Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Imerna</strong> n tɣara <strong>akked</strong> iwenniyen <strong>imernayen</strong> n tɣara<br />
Sɣur: D.Messaoudi<br />
<strong>Imerna</strong> n tɣara <strong>akked</strong> iwenniyen <strong>imernayen</strong> n tɣara d awalen neɣ d tifyirin yemmalen amek ay<br />
tettwasker tigawt. Imaziɣen sseqdacen mennaw n yemzunen n wawalen-a / tefyirin-a ; hatan dɣa<br />
ugmuḍ n unadi-inu <strong>deg</strong> tentaliyin n tmaziɣt :<br />
1. s + isem / isem amyagan:<br />
‣ s wannuz, s tuffra, s werrif, s ucmumeḥ<br />
Amedya: Teffeɣ teqcict seg uxxam s tuffra n baba-s.<br />
2. d + isem / isem amyagan:<br />
‣ d tazzla, d aqlaqqel, d tikli<br />
Amedya: Teffeɣ-d teqcict ɣer ubrid sakin tebren d tazzla s axxam mi twala baba-s.<br />
3. Talɣa tusligt n yisem / isem amyagan war tiɣri tazwarant:<br />
‣ xmat-xmat, cma-cma, cwiṭ-cwiṭ, kra-kra, duga-duga<br />
Amedya: Ittqerrib yizem xmat-xmat metwal taɣzalt ikessen; mi qrib ad tt-yaweḍ, iẓdem fell-as.<br />
4. Talɣa tusligt n yisem / isem amyagan s tiɣri tazwarant:<br />
‣ adday-adday, iri-iri,<br />
Amedya: Netteddu iri-iri n wasif armi nufa tamda <strong>deg</strong> ara nessucef.<br />
5. Bel + isem war tiɣri tazwarant:<br />
‣ belgecrir, belɛebbuḍ, belqerruy<br />
Amedya: Yerwel uǧundi belɛebbuḍ am uzrem ɣer ddaw ubrid akken ad yeffer.<br />
6. bel + isem s talɣa n umaruz:<br />
‣ belyidis<br />
Amedya: Tawwurt-a teḍyeq; ekk belyidis akken ad tɛeddiḍ.<br />
7. bel + f + isem s talɣa n umaruz:<br />
‣ belfudem<br />
Amedya: Inna-as umejjay ṭṭes belfudem ma tesɛiḍ adeddic <strong>deg</strong> uzagur.<br />
8. Isem war tiɣri tazwarant + i:<br />
‣ fellaḥi, qejmuri, ferfari, ɛegguni, ɛerɛuri, waculi<br />
Amedya: Ɣas akk-n d aḍbib ameqqran, netta ittlusu u ittett fellaḥi.<br />
9. w + isem war tiɣri tazwarant + i:<br />
‣ warraci, waẓnagi, waɣyuli, wakali, wallumi<br />
Amedya: Aṭas n yikafriwen ay yessenger Ṛebbi wakali.<br />
10. m + afeggag s talɣa RRuR + i:<br />
‣ meqlubi<br />
Amedya: Yura isem-is meqlubi.<br />
11. m + afeggag s talɣa RaRR + i:<br />
‣ mxazni<br />
Amedya: Yerkeb aɛudiw-is mxazni (I sin iḍarren <strong>deg</strong> yiwet n tama).<br />
12. m + amyag s talɣa n wurmir:<br />
‣ mezleg, mṣeggem
Amedya: Itteddu mezleg amzun illeɣẓam <strong>deg</strong> uḍar.<br />
13. Arbib s talɣa meRRaRu war tiɣri tazwarant:<br />
‣ meɛwaǧu<br />
Amedya: Tetteddu meɛwaǧu am tfireɛqest.<br />
14. ment + amyag s talɣa n wurmir:<br />
‣ mentekref<br />
Amedya: Akk-n kan iwwed ugrud ɣer yiri n lkanun, tger-d yemma-s mentekref tejbed-it-id.<br />
15. m + isem amyagan war tiɣri tazwarant:<br />
‣ menṣaf<br />
Amedya: Tebḍa tmeṭṭut taḥbult n uɣrum menṣaf, tefka i yal yiwen azgen.<br />
