01.03.2013 Views

stalinis gareSe

stalinis gareSe

stalinis gareSe

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

# 37 / 28 ivnisi - 4 ivlisi / 2010<br />

saqarTvelos narkotikuli respublika gv. 26<br />

revolucia, kontrrevolucia da sagadasaxado kodeqsi gv. 33<br />

interviu kaxa benduqiZesTan gv. 17<br />

kadirovis arti gv. 20<br />

afxazebi rusul fuls ar Tmoben gv. 24<br />

saministroSi dabarebulebi gv. 39<br />

sovietologia gv. 37<br />

geSinodeT sakuTari vnebebis gv. 41<br />

ra elis operas? gv. 44<br />

fasi 2 lari<br />

gv. 12<br />

<strong>stalinis</strong> <strong>gareSe</strong>


nomerSi:<br />

02 fosta<br />

04 mokled<br />

06 fotoreportaJi<br />

07 vrclad<br />

10 ori azri<br />

gvWirdeba Tu ara<br />

axalgazrdobisa da<br />

sportis saministro?<br />

gia xuroSvili vs leqso<br />

maWavariani<br />

12 mTavari Tema<br />

gori <strong>stalinis</strong> Zeglis<br />

<strong>gareSe</strong><br />

16 Tvalsazrisi<br />

gundistani<br />

mark maleni<br />

17 interviu<br />

biurokratiam mougo<br />

xelisuflebas<br />

kaxa benduqiZe<br />

msoflio<br />

19 Всем привет! Я в Твиттере<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

mezoblebi<br />

20 kadirovis arti<br />

22 sabWoTa warsuli<br />

ukrainaSi<br />

stalini ukrainaSi<br />

konfliqtebi<br />

24 afxazebi rusul fuls ar<br />

Tmoben<br />

Jurnalisturi gamoZieba<br />

26 saqarTvelos narkotikuli<br />

respublika<br />

saubrebi liberalizmze<br />

31 potenciuri<br />

safrTxeebi qarTuli<br />

memarcxeneobisTvis<br />

ekonomika<br />

33 revolucia,<br />

kontrrevolucia da<br />

sagadasaxado<br />

kodeqsi<br />

sazogadoeba<br />

37 warsuli, romelic ar iqca<br />

istoriad<br />

# 37 / 28 ivnisi - 4 ivlisi / 2010<br />

ganaTleba<br />

39 saministroSi<br />

dabarebulebi<br />

samedicino Jurnali<br />

`mkurnali.ji~<br />

41 geSinodeT sakuTari<br />

vnebebis<br />

Tvalsazrisi<br />

44 ra elis<br />

operas?<br />

sporti<br />

45 maradonas<br />

isini uyvars<br />

sandro naveriani<br />

46 vedrebis<br />

dro<br />

gio axvlediani<br />

qalaqSi moxetiale kacis<br />

Canawerebi<br />

48 ukanaskneli<br />

tramvai<br />

kaxa Tolordava<br />

garekanze:<br />

<strong>stalinis</strong> <strong>gareSe</strong><br />

foto: marika qoCiaSvili<br />

Jurnali `liberali~ gamoicema fond<br />

`Ria sazogadoeba - saqarTvelos~<br />

mxardaWeriT.<br />

avtoris / avtorebis mier sainformacio<br />

masalaSi gamoTqmuli mosazreba<br />

ar gamoxatavs fondis `Ria<br />

sazogadoeba-saqarTvelos~<br />

pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris<br />

pasuxismgebeli masalis Sinaarsze.<br />

The views, opinions and statements expressed<br />

by the authors and those providing comments<br />

are theirs only and do not necessarily reflect the<br />

position of Open Society Georgia Foundation.<br />

Therefore, the Open Society Georgia Foundation<br />

is not responsible for the content of the<br />

information material.<br />

1<br />

ilustracia TaTia nadareiSvili / wignis saxelosno


fosta www.liberali.ge<br />

onkologiuri stigma<br />

am statiaSi bevri ram kargad aris<br />

Camoyalibebuli, magram ar aris erTi<br />

mosazreba _ saqarTvelos onkologiis<br />

nacionaluri centris momavali<br />

ganviTarebis Sesaxeb. dReisaTvis<br />

ganxilul yvela models aqvs<br />

menejmentis motivaciis nakli. kargad<br />

mogexsenebaT, imisaTvis, rom kerZo<br />

interesma sazogadoebrivi interesis<br />

gaTvaliswineba daiwyos, unda miaRwios<br />

kerZo kapitalis garkveul mdgomareobas,<br />

romlis miRwevasac saqarTvelos<br />

pirobebSi didi dro dasWirdeba.<br />

amasobaSi daikargeba onkologiurSi<br />

dagrovili inteleqtualuri potenciali<br />

(gansakuTrebiT Semcirebebis mtkivneul<br />

procesSi), menejmentis kerZo interesze<br />

orientirebuli motivaciis gamo.<br />

dRevandeli mdgomareobis SenarCuneba<br />

ar SeiZleba, vinaidan menejmentis<br />

ekonomikurad gamarTlebuli motivacia<br />

ar arsebobs. CamoTvlili mizezebiT<br />

SeiZleba uari vTqvaT personalisaTvis<br />

gadacemazec. arsebobs kidev erTi<br />

modeli. saqarTvelos mTavroba, rogorc<br />

saaqcio sazogadoeba a. RvamiCavas<br />

saxelobis onkologiis nacionaluri<br />

centris aqciaTa asi procentis<br />

mflobeli, acxadebs, rom onkocentri<br />

aris aramomgebiani (non-for-profit)<br />

organizacia. am SemTxvevaSi:<br />

onkocentris muSaobis procesSi<br />

warmoqmnili mogeba rCeba misive miznebis<br />

ganxorcielebisaTvis;<br />

ar warmoiqmneba mogebis gadasaxadi;<br />

aramomgebian (non-for-profit)<br />

organizacias yovelTvis gacilebiT meti<br />

daxmarebis miRebis SesaZlebloba aqvs<br />

(daxmarebebi, grantebi);<br />

aramomgebian (non-for-profit)<br />

organizaciasTan ufro metad midian<br />

TanamSromlobaze aseTive aramomgebiani<br />

organizaciebi, romlebic wamyvan rols<br />

asruleben Tanamedrove onkologiuri<br />

mkurnalobis ganviTarebaSi.<br />

magaliTad, amerikis kibos nacionaluri<br />

instituti, romelTanac SeiZleba<br />

gaimarTos molaparakeba Tanamedrove<br />

kvleviTi centris organizebaSi<br />

daxmarebaze (saqarTvelo, rogorc<br />

amerikis strategiuli mokavSire<br />

regionSi, rogorc amerikeli xalxis<br />

gansakuTrebuli zrunvis obieqti,<br />

evrokavSiri da sxv.);<br />

saerTaSoriso daxmarebebs yovelTvis<br />

mohyveba kontrolis daxvewili da<br />

gamocdili meqanizmebi;<br />

aramomgebian (non-for-profit)<br />

organizaciaSi SesaZlebelia waxalisebisa<br />

da kontrolis Siga resursebis da<br />

damatebiTi, sazogadoebrivi meqanizmebis<br />

ufro efeqturi amoqmedeba;<br />

es yvelaferi gamoiwvevs onkologiur<br />

momsaxurebaze fasebis Semcirebas jer<br />

onkocentrSi, xolo Semdeg, mTlian<br />

dargSi. savaraudoa, rom moyvanili<br />

modelis zemoT arasrulad CamoTvlili<br />

dadebiTi maxasiaTeblebi politikurad<br />

momgebiania, Seqmnis menejmentis axal (swor)<br />

motivacias da xels Seuwyobs saqarTveloSi<br />

mosaxleobis onkologiuri momsaxurebis<br />

da zogadad, onkologiis ganviTarebas.<br />

pativiscemiT, arCil kapanaZe<br />

onkologiis nacionaluri centris<br />

radiaciuli onkologiis departamentis<br />

eqimi<br />

www.liberali.ge<br />

saswrafod iyideba<br />

`mersedesi~ `Jigulis~<br />

nawilebiT!<br />

imedi maqvs, rom mkiTxveli cxriliT<br />

naTlad dainaxavs ganaTlebis sitemaSi<br />

mimdinare bolodroindel cvlilebas da<br />

SeamCnevs, saiT midis igi (maSinac ki, Tu<br />

ar icis, rom lototroniT direqtorebis<br />

arCeva, ramdenime welia, gauqmda). iqneb<br />

yvelas ar moswondes marcxena svetSi<br />

ganxorcielebuli iniciativebi, magram<br />

marjvena svetSi imdenad avtoritarulia,<br />

Znelia, misi momxre iyo. iqneb<br />

jobda, `mersedesi~ isev `mersedesis~<br />

nawilebiT Cagvenacvlebina, vidre ukan<br />

davbrunebuliyaviT `Jigulisken~...<br />

da sabWoTa ganaTlebis sistemidan<br />

yvelaze cudi meTodebi ar gamogverCia.<br />

mgoni, isev mogviwevs am gzis xelaxla<br />

gavla, 2009 wlamde arsebulis xelaxla<br />

danergva... ganaTlebis saministroSi<br />

es gauTavebeli cvlilebebi sistemaSi<br />

ramdenime Taobis ganaTlebasa da<br />

momavalze savalalo kvals datovebs.<br />

kana (Seumowmebeli), 25 ivnisi<br />

www.liberali.ge<br />

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi<br />

sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili<br />

Jurnalistebi: maia wiklauri, nino gogua, marika qoCiaSvili, eka WiTanava, rusudan fanoziSvili, anita Tvauri, Tamar faradaSvili, nino CimakaZe, rusudan ruxaZe,<br />

nino robaqiZe, iago yuraSvili, naTia guliaSvili, daviT buxrikiZe<br />

kontribucia: mark maleni, giorgi cxadaia, kaxa Tolordava, gio axvlediani, laSa buRaZe, sandro naveriani<br />

redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZe<br />

gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe /<br />

marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengelia<br />

gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: info@liberali.ge<br />

sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.<br />

`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia.<br />

JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis <strong>gareSe</strong> akrZalulia.<br />

beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.ge<br />

gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.<br />

www.liberali.ge ISSN 1987-7528<br />

2 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


mokled saqarTvelo<br />

rusul-amerikuli garigeba<br />

savaldebulo<br />

sarezervo<br />

samsaxuri<br />

samxedro sarezervo<br />

samsaxuri 40 wlamde<br />

asakis mamakacebisaTvis<br />

kvlav savaldebulo<br />

xdeba, 18-dRiani vada<br />

ki 45 dRemde gaizrdeba.<br />

am cvlilebebs `samxedro<br />

sarezervo<br />

samsaxuris~ Sesaxeb<br />

kanonproeqti iTva-<br />

rusulma da amerikulma navTobmompovebelma novorosiiskis sanapirosTan da tuafsesTan<br />

kompaniebma `rosneftma~ da `Sevronma~ Savi zR- mdebareobs. ruseTis teritoriaze navTobis<br />

vis dasavleT monakveTze navTobis saZiebo da saZieblad ucxoelTa mowvevas `rosneftis~<br />

mopovebis samuSaoebTan dakavSirebiT miliar- xelmZRvaneli Savi zRvis reliefis sirTuliTa<br />

ddolariani SeTanxmeba gaaformes. dokuments da teqnologiebis arqoniT xsnis, Tumca, jer-<br />

xeli moskovTan axlos, novo ogariovoSi, jerobiT ar aris cnobili, ras miiRebs rusuli<br />

putinis samTavrobo agarakze moewera da am mxare Tavis 2 sabadosTan amerikelebis daSvebis liswinebs, romelic<br />

process, kompaniebis direqtorebis garda, sanacvlod.saqarTvelos sagareo saqmeTa sa- parlamentis biuros<br />

maspinZelic eswreboda. SeTanxmebis TanaxministroSi acxadeben, rom maT xelT arsebu- sxdomaze gasul kviras<br />

mad, `Sevroni~ ruseTis teritoriul wylebSi li informaciiT, navTobis moZiebis adgilad iyo inicirebuli. ka-<br />

jer saZiebo samuSaoebs, Semdeg ki navTobis afxazeTi miTiTebuli ar aris, magram Tbilisi nonproeqtis avtorebi<br />

mopovebas 2 WaburRilze daiwyebs, romlebic detalebs uSualod `SevronTan~ gaarkvevs.<br />

arian deputatebi _<br />

samson quTaTelaZe,<br />

dausrulebeli dava<br />

laSa Tordia da zviad<br />

kukava.<br />

kanonproeqti aseve<br />

gasul kviras `gazpromma~ beloruss gazis deba centraluri<br />

gansazRvravs samxe-<br />

miwodeba Seumcira, Tavidan _ 15, Semdeg ki da dasavleT evrodro<br />

Zalebis rezervis<br />

60 procentiT. `gazpromSi~ acxadebdnen, rom pis nawils gazi _<br />

kategoriebs, rezervis<br />

bunebrivi airis sruli miwodebisTvis belo- ruseTidan mTlianad<br />

formirebis, organizeruss<br />

is 192 milioni aSS dolaris davalianeba importirebuli gazis<br />

bis da gavlis safuZv-<br />

unda gadaexada, rac bolo eqvsi Tvis ganma- daaxloebiT 20 procenti. `gazpromma~ evropelebs.vlobaSi daugrovda. am valis arsebobas minski lebi imiT daamSvida, rom Tu belorusi tran- amas garda, kanon-<br />

