31.07.2017 Views

Imerna n tghara akked iwenniten imernayen n tghara deg tmazight

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Imerna</strong> n tɣara <strong>akked</strong> iwenniyen <strong>imernayen</strong> n tɣara<br />

Sɣur: D.Messaoudi<br />

<strong>Imerna</strong> n tɣara <strong>akked</strong> iwenniyen <strong>imernayen</strong> n tɣara d awalen neɣ d tifyirin yemmalen amek ay<br />

tettwasker tigawt. Imaziɣen sseqdacen mennaw n yemzunen n wawalen-a / tefyirin-a ; hatan dɣa<br />

ugmuḍ n unadi-inu <strong>deg</strong> tentaliyin n tmaziɣt :<br />

1. s + isem / isem amyagan:<br />

‣ s wannuz, s tuffra, s werrif, s ucmumeḥ<br />

Amedya: Teffeɣ teqcict seg uxxam s tuffra n baba-s.<br />

2. d + isem / isem amyagan:<br />

‣ d tazzla, d aqlaqqel, d tikli<br />

Amedya: Teffeɣ-d teqcict ɣer ubrid sakin tebren d tazzla s axxam mi twala baba-s.<br />

3. Talɣa tusligt n yisem / isem amyagan war tiɣri tazwarant:<br />

‣ xmat-xmat, cma-cma, cwiṭ-cwiṭ, kra-kra, duga-duga<br />

Amedya: Ittqerrib yizem xmat-xmat metwal taɣzalt ikessen; mi qrib ad tt-yaweḍ, iẓdem fell-as.<br />

4. Talɣa tusligt n yisem / isem amyagan s tiɣri tazwarant:<br />

‣ adday-adday, iri-iri,<br />

Amedya: Netteddu iri-iri n wasif armi nufa tamda <strong>deg</strong> ara nessucef.<br />

5. Bel + isem war tiɣri tazwarant:<br />

‣ belgecrir, belɛebbuḍ, belqerruy<br />

Amedya: Yerwel uǧundi belɛebbuḍ am uzrem ɣer ddaw ubrid akken ad yeffer.<br />

6. bel + isem s talɣa n umaruz:<br />

‣ belyidis<br />

Amedya: Tawwurt-a teḍyeq; ekk belyidis akken ad tɛeddiḍ.<br />

7. bel + f + isem s talɣa n umaruz:<br />

‣ belfudem<br />

Amedya: Inna-as umejjay ṭṭes belfudem ma tesɛiḍ adeddic <strong>deg</strong> uzagur.<br />

8. Isem war tiɣri tazwarant + i:<br />

‣ fellaḥi, qejmuri, ferfari, ɛegguni, ɛerɛuri, waculi<br />

Amedya: Ɣas akk-n d aḍbib ameqqran, netta ittlusu u ittett fellaḥi.<br />

9. w + isem war tiɣri tazwarant + i:<br />

‣ warraci, waẓnagi, waɣyuli, wakali, wallumi<br />

Amedya: Aṭas n yikafriwen ay yessenger Ṛebbi wakali.<br />

10. m + afeggag s talɣa RRuR + i:<br />

‣ meqlubi<br />

Amedya: Yura isem-is meqlubi.<br />

11. m + afeggag s talɣa RaRR + i:<br />

‣ mxazni<br />

Amedya: Yerkeb aɛudiw-is mxazni (I sin iḍarren <strong>deg</strong> yiwet n tama).<br />

12. m + amyag s talɣa n wurmir:<br />

‣ mezleg, mṣeggem


Amedya: Itteddu mezleg amzun illeɣẓam <strong>deg</strong> uḍar.<br />

13. Arbib s talɣa meRRaRu war tiɣri tazwarant:<br />

‣ meɛwaǧu<br />

Amedya: Tetteddu meɛwaǧu am tfireɛqest.<br />

14. ment + amyag s talɣa n wurmir:<br />

‣ mentekref<br />

Amedya: Akk-n kan iwwed ugrud ɣer yiri n lkanun, tger-d yemma-s mentekref tejbed-it-id.<br />

