros y paisajistas que contribuirán en la conservación 

del paisaje y mejora del medio ambiente para el uso y 

disfrute de las siguientes generaciones. 

ISUSKO LLODIO ZUBIAUR 

Profesor de Jardinería de IMK 

ITSASMENDIKOI

INFORMAZINO 

URREMENDI, LANDA GARAPENERAKO ALKARTEAK 

BUSTURIALDEA-URDAIBAIKO PRODUKTU TURISTIKOAK 

AURKEZTU DAUZ EXPOVACACIONES 2010, NAZIOARTEKO 

TURISMO AZOKAN 

Con la mirada ya puesta en el verano y en las vacaciones La Feria Internacional de Turismo Expovacaciones, que se ha 

celebrado del 6 al 9 de mayo, se convierte en una enorme agencia de viajes en la que no falta ningún destino, por eso, 

en el BEC de Barakaldo, un año más y de la mano de Urremendi, Busturialdea-Urdaibai, se ha presentado como destino 

turístico de primer orden. 

Urremendi, Landa Garapenerako Alkartearen presidenteak, 

Iñaki Uribek aurkeztu ebazan ereduzko turimo jomuga dan eta 

kalitate turistikoaren bidean etenbako garapenean dabilen 

Busturialdea-Urdaibaik dauazan erakarpen turistikoak. 

“Busturialdea-Urdaibairen ahalmen turistikoa dinamizatzea da 

2007-2013 eskualde planean Urremendik ezarri dauazan helburu 

eta estrategien parte, eskualdean turismo alorrak jarduera 

ekonomiko jasangarria sortzeko garrantzitsua dalako” 

nabarmendu eban Iñaki Uribek. 

La presentación del innovador proyecto de geo-referenciación 

de rutas puesto en marcha por Urremendi, ha sido uno de los 

productos presentados. Este sistema facilita el disfrute de las 

rutas de senderismo y BTT (Bicicleta Todo terreno) de 

Busturialdea-Urdaibai marcados mediante GPS. Bisitariak mapa 

geo-erreferentziatuak deskargatu ahal dauz 

www.busturialdeaurdaibai.com web atari barrian, ordenagailu 

baten bidez zein PDA mugikordun Windows mobile sistema 

dauan aplikazinotik. Tresna barria da, teknologia barrien 

bilakaereagaz bat datorrena, gure eskualdeari kalitatezko 

bisitaldia bermatzen lagunduko dautsona. 

Las visitas guiadas a las cuevas de Santimamiñe y al bosque de 

Oma han sido también presentadas en Expovacaciones. Orain 

dala urte bi ipini ziran martxan bisita gidatuak Santimamiñeko 

kobazulora eta ordutik hona, 22.000 lagunek baino gehiagok 

emon dau izena. Gainera, aurkezpenean baieztatu ahal izan 

zan Omako Basora be bisita gidatuak egongo zirela iazko 

esperientzia pilotuak izandako arrakasteagaitik. Udako 

hilabeteetan, egunero 3 orduko bisitaldi bi izango dira. 

10 URREMENDi 

BUSTURIALDEA-URDAIBAI 

Desde la Oficina de Turismo de Gernika-Lumo aportaron el 

toque gastronómico, con la presentación de la nueva “ruta 

de pintxos”. Proposamen honegaz Gernikako aberastasun 

gastronomikoa, miniaturan emon gura da ezagutzera, 8 

pintxo 8 eurotan salduko dira, programan parte hartzen 

daben 27 establezimenduetan. 

Por otro lado, Mertxe Begiristain, propietaria de la Casa Rural 

Ea-Astei presentó su oferta especial de alojamiento, el bono 

regalo “Opari”. Opari-Bono honegaz EA Astei Landa Etxe 

berezian gau bateko ostatua eta bere Ur Landa Zentroan 

gozatzeko aukerea izango dozu. Ea Astei kalitatearen eta 

landa ostatuen ondo egitearen eredu da. 

Desde la asociación Turdaibai presentaron su oferta “Activate 

con Turdaibai”. Alkarte honek asteburu guztietan egin ahal 

dala gauza ezberdin bat frogatu gura dau; horretarako, era 

guztietako eta gustu guztientzako jarduera multzoa aurkeztu 

dau. 

.

ORRIA 

KALITATEZKO TURISMOAREN ALDE 

BUSTURIALDEA-URDAIBAIKO 16 ENPRESAK “KALITATE 

TURISTIKOAREN ALDEKO KONPROMISOA” PROGRAMAN 

PARTE HARTZEAGAITIK DIPLOMEA JASO DABE. 

Los establecimientos y agentes turísticos de la comarca de Busturialdea-Urdaibai están haciendo una apuesta por el 

turismo de calidad, por convertir este sector de actividad económica en motor de la comarca. El objetivo del programa 

“Compromiso por la calidad turística”, promovido por el Gobierno Vasco y coordinado por la asociación de desarrollo 

rural, Urremendi, es la mejora continua, por eso los establecimientos que participan en el curso reciben un distintivo 

que colocarán en sus locales para que los clientes los identifiquen como empresas que trabajan por la calidad turística 

hacia la excelencia. 

Gernika-Lumoko Euskal Herria Museoan burutu zan ekitaldia, 

Eusko Jaurlaritzako Turismo Zuzendaria, Isabel Muela eta 

Urremendi, Landa Garapenerako Alkarteko presidentea Iñaki 

Uribe bertan zirela, eurok izan ziren “Kalitate Turistikoaren 

Aldeko Konpromisoa” diplomak emon ebezenak. 

“Urremenditik Busturialdea-Urdaibaiko turismo eragileei geure 

laguntza eta laguntasuna emoten deutsoeguz ezberdintzen 

gaituen ezaugarri diren zerbitzu turistikoak indartzeko” 

nabarmendu eban Iñaki Uribek, Urremendiko presidenteak. 

“Kalitate Turistikoaren aldeko Konpromisoa” programa osoak 

4 ziklo daukoz eta urtero establezimendu bakotxak betebehear 

guztiak bete beharko dauz kalitateagaz daukon konpromisoaren 

bereizgarria barritzeko. “Modu berean egin behar da lan 

aberastasuna eta beharra sortzeko, turismoa etorkizuneko eta 

etorkizuna daukon sektorea da. Danan laguntza behar dogu 

lortzeko”, baieztatu eban Isabel Muelak, Eusko Jaurlaritzako 

Turismo Zuzendariak eta turismo eragileen eta establezimendu 

arduradunen aurrean, Basquetourren marketing planaren 

nondik norako guztiak azaldu ebazan. “Sektoreak produktua 

garatzeko, komerzalizatzeko eta sustatzeko hartu behar dau parte”, 

esan eban behin eta berriz Isabel Muelak. 

Ekitaldiari amaiera emoteko saria jaso eben guztiek batera 

argazkia atara eben, ostean luntxa dastatzeko. Irailean zabalduko 

da deialdi barria “Turismo Kalitatearen Aldeko Konpromisoa” 

programan parte hartzeko; hau dala eta, enpresa gehiago 

atxekitu ahal izango dira turismo sektorearen barrikuntzearen 

eta etenbako hobekuntzearen aldeko konpromiso honetan. 

DIPLOMEA JASO DABENAK: 

Gorozikako Ostatua, Elantxobeko Ostatua, Urremendi, Nueva 

Europa, Ozollo Landa Etxea, Mendatako Turismo Bulegoa, 

Artzube Erretegia, Atalaya Hotela, Mundakako Turismo 

Bulegoa, Urunegoikoa Hotela, Poli Jatetxea, Ogoñomendi 

Landa Etxea, Mundaka Apartamentuak, Baserri Maitea 

Jatetxea, Arteagako Gaztelua Hotela eta Iturbe Nekazal 

Turismoa. 

KALITATE PROGRAMAKO BESTE PARTAIDE BATZUK: 

Andutza Landa Etxea, Angiz Landa Hotela, Arboliz Landa 

Etxea, Astobieta Landa Etxea, Basondo Animalien 

Babeslekua, Ea-Astei Landa Etxea, Mundaka Hotela, Merrutxu 

Nekazal Turismoa, Portuondo Erretegia, Portuondo Txakolia, 

Txopebenta Nekazal Turismoa, Ur Urdaibai Turismo Aktiboa 

eta Urresti Nekazal Turismoa. 

KALITATEZKO Q-a 

Ea-Astei Landa Etxea, Gametxo Hotela eta Apartamentuak, 

Gernika-Lumoko Turismo Bulegoa, Katxi Landa Hotela, 

Portuondo Erretegia, Remenetxe Jatetxea y Zaldua Erretegia. 

URREMENDi 11

BERMEO 

12 URREMENDi 

Bherriak 

Lamera parke berriztuta. 

GAURKOTASUNA 

LAMERA: HERRIAK BEHAR DAUAN 

MODUKO PARKEA 

Bermeoko Udalak laster amaituko dauz Lamera parkea konpontzeko beharrak, goitik 

behera berregin eta azpiegiturak gaurkotu egin dira. Zabalik geratu da maiatzaren 

erdialdetik aurrera, esana beteaz. Herritar eta bisitari asko ibiltzen da bertan eta maiatzaren 

21,22 eta 23an ospatuko dan Arrain Azokarako eta maiatzaren 30ean Ibilaldia 2010 eguna 

ospatzeko jendearentzat prest dago. 

Guneak haunditu eta erdiguneko Lamera 

parkearen instalazinoak barriztearren egin 

eban udalak ingurua barrizteko proiektua, 

bermeotarrak eurak egindako ekarpenakaz 

osatu eben eta laster amaitzekotan da. 

Bermeoko udalak apostu gogorra egin dau 

Bermeoko biztanleen bizi-kalitatea 

hobetzeko eta helburu horrexegaz ipini 

dauz bere indar guztiak Lamera parkearen 

eremodelazino osoa burutzeko. Erdiguneko 

parke zabal hau bermeotarrek asko maite 

dabe eta egunero batzen dira bertan 

pasiorako, edo beste barik gozatzeko 

denbora libreagaz. 

Olgetalekua hirukoiztu, paseoleku 

ibilgarriagoak ipini, kontzertu edo 

ekitaldietarako eszenatoki haundiagoa 

egin, argi hobeak eta altzari barriak ipini 

eta musika kiosko moderno eta gaur 

egungoa egitea izan dira Lamera parkeko 

hobekuntzak. 

Lamerako parkean barriztutako zati haundi 

bat aurreko Gabonetatik dago jendeari 

zabalik, orain Arrain Azoka eta Ibilaldia 2010 

ospakizuna hur dala, parke osoa bisitatu 

eta bertan paseatu eta gozatu ahal da. 

Hobekuntzak erosotasuna eta segurtasuna 

lortzeko burutu dira; hori dala eta, umeen 

olgetalekua hirukoiztu egin da, jolas barriak 

ipini dira eta jolasgunetan banatu da, adina 

kontuan izanda; jolasak akzesibilitate eta 

segurtasun araudia betez diseinatu dira. 

Gainera, umeen erosotasun eta 

segurtasunerako argi bereziak daukoz. 

Lurzoru barria ipini da granito eta 

marmolezko harlauzakaz, bide batez 

saneamendu sarea barriztau, ur–hartuneak 

ipini eta telekomunikazino sare barriak 

ipini dira. Parke guztiak irudi barria 

agertzen deusku, farola barri eta banku 

eroso eta zabalakaz. 

Ondino obratan dagoan aldea, kioskotik 

eta Casino eraikinetik hurren dagoana, 

laster amaituko da eta Bermeon ospatuko 

dan Arrain Azoka eta Ibilaldia 2010erako 

prest egongo da.

LANDA UDALERRIA TEKNOLOGIA 

BARRIEN AITZINDARI 

Ereñoko Udalak azpiegiturak eta beharrezko zerbitzu guztiak ipini gura dauz udalerrian 

herritarren bizi kalitatearen mesedetan. Helburu horreri esker, Internet konexinoetarako 

WIFI sistemea ipini eban EAEko lehenengo udalerria izan zan orain dala bost urte. Ereñotarrak 

pozik dauz zerbitzuagaz ze kable barik konektatu ahal dira sarera. Orografia dala eta 

zerbitzu honetan pentsatu be ezin izango zan egin. 

Ereño Internet konexinorako wifi sistemea 

ipintzen aitzindaria izan zan EAEn; izan be, 

konexino arinagoa emoten dauan telefono 

kable bidezko teknologia izateko aukerarik 

ez dauko. Wifi sistemeagaz eskatzen daben 

herritar guztiak ibili ahalko dira Interneten 

etxean. Horretarako, alta egin behar dabe 

30€ ordainduta eta egun osoan, 

24 orduetan, muga barik erabili nahi izanez 

gero, hilean 10€ ordaindu. 

Gero eta herritar gehiagok hartzen dau 

Udalak eskaintzen deutsen zerbitzu hau, 

udal sistemeak berak be wifi erabiltzen dau 

Internetera konektatzeko. 

Herritarren bizi kalitatea bermatzeko beste 

modu bat herriko argien energia 

eraginkortasuna da. Horretarako, Ereñoko 

Udalak orain dala lau urte udalerriko 

baserrietan farola fotoboltaikoak ipintzeko 

proiektua burutu eban. 35 ipini ebazan 

herriko argirik ez euken lekuetan energia 

aprobetxatzeko. Ereñoko Udalak urtero 

eguzki energia fotoboltaikodun argiak 

ipintzeko konpromisua hartu dau. Izan be, 

Klauss zikloia dala eta jausi ziran farola 

fotoboltaikoen ordez barriak ipiniko dauz. 

Ereñoko landa udalerriaren orografia berezia dala eta, internet konexiorako 

wifi sistema ezarri eban udalak orain bost urte. 