Tavdapirvelad uaryofda. magram mogvianebiT, zits Sewyvets, ukrainis resurss gamoiyeneben, proeqtiT, samxedro<br />

molaparakebebis Semdeg 178 milioni mainc ga- romelic mTlianad anazRaurebuli ar aqvT. sarezervo samsaxurSi<br />

daixada. ruseTmac daadastura, rom davaliane- gazis Temaze arsebuli gaurkvevloba kvlav myof pirs samxedro<br />

ba srulad daifara da gazis miwodebac aRdga. grZeldeba. axla minskSi acxadeben, rom ruseTs mosamsaxuris statusi<br />

ruseTis sanqciebma evropelebic SeaSina. satranzito gadasaxadi aqvs gadasaxdeli, rasac eqneba.<br />

ruseTidan swored belorusis gavliT miewo- rusuli mxare ar aRiarebs.<br />

ricxvebi 10 milioni lariT azarala 65 trilion aSS dolars iTxovs CrdiloeTi<br />

kaxeTi stiqiam.<br />

korea aSS-sgan zaralis anazRaurebisTvis.<br />

4 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


saqarTvelo<br />

de faqto boikoti<br />

afxazeTisa da samxreTi oseTis separatistuli reJimebi Jenevis<br />

molaparakebebs `droebiT~ eTiSebian. Tavdapirvelad es gadawyvetileba<br />

soxumSi miiRes. Semdeg ki cxinvali daimuqra, rom<br />

molaparakebebs Tavadac boikots gamoucxadebs, Tuki saerTa-<br />

Soriso molaparakebaTa TanaTavmjdomareebi maT moTxovnas ar<br />

daakmayofileben. es moTxovna ki kvlav Zalis gamouyeneblobis<br />

SeTanxmebas exeba. molaparakebebis datovebis mizezad soxumi<br />

gaero-s, euTo-sa da evrokavSiris araobieqtur damokidebulebas<br />

da saerTaSoriso formatis araproduqciulobas asaxelebs.<br />

maT ultimatumic wamoayenes, rom mxolod im SemTxvevaSi daubrundebian<br />

molaparakebebis magidas, Tu TanaTavmjdomareebi<br />

yvela mxaris winadadebebis Semcvel dokuments warmoadgenen<br />

da SesaZlebeli gaxdeba Ria diskusia da debatebi. ultimatumis<br />

konkretul vadebze soxumSi ar saubroben. cxinvalma ki<br />

vada 12 ivlisamde misca mxareebs. `Tu cxinvalSi TanaTavmjdomareebis<br />

morig Sexvedraze axal proeqts ar warmoadgenen,<br />

Semdegi raundi aRar iqneba~, _ acxadebs de faqto prezidentis<br />

sagangebo warmomadgeneli boris CoCievi da pasuxismgeblobasac<br />

TanaTavmjdomareebs akisrebs. TbilisSi am qmedebebs moskovis<br />

`tradiciul SantaJs~ uwodeben. `ruseTs Jenevis molaparakebebis<br />

mokvla surs~, _ ganacxada saqarTvelos prezidentma.<br />

trampi saqarTveloSi<br />

amerikeli miliarderi donald trampi<br />

saqarTveloSi investiciebis Cadebas<br />

gegmavs. misi kompaniis The Trump<br />

Organization-is aRmasrulebeli viceprezidenti<br />

maikl koeni Tbilissa da<br />

baTumSi imyofeboda. The Trump Organization<br />

saqarTveloSi Silk Road Group-Tan<br />

awarmoebs molaparakebebs. Tumca, arc<br />

qarTuli mxare da arc koeni am urTier-<br />

Tobebisa da im adgilis Sesaxeb, sadac investiciebis Cadebas<br />

apireben, ar saubroben. Silk Road Group-s trampTan Sexvedris<br />

saSualeba aprilSi, prezidentis aSS-Si yofnis dros miecaT.<br />

aseTive molaparakebebi mimdinareobs las vegasis kazinoebis<br />

magnat stiv vinTan. Tumca, am molaparakebebis Sesaxeb detalebi<br />

ar xmaurdeba. koenma aRniSna, rom kavkasiaSi biznesis keTeba<br />

`axali ram~ ar aris trampisTvis, romelsac investiciebi mTel<br />

msoflioSi aqvs. saqarTvelosTan yvelaze axlos trampis<br />

mier ganxorcielebuli investicia stambolSi, 40-sarTuliani<br />

mravalfunqciuri kompleqsia. saqarTveloSi biznesis dawyebas<br />

donald trampis yofili meuRle ivana trampic gegmavs. igi<br />

TbilisSi gasuli wlis dekemberSi Camovida da qveynis pirvel<br />

pirsac Sexvda.<br />

citatebi<br />

`dRes visesxe fuli megobrebisgan da sul male<br />

vals gadagixdiT. magram Zalian samwuxaroa, rom<br />

es fuli ucxoebisgan unda mesesxa imis gamo, rom<br />

ruseTs ar SeuZlia ori kvira moicados~.<br />

aleqsandr lukaSenko<br />

22 ivnisi, minski<br />

`es aris mTavroba [saqarTvelos], romelic<br />

efuZneba mudmiv ganaxlebas, da aseve mudmivad,<br />

Tundac mcire dozebiT, magram axali sisxlis<br />

SeSvebas da SeSxapunebas~.<br />

mixeil saakaSvili<br />

25 ivnisi, Tbilisi<br />

`ruseTi vaWrobis msoflio organizaciis wevri<br />

unda gaxdes. es xelsayrelia ruseTisTvis,<br />

es xelsayrelia aSS-sTvis, es xelsayrelia<br />

yvelasTvis~.<br />

barak obama<br />

24 ivnisi, vaSingtoni<br />

`CeCneTis prezidentma ramzan kadirovma fsiqiatrs<br />

unda mimarTos da ukrainis saSinao saqmeebSi<br />

Carevasa da Tavisi Sefasebebis gakeTebas Tavi unda<br />

daanebos~.<br />

anatoli gricenko - ukrainis umaRlesi radis<br />

Tavdacvisa da nacionaluri usafrTxoebis<br />

komitetis Tavmjdomare<br />

25 ivnisi, kievi<br />

mokled<br />

4.5 procentiT gaizarda mSp pirvel kvartalSi saqar- 45 dRemde gaizrdeba savaldebulo sarezervo<br />

TveloSi.<br />

samsaxuri saqarTveloSi.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

5


foto<br />

wyaldidoba TbilisSi<br />

19 ivniss Zlieri wvimis gamo, TbilisSi ramdenime ubani daitbora. gldani-naZaladevis raionSi, yofili manqanebis<br />

bazrobis teritoriaze, quCis mTel Cayolebaze manqanebi saaTze met xans uZravad idgnen.<br />

qarma moglija ramdenime xe, datbora saniaRvre arxebi.<br />

wyaldidobas im adamianebmac ver aarides Tavi, vinc sacobebisgan Tavis dasacavad metroTi gadawyvita mgzavroba.<br />

ramdenime metros sadgurSi wvimis wyali Sevarda da sadgurebi daiketa. daitbora metro `axmetelis~ garSemo<br />

mdebare miwisqveSa gadasasvlelebic.<br />

mgzavrebis da gamyidvelebis panikam wvimis gadaRebis Semdeg iklo, Tumca saxlSi misulebs kidev erTi siurprizi<br />

elodaT _ korpusebTan trotuarebi setyvas TeTrad daefara.<br />

6 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


vrclad<br />

protesti skandalisa<br />

da provokaciebis <strong>gareSe</strong><br />

2000-ianelTa Taobis mxatvrebma gamofenaze `Soris~ TavianTi deromantizirebuli<br />

xelovneba warmoadgines, rogorc TviTon amboben _ xelovneba makiaJis <strong>gareSe</strong>.<br />

nino CimakaZe<br />

23 wlis natali nebieriZem saku-<br />

Tari mSoblebis, aseve mxatvrebis<br />

namuSevrebi aiRo da mamis meZavsa da<br />

dedis angelozebs sakuTari saxe gadaaxata.<br />

rogorc ambobs, palimfsestis<br />

stilSi Sesrulebuli am naxatiT<br />

man gamoTqva protesti mSoblebis<br />

TaobaSi arsebuli infantilizmisa da<br />

gauazrebeli kulturuli gavlenebis<br />

winaaRmdeg, romelic kritikuli<br />

azrovnebis Camoyalibebasa da kultebis<br />

ngrevas uSlis xels.<br />

natalis es naxati, 11 sxva namu-<br />

SevarTan erTad, galerea #9-Si gamoifina,<br />

sadac 23 ivniss e.w. 2000-ianelTa<br />

Taobis mxatvrebis gamofena<br />

`Soris~ gaixsna.<br />

kliSeebisgan Tavisufali da<br />

socialurad aqtiuri xelovneba _<br />

ase SeiZleba Sefasdes koncefcia,<br />

romelic aq warmodgenil namuSevrebs<br />

aerTianebT.<br />

saprotesto Sinaarsis miuxedavad,<br />

gamofenis forma skandaluri ar yofila.<br />

avtorebi Seecadnen, aqtualuri<br />

problemebi tradiciuli formiT<br />

gadmoecaT da amisTvis gamoiyenes<br />

ara performansebis xerxi, aramed<br />

kedlis sibrtye, zeTis saRebavi,<br />

fanqari, akrili da foto. amiT maT<br />

kidev erT problemaze, Tanamedrove<br />

xelovnebisadmi stereotipul damokidebulebaze<br />

gaamaxviles yuradReba:<br />

`modian winaswar gamzadebuli<br />

azriT, rom aq aucileblad skandalur<br />

performanss naxaven. Tumca,<br />

Tanamedrove xelovneba ar niSnavs<br />

maincdamainc romelime konkretuli<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

