Gure - Urremendi. Landa Garapen Elkartea

2010.urtea. 32.zbk 

ZUZENDARIA: 

Miren Lourdes Garay 

ARTE ZUZENDARIA: 

Pedro María Garay 

DOKUMENTAZIOA: 

Rafael Urien 

ERREDAKZIOA: 

Rafael Urien, Laura Perez, Elisa Ispizua 

EUSKERA KORDINATZAILEA: 

Esther Korta 

DISEINUA ETA MAKETAZIOA: 

Ana Belén Llorente 

KOMIKIGILEA: 

Alex Orbe, Egoitz Moreno 

ARGAZKIAK: 

Pedro Garay, Rafael Urien, 

Laura Perez. 

KOLABORATZAILEAK: 

Antonio Pou, Mikel Unzueta, 

Azti-Tecnalia,Gernikazarra. 

ADMINISTRAZIOA: 94 625 76 09 

PUBLIZITATEA: 

688 61 66 22/ 657 790 836 

KORDINATZAILEA: 

Nueva Europa Diseño, Imagen y 

Comunicación, S.L 

INPRIMATEGIA: Grafinorte, S.A 

Urremendi aldizkariak ez dauz bere gain 

hartzen laguntzaileen eritxiak eta 

argitaratutako gutunetan esaten dana. 

ARGITARATZAILEA: 

, Busturialdeko 

Landa Garapen Alkartea. Domingo 

Alegria Enparantza, z/g. 48300 

Gernika-Lumo (Bizkaia) 

e-mail: 

urremendi@euskalnet.net 

web orria: 

www.urremendi.org 

e-mail: 

busturialdeakomunikazioa@euskalnet.net 

web orria: 

www.busturialdeaurdaibai.com 

LEGE GORDAILUA: 

BI-2675-06 

LABUR 

3 EDITORIALA 

4 IRRIMARRA 

5 PIL PILEAN 

6 GAURKOTASUNA 

Txakolina, berrikuntza kalidadearen onurarako. 

B"H"ERRIAK. Geure herrietako alkateak (I). 

20 AMALUR 

“LUR ABERATS”: Busturialdea,Nekazal Turismoen sorleku. 

“ITSASGORA”: Bajurako arrantza, egoera larrian. 

28 GEURE ALTXORRAK: 

Ereñozar, iragana ikertuz. 

32 ZER EGIN ETA NORA JOAN 

GASTRONOMIA: Arita-Berri Jatetxea. 

36 MUNDUTIK ZEHAR: 

Ensoñación posible. 

38 ARTISTAK: 

PERTSONAIA: Bernardo Maria Garro "Otxolua". 

42 KULTURAREN ARITIK: 

Tabernas municipales y particulares en el siglo XX. 

46 GEURE KIROLAK: 

Xixili Gimnastika Taldea 

49 IRAGARKIAK 

06 GAURKO- 

TASUNA 

Txakolina, berrikuntza 

kalidadearen onurarako. 

24 ITSASGORA: 

Bajurako arrantza, bere 

balorea indartzeko erronkea. 

36 MUNDUTIK 

ZEHAR: 

Ensoñación posible 

42 KULTURAREN 

ARITIK 

Tabernas municipales y 

particulares en el Siglo XX

EDITORIALA 

Gu geu 

GURE JATORRIAGAZ 

ALKARTZEN 

Pasa dan astean inaguratu zan, barriztu ostean, Foruko Tourseko Martin Deunaren 

eleiza lurpean topatu eben nekropolia balioesteko. 

Orain dala hilabete gitxi izan dogu Ereñozarreko Mikel Deunaren eleizako ikerkuntza 

arkeologikoen barri, proiektu ikaragarria da eta Urremendi aldizkariaren ale honetan 

orrialde batzuk eskaini deutsoguz. 

Aurkikuntza biok dira Busturialdeak daukon ondare aberastasunaren eta edertasunaren 

eredu. 

Pasinoak edo ardureak eraginda, ekimen pribatu eta publikoek gure eskualdeko ondare 

baliabideak ezagutu, jabetu eta balioesten laguntzen dabe. 

Danen beharrari eta jakinminari esker, Busturialdean geldiro-geldiro balorerik sakoneneak 

agertzen joakuz. Ondare sozio-kultural eta historikoa, naturala, biodibertsitatea edo 

naturaren edertasuna, balore haundiak dira, bakarrak eta apartekoak egiten gaituztenak. 

Ikerkuntza etnografikoak eta arkeologikoak badauke non behar egin gure eskualdean. 

Danok batuta eskualdea osotasunean ikusten dogu, ezagutzaren bidez nor den, zer 

den dakien komunitatearen zeharkako ikuspegia daukogu. 

Lurralde honetan historian zehar gertatutako jardueren ondorio diran aberastasun 

kultural eta natura dibertsitatea ikusgarriaren oinordekoak gara. 

URREMENDi 3

4 URREMENDi 

KOMIKIA

PIL PILEAN los lectores opinan 

LECTOR AMIGO 

Soy lector de la Revista Urremendi casi desde el principio. Me gusta mucho recibir cada nuevo número y tengo 

que decir que echo de menos desde hace tiempo en mi buzón vuestra revista. Al principio pensé que se trataba 

de alguna mano larga, pero he preguntado entre mis amistades y nadie sabe porqué, pero tampoco la reciben. 

Me preocupa que haya dejado de publicarse, con lo bien que me venía para conocer tanto el antes como el día 

a día actual de los pueblos de Busturialdea. Me resulta muy interesante sus temas y su lectura agradable. Se 

echa en falta, y espero volver a recibir pronto otro nuevo ejemplar para poder continuar así mi colección particular. 

Muchas Gracias. F.G. 

APARCAMIENTO EN LAGA 

Leo con mucha atención en el número 31de Urremendi, la opinión de E.I. respecto a los problemas de 

estacionamiento de vehículos en Laga. Y puesto que alude –con cierta expectativa- al Proyecto que la 

Administración española ideó para esta franja de nuestra costa -sin perjuicio de que sea debidamente informado 

al respecto- comentaré que hasta donde yo sé, en dicho proyecto las plazas de aparcamiento previstas serían, 

en número, inferiores a las que han existido hasta ahora. 

En relación a los problemas que él refiere y que todos advertimos, convendrán conmigo en que esta 

situación caótica que sufrimos cada verano, es absolutamente incompatible con la posibilidad de considerar 

Urdaibai o, al menos, este margen de la ría, como destino turístico de calidad. 

En mi opinión, el permitir el acceso indiscriminado de vehículos hasta Laga y destinar zonas colindantes 

a la playa a aparcamientos, es un error garrafal. En primer lugar, por la contaminación que tal cantidad ingente 

de vehículos supone, no solo para la propia playa, sino para sus accesos . En segundo lugar, porque se trataría 

de infraestructuras tan solo necesarias dos o tres meses al año y ello, si la climatología acompaña y, en tercer 

lugar porque nunca habría aparcamientos suficientes para todos los vehículos que pretenden llegar hasta allí, 

con lo cual la situación no sería muy diferente de la actual: tráfico colapsado, arcenes ocupados, contaminación, 

imposibilidad, en suma, de disfrutar de una naturaleza que se supone protegida por ser sumamente vulnerable. 

Si se crearan aparcamientos disuasorios –tan ligados al concepto de movilidad sostenible- más o 

menos alejados de la costa, y el acceso hasta Laga se efectuara mediante un transporte público organizado, 

rápido y eficaz (tipo lanzadera), desaparecería la contaminación acústica y ambiental que supone el actual 

volúmen de tráfico. A su vez se recuperaría la posibilidad de disfrutar de ese magnífico entorno mediante los 

tan preciados paseos a pie o en bicicleta. Se ganaría, en fin, en calidad de vida, no solo para sus habitantes 

–quienes más padecen esa incontrolada invasión- sino para todos aquellos visitantes que, cada vez en mayor 

número, pretenden disfrutar de todo lo bueno que la playa de Laga puede ofrecernos. 

A veces, en esta y en otras cuestiones, no es necesario inventar nada; tan solo saber copiar a quienes, 

en el mundo civilizado, ya lo están haciendo bien. I.E. 

AGUIRREZABAL, S.L. 

CONSTRUCCIONES Y EXCAVACIONES 

Arriluzea nº13 bajo - 48200 Durango 

Tlf. y Fax: 94 620 03 35 

Móvil: 635 74 32 66 

Email: ejaguirrezabal@telefonica.net 

URREMENDi 5

GAURKOTASUNA 

BERRITZEKO AHALMENAK HAUNDITZEN DAU 

GURE TXAKOLINAREN KALITATEA. 

Gure ohiko sektoreak garatzeko berrikuntzea behar-beharrezko erraminta dau. Mahatsaren ekoizpena eta 

txakolina egitea geure lurregaz lotuta dagoz, eta gaur egun barrikuntzarako ahalmenak muga guztiak gainditzen 

dauazala erakusten deuskue. Busturialdeko txakolindegiek bide horretan egiten dabe behar eta mahastiaren 

tratamenduan, heltze fasean eta elaborazinoan barrikuntzak sartzen dabez. Busturialdeko txakolindegiek ardo 

barriak merkaturatzen dabez eta enoturismora zuzentzen dira. 

Txakolinak ardoaren mundua bereganatu dau. Geure 

geurea dogun ardo hau, aparteko egiten daben 

zapore kultural eta tradizinoaz betetakoa galdu 

barik berrasmatu egin da. 

Aurrerakuntzea 

6 URREMENDi 

ekoizleen inbertsino, ekoizpen eta elaborazino 

ahaleginari esker lortu da. Txakolindegietan 

teknologian emon diren aurrerakuntzek: hotzerako 

ekipoak, prentsa neumatikoak edo iragazpen ekipo 

modernoak laguntzen deutse garapen horreri. Orain 

dala 10 urte holakorik izango zanik pentsatu be ez 

zan egiten, baina txakolina bai estatu, bai nazioarte 

mailan, ardo zuririk puntakoena izatera heldu da.

Barrikuntzarako ahalmena beharrezkoa da, azken 

hamarkadan gure txakolinak lortu dauazan etekinak 

eta ospea lortzeko. Txakolindegiek ikerkuntza 

enologikoaren aurrerakuntzak mahatsean be ezartzen 

dabez, doitasun-mahatsgintza, hain zuzen. Azken 

urteotan garatu dan mahatsgintza ereduan teknika 

aurreratuak erabiltzen dira: airez ataratako argazkiak 

esaterako, mahatsa heltzen danean. Helburua 

mahastien kudeaketa hobea eta mahats kalitate 

ezberdinak lortzea da, produktuak be ezberdinak 

izateko eta bide batez, ingurugiroari errespetu 

haundiagoa zor deutson mahastien kudeaketea 

hobetzeko. "Bizkaiko txakolindegietan egiten diran 

azken aurrerapenek sistema barritzaileak 

daukez:hotzezko alkondaradun altzairu 

herdoilduezinen biltegietako hartzidura kontrolatuak, 

krioberatze edo beratze sistemak, txakolinari 

mahatsaren osagai gehiago botateko, mahats 

hondarrakaz heltzea, gorputz hobea eta zahartze hobea 

GAURKOTASUNA 

lortzeko eta iragazpen sistema bizkor eta 

eraginkorragoak” azaltzen deusku Elena Unzuetak, 

Bizkaiko Txakolina, Jatorrizko Deitura Batzorde 

Arautzailearen Presidenteak. Gure ardoen jatorriaren 

bermea kalitate-kontrol zorrotzen bidez emoteko 

arduraduna da. 

hurrengo orrialdera doa 

El cultivo de la vid y la elaboración de txakolí, 

íntimamente ligado a nuestra tierra, 

demuestran, en la actualidad, una capacidad 

de innovacción que traspasa fronteras. Las 

bodegas de Busturialdea trabajan en esa línea 

e innovan en el tratamiento del viñedo y en los 

procesos de maduración y elaboración. 

Berrojas upategiaren mahasti izugarriak Muxikan. 

URREMENDi 7

GAURKOTASUNA 

Gure txakolindegi askok produktu barriak lortzeko, 

ikerkuntza enologikoetara bideratzen dabe euren 

beharra, eta ekarpen ikaragarriak egin deutsez gure 

kultura enologikoari. Busturialdean badaukogu 

Bizkaiko Txakolina Jatorrizko Deitura daukon beluko 

mahats-bilketea, "Itsasmendi Urezti" dalakoa, 

Zilarrezko Bachus saria jaso berri dauana. Txakolindegi 

honek txakolin baltza bizibarritu gura dau, txakolin 

zuriaren mailan ipintzeko. "Pinot Noir eta Hondarribi 

beltza mahatsen ezaugarri enologiko agronomikoetan 

egiten dogu behar. Eta pentsetan dogu datorren urtean 

geure txakolin baltza aurkeztu ahal izango dogula 

,kalitatezko ardo lez” azaltzen deuskue Busturialdeko 

Itsasmendi txakolindegitik. 

Ikerkuntza mailan, gure txakolindegiek ardoaren 

merkatuan lehiakorrak izateko egiten dabe behar. 

Horrexetara dago zuzendua sektorearen 

profesializazinoa eta, bertoko barietate eta ezaugarri 

naturalen ahalmen guztia goratuta. Izan be, 

txakolindegi askok euren enologoak daukez mahatsari 

ahal dan eta zapore eta kalitaterik haundiena 

La capacidad de innovación es esencial para alcanzar los logros y el prestigio alcanzado por nuestro txakolí 

en la última década. Las bodegas aplican los avances en investigación enológica también en la propia vid, 

con la denominada viticultura de precisión, que utiliza técnicas avanzadas como la fotografía aérea en el 

momento de la maduración de la uva. Los sistemas de maceración o criomaceración, para incorporar más 

componentes de la uva al txakoli, o la maduración con lías, para conseguir más cuerpo y un mejor 

envejecimiento del vino, son otras de las innovaciones incluidas en la producción del txakolí. 

Inobazio tekniken artean 20 urteko landaketen txertaketa 

egiten da Bizkaiko mahasti batzutan, barietate beltzen 

ahalmen enologikoa aztertzeko. Bizkaiko lurren tipologia zailkatzeko ikerketak egiten dira. 

8 URREMENDi

Mekanizatutako mahats bilketa 

txakolinaren produkzioa hobetzeko 

erabiltzen da. Hemen Itsasmendi 

upategiaren mahastian lanean. 

atarateko. 

Hondakin-uren saneamendua / Saneamiento de aguas residuales 

GAURKOTASUNA 

Osagarri lez, sektoreko profesionalek gure ardoen banaketa eta sustapen 

estrategi barriak garatzen dabez Enoturismo dalakoaren bidez. Turismoaren 

sail barri honetaraxe zuzentzen dabe Busturialdeko txakolindegi batzuk euren 

empresa-estrategia, Berrojasek esaterako, jendea ardoaren kulturara hurreratu 

gura dau, ulertu nahi ez ulertu. "Ahalegin eta inbertsinoa egin dogu gure negozioa 

turismora bideratzeko eta alor horretan eredu izateko”, kontetan deusku Jose 

Angel Carrerok, Muxikako Berrojas Txakolindegiaren jabeak. Busturialdean 

gero eta hurrago dogu turismo enologikoaren garapena. Bizkaiko txakolin 

ekoizpenaren heren bat eskualde honetan ekoizten da "txakolindegi bizkaitar 

asko, euron artean Busturialdekoak: Merrutxu, Amunategi, Itsasmendi, Berrojas 

edo Morgan aurkeztu barri dan proiektua, probatze zerbitzuak eta bodegeari 

bisitea eskaizen dabez bezero barriak erakartzeko. Batzorde Arautzailetik bertatik, 

negozioa ardoaren turismoara zuzentzen daben txakolindegiok identifikatzen 

gabiltza, kalitatezko zerbitzua bermatzeko sinergiak topatzeko”. diño Elena 

Unzuetak, Bizkaiko Txakolina J.Dko presidenteak. 

Las bodegas de Busturialdea aportan al mercado novedosos caldos 

y una concepción de las bodegas orientadas al enoturismo en el campo 

turístico. En la comarca las Bodegas Amunategi, Berrojas, Itsasmendi, 

y Merrutxu ofertan visitas y catas en sus bodegas. 

URREMENDi 9

URREMENDI LGE TURISMO PRAKTIKA ONAK EZARTZEN 

AITZINDARI 

Urremendi, Busturialdeko Landa Garapenerako Elkartea izan zan Busturialdea-Urdaibain Praktika Onen 

Turismo Kalitate Sistemea ezartzeko prozesua hasi eban Bizkaiko lehenengo LGEa, Euskalit eta 

Basketurregaz. Gure helburua eskualdeko turismo sektorearen profesionalizazinoa erreztea da, bezoeroari 

emoten jakon zerbitzua eta kudeaketea hobetuta. 

Urremendin Busturialdea-Urdaibai kalitatezko 

eskaintza turistikorantz behar egiten dauan 

eskualdea izatea gura dogu, bai bertakoek, 

bai bisitariek eskaintzen diren zerbitzuen zein 

produktuen kalitatea eta bikaintasuna sentitu 

eta igarri dagien. “Kalitate Turistikoarekiko 

Konpromisoa” bereizgarria Praktika Onen 

Turismo Kalitatearen Sisteman parte hartzen 

daben establezimendu turistiko guztiei 

emoten deutse Estatuko Industria Turismo 

eta Komertzio Sailak. 

Urremenditik Busturialdeko Landa Garapenerako 

Elkartetik kudeatu eta koordinatzen dogu turismo 

kalitatearen programea eskualdean eta 

Sentsibilizazino Jardunaldiak antolatzeaz, 

Euskalit/Basquetour eta programan parte hartzen 

daben establezimenduen arteko koordinazinoaz, eta 

SICTED (Sistema Integral de Calidad Turística en 

Destinos) plataforman, Busturialdea-Urdaibai 

jogumako datuak eguneratzeaz arduratzen gara. 

Praktika Onen eskuliburuan dagozan 

establezimenduei laguntasuna emoten deutsegu. 