Bherriak 

EREÑO 

URREMENDi 13

FORUA 

Foruko Zelai Plaza 

barriaren 

fotomuntaketa 

14 URREMENDi 

Bherriak 

GAURKOTASUNA 

PLAZA BARRI HELDUERREZA 

Foruko Udalak erdigunerako sarbideak hobetuko dauz udaletxe aurreko Zelai plaza ingurua 

urbanizatuta. Bertako auzotarrakaz adostu da jarduerea eta Elejaldeko etxebizitzetarako 

oinezkoentzako bidea egin, umeen olgetagunea sortu eta lorategiak ipiniko dira. 

Elejaldeko 4 eta 8 zenbakidun 

etxebizitzerako sarbidea oinezkoentzako 

egin eta ingurua urbanizatuko da, eta gaur 

egun ez daukon akzesibilitate araudia 

beteko da. Orain arte alboko eskilaretatik 

sartzen zan etxebizitzetara, hemendik 

aurrera oinezkoentzako bidea egongo da 

plazaraino. 

Gainera, plaza guztian bideak egongo dira 

eta helduerreza izango da, umeen 

parkeagaz eta lorategiekaz. Umeen olgeta 

parkeak egun indarrean dagozan 

akzesibilitate eta segurtasun araudiak 

beteko dauz eta diseinu barria eta 

modernoa eukiko dau. 

Argiaren eta telekomunikazino kableak eta 

saneamendu sarea lurperatu egingo dira. 

Zelai plazako urbanizazinoa osatzeko uri 

altzariak ipiniko dira. 

Foruko Udalak hasi dau Zelai plaza 

inguruaren urbanizazinoa, herritarren 

denbora librerako erdiguneko inguru hau 

bisitagarriagoa eta helduerreza bihurtzeko. 

Udaletxe aurreko plazako 1500 m 2 erabiliko 

dira. 

Aurten bukatuko da proiektua, bertako 

auzotarrakaz adostu da eta 250.000€ko 

aurrekontua dauko, Udalak Toki- 

Inbertsinorako Estatuko Funtsean kudeatu 

dau diru-laguntzea eta Bizkaiko Foru 

Aldundiko laguntza izan dau be.

ABADETXEA IZATETIK 

HERRIKO LEHENENGO 

GIZARTE ZENTRO IZATERA 

Morgako Udalak herriko hirugarren adinekoentzako lehenengo Gizarte Zentroa sortuko 

dau Abadetxearen eraikinaren beheko solairuan. Nagusien jarduera sozio-kulturala 

indartzeko, eurentzako lekua izan dagien eta bizi-kalitatea hobetzekotan burutu da 

proiektua. 

Morgatarrek aurtengo udan 

Jubilatuentzako Lehenengo Gizarte Zentroa 

eukiko dabe. Morgako Udalak 

Abadetxearen eraikina egokituko dau 

horretarako. 

Holako ezaugarriak daukozan sortzen dan 

lehenengo zentroa izango da Morgan. 

Helburua nagusien topaleku izatea da. 

Morgako gizarte zentro barria kudeatzeko, 

udalak Hirugarren Adinekoen alkartea 

sortzea sustatu dau eta lokala, 30 urterako 

emongo deutse. Lokalean ahalik eta herritar 

kopuru haundienak hartu dagian parte, 

Morgako Udala dohaineko garraio 

zerbitzua ipintzea aztertzen dabil, 

udalerriko auzoetan edo baserrietan bizi 

diranak, gizarte zentro barria eroan eta 

bueltatzeko. 

Lokala eraikitzeko proiektua martxan dago. 

Eskaratza, egongelea, bulegoa eta 

tabernako barrea eukiko dauz. Udalak 

beharron ia 108.500 €ko inbertsinoari aurre 

egiteko, BFAren diru-laguntzea dauko. 

Gainera, zentro barri hau eraikitzeko, 3 

lanpostu barri sortu dira Udalak eta 

kontratisteak burutu daben akordioari 

esker. 

Morgako Abadetxearen eraikinean 

kokatuko da herriko 3. adinekoentzako 

Gizarte Zentroa. 

Bherriak 

MORGA 

URREMENDi 15

NABARNIZ 

Nabarnizko Udaletxe 

barria herriko antzinako 

eskoletako eraikinean 

kokatuko da 

16 URREMENDi 

Bherriak 

GAURKOTASUNA 

UDALETXE ZABALAGOA ETA 

UDALETXERA SARTZEA ERREZAGOA 

Nabarnizeko Udalak Andra Marin aurretik inaguratuko dau Eleizaldeko eleizearen atzeko 

nesken eskola zaharraren eraikinean kokatuko dan udaletxe barria. Leku aldatze honegaz 

nabarniztarrek udaletxe zabal eta akzesibleagoa izango dabe eta gainera, Udalak udal 

artxiboa zentralizatu ahalko dau. 

Gaur egungo udaletxean ez ziran sartzen 

udal gorabeheretako eta herritarren 

arretarako beharrezko zerbitzuak; hori dala 

eta, aukera barriak topatu behar ebazan 

Udalak udaletxea kokatzeko. Helburua 

herritarrei administrazinoko izapideak 

erraztea eta hurreko udal zerbitzua 

eskaintzea da. 

Nesken eskola zaharraren eraikina 

Eleizaldeko plazan bertan dago, Andra Mari 

eleizearen atzean, eta uda honetatik 

aurrera, Nabarnizeko udaletxe barria izango 

da. Udal instalazinoak berkokatzeko, 

eraikinaren kanpoaldea barriztu eta egokitu 

da, igogailua ipini da eta barrualdea banatu 

egin da. Eraikin barriak bi solairu izango 

dauz igogailuaz konektatuta. Beheko 

solairuan itxarongela haundi bat eta 

harreragunea kokatuko dira. Bi zerbitzu 

izango dauz bata egokitua, bertan 

kokatuko dira udal idazkaritza eta agirien 

gordetze sistema modernoa eukiko dauan 

udal artxiboa. 

Lehenengo solairuan arkitektoaren eta 

alkatearen bulegoak, udal batzaren aretoa 

eta komuna egongo dira. Udaleko talde 

politikoek batzarrak edo materiala 

gordeteko lekua be ipiniko da eta berori 

izango da Bake Epailearen bulegoa. 

Oraingo udaletxea dagoan lokala udalerriko 

talde kulturalek eta kirol taldeek euren 

beharretarako erabiltzeko geratuko da. 

Udaletxea lekuz aldatzea oraingo 

instalazinoek dauken egokitu beharrak 

behartuta egin da; izan be, ez dago lekurik 

eta konpodu beharra dauke. Udaletxeak 

ez dauko itxaron gelarik, bulegoak txikitxikiak 

dira eta horregaitik, udal artxiboa 

hainbat udal instalazinotan gorde behar 

izan dabe. Gainera, udaletxera sartzeko 

ezinbestekoa dan eskailerak igotea, 

Akzesibilitatearen sustapenerako 

Abenduaren 4ko 20/1997 Legeak agintzen 

dauanaren kontra; lege honek herri 

erakundeak mugikortasun arazoa dauken 

pertsonentzat sarbideak izatera behartzen 

dauz.

Arratzun udan 16 etxebizitza tasatu eraikitzen hasiko dira. 

Udalak hitzarmena sinatu dau Bizkailurregaz proiektu hau 

aurreta aterateko. 

Udan hasiko dira 16 etxebizitza tasatu eraikitzeko beharrak 

Arratzuko Loiola auzoan. Sinatuta dago hitzarmena 

Bizkailurregaz eta urbanizazino proiektuaren hasierako 

onarpena aprobatuta dago be, orain agerpen publiko 

fasean aurkitzen da. Proiektu honegaz, Udalak lehenago eraiki ziran etxeei beste 16 

etxebizitza gehituko deutsez Loiola auzoan. 

Lau etxebizitzako lau bloke izango dira solairu bitan banatuta. Etxebizitza bakotxak 90m 2 

eukiko dauz eta gehienez 210.000-211.000 euroko prezio tasatua. Lehiaketaren baldintzak 

burutu barik dagoz. Promozino barriagaz Udalak udalerriko gazte belaunaldi barria Arratzun 

bizitzen geratzea gura dau. Horretarako, azpiegitura barriak burutu eta sustatu dauz eta 

ondare kulturala eta paisaia ondarea berreskuratu dauz. 

Eako Udalak moilako sorosleen lekua eta aldageletarako 

bidea hobetzeko erreforma-proiektua sustatuko dau. 

Udalak idatzitako proiektuan aldagelak, komunak eta 

sorosle zentroa dagozan inguruko instalazinoak gaurko 

beharrizenetara mugatu eta sarbideak hobetzea agertzen 

da. Iturria dagoan lekuaren maila bajatuko da sartu-urtenak 

errazteko eta dutxaren ondoko aldagela bitan banatuko 

da, gizonezkoentzat eta emakumezkoentzat. Sorosleentzako lekua haundituko da, orain 

dagoan etxetxoa bota eta sorosle zentro barria eraikiko da, komunagaz, zabalagoa eta 

bertara errezago joateko ranpeagaz. Herriko komuna be konponduko da, lababoa eta 

dutxea ipiniko jakoz. Inbertsinoa 110.000 €koa da eta beharrak BFAk burutuko dauz; uda 

ostetik hasiko dira. 

Elantxobeko Udalak INEM-eri uda denboran behar egiteko 

6 lagun eskatu deutsoz. Eurotako lauren beharra trafikoa 

kontrolatzea izango da. 

Elantxobek udan turista asko izaten dauz, baina orografia 

eta sarbide estuek zirkulazino arazo haundiak eragiten 

dabez; horregaitik, Udalak beharrezkoa ikusi dau trafikoa 

kontrolatzeko lagunen beharra, udan batez be. Dana dala, 

Udalak ez dauko baliabiderik gastuok ordaintzeko eta INEM-eri eskatu deutso 6 lagun 

kontratatzea, eurotako lau trafikoa kontrolatzeko, sartu-urtenak bideratzeko herritarrei 

eragozpenik ez sortzeko, boskarrena udaltzain beharretarako eta bestea ludotekako 

monitore. Beharra uztaila eta abuzturako izango litzateke eta dana dago INEM-en 

erantzunaren zain. Elantxobek aurrekontu estua dauko eta ezin deutso gastu horreri aurre 

egin, nahiz eta Udalak herritarren beharrizan guztiak beteteko eginahalak egin. 

Bherriak 

ARRATZU 

EA 

ELANTXOBE 

URREMENDi 17

ERRIGOITI 

IBARRANGELU 

KORTEZUBI 

18 URREMENDi 

Bherriak 

GAURKOTASUNA 

Errigoitiko Udalak laster amaituko dauz gazteentzako 

Lokala eta La Villa erdiguneko auzoko Herriko-Tabernea- 

Lokal Polibalentea konpontzeko beharrak. 

Herriko gazteek denbora libreaz herrian bertan gozatzeko, 

bertan geratzeko aukerea emotea da Errigoitiko Udalaren 

lehenengo helburua. Horrexegaitik, urtea amaitu aurretik 

Gazte lekua martxan hasiko da, bertan Kzgunea be egongo 

da eta Gazte-Planeko jarduereak bertatik zentralizatuko dira. Umeen denbora librerako eta 

gazteak alkartzeko lokala 70m2ko da. Herriko Tabernea-Lokal Polibalentea be laster hasiko 

da martxan eta Errigoitiko bizitza sozio-kulturala dinamizatu ahal izango da. Gainera, 3 

beharleku sortuko dira udalerrian. Proiektu bien aurrekontua 400.000 €koa da, orainarte 

auzo guztia bizibarritzen gastatu dan diruari gehituz. Eraikinean mediku kontsultea be 

kokatuko da beharrezko zerbitzu guztiekaz; laster inaguratuko da kontsulta eta baita 

amaituta dagozan Uria auzorako sarbide barriak ta plaza zabalago barria. 

Ibarrangeluko udalak 236.000€ inbertidu dauz auzoetan 

hobekuntzak egiteko eta Akorda, Antzora eta Ibinagan 

burutuko dauz proiektuak. 

Ibarrangeluk aurten aurrekontuaren zati haundi bat 

auzoetan hobekuntzak egiteko erabiliko dau. Aurrikusitako 

ekimen bat Akordako parkea konpondu eta urbanitzea 

izango da; umeen olgeta parkea barriztu eta 

gizonezkoentzako eta emakumezkoentzako komunak ipiniko dabez. Gainera, inguruko 

lurra harrizko murrua eta espaloiak be konponduko dira. Proiektua ekainan jarriko da 

martxan. Honen aurrekontua 75.000 €koa da eta Udalak BFAko Ingurumen Saileko dirulaguntzea 

dauko. Akorda-Antzoras bideko beharrak laster hasiko dira, lurra konpondu eta 

urak batuko dira. Aurrekontua 65.000 €koa da eta Herriko Inbertsio Planetik ordainduko 

dira. Aurrikusitako beste proiektu bat Ibinagarako bidea konpondu, urak batu eta auzoa 

urbanizatzea da espaloiak ipinita. Inbertsinoa 96.000 €koa da eta Udalak BFAko Azpiegitura 

saileko diru-laguntzea dauko. 

Kortezubik udan inaguratuko dau Omako eskola zaharraren 

eraikinean kokatuko dan aisialdirako zentroa. 

Eraikinaren barrualdeko beharrak amaitu dira eta udatik 

aurrera aisialdirako zentroa izango dan Oma auzoko 

eskolearen kanpoaldea konpontzea baino ez da geratzen. 