formis gamoyenebas an provokacias,<br />

gvinda, rom am kitCuri damokidebulebisgan<br />

gavTavisufldeT~, _<br />

aRniSnavs gamofenis monawile da<br />

kuratori qeTo logua.<br />

mis namuSevarze londonis White<br />

Cube-is galerea organzomilebian<br />

ferwerul namuSevrad aris warmodgenili.<br />

rogorc Tavad ambobs, erTi<br />

ganzomilebis gamokleba erTgvari<br />

protestia imis mimarT, Tu rogor<br />

Wams namuSevrebis ideas Tanamedrove<br />

galereebSi sivrceze da garemoze<br />

aqcentireba.<br />

namuSevarTa did nawilSi mkveTrad<br />

gamoxatuli memarcxene msoflmxedveloba<br />

dominirebs. aq vxvdebiT<br />

dokumentur fotomasalas, romelic<br />

2009 wels JenevaSi msoflio savaWro<br />

Tekla aslaniSvilis namuSevari `Tekla~. gamofena `Soris~,<br />

galerea N9, Tbilisi, 23 ivnisi 2010<br />

organizaciis sawinaaRmdego demonstraciebis<br />

Sedegebs asaxavs (avtori<br />

melano soxaZe). sareklamo banerebis<br />

Camsxvreuli vitrinebi erTgvar<br />

kontrasts qmnis SuSis miRma momRimar,<br />

bednier adamianebsa da mis aqeT<br />

arsebul realobas Soris.<br />

antikapitalisturi muxti igrZnoba<br />

Tekla aslaniSvilis namuSevarSic,<br />

saxelwodebiT _ `Tekla~. Teklas<br />

portretebi, romlebic 40 sxvadasxva<br />

mxatvris mieraa Sesrulebuli, gamofenaze<br />

erT did tilodaa gaer-<br />

Tianebuli. am SemTxvevaSi, protesti<br />

mxatvrebis brendirebis da komercializaciis<br />

winaaRmdegaa mimarTuli:<br />

`mxatvris saxeli sul ufro<br />

metad iZens logotipis funqciebs<br />

da sul ufro naklebad gansxvavde-<br />

7<br />

foto levan xerxeuliZe


vrclad<br />

ba iseTi brendebisgan, rogoricaa<br />

`naiki~ an `adidasi~. rac ufro<br />

farTovdeba es brendi, miT ufro<br />

daclilia mis ukan mdgomi produqcia<br />

Sinaarsisagan da sazogadoebac<br />

da kritikosebic naklebad kritikulni<br />

xdebian mis mimarT~, _ ambobs<br />

aslaniSvili.<br />

komercializacias da kapitalistur<br />

art-markets upirispirdeba<br />

giorgi kevliSvilis namuSevaric<br />

_ `cxrili 2~. giorgi monawileTa<br />

Soris yvelaze ufrosia da ramdenime<br />

maTgans samxatvro akademiaSic<br />

aswavlida:<br />

`ra Tqma unda, bazris kanonebs<br />

gverds mTlianad ver avuvliT,<br />

magram rac unda xmamaRla JRerdes,<br />

xelovnebis daniSnuleba mainc<br />

WeSmaritebis Ziebaa da ara bazarze<br />

adgilis damkvidreba~, _ aRniSnavs<br />

kevliSvili.<br />

giorgis studentebs _ qeTo<br />

loguas, natali nebieriZes, Tekla<br />

aslaniSvils da daviT kuxalaSvils,<br />

romlebic samxatvro akademiaSi swavlis<br />

dros iq arsebul ganaTlebis<br />

sistemas da swavlebis meTodebs<br />

aprotestebdnen, akademiam diplomebi<br />

ar misca. amis oficialur<br />

mizezad kreditebis arasakmarisi<br />

raodenoba daasaxeles. Tumca,<br />

axalgazrdebis azriT, realuri<br />

mizezi swored maTi Riad dafiqsirebuli<br />

pozicia iyo. kevliSvili ki,<br />

romelic 2 wlis manZilze vizualuri<br />

xelovnebis saxelosnos xelmZRvanelobda<br />

da axali midgomebis<br />

danergvas cdilobda, akademiidan<br />

axsna-ganmartebis <strong>gareSe</strong> gaaTavisufles.<br />

saprotesto muxti da axali<br />

gzebis Zieba gamofenaze monawile<br />

yvela mxatvars aerTianebs. amjerad<br />

maTTvis erT-erTi mniSvnelovani<br />

koncefciaa xelovnebis deromantizacia<br />

da demiTologizacia _<br />

rodesac xelovneba makiaJis funqcias<br />

ki ar Seasrulebs, aramed<br />

realobas asaxavs da Tavadac axali<br />

realobis Semqmneli gaxdeba.<br />

mosalodneli<br />

da moulodneli<br />

samTavrobo cvlilebebi<br />

sami axali ministri, prezidentis administraciis axali<br />

xelmZRvaneli da misi moadgile, aseve sagareo saqmeTa<br />

ministris axali moadgile da erTic axali saministro<br />

_ aseTia ramdenimekviriani mosalodneli samTavrobo<br />

cvlilebebi.<br />

naTia axalaSvili<br />

axal postebze wardgenilTa<br />

umravlesoba sazogadoebisTvis<br />

ukve kargad nacnobi xalxia. `axali<br />

sisxli~ ki mTavrobaSi ekonomikis<br />

axali ministri da sagareo saqmeTa<br />

ministris axali moadgile iqnebian.<br />

ekonomikis ganviTarebis saministros<br />

saxeli ukve meored Seecvleba<br />

da ekonomikisa da mdgradi ganviTarebis<br />

saministro daerqmeva. mas kanadidan<br />

saqarTveloSi dabrunebuli<br />

vera qobalia uxelmZRvanelebs. prezidentma<br />

wardgenisas vera qobalias,<br />

vankuverSi misi ojaxis puris cxobis<br />

biznesis gamo, `Zalian warmatebuli<br />

businesswoman~ uwoda.<br />

mTavrobaSi calke Seiqmneba axalgazrdobisa<br />

da sportis saministro,<br />

romelsac Sida qarTlSi prezidentis<br />

yofili rwmunebuli lado varZelaSvili<br />

uxelmZRvanelebs. vin daikavebs<br />

mis adgils, jerjerobiT ucnobia.<br />

axali ufrosi da moadgile eyoleba<br />

prezidentis administraciasac<br />

_ daviT tyeSelaSvili, misi moadgile<br />

ki telekompania `rusTavi2~-is<br />

sainformacio samsaxuris xelmZRvaneli,<br />

Jurnalisti irma nadiraSvili<br />

gaxdeba.<br />

tyeSelaSvilis adgils, rogorc<br />

winaswar vrceldeboda informacia,<br />

sagzao departamentis xelmZRvaneli<br />

ramaz nikolaiSvili daikavebs.<br />

prezidentis administraciis yofili<br />

ufrosi Temur janaSia saxelmwifo<br />

dacvis samsaxurs Caudgeba<br />

saTaveSi.<br />

prezidentma waradgina sagareo<br />

saqmeTa ministris axali moadgile<br />

Tornike gordaZec, romelic bolo<br />

15-16 weli safrangeTSi cxovrobda.<br />

saakaSvilma gordaZe `parizSi Zalian<br />

cnobil da warmatebul politologad~<br />

daaxasiaTa. axali moadgile<br />

sagareo uwyebaSi `evropul mimarTulebas~<br />

uxelmZRvanelebs. aqamde is<br />

anatoliis kvlevis franguli institutis<br />

kavkasiis centris direqtori<br />

iyo.<br />

prezidentma gadadgomis Semdeg<br />

Seaqo ekonomikis ukve yofili ministri<br />

zurab pololikaSvili, Tumca,<br />

aRniSna, rom `mTavroba, romelic<br />

efuZneba kadrebis stabilurobas,<br />

aseve efuZneba adamianebis rezultatiT<br />

Sefasebas... Tu adamiani rezultats<br />

konkretuli mimarTulebiT ver<br />

aRwevs, is aucileblad unda iyos<br />

gadasrolili sxva mimarTulebaze~.<br />

imis gamo, rom ukanaskneli cvlilebebiT,<br />

bolo dros ministrebis<br />

saerTo raodenobam kabinetis sruli<br />

Semadgenlobis 1/3-s gadaaWarba,<br />

mTavrobisa da misi programis<br />

damtkiceba parlaments am kviraSi<br />

mouwevs.<br />

8 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


ori azri<br />

momxre<br />

gia xuroSvili<br />

mTavrobis saparlamento mdivani<br />

axali saministros Seqmna niSnavs uwyebis<br />

Seqmnas, romelsac eqneba ufleba, Seqmnas<br />

konkretuli politika konkretuli mimar-<br />

TulebiT. sportis ganviTareba aris saxelmwifos<br />

prioriteti, sporti ki qarTuli<br />

sazogadoebis sijansaRe, ganviTareba<br />

da iseTi problemebis daZlevaa, rogoricaa<br />

magaliTad narkomania. am saministros<br />

dafuZnebiT kidev ufro meti yuradReba<br />

mieqceva sports da meti dafinanseba gamoiyofa<br />

am sferos ganviTarebisTvis.<br />

axali saministro xels Seuwyobs axalgazrdebisTvis<br />

sxvadasxva saganmanaTleblo<br />

Tu socialuri programebis ganviTarebas.<br />

xelisuflebis mTavari prioriteti<br />

dRes axalgazrda Taobis maqsimaluri<br />

daxmarebaa, axalgazrda kvalificiuri<br />

kadrebis mozidva. unda arsebobdes mkafiod<br />

Camoyalibebuli politika rogorc<br />

parlamentis doneze, aseve am politikis<br />

Sesrulebis meqanizmebi ufro maRali rwmunebis<br />

saministros SigniT. swored aman<br />

ganapiroba dRemde moqmedi departamentis<br />

saministrod gadakeTeba.<br />

prezidentmac axsena, rom Zalian bevri<br />

adamiani wavaxaliseT da maTi swavla ucxoeTSi<br />

saxelmwifom daafinansa. es adamianebi<br />

axali codniT da axali gamocdilebiT brundebian<br />

saqarTveloSi. maRali kvalifikaciis<br />

mqone axalgazrda kadrebiT Canacvlebis<br />

procesi mudmivad unda grZeldebodes, radgan,<br />

bunebrivia, Cven ar varT qveyana, romelic<br />

icxovrebs almasebiT. Cveni erTaderTi<br />

gadarCenis saSualebaa kvalificiuri Taoba<br />

da mkafiod Camoyalibebuli politika momavali<br />

Taobis aRzrdis saqmeSi.<br />

uSualod politikis ganxorcielebaze<br />

pasuxismgebeli ministri iqneba da amitom<br />

davelodoT am saministros Camoyalibebas.<br />

ministri gagvacnobs im mimarTulebebs,<br />

razec apirebs aqcentis gakeTebas. am<br />

saministros kompetenciaSi Seva patriot-<br />

Ta banakebic da sxva sakiTxebi, rac axalgazrdebs<br />

SeexebaT.<br />

gvWirdeba Tu ara<br />

da sportis s<br />

axali saministro xels Seuwyobs<br />

axalgazrdebisTvis sxvadasxva<br />

saganmanaTleblo Tu socialuri<br />

programebis ganviTarebas.<br />

xelisuflebis mTavari prioriteti<br />

dRes axalgazrda Taobis maqsimaluri<br />

daxmarebaa.<br />

10 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


axalgazrdobisa<br />

aministro?<br />

qveyanaSi arsebul ramdenime iseT<br />

saministros, romelic mxolod da<br />

mxolod erisa da mamulis winaSe<br />

Rvawlmosil pirTa dasasaqmeblad an<br />

evropel partniorebTan Tavis mowonebis<br />

mizniT aris Seqmnili, kidev erTi msgavsi<br />

dawesebuleba Seemata.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

foto salome jaSi<br />

mowinaaRmdege<br />

leqso maWavariani<br />

ori azri<br />

Cemi mokrZalebuli azriT, ramdenime iseT<br />

saministros, romelic mxolod da mxolod<br />

erisa da mamulis winaSe Rvawlmosil pirTa<br />

dasasaqmeblad an evropel partniorebTan<br />

Tavis mowonebis mizniT aris Seqmnili, kidev<br />

erTi msgavsi dawesebuleba Seemata, romlis<br />

daniSnulebac gadasaxadebis gadamxdelTa fuliT<br />

im saqmianobis ganxorcieleba iqneba, romelsac,<br />

saxelmwifos mxridan Sesabamisi samar-<br />

Tlebrivi xelSewyobiT, wesiT, kerZo biznesi<br />

unda afinansebdes.<br />

Cemi gakvirveba imanac gamoiwvia, rom b-nma<br />

prezidentma sakuTari gadawyvetileba axalgazrdobis<br />

saqmeTa specialuri saministros<br />

Seqmnis Sesaxeb sabWoTa memkvidreobisgan<br />

ganTavisuflebisken swrafvis gamomxatveli<br />

iseTi qmedebis Semdeg gaaxmaura, rogoricaa<br />

<strong>stalinis</strong> Zeglis demontaJi. orueliseul<br />

saministroebTan asociaciebs Tavi rom davaneboT,<br />

cota ar iyos da, gaugebaria, ratom<br />

unda ereodes saxelmwifo axalgazrdebis saqmeebSi,<br />

Tu misi mizani axalgazrdobaSi sasurveli<br />

ideologiis danergva ar aris; ra daa-<br />

Saves qveynis saSualo asakis da xandazmulma<br />

moqalaqeebma, SevqmnaT maTTvisac analogiuri<br />

saministroebi? samwuxaroa, rom pirovneba,<br />

romelsac yvelaze ufro meti SesaZlebloba<br />

da, rac mTavaria, sakmarisi niWi aqvs imisTvis,<br />

rom yvelanairad Seuwyos xeli progress saxelmwifoSi,<br />

amdenad araTanmimdevrulia saku-<br />

Tar qmedebebSi.<br />

saministros Seqmnis Sesaxeb gadawyvetileba<br />

axali miRebulia. jerjerobiT sajarod ar<br />

gancxadebula misi miznebi da funqciebi, da<br />

arc ministrs ar warmoudgenia sakuTari samoqmedo<br />

programa. Tumca, xelisuflebis mier<br />

bolo periodSi lobirebadi tendenciebis da<br />

struqturis axlad daniSnuli xelmZRvanelis<br />

warsuli saqmianobis gaTvaliswinebiT, vfiqrob,<br />

rom uaxloes momavalSi unda velodoT<br />

axalgazrdebs Soris samarxvo kulturis<br />

TvalsaCino warmomadgenlebis Semdgom popularizacias<br />

da mizanmimarTul svlas win _ sabWoTa<br />

warsulisken.<br />

11


mTavari Tema<br />

reportaJi<br />

<strong>stalinis</strong><br />

<strong>gareSe</strong><br />

stalini samuzeumo eqsponatad<br />

iqceva.<br />

eka WiTanava<br />

<strong>stalinis</strong> Zeglis demontaJi, gori, 25 ivnisi, 2010<br />

12 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


ebraeli turisti jonaTan holi<br />

gorSi ramdenime dRis win Cavida.<br />

yvelaze metad mTavari moednis da-<br />

Tvaliereba da <strong>stalinis</strong> ZeglisTvis<br />

fotoebis gadaReba undoda. Tumca,<br />

im dRes ver moaswro, radgan bakurianSi<br />

gaemgzavra. ifiqra, Zegli arsad<br />

gaiqceva, gorSi xval davbrundebi<br />

da Zeglsac mere gadaviRebo. Tumca,<br />

turists qandakeba gamqrali daxvda.<br />

`gaocebuli vuyurebdi cariel kvarcxlbeks.<br />

ar miyvars stalini, magram<br />

misi qandakeba qalaqis RirsSesaniSnaoba<br />

iyo~, _ ambobs jonaTan holi.<br />

kulturis saministros gadawyvetilebiT,<br />

<strong>stalinis</strong> eqvsmetriani brinjaos<br />

qandakebis adgilas 2008 wlis<br />

ruseT-saqarTvelos omsa da stalinuri<br />

represiebis dros daRupul adamianTa<br />

memoriali aRimarTeba. `maxinj<br />

kerpebs ar unda hqondeT adgili damoukidebel,<br />

Tavisufal qveyanaSi~, _<br />

ganacxada kulturis ministrma nika<br />

ruruam.<br />

qandakebis aReba 25 ivniss Ramis pirvel<br />

saaTze daiwyes. gorelebisTvis es<br />

sruliad moulodneli iyo. mTavari<br />

moednis garSemo ZiriTadad maRaziebi<br />

da kafeebia ganlagebuli, amitom<br />

<strong>stalinis</strong> Zeglis aRebis ambavi qalaqis<br />

mosaxleobis absoluturma umravlesobam<br />

mxolod meore diliT gaigo. im<br />

RamiT ki, sapatrulo policiis mier<br />

gadaketil moedanze Sekrebil 100mde<br />

moqalaqes Soris xelisuflebis<br />

warmomadgenlebi Warbobdnen. swored<br />

isini daemSvidobnen beladis Zegls Se-<br />

ZaxiliT: `Zirs satana!~<br />

procesis firze aRbeWdvas TiToorola<br />

Jurnalisti cdilobda, maT<br />

Soris iyo telekompania `TrialeTis~<br />

gadamRebi jgufic. Jurnalisti lado<br />

biWaSvili Zeglis aRebiT ukmayofilo<br />

mosaxleobas esaubreboda maSin,<br />

roca samoqalaqo formaSi Cacmulma<br />

pirebma operators, imeda gogolaZes<br />

kamera waarTves da or mxares Soris<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