Programea lau ziklotan garatzen da, horreetan 

atxikituta dagozan enpresek establezimendu 

bakotxari jagokon praktika onen eskuliburua ezartzen 

dabe. Ziklo bakotxak formakuntza atala eta ebaluzino 

atala daukoz. 4. zikloa amaituta, establezimendua 

etenbako hobekuntzara pasatzen da. 

2009an Urremendin Busturialdea-Urdaibai jomugaren 

Praktika Onen Eskuliburuaren lehenengo taldea sortu 

10 URREMENDi 

INFORMAZINO ORRIA 

Praktika egokien programearen aurkezpenean 

busturialdeko turismo eragileen artean 

genduan, eskualdeko 17 establezimendu txikik hartu 

eben parte. Formakuntzaren 3 faseak pasatuta eta 

ebaluazinoa gaindituta,“Kalitate Turistikoarekiko 

Konpromisoa” bereizgarria jaso eben. Euren artean, 

geuk, Urremendik, Landa Garapenerako Alkarteak; 

izan be, programea kudeatzeaz gain, parte be hartzen 

dogu. 

Urremendin, orain bigarren zikloan dagoan 

lehenengo taldeagaz beharrean jarraitzen dogun 

bitartean; beste 10 establezimendu barri hasiko dira 

Urremendiren bitartez “Kalitate Turistikoarekiko 

Konpromisoan”. Gainera, Urremendik kudeatuta, 7 

establezimenduko hirugarren talde bat be jardunean 

dogu, baita aurreko programetan parte hartu eta 

etenbako hobekuntzaren 4. zikloan dagozan 

establezimenduak be.

PUBLIERREPORTAIA URREMENDI 

BUSTURIALDEKO GAZTEEN ELKARTERATZE 

PROIEKTUA ABIAN DA JADA 

Urremendi Landa Garapen Elkarteak eta Busturialdeko 

Gazte Planak martxan jarri zuten ekainean 

Busturialdeko Gazteen Elkarteratze Proiektua. 

Taldea sortzen joateko asmoz, ekainaren 12, 19 eta 

26an ate irekien egunak izan ziren Bermeoko Basque 

Fab Laben eta bertara arte hurbildu ziren gazteek 

prototipo azkarren laborategia ezagutzeko aukera 

izan zuten. 

Uda pasa ostean berriz ere martxan jarri zen Gazte 

Plana eta Elkarteratze Proiektu honen bigarren zatiari 

ekin dio urriaren lehen egunetatik. Irailean herriz herri 

gazteekin batu eta proiektuan parte hartuko duen 

taldea sortu da. 

Proiektuan parte hartzen duten gazteek 10 ekintza 

izango dituzte, oso ezberdinak guztiak ere. Hasteko, 

BAT Basque Team-eko partaide diren Euskadiko 

eliteko kirolariekin elkartzeko aukera paregabea dute, 

kirola eta honek suposatzen dituen esfortzu, balore 

edo erronkei buruz hitz egiteko. Gazteak batu dira 

jada Alberto Iñurrategi alpinista, Ekaitz Saies 

piraguistagaz eta laster Maider Unda borrokalari 

libreak eskeiniko da saioa Gazteek kirolarien mundua, 

euren lan edo ikasketa munduarekin konparatzeko 

ETA GOGORATU: 

aukera izango dute. Ekintza hauetan BAT Basque 

Teamek eta UR URDAIBAIk parte hartzen dute. 

Beste saio batzuk Bermeoko Basque Fab Lab-en 

egingo dira eta berrikuntza eta sormena edo 

kreatibitatea izango dituzte ardatz. Bideo eta film 

laburren forum bat ere izango dute, gaur egun 

gazteen inguruan gertatzen ari diren hainbat gairi 

buruz hitz egiteko aukera paregabea izango da. 

Beste 4 saioak taldean izango dira, aurretik aipatutako 

saioetan egindakoari buruz hitz egin eta finkatu nahi 

diren baloreetan murgiltzeko. 

Busturialdeko Gazte Informazio Bulegoa – Ordutegia - Arratsaldez 4etatik 8etara Zubietaerrota eraikina, 

Muxikako Kurtzero auzoan!!! HURBILDU ZAITEZ!!! 

Laster ikusiko garerakoan!! Animatu eta parte hartu!! 

BUSTURIALDEKO GAZTE PLANA

GEURE ALKATEAK 

Zeintzuk izan dira erronka nagusiak lau urte honeetan? 

Udalerria hobetzeko eta bizi kalitatean irabazteko proiektu 

asko atera doguz. Herrian jarduera sozio-kultutralak eta giza 

bizitzea bizibarritzeko ezaugarriak daukezan azpiegiturak 

eta espazioak ipini doguz. Saneamendu sare osoa konpondu 

dogu: ur depuratu, egoki eta kalitatezkoaz herria hornitzen 

erabili doguz ahalegin guztiak. Etxebizitza tasatuak eraiki 

doguz eta eskola zaharren eraikina konpondu eta herriko 

zentro sozio-kulturala egin dogu bertan. 

Herriaren dinamizazino soziala izan da aposturik 

haundienetakoa? 

Bai. Herriaren bizibarritze sozialerako beharrezkoa zan 

Loiolako eskola zaharrak zentro sozio-kultural bihurtzea. 

Eskaintza kulturalean irabazi egin dogu. Badoguz ludotekea, 

gazteen aisialdirako monitorea eta herritarrentzako tailer 

eta ikastaro eskaintzea. Datorren urterako beste proiektu 

bat daukogu: Belendiz auzoko erdiguneko ingurua 

urbanizatu gura dogu, eleiza ingurua, txokoena, herritarrek 

kanpoan non egon izateko eta itxurea be hobetzeko. 

Arrolako indusketak aurrera doaz eta proiektu honen 

garapenak dinamismo sozial eta ekonomikoa sortuko dau 

herrian. 

Herriaren akzesibilitatea da beste apostuetako bat. Zer 

behar egiten dozu horretan? 

Hiru fasetan burutzeko bidegorri sarea planteatuko dogu: 

Belendizetik Uharkara 2011an, hurrengo Uharkatik Oleskora 

eta Uharkan errotondea eta hirugarren fasean Uharkatik 

Loiolara, honen proiektua idatzita dago. Laster hasiko gara 

Loiola eta Belendizeko herri bideetan asfaltoa botaten. 

Gainera, bai ibilgailu bai oinezkoentzako segurtasuna hobetu 

doguz, badenak eta pasabide altxatuak ipini doguzalako 

Belendiz eta Loiola auzoetan eta Loiola eta Santo Tomas 

bidearen 350 metroetan bi metroko luzerea daukon espaloia 

egin dogu Harro nago proiektu honegaz. Loiola eta Santo 

Tomas eleiza lotzen dauazan paseoa sortu dogu. Orain 

12 URREMENDi 

JOSU OLANO 

ARRATZUKO 

ALKATEA 

"Etorkizunerako 

etxebizitzen eskubidea 

gordetea da bihar-etzirako 

ardatza” 

jendea oinez joan ahal da bertara espaloitik; herria batzeko 

modu bat da. 

Etxebizitza tasatuen eskaintzea izan da zeure aposturik 

nagusienetakoa. Bete dozuz helburuak? 

Eraiki doguzan etxebizitzekaz belaunaldi bat beteko dogu, 

baina Arau Subsidiarioak aztertu genduzanean, erabagi 

genduan lur sailak gordetea datozen belaunaldientzat. 

Urigintzako jardunune guztietan gordeko doguz 

etxebizitzak. Lur sailaren %15 etxebizitzentzako, 15-20 

etxebizitza nahikoa dala uste dogu. Etxebizitzen eskubidea 

gordetea da bihar-etzirako ardatza. 

Zer proiektu daukozu esku artean udalerria hobetzeko? 

Plan berezi bat garatu gura dogu; horregaitik, Arauak 

aztertzen gabiltza; ezinduentzako zentroa egin eta Gernika- 

Lumoko suhiltzaileen parkea Barrutira eroan gura doguz, 

eskaintzen daben zerbitzua eraginkorragoa izateko. Arau 

subsidiarioten sartuko doguz proiektu biak eta eskolak be 

arautuko doguz ordenazinotik kanpo dagoz eta. Gainera, 

industrialde bi eta jarduera ekonomikoak ezartzeko industria 

txikientzako 3ha dagoz aurreikusita. Loiolan argiaren kableak 

lurperatzea, 200.000€ko inbertsinoa izango da eta Eleixalden 

etxebizitza gune bat eraikitzea gure da. Aldundiak Aldapeko 

ur biltegiak begietara sortzen dauan eragina txikitzeko 

garatuko dauan proiektua sustatuko dogu. Bidegorriaren 

2.fasea eta Uharkako fasea eta suhiltzaileen parkea eta 

ezindu intelektualen zentroaren proiektua burutzea dira 

hurrengo erronkak; honek 25-30 lagunentzako lekua eukiko 

leuko eta eskualderako izango litzateke. Proiektuak 

Arratzuarrentzako beharlekuak sortuko dauz. Asmo onen 

hitzarmena daukogu sinatuta Bizkaiko Foru Aldundiagaz 

udalak, Eusko Jaurlaritzako etxebizitza sailagaz izandako 

gestinoak eta gero erosi eban lur sailean zentro hau eraikitzea 

sustatzeko.

"Harro nago burututako 

proiektu guztiengaitik” 

Eskualderako proiektu haundiek, Mungia-Bermeo 

ardatzak edo Bermeoko saihesbideak, markatuko dabe 

Bermeoren etorkizuna? 

Baietz pentsatzen dot. Ez bakarrik herriaren etorkizuna, 

Bermeok inoz izan dauan eta eraldaketarik haundiena biziko 

dau proiektuokaz. Beharrak amaitzen diranean, daukoguzan 

datuen arabera, Bermeotik aireoportura 12 minututan eta 

Bilbora 16-18tan helduko gara. Pentsetan dot aurrerapen 

ikaragarria izango dala herriarentzat. 

Zelan prestatuko da Bermeo datorrenerako? 

Bermeori aukera asko zabaltzen jakoz azpiegitura honeekaz; 

horregaitik, egin dogu hainbeste behar, benetako proiektua 

izateko. Historian, Bermeo beti egon da itsasoari begira. Eta 

itsasoari begira jarraitu behar dogu, baina etorkizunari be 

bai. Pentsetan dot asko be handinahi haundiagoa izan behar 

dogula eta erronka barrietarako prest egon. Horreetako bat 

turismo sektorea indartzea eta barrikuntzearen alde egitea 

dira. Hasi gara beharrean arlo bietan. Batetik, proiektu eta 

jarduera profesional barritzaileen garapen eta sorkuntzarako 

Zentroagaz, DenokInn Zentroagaz batera, eta hasi da 

martxan. Eta bestetik, legengintzaldi honetan Turismoaren 

Mahaia sortu dogu turismo sektorearen kalitatea eta 

hazkundea indartzeko. 

Lamerako beharrak, etxebizitzen sustapena, Alde 

Zaharra oinezkoentzako… horreek proiektuek emon 

dabez fruituak. Bete dozuz zeure helburu guztiak? 

Egunetik egunera egiten dogu behar beteteko, geure 

herrirako onena gura dogulako. Udalerriak gugan ipini eban 

konfiantzea eta legegintzaldia amaitzen danean, programea 

betetea espero dot. Gainera, kontuan izan behar da 

legegintzaldi hau gatxa izan dala ekonomia aldetik. Dana 

dala, demokrazian ez da izan Bermeon, hainbeste diru 

inbertidu eta hainbeste behar garatu diran beste 

legegintzaldi bat. Datu objetiboa da. 


XABIER LEGARRETA 

BERMEOKO 

ALKATEA 

"Harro nago burututako 

proiektu guztiengaitik” 

Lau urte honeetan, zein proiektugaz zagoz harro? 

Danakaz nago harro. Administrazinoan gauzak geldirogeldiro 

doaz eta proiektu bat amaitzen danean, harro egoten 

gara. Baina Bermeoren etorkizunerako zer ikusia 

daukenetatik harroen sentierazoten nauana Sollubeko 

tunelaren proiektua martxan ipini izana da. Bermeotarrek 

itxaropena galduta eukelako. Atzeratu egiten zan proiektua. 

Ezagutzen genduan azken data 2016 zan. Harro nago 

aurreratu ahal izanagaz, eta legegintzaldi honetan martxan 

ipintzeaz, 2013an amaitua izateko. Beste proiektu haundi 

bat saneamendua zan, eta hasi dogu. Helburua ur zikinak 

portura bota beharrean, Lamiarango depuradorean batzea 

da eta holanik Bermeoko portuko urak be garbituko dira. 

Ze hobekuntza aurrikusten dozuz udalerrirako? 

Udalerri mailan arlo bat daukogu zertu barik: aparkalekuak. 

Benetako arazoa eta beharrizana da, badakigu. Legegintzaldi 

honetan hau konpontzeko Erreñezubin aparkaleku bi eraiki 

doguz, beste bat San Andresen eta orain dala gitxi zabaldu 

da beste bat Morondon. 260 plaza sortu dira. Dana dala, 

gehiago behar dira. Horregaitik, hemendik legegegintzaldi 

amaierara 200 bat aparkaleku eraikitzeko proiektua martxan 

ipini gura dogu; plaza pribatuak izango dira. 

Gizarte mailan be Bermeok gogor jotzen dau? 

Bai, pausu asko emon doguz eta emaitzak onak izan dira. 

Esate baterako, herrirako autobus barria “Bermibus” herri 

barruko garraioa erraztuteko, 12.769 herritarrek erabili dabe 

eta bagilean bertan 2500 bilete saldu ziran. Datuok argi 

erakusten deuskue gero eta herritar gehiagok hartzen dauala 

“Bermibus”a eta pozik gagoz. Kulturari jagokonez, Bermeon 

beti izan da jarduera kulturala. Orain gainera badaukagu 

beste gune kultural bat, Bermeoko Kafe Antzokia. 

Ekonomikoki urte txarrak izan badira be, herriko kultur 

jarduera mantentzen ahalegindu gara. Legegeintzaldi 

honetan Andra Mari jaietan programa zabal eta haundiak 

izan doguz.Eskualdean kultura arloan, Bermeo buru da. 

URREMENDi 13


Eako eskola barriak zabaltzea udalerrirako proiekturik 

inportanteena izan dala esan leiteke? Zein da egiten 

dozun balantzea? 

Bai, jakina. Beharrezkoak dira herritarrei ongizate maila 

emoteko eta udalerriaren etorkizuna bermatzeko. Eako 

umeek hartuemonak izatea, euren artean olgetea, alkar 

ezagutzea beharrezkoa da ze horrek etorkizunean herrian 

bertan geratzen lagunduko dau. Pozik gagoz, iazko 

ikasturtea ondo joan zan nahiz eta zentroa otsailean 

inaguratu, ikasturtea hasita egoala. Gurasoen pazientzia eta 

egoera zelan ulertu daben eskertzekoak dira, hasierahasieratik 

hartu eben parte eta eurek barik ezin izango 

genduan ikastetxea zabaltzerik izango. Gaur egun ikasturtea 

martxan dago 16 ume dagoz, aurrekoan 8 izan ziran. Umeak, 

gurasoak zein irakasleak pozik dagoz ikastetxeagaz eta 

instalazinoiekaz. 

Eako bizibarritze sozio-kulturalak aurrera pausu 

haundiak emon dauz. Zelan hartzen dau udalerriak? 

Gure helburua herritarren eskabideak erantzutea eta herri 

txikia bada be, ongizatea beste edozein herri haundiren 

parean egotea da. Aurten urte batzuetako beharraren 

ondorioak ikusi dira: Natxituan gas sarea dago; Aldebaster 

eta Olagortako herri bideak konponduta dagoz; parkinean 

kaleetan aparkatzen ziran auto asko dago, batez be udan. 

Gainera, Kale Nagusia eta Artza kaleko sartu-urtenak araututa 

aparkatzeko orduan Eako herritarrak lehentasuna eukitzea 

lortu da. Eskolondon berreskuratu dogun espazioa ezin 

hobea da, aisialdirako leku zarratu bat dalako eta batez be 

eguraldi txarrean non egon dagoalako. Altxikar, Barria, Jesus 

eta Belen urbanizatu dira, baita bigarren autobus geltokia 

eta Angeletxuko markesina. 

Honek danak herritarren bizi- kalitatea hobetzen dau. 

14 URREMENDi 

ASIER MADARIETA 

EAKO 

ALKATEA 

"Gure helburua 

herritarren eskabideari 

erantzun eta herrian 

ongizate maila ona izatea 

da” 

HAPNa herritarrakaz batera burutzea azken urteotako 

beste apostu bat izan da, ezta? Zer nabarmenduko 

zeunke prozesu osoan? 

HAPNa geldi-geldi baina seguru doa. Earen ezaugarriekaz 

planifikazino urbanistikoa gatxa da. Gainera, honeri Udalak 

herritarrakaz batera burutzeko proposamena gehitzen 

badotsegu, askoz gehiago. Horretarako, azalpen hitzaldiak 

emon, herritarren batzordea osatu eta 500 inkesta baino 

gehiago banandu ziren herritarren artean. Prozesu honen 

guztiaren gaineko eritxi eta ondorioekaz Udal Batzak 

HAPNaren nondik norakoak markatu ebazan eta erribisinoa 

idatziko ebenei eroan jakezan, eta eurok dabiltza idazten. 

Laster izango dogu agiria behin betiko onartzeko. Pozik 

gagoz prozesua martxan ipini gendualako eta batez be, 

herritarren partaidetzagaz, nahiz eta lortu doguzan eritxiek 

laburpen prozesua eta agirian jartzea konplikatu. 

Zeintzuk dira Earen etorkizunerako erronkak? Zeintzuk 

dira planik aitagarrienak? 

Geroari begira herritarren ongizatea ahalbideratzea da 

helburua. Horretarako aurrikusita daukoguz proiektu batzuk: 

abiadaren kontrako badenak oinezkoen eta ibilgailuen 

segurtasuna bermatzeko, Bedaronan gas sarea ipini, Ean 

etxebizitza tasatuak eraiki, Eskolondo kirol erabilera eta 

kulturala izateko prestatu, Altxikarrerako sarbide barria edo 

frontoiak eta kolunpioak konpondu eta zakarrontziak 

aldatu.