Udalaren asmoa eraikinaren erdia auzotarrentzako txoko 

egitea da eta beste erdia erabilera askotarako gunea. Obrea 

amaitzeko eskola inguruan hormigoi imprimatua bota, saneamendua ipini eta telefono 

eta argi sareak lurperatzea falta da. Omatik eskola zaharrera doan bidearen 200metro 

asfaltatuko dira. Azken fase honek 148.836 €. euroko inbertsinoa euki dau, Udalak Bizkaiko 

Foru Aldundiko Udal Harremanak eta Herri Administrazio Sailaren diru-laguntza lortu dau, 

eta hile bitan amaituta egongo da. Eraikina ez da erabili 50 urtetan, baina hartuemon 

sozio-kulturalak indartzeko udalaren interesak 2009an beharrak hastea eta urtebete 

geroago Kortezubik beste topaleku eta batzarleku barria izatea eragin dau.

Mendatako Udalak urtea amaitu baino arinago zaborra, 

kartak eta udal informazinoaren oinarrizko zerbitzuak 

batzeko 14 gune ipiniko dauz udalerriko auzo guztietan. 

Zerbitzuagaz Udalak hondakinak kentzea, erreziklatzea 

eta auzoen arteko hartu-emona erreztu gura dauz. 

Soloaurren, Marmiz, Eleizalde, Mendaturi, Albiz, Urrutxua, 

Lamikiz, Zarrabenta eta Olabe auzoek zaborrontziak, 

postontziak eta udal informazinoaren panelak danak batera eukiko dabez leku zehatz 

batzuetan. Herritarrek etxeko hondakinak uzteko (zabor organikoa, papera, beira, plastikoa, 

eskatzeko olioa...) instalazinoak egokiak eta ingurumena errespetatzea gura dabe. Gainera, 

postontziak eukiko dabez kartak errezago eskuratzeko. Fase bitan ipiniko dira, ekainean 

emongo dira lekuak egokitzeko beharrak. 40.0000 €ko aurrekontua dauko. Proiektua 

aurrera eroateko Mendatako Udalak ahalegin ekonomiko eta kudeaketa haundia egin dau 

Toki Inbertsiotarako Estatu Funtseko diru-laguntzakaz. 

Mundakako Udala teknologia barrietara egokitu da, 

erdigunean dohako WI-FI zerbitzua ipini eta Bizcaytik 

proiektuagaz bat eginda, herritarrei internet bidezko 

izapide administratiboak errezteko. 

Ordenagailua dauken Mundakako herritar guztiek erabili 

ahal dabe wi-fi sarea, kable barik eta debalde, udalerri ia 

osoan. Konexioguneak Isla Kale-Kiroldegia, Liburutegia, 

Goiko Kalea-Sarrua, Laidatsu-Potsada-Hondartza eta Kultur Txorrokopuntako Ibiltokia dira. 

Sartzeko ez da koderik behar udalaren sarera konektatu eta zerbitzua aktibateagaz nahikoa 

da. Sistemeak eduki susmagarriko orrialdeetan sartzea eta P2P deskargak galazotzen dauz. 

Mundakako internautek izapide administratiboetarako be erabili ahal dabe zerbitzu hau 

Udalak Foru Aldundiaren Bizcaytik proiektuagaz bat egin daualako. Korreo elektroniko 

kontua zabaldu bizkaia.eu domeinuan eta mundakarrek ikastaroetara apuntatu zein isunak 

edo zergak ordaindu, ahalko dabez. 

Muxikako Udalak Gorozikako mediku kontsultea barriztau 

dau bertara errezago heltzeko eta zerbitzua herritar 

guztiengana hurreratzeko; batez be, nagusiengana eta 

mugikortasun urrikoengana. 

Gorozikako Mediku Zentroa auzoaren erdigunean dagoana, 

oso osorik barriztau da. Mediku kontsulteak itxura barria 

dauko eta bertara joatea errezagoa da. Sartzeko ranpea 

egin da medikuarena doazen mugikortasun urriko auzotarrei sarrera erraztuteko. Gainera, 

barrukoa be aldatu da, aparte dagozan sailak daukoz orain, itxaron gelea, erizaintza gela 

eta medikuaren kontsultea. Egueztenero egoten da medikua goizeko 9:00etatik 10:30etara. 

Beharren aurrekontua 35.000 €-koa izan da eta Udalak Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntzea 

lortu dau. 

Bherriak 

MENDATA 

MUNDAKA 

MUXIKA 

URREMENDi 19

MURUETA 

SUKARRIETA 

20 URREMENDi 

Bherriak 

Sukarrietako Udalak Kanalako Gizarte Zentroan ranpea 

eraiki dau sartu-urtenak hobetu eta mugikortasun urriko 

pertsonek, batez be, nagusiek, zentrora joateko arazorik 

euki ez dagien. 

GAURKOTASUNA 

Muruetako Udala erdigunea gaurkotu eta konpontzeko 

lanetan dabil, udaletxea, tabernea, turismo informazino 

gunea, txokoa eta gela multifuntzionala ipinita. 

Herriaren erdian udaletxe barria eraikitzeko lanak aurrera 

doaz eta muruetatarren dinamizazino sozio-kulturalerako 

hainbat hobekuntza ekarko dauz. Lanak Abadetxearen 

ondoko eraikin barri baten eraikuntzagaz hasi ziren 

(etorkizunean Udaletxea). Helburua, udal zerbitzu eta gune barriak sortzea da. Hauek 

erabilera independientea izango dabe udalaren administrazio erabileratik aparte. Eraikin 

barria begietara eraginik sor ez dagian, inguruaren beharrizan topografikoetara egokituta, 

amaitzer da. Bertan, tabernea, turismo informazino gunea, eta erakusketa edota 

berbaldietarako gela multifuntzionala kokatuko dira. Kanpoan aisialdirako eta kirola 

praktikatzeko espazioa izango da dagoen umeen parkeagaz batera. Proiektuak 450.000 

euroko aurrekontua dauko, eta udalaren aposturik nagusienetakoa herritarren artean 

hartuemeonak bizibarritzeko. Lehen fasea hau amaitu ostean, udaletxe barriaren lanak 

hasiko dira (Abadetxe). 2010.urte amaneran hastea aurreikusten da. 

Udalerrian muga arkitektonikoak kentzeko beharren 

osagarria izango da, Sukarrietan Elizbide ingurua 

oinezkoentzako egitea, besteak beste. Sartzeko ranpeagaz 

Kanalako herritarrek Zentrora berbaldietara, tailerretara eta denbora pasatzera joateko 

erreztasun haundia eukiko dabe. Kanalako Gizarte Zentroa auzo alkarte batek kudeatzen 

dau eta zerbitzu bereziak eta mediku kontsultea be badaukoz. 

Ranpearen ezartzeak 10.188,77€ko inbertsinoa euki dau.


BUSTURIALDEKO GAZTEEN “INNOFOROA” 

edo ELKARTERATZE PROIEKTUA 

Urremendi Landa Garapen Elkartetik, Busturialdeko Gazte Planak martxan jarriko du laster Busturialdeko 

Gazteen Elkarteratze Proiektua edo Gazteen Innoforoa deritzona. 

Innoforoak gazteen garapen pertsonala hobetzea 

izando du helburu gizartean eragina izango duten 

ekintza eta eduki berritzaileen bidez. Ekintza honeekin 

helburu espezifiko hauek lortu nahi ditugu: 

- Gazteen artean sormena sustatzeko 

baliabide pertsonal berriak ematea. 

- Busturialdeko gazteen artean kultura 

berritzaile bat sustaztea. 

- Eskualdeko gazteen bizi kalitatea 

hobetuko dituzten ideiak eta proeiktuak 

identifikatzea eta argitara ematea. 

Horretarako, ekainean ezagutza kanpaina bat egingo 

da Busturialdeko gazteek proiektua ezagutu dezaten. 

Ekainaren 12, 19 eta 26an, goizez, Bermeoko 

“Basque Fab Lab”-eko instalazioak erabiliko ditugu 

proeiktuaren berri emateko. Bertan Dennokin, 

Animatu zaitezte!!!! 

Informazio gehiago nahi baduzu idatzi 

gazteplana@urremendi.org posta elektronikora edo 

deitu 670 510 193 telefonora. 

(Berrikuntza, Ekintza eta Enpresa Berriak Sortzeko 

Zentroak) eta Urremendik (Gazte Planak) proiektuaren 

noranzkoak azalduko dituzte eta ondoren ariketa 

praktiko bat egiteko aukera izango da (Berrikuntza 

Aukeren Identifikazioa), aurrerantzean lan 

metodología nolakoa izango den ikusi dezaten 

bertara hurbiltzen direnek. 

Irailetik aurrera talde lanak hasiko dira eta horretarako, 

dauden gazteen araberako lan taldeak osatuko dira, 

bakoitzaren beharrizan eta xedeen arabera lan 

egiteko. 

Ekainean zehar, Innoforo proiektu hau ezagutu 

nahi baduzu, eman izena Muxikako Gazte Bulegoan 

(arratsaldez 4etatik- 8etara) edo bidali posta 

elektroniko bat: 

gaztebulegoa@busturialdekogazteplana.com 

BUSTURIALDEKO GAZTE PLANA

AMALUR 

Lur Aberats 

ARRANO ARRANTZALEA BUSTURIALDEAN 

Arrano arrantzalea geure faunaren espezierik deigarriena da, bera da arrain hutsez elikatzen den bakarra eta 

gainera, urperatze ikusgarriak eginez harrapatzen dauz. 

Iberiar Penintsulan desagertuta dago aurreko 

mendearen 80. hamarkadaren hasieratik; orain 

Huelvan eta Cadizen hasi barri da habiak egiten, 

Andaluzian burutzen dagozan birsartze programea 

dela eta. Penintsularen iparraldean azken bikote 

ugaltzaileen erreferentzia Asturiaseko kostaldean 70. 

hamarkadararte mantendu zan habia bat eta 1973an 

Undurragako (Araba) urtegian arrano bat materiala 

habiara eroaten begiztatu izana dira. 

Oraintsuago Huescako bi enbalsetan ahalegin 

haundiak egin dira arranoak hazteko. Gaur egun, 

22 URREMENDi 

Arrano Arrantzalea / Aguila pescadora. Foto: Joseba del Villar. 

guretik hurren dagoan arrano populazinoa 

Orleanseko basoetan dago, Euskal Herriko iparraldetik 

600 bat kilometrotara, 30 bikote ugaltzailek osatuta 

dago. 

Dana dala, arrano arrantzalea sarri begiztatzen da 

Urdaibaiko Biosfera erreserban; izan be, Frantzia, 

Eskozia, Alemania edo Suedian habiak egiten dabezan 

aleen migrazio bidean kokatuta gagoz. Negua 

pasatzeko eremu afrikarretarako bidaian, batez be, 

Gineako golkora zein iparralderantz zuzentzen 

diranean, umealdirako bidean, arrano batzuk

egunetan, asteetan be bai, Urdaibain geratzen dira. 

Gurean dagozenean, atsedena hartu eta paduran 

errez-errez harrapatzen dabezan lasunak jaten dabez. 

2008ko udabarrian, satelitearen bidez jarraipena 

egiteko trasmisore bat eukon arrano arrantzale 

eskoziar bat 10 egunetan egon zan Urdaibain. Horreri 

esker, espezie honek Urdaibain izandako portaeraren 

gaineko informazinoa lortu ahal izan zan (eguneko 

jarduna, lo egiteko lekuak...); guztiz baliagarria 

Erreserban koka daiten neurriak ezartzeko edo basoan 

habia artifizialak ipintzeko. 

Arrano arrantzaleak jaiotze lekutik hur egiten dau 

habia, gatx da bere umealdiko eremutik urrun 

kolonizatzea. Horregaitik, bai Europan bai Ipar 

Ameriketan “landako hazkuntza” direlako birsotze 

programak burutu dira, teknika hau aukeratu dan 

eremuan gatibu sortu diran kumeak edo arriskutik 

kanpo dagozan populazioetan hartutakoak askatzean 

datza. 

Dana dala, espezie honen berezko kolonizazinoa 

habia artifizialakaz sustatu beharra dago, arranoek 

inguruan habiak ikusita arrano arrantzaleen arrastoa 

hartu ahal dabelako. Orduan, arrano arrantzaleak 

engainatu egin behar dira eta pentsarazo beste arrano 

batzuk dagozala hazten habiatan, hori atsegin dabe 

eta han gera daitezan lagundu ahal dabe. Esate 

baterako, iaz arrano arrantzaleek Frantzian Mosela 

arroaren berezko kolonizazinoa hasi eben eurentzako 

ipini ziren plataformetan. 

Urdaibai Fundazinoak eta Bizkaiko Foru Aldundiko 

Nekazaritza Sailak alkarlanean, dozena bat habia 

artifizial ipini barri dabez, Urdaibain espezie honek 

berezko kolonizazinoa izan dagian. Habiak tamainu 

haundia dauke eta poste edo arbola puntatan ipini 

dira, errez ez heltzeko moduko leku lasaietan, 

Erreserbako babes mailarik gorena dagoan guneetan. 

Datozen urteetan Urdaibai Fundazinoak plataformen 

erabilera gradua aztertuko dau ugalketa sasoian 

okupatuta badagoz, habiaren arrakasta lortzeko 

AMALUR 

Lur Aberats 

okupatuta badagoz, habiaren arrakasta lortzeko 

moduko neurriak hartu ahal izateko. 

Aitor Galarza 

Urdaibai Fundazioa 

www.fundacionurdaibai.org 

Foto: Joseba del Villar. 

URREMENDi 23

24 URREMENDi


COMIENZO DE LA TEMPORADA DEL 

TOMATE CON EUSKO LABEL 

TOMATE 

A la hora de lograr un producto de calidad y conseguir 

el óptimo punto de sabor, la recolecta del producto 

tiene gran importancia. Por eso, el Tomate con Eusko 

Label se recolecta una vez haya empezado a madurar 

en la propia planta, no permitiéndose la recogida del 

tomate en verde. 