Sexla-Semoxla gaimarTa. incidents<br />

Tvalyurs adevnebda goris samxareo<br />

policiis ufrosic. rogorc lado<br />

biWaSvili hyveba, policiis maRal-<br />

Cinosanma Jurnalistebi daamSvida,<br />

ris Semdegac `TrialeTis~ warmomadgenlebs<br />

kamera da kaseta daubrunes,<br />

oRond Sexla-Semoxlis amsaxveli kadrebi<br />

ukve waSlili iyo.<br />

aseTi konspiraciis gamo, istoriuli<br />

movlena _ agvistos omis dros dabombil<br />

qalaqSi didi beladis Zeglis<br />

demontaJi _ saidumlo operacias daemsgavsa.<br />

oriode saaTis Semdeg TokebiT<br />

Camoxsnili 6-metriani Zegli ukve<br />

satvirTo manqanis sabargulze ido da<br />

gaurkveveli mimarTulebiT mihqondaT.<br />

<strong>stalinis</strong> kvali swored am momentidan<br />

daikarga. diliT moedanze<br />

Sekrebil `komunisturi partiis~ warmomadgenlebs<br />

ki, Zeglis nacvlad,<br />

cxrametriani kvarcxlbeki da ori gadaRunuli<br />

armaturaRa daxvdaT.<br />

roca SuadRisas gorSi Casulma<br />

`liberalis~ Jurnalistebma <strong>stalinis</strong><br />

Zeglis adgilsamyofeli vikiTxeT,<br />

yvelam mxrebi aiCeCa, _ `aba, ra viciT,<br />

CvenTvis arc misi Camogdebis nebarTva<br />

uTxoviaT, da arc is viciT, momavalSi<br />

ras upireben~, _ ambobdnen goris macxovreblebi.<br />

Zeglis adgilsamyofels qalaqis<br />

sakrebulo da gamgeoba mTeli dRis<br />

ganmavlobaSi saguldagulod malavda.<br />

`araferi viciT, gamgeblis moadgile<br />

araa samsaxurSi~, _ acxadebda<br />

gamgeblis pressamsaxuris warmomadgeneli.<br />

`me rom raime giTxraT, mogatyuebT,<br />

sakrebulos Tavmjdomares<br />

ki ver vukavSirdebi~, _ gvimeorebdnen<br />

sakrebuloSi.<br />

parlamentis wevris, petre ciskariSvilis<br />

versiiT ki, Zegli naSuadRevs<br />

ukve <strong>stalinis</strong> saxelmwifo muzeum-<br />

Si unda yofiliyo. Tumca amis Sesaxeb<br />

Tavad mezeumis TanamSromlebma Jur-<br />

mTavari Tema<br />

nalistebisgan Seityves.<br />

muzeumis samecniero-kvleviTi samsaxuris<br />

xelmZRvanelma mzia naoWa-<br />

Svilma ezoSi is ori buCqi gviCvena,<br />

romelTa Sorisac <strong>stalinis</strong> Zegli<br />

restavraciis Semdeg unda dadgan. `ar<br />

momwons, rom Zegli mTavari moednidan<br />

waiRes, Tumca vemorCilebi xelisuflebis<br />

gadawyvetilebas. maT ukeT<br />

ician, rogor jobia!~<br />

paralelurad meore versiac gavrcelda,<br />

romlis mixedviTac, Zegli<br />

karaleTis asfaltis qarxanaSi unda<br />

gadaetanaT. Tumca, beladis qandakeba<br />

arc iq aRmoCnda. `ukve davWeriT da<br />

davinawileT~, _ xumrobdnen `birJaze~<br />

gamosuli gorelebi. kidev ramdenime<br />

mcdari signalis Semdeg ukve danamdvilebiT<br />

gairkva, rom qandakeba policiis<br />

ezoSi iyo Caketili. mTavrobis<br />

gadawyvetilebiT, es faqti ar unda<br />

gaxmaurebuliyo da, gaugebari motiviT,<br />

`sapatio patimari~ arc erT Jurnalists<br />

ar unda enaxa.<br />

gorSi mTeli dRis ganmavlobaSi simSvide<br />

iyo. Zeglis demontaJs ZiriTadad<br />

komunisturi partiis mxardamWerebi<br />

aprotestebdnen da swored maTi<br />

iniciativiT qalaqis mTavar moedanze<br />

6 saaTisTvis aqciac daigegma. Tumca,<br />

daaxloebiT 7-is xuT wuTze trotuarTan<br />

SavebSi Cacmuli oTxi adamiani<br />

gamoCnda, Semdeg maT kidev ori demonstranti<br />

Seemata da yvelani er-<br />

Tad protestis niSnad kvarcxlbekTan<br />

Camosxdnen. `ar vici, ratom ar SemogvierTdnen~,<br />

_ xelebi gaasavsava Sav<br />

kabaSi Cacmulma <strong>stalinis</strong> erT-erTma<br />

Tayvanismcemelma, romelsac gulze<br />

misi suraTi hqonda mimagrebuli. `isev<br />

aq unda daabrunon, is CemTvis Zalian<br />

bevr rames niSnavs. stalini marto<br />

beladi ki ar iyo, aramed RmerTi! yovelTvis,<br />

roca gavivlidi misi Zeglis<br />

win, vexvewebodi, _ soso, Sens sulsa<br />

vTxov, rodis SegvaerTeb ruseTTan~,<br />

_ acxadebda komunisturi partiis we-<br />

13


mTavari Tema<br />

vri mayvala SatakiSvili da cxvirsaxociT<br />

cremlian Tvalebs iwmendda.<br />

goris axalgazrdoba beladis Zeglis<br />

Camoxsnas gulgrilad Sexvda.<br />

`Cemi azriT, kargad moiqcnen, rom<br />

waiRes, qalaqis centrSi diqtatoris<br />

saxes ratom unda vuyuro yoveldRe~,<br />

_ ambobda 23 wlis ana gamgebeli. `Tuki<br />

muzeumSi gadaitanen, ara mgonia, vinme<br />

winaaRmdegi iyos, ubralod ar mesmis,<br />

ra saWiro iyo Zeglis Cumad CamoReba~,<br />

_ `Ramis ritualis~ mizans verafriT<br />

xsnida meore gogona.<br />

stalins qandakeba gorSi 1952 wels,<br />

sicocxleSive daudges. specialurad<br />

am ZeglisTvis teritoria erTi wliT<br />

adre moasufTaves da daangries mimdebare<br />

Senobebi, maT Soris _ eklesiac.<br />

Zeglis ganadgureba jer kidev 1961<br />

wels nikita xruSCovma gadawyvita,<br />

roca sabWoTa kavSirSi pirovnebis<br />

kultis dagmobis kampania daiwyo. igive<br />

scades 1980-90-ian wlebSi qarTuli<br />

erovnuli moZraobis liderebmac,<br />

Tumca goris mosaxleobis winaaRmdegobis<br />

gamo, <strong>stalinis</strong> Zegli maSin gadarCa.<br />

2008 wels Zeglis gadatanis idea ruseT-saqarTvelos<br />

omis Semdeg momwifda.<br />

`<strong>stalinis</strong> Camokvarcxlbekebis~<br />

goris mTavari moedani, 25 ivnisi, 2010<br />

<strong>stalinis</strong> Zeglis demontaJi, gori, 25 ivnisi, 2010<br />

moTxovniT 2009 wlis agvistoSi, goris<br />

centrSi studentebi gamovidnen<br />

da qandakebas saRebavi Seasxes. sazogadoebaSi<br />

<strong>stalinis</strong> kultis sawinaaRmdego<br />

ganwyobis Seqmnas mizanmimarTulad<br />

cdilobda `Tavisuflebis<br />

institutis~ wevri levan ramiSvilic.<br />

man socialur qsel `feisbuqze~ specialuri<br />

gverdic Seqmna, romelSic<br />

Zeglis Camogdebis 2000-mde momxre<br />

gaerTianda. xelisuflebis nacvlad,<br />

anti<strong>stalinis</strong>tur kampaniaSi swored<br />

aseTi sainiciativo jgufebi aqtiurobdnen,<br />

mTavrobis warmomadgenlebi ki<br />

acxadebdnen, rom gadawyvetilebas referendumis<br />

Semdeg miiRebdnen, radgan<br />

ZeglisTvis saboloo ganaCeni swored<br />

xalxs unda gamoetana.<br />

Tumca, <strong>stalinis</strong> Zeglis Camoxsna,<br />

rasac xelisufleba totalitarizmis<br />

dangrevis simbolod afasebda, sazogadoebis<br />

nawilisTvis moCvenebiTi<br />

demokratiulobis niSnad iqca. istorikosi<br />

laSa baqraZe maSin acxadebda:<br />

`istoriaze uari ar unda vTqvaT, Zeglebis<br />

Camogdebaze ufro Wkvianuri<br />

iqneba, Tuki stalinizms Cvens gonebaSi<br />

gadavlaxavT. es komunisturi midgomaa,<br />

swored komunistebi cdilobdnen<br />

imis gaqrobas, rac ar moswondaT~.<br />

<strong>stalinis</strong> qandakebebis umetesoba<br />

msoflioSi an aiRes, an saxe ucvales.<br />

magaliTad, 1956 wels ungrelma<br />

revolucionerebma budapeStSi misi<br />

Zeglisgan mxolod Ceqma datoves. zogan<br />

ki piriqiT, stalins damsaxurebebi<br />

axla daufases da, magaliTad virjiniis<br />

StatSi, Zegli mas sul ramdenime<br />

dRis win, faSizmis winaaRmdeg brZolisTvis<br />

aRumarTes.<br />

„ar SeiZleba qveyanaSi erTdroulad<br />

arsebobdes okupaciis muzeumi da im<br />

xalxis Zeglebi, romelTa iniciativi-<br />

Tac saqarTveloSi saokupacio armia<br />

Semovida“, _ aseTi iyo prezident mixeil<br />

saakaSvilis komentari <strong>stalinis</strong><br />

Zeglis gadatanis Semdeg. qandakebis<br />

demontaJi Sefasda, rogorc totalitaruli<br />

warsulis dasasruli. goris<br />

mTavar moedanze <strong>stalinis</strong> Zegls male<br />

axali simbolo Caanacvlebs.<br />

14 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


misamarTi: abanos q. N 3<br />

radio „nacnobi“ gepatiJebaT<br />

klubSi „nacnobi“<br />

tradiciuli qarTuli samzareulo<br />

cocxali musika


Tvalsazrisi<br />

gundistani<br />

bevri dawerila imaze, rom fexbur-<br />

Ti nacionalizmis dadebiTi, uvnebeli<br />

gamoxatulebaa: ukeTesia datkbe fexburTis<br />

yurebiT, romelsac wesebi da<br />

msajebi aregulireben, vidre am kuTxiT<br />

stadionis gareT gamoxato Tavi.<br />

rac mawuxebs ki isaa, rom gunduri<br />

mentaloba Cvens cxovrebas filtravs.<br />

11 seqtembris teraqtis Semdeg, 2001<br />

wels amerikaSi erTianobis Zlieri gr-<br />

Znoba warmoiSva, romelmac, nawilobriv<br />

amerikis geografiuli mdebareobis<br />

gamo, nawilobriv ki oportunistuli<br />

da agresiuli politikuri liderebis<br />

meSveobiT, gadagvawyvetina, rom<br />

wavsuliyaviT omSi nebismieri<br />

Zalis Tu adamianis winaaRmdeg,<br />

vinc Cvens fsiqologiaSi Tavdamsxmels<br />

Secvlida. Cven amas<br />

suleluri saxeli davarqviT _<br />

„omi terorizmTan“.<br />

gundebi saqarTveloSic Zalian<br />

Zlieria. maxsendeba is<br />

dro, rodesac Cems qarTvel meuRlesa<br />

da me umcrosi Svili gagviCnda. Cemi<br />

meuRlis megobrebi modiodnen mis sanaxavad.<br />

bavSvi ramdenime kviris rom Sesrulda,<br />

ukve gvekiTxebodnen: qarTvelia,<br />

Tu amerikeli? maxsovs, ra ucnauri<br />

iyo CemTvis es impulsi _ Cvili bavSvis<br />

amgvari kategorizacia. sinamdvileSi,<br />

es iyo gundurobis principi.<br />

rodesac pirvelad Camovedi saqar-<br />

TveloSi, 1997 wlis dasawyisSi, xalxi<br />

bevrs saubrobda qarTul erovnul ideologiaze.<br />

Tu saqarTvelo diadi eri da<br />

saxelmwifoa, mas undoda Tavisi saku-<br />

Tari da ara sxvisi ideologia. qarTvelebi<br />

yovelTvis zemodan uyurebdnen im<br />

enebs, romlebsac sakuTari damwerloba<br />

ar gaaCniaT da quCaSi xetiali uwevT<br />

msoflio Cempionatma gundebze damafiqra. gaxarebuli viyavi, rodesac aSS-m alJirs<br />

mougo. Cemi cxovrebis naxevari amerikis gareT gavatare da „mayureblebiani sportis“<br />

mimarT naklebi interesi maqvs, fexburTis mimarT _ yvelaze naklebi. ratom gvizidavs<br />