Elantxobe moduko herri batentzat gauza txikiak garrantzi 

haundia dauke; norainokoak izan dira azken urteotako 

ekimen “txikiak”? 

Elantxobek aparteko orografia dauko; hori dala eta, gure 

inbertsinoa akzesibilitatean izan da, herritarrak herrian 

batetik bestera errez eta seguru ibiltzeko. Barandilak ugartu 

egiten dira eta hasi goian eta behera danak barriak ipini 

behar izan doguz. Eskilarak be bai, nahiz eta zeozertxu 

geratzen jakun legegintzaldi hau amaitu aurretik burutzeko. 

Herriko kanposantua barriztau dogu, beroneri eusten 

dautson hormea konpondu eta gogortu egin dogu, denbora 

gehiago iraun eta segurua izateko. Kanposanturainoko bidea 

be konpondu eta udalerriaren goi aldean ikustokia egin 

dogu, Europa ikustokia izena ipini deutsogu. Herritarrek 

ondo hartu dabez barrikuntzok; izan be, arazo asko 

konponduta geratu dira eta guk eurek egindako eskabideak 

beteten baino ez gara ahalegindu. Elantxobe aldapa ez 

egonkor baten dago kokatuta eta hori be konpondu behar 

dogu. Gura nahi izan badogu be, ezin izan da aldapa 

gogortzeko beharren 2.fasea burutu: eusteko 7 horma eta 

beharretarako zabaltzen zan bidea egitea, hau gainera, herri 

erdiari sarbidea emon eta udal zerbitzurako zabalik geratuko 

zan (beharrak, zama lanak, larrialdiak..). Arau Subsidiarioak 

behin betiko onartuta daukoguz orain eta finantziazinoa 

lortzen gabilz, baina beharren kostua haundia da eta 

ekonomiak hoberantz egiten dauanean ipiniko da dana 

martxan. 

Alde sozio-kulturala bizibarritzeko, eskola zaharretan 

eraikin multifuntzionala egitea eta tasatutako 

etxebizitzak izan dira proiekturik pozgarrienak? 

Jakina. Etxebizitzatan Elantxobeko 12 familia gazte egongo 

dira eta hori behar-beharrezkoa da. Populazinoa galtzen 

goaz eta 12 etxebizitza bertoko 12 familia gaztek hartzea 

pozgarria da. Kultur Etxean herritarrek asisialdia non pasatu 

eukiko dabe. Eta herriaren bizitza sozio-kulturala 

dinamizatuko dogu. Kultur Etxea egiteko beharrak aurrera 


AMAIA EIGUREN 

ELANTXOBEKO 

ALKATEA 

"Elantxoberen etorkizuna 

populazinoa ez galtzea da 

eta horrexen helburuaren 

alde egin dogu behar” 

doaz. Ingurua urbanizatzea falta da. Gabonetarako amaitu 

gura dogu. 

Honetan lau urteotan portua aldatu egin da. Hori 

herritarrentzako aldaketa ona izan da? Zelan hartu 

dabe? 

Hemen ondiño arrantza itsasontzi bat dago, bakarra eta 

portu izan zanaren nostalgia bizi dogu, jakinda halakorik ez 

dogula gehiago izango. Harrera ona izan dau portu barriak. 

Elantxobek dozena bat itsasontzi euki ebazan, kontserba 

fabrikak, arraina gazitzekoak, danetarik, herria hortixik bizi 

zan eta gaur egun ez daukogu ezer. Denborak aldatu egiten 

dira eta arrantza jarduera apurtxu bat egon arren, beste 

portu batzuetan moduan etorkizuna turismoa izan leitekeala 

uste dot. Elantxobek orografiagatik daukozan muga 

urbanistikoak erabilita herri liluragarria bihurtu behar dogu. 

Zelan dauko etorkizuna udalerriak? 

Elantxoberen etorkizuna populazinoa ez galtzea, gazteak 

berton geratzeko zerbitzu guztiak garatzea eta gizarteagaz 

batera joatea dira helburuak. Horretarako, Aldundiak 

Busturialdean burutzeko dauazan proiektuak aurreraataratea 

gura dogu. 

URREMENDi 15


Ereñok asko irabazi dau azken urteootan. Zeintzuk 

jarduera izan dira esanguratsuak Ereñon? 

Ereñotarren bizi kalitatea hobetu dogu. Udalerria aparteko 

egiten daben ezaugarriek batzuetan oinarrizko zerbitzuen 

eraginkortasuna gatz egiten dabe eta horixe izan da geure 

egitekoa. Herri bideak konpondu doguz eta herriaren 

akzesibilitatea hobetu egin da. Ereño-Atxoste paseoa eginda, 

oinezkoen segurtasuna gehitu eta hurreratu egin gara 

elkarrengana. Eleixalden be solairu biko eraikina egin dogu 

aparkatzeko eta Kultur Etxea egiten danerako lekua gorde 

dogu bertan. Kultura mailan be hazi egin gara. Kultura 

ekintza eta ekimen programazinoari esker, ereñotarrek 

hainbat ekintza daukez (ibilaldiak, tailerrak…) kirol jarduera 

haundia eskaintzen dogu, baita kirol txapelketak be (zaldi 

lasterketak, motokrossa, txirrindularitza…) eta horreek 

zaletu eta bisitari asko dakerre herrira; herria dinamizatzen 

laguntzen dabe. Mediku kontsulta barria be lortu dogu, 

farola fotoboltaikoak ipini eta herriko argiak hobetu doguz. 

Herriko tabernearen teilatua eta kanposantuaren aurrealdea 

konpondu doguz, besteak beste. Gainera, ezin dogu ahaztu 

edateko ur eta saneamendu sare duinaz herria hornitzeko 

beharrean gabiltzala. Ereño garatzeko eta herritarren 

ongizaterako beharrezkoa da. Etxebizitzak han hemen 

dagozanez zabalduta, azpiegitura hau ondiño be 

neketsuagoa da. 

Azken urteootan oinarrizko azpiegiturak hobetu egin 

dira. Zer egin da hori lortzeko? 

Asko kostatu da eta kostatzen da. Baina hasieratik geunkon 

argi Ereñoko Udalean: herriak aurrera egitea gura genduan 

eta horretarako beharrezko zerbitzuak izatea. Herri txikia 

eta etxeak zabalduta izatean, asko mobidu behar izan dogu 

gaur egun daukoguzan eta kudeatzen doguzan azpiegiturak 

lortzeko. Bizkaiko Foru Aldundiak lagundu deusku geure 

herritarren beharretara zerbitzuak bateratzeko ahaleginean. 

15 milioi euro inbertidu dira herrian Edateko Uraren Sarea 

eta Saneamendu Sare Nagusia eraikitzen. Lehen hiru ur 

16 URREMENDi 

JUAN JOSÉ ARRIBALZAGA 

EREÑOKO 

ALKATEA 

"Ereño kalitatezko 

zerbitzuekaz egunean 

ipintzeko egiten dogu 

behar. Gure helburua 

herritarren bizi kalitatea 

bermatzea da. 

biltegi genduzan eta orain bat daukogu teknologia 

guztiekaz, kalitatezko ura emoteko. Bollarreko presa eraiki 

dogu ura hartzeko eta egun egiten ari dan Ur Zikinen 

Depuradorea (EDAR). Herritar guztiek internetera sartu ahal 

izateko eta teknologia barrietan parte hartzeko wifi sarea 

ipintzen aitzindariak izan ginen. Legegintzaldi hasierako 

apostua izan zen. Erdi Aroko gazteluaren aurkinkuntza 

arkeologikoa eta Ereñozarreko nekropolisa sustatu doguz 

hasieratik. Gure kudeaketea indusketeagaz jarraitzeko dirulaguntzak 

lortzeko dago zuzenduta. Aurkikuntza honek 

ondare eta kultura mapan ipini gaitu, maila altuan eta hori 

Ereñontzat baikorra da. 

Etxebizitza tasatuak, zaharren egoitza Ereñon aurrera 

doaz. Bete dozuz ipintako helburuak? 

Bai, helburuak lortu doguz eta jomuga barriak ipini be bai, 

asko lortzeko bideratuta dagoz. Kultur Etxe barrirako lekua 

gorde dogun moduan, etorkizunerako lur saila eukiteko 

gestinoak be egin doguz. 510.000€ inbertidu doguz, 

erdiguneko baserri bat eta inguruko lurrak erosteko, bota 

egin dogu eta lurra egokitu herriaren bideragarritasuna 

hobetzeko. Bertan etxebizitzak egin ahal izango dira egunen 

baten. 24 etxebizitz tasatu eskaini doguz, nahiz eta 

atzerapenak izan diran eraikitzeko gure helburua Ereñoko 

gazteak herrian bertan bizitzen geratzea da. Proiekturik 

guraritsuena eta esfortzurik haundiena eskatu deuskuna, 

nagusi eta ezinduentzako egoitzea izan da; proiektuak 

herritarren bizi kalitatea bermatuko dau. Proriektu hau 

nahiko aurreratua dago, sinatu dogu hitzarmena 

Aldundiagaz, Udalak 7500m 2 lur saila emon eutson 

eraikitzeko. Nagusientzako egoitzak 20 plaza eukiko dauz 

eta ezinduentzako aldeak 24rentzako. Ereño eta inguruko 

udalerriei emongo deutse zerbitzua. Datorren 

legegintzaldian proiektua osorik garatzea da gure erronkea. 

Aurrerantzean orain arte lez segiduko dogu beharrean, 

argitasunez, dedikazinoz eta ahaleginez.

La Villaren berregituratze eta eraldatze proiektuagaz, 

helburuak bete dira? 

Bai, helburuak bete doguz, horrexetarako egin dogu behar. 

La Villako plazea berregituratuta, 12 aparkalekuntzako 

espazioa lortu dogu, Gaztelekua sortu da eta laster hasiko 

da martxan eta Errigoitin behin eta berriz eskatu dabena: 

tabernea edo herriko etxea be laster zabalduko da. La Villa 

guztiz berregituratzeko alde zaharra oinezkoentzako ipiniko 

da; inguru guztia antzinatasun “Label”-duna. Errigoitik 

zerbitzuetan irabazi egin dau. Oin dala 15 urte herritarren 

%30ek baino ez eukon edateko ura behar moduko 

baldintzatan, gaur egun, ostera, %100ek dauko. Herriko 

frontoia lehen jausita egoan orain estalita dago. Mediku 

kontsultea be txarto egoan, gaur egun Busturialde guztiko 

mediku kontsultarik onenetarikoa daukogu. Metxikas eta 

Madalen auzoen ordenamendua ia amaitu dogu, eta 

baserrietarako sarbideak konponduta dagoz, ia %95. 

Herritarrei harrera eraginkorra emoten ahalegindu gara. 

Horretarako, 1995 eta 2010 artean Errigoiti hobetzeko 20 

milioi inbertidu doguz. Alkatetza hartu nebanean, 1995ean 

udal aurrekontua 80 milioikoa zan eta gaur egun 426 milioi 

daukoguz errigoitiarren ongizaterako. 

Malluki industrialdeak Errigoiti garatzen lagunduko 

dau? Prest dago Errigoiti aldaketa horretarako? 

Ekonomia barik ez dago garapenik, eta garapen barik herriak 

desagertu egiten dira. Malluki industrialdeak aberastasuna 

ekarriko deutso herriari. Etekinen artean 20 umerentzako 

Haurreskola eraikitzea eta 60 zaharrentzako egoitza dagoz. 

Azken hau, Errigoitirako izango da eta baita alboko 

herrietarako. Zerbitzu guztiak izango dauz eta 2500 m 2 

lorategia, 5 izarreko egoitza izango da. Proiektu honegaz 

34 lanpostu barri sortuko dira. Ez doguz ahaztu behar 

udaletxe barria, Kultur Etxea edo udal biltegirako inbertsioak. 

Horretarako aberastasuna eta beharra sortuko dabezan 

enpresak behar doguz, egitura eta zerbitzu barriok egiten 

lagunduko deuskuenak. Industrialde barriak 300 lanpostu 


IÑAKI MADARIAGA 

ERRIGOITIKO 

ALKATEA 

"Aldatu egin behar da, 

izan eta irauteko. Horixe 

da nire goiburua” 

eukiko dauz, gehienak zuzenak. Industrialdearen 2000 m 2 

inguru enpresa haztegirako gordeko dira,enpresa ekimena 

dauken auzotarrek eukiko dabe lehentasuna.Malluki 

industrialdea kokatzeko, ingurunea izan da kontuan. Horixe 

da neuk neure buruari ipini deutsodan beste apostu bat: 

Mallukirako ingurumen “I” lortzea. Ingurumen zertifikazino 

nagusia da, industriari “oskarra”. Jarriko diran enpresek legea 

betetzen dabenean baino ez dabe udal lizentzia eukiko. 

Zer geratzen jatzu egiteko? 

Alkate batek hiru etapa daukoz: Santxo indartsua, Santxo 

jakintsua eta Santxo Panza. Lehenengoa, Santxo 

indartsuarena pasatu da, legegintzaldi hau Santxo 

jakintsuarena izan da eta Santxo Panzarena heldu aurretik, 

kargua utziko dot, pozik egindakoaz. Momentu txarrak eta 

onak izan dodaz. Eta pertsonea naizenez, sufridu egin dot, 

nire familiak gehiago. Azken 15 urteetan gure udal 

proiektuaren kontra izan den gutxiengo batek gura izan 

eban Errigoitiren garapena geratu, baina ez dabe lortu. Ni 

neu pozik nago neure familiarengandik eta kideengandik 

izan dodan laguntzeagaz. Zorretan geratu naz eurekaz, ez 

jat inoz ahaztuko. 

Zetan ahaleginduko zara etorkizunean? 

Metxikas eta Madalen auzoetako garapen urbanistikoak 

amaitu, Eleixalde hobetu, La Villa auzoa berregituratu eta 

Olabarrin Mallukiko industrialdea kokatuko da. Auzo honen 

garapena ez da industrialdea bakarrik, errepide barria 

zerbitzu guztiekaz, 50 bat etxebizitza barri, jatetxea eta 

zentro sozio-kulturala be eraikiko dira. Zentro hau eskola 

zaharretan egingo da, beharrak amaitu dira eta 600.000€ko 

inbertsioagaz. Eleixalderi jagokonez, hurrengo 

legegintzaldian izango dau lehentasuna. Auzoa barriztau , 

eleizaren ingurua konpondu, bost etxebizitza barri eraiki 

eta lokal polibalentea eta haurreskolea egin gura dogu. 

Errigoiti hoberantz doa. Nire goiburua: "aldatu egin behar 

da, izan eta irauteko” da. 

URREMENDi 17


Azpiegitura barriak eta gaurkotuak, Foru gaur egun 

auzotarren eta euron beharren neurriko udalerria da? 

Forun akzesibilitate legea urigune osoan betetzen dogu. 

Behar tekniko, diseinu eta aurrekontuari jagokonez, ahalegin 

itzela izan da. Proiektu guztiak auzotarrekaz adostu dira; 

beraz, onak dira ez daukot dudarik. Uriguneak %100 

akzesibilitate bermea izateak eta ezintasunen bat daukenak 

herrian errezago ibili ahal izateak poztu egiten gaitu; harro 

gagoz; gainera, landa inguruak asfaltodun bideak daukoz, 

eta basoak be probetxua atarateko zein larrialdietan suteak 

amatetako arazorik ez egoteko moduan egokitu dira. Foru 

eredua da EAEan, Euskalteleko zuntz optiko sarea daukon 

1000 biztanletik beherako udalerria dalako. Ahalegina 

haundia izan da, ze lurpeko azpiegiturak udalak ordaindu 

dauz. Behar asko egin dogu operadore pribatua kablea 

ipintzeaz baino ez da arduratu. Udalaren ekimen honegaz 

urigunearen %90 izango dau zerbitzu hau uri-gasagaz 

batera. Gainera, elektrizitate eta komunikabide sare guztiak 

be lurperatu doguz ingurumenaren alde. Herri atsegin eta 

bertaratzen oso erreza lortu dogu. 

Zertan oinarritu dozuz orain arte martxan ipini 

dozuezan proiektu guztiak? Zein da harro sentiarazoten 

zaituena? 

Gure apostua zerbitzu guztiekaz hornitzea izan da, landa 

eremuan be bizi kalitatea bermatzeko. Helburu horren 

adibidea Baldatikako ekimena dogu. Auzoa orain arte ez 

eukon ur eta saneamendu zerbitzuaz hornitu dogu. Herritik 

3 kilometrora dago eta 300 metroko altitudean. Kostatu da 

ura eta saneamendua bertaraino eroatea. Proiektu haundia 

izan da, baina lurpean dagoanez, laster ahazten da. 

Inbertsino galanta izan da eta beharrak gorabeheratsuak 

izan dira. Baldatikak leheN 12 etxebizitza eukozan eta gaur 

egun bikoiztu egin da. Gainera, bestelako zerbitzuak be ipini 

doguz: zabor-bilketa, auzokoek udalerriko ekintza eta 

iragarkiak jakiteko iragarki-taula, jolas parke txikitxua, edo 

txoko gastronomikoa. Eta hemendik gitxira beste zerbitzu 

18 URREMENDi 

IGOR DUÑABEITIA 

FORUKO 

ALKATEA 

"Herri atsegina lortu dogu, 

zerbitzu guztiak daukozana 

eta bertaratzen erraza 

%100" 

barri bat be izango dogu, ze Bernardo Deunaren eleiza 

ondoan erabilera sozio-kulturalerako eraikina izango dugu. 

Liburutegia, ludotekea, hartuemon kulturala eta jaietako 

urteko meza nagusia be hantxe eukiko doguz. Foruk 

badauko bizi duina eroateko besteko oinarrizko zerbitzuak. 

Edateko uraren hodi barriak ipini dira, udalerri osoak dauko 

saneamendu sarea Armotxerri auzoak izan ezik, eta berton 

laster hasiko dira beharrak. Honegaz Foruko etxebizitzen 

%99k saneamendu zerbitzu barria eukitea lortuko dogu. 