16. Isem / isem amyagan s twuri n umernu:<br />
‣ tinnegnit, timendeffert, Tamara<br />
Amedya: Iṭṭes tinnegnit beṛṛa akken ad iwali itran.<br />
17. Isem amyagan war tiɣri tazwarant s twuri n umernu:<br />
‣ jelweḥ<br />
Amedya: Itteddu <strong>deg</strong> ubrid jelweḥ am umeslub.<br />
18. Arbib s talɣa uRRiR war tiɣri tazwarant s twuri n umernu:<br />
‣ srid<br />
Amedya: Mi d-tusa seg uxeddim n uɣerbaz, terra srid ɣer uniwel n yimensi.<br />
19. Isem unti war ticreṭ taggarant + i:<br />
‣ takuri<br />
Amedya: Tuder-d Lwiza seg tiɣilt-ihin takuri am tkurt n udfel.<br />
20. Isem war tiɣri tazwarant s tecreṭ taggarant “uc”:<br />
‣ ɛirquc<br />
Amedya: Yeddem-it-id baba-s ɛirquc seg uɣeggad armi d axxam.<br />
<strong>Imerna</strong> <strong>akked</strong> iwenniyen <strong>imernayen</strong> imaynuten:<br />
Deg uḥric-a, ad d-nesnulfu imerna imaynuten, maca ad ilin meṛṛa ttwaṣken ɣef yemzunen yellan<br />
yakan <strong>deg</strong> tutlayt tamaziɣt. Walit-ten:<br />
1. s tukast - chaleureusement<br />
2. s telqayt - profondément<br />
3. s tekreṭ - violemment<br />
4. s telkint - avec certitude<br />
5. s tmidwa - amicalement<br />
6. s teflest - avec confiance<br />
7. s tayest - désespéramment<br />
8. s tayetti - intelligemment<br />
9. s userhu - avec honneur<br />
10. s usnagar - fréquemment<br />
***<br />
11. feggagi - radicalement<br />
12. gemmiri - dignement<br />
13. behluli - naïvement
14. gerguri - grossièrement<br />
15. ɛeẓẓugi - sourdement<br />
16. derɣali - aveuglément<br />
17. menṭasi - idiotement<br />
18. fegrasi - héroïquement<br />
19. qehbuni - { la manière d’une pute<br />
20. qamcaci - avec avarice<br />
***<br />
21. wasufi - solitairement<br />
22. wadrugi - secrètement<br />
23. waddayi - avec bassesse<br />
24. waẓmaki - rigoureusement<br />
25. walamɣi - luxueusement<br />
26. wakfuri - avec arrogance<br />
27. wanufli - follement<br />
28. warurdi - rapidement<br />
29. wagrawi - ensemble, en groupe<br />
30. waxxuti - bêtement<br />
***<br />
31. cemmuti - d’une façon dégradante<br />
32. jegguri - d’une manière avilissante<br />
***<br />
33. meslubi - follement<br />
34. medluli - d’une façon humiliante<br />
***<br />
35. mettru - en pleurant<br />
36. mezreb - précipitamment<br />
37. mebru - avec laxisme<br />
38. merked - calmement<br />
39. menẓem - avec souci<br />
40. msettef - respectivement, en ordre<br />
***<br />
41. meɛdazu - avec paresse<br />
42. merẓagu - amèrement<br />
43. messeḍsu - comiquement<br />
44. melleɣwu - en titubant<br />
____________________________________________<br />
Iγbula<br />
- M.Mammeri, 1990, Tajeṛṛumt n tmaziγt (tantala taqbaylit), Bouchene, Alger.