gundebi?<br />

mark maleni<br />

damwerlobis mosaZebnad, imis nacvlad,<br />

rom Tavidanve mohyveT auTenturi damwerloba.<br />

erTi periodi zogierTebs<br />

ideologiis mimarTac msgavsi grZnobebi<br />

hqondaT. ar hqonda mniSvneloba, es<br />

ideologia saukeTeso iyo, ergeboda Tu<br />

ara realobas da a.S. is unda yofiliyo<br />

mxolod da mxolod Cveni _ qarTuli.<br />

es yvelaferi dakavSirebulia megobrobasTanac.<br />

megobrobis da loialurobis<br />

jaWvebi saqarTveloSi Zalze<br />

mtkicea. megobrebisgan elian, rom isini<br />

aramegobrebs megobrebs arCeven. ra<br />

Tqma unda, amas bneli mxarec aqvs da<br />

xandaxan zedmeti sicxade, riTac<br />

gundebi xelmZRvaneloben, realobas<br />

zedmetad amartivebs, imaze metad,<br />

vidre misi gamartiveba SeiZleba.<br />

bevri adamiani amis gamo cixeSi zis. Tu<br />

megobrebi gexmarebian samsaxuris moZebnaSi,<br />

Wkvianuri xom ar aris, bevri megobari<br />

gyavdes, an erTi da gavleniani,<br />

vidre iswavlo da bejiTad imuSao? swavla<br />

da muSaoba ras mogvitans?<br />

amgvari damokidebuleba politika-<br />

Sic iCens Tavs. bolo xanebamde xelisuflebis<br />

wevrebs mkacrad hqondaT<br />

gansazRvruli, Tu vin iyo maT gundSi.<br />

isini Tvlidnen, rom vinc maT gundSi<br />

ar iyo, mowinaaRmdegeTa gunds mieku-<br />

Tvneboda. erTi kritikuli momenti<br />

sakmarisi iyo, rom vinme gundidan gaegdoT.<br />

bolo xanebSi es situacia, Cemi<br />

azriT, gamosworebis gzazea da amis<br />

mizezi bolo arCevnebSi xelisuflebis<br />

warmatebaa. meore mxriv, arademokra-<br />

tiuli opozicia Tvlis, rom mTavrobis<br />

romelime politikis an gancxadebis<br />

mxardamWeri erTi sityvac ki udris<br />

Ralats da wiTel baraTs opoziciuri<br />

gundisgan.<br />

amas vxedav bevri qarTvelis damokidebulebaSic<br />

amerikis sagareo politikis<br />

mimarT. logika aseTia: „me var<br />

qarTveli, anu antikomunisti, ese igi<br />

antirusi. reigani iyo antikomunisti<br />

da respublikeli. buSi cekvavda abanoTubanSi<br />

da movwondiT, da isic iyo<br />

respublikeli. da vin arian demokratebi?<br />

ras akeTeben saerTod: irCeven vi-<br />

Rac Sav kacs, romlis Sesaxebac<br />

aravis araferi gaugia? isini<br />

raRac damabnevelni arian. ar<br />

iReben bevr suraTs miSasTan<br />

erTad. sakmarisia CemTvis: me<br />

respublikelebis mxares var!<br />

`maRalCinosani yidulobs manqanis<br />

nomers warweriT „makeini“,<br />

rac fufunebis saqonelia.<br />

amerikis politika da mTavrobis wevrebis,<br />

gansakuTrebiT ministrebis, damokidebuleba<br />

mis mimarT ufro rTuli<br />

sakiTxia, vidre stadionze fexburTiT<br />

tkboba.<br />

Cven vaxdendiT Cveni Tavis organizebas<br />

gundebSi, iqidan gamomdinare, rom<br />

varT biologiuri arsebebi. gundebi<br />

saqmes advilad asruleben, magram xandaxan<br />

zedmeti sicxade, riTac gundebi<br />

xelmZRvaneloben, realobas zedmetad<br />

amartivebs, imaze metad, vidre misi gamartiveba<br />

SeiZleba.<br />

unda davrwmundeT, rom es sxvaoba<br />

gundebis xasiaTTan dakavSirebiT kargad<br />

gvesmis.<br />

inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam<br />

16 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


interviu<br />

biurokratiam mougo xelisuflebas<br />

interviu Tavisufali universitetis damfuZnebelTan,<br />

kaxa benduqiZesTan<br />

ekonomikuri ganviTarebis yofili ministri da reformatorTa jgufis<br />

xelmZRvaneli kaxa benduqiZe qveynis ekonomikuri politikis Sesaxeb.<br />

gasul wels prezidentma sazogadoebas `ekonomikuri<br />

Tavisuflebis aqti~ warudgina da dahpirda, rom 2011<br />

wlisTvis saqarTveloSi gadasaxadebi daiklebda. axalma<br />

sagadasaxado kodeqsma es perspeqtiva 2013 wlisTvis<br />

gadawia, gaizarda dabegvris arealic. emxrobiT am gadawyvetilebas?<br />

Cemi azriT, gadasaxadebis odenobis sakiTxi Zalian<br />

principulia. arsebobs ori midgoma _ erTi is, rom<br />

biujets rac SeiZleba meti fuli sWirdeba, da meore _<br />

mTavrobam rac SeiZleba mcire Tanxebi unda gankargos.<br />

2004 wlidan rom SevxedoT, CvenTan biujeti sami<br />

faqtoris gamo izrdeboda. pirveli _ Semcirda gadasaxadebi,<br />

ufro legaluri gaxda biznesi da mewarmeebma<br />

gadaxda daiwyes; meore _ korufcia administrirebam Caanacvla<br />

da fuli korumpirebuli biurokratis magivrad<br />

biujetisken wavida, da mesame _ investiciebma laris<br />

kursi gaamyara. Tu gvinda, rom biujeti kidev ufro gaizardos,<br />

axla arsebobs ori gza _ an unda gavzardoT gadasaxadebi<br />

da am gziT mosaxleobidan ufro meti fuli<br />

avkrifoT, an gadasaxadebi ar gavzardoT da gaizardos<br />

ekonomika, rac momavalSi kidev ufro met sagadasaxado<br />

Semosavals Seitans biujetSi.<br />

am ori SesaZlo variantidan Tqven romels aniWebdiT<br />

upiratesobas?<br />

me vTvli, rom dRes sakmarisad didi biujeti gvaqvs.<br />

Tumca, yvela qveyana sxvadasxvanairad udgeba am sakiTxs.<br />

1960 wlis dasawyisSi singapuri iyo wumpe, romelic<br />

axlaxan gaTavisuflda britanelebis jarisgan. maTi<br />

wasvlis Semdeg mosaxleobas darCa yazarmebi da patara<br />

porti. singapuris mTavrobam gadawyvita, rom gadasaxadebi<br />

maqsimalurad mcire hqonoda.<br />

60-ian wlebSi msoflio bankis mier gakeTebuli prognozis<br />

mixedviT, singapurs SeeZlo Srilankas ganviTarebis<br />

donisTvis mieRwia. dRes singapuri Srilankaze<br />

10-jer ufro SeZlebuli qveyanaa. es ar niSnavs, rom singapuris<br />

mTavrobas Secdomebi ar dauSvia, magram dabali<br />

gadasaxadebis efeqtma Secdomebi gadawona.<br />

amerikasa da evropaSi gadasaxadebi 45 wlis winaT<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

erTnairi iyo. magram mere evropaSi SemoiRes damatebi-<br />

Ti Rirebulebis gadasaxadi. viTom didi araferi _ jer<br />

mcire iyo, magram nel-nela gaizarda. dRes sagadasaxado<br />

tvirTi TiTqmis orjer ufro metia evropaSi, vidre amerikaSi.<br />

amerikaSi dRg ar SemouRiaT. am qveynis ekonomika<br />

ufro dinamikurad izrdeba da amerikelebi dRes ufro<br />

mdidrebi arian. ar arsebobs zusti pasuxi _ dRevandeli<br />

kvercxi jobia, Tu xvalindeli qaTami. Tu Zalian gSia,<br />

dRevandeli kvercxia saWiro, magram xvalindeli qaTami<br />

ufro metad fasobs.<br />

moklevadiani efeqtis miRebis mizniT gadasaxadebis<br />

gazrdis politikas, anu dRevandeli kvercxis Wamas,<br />

dabali ekonomikuri zrda mohyveba.<br />

biujetTan erTad gaizarda saministroebis xarjebic. Tqveni<br />

azriT, iyo amis saWiroeba?<br />

17


interviu<br />

vTvli, rom xarjebis gazrda swori ar iyo. es moxda<br />

imitom, rom xelisuflebas mougo biurokratiam.<br />

biurokratiis Secvla SesaZlebelia, mocileba _<br />

ara. Tumca, Secvlac araa martivi saqme. me vTvli, rom<br />

xelisuflebas politikurma krizismac SeuSala xeli.<br />

garkveulwilad gaimarjva dayvavebis ideam. xSirad ase<br />

fiqroben _ biurokratia rom SevamciroT, ewyineba 100<br />

kacs. me ki mgonia, rom mTavaria, ar ewyinos 4 milion<br />

adamians. erTi zedmeti biurokrati niSnavs masTan<br />

muSaobiT gamwarebul minimum 100 kacs da 10 dakargul<br />

samuSao adgils kerZo seqtorSi.<br />

roca ministrad muSaoba daviwye, axali TanamSromlebi<br />

TiTqmis ar amiyvania, magram ekonomikis saministros<br />

da saqveuwyebo dawesebulebebis TanamSromlebi samjer<br />

Sevamcire. movida erTi kargi kaci da mekiTxeba, _ ratom<br />

apirebT Cems gaSvebaso? diliT movdivar, kabinetSi<br />

viketebi, Cemi saqme maqvs, qrTami arasdros amiRia, saministrosTan<br />

kavSiri ar maqvs, me xom arafers vakeTebo?<br />

vuTxari, rom swored amitom vuSvebdi, magram ver gaigo.<br />

mTavroba liberaluri ekonomikuri kursidan gadaxvevas,<br />

rogorc wesi, evrokavSiris rekomendaciebiT xsnis. Tqveni<br />

azriT, ramdenad obieqturia es argumenti?<br />

jer ar varT evropis nawili da sanam suvereniteti<br />

gvaqvs, es upiratesoba unda gamoviyenoT. Tu Cven evropis<br />

nawili gvinda viyoT, maSin sanacvlod, sargebelic<br />

unda vnaxoT.<br />

norvegiis erT-erT premier-ministrs hkiTxes, Tu ra<br />

wyobaa mis qveyanaSi. man upasuxa: `Cven gvaqvs `faqsis<br />

demokratia“ da ase axsna: dadebuli gvaqvs xelSekruleba<br />

evrokavSirTan, rom Cveni kanonmdebloba unda iyos<br />

harmonizebuli. briuselidan modis faqsi, rom miiRes<br />

axali kanoni da is Cvenc unda miviRoT. gadawyvetileba<br />

suverenul qveyanaze ki ar aris damokidebuli, aramed<br />

faqsze.<br />

Cven jer ar gvaqvs am `safaqso demokratiis“ danergvis<br />

valdebuleba. Cveni muSaoba evrokavSirTan unda iyos<br />

merkantiluri, am sityvis yvelaze cinikuri mniSvnelobiT.<br />

kanoni qveyanas ise unda moergos, rogorc adamians _<br />

sakuTari tansacmeli. Tu kanoni iqneba gadmowerili, is<br />

ubralod ver imuSavebs. Cven SeiZleba wavideT daTmobaze,<br />

magram raRac unda miviRoT amis sanacvlod.<br />

SeiZleba Tu ara vTqvaT, rom axali sagadasaxado kodeqsi<br />

evrokavSiris rekomendaciebs moarges?<br />

sagadasaxado kodeqsi ar yofila evrokavSirTan<br />

diskusiis sagani. ZiriTadi motivi gadasaxadis akrefis<br />

administrirebis wesebis gamartiveba iyo. amas daemTxva<br />

biujetis deficitic da axali gadasaxadebis SemoRebis<br />

ideac.<br />

es ori sxvadasxva cvlileba, finansTa saministros<br />

gadawyvetilebiT, erTdroulad moxda. amjobines mTlianad<br />

axali sagadasaxado kodeqsis miReba, sadac orive<br />

faqtori iqneboda gaTvaliswinebuli.<br />

pozitiuria, rom Semodis axali midgomebi, magaliTad,<br />

rogoricaa winaswari SeTanxmeba. mewarmes SeuZlia mimarTos<br />

finansTa saministros da misgan miiRos axsna, ra<br />

gadasaxadebi unda gadaixados da rogor. am dokuments<br />

eqneba iuridiuli Zala da sagadasaxado samsaxuri veRar<br />

daajarimebs biznesmens imis gamo, rac winaswari SeTanxmebiT<br />

ar aris gaTvaliswinebuli.<br />

aseTi gadawyvetilebebi miiRebs normatiul xasiaTs da<br />

yvela mewarmeze erTnairad gavrceldeba, rac aseve win<br />

gadadgmuli nabijia. es reformaa, cxadia.<br />

Cemi azriT, mTavrobis diskrecia sagadasaxado kodeqsSi<br />

ufro metad unda SeizRudos da dakonkretdes,<br />

magram axali midgomebi mainc pozitiuria.<br />

irRveva Tu ara am midgomiT sagadasaxado Tanasworoba?<br />

zogadad me vemxrobi erTgvarovan sistemas, sadac<br />

gadasaxadi yvelasTvis erTnairia.<br />

Cemi azriT, is SeRavaTebi, romelic dawesebulia da<br />

axla uqmdeba, Tavidan ar unda dawesebuliyo, magram ar<br />

vici, ramdenad sworia maTi axla gauqmeba. Cven gvyavs<br />

120 000-ze meti studenti, romlebsac unda avuxsnaT, Tu<br />

ratom unda daibegron.<br />

Cven gvaqvs kerZo da sajaro umaRlesi saswavleblebi.<br />

me is garemoeba mawuxebs, rom SeiZleba sajaro seqtors<br />

es fuli ukan daubrunon, kerZos ki, cxadia, ar daubruneben.<br />

es didi usindisoba iqneba da araTanabari konkurencia<br />

Seiqmneba.<br />

erTi wlis winaT prezidentma saqarTvelos `singapurizacia~<br />

daisaxa miznad. dRevandeli ekonomikuri politikis<br />

da evrokavSiris gavlenis fonze, kvlav xedavT amis SesaZleblobas?<br />

ki, Cven gvaqvs es Sansi. amas, cxadia, bevri mowinaaRmdege<br />

hyavs SigniT Tu gareT, magram sxva gza ar gvaqvs.<br />

principuli sakiTxia. roca Tbilisidan 40 kilometrSi<br />

rusuli tankebi dgas, Tu reformebi ar gavagrZeleT,<br />

aRaravin aRar viqnebiT.<br />

msoflio bankis kvlevebis mixedviT, bolo 50 wlis<br />

ganmavlobaSi erTdroulad imdeni reforma, ramdenic<br />

saqarTveloSi Catarda, arc erT qveyanaSi ar Catarebula.<br />

bevri sfero, met-naklebi SecdomebiT, magram ZiriTadad<br />

warmatebulad SevcvaleT. am reformebis gagrZelebisTvis<br />

saWiroa Zveli miRwevebis SenarCuneba da axlis ganviTareba.<br />

reformebi aris erTaderTi gza, romelTa meSveobiTac<br />

SeiZleba warmatebuli saqarTvelo SevqmnaT.<br />

esaubra nino gogua<br />

18 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


useTi_aSS<br />

Всем привет! Я в Твиттере<br />

Tamar kakabaZe<br />

Всем привет! Я в Твиттере и это мое<br />

первое сообщение! _ es ruseTis prezidentis<br />

pirveli originaluri postia,<br />

romelic man mikroblog Twitter-ze<br />

sakuTar gverdze datova.<br />

gasul kviras dmitri medvedevis viziti<br />

aSS-Si kaliforniidan, silikonis<br />

velis monaxulebiT daiwyo. ukve<br />

arsebobs proeqti, romlis mixedvi-<br />

Tac, kremli moskovis maxloblad _<br />

skolkovoSi amerikuli silikonis velis<br />

analogis Seqmnas apirebs. es iqneba<br />

gansakuTrebuli ekonomikuri pirobebis<br />

zona, sadac maRali teqnologiebisa<br />

da inovaciebis kompaniebi imuSaveben.<br />

kaliforniaSi stumrobisas medvedevi<br />

Apple-is, Yandex-is, Google-is,<br />

Cisco Systems-is xelmZRvanelebs Sexvda,<br />

Twitter-ze sakuTari gverdi gaixsna,<br />

Apple-is xelmZRvanelisgan axali<br />

iPhone 4 miiRo saCuqrad, sityviT<br />

gamovida stenfordis universitetSi<br />

da barak obamasTan erTad Ray's Hell<br />

Burger-is restoranSi hamburgeri da<br />

Semwvari kartofili miirTva. `didi<br />

xania, ar miWamia hamburgerebi. visauzme<br />

barak obamasTan~, _ dawera man<br />

Twitter-ze.<br />

aSS-Si medvedevs xazgasmulad pompezuri<br />

daxvedra mouwyves. politikuri<br />

komentatorebi amboben, rom `gadatvirTvis~<br />

Rilaki realurad amuSavda<br />

da dadga axali epoqa amerikul-rusul<br />

urTierTobebSi.<br />

Tumca, amerikul-rusul `gadatvir-<br />

Tvas~ am etapze mxolod erTaderTi<br />

sayrdeni aqvs _ uprecedento daTmobebi,<br />

rasac kremli barak obamasgan<br />

iRebs.<br />

medvedevis vizitisas mTavari aqcenti<br />

ekonomikaze gakeTda, rac imas<br />

niSnavs, rom orive qveyanas surs, gamovides<br />

urTierTobaTa im Cixidan, ro-<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