Foruko hartuemon sozio-kulturalak be indartu dira. 

Herriko bizitza sozio-kulturalean udalak eta herritarrek 

parte hartzea ezinbestekoa da? 

Forun jarduera sozio-kultural haundia eta ugaria dago. "Foru 

Ezagutuz" herri martxatik hasi eta auzoetan ospatzen diran 

jaietara. Herritarrak animatu gura dodaz udalerrian 

antolatzen dan edozetan orain arte lez parte hartzera. Horixe 

da daukogun eta gauzarik onena eta: partaide izatea. 

Etorkizunari begira ze planteamendu gustatuko leuskizu 

martxan ipintzea? 

Nik neuk 3 proiektu gura neukez martxan ipini, 

ordenamendu eta garapenaren gaineko HAPO berriaren 

barruan. Bide barriak, aparkalekuak, oinezkoentzako 

inguruak eta etxebizitza sozialak egiteak dauko garrantzia 

bertan. Kirol eraikin estalia egitea be planteatzen da. Eta 

hirugarrenik, eko-museo bat, geure aurrekoak zelan biziziran 

erakusteko eta geure aztarnategi arkeologikoak batzeko. 

Etorkizunean Foru 20.000-30.000 biztanleko edozein 

udalerrik euki ahal dauezan zerbitzu guztiekaz ikusten dot. 

Gaur egun, zaharren egoitzea, jatetxe onak, merkatalgunea, 

industria… daukoguz. Bihar-etzi mediku kontsulta haundi 

eta modernoagoa daukon Foru, jubilatuen etxea daukon 

Foru, hotela daukon Foru eta erabilera askotarako eraikin 

kulturala daukon Foru gura neuko. Asko egin da, baina asko 

dago egiteko. Horretarako behar-beharrezkoa da garapen 

ekonomiko koordinatua.

Ze momentutan dago udalerria? 

Ibarrangeluk azpiegitura eta zerbitzu sozialen arloan 

garapena euki dau. Azken hiru urteetan bi zentro neuralgiko 

ordenatu eta urbanizatu dira: Elixalde eta Ibaeta. Eleixalden 

zerbitzuak, tabernak, dendak, mediku edo bankuak dagoz. 

Aparkaleku falta arazoak daukoguz, baina ingurua osatuta 

dagoela esan leiteke. Ibaetan, udalerriko zerbitzu sozialak 

eta kulturalak batzen dira jendeak bizia emoten deutsela. 

Gainera, aparkalekuak eraiki dira eta urbanizatu egin da 

oinezkoek lehentasuna daukela. Ileapaindegia, podologoa, 

udako ludotekea, nagusi eta umeentzako ikastaroak. Herriko 

jendea batzeko, Arbolizeko txokoa daukogu, gainera 

astelehenetan Akordara doan autobusa eta momentuko 

gauzetarako taxi-furgonetea be badaukoguz. Ikasturte 

honetan, Haurreskolea zabaldu da, 0-3 urte bitarteko 

umeentzat eta badagoz sei ume. Haurreskolea izateko 

gurasoen parte hartzea beharrezkoa izan da eta udalarentzat 

pozgarria da, herritarrek bizimodu sozio-kulturala herrian 

zertzen dabelako. Herri dinamikoa da Ibarrangelu, sare sozial 

haundia dauko eta hau oinarririk inportanteena da. 

Zein izan da proiekturik inportanteena Ibarrangelun? 

Proiekturik haundiena geure herritarrak dira, euren ondoan 

egon eta eurei entzutea. Lagun bakotxaren arazoak 

betetzeak dauko lehentasuna. Gizarte eta azpiegitura arloak 

alde batera utzi barik bizi kalitatea hobetu eta herri 

dinamikoa eta euskalduna egiten jarraitu. Auzoak hobetzen 

segidu behar da. Ibarrangeluren gerorako funtsezkoak dira. 

Oinarrizko beharrizanak daukez eta bete egin behar dira, 

Durukiz, Garteiz, Merru edo Tremoiako saneamendua eta 

Akorda hobetzea amaitu. Neguan autobusa joaten ez dan 

inguruetara: Laida, Laga, Lastarria edo Antzoras, hau 

lortzeko beharrean gabiltza . 

Eta epe ertain edo luzera, zein proiektu burutzea 

gustatuko leuskizu? 

Proiektu haundi bi garatzea gustatuko leuskigu. Bata, 


JESUS MARI ZILUAGA 

IBARRANGELUKO 

ALKATEA 

"Ibarrangelun 

Legegintzaldi honetako 

oinarri nagusia sare 

soziala da” 

etxebizitza sozialak izatea, gazteei herrian bertan bizitzen 

geratzeko aukerea emoteko. Hauxe izango litzateke ardatza 

epe labur-ertainean. Bestea, adin nagusiko jendearentzako 

zentroa. Honetan beste erakunde batzuen partaidetza 

ezinbestekoa da. Proiektu biak estrategikoak dira eta herriko 

lagun guztiak konforme egongo leitekez. Herriarentzako 

gainontzeko proiektuak hipotekatu barik jakina. Udal lokal 

gehiago be behar doguz, ze Kultur ingurua, zorionez txiki 

geratu jaku herriaren giza-eskabidea beteteko. Hurrengo 

10-15 urteetarako gura dogun Ibarrangelu marraztu behar 

dogu, eta hori Plan Orokor barrian egingo litzateke. Datorren 

urtean HAPO burutzen hasi behar da, geure beharrizen eta 

desioekaz bat datorren Ibarrangelu diseinatzeko. Herria 

ikuspegi kolektiboagaz eraiki gura dogu, badagoena, bai 

gazteen zein nagusien artean, ze borondatez dabiltza 

beharrean herriaren alde. Aurrera egin gura badogu, 

oinarrizko kontuetan batu egin behar dogu, 

ibarrangelutarren iritzia geure eginda. 

Ibarrangeluk Euskadiko hondartzarik 

garrantzitsuenetariko bi daukoz. Zer egoeratan dagoz? 

Ibarrangelun badakigu inguru honetan bizitzea pribilejioa 

dala, eta hau baserritarrek jagon dabelako da; baina 

hondartzen egoerea hobetu beharrean gagoz. Segurtasun 

eta masifikazino arazoa daukogu. Aparkalekuaren kontua 

ikuspegi orokor batetik eta garraio publikoagaz konpondu 

behar da. Aldundiaren laguntzeagaz udan jenderik gehien 

etortzen dan hondartza biak daroaguz aurrera. Laidan eta 

inguruan autoen abiadurearena be badago. Ezin da izan 

udan jendea etortea eta 2000 auto eukitea bueltaka Laida 

eta Laga artean, hori ez da jasangarritasuna. Bestalde, Lagako 

proiektua ez dago gure eskumenean eta barriro be, Kostas 

hutsetik hasi da. Eskumalde guztian iraunkortasuna 

bermatzeko eta herriak batzeko, Sukarrieta, Kortezubi eta 

Gautegiz-Arteagak proiektu bateratu bat daukogu: 

bidezidorra egitea, jendea paseoan joateko herrien ingurutik; 

1go fase batean Ibarrangelutik Lagara izango litzateke. 

URREMENDi 19

AMALUR 

Lur Aberats 

BUSTURIALDEA NEKAZAL OSTATUEN SORLEKUA 

1990ean "Txopebenta" baserriak ateak zabaldu ebazanean, inok ezin izango eban aurrikusi, nekazal ostatuek 

zelako bilakerea eta arrakastea eukiko eben urte gitxiren buruan. Orduan Juan Antonio Bizkarrak eta Arantza 

Gatxegik, Txopebentaren jabeek, egin eben apostua arriskutsua baino arriskutsuagoa izan zan, "zorakeria hutsa". 

20 urte geroago, lasaitasuna 

da"Txopebenta" nekazalturismoaren 

ezaugarri nagusia, inguru apartekoan 

kokatuta, berdez inguratuta eta Laga eta 

Laida hondartzetatik hur. Epe luze honek 

danetarako denborea emon deutse eta 

Juan Antonio Bizkarra, "Txope"k diñoen 

moduan, pena merezi izan dau: "hasierako 

urteak basamortua zeharkatzea bezala zan, 

askok zoramen hutsa hartzen ebien geure 

proiektua, abentura bat moduan. Baina 

geure helburua bete dogu. Niretzako lorpen 

handiena baserriko emakumeen lanpostu 

duin bat lortzea izan da. Gaur egun hamar 

nekazal ostatuetatik bederatzietan dira 

emakumeak arduradunak. Honegaz geure 

herrietako baserriko kultura mantetzea be 

lortu dogu". 

“Txopebenta” nekazalturismoaren historia, 

benetako nekazal ostatuari lotuta dago, eta 

1990 zabaldu zanean, nekazalturismoa 

jarduera ekonomiko barri lez sortzearen 

hasierako beldurrak eta zalantzak gainditu 

ebazan. 

Busturialdea-Urdaibai es por excelencia la cuna del turismo rural. Aquí nació el primer agroturismo de toda 

Euskadi y del Estado en 1990, "Txopebenta", y la primera Casa Rural de toda la C.A.V en 1998, "Arboliz". Cuando 

en el año 1990 el caserío "Txopebenta" abrió sus puertas como agroturismo, nada hacía preveer la evolución 

y el tirón turístico que los alojamientos rurales iban a experimentar en pocos años. En aquel entonces, la 

apuesta de Juan Antonio Bizkarra y Arantza Gatxegi, propietarios de Txopebenta, era más que arriesgada, 

era toda una locura. 

20 URREMENDi

Busturialdeko Txopebenta Nekazal Turismoa 

Euskadi eta Estatuko lehena izan zan. 

Bere itxurak ohiko baserrien 

esentzia mantentzen dau. 

Ibarrangeluko Arboliz Landa Etxea 

be Euskal Autonomi Erkidegoko 

lehena izan zan 1998an. 

AMALUR 

Lur Aberats 

1988an Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza 

Sailak eta Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 

Aldundiek “Nekazalturismoa” laguntzeko 

programea sortu eben, abeltzaintza eta 

nekazaritzako jarduera euken landa 

inguruko etxebizitza jabeek partikularrei 

ostatua emoteko aukerea izateko. Orduko 

eragozpenak ezagutzen ez zanaren 

beldurra eta baserritarrek nekazal turismoa 

jarduera ekonomikoa zala bereganatzea 

ziran. 

Horreri danari aurre egin eutsen Juan 

Antonio Bizkarrak "Txopek" eta bere anaiak, 

etxea eurek berregin eben, harriz harri 

“hiru urtez etxea altxatzen ibili giñen anaia 

biak. Ez zan egon dirurik eta ez gendun 

kanpoko eskurik sartu, harriz harri, kablez 

kable,.. erabagi eta egin, dana izan zan bat 

eta lortu gendun “Txopebentako” ateak 

zabaltzea, Euskadiko eta Estatuko 

lehenengoa” 


En 1988 el Departamento de Agricultura del Gobierno Vasco y las 

Diputaciones Forales de Araba, Bizkaia y Gipuzkoa crearon un 

programa de apoyo a la creación de "el agroturismo", como una 

actividad que permitiera a los propietarios de viviendas en el 

medio rural y con una actividad agropecuaria, ofrecer servicio de 

alojamiento a particulares. 

URREMENDi 21

AMALUR 

Lur Aberats 

aurreko orrialdetik dator 

"Txopebenta" ren historia nekazal ostatuagaz estuestu 

lotuta dago, ze aurreko mendean fondea izan 

zan etxe hau. Gaur egun, berreginda “Txopebentan” 

alojatuta, Busturialdea ezagutzera datozen mundu 

guztiko milaka bisitariri emoten deutso ostatu. 

Ezin dogu ahaztu Busturialdea EAEko lehenengo 

landa-etxearen sorlekua be badala, Ibarrangeluko 

"Arboliz". 1998 zabaldu ebazan ateak eta “Txopebenta” 

nekazalturismoak moduan, gaur egun ondiño 

martxan dago. 

22 URREMENDi 

GURE LURRA 

Juanjo Txamorro 

Trabajos de jardinería 

limpieza de terrenos, 

cierres, podas, 

venta de leña. 

Teléfono: 650 202 374 

Juan Antonio Bizkarra eta Arantza Gartxegi, 

Txopebentako jabeak, nekazal turismoaren 

20.urteurrenean, lagun artean. 

A lo largo de estos veinte años ha habido una gran evolución y el turismo de naturaleza ha demostrado 

su valor estratégico para la recuperación, conservación y puesta en valor del patrimonio y la biodiversidad 

de los territorios e integrar sus valores naturales y culturales. 

Lehenengo nekazalturismoa sortu zala 20 urte dira, 

orain Euskadin 195 nekazalturismo eta 203 landaetxe 

daukoguz, eurotako 295 Nekatur alkartearen 

barruan dagoz. Aurreko bagilaren 25ean Nekaturrek 

“Txopebenta”ri omenaldi egin gura izan eutson bere 

XX. Urteurrenean, egin dauan beharra eskertzeko. 

20 urteotan bilakaerea haundia izan da eta natura 

turismoak erakutsi dau ondarea eta lurraldeen 

biodibertsitatea berreskuratzeko, kontserbatzeko eta 

balioa emoteko, eta euren balore naturalak eta 

kulturalak integratzeko daukon balore estrategikoa.

AMALUR 

Itsasgora 

BAXURAKO ITSASONTZIAK: GURE ARRANTZA 

INDARTZEAREN ERRONKEA 

Gure baxurako ontziteriak momentu latza bizi dau, kuotak, kupoak, biomasa eta prezioen arteko gorabeherak 

etorkizun ilunari aurre egin beharra dakarre. Sektoreak ontziteria berregituratzea, ontzi gitxiago, eta markea 

sortzea, geure arrantzea kalitateagatik bereizteko, planteatzen dau lehiakortasunerako bidean. 

Ohiko sistema eta funtzionamenduagaz, baina 

beharrizan barriei egokituta, gure baxurako ontziteria 

aurrera ataraten ahalegintzen da: "Gaur egungo 

egoera, sekulako penazena da.Baxuran harrapatzen 

doguzan espezie guztietan daukoguz arazoak lebatza, 

berdela, txitxarroa...berdela inok harrapaketa margínala 

izatetik, bizirik irauteko beharrezkoa izatera pasatu da. 

Orain dala 3 urte hainbeste berdel harrapatu genduan 

merkatuan alarmea sartu zala eta Noruega eta Irlandak 

24 URREMENDi 

kexatu egin ziran. Baina orain kontua da TAC urria 

dogula, 27.000 bat tona,ontziteri handiarentzat” diño 

Iñaki Zabaletak, Bizkaiko Kofradien presidenteak; izan 

be, berdela hegaluzeagaz batera, baxurako ontzien 

harrapaketa nagusia bihurtu da. 

Baina TAC murritzak (TAC: Harrapaketen Onarpen Totala, 

komertziorako garrantzia dauken arrain populazioentzako dago 

ezarrita, dagoan harrapaketa muga da. Europear Batzordeak 

proposatzen dauz, populazioen egoeraren gaineko irizpen

zientifikoetan oinarrituta eta Arrantza Ministroen Batzordeak onartzen 

dauz) aurtengo berdelaren kanpainea Europar 

Batasunak ezartzen dauan kupora heltzeko, 21 egun 

nahiko izatea eragin dau. Arrantza jarduerarako 

kontrol gero eta zorrotzagoek markatzen dabez 

arrantzatzeko mugak, batzuetan gitxi, lehen ezelako 

murrizketa barik ebilen ontzi kupoarentzat. Gero eta 

barko gitxiago dau; hala eta guztiz, ontzi flota 

haundiegia da. 

Kupoen kontuan baxurako ontziek harrapatzen 

dabezan espezie guztietan dago, lebatza, txitxarroa, 

Elantxoben arrantzaontzi bakar bat geratzen da. 

Herriko izaera arrantzalearen lekuko. 

AMALUR 

Itsasgora 

Berdela geure baxurako 

arrantzaleentzako harrapaketa 

garrantzitsua bilakatu da. 

Hemen berdela deskargaten 

Bermeoko portuan. 

antxoa... eta bolumen murrizketa ez dago 

konpentsatuta lonjan prezioan. Arazoak dagoz eta 

aurre egiteko izen polit baina delikatua dauke: 

hegaluzea, gaztelaniaz bonito, espezie honen 

pentsuan bizi da flotearen ekonomiaren zati haundi 

bat, baina harrapaketak irregularrak izan dira azken 

urteotan, 2006-2009 bitartean %75 murriztu zan 

bolumena eta 2010ean, ostera, berreskuratu egin da. 

"Atunen pentsure gabiltzez, atune ez balego, hau flotie 

arin desagertuko da, urte gitxira. Pentsetan dot 

esfortsuak egin behar direla, orduan txalupak desagertu 

egin behar izango dabe, ez dot ikusten beste biderik" 

kexatzen da Iñaki Zabaleta. 

Europako Legebiltzarrak 2013ko arrantza politikearen 

hurrengo erreforman aurrikusia dauko, ez dauala 

itsasontziak desegiteko diru-laguntza gehiago 

emongo ; orduan, asko lehorrean geratuko dira. 

"Dakonak asmoa 2016rako barkua desegiteko edo 


Nuestra flota de bajura se enfrenta a 

un futuro incierto, con problemas en 

los precios de carburante, en los bajos 

precios que a veces alcanzan sus 

capturas, y con dificultades para que 

los cupos o cuotas establecidos para 

cada especie, sea suficiente para toda 

la flota existente, que en Bizkaia ronda 

los 100 barcos. 

URREMENDi 25

AMALUR 

Itsasgora 


izteko, diru-laguntza hau 2012ko abenduan amaitzen 

bada, prozezua adelanta egingo dau, ta orduen nahiko 

txalupa joango dira. Egia esateko, TAC-ak dakoguzan 

moduen, ez dago beste biderik, barkuak gutxitu. 

Bizkaian 100 bat txalupa batuko dira danetara: 

artesanalak, amuekaz dabizenak, cerco-n sariegaz." 

azaltzen dau Zabaletak. 