Se trata de un tomate de forma asurcada y color 

entreverado que se recoleta entre mayo y noviembre, 

y que tiene un nivel mínimo de azucares exigida por 

el reglamento asegurando de este modo el sabor 

intenso de este producto. En definitiva, es un tomate 

que mantiene las características de aroma, color y 

sabor del tomate de toda la vida. 

El tomate se selecciona de entre los mejores, con un 

tamaño homogéneo y superior a 65mm y la 

producción se realiza de forma cuidadosa, utilizando 

las prácticas de cultivo más respetuosas con el medio 

ambiente. 

La Fundación Kalitatea controla y certifica que el 

tomate que llega al mercado etiquetado con el 

distintivo de calidad cumple con el Reglamento de 

calidad específico para dicho producto. Se realizan 

inspecciones en los caseríos, en los centros de 

envasado y en los puntos de venta para garantizar al 

consumidor que el tomate cumple el reglamento en 

todo momento. 

Todo el tomate con Eusko Label se comercializa 

siempre perfectamente identificado a través de 

etiquetas que incorporan el sello de garantía Kalitatea 

de Eusko Label con el logotipo del producto. Su 

presentación puede ser en bandejas especiales o en 

unidades. 

La evolución de este cultivo ha sido muy positiva 

estos últimos años: en 1997 se produjeron 18.000 

kilos y el año pasado los 30 productores adheridos a 

Eusko Label comercializaron más de 2.700.000 de 

kilos de Tomate. 

KALITATEA FUNDAZIOA

AMALUR 

Itsasgora 

ANTXOA-ARRANTZA 2010: 

BOST URTE ETA GERO “ONDIÑO BADEKOGU 

ITXAROPENA, …BAINA URDURI GAGOZ” 

Bost denboradatan antxoan behar egin barik arrantzalekua zarratu 

zalako, eta arrantzara urten aurretik arrantzaleak daukon egonezina 

baino haundiagoa susmatzen da geure portuetan. Lehenengo 

harrapekatak ez dira nahiko izan eta arrantzaleak esperantzatsu baina 

beldur izan dira eta kupoak eurek ipintzen dabez, antxoa hobea eta 

gehiago izango dalakoan maiatz amaieran. Beldurrik haundiena 

biomasaren egoerea zehazten daben txosten teknikoak dira. 

Inok ez daki zein dan arrantzalekuaren egoerea bost urtetan geldialdi 

biologikoa izanda: zenbat antxoa dagoan itsasoan. Iaz sasoi honetan 

biologoek 28.000 tona kalkulatzen ebezan; datu ona zan kontuan 

izanda 2005ean 9.700 tona antxoa biomasa kontatu zirala, nahiz eta 

antxoa stock-a Europak ezartzen dauan Arretazko Biomasaren 33.000 

tonaren azpitik izan. Eta inok ez daki udabarrian kostaldera ugaltzeko 

hurreratzen ziran antxoa bankoak aurten nahikoak izango diren 

arrantzontzientzat. AZTI-Teknalia Itsas Institutuko zientzilariak 

maiatzaren hasieran itsasoratu ziran, egunean zenbat arrautza ipintzen 

dabezan jakiteko eta Bizkaiko Golkoan antxoa biomasa bolumena 

kalkulatzeko. Emaitzak uztailaren azkenerako izango dira. 

“Egokeran bost urtien zarratute jentiek bildurre dako, baina itxaropena 

badekogu. Arrantzale batek portutik irteten dauenean ez daki ze atrapako 

dauen, ez daki zelan salduko dauen, dana da itxaropena. Baina jendie 

urduri dago, bilurre dakolako ez egoteko arrainik, ze hori izango zan 

ostabe zarratu eta “a saber” ostabe noiz igeriko zan” dinosku Iñaki 

Zabaletak, Bizkaiko kofradien presidenteak. 

26 URREMENDi

Bermeora lehenengoko 

antxoak portura ailega 

zireneko momentua 

AMALUR 

Itsasgora 

Kanpainearen hasierako emaitzak ez dira izan 

pentsetan ziran bestekoak, antxoa urria eta txikia izan 

da hasieran eta lonjan prezio merkeak; arrantzaleek 

antxoa biomasaren urteko txostenean zientzialariek 

esango dabenaren beldur dira. “Danak pentsatu izan 

dogu urte bat edo bixen egingo dauela igon, ze arraultza 

asko ipintzen dabez. Baina zoritxarrez ikusi dogu bost 

urtien ez direla izan informe nahiko, nahiz eta aurten 

urriko informeak onak izan diren.” argitzen dau 

Zabaletak. 

Holako zalantzeagaz eta bost urte itxaroten egonda, 

arrantzaleak eurek arautzen dabe antxoa-arrantza 

egunez egun: “Bost urtetan sufridu dogun guztiagaz, 

geuk hartu behar doguz neurriak. Arraine geuk hiltzen 

dogu, eta esan behar dogu, zelan hil behar dogu, zenbat 

hil behar dogu. Hartu dogun azken neurria izan da, 600 

kilo gizoneko eta astero, egunean 200 kilo gizoneko 

maximoa. Barikuen ez da salduko arrain txikirik eta aste 

bitartean arrain txikixegaz edozelako arazorik badago 

orduen bandera ipini, horrek gura dau esan, ezin dela 

atrapa arrain txikirik hurrengo egunetan. Arrain txikia 

hartzen dogu nahiz eta ez izan rentablie, apur bat 

atrapa behar dogu gizonak etxera diru apur bat 

eroateko, baina arrain txikixegaz txalupiek galdu egiten 

dau dirue” azalduten dau Iñaki Zabaletak. 

Neurri barriak ipini dabez, arrantzale bakotxak hartzen 

eban antxoa kantitatea baino %20 gehiago harrapatu 

ahalko dau, gehienez 250 kilo eguneko eta gizoneko, 

astean 750 kilo. 


URREMENDi 27

AMALUR 

Itsasgora 


Arrantzaren errentagarritasuna aurre egin beharreko 

beste handicap-a da. Lonjan antxoak egiten dauan 

prezioa arrantzaleek pentsetan dabenaren azpitik 

dago beti, arraindegietan, ostera, ez da holan 

erakusten. Maioristak eta erosleak lonjan bertan dira. 

prezioen gorabeheren beldur “Ailegako da momento 

bat jan biko dogune antxoie angulen prezioagaz. 

Peskaderian nik merkiaue hobetuau saltzen dot, nik be 

saldu gura dot asko eta merke. Baina beti nago 

dardadaka prezioagaz, nik pagetan badot hemen karu, 

karuau saldu behar dot. Baina partikararako kilo bat 

antxoa 10 eurotan pagatie dirue da.” dinosku Deli arrain 

saltzaileak lonjan antxoatan joan diren itsasontzien 

zain dagoan bitartean, Bermeoko portura sartzen 

diran lehenengo arratsaldetako baten. 

Kontserberetakoek antxoa haundia gura izaten dabe. 

“Antxoa txikixegaz dagoen arazoa da (arrain txikia 

normalean 40 granotik gorakoak dira), arrain makala 

dala, bi egunetan galdu egiten da, eta merkadurako 

limitadue da. Gainera kontutan euki behar da, 

Mediterraneoko arraine be ekarten dabiela, 

lehengunean 6 kiloko kajak 8 eurotan saltzen ibiltzen 

ziren, eta horrek merkaduen kalte egiten deutsu. Lonjan 

28 URREMENDi 

Arraindegietan geure antxoa salgai ikusi dogu aurten 

3 eurotik bera bajaten dauenean ez da ezer irabazten 

eta antxoie hil.” azalduten deusku Bizkaiko Kofradien 

presidenteak, Iñaki Zabaletak. 

Arrantzaleek badakie momentu latza dala eta urduri, 

egonezinagaz, dudeagaz dagoz. Aurtengo irabaziak 

gorabehera, arrantzaldiak argituko deutse 

beharlekuaren, negozioen eta bizimoduaren geroa 

zein izango dan.

IBILARTE 

2002. urteaz geroztik, Bizkaiko ikastolen festak, 

Ibilaldiak, oso bidelagun berezia dauka bere 

ondoan: IbilArte, Euskal Herriko arte 

garaikidearen erakusketa. 

Gaur eguneko euskal artisten lanak batzen dauz eta euskarri ezbardinetan aurkeztu bere lanen sentsibilitateak 

eta aniztasunak agerian utziz. Erakusketaren helburu nagusia Euskal gizarteari Euskara eta Euskal kultura 

bultzatzeko nahia agerraraztea da, ikastolen izpirituagaz bat eginez. Ikastolak artean eta artistak ikastolen 

mugimenduan murgildu daitezala nahi dogu. 

Horretarako bi eremu batu izan dauz IbilArtek nagusiena Bilboko erakusketagaz eta txikiena marrazki lehiaketa 

bidez. 

“Marigoran Kikunbera” jarri zan Eleizalde ikastola Ibilaldia antolatzeko lekukoa hartu ebanean; harrez gero lan 

asko eta ekintza ugari antolatu dira. Jadanik begirada guztiak maiatzaren 30ean dagoz eta kresal usaina 

Euskal Herrira zabaldu da. 

HUTSEN ZERRENDA 

Urremendi Aldizkariko 30.zkan publikatutako “Gaurkotasuna” atalean, Bermeoko Ibilaldia 2010-ren gaineko erreportaia 

agertu zan. Aldizkariko azalean eta 6.orrialdean, Bermiok Ibilaldiaren jaia lehen aldiz hartzen dauela agertzen da, eta datu 

hori erratuta dago. Bermiok 1985ean hartu eban lehen aldiz Ibilaldia, aurtengoa bigarren aldia da beraz.

GEURE ALTXORRAK 

A DOS AÑOS (2008-2010) DE LA REAPERTURA 

DEL CONJUNTO CULTURAL DE LA CUEVA DE 

SANTIMAMIÑE (KORTEZUBI). 

Departamento de Cultura. 

Diputación Foral de Bizkaia. 

La cueva de Santimamiñe ha sido, durante gran parte 

del siglo pasado, un lugar de referencia en el País 

Vasco. Durante décadas sucesivas generaciones de 

vizcaínos han podido recorrer sus galerías y 

contemplar en directo sus pinturas y grabados 

rupestres. En 2008, después de 90 años de visitas, se 

dotó al conjunto de Santimamiñe de una nueva 

fórmula de gestión basada en la investigación, la 

conservación y la difusión de forma sostenible y 

responsable del patrimonio geológico, arqueológico 

y artístico. Se optó por una presentación renovada y 

combinada. En parte física y en parte virtual, para la 

realización de las visitas. 

La cueva de Santimamiñe, como principal recurso 

del proyecto, se localiza sobre la ladera sur del monte 

Ereñozar, dominando un amplio paisaje con diversos 

ecosistemas: como el encinar cantábrico, la campiña 

o el estuario. La boca de la cueva, que se sitúa a una 

30 URREMENDi 

Panel del Santuario 

altitud de 150 metros sobre el nivel del mar y se 

orienta al mediodía, da paso a un vestíbulo amplio 

al que llega la luz exterior. En esta zona se conserva 

un interesantísimo depósito arqueológico que 

contiene la secuencia cultural de la cueva, que va 

desde los inicios del Paleolítico superior hasta la época 

romana. 

La cueva de Santimamiñe es uno de los yacimientos 

clásicos de la prehistoria vasca. Las primeras 

excavaciones arqueológicas se desarrollaron entre 

los años 1918 y 1925 por parte de un equipo pionero 

compuesto por Telesforo de Aranzadi, José Miguel 

de Barandiaran y Enrique de Eguren. Estos trabajos 

publicados en tres volúmenes fueron la primera 

piedra de la arqueología vasca. 

Desde el año 2004 se ha iniciado una nueva fase de 

investigación a través de un equipo multidisciplinar 

coordinado por Juan Carlos López Quintana y 

subvencionado por el Servicio de Patrimonio Cultural

Excavación arqueológica 

de la Diputación Foral de Bizkaia, que aúna a más de 

una veintena de especialistas. El objetivo principal 

de la revisión estratigráfica de la cueva en curso ha 

consistido en determinar la evolución precisa de su 

secuencia estratigráfica a través de la aplicación de 

las técnicas y de los muestreos analíticos en el marco 

de la Prehistoria actual (Fot. 1). 

Así, se ha determinado, para la parte media del 

vestíbulo, una secuencia estratigráfica de seis metros 

de potencia, con niveles de ocupación humana desde 

el Magdaleniense medio (c. 14.000 años antes del 

presente) hasta el Calcolítico (c. 4.000 años antes del 

presente). Existiendo un último episodio de ocupación 

de época romana (siglo IV d. C.). En la actualidad se 

esta realizando la IV campaña de excavación, 

documentando los niveles azilienses. 

El santuario rupestre de la cueva fue descubierto en 

1916 por un grupo de jóvenes. Un año después, 

H. Breil verificó la autenticidad del conjunto, 

GEURE ALTXORRAK 

proponiendo una cronología del Magdaleniense 

antiguo, e incluso localizó figuras nuevas. 

El arte paleolítico de la cueva se distribuye en tres 

ámbitos netamente diferenciados: el salón previo a 

la cámara de pinturas, el santuario y la cámara nueva 

de pinturas. En total son casi medio centenar de 

pinturas al carbón y/o incisas, atribuidas finalmente 

a las etapas medias del periodo Magdaleniense, con 

una datación aproximada entre 14.500 y 12.000 antes 

del presente. El conjunto artístico de Santimamiñe 

está compuesto por: treinta y dos bisontes, siete 

cápridos, seis caballos, un oso, un ciervo y restos 

incompletos de otras figuras. Durante el año 2006 el 

profesor Cesar González Sáinz realizó una nueva 

revisión completando el catalogo de figuras y 

evaluando su grado de conservación. (Fot. 2). 