melSic 2008 wels ruseT-saqarTvelos<br />

omis Semdeg aRmoCnda.<br />

Tumca, avtoritarul ruseTTan megobroba,<br />

SesaZloa, obamas Zviri daujdes,<br />

radgan dRes am urTierTobebis<br />

normalizeba mxolod misi daTmobebis<br />

xarjze xdeba.<br />

medvedevis bolo vizitis dros ruseTma<br />

aSS-sgan msoflio savaWro organizaciaSi<br />

gawevrianebisa da skolkovos<br />

SeqmnaSi mxardaWeris piroba miiRo.<br />

amerikelebi rusebs uaxloes teqnologiebsac<br />

ki gauziareben.<br />

kremli bolo dros Zalze ganebivrebulia<br />

TeTri saxlis mxridan daTmobebiT.<br />

manamde aSS-m aRmosavleTevropeli<br />

mokavSireebi gaakvirva, roca<br />

ruseTis nebas dahyva da poloneTsa da<br />

CexeTSi raketsawinaaRmdego Tavdacvis<br />

elementebis ganTavsebaze uari Tqva.<br />

ruseTis mimarT daTmobad aRiqves<br />

ramdenime Tvis win obamas mier saqar-<br />

TvelosTan dakavSirebiT gakeTebuli<br />

gancxadebac. obamam Tqva, rom saqar-<br />

Tvelo aRar iqneba dabrkoleba ruseTaSS-s<br />

urTierTobebSi.<br />

medvedevis aSS-i vizitamde erTi<br />

dRiT adre obamas administraciam<br />

msoflio<br />

dmitri medvedevis da barak obamas Sexvedra, vaSingtoni, 24 ivnisi 2010<br />

kremls kidev erTi saCuqari gaukeTa<br />

_ teroristTa Sav siaSi Seiyvana CeCen<br />

separatistTa lideri doku umarovi.<br />

es gadawyvetileba gansakuTrebiT damafiqrebelia<br />

im fonze, roca oficialuri<br />

vaSingtoni, karga xania, arafers<br />

ambobs ruseTSi adamianis uflebebis<br />

totaluri darRvevis faqtebze.<br />

ra miiRo obamam am daTmobebis sanacvlod?<br />

rogorc eqspertebi amboben,<br />

mxolod umniSvnelo Semxvedri nabijebi:<br />

moskovi aRar moiTxovs SimSilisa<br />

da daSlis piras mdgari yirgizeTidan<br />

amerikuli aviabazis gayvanas da aseve<br />

iranisa da CrdiloeT koreis winaaRmdeg<br />

Zalze zomier sanqciebs dauWers<br />

mxars.<br />

kremli cdilobs, maqsimumi dastyuos<br />

TeTr saxls, romelic Tavis mxriv<br />

mzadaa, maqsimumi gasces.<br />

zedmeti daTmobebiT obamam, Sesa-<br />

Zloa, kidev ufro gaafuWos moskovTan<br />

urTierTobebi. TeTr saxls aviwydeba,<br />

rom ruseTis xelisufleba aSS-sTan<br />

konfrontaciis winaaRmdegi sulac ar<br />

aris. piriqiT, amerika _ rogorc mTavari<br />

gare mteri _ rusuli nacionaluri<br />

ideis nawilia.<br />

19


mezoblebi<br />

CeCneTi<br />

kadirovis arti<br />

ramzan kadirovs ar uyvars Tanamedrove xelovneba. respublikaSi, sadac<br />

sulier-zneobrivi da patriotuli aRzrda mimdinareobs, rokerebs, reperebs,<br />

abstraqcionistebsa da modernistebs ar aWaWaneben.<br />

laura hasanova<br />

rac dro gadis, CeCneTSi sul ufro<br />

irRveva adamianis uflebebi. kadirovi,<br />

romelsac saxlSi katis nacvlad<br />

vefxvi hyavs, respublikas veluri me-<br />

TodebiT marTavs. adamianis uflebaTa<br />

damcvelebi mas adamianTa gatacebebSi,<br />

wamebasa da mkvlelobebSi adanaSauleben.<br />

misi tirania maTac Seexo, visac<br />

arc boevikebTan, arc politikasTan<br />

saerTo araferi aqvT _ xelovan xalxs.<br />

kadirovi religiur ojaxSi, CeCnuri<br />

tradiciebiT gaizarda. dRes<br />

CeCneTis prezidenti ramzan kadirovi nacionaluri cekvis Sesrulebisas, grozno, 2010<br />

igi CeCneTSi araTu mouwodebs xalxs<br />

islamis kanonebiT icxovron, aramed<br />

saxelmwifo am tradiciebs ubralod<br />

akanonebs da savaldebulos xdis.<br />

`demokratia, romelsac dRes evropa<br />

Tavs gvaxvevs, ruseTs ar sWirdeba.<br />

unda vibrZoloT imisTvis, rom Cvenma<br />

momavalma Taobebma ... sakuTari faseulobebi<br />

ar dakargon~, _ ganacxada<br />

CeCneTis prezidentma 17 ivniss `ruseTis<br />

axali ambebis samsaxurTan~ interviuSi.<br />

2008 wlidan, roca CeCneTSi metnaklebi<br />

stabiluroba damyarda, kadirovi<br />

kulturuli teroriT iqcevs<br />

Tavs.<br />

magaliTad, respublikaSi koncertis<br />

gamarTvis ufleba ar aqvT rok<br />

da rep musikis CeCen Semsruleblebs.<br />

xolo Tanamedrove cekvebi, vTqvaT,<br />

hip-hopi, aq CeCnuri tradiciebis Ralatad<br />

miiCneva.<br />

`axla koncertebs mxolod bavSvebi<br />

ki ara, xanSi Sesuli adamianebic sia-<br />

20 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


movnebiT daeswrebian~, _ amayad acxadeben<br />

kadirovis mTavrobis wevrebi.<br />

imisTvis, rom CeCneTSi simReris<br />

ufleba moipovo, sagangebo feis-kontroli<br />

unda gaiaro. ukve ori welia,<br />

CeCeni momRerlebi mxolod mkacri,<br />

tradiciuli samosiT gamodian. qalebi<br />

valdebulni arian, scenaze Tavdaburulebi<br />

iyvnen.<br />

simRera mxolod CeCnur enaze Sei-<br />

Zleba. rusulad mxolod maSin mRerian,<br />

Tu moskovidan delegacia Cadis.<br />

Tavidan es akrZalvebi saxelmwifo<br />

filarmoniis xelmZRvanelobam Semoi-<br />

Ro, Semdeg kulturis saministromac<br />

aitaca. kulminacia iyo CeCneTis prezidentis<br />

televiziiT gamosvla, rodesac<br />

man momRerlebs miuTiTa, ra<br />

unda Caicvan da rogori simRerebi<br />

imReron.<br />

es wesebi Zalian awuxebs axalgazrdebs,<br />

romlebic, marTalia, sakuTari<br />

azris xmamaRla gamoxatvas ver bedaven,<br />

magram ar uSveben mcire Sanssac<br />

ki, rom respublika datovon.<br />

bevri axalgazrda, romelic adre<br />

roks mReroda, an Tanamedrove arti<br />

ainteresebda, iZulebuli gaxda, sxva<br />

saqme moeZebna. zogma ambiciebi daTmo<br />

da axal tendenciebs moergo.<br />

dRes CeCneTSi moduria ramzan kadirovze,<br />

mis dedaze, mamasa da vaJze<br />

simRerebis Seqmna.<br />

momRerali ali abdusalimovi, romelic<br />

CeCneTSi erT dros cnobili<br />

rok-momRerali iyo, Taviseburi<br />

varcxnilobiTa da Cacmis maneriT,<br />

bolos televiziiT 2009 wels, gadacema<br />

`gulwrfel saubarSi~ gamoCnda.<br />

gadacemaSi monawile erT-erTma stumarma<br />

mas agresiulad Seutia: `ratom<br />

ar asruleb xalxur simRerebs da am<br />

dasavlur stils ratom ar iSoreb?~<br />

rogorc kadirovi ambobs, dRes<br />

scenaze `manWva~ ar aris miRebuli.<br />

abdusalimovi da misi megobrebi, ukve<br />

ori welia, arsad Canan.<br />

kadirovis wesebi marto momRerlebze<br />

rodi vrceldeba. igive kriteriumebi<br />

moqmedebs, magaliTad,<br />

arqiteqtorebzec. yvela samSeneblo<br />

proeqts piradad kadirovi amtkicebs.<br />

roca kadirovs momavali Tanamedrove<br />

sastumros _ `kavkazis~ maketi<br />

miutanes, man haerSi xeliT naxevrad<br />

mrgvali saxuravi ganasaxiera: `am sastumros<br />

zemodan gumbaTi unda daedgas,<br />

rom Senobas ufro islamuri ieri<br />

mieces~, _ uTxra prezidentma arqiteqtors.<br />

kadirovis gemovnebaSi ar Cajda<br />

axalgazrdul saqmeTa komitetis SenobasTan<br />

wlebis win damontaJebuli<br />

uzarmazari Sadrevani, romelic<br />

TeTr da cisfer ferebSi iyo gadawyvetili.<br />

es Sadrevani yabardoeli arqiteqtoris<br />

proeqtiT aSenda da Zalian<br />

didxans igeboda. qvis uzarmazari<br />

lodi naxevari weliwadi xsnariT<br />

muSavdeboda da irandeboda, myinvaris<br />

forma rom mieRo. Tanamedrove<br />

stiliT Sesrulebuli es Sadrevani<br />

irgvliv mdgari nacrisferi nagebobebisgan<br />

mkveTrad gamoirCeoda da<br />

groznoelebs mis fonze fotoebis<br />

gadaReba uyvardaT.<br />

erT mSvenier dRes qalaqis merma<br />

Sadrevnis aRebis brZaneba gasca,<br />

radgan, misi TqmiT, respublikaSi<br />

tradiciuli koSkebiT, arwivebiT da<br />

bunebrivi mTis qvebiT damSvenebuli<br />

Sadrevnebi unda daidgas. es Sadrevanic<br />

gasuli wlis bolos gaaqres.<br />

mezoblebi<br />

`raRac gaurkveveli formis da Sinaarsis<br />

skulpturebs da naxatebs ar<br />

jobia Cveni lamazi buneba vxatoT?~<br />

_ Tqva erTxel ramzan kadirovma teleeTeriT.<br />

am sityvebis Semdeg erT-erTi CeCeni<br />

mxatvari gogonasTvis, romelsac Tavisi<br />

vinaobis gamxela ar surs, yvela<br />

gamofenis kari daiketa. `Cemi stilia<br />

kubizmi, magram naxatebis gamofenas<br />

mikrZalaven. Tavad mikveTaven ra davxato<br />

_ magaliTad, axali meCeTi (es<br />

meCeTi ramzan kadirovma Tavisi mamis<br />

_ axmadis pativsacemad aaSena)~, _ ambobs<br />

mxatvari.<br />

CeCneTSi moskovis `fabrika zviozdis~<br />

analogiuri proeqti daiwyes,<br />

sadac axalbeda momRerlebi erTmaneTs<br />

ejibrebian. aq mxolod CeCnur<br />

enaze mRerian. monawile gogonebs er-<br />

Tnairi kabebi acviaT da Tavsafrebi<br />

axuravT.<br />

am cvlilebebis Semxedvare yvela<br />

Tanxmdeba, rom ramzan kadirovma CeCneTi<br />

rusuli samarTlebrivi da kulturuli<br />

sferodan gaiyvana. SeuZlebelia,<br />

kremli amas ver xedavdes.<br />

cxadia, yvelam icis, ra respublikas<br />

aSenebs kadirovi, magram moskovSi<br />

amaze Tvals xuWaven, imitom rom mxo-<br />

ruseTTan urTierTobebis `gadatvirTviT~ aRtyinebuli aSS, marTalia, CeCen savele<br />

meTaurs doku umarovs saerTaSoriso teroristad acxadebs, magram amave dros<br />

gulgrilad xuWavs Tvals tiranze, romelic CeCneTis moqmedi prezidentia.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

lod kadirovia is adamiani, visac<br />

dRes CeCneTSi moCvenebiTi, fasaduri<br />

stabilurobis SenarCuneba SeuZlia.<br />

cxadia, es yvelaferi ician dasavleTSic,<br />

Tumca ruseTTan urTierTobebis<br />

`gadatvirTviT~ aRtyinebuli<br />

aSS, marTalia, CeCen separatistTa<br />

liders doku umarovs saerTaSoriso<br />

teroristad acxadebs, magram amave<br />

dros gulgrilad xuWavs Tvals tiranze,<br />

romelic CeCneTis moqmedi<br />

prezidentia.<br />

21


mezoblebi<br />

sabWoTa warsuli ukrainaSi<br />

stalini ukrainaSi<br />

ukrainis industriul qalaqSi sabWoTa beladis Zegli aRmarTes. azrTa<br />

sxvadasxvaoba, rac <strong>stalinis</strong> qandakebis inauguracias mohyva, kidev erTxel<br />