Baina kuotak eta kupoak ez dira gure baxurako 

ontziteriaren arazo bakarrak, merkatuak zabaltzea, 

beste lurralde batzuetatik arraina inportatzea 

handicap ia gaindiezina da. Hegaluzea inportatzeak 

esate baterako, gure harrapaketen prezioan zuzeneko 

eragina dauko, merkatua estatua bera da. "Kanpotik 

ekarten da, munduko edozein lekutatik, eta horren 

kontra konpetitzea penaza da. Horren gainean, 

beharrean gabiltza gobernuen bitartez, geure marka 

bat egiteko. Zeozetara egin behar dogu geure arraine 

bereizteko", dinosku Iñaki Zabaletak, Bizkaiko 

Kofradien Presidenteak. Marka entzutetsua lortu 

behar da, Kantauriko flotak harrapatzen dauan guztia 

26 URREMENDi 

Según plantea el propio sector, la solución para 

que la flota de bajura pueda subsistir pasa por 

adecuar la flota existente a los recursos, es decir, 

reducir el número de barcos, y por crear una 

marca de prestigio que reconozca una calidad 

superior al pescado capturado por la flota de 

bajura del Cantábrico, que le de un valor 

añadido a nuestra pesca para llegar a los 

mercados más selectos . 

batuko dauana, geure arrantzari balore erantsia 

emoteko eta jatorri eta kalitate bikainagaitik 

bereizteko. "Hori izan behar da bidea, ezin dana da 

arrain gehiago hartu ze tranpakaz egiten badozu be, 

arraine gehiago badago prezioa bajatuten da. Marka 

bat sortu behar dogu eta gero topa merkaduek 

distingiten dauenak geure arraine, berezia dana, nahi 

duenak erosteko jakitea benetan bertokoa dala. Gatz 

dago, ze interes asko dagoz, fabrikantiek adibidez ez 

dabe gure aldatu, baina nahiko genduan datorren 

urterako marka barria eukitea", azaltzen dabe. 

Mundakako baxurako ontziak, gitxi ba dira be, 

herrira arrain freskoa ekarten dabe..

GEURE ALTXORRAK 

EREÑOZAR, UN CASTILLO Y UNA NECRÓPOLIS 

POR DESCUBRIR. 

Mikel Neira, Arqueólogo, Director del Estudio Arqueológico 

del Castillo Medieval de Ereñozar. 

Urremendi: ¿Cómo surge el proyecto de estudio 

arqueológico del Castillo Medieval de Ereñozar? 

Mikel Neira: Los trabajos arqueológicos realizados 

en Ereñozar se enmarcan en el proyecto global 

desarrollado en el Estudio de los Castillos de la Edad 

Media de Bizkaia. El primer castillo que empezamos 

a excavar en 2006 fue el de Orozko, que sirvió como 

referente para el proyecto de los castillos medievales. 

En San Miguel de Ereñozar empezamos a excavar en 

2008, donde hallamos, en el entorno de la ermita de 

San Miguel, restos arqueológicos de un castillo 

Indusketa lanekaz batera ikerketa lana burutzen 

da Ereñozarreko San Migelen. 

28 URREMENDi 

medieval y de la existencia de una necrópolis 

medieval asociada a una iglesia que existía con 

anterioridad a la actual. 

Urremendi: ¿Cual es el origen y qué función 

cumplían castillos como el de Ereñozar? 

Mikel Neira: Barajo la hipótesis sobre la formación y 

origen de los castillos como tres tipos: de los siglos 

6º al 8º podrían ser destinados a la explotación del 

territorio, por parte de las aristocracias locales para 

aglutinar una aldea cercana; los castillos de las 

cronologías más medievales centrales, de los siglos 

hurrengo orrialdera doa

9 al 11, entorno al año mil, serían castillos con puestos 

de vigilancia; y en los siglos 11 al 14, en los momentos 

que ya se ha creado el feudalismo, servirían como 

referentes puntuales para funciones militares y 

políticas. De los castillos originarios, de los de primera 

generación no hay ninguno, a excepción del de Ereño, 

en el que estamos barajando cronologías muy 

antiguas. 

Urremendi: ¿Que tiene de particular el Castillo de 

Ereñozar? 

Mikel Neira: La curiosidad de Ereñozar es que junto 

al castillo también tenemos elementos de una 

necrópolis medieval, asociada a una iglesia que debía 

amparar dichas sepulturas, hasta la fecha no hemos 

identificado estructuras asociadas a la Iglesia, pero 

esperamos en futuras intervenciones poder registrarla. 

Entre las investigaciones llevadas a cabo se han dado 

a conocer las distintas fases en las que podría datarse 

el hallazgo. Así, se distinguen la fase de los 


enterramientos, que podría datarse en el S.X, una 

segunda fase de mayor actividad datada en el S.XIV, 

y una tercera fase de los siglos XV y XVI donde se 

sitúan los últimos enterramientos antes de la 

construcción de la ermita actual. Desde el 2008, fecha 

en la que comenzaron las investigaciones 

arqueológicas de la zona, hemos exhumado más de 

90 individuos, en nichos dobles, de adultos e infantiles. 

Los enterramientos dobles constituyen una de las 

curiosidades del yacimiento de Ereñozar, poco 

frecuentes en otros yacimientos. También se ha 

rescatado multitud de material entre los que se 

incluyen más de 60 puntas de flecha y lanzas, espadas, 

anillos, hebillas de bronce y latón, e incluso dados de 

juego . En Ereñozar destaca el hallazgo de dos estelas 

de cruz patada en esta misma necrópolis, de las que 

en Bizkaia existen escasas referencias. 


Azkenengo udatan Auzolandegiak burutu dira, Busturialdeko 

Gazte Planaren bitartez, gazteak arkeologi indusketan lan egiteko. 

URREMENDi 29



Urremendi: ¿Según sus descubrimientos, podría 

describirnos el Castillo de Ereñozar? 

Mikel Neira: Casi todos los castillos documentados 

en Bizkaia están emplazados sobre laderas o cerros 

pronunciados, tiene una posición estratégica, y 

Ereñozar se sitúa mirando hacía la ría de Mundaka, 

hacia la costa. Todos están construidos con materiales 

sencillos, extraídos del entorno cercano y natural, y 

por lo general todos cuentan con una estructura 

similar: una estructura exterior con una torre de 

homenaje rectangular. En Ereñozar tenemos algo 

más especial. 

Aquí las estructuras principales son 3: la muralla, la 

torre y la torre de flanqueo. Con la muralla nos hemos 

sorprendido porque según el estudio de carbono 14 

la cronología que nos da es del siglo 5º, que es un 

siglo muy extraño. Tenemos que hacer más analíticas 

para confirmar esa hipótesis, si fuera así, sería un 

punto importante tener un castillo del siglo 5ª, porque 

podría ser el referente de los siglos intermedios de la 

Edad Media. Otro de los elementos principales es la 

torre, de la que hemos encontrado la parte superior, 

justo debajo de la ermita actual. Esta ermita se 

cimienta sobre la estructura de la torre, que 

probablemente tendría una planta rectangular. 

Hemos encontrado varios elementos, con algún muro 

exento que serviría de pórtico donde podrían estar 

los posibles talleres. Y finalmente la torre de flanqueo, 

que es un muro de sillería más trabajado. La entrada 

serían dos muros como las típicas puertas con arco 

de punto, un torreón, y sería un acceso cejado, 

cualquiera que querría entrar al castillo no conseguiría 

salir, estaría vigilado en todo momento en esa zona 

de acceso. 

Urremendi: ¿En que proceso de investigación se 

encuentra actualmente? 

Mikel Neira: En Ereñozar hemos desarrollado varias 

fases de investigación, desde el estudio del origen 

del yacimiento, hasta el estudio de la población y sus 

patologías, o las características especiales de los 

enterramientos. 

30 URREMENDi 

Ereñozarren lantzen punta ugari aurkitu 

dira batutako materialaren artean.

Erdi Aroko gazleuagaz batera nekropolisaren 

aurkikuntza da oso baliogarria Ereñozarren. 

Actualmente estoy estudiando el origen del castillo, 

las diferentes fases constructivas. A pesar de ser un 

castillo tiene diferentes fases constructivas, si 

finalmente se corrobora que el muro es del siglo 5º, 

estaríamos hablando de que en 900 años ese castillo 

ha ido funcionando en diferentes fases. 

Algo en lo que quiero profundizar es en la posible 

existencia de la iglesia medieval. Ya el topónimo de 

San Miguel de Erencho está y significa que ya 

anteriormente existía San Miguel y no hemos 

encontrado nada de la iglesia, del edificio del templo 

religioso. 

Urremendi: ¿Qué supone la colaboración de los 

Campos de Trabajo promovidos desde el 

Ayuntamiento de Ereño y el Gazte Plana de 

Busturialdea? 

Mikel Neira: Creo que es muy importante también 

la formación de los chavales en el mundo científico 


Mikel Neira arkeologoa Ereñozarreko 

aztarnategian lanean. 

y pretendemos crear otro grupo de trabajo en el año 

2011. En este sentido, los campos de trabajo o 

auzolandegiak contribuyen a dar a conocer el 

yacimiento y el propio entorno, además de acercar a 

los jóvenes al mundo de la arqueología. 

Urremendi: ¿Cuales son sus propuesta de futuro 

para esta excavación? 

Mikel Neira: Dado el interés planteo continuar con 

la excavación y con la investigación. Sería interesante 

que la gente pueda entrar al castillo, habilitarlo de 

tal manera que se pueda entrar por la puerta, por la 

torre de flanqueo, con una serie de pasarelas, etc. 

Incentivar no solo la subida natural y las vistas que 

ya de por sí tiene Ereñozar, sino también el propio 

yacimiento. Para eso hace falta conseguir 

financiación. 

URREMENDi 31

ZER EGIN eta NORA JOAN 

Gastronomía 

RESTAURANTE ARITA-BERRI: “LA CALIDAD EN 

LA COCINA Y UN SERVICIO PROFESIONAL 

SON NUESTRA MEJOR PROPAGANDA”. 

Llegar hasta el Arita-Berri puede resultar difícil para quien no lo conozca, pero las buenas críticas tienen más 

fuerza que una localización complicada. Situado en Ereño, en un lugar tranquilo en medio de la naturaleza, sus 

amplias instalaciones y la garantía de una comida de calidad son las marcas de la casa. 

La idea original por la que surgió el Jatetxe Arita-Berri 

dista mucho de la realidad. Su propietario, Juan 

Ignacio Lariz, pensó en dejar su profesión de 

camionero para montar una pollería, compró incluso 

toda la maquinaria para ello, pero una vez montado 

el comedor del restaurante les pidieron celebrar una 

boda. Pensaron que era algo ocasional, pero luego 

llegaron más bodas y finalmente Juan Ignacio vendió 

toda la maquinaria de la pollería sin haberla estrenado. 

Las bodas marcaron, sin buscarlo, el comienzo del 

Jatetxe Arita-Berri, que ahora se ha convertido en un 

referente en cuanto a banquetes nupciales, 

comuniones y bautizos. Poca gente quedará en la 

comarca de Busturialdea-Urdaibai que no haya 

celebrado algún acontecimiento familiar en el 

Arita-Berri. 

32 URREMENDi 

Juan Ignacio Lariz. Propietario del restaurante Arita-Berri. 

Está situado en el Barrio Basetxetas de Ereño, en la 

carretera dirección Lekeitio, en un paraje tranquilo y 

silencioso. Éste es uno de sus puntos fuertes, a pesar 

de que hace 22 años, cuando su propietario apostó 

por esta idea, todos lo tomaron por loco. “Ahora lo 

que la gente busca es la tranquilidad, poder aparcar sin 

problema, y los que tienen niños, que puedan salir a 

jugar en un espacio seguro”, explica Juan Ignacio. 

Un baserri familiar reconvertido en restaurante, un 

entorno privilegiado y un enorme aparcamiento es 

lo primero que nos encontramos, pero si vamos al 

interior nos sorprenden dos enormes comedores 

capaces de acoger, cada uno de ellos, a más de 200 

comensales, lo que les permite atender hasta dos 

banquetes nupciales con un total de 400 invitados.

Magrét de pato a la miel y vinagre de modena. 

El récord del Arita-Berri está en 615 personas, pero 

aclara Juan Ignacio que fue la comida de una 

asociación, para la que se colocaron mesas corridas 

y se elaboró un menú relativamente sencillo. Otra 

cosa son las bodas, porque los menús para este tipo 

de celebraciones son más elaborados. 

El restaurante cuenta también con un pequeño 

comedor en el que se sirve a la carta. Un espacio en 

el que los fines de semana han logrado un porcentaje 

de clientela fiel que apuesta por la calidad. “Aquí todos 

los productos son de primera, todo es fresco. Apostamos 

por la calidad tanto para los menús de boda como para 

la carta, no hay distinciones y eso la gente lo sabe. 

Trabajamos bien tanto las carnes como el pescado. Las 

brasas son nuestra especialidad y los postres son 

caseros”, dice Juan Ignacio. 

El boca a boca ha sido la principal propaganda de 

este restaurante. Apostar por la calidad y las buenas 

raciones hace que la gente quiera repetir y nunca 

hemos tenido una queja. Juan Ignacio alaba la 

profesionalidad del servicio. Cuenta con cinco 

personas en la cocina, seis camareras fijas, hasta 18 

cuando hay bodas y dos personas más en la barra. 

“Es gente de aquí, profesionales que saben trabajar y 

atender a la gente, con dos cocineros que antes han 

trabajado en importantes restaurantes”. Para Juan 


Gastronomía 

Ignacio contar con gente de confianza 

es importante porque uno de los 

problemas que tuvo en sus comienzos 

fue precisamente, encontrar buenos 

profesionales. Se siente orgulloso de 

su negocio porque es algo que ha 

creado con sus propias manos, él junto 

a un amigo ya jubilado hizo gran parte 

de la obra que convirtió el baserri 

familiar en un restaurante, obras que 

realizaba los fines de semana, cuando 

aparcaba el camión. Mucho trabajo y 

mucho dinero invertido en un negocio 

en el que todavía él lleva las riendas, 

aunque en un futuro lo hará su hijo, el 

responsable de los espléndidos jardines 

que rodean el restaurante. “Incluso 

novios que no celebran el banquete con 

nosotros nos han pedido permiso para 

hacerse las fotos en nuestros jardines”. 

ARITA-BERRI JATETXEA 

Barrio Basetxetas, 23 

EREÑO 

Teléfono: (94) 625.65.43 

Mousse de queso fresco y coulis de frutas del bosque. 

URREMENDi 33


Gastronomía 

TACO DE PULPO A LA BRASA SOBRE RAGOUT DE 

SETAS E IBÉRICOS 

INGREDIENTES 

Pulpo (se puede comprar una pata) 

25 gr. de jamón ibérico y lomo ibérico 

50 gr. de setas variadas 

cebolla 

jugo de carne 

1 patata 

pimentón dulce 

150 gr. de azucar 

agua 

PREPARACIÓN 

Cocer un pulpo en agua hirviendo con una cebolla durante 30 minutos (se puede comprar una pata de 

pulpo cocida). Para el ragout pochamos con 2 ó 3 cucharadas de aceite de oliva la cebolla picada muy 

pequeña y salteamos unas setas variadas junto con los ibéricos cortados en juliana. A continuación 

añadimos 1dl de jugo o fondo de carne. Ponemos la pata de pulpo a la brasa 2 minutos por cada lado, 

llego la fileteamos y la ponemos sobre una patata en lonchas y lo salseamos con el ragout de setas e 

ibéricos. Luego decoramos el plato con un sirope de pimentón. Para el sirope disolvemos una cuchara 

de pimentón dulce con un poco de agua, luego con 150gr de azúcar y 4 cucharadas de agua hacemos 

un jarabe espeso al que le añadimos el pimentón previamente disuelto, hervimos todo y 

dejamos enfriar. 

Sprilur, S.A. 

Bizkaiko Foru Aldundia 

Busturialdeko Udaletxeak 

Ajangizko Udala 

Arratzuko Udala 

Bermeoko Udala 

Busturiako Udala 

Eako Udala 

Elantxobeko Udala 

Ereñoko Udala 

Errigoitiko Udala 

Foruko Udala 

34 URREMENDi 

PROMOTOREAK 

Gautegiz Arteagako Udala 

Gernika-Lumoko Udala 

Ibarrangeluko Udala 

Kortezubiko Udala 

Mendatako Udala 

Morgako Udala 

Mundakako Udala 

Muruetako Udala 

Muxikako Udala 

Nabarnizko Udala 

Sukarrietako Udala Goiko Ibarra, 32 1º 

48.300 GERNIKA-LUMO 

Bizkaia 

Tel: 94 625 68 09 

Faxa: 94 625 50 12

PIMIENTO DE GERNIKA 

El pimiento de Gernika es uno de los primeros 

productos que obtuvo el distintivo Eusko Label; eso 

fue en Junio de 1.993. Desde entonces la evolución 

de este producto ha sido muy positiva. Un dato que 

refleja esta evolución: en 1.993 se comercializaron 

77.000 docenas de pimientos y el 2009 más de 

460.000. 

La producción tradicional del pimiento es estacional, 

de mayo a octubre, sujeta a las condiciones 

meteorológicas, las cuales determinan su volumen y 

calidad. 

Estos últimos años el pimiento de Gernika ha pasado 

de ser un producto que prácticamente sólo se conocía 

en Bizkaia a comerzilizarse en toda Euskadi e incluso 

fuera de territorio vasco. El año pasado el 70% del 

pimiento se vendió en Euskadi y el 30 % en el estado 

Español, sobre todo en Madrid y Barcelona, y 

restaurantes de prestigio. 