El proyecto expositivo. El recorrido comienza en el 

quiosco junto a la ermita de San Mamés (Basondo, 

Kortezubi). Desde allí se asciende en grupo hasta la 

boca de la cueva con un guía. En esta primera etapa 

se da a conocer el entorno natural del encinar 

cantábrico que se está recorriendo y sus 

peculiaridades en materia de geología, flora y de 

fauna. 

Una vez dentro de la cueva, se pueden comprobar el 

alcance de los trabajos de investigación del 

yacimiento prehistórico y conocer las conclusiones 

históricas obtenidas. 

De vuelta en la ermita de Santimamiñe, mediante 

una sofisticada réplica virtual en 3D, se ofrece al 

público la posibilidad de recorrer la totalidad de la 

cueva en tiempo real, comprender su formación y 

morfología; y, por supuesto admirar el arte 

prehistórico que protege. 

En la actualidad tras dos años de puesta en marcha 

del actual modelo de gestión: Santimamiñe. Ondarea 

ulertzako modu bat- Un modo de entender el 

Patrimonio, podemos decir con satisfacción que se 

están cumpliendo los objetivos basados en la 

sostenibilidad y la responsabilidad, pero dando 

servicio a más de 22.000 visitantes. 

M.U.P. 

URREMENDi 31

BUSTURIALDETIK IBILBIDEAK AUTOZ 

“GOLAKO IBAIAREN IBILBIDEA” 

Ibilbide honetan zehar Golako ibaiaren inguruko udalerriak ezagutuko doguz. 

BI-3224 errepidetik, Gernika-Lumotik, Mendatan 

Elexalde auzorako gurutzera heldu aurretik, 

Montalban Dorretxerantz (XVI.m) hartuko dogu, 

tontortxu baten dago, honek lur sail haundiak eta 

Gernikarako Erdi Aroko bide zaharra bere menpe 

dauazala. Euskal Herriko bost puntako dorre bakarra 

da. Lamikiz auzoan San Juan eta San Lorenzo 

baselizeak ingurua guztian inskripzioa landua dauan 

XI.mendeko lehio prerromanikoa dauko. 

32 URREMENDi 

Ezkerretik eskumera: Mendatako Idatze etxea, Mendatako San Miguel Eleiza, Arratzuko Artzubi zubi erromanikoa, Albizko 

Madalenako Andra Mari Landa-eliza, eta Arratzuko Santomaseko elizaren aterpea. 

Elexalden, Mikel Deunaren eleiza ikaragarri (XVI.m) 

gotiko-errenazentistea daukogu, elizapean dagoan 

harrizko mahaia herritarren batzar lekua zan, herriaren 

gorabehera guztiak konpontzeko. Ondoan eleizako 

alboko atea dago, errenazentista-manieristea. 

Eleizearen eta udaletxearen ondoan Idatze-Etxea 

dago, turismo egoitzea da, bertan turismo bulegoa, 

Busturialdeko BTT Informazino Zentroa, ostatua,

jatetxea, eta bertoko produktuen denda dagoz. 

BI-3222 errepidean egingo dogu aurrera Albiz 

auzoraino, Santa Mª Magdalenaren baserri-eleizea 

(XVI.m) ikusiko dogu elizape dotoreagaz, 

Albiz jauregia (XVIII.m) Mendatako eraikuntza barroko 

bakarra da, aurrealdean Albiztarren eta Allende 

Salazartarren armarriak daukoz eta Albiz dorretxearen 

hondarrak, eskualdeko leinurik zaharrenetakoarenak. 

Eleixaldera bueltatuko gara eta errepide txikitxu 

batetik Zarrabenta auzora bajatuko gara eta handik 

errepidera urtengo dogu. Arratzurantz hartuko dogu. 

Aberastasun gehiena Golako errekeari zor deutso. 

Paisaian kiwi lur sailak ikusiko doguz, 80. hamarkadan 

sartu zan. 

Erdi Arotik hona Santio Bidearen kostaldeko ibilbidea 

izan da, Zenarruzako Kolegiatatik Gernikara. 

Elexalde auzoan Santo Tomas eleiza dago, jatorriz 

XIII.mendekoa izan arren, eraikuntza errenazentistea 

da eta bere gaur egungo itxurea XIX.mendekoa da. 

Inguruko elizperik hobe eta arraroena dauko eta 

Bizkaiko koru barroko garrantzitsuenetarikoa. 

Aurrealdetik Mendatako artadiaren eta Biosfera 

Erreserbearen ikuspegi ederraz baino ederragoaz 

gozatuko dogu. Nahiko hur “Artzubi” zubi 

erromanikoa dago, erromesen ezinbesteko pasabide 

antzina. Gaur egun berreskuratu eta seinalizatu egin 

da erromes barrientzat. 

Olazarra burdinolea- Marmiz auzoan dagoan 

burdinola eta errota haundi honen heren bat 

kontserbatzen da; ondino sarrerako arkuak, ura 

urteteko bideak eta barruko egiturak ikusi ahal dira. 

Ondoan orain dala gitxi arte martxan ibili dan solairu 

biko errotea dago. 

Loiola auzoan (Arratzu) eguzki erloju eder bat daukon 

udaletxe neoklasikoa, eskolak eusko-neo estilokoak 

eta Gandarias etxea dira aitagarrienak. 

ZER EGIN eta NORA JOAN 

Ruta 

Rutas en coche por Busturialdea. La ruta del Rio Golako. 

Belendizen amaituko dogu ibilbidea, San Pelaio 

baselizearen ondoan Dolaretxea baserria ikusiko 

dogu. XVI mendearen- hasieran Belendizeko 

bandokideen dorre zaharrean eraikitako 

baserri-etxea. 

URREMENDi 33


Gastronomía 

BENGOETXE ERRETEGIA, 

BUEN PRODUCTO, BUENA IMAGEN 

Si abandonamos el casco urbano de Bermeo en dirección a Artike auzoa, la carretera pasa junto al asador 

Bengoetxe, un negocio familiar que lleva más de treinta años en funcionamiento. Durante este tiempo el 

establecimiento ha ido evolucionando, tanto en oferta como en dimensiones. 

Solomillo al foie 

34 URREMENDi 

Garbiñe Obieta, propietaria del Bengoetxe Erretegia 

Al frente del negocio está Garbiñe Obieta, quien 

comenta a Urremendi Aldizkaria la historia del 

Bengoetxe desde sus orígenes. “Esta casa era un baserri 

de la familia de mi marido. Nosotros utilizábamos la 

vivienda, de hecho, sigue siendo nuestra casa, pero la 

parte de la cuadra estaba vacía. Fue entonces, hace 

unos 33 años, cuando nos planteamos hacer una obra 

pequeña y acondicionar un establecimiento donde 

ofrecer, chorizo, huevos, talo y cosas así. Aquí cerca 

había otro merendero y pensamos que las 

circunstancias podrían ser favorables. Comenzamos 

poniendo sartenekos y luego, como nos iban pidiendo 

cada vez más cosas, fuimos evolucionando hacia el 

asador, trabajando la brasa y el horno hasta llegar 

donde estamos hoy en día”. 

En su interior inicialmente se preparó un comedor 

pero en la actualidad cuentan con dos, uno con cabida 

para unas 75 personas y otro en el que el número se 

amplía hasta las 100.

Rodaballo a la brasa 

El Bengoetxe Erretegia cuenta con numerosa clientela 

procedente del propio Bermeo que en los meses de 

verano se incrementa con visitantes de los alrededores 

y turistas procedentes tanto de Francia como de 

puntos de la geografía catalana, madrileña o asturiana. 

¿Y cuál es la oferta que encuentran? “Lo más destacable 

es el solomillo al foie, por supuesto las chuletas – 

estamos en un asador – y entre los pescados el besugo, 

el rodaballo y el rey a la brasa, aunque en los últimos 

tiempos este último no abunda mucho, a pesar de su 

gran demanda. También tienen mucha demanda los 

entrantes como la ensalada de ventresca, la ensalada 

de bonito, las anchoas en salazón o las croquetas de 

chipirón”. 

Quienes acuden al Bengoetxe tienen la opción de 

elegir entre menús del día que se sirven entre semana, 

los menús especiales de fin de semana o la carta fija, 

en la que siempre hay apuntadas diferentes 

sugerencias dependiendo de la temporada de los 

productos. Para redundar aún más en el aspecto 

casero de su oferta, el asador cuenta con su propia 

huerta de la que salen buena parte de los productos 

de temporada que luego se sirven en la mesa como 

tomates, lechugas o pimientos verdes, sin olvidar que 

entre sus postres se puede encontrar un buen número 

de recetas artesanas. 


Gastronomía 

Cuidar la imagen 

Renovado hace unos cinco años, 

Bengoetxe Erretegia ofrece una 

cuidada imagen, no sólo en el 

primer golpe de vista al acceder a 

su aparcamiento sino también en 

su interior, en aspectos como su 

decoración, el vestuario del 

personal que allí trabaja y, por 

supuesto, en la presentación de sus 

productos en la mesa. 

Este aspecto viene motivado por el 

hecho de que, según Garbiñe Obieta, 

“yo creo que a los clientes les gusta que se les presenten 

los platos de forma diferente, cuando los llevas a la 

mesa y está bien presentado eso gusta y se aprecia. Es 

importante cuidar la imagen”. 

En su bodega puede encontrarse una buena variedad 

tanto de crianzas como de reservas, principalmente 

Riojas y Riberas de Duero. “Por supuesto, también 

tenemos txakolí, porque mucha gente lo pide en lugar 

de vino blanco y además hay bastante demanda. 

Muchos clientes exigen oferta amplia y no se conforman 

con que tengas un par de variedades. En el Bengoetxe, 

concretamente, contamos con siete variedades, tanto 

de Bizkaia como de Gipuzkoa”. 

Por estas fechas, las celebraciones familiares 

incrementan las reservas en los establecimientos 

hosteleros. “Bodas, comuniones… tenemos reservas 

para el año que viene e incluso para el siguiente y es 

que las comuniones mueven hoy en día casi tanta gente 

como las bodas. La verdad es que estamos teniendo 

una temporada bastante buena, así que no nos 

podemos quejar. Por eso siempre recomendamos que 

se haga una reserva. El tema de comer tiene prioridad 

y la gente se sigue animando a salir de casa. Vivimos 

en un país donde nos gusta comer, de verdad.” 

BENGOETXE ERRETEGIA 

Artike bidea, 27 

BERMEO 

Teléfono: (94) 688.16.76 

URREMENDi 35


Gastronomía 

RECETA TARTA DE QUESO 

INGREDIENTES 

Nata de montar. 

Azúcar. 

Gelatina. 

Leche. 

Queso fresco. 

Galletas. 

Mantequilla. 

Mermelada de frutos secos. 

PREPARACIÓN 

En primer lugar se monta la nata y se remojan las hojas de gelatina en agua fría. 

A continuación, se calienta un poco de leche con azúcar y se le añaden las gelatinas hasta que se 

disuelvan. Se mezcla el queso fresco con la leche y se bate hasta obtener una masa cremosa y 

posteriormente se añade la nata montada batiendo de una forma envolvente. 

A continuación, se trituran las galletas y se añade la mantequilla hasta que quede homogénea y se 

extiende sobre el molde. Se rellena éste con la masa de queso, se cubre con la mermelada de frutos 

rojos y se mete a la nevera para que se cuaje durante unas seis horas. 

36 URREMENDi

MUNDUTIK ZEHAR Antonio Pou 

FUERTEVENTURA, RESERVA DE LA BIOSFERA 

Desde hace años los majoreros venían reclamando la declaración de su isla como Reserva de la Biosfera. 

En Mayo del pasado año se cumplió por fin esa 

aspiración popular que viene de lejos, pues comenzó 

a gestarse tras una larga y victoriosa confrontación, 

liderada por los grupos locales, por la defensa del 

mejor humedal de la isla: la playa del Matorral en 

Morrojable, península de Jandía. Ese humedal urbano, 

hoy restaurado, se ha convertido en uno de los 

atractivos paisajísticos del lugar; un espacio verde 

muy apreciado tanto por la gente local como por los 

turistas. Los múltiples dividendos que generó esa 

positiva experiencia animaron a la población a 

extenderla a todo el territorio. 

Fuerteventura es una isla complicada de gestionar. 

Unas cien mil personas viven hoy en este territorio 

de unos 1600 kilómetros cuadrados de superficie, la 

segunda isla en extensión de las Canarias. 

38 URREMENDi 

Atardecer en las dunas de Corralejo 

Las lluvias son escasas (hay lugares con menos de 

100 milímetros de precipitación anual) y el suelo 

favorece más a los pastos para cabras que a las labores 

agrícolas. 

El mejor cultivo, al menos por ahora, es el turismo. 

Los paisajes del sur, similares al no muy distante 

Sahara, generan rótulos y carteles en alemán, que 

invaden núcleos completos de población. Sin 

embargo, los del norte, desde los que se divisa la 

magnífica e inmediata costa de Lanzarote, los cría en 

inglés. Mientras tanto, en las zonas centrales, 

predomina la cartelería en castellano. Evidentemente 

esos rótulos se soportan en las correspondientes 

edificaciones que invaden algunas de esas zonas, en 

forma de hoteles y urbanizaciones. Como es bien 

sabido, el cultivo del ladrillo es imprescindible para

la salud económica del turismo, aunque un exceso 

de fertilizante lo puede convertir fácilmente en mala 

hierba, difícil de exterminar, y puede agostar los frutos. 

Los majoreros han mostrado hasta el momento una 

juiciosa capacidad de explotación del recurso turístico, 

y todavía uno puede recorrer amplios territorios de 

la isla invadido por la grata sensación de paisajes 

abiertos, poco humanizados, muy hermosos, exóticos 

y con un atractivo especial para el visitante europeo. 