warmoaCens gansxvavebas ukrainis nacionalistur dasavleTsa da prorusul<br />

aRmosavleTs Soris.<br />

meTiu qolini, zaporoJie, ukraina<br />

Suaxnis mamakaci Tavisi gmiris<br />

monumentisken kibeebs miuyveba,<br />

piedestalTan TeTri yvavilebis<br />

Taiguls debs, pativiscemis niSnad,<br />

Tavs xris da erTxans ase mdumared<br />

yovndeba im kacis Zeglis winaSe,<br />

romelsac uamravi adamiani uwodebs<br />

istoriaSi yvelaze sastik diqtators.<br />

<strong>stalinis</strong> metalis figura, beladis<br />

cnobili CibuxiT, pirveli<br />

Zeglia, romelic ukrainaSi aTwleulebis<br />

ganmavlobaSi aRmarTes.<br />

SeiZleba, qandakeba zomiT mcire<br />

iyos, magram im fonze, rom sakuTar<br />

istoriaze ukrainaSi isedac bevrs<br />

davoben, <strong>stalinis</strong> Zegli polemikis<br />

mizezi mainc gaxda.<br />

Tumca, gaxarebuli iyo kaci, romelmac<br />

belads TeTri Taiguli<br />

usaxsovra. `stalinma grandiozuli<br />

imperia aaSena da sabWoTa kav-<br />

Sirs meore msoflio omSi gamarjveba<br />

moupova, _ amtkicebda is, _<br />

CemTvis stalini yvela droisa da<br />

eris udidesi figuraa, _ Tqva man, _<br />

msoflio istoriaSi is pirveli kacia.<br />

zogi ambobs, _ stalins Secdomac<br />

bevri hqondao, _ magram ara,<br />

stalins mTeli cxovrebis manZilze<br />

arc erTi Secdoma ar dauSvia.<br />

yoveli misi gadawyvetileba uzado<br />

iyo~.<br />

Semdeg man amayad gvaCvena saku-<br />

Tari partbileTi, romelzec saxelis<br />

grafaSi ewera: `georgi<br />

stalini~. beladis siyvaruliT am<br />

<strong>stalinis</strong> qandakeba zaporoJieSi, ukraina<br />

22 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


ukrainels gvari hqonda gadakeTebuli.<br />

saqarTveloSi <strong>stalinis</strong> Zeglis<br />

aRebis Sesaxeb debatebi didxans gr-<br />

Zeldeboda, magram ukrainaSi sabWo-<br />

Ta diqtatoris Zeglis aRmarTvaSi<br />

komunistebisTvis oficialur<br />

struqturebs xeli ar SeuSliaT.<br />

inauguraciis ceremoniali ukrainis<br />

industriul qalaq zaporoJieSi<br />

maisSi gaimarTa. komunisturi partiis<br />

asobiT mxardamWeri sazeimod<br />

afrialebda wiTel almebs, ismend-<br />

nen sabWoTa himnsa da <strong>stalinis</strong> gamosvlebis<br />

Canawerebs.<br />

`is ubadlo iyo, _ ganacxada zaporoJies<br />

komunisturi partiis<br />

wevrma aleqsandr zubCevskim, _ CamorCenil<br />

qveyanas Caudga saTaveSi<br />

da roca midioda, ukve birTvuli<br />

iaraRi gvqonda~.<br />

Tumca, zaporoJies danarCeni<br />

mosaxleoba <strong>stalinis</strong> Zeglis aRmarTvam<br />

saSinlad gaaRiziana. `Tavisuflebis~<br />

partiis aqtivistma,<br />

vitali podlobnikovma Zeglis<br />

inauguracias kriminali uwoda. `es<br />

igivea, israelSi anda germaniaSi<br />

hitleris qandakeba rom aRmarTo.<br />

<strong>stalinis</strong> reJims Cemi ojaxis eqvsi<br />

wevri Seewira~, _ Tqva man.<br />

1930-ian wlebSi masobriv SimSilobas,<br />

romelic ukrainaSi `golodomoris~<br />

saxeliTaa cnobili,<br />

ramdenime milioni adamiani<br />

emsxverpla. SimSilobis gamomwvevi<br />

mizezi <strong>stalinis</strong> politika iyo soflis<br />

meurneobis sferoSi. es istoriuli<br />

faqti is sakiTxia, romelic<br />

kidev erTxel warmoaCens gansxvavebas<br />

ukrainis nacionalistur dasavleTsa<br />

da prorusul aRmosavleTs<br />

Soris. zogierT ukrainels, yofili<br />

prezidentis viqtor iuSCenkos Ca-<br />

TvliT, sjera, rom masobrivi Sim-<br />

Siloba sabWoTa mmarTvelobis mier<br />

oficialurad sanqcirebuli genocidi<br />

iyo. Tumca, qveynis axalma,<br />

prorusulma liderma viqtor ianukoviCma<br />

ganacxada, rom marTalia,<br />

<strong>stalinis</strong> `totalitaruli reJimia~<br />

SimSilobaze pasuxismgebeli, magram<br />

es iyo ubralod tragedia, romelmac<br />

ramdenime sabWoTa respublika<br />

daazarala da amitom genocidis<br />

klasifikacia am SemTxvevas ar unda<br />

mieces.<br />

vladimir tkaCuki rva wlis iyo,<br />

roca 1932 wlis SimSiloba daiwyo.<br />

naTesavebi Tvalwin ukvdeboda da<br />

dRes ambobs, rom am saSinel mogonebebs<br />

stalinsa da sabWoTa reJims<br />

arasdros apatiebs. yovel dilas<br />

mis sofels cxenebSebmuli furgoni<br />

daivlida xolme, orRobeebi gvamebisgan<br />

rom gaewminda da saWmlis<br />

ZiebaSi gardacvlili ukrainelebis<br />

cxedrebi saZmo sasaflaoze gadaetana.<br />

`ar arsebobda ojaxi, romelmac<br />

im periodSi erTi wevri mainc ar<br />

dakarga~, _ ambobs tkaCuki. magram<br />

kidev ufro Semzaravi iyo uWmelobisgan<br />

SeSlili adamianebis cqera,<br />

romlebic kaciWamiebad qceuliyvnen.<br />

tkaCuks axsovs aseTi faqtic,<br />

Tu rogor Sevida erTi patara biWi<br />

mezoblis saxlSi, ukan ki cocxali<br />

aRar gamosula.<br />

`axlos rom mivediT, vnaxeT, rom<br />

saxlis kedlebi da Weri sisxliT<br />

iyo moTxvrili, _ hyveba tkaCuki,<br />

_ vnaxeT, naWrebad akepili biWis<br />

sxeulic, romelic im ojaxs qileb-<br />

Si hqonda Senaxuli. erT-erTi qila<br />

ukve gaexsnaT da moexarSaT kidec.<br />

mezoblebi<br />

qali iyo is, vinc biWi moxarSa da<br />

Wama~.<br />

ukrainis dedaqalaqSi, sabWoTa<br />

okupaciis muzeumSi, tkaCukisa da<br />

misi Tanamemamuleebis msgavsi mogonebebi<br />

inaxeba. muzeums uZRveba<br />

istorikosi roman kruciki, romelmac<br />

ukrainaSi sabWoTa reJimis danaSaulebaTa<br />

kvlevas wlebi Sealia.<br />

is dRes okupaciis muzeums saku-<br />

Tari pensiiT afinansebs, radgan<br />

Segnebulad ambobs uars yovelgvar<br />

samTavrobo subsidiaze. miuxedavad<br />

`ukrainelma komunistebma <strong>stalinis</strong> qandakebis aRmarTva mas Semdeg gabedes, rac<br />

ukrainas saTaveSi prorusuli mTavroba Caudga. kremlma SeiZleba ianukoviCis<br />

mTavroba aiZulos, okupaciis muzeumis daxurvis brZaneba gaices~.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

imisa, rom es dawesebuleba gacilebiT<br />

pataraa, vidre Tbilisis sabWoTa<br />

okupaciis muzeumi, romlis<br />

koleqciaSic represiebis dros<br />

Sublgaxvretili adamianebis Tavis<br />

qalebic Sedis, am adgilas mainc<br />

STambeWdavad cocxldeba komunisturi<br />

epoqis represiebis Semzaravi<br />

qronikebi.<br />

kruciki darwmunebulia, rom<br />

ukrainelma komunistebma <strong>stalinis</strong><br />

qandakebis aRmarTva mas Semdeg<br />

gabedes, rac ukrainas saTaveSi<br />

prorusuli mTavroba Caudga. is<br />

SiSobs, rom kremlma SeiZleba ianukoviCis<br />

mTavroba aiZulos, misi<br />

muzeumis daxurvis brZaneba gaices.<br />

Tumca, muzeumis mmarTveli imaSic<br />

darwmunebulia, rom sabWoTa beladis<br />

reputaciis aRdgenis yoveli<br />

mcdeloba ukrainaSi marcxiT dasruldeba.<br />

`rogorc unda scadon warsulis<br />

miCqmalva, simarTle mainc izeimebs,<br />

_ ambobs is, _ <strong>stalinis</strong> mier Cadenil<br />

danaSaulebs verasdros daviviwyebT.<br />

mudam gvemaxsovreba is milionobiT<br />

adamianic, romlebic mis<br />

mmarTvelobas Seewirnen, gansaku-<br />

TrebiT ki _ ukrainaSi~.<br />

23


konfliqtebi<br />

afxazeTi<br />

afxazebi rusul fuls ar Tmoben<br />

10 miliardi rubli is Temaa, sadac afxazebma ruseTTan ar daTmes.<br />

inal xaSigi, soxumi<br />

sergei baRafSi<br />

afxazeTis prezidenti sergei baRafSi<br />

mosaxleobas sensaciur dapirebas aZlevs.<br />

misi TqmiT, Zalian male igi respublikaSi<br />

korufcias daamarcxebs.<br />

afxazeTSi, sadac korufcia ise yvavis,<br />

rogorc vardisferi oleandri gazafxulze,<br />

baRafSis danapirebis cota<br />

vinmes sjera.<br />

`saxelmwifo Cinovnikebis mxridan fulis<br />

gamoZalvis nebismier faqtTan dakavSirebiT<br />

maSinve darekeT prezidentis<br />

an premier-ministris misaRebSi. ar aris<br />

aucilebeli vinaobis dasaxeleba. nebismier<br />

zarze maSinve movaxdenT reagirebas~,<br />

_ ganacxada afxazeTis prezidentma<br />

sergei baRafSma televiziiT.<br />

man aseve aRniSna, rom amJamad mowmdeba<br />

informacia imis Taobaze, rom privatizaciis<br />

fondi, mcire da saSualo<br />

biznesis ganviTarebisTvis specialuri<br />

kreditebis gacemis sanacvlod, mosaxleobisgan<br />

qrTams iRebda.<br />

`Seiqmneba efeqturi kontrolis sistema,<br />

raTa saxelmwifos mier biznesis<br />

ganviTarebisTvis gamoyofili Tanxebi<br />

miznobrivad daixarjos~, _ Tqva prezidentma.<br />

bolo erTi Tvis ganmavlobaSi es gaxldaT<br />

baRafSis meore gancxadeba, sadac<br />

igi korufciasTan brZolaze saubrobda.<br />

arada, wina wlebSi am problemis arsebobas<br />

xelisufleba hipoTetur donezec ki<br />

ar aRiarebda.<br />

ra aris am uecari gamofxizlebis mizezi?<br />

afxaz Cinovnikebs qrTamis aReba erTi<br />

Tvis win ki ar uswavliaT. am praqtikas<br />

isini wina wlebSic aqtiurad mimarTavdnen<br />

da sakuTar finansur keTildReobas<br />

iqmnidnen. Tanac `samuSao~ pirobebi idealuri<br />

iyo _ araviTari riski. mezobel<br />

ruseTSi, romelic aseve Caflulia korufciaSi,<br />

asea Tu ise, zogjer SeiZleba<br />

vinme daiWiron, patimrobis realuri<br />

24 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


vada miusajon, moparuli qoneba CamoarTvan.<br />

afxazeTSi arasodes araferi msgavsi<br />

ar momxdara.<br />

yvelaze didi, risac xelmrud Cinovniks<br />

unda eSinodes, samsaxuridan daTxovnaa.<br />

da sasjelis es `umaRlesi zomac~<br />

mxolod Zalze gansakuTrebul SemTxvevebSi<br />

gamoiyeneboda.<br />

cali xelis TiTebia sakmarisi im Cinovnikebis<br />

CamosaTvlelad, romlebsac<br />

ar gaumarTlaT da saSovars moswyvites.<br />

albaT baRafSi manamdec saqmis kursSi<br />

iyo Tavisi xelqveiTebis sisusteebis Taobaze<br />

(is xom arc mefe-batonia da arc<br />

amxanagi stalini, adgilobriv darRvevebze<br />

rom araferi icodes), magram am<br />

procesisTvis xelis SesaSlelad araviTar<br />

Zalisxmevas ar iyenebda. albaT,<br />

acnobierebda imasac, rom yvela mniSvnelovan<br />

sferoSi seriozuli reformebis<br />

<strong>gareSe</strong>, situaciis kardinalurad Secvla<br />

SeuZlebelia.<br />

am reformebisTvis ki baRafSi mzad<br />

arasodes yofila. miuxedavad misi bolo<br />

Tvis ritorikisa, revoluciuri cvlilebebisTvis<br />

mzadyofnis niSnebi arc<br />

axla etyoba.<br />

baRafSma icis, rom es sarisko TamaSia.<br />

Tu korufciasTan brZolas igi marTlac<br />

daapirebs, maSin gardauvlad mouwevs,<br />

daupirispirdes usindisod gamdidrebul,<br />

TiTqos safuariT gaberil biurokratiul<br />

aparats; Tanac, warmatebis<br />

yovelgvari garantiis <strong>gareSe</strong>.<br />

arada, baRafSi revolucioneri politikosi<br />

sruliad ar aris. misi lozungia<br />

stabiluri ganviTareba. garda amisa, is<br />

momaval saprezidento arCevnebze ukve<br />

veRar iyris kenWs.<br />

ase rom, ra azri aqvs saxifaTo kampaniaSi<br />

Cabmas? aramarto xelisuflebis<br />

kritikosebma, Tavad xelisuflebamac<br />

mSvenivrad icis, rom korufciasTan<br />

brZolaSi misi maqsimumi dRes ndobis<br />

telefonebis amuSavebaa. an axals ras<br />

ityvis anonimuri zaris avtori? iseTs<br />

verafers, rac satelefono xazis meore<br />

boloSi ar ician.<br />

baRafSis iniciativiT dawyebuli korufciasTan<br />

`brZolis~ saTaveebi ufro<br />

sagareo faqtorSi unda veZeboT. naxevar<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