La gran aceptación que está alcanzando el producto 

en el mercado, está favoreciendo la picaresca y el 

fraude, ya que se utilizan menciones similares a las 

registradas por la Fundación Kalitatea, en algunos 

casos incluso las mismas y se intenta confundir a los 

consumidores con nombres vascos. Se trae producto 

de fuera, sobre todo de Marruecos (de peor calidad) 

y se vende como sí fuera del País Vasco. Ante esta 

situación, solo la etiqueta de Eusko Label nos puede 

garantizar que el producto que compramos es el 


verdadero pimiento de Gernika. Y es que sólo el 

auténtico Pimiento de Gernika lleva el símbolo de 

Eusko Label. Aprender a reconocerlo es sencillo: se 

vende siempre envasado en bandejas transparentes 

y lleva una etiqueta con el sello Eusko Label que lo 

identifica y garantiza su alta calidad. 

El pimiento de Gernika con Eusko Label es un 

pimiento de variedades autóctonas que sólo se 

producen en las zonas de clima atlántico de la CAPV 

y cuya época de recolección es de mayo a octubre. 

Se caracteriza por su pequeña longitud, su minúsculo 

pedúnculo estrecho y alargado y su color verde 

intermedio. Una de las cualidades más apreciables 

es su carne fina y que su piel no presenta pergamino, 

es decir, no se nota al paladar. 

KALITATEA FUNDAZIOA

MUNDUTIK ZEHAR Antonio Pou 

ENSOÑACIÓN POSIBLE 

Suena el despertador y los sueños se interrumpen 

bruscamente. Una ducha, o quizá un simple lavado 

de cara, un café y ya estamos preparados para vivir, 

un día más; bien despiertos y atentos a la 

realidad de cada día... pero, ¿eso es realmente así? 

Los estudios indican que, para la mayoría de nosotros, 

las tres cuartas partes de ese tiempo que suponemos 

estamos completamente despiertos, nos lo pasamos 

en ensoñación, es decir, en un estado no demasiado 

diferente del que tenemos cuando estamos 

durmiendo. ?La vida es sueño?, decía Calderón, y 

parece que no andaba muy desencaminado. 

Ensoñamos en esos pequeños fragmentos de tiempo 

que, mientras vamos conduciendo, trabajando, 

comiendo, hablando con otra persona, la mente 

deja de atender y se dedica a divagar, a imaginar, a 

construir discursos mentales, a rebatir argumentos 

imaginarios. ?Oye, ¿me estás escuchando?? ? ¿Qué? 

Sí, sí, claro, cómo no... 

Mientras ensoñamos no percibimos el paso del 

tiempo y por eso nos parece que seguimos atentos... 

hasta que nos sorprende ese coche que 

se nos viene encima. Luego te recriminas por no 

haber estado alerta, pero la cosa no tiene nada de 

raro, es así como nos ha hecho la Naturaleza; somos 

máquinas de imaginar y esa misma capacidad de 

fantasear es la que ha permitido el desarrollo 

actual. 

La vía del menor esfuerzo es la 

ensoñación. Si queremos estar 

despiertos hace falta un esfuerzo 

consciente para alargar los 

momentos en los que sí 

estamos atentos a la realidad 

que nos rodea. Es 

precisamente en esos 

momentos de lucidez 

cuando de verdad nos 

damos cuenta de que 

estamos vivos. Quizá 

36 URREMENDi 

esa sea una de las razones por la que nos arrimamos 

al riesgo, porque en esos momentos la mente se afila: 

estamos realmente despiertos. 

De alguna manera sabemos que la ensoñación nos 

deja desprotegidos ante los peligros y buscamos 

refugio en lo colectivo, en la suposición de que alguien 

estará alerta... pero quizá eso sea mucho suponer. 

Así, ensoñando, desaparecen de nuestra atención, 

individual y colectiva, aspectos esenciales de la 

realidad. 

El otro día volví a mirar las cifras del crecimiento de 

la población mundial. Varias páginas de Internet las 

proporcionan, actualizadas al segundo. 

Evidentemente es solo una fórmula, porque nadie 

lleva la cuenta real con tanto detalle, pero en todo 

caso es seguro que ya hemos superado los 6.800 

millones de personas.

Las cifras en sí mismas dicen poco, pero si las ponemos 

en perspectiva la cosa cambia: desperté cuando me 

di cuenta que, en poco más de cuatro años, la 

población mundial ha crecido en la misma cantidad 

de habitantes que tienen los Estados Unidos. Desperté 

de nuevo cuando me percaté que la Tierra pare una 

población equivalente a la de nuestro Estado, cada 

nueve meses. 

Dormimos cuando creemos que el mundo en el que 

transcurre nuestra vida cotidiana sigue siendo el 

mismo de siempre. Dormimos cuando creemos 

que la superpoblación es sólo un problema de los 

países en vías de desarrollo. Mientras nosotros 

dormimos, ellos crecen... y crecen y no pasará mucho 

tiempo antes de que sintamos directamente sus 

consecuencias: en la accesibilidad a los recursos 

básicos, en la competitividad de sus mercados. 

MUNDUTIK ZEHAR 

Necesitamos despertar ya. Dejemos de jugar a 

asustarnos con los problemas políticos y ambientales 

que nos inundan desde los medios y que han 

conseguido impregnar nuestros sueños. Si 

despertásemos veríamos que hay otros temas más 

acuciantes, más reales, a más corto plazo. 

Necesitamos reforzar, ahora que todavía vivimos en 

la época de las vacas gordas, las estructuras 

productivas rurales e industriales, compaginándolas 

inteligentemente con la conservación y adecuación 

de nuestro patrimonio natural. Si despertamos, 

veremos que hay que dejar de hablar de crecimiento 

sostenido, incluso del tan publicitado desarrollo 

sostenible. Lo único que nos queda por delante es el 

Desarrollo Posible. 

http://www.poodwaddle.com/worldclock.swf 

URREMENDi 37

PERTSONAIA 

Jose Ramón Laskurain "Motriko" 

“MOTRIKO” 

LAIDA ETA MUNDAKAKO ITSAS ZUBIA 

Jose Ramon Laskurain "Motrikoren" historia geure 

kostaldeari lotuta dago. Busturialdeko udak ez ziren 

udak izango Mundakatik Laidara eta Laidatik 

Sukarrietara jendez beteta joian “Ondar Alai” itsasontzi 

barik. 81 urte beteta, eta ondiño bizkor, “Motriko”k 

itsasaldiak gomutatzen dauz, laburrak baina istorioz 

beteak, historia egiten daben uhara itsasoan. 

Bere aitxitxe, Eugenio Laskurain Atxurra, motrikuarra 

zan eta hortik datortso ezizena, baina harro dago 

mundakarra izateaz. 14 urtegaz itsasontzi haundi 

baten hasi zan zerbitzari. Itsasoko gizonen bizitzaz 

gogaituta, lemari buelta osoa emon, eta orain dala 

40 urte Mundakako itsasadarraren alde biak lotzen 

ebazan bidaiari-txalupea, “gasolinoa”, ipini eban 

martxan. "3 biaje luze egin nebazan Konpainian eta 

neure kontramaisuari esan neutson: Vizente, ez nator 

gehiago, Mundakatik Laidarako pasadorea hartuko 

dot. Baina zu atrapata zagoz! Hemen irabazten dan 

diruagaz!- esan eustan berak- Nire erantzuna izan zan 

diruak ez dauela egiten zoriontasuna" gomutaten da 

"Motriko". 

Bigarren enbarkazino bat erosi eban Motrikok, 

Aterpe Alai, pasajero gehiago eroan ahal izateko. 

38 URREMENDi

Jose Ramon Laskurain "Motriko". 

El mundakarra José Ramón 

Laskurain "Motriko" ha 

dedicado media vida a ser el 

puente de conexión marítimo 

entre Mundaka y Laida. A bordo 

de su "gasolino" ha llevado a la 

playa a infinidad de vecinos de 

Busturialdea y veraneantes 

durante sus 37 años de 

singladura. Incansable, 

“Motriko”, a sus 81 años de edad 

recuerda con nostalgia aquellos 

años de travesías marinas, 

cortas pero travesías, que dejan 

una estela de anécdotas que 

hacen historia. 

PERTSONAIA 


Gernika-Lumoko alkate zan Jose Ramon Azkunaren laguntasuna be 

ez dauko ahazteko, Bizkaiko Foru Aldundiagaz hartuemonetan jarri 

eta 500.000 pezetako diru-laguntzea lortu eutson itsasontzia erosteko, 

hamar urteko maileguaz. Azkenean, "Ondar Alai" 1970ean itsasoratu 

zan bere kolore gorri-urdin-zuriekaz, Mundaka eta Laidako 

hondartzaren arteko joan-etorria 40 urtetan egingo ebala jakin barik. 

Besapean Barruko Trafikorako Patroi titulua ebala piztu eban "Motrikok" 

enbarkazinoaren motorra; hasierako urteetan jendea gainezka euki 

eban."Bigarren embarkazino bat erosi genduan 1980an, hau geure 

diruagaz, "Aterpe Alai" izena jarri neutson. Barku hau 2 milioi pezetatik 

gora kosta zan. Bi embarkazino martxan izan genduzan, Mundaka-Laida- 

Sukarrieta ibilbidea egiteko, horretarako seme-alaben laguntza izaten 

neban", diño "Motrikok". 

Busturialdean herritar eta udatiar gitxi izango dira nonoiz “gasolinoa”ri 

itxaron ez deutsenak, moilan edo hondartzan bertan; batez be, 

Mundakan, Sukarrietan eta Laidan. 

Gomutan dogu boltsaz eta toilaz beteta, bidaiariak karelean jezarrita 

ibilten ziran irudia. Senargai, lagun eta familia osoak euki dabe kapitain 

egun baten bada be, "Motriko". "37 urtetan ez dogu euki ezbehar 

nabarmenik. Jendeari kontue eukiten eutsogun eta, norbait ezezaguna 

ikustean, hemengoek uger egiten bazekiten eta, edo umeak eskinetan 

ikusi ezkero, atzerantz joateko esaten eutsogun", kontetan deusku. Izan 

be, inoz ez ebezan estreinatu kabina gaineko salbamendu-jakak. 

"Bakarrik baten izan gendun ezbehar bat. Andra lodi bat zan eta ranpatik 


Herritar eta udatiar gitxi izango dira nonoiz gasolinoari 

itxaron ez deutsenak, moilan edo hondartzan bertan. 

URREMENDi 39

PERTSONAIA 



sartu ahal izateko barkuari buelta emoten nengoela, 

bera leku txarretik sartu zan eta izterra apurtu", 

gomutaten da. 

Txangoak be egiten ebazan umeekaz edo urte guztian 

behar eben herritarrak pasatzen ebazan alderdi 

batetik bestera, baina denboreak aurrera egin ahala 

"gasolino"a udarako geratu zen. 

Negozio honexeri emon eutson bere bizia "Motriko"k 

eta anekdota asko dauko, irribarretsu dinosku: "Euskal 

Herriko jilgerorik onenak atrapatzen ziren Laga 

mandatik eta geure embarkazinoan pasaten ziren 

txoriak hartzeko bermeotar batzuk kaiola eta guzti 

Mundakatik. Egun baten berandu zan eta harek agertu 

ez Laidan.. Ni Mundakarantz irten nintzen eta halako 

baten errepidetik agertzen dira alkondarak palo baten 

ipinite, bandera modura, neu abisetako... Buelta eman 

neban eta harek bai etorten ziren kargata, baina ez 

jilgerokaz, eurek kargata petroleoagaz..." 

Guillermo eta Romualdok, bere aurrekoek, errekearen 

kanalean bidaiariak zeharkatzeko, itsasontziari lotuta 

idiak eta eroaten ebezela Laidatik hiltegira 

gomutatzen da "Motriko"s eta inoz zekorren bat be 

eskapatu jakela. "Guillermo eta Romualdo, nire lagunak 

ziren eta ikaratuta geratu ziren geure barkuaren 

erreztasunekaz. Geureak motor potentea eukan eta 

pasajeroak bajatu eta igoteko martxan egiten gendun, 

harera bajatu barik." 

"Motriko"k neguan San Antonion utzi txalupea eta 

arrantzan egiten eban. Ze ezin zan bizi urte osoan 

hiru hilabetean irabazitakoagaz. "Irailean hasten 

40 URREMENDi 

1970an jarri zan martxan gasolino izenagaz 

ezagutu dogun enbarkazinoa, 

Laidatik Mundakara eta Sukarrietara joatekoa. 

nintzen bisigutan, lebatzetan... Arrantzatik jubila 

nintzen 62-63 urtegaz, baina itsasoan, txipiroietan eta 

lupinetan, pasadan urterarte ibili naz". 

"Gasolino"a martxan ibili zan 40 urteetan, eguraldia 

baino ez dau geratu, ze eguraldi zatarragaz ezin zan 

arriskatu bidaiariak eroatera "sarritan eguraldi txarra 

etorri arratsaldean eta Laidatik bueltan mundakarrak 

Pedernaleseko entsenadan itxi eta handik oinez etorten 

ziren". 

"Motriko"k Laida bestelakoa zanean gomutatzen dau, 

kaioek hondarreko bokadilo zatiak jaten ebezanekoa, 

hondartzatik aldeten azkenak ziranak eroaten 

ebazanekoa. "Motriko"k negozioa orain dala 3 urte 

zarratu eban, 78 urtegaz "orain lantzean behin 

atunetan joaten naz, baina hori deskantsue da, irten 

itxasora eta hamaiketakoa jan, ardautxua edan...” 

diño.

ITSASMENDIKOI - CURSO 2010-11 


LA DEMANDA DE FORMACIÓN EN EL SECTOR PRIMARIO 

AUMENTA UN 15% RESPECTO A 2009 

De los 440 matriculados, 274 han 

optado por los ciclos formativos agrarios 

de Itsasmendikoi (IMK) y 166 por la oferta 

formativa marítimo-pesquera de IMK 

Pasaia y su centro asociado Antiguako 

Ama Arrantza Ikastetxea de Ondarroa. 

Los ciclos agrarios han registrado un 

12,3% más de matriculaciones que el 

curso pasado y los marítimo-pesqueros 

un 19,4% más. 

Cabe destacar el incremento de las 

matriculaciones registradas en Bizkaia, 

un 17,4% más que el curso pasado entre 

los centros de Derio y Ondarroa. 

El nuevo curso 2010-11 de Itsasmendikoi (IMK) ha comenzado 

con cifras positivas que reflejan un considerable incremento 

del número de matriculaciones en todos sus centros y el 

Antiguako Ama Arrantza Ikastetxea de Ondarroa, asociado a 

IMK. En total son 440 alumnos y alumnas los inscritos este 

año en los ciclos formativos de grado medio y superior de la 

entidad pública dependiente del departamento de Medio 

Ambiente, Planificación Territorial, Agricultura y Pesca del 

Gobierno Vasco, un 14,9% más que el curso 2009-10, que 

contó con 383 matriculados. 

En el acto de presentación del curso en IMK, Pilar Unzalu, 

Consejera de Medio Ambiente, Planificación Territorial, 

Agricultura y Pesca, mostró su satisfacción por las cifras de 

matriculación obtenidas este año y aseguró que desde el 

departamento “vamos a poner todo nuestro esfuerzo en 

aportar nuevos elementos de valor y de innovación para 

aprovechar la recuperación económica que ya empieza a 

vislumbrarse y contribuir a medio plazo a dar un importante 

salto cualitativo en la modernización y valorización del sector”. 

Asimismo, añadió que el Ejecutivo vasco va a “trabajar 

firmemente en la búsqueda de la creación de empleo, riqueza, 

y productos de calidad en el sector agrario y marítimo 

pesquero. Vamos a continuar avanzando en la progresiva 

mejora de nuestros profesionales y en la innovación y 

modernización de todo el sector primario en general”. 

Los centros formativos de IMK y Antiguako Ama Arrantza 

Ikastetxea ofrecerán este curso un total de ocho ciclos de 

grado medio y cinco de grado superior relacionados con 

actividades tanto agrarias como marítimo-pesqueras. Entre 

otros cursos se ofertan, jardinería, producción agroecológica, 

explotaciones agrícolas intensivas, gestión y organización de 

recursos naturales paisajísticos, operación, control y 

mantenimiento de maquinaria e instalaciones del buque o 

Pesca y transporte marítimo. 

Los alumnos que participen en estos ciclos podrán beneficiarse 

de convenios de prácticas con más de 400 empresas, además 

de convenios de cooperación internacional y programas de 

intercambio que favorecen la realización de prácticas en el 

extranjero. Itsasmendikoi ofrece también un servicio de bolsa 

de trabajo que apoya la vía del empleo por cuenta ajena y 

que realiza una labor de intermediación con las empresas del 

sector. Asimismo, IMK apoya a los promotores interesados en 

la creación de su empresa mediante los programas GEROA y 

GazteNEK. 

ITSASMENDIKOI

KULTURAREN ARITIK 

TABERNAS MUNICIPALES Y PARTICULARES EN EL 

SIGLO XX 

Con el tiempo, el monopolio que los ayuntamientos ejercían sobre la apertura de tabernas fue cediendo, debido 

en parte a las nuevas condiciones económicas y políticas en nuestro territorio. Poco a poco van desapareciendo 

las aduanas entre las anteiglesias y las villas. Se liberaliza la economía y ello incluye la comercialización de bebidas 

alcohólicas. En consecuencia, la red de tabernas sufrirá una transformación y surgirán tabernas particulares por 

toda la geografía de la comarca. 

Bien entrados en el siglo XX proliferaron las tabernas 

en los enclaves rurales. Los efectos destructores del 

bombardeo de Gernika también debieron de influir 

en este aumento de establecimientos en los pueblos 

de alrededor. Al quedar destruido el centro urbano 

y comercial de referencia de la comarca, la red de 

abastecimiento se transformó y se hizo mas cercana 

con la aparición de estas tabernas y abacerías que 

daban respuesta a las necesidades diarias de 

avituallamiento de los vecinos. 

En los años de posguerra y hacia la década de 1950 

tenemos las siguientes: Muxika/ En Areatza las de 

Sardui y Fuenterrabia. En Astelarra la venta de 

Cayetano, Taberna-zarra y la de Zatortza o Amonane. 