El turista los consume con la vista, pero esa belleza 

natural impregna frecuentemente al visitante sensible 

y lo invita a instalarse en cualquiera de los recoletos 

pueblecitos, convirtiéndose al cabo del tiempo en 

majoreros de toda la vida. 

El secreto majorero reside probablemente en su 

tradicional hábito asambleario, que ha sido una 

herramienta social imprescindible para la 

supervivencia. Afortunadamente, parece que la 

impregnación de turistas y visitantes no ha afectado 

negativamente a ese saludable hábito y ahora se le 

ve en pleno funcionamiento en la creación de los 

MUNDUTIK ZEHAR 

órganos de participación y de gestión de la Reserva 

de la Biosfera. 

Mirada esa situación con los ojos de Urdaibai cuesta 

trabajo evitar una cierta sensación de nostalgia, de 

una promesa a medio cumplir, de algo que pudo ser 

y que, por miles de causas, todavía no ha sido. 

Quizá es que no se preparó la tierra suficientemente; 

quizá se descuidó el riego y el abono, y se prestó más 

atención a la altura que alcanzaba la planta que a la 

solidez de su tallo y a la bondad de sus frutos. Una 

vez más, parece que la única manera de hacer las 

cosas sigue siendo de abajo a arriba, práctica por 

desgracia no demasiado frecuente y que, cuando se 

encuentra, conviene aprovechar para observarla y 

aprender de ella. Sin duda hacer turismo está bien, 

pero en el fondo es una actividad más de la sociedad 

de consumo y deja poco poso. Resulta mucho más 

interesante, al menos para mí, visitar lugares 

y gentes, intentando aprender de sus errores y 

aciertos. En el caso de Fuerteventura, además, se 

puede disfrutar del sabroso queso majorero. 

Punta de Barlovento, Jandía 

URREMENDi 39

PERTSONAIA 

Eako Portuko Ontzi Jabeen Alkartea 

EAKO PORTUKO ONTZI 

JABEEN ALKARTEA: 

PORTU JAGOLEAK, 

ISTORIO JAGOLEAK 

Antzinako bela eta erremuen gordelekua, Beletxe, 

egoitza dabela, Eako portuko ontzi jabeen alkarteko 

kideak moileak izan dauan bilakaerearen lekuko izan 

dira. Portua bitxi honek, erdia hondartza erdia portu, 

Ea udalerri beraren sorterriak, gaur egun ondino 

gomutatzen diran milaka istorio eta kontu eragin 

dauz. 

Portuaren erabilerea arautzeko Eako Portuko Ontzi 

Jabeen Alkartea sortu zanetik, Beletxe izan da egoitza. 

Lehenengo urteetan ez egoan ontzi asko, baina 

portuan eta gizartean izan diran aldaketengaitik, ontzi 

kopurua eta jarduna hazi egin dira. “Hemen lehen lau 

katu ginan. Higinio Forala, bere potina maite baino 

maiteago ebana, Vicente nire lehengusua, nire aita eta 

beranianteren bat, baina gitxi. Oin kotxeekaz moduan 

ez dago non aparkatu” dinosku Koldo Gonzalok, 

40 URREMENDi

Koldo Gonzalo, Fidel Mandaluniz eta Koldo Bijueska, 

Eako portuko ontzien jabeen elkarteko kideak Beletxen 

PERTSONAIA 


Alkarteko hasierako kideak. Orduan portuan egozan ontzietan, 

“Kay-Harriya” izan ezik, haundiena zan eta umeentzako jolas 

leku be bai sarri, erremuekaz txipiroitan, itsas kabratan 

txitxarrotan… urteten eben. “Galdiz jaunarena zan, bera zan 

bakarra atunetan egiten ebana. Mendira soka bat botata lotzen 

eben ontzia. Nire aitak kontetan eban umeak bertan sokan behera 

ibiltzen zirala, behin kolorez margotu eban ez igoteko, baina 

hurrengo egunean egunkariz beteta egoan bertan txintxaunean 

ibiltzeko” dinosku barreka Koldok. Bera eta beste hasierako 

asko behar-beharrezkoak izan dira martxan ipini eta aurrera 

egiteko. Berak alkartean antzinatasuenean 2. zenbakia dauko. 

“Ezin doguz ahaztu Vicente oin dala gitxi hil da, Nicasiok moilan 

behar asko egin eban,“Juanito Mekanikue” itxaso zalea, Javier 

En la actualidad la Asociación de Propietarios de 

Embarcaciones del puerto de Ea cuenta con 50 socios 

e incluso lista de espera para entrar. La regulación de 

la actividad y amarre de los botes y el funcionamiento 

diario del puerto se compagina, especialmente durante 

el verano con los usos de la playa. Esa especial 

característica de la dársena eatarra, mitad puerto mitad 

playa, hace necesario un control específico de las 

mareas y la arena. Son los propios miembros de la 

Asociación quienes se encargan de mantener el puerto 

en óptimas condiciones. 


Eako Portua asko aldatu da eta ekaitz 

gogorrak bizi izan dauz. Argazki 

hauetan, portuko gaur egungo egoera 

eta antzinako denborale ikusgarri 

baten ostean hartutako irudia.Bertan 

Portu zaharra guztiz estalita ikusten 

da, itxasoa gainezka eginda. Argazki 

biak Beletxetik eginda dagoz. 

URREMENDi 41

PERTSONAIA 



Lauzirika Ameriketatik etorri zanean asmakizun pilo 

bat egin ebana eta Alberto Galarza, bera izan zan 

alkartea sortu eta mila buelta emon ebazana martxan 

ipintzeko” gomutatzen dabe. 

Gaur egun, Eako Portuko Ontzi Jabeen Alkarteak 50 

kide daukoz eta kide izateko itxaron zerrendea. “Bost 

urterik behin barritu eta antzinatasuna kontuan 

hartuta, amarrea elejiduten da”, azaltzen deusku Fidel 

Mandaluniz kideak. Portuaren eguneroko jarduna 

eta ontziak amarratzea erregulatzeko, hondartzaren 

erabileraz bateratzen da udan. “Portua aparteko da, 

ze portuaren barruan bainatzea galazota dago, baina 

hondartza txikitxu bat dagoanez, bertan bainatu gara 

geu eta geure umeak. Jendeak eta potinak, daukogun 

aukera bakarra errespetuz eta borondate onagaz alkar 

bizitzea da” diñoe alkartekoek. 

Bereiztasun hori dala eta, erdia hondartza erdia 

portua, itsasaldien eta hondarraren kontrola 

La Asociación de Propietarios de Embarcaciones del Puerto de Ea, testigo de la historia del puerto, mantiene 

su sede en Beletxe. Los cambios tanto del propio puerto como de la sociedad actual han supuesto un 

incremento notable de botes y actividad. En los primeros años los escasos botes que había amarrados en 

el puerto eran de remo, con los que salían a por chipirón, cabras, chicharro…salvo el conocido como “Kay- 

Harriya”, que era el más grande e incluso servía de divertimento para los chavales. 

42 URREMENDi 

zorrotzagoa da. Alkarteko kideak eurek arduratzen 

dira portua ondo egon daiten “Denboraletan hondarra 

bidetik metro batera be egon da, portu barria eraiki 

zanean, hondarrak urteteko egoan zati librea zarratu 

egin zan, oin hondarra berez urteteko tresna daukogu 

alkarteko hasierako kideok eraiki genduana. 

Konpuertak daukoz ura desbideratzeko kanaletan eta 

geuk erregulazten dogu” azaltzen deuskue. 

Eako portuko kontuak “zenbaezinak” dira: hondartzea 

kartoiz bete eban tabako kontrabandoko 

itsasontziaren hondoratzea, “tranpolina” deitzen zan 

aldagelea gizonezkoentzat baino ez zaneko kontuak, 

sareak kotoizkoak ziranekoak eta bermiotarrak etea 

lekeitiarrak sareak sikatzera Eako portura etortzen 

ziranekoak, Beletxe hiltegia zanekoa eta portua 

lupinaz betetzen zanean zikinkeriak jateko edo 

hondartzako goi-tentsioko kableen kontra jo ebanean 

hegazkin batenak. Eako Portuko Ontzi Jabeen 

Alkarteak portuaren historiaren orri asko idatzi 

dauz.


GERNIKA OFF-ROAD 

BASQUEXTREME LASTERKETAN. 

GERNIKA OFF-ROAD-ek antolatuta bigarren urtez jarraian, Nabarnizen BASQUEXTREME Lasterketa izango 

da. Euskadiko Enduro Txapelketarako baliogarria izango den eta nazioarte mailako izaera duen froga ospatuko 

da maiatzaren 22an. 

Ospe handiko hainbat gidarik konfirmatu dute dagoeneko bertan egongo direla tartean Paris-Dakarreko 

2007 eta 2009ko irabazlea; Marc Coma, Melcior Faja, Dani Gilbert edota Xabi Leon GOR Sport-eko beste 

hainbat pilotukin batera. 

Enduro lasterketarako prestatutako ibilbideari dagokionez iazkoa baino zertzobait laburragoa izango da 

aurten, 24 kilometroko luzerarekin. Kronometratutako ibilbidea Nabarnizeko eliza ondoan kokatuko da. Froga 

egun horretan goizeko 10etan hastea aurreikusten dute antolatzaileek. 

Arratsaldean iaz bezala, goizeko 30 piloturik onenek GERNIKA OFF-ROAd-ek antolatutako Enduro Xtrem-ean 

parte hartzeko aukera izango dute berriz. Kasu honetan ibilbidea Nabarnizko eliza ondoan kokatuko da baita 

ere eta 10 kilometroko luzera izango du. Gidariek beraien esperientzia, trebezia eta teknika erabili behar 

izango dute prestatutako zailtasunak igaro ahal izateko. 

Dudarik gabe pena mereziko duen ikuskizuna eta maila handiko lasterketa izango 

da maiatzaren 22an Nabarnizen egingo dena. 

Beste alde batetik aipatu beharra dago, GOR Sport-eko pilotuak denboraldi berria hasi 

dutela, dagoeneko taldeko hainbat pilotuk Zallako Enduroan hartu zuten parte eta 

emaitza onak lortu zituzten, horien artean, Senior T mailan, Roman Mestraituak 

hirugarren postua lortu zuen eta Jon Agirrebeitia berriztarrak laugarren egin zuen 

Senior C mailan. Aipatzekoa da Agirrebeitiarekin jarraituz, GOR Sport-eko gidaria 

Esberg Rodeo, Mundu mailako muturreko froga batzuetan parte hartzeko gogor 

entrenatzen ari dela azkenaldian. Froga horiek datorren ekainaren 4,5 eta 6ean 

ospatuko dira eta taldeko kideen hitzetan, berriztarrak postu egokia lortzeko 

aukerak ditu. 

Bukatzeko aipatu behar da GERNIKA OFF-ROAD-eko pilotu gazteenak ere 

gogor hasi dutela denboraldia, momentuz besteak beste bai Alex Olaetak 

zein Unai Rementeriak Castilla-Leon-eko zenbait frogatan hartu dute parte 

eta baita Frantziako beste batean ere. Rementeriak gainera bostgarren 

postua lortu zuen Frantzian 40 piloturen artean eta Olaetak Castilla-Leonen 

ere emaitza onak lortu zituen, laugarren eta seigarren postuak besteak 

beste. Taldeko beste zenbait pilotu gazterekin batera oraindik aurrera 

Euskadiko Motokros txapelketan arituko dira; eta pilotu bi hauen kasuan 

besteak beste, Akitaniako Txapelketan, Iparraldekoan edota Estatu 

mailako txapelketan ere hartuko dute parte. Gurasoen hitzetan 

asmoa aurten podium baten bat egitea izango da. 

GERNIKA OFF ROAD

KULTURAREN ARITIK 

FIELATOS, TABERNAS Y ABACERÍAS EN URDAIBAI (1) 

Las tabernas han sido centros neurálgicos en la vida cotidiana de los núcleos rurales de nuestra comarca, 

convirtiéndose en claros referentes de todo tipo de actividades de carácter social, cultural, festivo y también de 

ámbito económico. Fiestas, romerías, reuniones de vecindario,... tenían lugar en estos locales, estructurando la 

vida social de los vecinos del entorno. Junto con las tabernas, las abacerías eran también establecimientos 

básicos para la provisión de alimentos ajenos a la producción agrícola de los caseríos. Productos como el bacalao, 

el abadejo, el aceite, aguardientes, etc., eran de 

consumo casi diario, y estos establecimientos los 

ponían al alcance de los lugareños, para quienes 

resultaba muy dificultoso bajar, con la deseada 

frecuencia, a los centros urbanos de la zona para 

cumplimentar el aprovisionamiento de estos víveres. 

La raigambre e importancia de estos establecimientos 

ha sido siempre mayor en los municipios de marcado 

carácter rural, que en las poblaciones significadas 

como mas urbanas. En estas últimas, 

(fundamentalmente Gernika-Lumo y Bermeo) la 

oferta comercial, de ocio y esparcimiento ha tenido 

siempre una mayor variedad con todo tipo de tiendas, 

establecimientos y locales para el divertimento, y, 

por tanto, las tabernas tenían el cometido simple que 

como tal les correspondía. 

Testimonio de esa raigambre de las tabernas en los 

núcleos rurales lo son hoy en día el buen número de 

ellas y de txokos que cumplen una clara función de 

aglutinación social para los vecinos de estas 

poblaciones de menor tamaño. Alrededor de las 

herriko-tabernas (de titularidad municipal) y los 

nuevos txokos (muchos de ellos antiguas escuelas 

de barriada) se organizan hoy en día eventos 

culturales y festivos, y surgen también grupos 

culturales, deportivos y de diversa índole, que 

estructuran socialmente al vecindario y dan vida a 

los más apartados municipios, aldeas y barriadas de 

Urdaibai. 