15. m + isem amyagan war tiɣri tazwarant:<br />

‣ menṣaf<br />

Amedya: Tebḍa tmeṭṭut taḥbult n uɣrum menṣaf, tefka i yal yiwen azgen.<br />

16. Isem / isem amyagan s twuri n umernu:<br />

‣ tinnegnit, timendeffert, Tamara<br />

Amedya: Iṭṭes tinnegnit beṛṛa akken ad iwali itran.<br />

17. Isem amyagan war tiɣri tazwarant s twuri n umernu:<br />

‣ jelweḥ<br />

Amedya: Itteddu <strong>deg</strong> ubrid jelweḥ am umeslub.<br />

18. Arbib s talɣa uRRiR war tiɣri tazwarant s twuri n umernu:<br />

‣ srid<br />

Amedya: Mi d-tusa seg uxeddim n uɣerbaz, terra srid ɣer uniwel n yimensi.<br />

19. Isem unti war ticreṭ taggarant + i:<br />

‣ takuri<br />

Amedya: Tuder-d Lwiza seg tiɣilt-ihin takuri am tkurt n udfel.<br />

20. Isem war tiɣri tazwarant s tecreṭ taggarant “uc”:<br />

‣ ɛirquc<br />

Amedya: Yeddem-it-id baba-s ɛirquc seg uɣeggad armi d axxam.<br />

<strong>Imerna</strong> <strong>akked</strong> iwenniyen <strong>imernayen</strong> imaynuten:<br />

Deg uḥric-a, ad d-nesnulfu imerna imaynuten, maca ad ilin meṛṛa ttwaṣken ɣef yemzunen yellan<br />

yakan <strong>deg</strong> tutlayt tamaziɣt. Walit-ten:<br />

1. s tukast - chaleureusement<br />

2. s telqayt - profondément<br />

3. s tekreṭ - violemment<br />

4. s telkint - avec certitude<br />

5. s tmidwa - amicalement<br />

6. s teflest - avec confiance<br />

7. s tayest - désespéramment<br />

8. s tayetti - intelligemment<br />

9. s userhu - avec honneur<br />

10. s usnagar - fréquemment<br />

***<br />

11. feggagi - radicalement<br />

12. gemmiri - dignement<br />

13. behluli - naïvement


14. gerguri - grossièrement<br />

15. ɛeẓẓugi - sourdement<br />

16. derɣali - aveuglément<br />

17. menṭasi - idiotement<br />

18. fegrasi - héroïquement<br />

19. qehbuni - { la manière d’une pute<br />

20. qamcaci - avec avarice<br />

***<br />

21. wasufi - solitairement<br />

22. wadrugi - secrètement<br />

23. waddayi - avec bassesse<br />

24. waẓmaki - rigoureusement<br />

25. walamɣi - luxueusement<br />

26. wakfuri - avec arrogance<br />

27. wanufli - follement<br />

28. warurdi - rapidement<br />

29. wagrawi - ensemble, en groupe<br />

30. waxxuti - bêtement<br />

***<br />

31. cemmuti - d’une façon dégradante<br />

32. jegguri - d’une manière avilissante<br />

***<br />

33. meslubi - follement<br />

34. medluli - d’une façon humiliante<br />

***<br />

35. mettru - en pleurant<br />

36. mezreb - précipitamment<br />

37. mebru - avec laxisme<br />

38. merked - calmement<br />

39. menẓem - avec souci<br />

40. msettef - respectivement, en ordre<br />

***<br />

41. meɛdazu - avec paresse<br />

42. merẓagu - amèrement<br />

43. messeḍsu - comiquement<br />

44. melleɣwu - en titubant<br />

____________________________________________<br />

Iγbula<br />

- M.Mammeri, 1990, Tajeṛṛumt n tmaziγt (tantala taqbaylit), Bouchene, Alger.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!