En el Kurtzero Taberna-barri y la de Martitxone. Y en 

Ugarte, la de Barandiaran y la de Kimera de Jose Mª 

Oar Arteta. Zugaztieta/ La taberna de la estación 

de Basilio Irazabal, las de Germán Aldana, Ignacio 

Etxeandia, Eugenio Elguren, Erripe y la herriko-etxea 

de Pontxio. Urrutxua/ Tabernazar en el mismo cruce 

y haciendo frontera con Mendata. Ibarruri/ la de 

Etxeandi de los Zugazti, la de German y la de Bikandi. 

que era del ayuntamiento. Ajuría/ La taberna de 

Etxebarri. Al cerrar se abrió otra, la de Beiti. 

Gorozika/ La taberna de Aldana y la de Ageda. 

Murueta/ La taberna de Santi en el barrio de 

Eleizalde. La de Torre-barri (frente al actual Kaminoko). 

La taberna de Txitxine en el limite con Busturia, hacia 

Paresi. Kortezubi/ La de Barrutia, la de Gane, la del 

Kurtzero de los Larrinaga, y la taberna de Simona en 

Eleizalde. Arratzu/ La herriko-taberna del 

ayuntamiento, regentada por Toribio Badiola, la de 

Arretxe, La taberna del sacristán junto a la Iglesia de 

Santo Tomás, la de Bitoriano Mestaritua, la de Torrena 

de Belendiz, otra en el barrio de Uharka, la de Olesko, 

y Taberna-barri, sita en el puente sobre el río Golako. 

42 URREMENDi 

Nabarnizko Aboitiz Taberna. 

Nabarniz/ La herriko-taberna del ayuntamiento, la 

de Ruperto, la de Paxio, la de Aboitiz y el estanco a 

la entrada del barrio de Eleizalde. Errigoiti/ Tabernazarra 

(actual consultorio médico), la taberna de Zelaia, 

la taberna de Petra en el Kurtzero,otra regentada por 

Pedro Otazua. En Eleizalde la antigua taberna en el 

caserío contiguo a la Iglesia y la taberna de Potin. En 

Olabarri la taberna de Luis Elguezabal. Y otra en 

Sanllabante. Forua/ La taberna de Kantale. la antigua 

taberna de Torre-barri, la herriko-taberna o Behekotaberna 

(actual barnetegi de AEK). Otra en Karabixe 

regentada por Pedro Agirre. Pudo haber alguna otra 

taberna en Landaberde. Mendata/ en Eleizalde, 

Menpe, Eskolene y Taberna-barri. En Albiz la de Zeleta. 

En Urrutxua Behekotaberna o Paradora. En Marmiz 

el caserío del mismo nombre, caserío Taberna. Y en 

la carretera hacia Arrazua la taberna de Zarrabenta y 

la del caserío Olan. Ereño/ la taberna de Atxoste y 

al lado la de Begoña Aldamizetxebarria y su marido 

Enrike Aldekoa. En Eleizalde, la de Bonifacio Aldamiz

y la de Antonio Urrutia. Había otra taberna en el barrio 

Gabika. Ajangiz/ En Eleizalde la taberna de Intxausti 

y la de Miren. En Rentería la de Goiritxu. 

Arteaga/ La herriko-taberna del ayuntamiento, la 

taberna de Juanita Mingolarra, la de Oraiko. En 

Muruetagane la regentada por Ageda Olabarrieta. La 

taberna de Begoña en crucero. La de Zendokiz de 

Luisa Mingolarra. Y otra en Islas, en el caserío Larratxu. 

Kanala/ La taberna Denda-barri de Rufina y otra en 

el caserío Loontzane. Ibarrangelu/ En la zona de 

Ibina las tabernas de Josefina, Mertxe y Valentina. En 

Ibaeta las de Begoña y Petra. Junto a la Iglesia: las de 

León Sangroniz, Valentín Zarandona, Pedro Uribarri 

y Vicente Beotegi. Camino de Laga, la taberna sita en 

el caserío Lastarrin de Cesareo Iza. En Arboliz la de 

Dimas. En Akorda las de Naberan y la de Benjamín. Y 

en Laida dos tabernas más, una de ellas de titularidad 

municipal. 

LAS ABACERÍAS 

La mayoría de las tabernas cumplían también 

funciones de tienda o abacería que también estaban 

sujetas a arriendo en pública subasta y los productos 

que se expendían en ellas estaban sujetas a arbitrios 

(sobre todo aguardientes, aceite y bacalao). 

Por mencionar algunos de estos establecimientos 

tenemos abacerías instaladas en Busturia desde el 


siglo XVIII. Concretamente dos, una en el barrio de 

Altamira y otra en Axpe. En Ibarrangelua y Elantxobe 

hay ingresos en las arcas municipales por arriendo 

de abacerías desde 1734. En estas mismas localidades, 

anterior a 1792, disponían de abacerías en Ibaeta y 

en Elantxobe, pero el aumento de la población 

favoreció la creación de una nueva para dar respuesta 

a la creciente demanda. 

Mendatako Menpe taberna. 

En los años de la posguerra surgen tiendas de este 

género en zonas rurales que se conocen por estancos. 

En Nabarniz había uno a la entrada del barrio Eleizalde. 

En Errigoiti el estanco de Zelaia que estaba en la 

misma plaza de la villa antes de la guerra, y que al 

final de esta hubo de trasladar su negocio al barrio 

de Olabarri. De estanco disponían también en el 

barrio de Areatza de Muxika y en Zugaztieta a cargo 

de Tomás Baraiazarra. En Kanala había una tiendaestanco 

en el caserío Ibieta. Otras abacerías de la 

época: en Ereño la de Mentxaka en Eleizalde y la de 

Jose Ugarriza; en el Kurtzero de Muxika la tienda de 

Venta-Barri de Genara. En Islas, en el caserío Uribitarte. 

En Zendokiz la tienda de Txope-benta. Y en Arteaga 

la de Julia, junto a la plaza. 

TABERNAS-FIELATO 

Los fielatos eran una especie de aduana que se 

situaba, por definición, en los límites de las 


URREMENDi 43



anteiglesias o villas o en su caso a la entrada del 

núcleo poblacional. En dicho local se realizaba el 

pago de sisas y tributos por el acarreo y compraventa 

de bienes de consumo. 

La denominación de fielato le viene directamente del 

nombre que designaba en las anteiglesias a los cargos 

municipales responsables de la administración del 

erario publico: los Fieles Regidores. Estos disponían 

de un local para el control de las mercancías sujetas 

a impuestos y en consecuencia la casa, la taberna, o 

el local tomaba por derivación el nombre de fielato. 

Algunos de estos fielatos se han mantenido hasta 

tiempos recientes bien entrado el siglo XX. Tenemos 

un fielato de Arrazua en la taberna de Olesko, 

haciendo frontera con Ajangiz, fundado en los años 

previos a la Guerra Civil. El de Taberna-barri, cuyo 

edificio aún se mantiene en pie junto al puente del 

río Golako. El fielato de la taberna de Barrutia, entre 

Arrazua y Kortezubi. Y el fielato de Rentería en los 

límites entre Ajangiz y Gernika-Lumo. Este fielato 

estaba junto a la taberna de Goiritxu y alli se situaba 

el Fiel para cobrar los tributos, junto a una verja y una 

cadena que hacían las veces de barrera aduanera. 

Incluso la casa adyacente tomó por derivación el 

nombre de “Kateko”, la casa de la cadena. En la frontera 

entre Ajangiz y Mendata tenemos otro fielato en el 

caserío Taberna de Marmiz. 

En Muxika tenemos tres fielatos en los extremos de 

su territorio. Uno en el barrio de Urrutxua que hace 

frontera con Mendata. El Fielato estaba situado en la 

taberna de Tabernazar y allí mismo se controlaba el 

género que llegaba principalmente de Durango. El 

otro fielato se ubicaba en el barrio Kurtzero en la 

taberna Taberna-barri. El tercero se ubicaba en 

Zugaztieta, generalmente en la taberna de Pontxio. 

En el límite entre Forua y Gernika-Lumo nos quedan 

restos de otro fielato propiedad de Forua. 

Concretamente en las ruinas de una casa situada justo 

frente al actual asador de Landaverde. 

En Errigoiti el Fiel responsable de estas tareas no tenía 

un local fijo para etas labores y ejercia sus funciones 

en el mismo límite entre Errigoiti y Gernika-Lumo, en 

la carretera que conecta ambas poblaciones y justo 

al lado del caserío Marraka. 

URREMENDi 44 

Oleskoko taberna, Arratzun. 

Los fielatos también han dejado huella en la 

toponimia de nuestra comarca. En Bermeo tenemos 

la Plazuela del Fielato. Esta plazuela está situada junto 

a una de los antiguos portales de entrada al casco 

histórico de la villa de Bermeo y toma su nombre de 

la oficina del Fiel Regidor sita en el mismo lugar. Esta 

plazuela es también conocida popularmente como 

“de los burros”, pues la mayoría de los lugareños que 

acudían a dicho lugar para hacer efectivos los pagos 

llegaban en burro, ocupando con estos animales 

prácticamente toda la calle. 

EL AMBIENTE DE LAS TABERNAS 

Estas tabernas eran prácticamente el único lugar de 

encuentro y ocio de los vecinos de estas barriadas. 

Allí se juntaban para hablar, jugar a cartas, celebrar 

sus fiestas, etc. Los mostradores estaban siempre 

presididos por grandes saragis (pellejos de vino), 

dispuestos a ser vaciados en sucesivas e infinitas 

rondas, a las que mutuamente se invitaban los 

lugareños en un ambiente muy familiar. 

Con tal trasiego no era de extrañar que en ocasiones 

las libaciones hicieran algunos estragos en la clientela 

y los ánimos se exaltaran. Hasta tal punto llegaron 

los alborotos que en algunos casos se llegó la prohibir 

los juegos de naipes, dados, bolos y de cualquier 

índole en estos establecimientos (según una 

ordenanza del Señorío de 1774), pues eran uno de 

los motivos que con mayor frecuencia provocaban 

pendencias entre la clientela. 

Alberto Zarrabeitia Bengoa. 

Gernikazarra historia taldea.

GERNIKA OFF-ROAD taldea aurtengo 

denboraldiaren amaiera iritsi da eta ohikoa den legez 

une honetan balantzea egitea da tokatzen dena. 

Zentsu honetan aipatu behar da taldeko ordezkariak 

pozik daudela pilotuek lortutako emaitzekin, ez 

bakarrik zenbait kasutan posizio oso onak lortu 

direlako baizik eta aurten ere, krisia medio izan bada 

ere, GOR Sport-ek berriz Euskadi mailan gidari gehien 

dituen taldea bezala kokatzea lortu duelako. Guztira 

46 pilotuk hartu dute parte konpetizio ezberdinetan. 

Aipatzekoa da horien artean adibidez Asier Alzolak 

egindako ibilbidea Enduro eta Cross-Country 

modalitateetan. Baita azpimarratzekoa da taldeko 

txikienek izan duten eboluzioa tartean Alex Olaeta, 

Oier Lavin edota Unai Rementeria. Beste alde batetik 

Jose Ojanguren gernikarra ere nagusi izan da 

klasikoen mailan motokrosean. 

Estatu zein nazioarte mailan aipatzekoa da 

Jon Agirrebeitiak egindako lana, izan ere mundu 

mailako txapelketako zenbait frogatan hartu du parte 

eta horietan munduko gidaririk onenekin lehiatzea 

lortu du, aurretiko postuetan hain zuzen ere. 

Azkenik Txomin Aranak ere lan paregabea egin duela 

esan beharra dago, izan ere lesioa jasan aurretik 

zeukan maila lortzea izan baita bere helburua eta 

lortu egin du, eta Euskadiko Motokross txapelketan 

aurrean izatea lortu du. Mundu mailako MX3 

txapelketako zenbait frogatan ere parte hartu eta 

puntuatzea lortu du. 

Datorren urteari begira, GERNIKA OFF-ROAD-en 

asmoa berdina da, lanean jarraitzea inguruko pilotuek 

txapelketa ezberdinetan parte hartzeko aukera izan 

dezaten eta horretarako beti bezala erakunde eta 

babesle ezberdinen laguntza izatea beharrezkoa 

izango da berriz ere. 

Horrez gain Jon Agirrebeitiak zein Txomin Aranak 

mundu mailako frogatan parte hartzea izango da 

beste helburu garrantzitsu bat. 


GERNIKA OFF-ROAD 

X. URTEURRENA 

GOR Sport-ek bestalde beti bezala Busturialdean 

zenbait konpetizio antolatzeko asmoa du 2011.urteari 

begira, tartean Ereñoko Motokrosa adibidez. 

Bukatzeko esan beharra dago, GERNIKA 

OFF-ROAD-ek aurten bere X. urteurrena egingo duela 

eta hori dela eta taldekideek motor jaia prestatu 

dutela azaroaren 27an, ekintza ezberdinak egongo 

dira bai txiki, gazte zein nagusientzat, tartean 

aintzinako motorren erakusketa, irteera bat, bazkaria 

eta ondoren jaialdia musika eta bideoekin, kaltzontzilo 

lasterketa....mila ekintza eta gehiago egun berezi hau 

ospatzeko. Jaialdia Ereñon izango da eta parte hartu 

nahi dutenek informazio gehiago lor dezakete 

webgunean, posta elektronikoan edota eguaztenetan 

20:30etatik-21:30etara bitartean honako telefono 

zenbaki honetara dei eginez: 

Tel.94 625 62 50. 

Plazak mugatuak izango dira, beraz berehala 

apuntatzera animatu nahi zaituzte taldeko 

kideek. 

GERNIKA OFF ROAD

GEURE KIROLAK 


XIXILI GIMNASTIKA TALDEA: 

17 URTE ESKUALDEKO GIMNASIA 

ZALETASUNA SENDOTZEN. 

Xixili Gimnastika Taldea ilusioz betetako proiektu lez hasi zan eta gaur egun kirol kluba 

baino gehiago da. Gimnasia erritmikoa da Xixilin oinarria; historia txikia badau be, Euskadiko eta 

Estatuko txapeldunak daukoz. Dana dala, helburua kirol lorpenak baino gehiago da, hasierako urteetako 

bardina: neskei gimnasia praktikatzeko aukerea emotea. 

Xixili Gimnastika Taldea 1993an sortu zan Bermeon, 

ilusino haundiagaz eta asmo gitxigaz, neskatxuak 

gimnasia erritmikoaren oinarrizko ariketak ikastea 

baino ez zan helburua. Handik urte gitxira kirol 

lorpenak hasi ziran, horixe dinosku Andres Uriondok, 

Klubaren presidente orde eta Kide Sortzaileak: "Gurea 

apartekoa izan da, 93an hasi eta 95ean Euskadiko 

txapelduna izan zan taldea. 97an junior taldea, 

Alejandra Ispizua eta Laura Martinek osatua, Estatuko 

Txapelduna izan zan, Urrezko Dominea pelotan eta 

uztaian, Zilarrezkoa sokan eta 7. postua mazan”. Gaur 

egun Busturialdeko 100 bat neskek ikasten, gozatzen 

eta praktikatzen dabe gimnasia erritmikoa eskualdean 

46 URREMENDi 

bertan. Egoitza nagusia Bermeoko Arene Kiroldegian 

izan arren, Xixili Gimnastika Taldea Gernika-Lumoko 

Santanape kiroldegira be joaten da. Kirol zentro bi 

honeetan batzen dauz klubak eskualdeko neskak: “ 

Foru, Busturi, Muxikako... neskak dagoz; Durango, 

Mungia eta Bilbotik be etortzen dira” 

Neskak bai, baina entrenatzaileak be inportanteak 

dira klubak ondo funtzionatzeko, eta Xixili Gimnastika 

Taldearen kasuan, klubeko harrobikoak bertakoak 

dira. Gurasoen parte hartzea be beharrezkoa da: 

“gurasoen parte hartzea eskertzen da. Neskak 

entretenitzea kirola praktikatzea, irakaskuntza ona 

Xixili Gimnastika Taldea echó a 

andar hace 17 años en Bermeo, 

con la ilusión de ofrecer a las 

niñas una oportunidad para 

practicar gimnasia rítmica. Hoy 

día cuenta con un centenar de 

gimnastas de toda la Comarca 

y guarda en su haber varios 

campeonatos de Euskadi y 

Estatales. 

Gimnasia erritmikoan 

eredu da Xixili Bizkaian.

Taldeko erakustaldi bat 

GEURE KIROLAK 


ematea baloratzen dogu, gustura ibiltzea eta gero kirol 

lorpenak badatoz, hobeto” diño Andres Uriondok. 

Xixilik gimnasia erritmikako arlo guztiak hartzen dauz. 

Txikienentzako klaseekaz hasi, 5 urteko neskatxuak 

olgetea eta gimnasia ariketak egiten dabez tarteka, 

eskola kirolean hasten diran benjaminetara edo kirol 

federatuan sartzen direnetara. Gaur egun, Xixili 

Gimnastika Taldea Bizkaian eredua da eta Euskadin 

be garrantzitsuenen artean dago, "Ipurua" edo Arabako 

"Beti Aurrera" klub beteranoen artean. Bizkaiko eta 

Euskadiko Joku Eskolarretan, Taldekako Euskadiko 

Ligan, Bizkaiko, Euskadiko eta Espainiako Taldeen 

Txapelketetan edo banakako txapelketetan hartzen 

dau parte. 

Xixili Gimnastika Taldeak txapelketatik kanpora be 

badaki zelan batu ikasleak aisialdian. Udako kanpusa, 

esate baterako. Urtean zehar praktikatzen dabenei 

zein lehenengo aldiz hasten diren neskei 

zuzenduta dago "Aurten 8. edizinoa bete da. 

Neskek ederto baten pasaten dabe. 

Goizetan entrenamenduak eta 

arratsaldeetan hainbat 

ekintza, arku 

jaurtiketa, 


El Polideportivo Arane de Bermeo, como sede 

central, y el Polideportivo Santanape de Gernika- 

Lumo son los puntos de encuentro y entrenamiento 

del club. Las clases se imparten los lunes, miércoles 

y viernes, en Bermeo, y martes, jueves y viernes, en 

Gernika-Lumo. 