ORÍGENES Y ANTECEDENTES DE LAS TABERNAS 

RURALES. 

La actual red de tabernas en las poblaciones rurales 

tienen su origen, en establecimientos, que al efecto 

de dar un servicio a la comunidad, eran instaurados 

por los propios concejos y ayuntamientos. La finalidad 

última por parte de los munícipes era doble. Por un 

lado ofrecer un servicio a los vecinos, quienes tenían 

44 URREMENDi 

su punto de reunión en dichos locales y en donde a 

menudo se abastecían de productos de consumo 

diario. Y por otro lado, disponer de una fuente de 

ingresos para el erario público en base al gravamen 

de tributos y sisas a las que estaban sujetos 

determinados productos, entre los que destacaban 

sobre todo el vino y los aguardientes. 

Los ingresos en concepto de tributos por la 

comercialización de bebidas alcohólicas eran de tal 

importancia que generalmente los ayuntamientos se 

reservaban para si la creación de las tabernas, 

ejerciendo de hecho un monopolio y restringiendo 

la apertura de establecimientos de particulares que 

hicieran la competencia y escaparan al control directo 

de las corporaciones locales.

Las condiciones de arrendamiento y de venta de 

bebidas alcohólicas (principalmente vino tinto o 

clarete de Rioja), estaban estipuladas bajo contrato 

y la vigilancia del fiel cumplimiento de dichas 

condiciones recaía en los responsables de la hacienda 

municipal, los Fieles Regidores. Ello conllevaba un 

control estricto de la calidad del servicio de las 

tabernas de carácter municipal, debiendo cumplir 

Antigua alhóndiga de Sukarrieta, posteriormente bar La marisma. 

GureGipuzkoa.net © CCby-sa. Colección Indalecio Ojanguren 

unas condiciones mínimas de higiene y ofrecer a la 

venta unos productos de calidad. 

RELACION DE TABERNAS ENTRE LOS SIGLOS XVI 

Y XIX 

Remontándonos en el tiempo, nos encontramos con 

un gran número de tabernas en diferentes pueblos 

de nuestra comarca. Desde el siglo XVII se da un 

proceso de apertura de tabernas de titularidad 

municipal que tendrá una larga continuidad en el 

tiempo hasta prácticamente bien entrado el siglo XX. 

Así, tenemos que en Busturia había dos tabernas 

hacia el 1629 y que en 1751 se construyó una nueva 

en el barrio de San Cristóbal al dar el ayuntamiento 

el debido poder a los Fieles Regidores Jerónimo de 

Gotilla y Pedro de Atxirika. También en Busturia 

KULTURAREN ARITIK 

consta la existencia de una taberna en Axpe que 

debió de construirse entre 1813 y 1828. 

En Ibarrangelu y Elantxobe los ingresos por rentas de 

las tabernas llegaron a suponer casi el 60% de los 

ingresos del municipio durante el siglo XVIII. Había 

dos tabernas: la de Ibaeta y otra en Elantxobe. En 

1783 se construyó otra en la parte baja, por la 

importancia que iba adquiriendo el puerto. Merece 

la pena destacar la decisión del ayuntamiento de 

construir y arrendar una “venta” en Laida para explotar 

comercialmente la conexión por mar a Pedernales, 

con la venta de pasajes. 

También en Sukarrieta la casa-taberna supuso una 

gran fuente de ingresos para las arcas municipales 

entre los años 1732 y 1766. En este caso, el 

arrendatario debía proveer de vino clarete a los 

vecinos mientras no hubiera txakoli del propio pueblo. 

En Forua se registran las tabernas de Landaluce y de 

Mauz a principios del siglo XVIII. En Murueta la taberna 

de Flores que data de finales del XVI. En Errigoiti, el 

ayuntamiento disponía de una taberna en la villa, 

pero percatándose de los beneficios que daba, decidió 

abrir otra en el barrio de Olabarri. En la anteiglesia 

de Lumo las tabernas estaban situadas en las cercanías 

de la villa de Gernika. Una en el Portal del Ferial. Otra 

llamada Zubikoa, en los arrabales de la villa. La de 

Saraspe junto al camino de Durango. Y la Casa-taberna 

de Villarcayo en el camino de Errigoiti. 

Pese a resultar una fuente de ingresos muy estimable 

para las haciendas locales, estos establecimientos no 

siempre resultaban del todo rentables, puesto que 

al ser de titularidad municipal su conservación era a 

cargo del ayuntamiento, siendo en ocasiones los 

gastos de mantenimiento superiores a los ingresos 

por arrendamiento y sisas. 

Con el devenir de los años, algunas de tabernas 

fueron ampliándose para dar cabida a nuevos 

servicios entren los que destacan las abacerías y las 

sedes de los Fieles Regidores, encargados de realizar 

los cobros de tributos y controlar las finanzas locales. 

Alberto Zarrabeitia Bengoa. 

Gernikazarra historia taldea. 

URREMENDi 45

GEURE KIROLAK 

Txomin Arana 

“GERNIKA OFF ROAD EZ BAZEN EXISTIDUKO NI EZ NINTZEN KORRIDUTEN IBILIKO” 

URREMENDi 46 

Txomin Arana piloto ereñotar gaztea 

TXOMIN ARANA, 

EREÑOTAR BAT MOTORRAREN ELITEAN 

Txomin Aranak motorrari deutsen pasinoa umetan hasi zan. Urte bigaz baebilen errubeda bikoan eta 6gaz 

konpetizinoan hasi zan. Baina benetako apostua Gernika Off Road motor klubagaz batera sortu zan. Horren 

laguntzeagaz eta ekinagaz Txomin motorraren elitean lekua hartu dau. 

Txomin Arana ereñotarrak 24 urtegaz esperientzia 

haundia dauko Moto-Kross munduan, bai 

nazioarteako, bai estatu mailako txapelketetan. 

Hasierako urteetan Autonomiako Moto Kross 

Txapelketea eta Gernika Off Road, bere taldeak 

antolatutako Espainia eta Munduko Txapelketetarako 

Enduro proba puntuagarrietan hartu eban parte. 

2007ko denboralditik aurrera, GOR Sport taldean 

profresionalizatzen hasi zan, gaur dana lortu arte, 

EAEko pilotu nagusia. 

“Motor gainean 2 urtegaz Marko Polloko motor 

txikiegaz hasi nintzen. Gero 6 urtegaz motorra erosi eta 

konpetitzen hasi nintzen. Urte batzuk alebinen, gero 

80ra pasa nintzen, gero jubenil, baina kadetera ez 

nintzen paseu, itxi egin nebalako, ze motorra eta eskola 

ezin leikez. Baina 2007an sortu zan Gernika Off Road 

eta eurek erosi eusten motorra Campeonato de Españan 

hasteko”, gomutatzen da Txomin. 

Motorreko profesional izateko, kluba izan da bere 

jagolea, mezenasa eta edozer lortzeko bide. “Gernika 

Off Road ez bazen existiduko ni ez nintzen korriduten 

ibiliko. Laguntza guztia emoten dostie, al daben guztia.”, 

onartzen dau. 

Baina pilotu honen aurrera egitea sarri eten da 

lesinoak dirala eta, bere karrerarako traba izan dira. 

Azkenengoak eta larrienak 2009tik geldi euki dau. 

Txominek onartzen dau Moto Krosseko pilotu guztiek 

daukezela lesinoak eta gainditu gainditzen dirala.

“Justo mundialera joateko prest nengoenean, egun bat 

falta zan bakarrik eta lesionatu egin nintzen. Belauneko 

ligamentuek apurtu nebazen, mala suerte. Sevillan 

beste kolpe bat hartu neban 2009an eta azkenien ontxe 

opere behar izan nabe. Gaur egun rehabilitazinoan 

nabil, entrenamenduak hasiko dodaz laster”, kontetan 

deusku. 

Bere eguna entrenamendu fisiko eta errubeda 

gaineko entrenamenduetan igarotzen da. Horretarako 

Gernika Off Road taldearen laguntasuna dauko, 

“taldeko Juanjo Bilbaok ipintzen deustez 

entrenamenduak eta planteamentuak”. Handicap-a 

GEURE KIROLAK 

Txomin Arana 

non entrenau dau, zirkuitu urritasuna da; Txominek 

diñoan lez kirol honetan ahalegin haundia eta norbere 

buruaganako apostua dira nagusi. “Beti egin behar 

dozuz 200 km entrenatzeko zirkuito baten, Alfarora edo 

Mirandara…bakarrik dago Bilbondon zirkuito bat. 

Motokrossean boluntade handia behar da. Ez dago 

ezaugarri bat piloto izateko, piloto batek motorrean 

ibili eta entrenatu asko egin behar dau.” 

Eta horrexegaz ilusinoagaz, entrenetan segidu eta 

dana emonda, begituten dau etorkizuna Txominek. 

Datorren irailean Gernika Off Road-ek Ereñon 

antolatuko dauan Nazioarteko Motokross 

txapelketea eta Euskadiko Txapelketea dira bere 

helburuetako batzuk. “Aurten septiembrean bai egongo 

naz prest, baina Euskadiko Txapelketie izengo da geurie. 

Ilusino askogaz gagoz. 2008an egin zan 

lehenengo karrerie Euskadiko Txapelketan 

eta nire anaiak irabazi eban MX2 

mailan eta ni MX1-en. Uste dot 

aurtengo urtie ona izango dala 

niretzat, entrenatzeko denbora 

gehiago dekot eta entrenatu 

egingo dot topera”. 


Txomin Arana pilotoa. 

47 URREMENDi

GEURE KIROLAK 

Txomin Arana 


GARAIPENAK: 

Euskadiko Motor Txapeldunordea – Kross Alebina 93. 

Espainiako 10. Motor Txapelketea- Kross Alebina94. 

Euskadiko Motor Txapelduna – Kross Alebina 95. 

Espainiako 8. Motor Txapelketea- Kross Alebina 95. 

Euskadiko 3. Motor Txapelketea- Umeen Krossa 96. 

Euskadiko Motor Txapeldunordea -– Junior Krossa 04. 

Euskadiko Motor Txapelketetarako puntuagarriak ziran 

ekitaldietan 11 garaipen – Junior Kross a 04. 

Euskadiko Motor Txapelketarako ekitaldi puntuagarrietan 

garaipen 1 - Junior Krossa 05. 

Enduro Junior mailan Euskadiko txapeldunordea 05. 

Euskadiko 3. Motor Txapelketea – Kross MX1 06. 

Euskadiko Motor Txapelketetarako puntuagarriak ziran 

ekitaldietan 5 garaipen- Kross / Enduro 06. 

Euskadiko Motor Txapelketarako ekitaldi puntuagarrietan 

2 garaipen - Kross / Enduro 07. 

Espainiako 14. Motor Txapelketea– Kross MX1 07. 

Euskadiko Motor Txapelketetarako proba puntuagarrietan 

6 garaipen– Kross / Enduro 08. 

Frantziako Elite OPEN ‘08 Moto-Kross Txapelketan 20. 

Munduko GP-Spain Motor Txapelketan 25. - Kross MX3 08. 

Euskadiko Motor Txapelketetarako proba puntuagarrietan 

3 garaipen – Kross 09. 

Txomin Arana motocross txapelketa 

baten emondako salto ikusgarria.

IRAGARKIAK Envíanos tus anuncios a: 

correo ordinario: Urremendi Landa Garapen Alkartea. 

Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia) 

teléfonos: 94 625 06 06 / 688 61 66 22 / 657 79 08 36 

correo electrónico: urremendi@euskalnet.net 

* se ruega un máximo de 10 palabras 

VENDO BAJO CON JARDÍN Y TERRAZA 

EN IBARRANGELU, OBRA NUEVA 231.800€ 

Y ADOSADO EN ESQUINA 370.000€ 

EN IBARANGELU, OBRA NUEVA 300M 2 

CON AMPLIO JARDÍN LLANO. 

TLF:696746314 (NOCHES) 

SE VENDE SILLÓN ABATIBLE PARA 

PERSONA IMPEDIDA. POCO USADA. 

PRECIO MUY ECONÓMICO. 

TLF: 94 687 60 72 

SE OFRECE HOMBRE (40 AÑOS) 

PARA EL CUIDADO A ENFERMOS 

Y PERSONAS MAYORES, EN HOSPITAL O EN 

DOMICILIOS. CON MUCHAS REFERENCIAS. 

TLF: 660032821 

SE VENDEN CACHORROS DE BORDER COLLIE 

NACIDOS EL 16/04/2010 

TLF: 653 705 295-635 739 509 

VENDO PARCELA DE GARAJE 

LURGORRI Nº3 15.000€ 

TLF: 600 223 454 

SE VENDEN BICICLETAS DE NIÑO. 2 SILLAS 

DE PASEO Y 2 MÁQUINAS DE FOTO. 40€ 

CADA COSA Y 4 MOCHILAS A 10€ CADA UNA. 

TLF: 608 526 613 

SE VENDE TRAILER CON TRABAJO 

EN CARGA GENERAL EN PUERTO 

TLF: 607815896 

CAPATAZ FORESTAL REALIZA TRABAJOS 

FORESTALES Y JARDINERÍA DE TODO TIPO. 

ECONÓMICO Y RÁPIDO. 

TLF: 666 392 201 

SE VENDE PISO EN BERMEO 

80M 2 , 3HAB, BALCÓN CERRADO, 

CAMAROTE, CALEFACCIÓN, VISITAS AL MAR. 

198.000€ NEGOCIABLES. 

TLF: 625 759 277 

SE OFRECE CHICA PARA CUIDADO 

DE NIÑOS, ANCIANOS Y LIMPIEZA. 

BERMEO Y ALREDEDORES. 

TLF: 617 120 592 (Maitane) 

SE OFRECE TRABAJADOR 

PARA PODA EN ALTURA Y TALA 

EN LUGARES DE DIFÍCIL ACCESO. 

TLF: 667 907 630 

SE OFRECE AUXILIAR DE GERIATRÍA 

Y CANGURO A DOMICILIO POR HORAS. 

CON EXPERIENCIA. 

TLF: 634 452 802. MARIA 

SE OFRECE PARA CUIDAR NIÑOS, PASEAR 

MASCOTAS O LLEVARLAS AL VETERINARIO. 

TLF: 946 257 315 

TERRENOAK GARBITZEN DIRA. 

SASI-GARBITZEKO MAKINAGAZ ETA 

SEGA-MAKINAGAZ 

TLF: 688 613 605 

LCDA. DA CLASES DE INGLÉS EN GERNIKA 

TODOS LOS NIVELES. PREPARACIÓN DE 

EXÁMENES, REFUERZO, ETC. ECONÓMICO. 

TELÉFONO: 679450133 

MUJER DE 42 AÑOS DE BERMEO 

SE OFRECE PARA CUIDADO DE NIÑOS, 

PERSONA MAYORES Y SACAR EL PERRO. 

TLF: 655 620 088 - 655 620 087 

VENDO ESQUILADORA ELÉCTRICA. 200€. 

OSTER CLIPMASTER 220V, 180W. 

CON MALETÍN. MUY POCO USADA. 

TLF: 649 385 950 

SE VENDE PARCELA DE GARAJE 

EN GERNIKA. C/ MESTIKABASO 

TLF: 677 900 393 

COMPRO ARMARIOS DE COCINA 

USADOS O NUEVOS CUALQUIER ESTILO. 

TLF: 658 724 475/ 946 257 736 

SE VENDE BICICLETA DE MARCHAS 

POR REGALO. 100€. 

TLF: 634 452 802 

IMPARTE SESIONES INDIVIDUALES 

DIPLOMADA EN RELAJACIÓN Y AUTOESTIMA 

TLF: 609 726 502 

SE OFRECE CHICO PARA TRABAJAR 

EN BAR O RESTAURANTE. EXPERIENCIA. 

TLF: 635 205 637 

TALDE MURRIZTUENTZAKO 

KLASE PARTIKULARRAK. GERNIKAN. 

TLF: 656 772 012 (Nahia) 

SALGAI GAIXOENTZAKO GRUA ELEKTRIKOA 

ETA OHEA. EGOERA ONEAN. 

TLF: 688 644 782 

SE OFRECE PARA LIMPIEZA, PLANCHA, 

ORDENACIÓN DE CAMAROTE, PERSIANAS 

VENTANAS O DESPUÉS DE UNA OBRA. 

TLF: 648641665 

SE OFRECE MUJER EUSKALDUN DE GERNIKA 

PARA CUIDAR ANCIANOS O 

HACER TRABAJOS DE CASA POR HORAS. 

TLF: 94 627 15 12 

SE VENDE PISO EN GERNIKA(RENTERIA) 

3HAB, SALA, COCINA, BAÑO, 

DESPENSA Y CAMAROTE. 31.000.000 pts. 

TLF:615 766 534 

TERRENOAK ESKAINTZEN DIRA 

BERMEON 4.Ha. TLF: 639529621 (Mª ASUN) 

SE VENDE ARCÓN DE CASTAÑO. 1400€. 

130 AÑOS APROX. IDEAL AGROTURISMOS 

TLF: 647 80 84 99 

SE OFRECE CHICA EUSKALDUN (34 AÑOS). 

PARA TRABAJAR DE LUNES A VIERNES. IDIOMAS. 

TLF: 689 153 738 

SE ALQUILA PARCELA DE GARAJE. 

C/MESTIKABASO. (CERCA DEL APEADERO 

Y PARADA DE BUS DE LURGORRI) 

TLF: 652 736 892 

SE VENDE TERRENO EDIFICABLE 2000m 2 

PARA UNIFAMILIAR. BARRIO MAGUNAS, A 

20min. DE GERNIKA Y 15min. DE DURANGO 

TLF: 649 291 786 

SE OFRECE CHICA RESPONSABLE PARA 

CUIDAR NIÑOS. BERMEO O ALREDEDORES. 

TLF: 685 617 964 

PISU LOGELA BATEKOA ALOKATZEN DA 

BERMION. 480€. 

TLF: 635 714 613 

SE VENDE APARATO ELEVADOR DE 

ESCALERAS (ORUGA), PARA SILLA DE RUEDAS. 

3000€. (Preguntar por Juanjo) 

TLF: 94 617 10 62 

CLASES DE INGLÉS (LDO) EN GERNIKA. 

TODOS LOS NIVELES, 

PREPARACIÓN DE EXÁMENES, 

EOI, FCE, REFUERZO, CONVERSACIÓN, ETC. 

TLF: 944653851/680228233 

SE VENDE GRUA ELÉCTRICA PARA ENFERMOS. 

SEMI-NUEVA. SE REGALA ARNÉS. 

TLF: 617522584-630754984 

SE OFRECE HOMBRE RESPONSABLE PARA 

LIMPIEZA DE CASRIOS, PORTALES Y OBRAS. 

TLF: 660 032 821 

URREMENDi 49

SE OFRECE CHICA DE 37 AÑOS PARA 

HOSTELERÍA, LIMPIEZA, TAREAS DOMÉSTICAS, 

CUIDAR NIÑOS…(CON INFORMES) 

TLF: 677 853 431 

SE OFRECE ENCHAPADOR 

EXPERIENCIA Y RAPIDEZ. 

TLF. 662 462 045 

SE VENDE 

ARMARIO Y MESA DE SALA DE CASTAÑO 

TLF: 605813611 


PLANCHAR. RAPIDEZ. 

POR HORAS. 

TLF: 635 689 589 

KLASE PARTIKULARRAK 

LEHEN HEZKUNTZA, DBH ETA BATXILERGOA 

(GERNIKAN EDO INGURUETAN) 

TLF. 680342981 

SE VENDE TERRENO EDIFICABLE 

3500 M 2 PARA UNIFAMILIAR. A 10 MIN. 

DE GERNIKA. VISTAS INMEJORABLES. 

TLF: 659 639 666 

SE VENDE CAMA-NIDO, 2 COLCHONES, 

SOMIERES, COMODIN 5 CAJONES, MESA 

ESCRITORIO. COMO NUEVO. ECONÓMICO. 

TLF: 630769847 


PLANCHAR. RAPIDEZ. POR HORAS. 

TLF: 635 689 589 

SE OFRECE SEÑORA DE GERNIKA 

PARA TRABAJOS POR HORAS CUIDAR 

NIÑOS O LIMPIEZA DE LUNES A VIERNES 

TLF:628 330 054 

CLASES DE FRANCÉS Lcda con experiencia. 

Todos los niveles, conversación, traducción... 

TLF. 669730088 (Belén) 

SE COMPRAN JABALÍS MACHOS GRANDES. 

SE VENDEN HEMBRAS PREÑADAS. 

TLF: 678727572 

SE OFRECE SEÑORA PARA CUIDAR 

ANCIANOS POR LAS NOCHES O AYUDANTE 

DE COCINA LOS FINES DE SEMANA. 

CON REFERENCIAS Y COCHE. 

TLF: 615 766 534 

SALGAI PISUA BERMEON. 

62M 2 BERRITUA. SUKALDEA BERRIA 

JANTOKIAREKIN BAT EGINDA. KOMUN 2. 

IGOGAILUA. BALKOIA. BISTA ONAK. 204.500€. 

TLF: 697 803 608 

SE OFRECE PARA PODA O TALA 

DE ÁRBOLES EN DIFICIL ACCESO.. 

TLF: 667 907 630 

marpodas@yahoo.es 

50 URREMENDi 

VENDO CICLOMOTOR DAELIM SE 50 CORDI, 

2100 KM, AÑO 2006. ITV, IMPECABLE. 

600€ 

TLF: 645 700 257 

SE VENDEN CAMA ARTICULADA, 

MOTORIZADA, DE COLCHÓN VISCOELÁSTICO 

INCLUYE ALMOHADA (A ESTRENAR). 400€. 

TLF: 608 740 101 

SE VENDEN LAVACABEZAS 

INDIVIDUAL EN BUEN ESTADO. 

PRECIO A CONVENIR. 

TLF: 679 215 126 

ALOKAGAI. 150M 2 KO TXOKOA 

KOMUNA, ANTENA, ARGIA, BARRA. 

TLF: 697 803 608 

SE OFRECE JOVEN GERNIKES DE 17 AÑOS 

PARA TRABAJAR. EUSKALDUN. EXPERIENCIA 

COMO PEÓN DE OBRA Y COMO BARMAN” 

TLF: 688 611 203 

SE VENDE BODEGA EN MUNDAKA, 14M 2 . 

TLF:695 783 584 

LOCAL EGOKITUA SALGAI GERNIKAN. 62M 2 . 

TXOKO/ESTUDIORAKO EGOKIA. KOMUNA 

DUTXAREKIN. HIRIGUNEAN. 106.000€. 

TLF: 697 803 608 

SE VENDE PLACA DE COCINA FAGOR 

A ESTRENAR 2 ELÉCTRICAS/2 BUTANO. 30€ 

TLF: 677 787 175 

LIMPIO TERRENOS, HIERBAS, ZARZAS, ETC. 

CON DESBROZADORA. 

TLF: 628 488 531 JABIER 

SALGAI HYUNDAI TUCSON. 

CRDI. DIESEL. 140 CV. 6VEL. 70.000KM. 

6,5L/KM. GRIS PLATA. NARRUA. A/C. ABS. TCS. 

AIRBAG. OSO SEGURUA. 19.500€. 

TLF:656 707 125 

SE VENDE MOTO BMW 

SCARVER AZUL. AÑO 2004. IMPECABLE. 

TLF: 678 955 878 

SE REALIZAN LIMPIEZAS 

DE GARAJES CON MÁQUINA BARREDORA 

Y FREGADORA. PRECIOS ECONÓMICOS. 

TLF: 635 730 222 

SE COMPRA TERRENO RURAL PARA CRIA DE 

GANADO. EN BUSTURIALDEA.MINIMO 2Has. 

TLF: 656 41 25 12 

SE PREPARAN CAZUELAS 

SE HACEN CENAS A DOMICILIO, TXOKOS. 

FINES DE SEMANA. ZONA DE BUSTURIALDEA. 

TLF: 615 766 534 

SE VENDE SE VENDE CHALET NUEVO 

4HAB, 3 BAÑOS, SALÓN, GARAJE, PORCHE, 

SOLEADO. EN ERRIGOITI. 418,000€. 

TLF: 686 344 827 

SE OFRECEN CLASES DE ALEMÁN. 

PROFESOR NATIVO Y EXPERIMENTADO. 

PREPARACIÓN DE EXÁMENES. 

TLF: 635 743 297 (KLAUS) 

ESKAINTZEN DA BIKOTE BAT MUSIKA 

JOTZEKO. BODETAN, ELEIZKIZUNETAN 

ETA ZEREMONIETAN. BIOLA ETA TEKLATUA. 

TLF: 629 864 143 

SE OFRECE CHICA PARA AYUDANTE DE 

COCINA, LIMPIEZA DE PISOS Y COMERCIOS. 

TLF. 645 148 002 SE VENDEN 2 TERRENOS EN BERMEO 

NO EDIFICABLES. PARCELA LLANA 770M 2 

ZONA ARITXATXU; PARCELA IRREGULAR 

SE VENDE PISO PISO EN GERNIKA. 

BUENAS VISTAS Y SOLEADO. TODO EXTERIOR. 

PRECIO NEGOCIABLE. 

TLF: 696 637 309 

SE VENDE ADOSADO EN ESQUINA 370.000€ 

IBARANGELU, OBRA NUEVA 300M 2 

CON AMPLIO JARDÍN LLANO. 

TLF:696746314 (NOCHES) 

SE OFRECE CHICO PARA TRABAJAR 

EN GERNIKA BERMEO O ALREDEDORES 

DE PEON O REPARTIR PROPAGANDA. 

TLF: 655620087 

joseaitor@kzgunea.net 

CHICA EUSKALDUN BUSCA TRABAJO 

EN HOSTELERIA, CUIDADO DE ANCIANOS 

Y LIMPIEZA. CON EXPERIENCIA. 

TLF: 697 51 73 55 

SE OFRECE PARA CUIDADO DE PERSONAS, 

TRABAJOS POR ORDENADOR, 

TRADUCCIONES FRANCÉS Y CONSERVERA. 

TLF: 634 438 952 

2210M 2 ZONA ARENE. PRECIO NEGOCIABLE. 

TLF: 635 207 982 

maiteibon@euskalnet.net 

VENDO APARTAMENTO EN BERMEO 

CÉNTRICO, REFORMADO, AMUEBLADO. 

A 10 MIN. DE LA PLAYA, 132.530€. 

TLF: 653221356 

SE VENDE PISO PEQUEÑO EN EL 

CASCO VIEJO DE MUNDAKA. 

TLF: 620 31 31 13 

SE VENDE BICICLETA CADETE Y COLCHÓN 

HINCHABLE PARA CAMPING. TODO NUEVO. 

TLF: 615 00 31 66 

SE OFRECE GRUPO CORAL PARA BODAS. 

TLF: 679 450 133

Busturialdean, 

berezkoena 

BFA 

DFB 

Bizkaiko Foru Aldundia 

Diputación Foral de Bizkaia

gernika - Urremendi. Landa Garapen Elkartea

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?