(Teléfono para contactar: 94 617 91 80) 

URREMENDi 47

GEURE KIROLAK 



Elantxobera itsasontzian...” Gainera, noizero Xixili 

Gimnastika Taldeak uztailean ibilaldiak antolazten 

dauz guraso eta alabek aisialdiaz batera gozatzeko. 

Kirol eskaintza zabalagoa eskaintzekotan, Xixili 

Gimnastika Taldea aerobic munduan sartu zan 1996an 

eta denbora gutxian kirol arlo hau finkatu eban, 

maratoia antolatu eban eta hainbat txapelketatan 

parte hartu eban. Baina Xixili Gimnastika Taldearen 

kirol apostua gehitu egin da urteokaz eta gaur egun, 

Bermeo eta Gernika-Lumoko kiroldegien kirol 

48 URREMENDi 

Xixili Gimnastika taldearen 

neskak txapelketa baten. 

Xixili Gimnastika Taldea, en su inquietud por ampliar 

las opciones deportivas de la zona, también es el 

responsable de la oferta deportiva de los 

polideportivos comarcales e incluso de algunos 

Ayuntamientos como Forua. Aguagym, Aerobic, 

Tai Chi o Pilates son algunas de las modalidades 

deportivas que ofrece el club. 

eskaintza antolatu eta eskaintzeaz be arduratzen da, 

Aquagym, Biking, Pilates edo Tai chi klaseak, besteak 

beste. 

Klubaren ibilbidea luzea da, lehenengo gimnasten 

alabak gaur egun klubaren parte dira. Helburua lehen 

eta orain berdina da: “neskek kirola egitea garrantzizkoa 

da, ikasketak hobetzeko be ona da, diziplina, 

adiskidetasuna moduko kirol baloreak ikasten dabez, 

eta hori dana bizitzara eroten da” nabarmentzen dabe 

Xixili Gimnastika Taldekoek. 

Taldeko neskak txango baten ondoren.

IRAGARKIAK Envíanos tus anuncios a: 

correo ordinario: Urremendi Landa Garapen Alkartea. 

Domingo Alegria Enparantza, Z/G. 48300 Gernika-Lumo (Bizkaia) 

teléfonos: 94 625 06 06 / 688 61 66 22 / 657 79 08 36 

correo electrónico: urremendi@euskalnet.net 

* se ruega un máximo de 10 palabras 

VENDO BAJO CON JARDÍN Y TERRAZA 

EN IBARRANGELU, OBRA NUEVA 231.800€ 

Y ADOSADO EN ESQUINA 370.000€ 

EN IBARANGELU, OBRA NUEVA 300M 2 

CON AMPLIO JARDÍN LLANO. 

TLF:696746314 (NOCHES) 

SE VENDE SILLÓN ABATIBLE PARA 

PERSONA IMPEDIDA. POCO USADA. 

PRECIO MUY ECONÓMICO. 

TLF: 94 687 60 72 

SE VENDE SILLA PARAGUAS MACLAREN 

Y JANÉ SLALOM PRO (3 RUEDAS) CON: 

CAPAZO, SILLA, BURBUJA, BOLSO Y ADEMÁS 

SE REGALAN 2 SACOS PARA LA SILLA. 500€. 

TLF: 657 779 174 

SE OFRECE SEÑORA PARA PLANCHAR. 

CON REFERENCIAS Y COCHE. 

TLF: 615 766 534 

VENDO PARCELA DE GARAJE 

LURGORRI Nº3 15.000€ 

TLF: 600 223 454 

SE VENDEN BICICLETAS DE NIÑO. 2 SILLAS 

DE PASEO Y 2 MÁQUINAS DE FOTO. 40€ 

CADA COSA Y 4 MOCHILAS A 10€ CADA UNA. 

TLF: 608 526 613 

SE VENDE OPEL CORSA TDI. 

EN PERFECTO ESTADO. 3500€. 

TLF: 652 707 405 - ocuriel@gmail.com 

CAPATAZ FORESTAL REALIZA TRABAJOS 

FORESTALES Y JARDINERÍA DE TODO TIPO. 

ECONÓMICO Y RÁPIDO. 

TLF: 666 392 201 

SE VENDE PISO EN BERMEO 

80M 2 , 3HAB, BALCÓN CERRADO, 

CAMAROTE, CALEFACCIÓN, VISITAS AL MAR. 

198.000€ NEGOCIABLES. 

TLF: 625 759 277 

SE VENDE AIRE ACONDICIONADO 

PORTATIL CON 1 AÑO DE GARANTIA 

MARCA DELONGHI. 

TLF: 699 845 731 

SE OFRECE TRABAJADOR 

PARA PODA EN ALTURA Y TALA 

EN LUGARES DE DIFÍCIL ACCESO. 

TLF: 667 907 630 

SE OFRECE AUXILIAR DE GERIATRÍA 

Y CANGURO A DOMICILIO POR HORAS. 

CON EXPERIENCIA. 

TLF: 634 452 802. MARIA 

SE OFRECEN MÚSICOS PARA BODAS, 

BAUTIZOS Y TODO TIPO DE PETICIONES. 

TLF: 656 769 296-620 912 556 

TERRENOAK GARBITZEN DIRA. 

SASI-GARBITZEKO MAKINAGAZ ETA 

SEGA-MAKINAGAZ 

TLF: 688 613 605 

SE BUSCA PISO PARA COMPARTIR 

EN BERMEO. (PERSONA SERIA, 

RESPONSABLE Y CON TRABAJO) 

TLF: 686 165 298 

MUJER DE 42 AÑOS DE BERMEO 

SE OFRECE PARA CUIDADO DE NIÑOS, 

PERSONA MAYORES Y SACAR EL PERRO. 

TLF: 655 620 088 - 655 620 087 

VENDO ESQUILADORA ELÉCTRICA. 200€. 

OSTER CLIPMASTER 220V, 180W. 

CON MALETÍN. MUY POCO USADA. 

TLF: 649 385 950 

SE VENDE PISO EN EA, ECONÓMICO 

Y REFORMADO (CERCA DE LA PLAYA) 

TLF: 676 607 833 

COMPRO ARMARIOS DE COCINA 

USADOS O NUEVOS CUALQUIER ESTILO. 

TLF: 658 724 475/ 946 257 736 

SE VENDE BICICLETA DE MARCHAS 

POR REGALO. 100€. 

TLF: 634 452 802 

IMPARTE SESIONES INDIVIDUALES 

DIPLOMADA EN RELAJACIÓN Y AUTOESTIMA 

TLF: 609 726 502 

REALIZO TRABAJOS FORESTALES, 

LIMPIEZAS DE MONTES Y JARDINES. 

TLF: 628 427 359 

TALDE MURRIZTUENTZAKO 

KLASE PARTIKULARRAK. GERNIKAN. 

TLF: 656 772 012 (Nahia) 

SALGAI GAIXOENTZAKO GRUA ELEKTRIKOA 

ETA OHEA. EGOERA ONEAN. 

TLF: 688 644 782 

SE OFRECE PARA LIMPIEZA, PLANCHA, 

ORDENACIÓN DE CAMAROTE, PERSIANAS 

VENTANAS O DESPUÉS DE UNA OBRA. 

TLF: 648641665 

SE OFRECE MUJER EUSKALDUN DE GERNIKA 

PARA CUIDAR ANCIANOS O 

HACER TRABAJOS DE CASA POR HORAS. 

TLF: 94 627 15 12 

SE VENDEN PATINES EN MUY BUEN ESTADO. 

AVEC5 SALOMON. INCLUYE BOLSA, CODERAS, 

RODILLERAS Y MUÑEQUERAS. 

TLF: 677 692 972 

TERRENOAK ESKAINTZEN DIRA 

BERMEON 4.Ha. TLF: 639529621 (Mª ASUN) 

SE VENDE ARCÓN DE CASTAÑO. 1400€. 

130 AÑOS APROX. IDEAL AGROTURISMOS 

TLF: 647 80 84 99 

SE OFRECE CHICA EUSKALDUN (34 AÑOS). 

PARA TRABAJAR DE LUNES A VIERNES. IDIOMAS. 

TLF: 689 153 738 

SE ALQUILA PARCELA DE GARAJE. 

C/MESTIKABASO. (CERCA DEL APEADERO 

Y PARADA DE BUS DE LURGORRI) 

TLF: 652 736 892 

SE VENDE TERRENO EDIFICABLE 2000m 2 

PARA UNIFAMILIAR. BARRIO MAGUNAS, A 

20min. DE GERNIKA Y 15min. DE DURANGO 

TLF: 649 291 786 

SE OFRECE CHICA RESPONSABLE PARA 

CUIDAR NIÑOS. BERMEO O ALREDEDORES. 

TLF: 685 617 964 

PISU LOGELA BATEKOA ALOKATZEN DA 

BERMION. 480€. 

TLF: 635 714 613 

SE VENDE APARATO ELEVADOR DE 

ESCALERAS (ORUGA), PARA SILLA DE RUEDAS. 

3000€. (Preguntar por Juanjo) 

TLF: 94 617 10 62 

CLASES DE INGLÉS (LDO) EN GERNIKA. 

TODOS LOS NIVELES, 

PREPARACIÓN DE EXÁMENES, 

EOI, FCE, REFUERZO, CONVERSACIÓN, ETC. 

TLF: 944653851/680228233 

SE VENDE GRUA ELÉCTRICA PARA ENFERMOS. 

SEMI-NUEVA. SE REGALA ARNÉS. 

TLF: 617522584-630754984 

SE OFRECE HOMBRE RESPONSABLE PARA 

LIMPIEZA DE CASRIOS, PORTALES Y OBRAS. 

TLF: 660 032 821 

URREMENDi 49

NESKA EUSKALDUNA KLASE 

PARTIKULARRAK EMATEN DITU. 2. 

BATXILERGORARTE. 

TLF. 647 285 934 

SE OFRECE ENCHAPADOR 

EXPERIENCIA Y RAPIDEZ. 

TLF. 662 462 045 

SE VENDE 

ARMARIO Y MESA DE SALA DE CASTAÑO 

TLF: 605813611 

SE ALQUILA HABITACIÓN EN GERNIKA. 

TLF: 94 625 16 23 

KLASE PARTIKULARRAK 

LEHEN HEZKUNTZA, DBH ETA BATXILERGOA 

(GERNIKAN EDO INGURUETAN) 

TLF. 680342981 

SE VENDE TERRENO EDIFICABLE 

3500 M 2 PARA UNIFAMILIAR. A 10 MIN. 

DE GERNIKA. VISTAS INMEJORABLES. 

TLF: 659 639 666 

SE VENDE CAMA-NIDO, 2 COLCHONES, 

SOMIERES, COMODIN 5 CAJONES, MESA 

ESCRITORIO. COMO NUEVO. ECONÓMICO. 

TLF: 630769847 


PLANCHAR. RAPIDEZ. POR HORAS. 

TLF: 635 689 589 

SE OFRECE SEÑORA DE GERNIKA 

PARA TRABAJOS POR HORAS CUIDAR 

NIÑOS O LIMPIEZA DE LUNES A VIERNES 

TLF:628 330 054 

CLASES DE FRANCÉS Lcda con experiencia. 

Todos los niveles, conversación, traducción... 

TLF. 669730088 (Belén) 

SE ALQUILA PISO RENOVADO Y AMUEBLADO. 

3 HAB., SALÓN, BALCÓN Y 2 BAÑOS. 

TLF. 659 481 295 

CAMBIO SET PARA PASTA CON PLATOS, 

CUBIERTOS, OLLA, JUEGO CUCHILLOS, 

SIN ESTRENAR, POR ORDENADOR PORTATIL 

O TELEFONO LIBRE CON WIFI. 

TLF:655 620 087 

SALGAI PISUA BERMEON. 

62M 2 BERRITUA. SUKALDEA BERRIA 

JANTOKIAREKIN BAT EGINDA. KOMUN 2. 

IGOGAILUA. BALKOIA. BISTA ONAK. 204.500€. 

TLF: 697 803 608 

SE OFRECE PARA PODA O TALA 

DE ÁRBOLES EN DIFICIL ACCESO.. 

TLF: 667 907 630 - marpodas@yahoo.es 

SE VENDE BODEGA EN MUNDAKA, 14M 2 . 

TLF:695 783 584 

50 URREMENDi 

VENDO CICLOMOTOR DAELIM SE 50 CORDI, 

2100 KM, AÑO 2006. ITV, IMPECABLE. 

600€ 

TLF: 645 700 257 

SE VENDEN CAMA ARTICULADA, 

MOTORIZADA, DE COLCHÓN VISCOELÁSTICO 

INCLUYE ALMOHADA (A ESTRENAR). 400€. 

TLF: 608 740 101 

SE VENDEN LAVACABEZAS 

INDIVIDUAL EN BUEN ESTADO. 

PRECIO A CONVENIR. 

TLF: 679 215 126 

ALOKAGAI. 150M 2 KO TXOKOA 

KOMUNA, ANTENA, ARGIA, BARRA. 

TLF: 697 803 608 

SE OFRECE JOVEN GERNIKES DE 17 AÑOS 

PARA TRABAJAR. EUSKALDUN. EXPERIENCIA 

COMO PEÓN DE OBRA Y COMO BARMAN” 

TLF: 688 611 203 


PLANCHAR. RAPIDEZ. POR HORAS. 

TLF: 635 689 589 

LOCAL EGOKITUA SALGAI GERNIKAN. 62M 2 . 

TXOKO/ESTUDIORAKO EGOKIA. KOMUNA 

DUTXAREKIN. HIRIGUNEAN. 106.000€. 

TLF: 697 803 608 

SE VENDE CHALET BIFAMILIAR RECIENTE 

CONSTRUCCIÓN, 4 HAB., 3 BAÑOS, SALÓN, 

GARGE, PORCHE, MUY SOLEADO. 408.000€, 

TLF: 686 344 827 

SE OFRECE AYUDANTE DE COCINA 

PARA FINES DE SEMANA 

TLF. 615 766 534 

SALGAI HYUNDAI TUCSON. 

CRDI. DIESEL. 140 CV. 6VEL. 70.000KM. 

6,5L/KM. GRIS PLATA. NARRUA. A/C. ABS. TCS. 

AIRBAG. OSO SEGURUA. 12.000€. 

TLF: 697 803 608 

LIMPIO TERRENOS, HIERBAS, ZARZAS, ETC. 

CON DESBROZADORA. 

TLF: 628 488 531 JABIER 

SE REALIZAN LIMPIEZAS 

DE GARAJES CON MÁQUINA BARREDORA 

Y FREGADORA. PRECIOS ECONÓMICOS. 

TLF: 635 730 222 

SE COMPRA TERRENO RURAL PARA CRIA DE 

GANADO. EN BUSTURIALDEA.MINIMO 2Has. 

TLF: 656 41 25 12 

SE VENDE CHALET NUEVO 

4HAB, 3 BAÑOS, SALÓN, GARAJE, PORCHE, 

SOLEADO. EN ERRIGOITI. 408,000€. 

TLF: 686 344 827 

SE OFRECEN CLASES DE ALEMÁN. 

PROFESOR NATIVO Y EXPERIMENTADO. 

PREPARACIÓN DE EXÁMENES. 

TLF: 635 743 297 (KLAUS) 

ESKAINTZEN DA BIKOTE BAT MUSIKA 

JOTZEKO. BODETAN, ELEIZKIZUNETAN 

ETA ZEREMONIETAN. BIOLA ETA TEKLATUA. 

TLF: 629 864 143 

SE OFRECE CHICA PARA AYUDANTE DE 

COCINA, LIMPIEZA DE PISOS Y COMERCIOS. 

TLF. 645 148 002 SE VENDEN 2 TERRENOS EN BERMEO 

NO EDIFICABLES. PARCELA LLANA 770M 2 

ZONA ARITXATXU; PARCELA IRREGULAR 

SE VENDE PISO PISO EN GERNIKA. 

BUENAS VISTAS Y SOLEADO. TODO EXTERIOR. 

PRECIO NEGOCIABLE. 

TLF: 696 637 309 

SE VENDE ADOSADO EN ESQUINA 370.000€ 

IBARANGELU, OBRA NUEVA 300M 2 

CON AMPLIO JARDÍN LLANO. 

TLF:696746314 (NOCHES) 

SE OFRECE CHICO PARA TRABAJAR 

EN GERNIKA BERMEO O ALREDEDORES 

DE PEON O REPARTIR PROPAGANDA. 

TLF: 655620087 

joseaitor@kzgunea.net 

CHICA EUSKALDUN BUSCA TRABAJO 

EN HOSTELERIA, CUIDADO DE ANCIANOS 

Y LIMPIEZA. CON EXPERIENCIA. 

TLF: 697 51 73 55 

SALGAI 120m 2 KO NABEA GERNIKAN. 

ALTUERA 9M. ARGIA. URA ETA KOMUNA. ATE 

AUTOMATIKOA. PREZIOA: 160,000€. 

TLF: 697 803 608 

SE OFRECE PARA CUIDADO DE PERSONAS, 

TRABAJOS POR ORDENADOR, 

TRADUCCIONES FRANCÉS Y CONSERVERA. 

TLF: 634 438 952 

2210M 2 ZONA ARENE. PRECIO NEGOCIABLE. 

TLF: 635 207 982 

maiteibon@euskalnet.net 

VENDO APARTAMENTO EN BERMEO 

CÉNTRICO, REFORMADO, AMUEBLADO. 

A 10 MIN. DE LA PLAYA, 132.530€. 

TLF: 653221356 

SE VENDE PISO PEQUEÑO EN EL 

CASCO VIEJO DE MUNDAKA. 

TLF: 620 31 31 13 

SE VENDE BICICLETA CADETE Y COLCHÓN 

HINCHABLE PARA CAMPING. TODO NUEVO. 

TLF: 615 00 31 66 

SE OFRECE GRUPO CORAL PARA BODAS. 

TLF: 679 450 133

Busturialdean, 

berezkoena 

BFA 

DFB 

Bizkaiko Foru Aldundia 

Diputación Foral de Bizkaia

Gure - Urremendi. Landa Garapen Elkartea

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?