weliwadze metia, respublikis xelisufleba<br />

daZabul molaparakebebs awarmoebs<br />

kremlTan, imasTan dakavSirebiT,<br />

Tu vin unda gaakontrolos ruseTidan<br />

afxazeTSi Semosuli finansuri daxmareba.<br />

laparakia sakmaod did fulze. ruseTma<br />

valdebuleba aiRo, uaxloesi sami<br />

wlis manZilze afxazeTs 10 miliardi<br />

rubli (600 milioni lari) gamouyos.<br />

moskovis survili iyo, regionuli ganviTarebis<br />

saministros calke direqcia<br />

Seeqmna da Semdeg am direqcias piradad<br />

gaekontrolebina afxazeTSi gagzavnili<br />

Tanxebis xarjva.<br />

bunebrivia, es gegma afxazeTSi Zalian<br />

ar moewonaT. jer erTi, es iqneboda<br />

pirdapiri da yvelaze mokle gza <strong>gareSe</strong><br />

qveynis mier afxazeTis srulad marTvisa;<br />

da meorec _ afxazur biurokratias,<br />

ukve didi xania, dalagebuli aqvs gegmebi<br />

imis Taobaze, rogor aiTvisos aseTi<br />

soliduri daxmareba. es is SemTxvevaa,<br />

rodesac nacionaluri interesebi aranairad<br />

ar ewinaaRmdegeba piraduls.<br />

sabolood, qveynis SigniT sayovelTao<br />

mxardaWeriT gaTamamebulma da patriotuli<br />

motivaciiT zurggamagrebulma<br />

afxazma Cinovnikebma, romlebic molaparakebebSi<br />

monawileobdnen, kremls<br />

gaafTrebuli winaaRmdegoba gauwies:<br />

bolo ori welia, maT aseTi simtkice ar<br />

gamouvleniaT.<br />

ruseTis mxridan afxazeTis saxelmwifoebriobis<br />

aRiarebis Semdeg, madlierebis<br />

niSnad, oficialurma soxumma bevr<br />

Zalian mniSvnelovan sakiTxSi dauTmo<br />

moskovs. maT Soris _ sazRvris erToblivi<br />

dacvis, samxedro TanamSromlobis<br />

sakiTxebSi, rac qveynis erovnul interesebs<br />

azaralebda.<br />

yvelaze principuli soxumi maSin<br />

aRmoCnda, roca saqme fulis aTvisebasa<br />

da kontrols Seexo. am saqmeSi kremlTan<br />

SeTanxmeba afxazeTma ar isurva.<br />

rogorc ityvian, _ `celi qvas moxvda~.<br />

premier-ministrma sergei Sambam Tavis<br />

bolo preskonferenciaze Riad ganacxada<br />

am sakiTxTan dakavSirebiT xelisuflebis<br />

poziciis Sesaxeb.<br />

`gaTvaliswinebuli iyo regionuli<br />

konfliqtebi<br />

ganviTarebis saministrosTan arsebuli<br />

rusuli direqciis Camoyalibeba, romelsac<br />

faqtobrivad unda emarTa Semosuli<br />

fuladi saxsrebi. Cven amas kategoriulad<br />

vewinaaRmdegebodiT, radgan<br />

vTqviT, rom Cven ruseTis regioni ar<br />

varT. ruseTis federaciis regionuli<br />

ganviTarebis saministro Cven nacvlad<br />

ar unda wyvetdes, ra da rogor davxarjoT.<br />

gvyavs mTavroba, romelic mzadaa<br />

TanamSromlobisTvis. magram Tavad gadavwyvetT,<br />

sad da rogor mivmarToT es<br />

saxsrebi da rogor vakontroloT. vnaxeT,<br />

Tu rogori uTanxmoeba gamoiwvia<br />

samxreT oseTSi msgavsi direqciis mier<br />

analogiuri proeqtebis ganxorcielebam,<br />

da aseTi Sedegi sruliad ar gvWirdeba.<br />

ar gvinda, igive gavimeoroT. Cven<br />

sakuTari midgoma gvaqvs. sakiTxi ise<br />

gadawydeba, rogorc Cven vTavazobdiT.<br />

fuli gamogzavnon, da am proeqtebs Tavad<br />

mivxedavT~, _ ganacxada mTavrobis<br />

xelmZRvanelma.<br />

Tumca, samxreTosuri precedenti<br />

mxolod soxumisTvis ki ara, kremlis-<br />

Tvisac mniSvnelovani mtkicebulebaa.<br />

marTalia, kokoiTi rusuli daxmarebis<br />

miTvisebaSi regionuli ganviTarebis saministros<br />

rezidentebs adanaSaulebs,<br />

magram isini Tavis mxriv imave danaSaul-<br />

Si swored kokoiTis da mis garemocvas<br />

sdeben brals.<br />

savaraudod, istoria ganmeordeba<br />

afxazeTSic. moskovi Seecdeba, cxinvalis<br />

msgavsad, soxumis Sida saqmeebSic<br />

Caerios. misi oficialuri argumenti<br />

igive iqneba, rac samxreT oseTSia _ ruseTisgan<br />

miRebuli daxmarebis aramiznobrivad<br />

xarjva.<br />

albaT swored rusuli fulis molodins<br />

ukavSirdeba afxazeTis xelisuflebis<br />

mxridan korufciasTan brZolis uecari<br />

survili.<br />

statia momzadebulia hainrih biolis fondis<br />

mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli<br />

Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris<br />

aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis<br />

fondis Sexedulebebs.<br />

25


ilustracia serga nemsiwveriZe<br />

Jurnalisturi gamoZieba<br />

narkotikebis tranziti<br />

saqarTvelos<br />

narkotikuli respublika<br />

saqarTveloSi yovelwliurad 2,4 tona heroini iyideba,<br />

saidanac narkorealizatorebi minimum 700-milionian mogebas naxuloben.<br />

2 wlis manZilze ki policiam mxolod 18 kilogrami heroini amoiRo.<br />

nana nasyidaSvili, studia `monitori“. werili dafinansebulia evrokomisiis mier<br />

gaerTianebuli erebis organizaciisa<br />

da amerikis SeerTebuli Statebis<br />

saxelmwifo departamentis<br />

narkotikebTan brZolis biuros<br />

monacemebiT, saqarTveloSi 240<br />

aTasidan 350 aTasamde narkomania,<br />

xolo somxeTSi _ 160 aTasi, azerbaijanSi<br />

_ 20 aTasi, yazaxeTSi ki _<br />

25 aTasi.<br />

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros<br />

analitikuri departamentis<br />

ufrosi miiCnevs, rom saqar-<br />

Tvelos SemTxvevaSi, cifri cota<br />

gazviadebulia: „zusti statistikuri<br />

monacemebi ar arsebobs, imitom,<br />

rom narkomanebi sajarod ar<br />

amboben narkomani varo~, _ ambobs<br />

SoTa utiaSvili, romlis varaudiT,<br />

26 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


saqarTveloSi narkomanTa raodenoba<br />

250 aTasis farglebSia.<br />

saqarTvelo _ heroinis<br />

satranzito qveyana<br />

2009 wlis seqtemberSi gaerTianebuli<br />

erebis organizaciis narkotikebTan<br />

da danaSaulTan brZolis<br />

ganyofilebam avRanuri heroinis<br />

msoflios masStabiT gavrcelebis<br />

sakiTxze moxseneba gaavrcela. mas-<br />

Si aRniSnulia, rom yovelwliurad<br />

evropaSi, saqarTvelos gavliT, 7<br />

tona heroini Sedis, xolo mTlianad<br />

samxreTi kavkasiis qveynebidan _ 11<br />

tona.<br />

gaero-s moxsenebaSi heroinis mo-<br />

Zraobis marSrutebi detaluradaa<br />

ganxiluli. avRanuri warmoSobis<br />

narkotiki saqarTveloSi ZiriTadad<br />

ori gziT xvdeba.<br />

pirveli: avRaneTi _ irani _ azerbaijani<br />

_ saqarTvelo da meore:<br />

avRaneTi _ TurqmeneTi _ azerbaijani<br />

_ saqarTvelo. am gzebidan ZiriTadi<br />

iranis marSrutia, saidanac<br />

regionSi yovelwliurad 9 tona heroini<br />

SemoaqvT.<br />

saqarTveloSi heroini ZiriTadad<br />

wiTeli xidis gavliT xvdeba da fo-<br />

Tis portidan bornebiT evropisken<br />

igzavneba.<br />

gaero-s moxsenebaSi miTiTebulia,<br />

rom foTidan bulgareTisken mimavali<br />

narkotranzitis gza SedarebiT<br />

axalia. narkogadazidvebis es axali<br />

marSruti, romelic 2007-2008 wlebSi<br />

gaizarda, bolomde gamokvleuli<br />

ar aris.<br />

saqarTvelos pirdapiri saborne<br />

mimosvla aqvs ukrainis iliCevskis<br />

portTan da bulgareTis burgasis<br />

portTan. saqarTvelodan gasul<br />

bornebs heroini swored am portebSi<br />

CaaqvT. mezobeli qveynebis Zalovan<br />

struqturebs heroinis didi<br />

partiebi sazRvarze araerTxel<br />

daukavebiaT.<br />

2008 wlis 16 dekembers BostonHerald.com-ma<br />

informacia gaavrcela,<br />

romlis mixedviTac, bulgareTSi<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

mesazRvreebma satvirTo manqanebSi<br />

damaluli 400 kilogrami heroini<br />

amoiRes. manqanebi bulgareTSi fo-<br />

Tis portidan borniT Caitanes.<br />

analogiuri SemTxveva ukrainaSic<br />

moxda. iliCevskis portSi 105 kilogrami<br />

heroini ipoves. narkotikebi<br />

ukrainaSic foTis portidan moxvda.<br />

informacia ukrainis saxelmwifo<br />

sasazRvro samsaxuris oficialurma<br />

veb-gverdma 2007 wlis 29 noembers<br />

gaavrcela.<br />

2007 wels ukrainaSi saqarTvelodan<br />

heroinis didi partiis Catanis<br />

es ukve meore SemTxveva iyo. pirveli<br />

23 ivliss dafiqsirda. maSin foTis<br />

portidan gasuli 174,5 kilogrami<br />

narkotikis kontrabanda daakaves.<br />

saqarTvelodan iliCevskis portSi<br />

Sesul gemze narkotiki didxans eZebes.<br />

yvelaferi Seamowmes, magram heroinis<br />

povna mxolod ZaRlis saSualebiT<br />

SeZles. eqspertebi amboben,<br />

rom sabaJoze gawvrTnili ZaRlebis<br />

yola narkotranzitTan sabrZolvelad<br />

Cveni qveynisTvis aucilebelia.<br />

`am etapze Semosavlebis samsaxurs<br />

kinologiuri ganyofileba ar gaaCnia<br />

da Sesabamisad, ar gvyavs gawvr-<br />

Tnili ZaRlebi, romlebsac narkotikebis<br />

mosaZebnad gamoviyenebdiT~,<br />

_ aRniSna sabaJo kontrolis sammar-<br />

Tvelos ufrosma giga xvindiam.<br />

heroinis transportirebisTvis<br />

trailerebs iyeneben, maT saerTa-<br />

Soriso satranzito niSani TIR aqvT<br />

da sabaJoze rentgeno-skaneris meSveobiT<br />

SerCeviT amowmeben. `Cven<br />

gvaqvs specialuri riskis marTvis<br />

programa, romliTac iseT tvirTebs<br />

vavlenT, romlebsac sariskod<br />

vTvliT da am SemTxvevaSi vaxdenT an<br />

dokumentur, an fizikur Semowmebas.<br />

ori wlis win daviwyeT am tvirTebis<br />

rentgeno-skanerebiT Semowmebac~, _<br />

aRniSna giga xvindiam.<br />

2 wlis manZilze policiam 18 kilo<br />

heroini amoiRo<br />

gaero-s garda, saqarTveloSi arsebuli<br />

narkotrefikis problemis<br />

Jurnalisturi gamoZieba<br />

Sesaxeb kidev erTi mniSvnelovani<br />

dokumenti 2008 wels amerikis SeerTebuli<br />

Statebis narkotikebTan<br />

brZolis biurom gamosca. am monacemebze<br />

dayrdnobiT advili gamosaangariSebelia,<br />

Tu ra raodenobis<br />

narkotiki rCeba saqarTveloSi. angariSis<br />

Tanaxmad, samxreT kavkasiaSi<br />

11 tona narkotiki Semodis da saqar-<br />

Tvelos sazRvao portis saSualebiT<br />

gadis 7 tona. regionis sam qveyanaSi:<br />

somxeTSi, azerbaijansa da saqar-<br />

TveloSi rCeba saSualod 4 tona.<br />

narkomanebis raodenobis Sesaxebac<br />

aris monacemebi. amis gaTvaliswinebiT,<br />

saqarTveloSi daaxloebiT 2,4<br />

tona heroini unda rCebodes.<br />

`am etapze moklebulni varT Sesa-<br />

Zleblobas, mogawodoT informacia<br />

narkotikuli saSualebebis amoRebisa<br />

da ganadgurebis Sesaxeb, vinaidan<br />

amJamad mimdinareobs informaciis<br />

damuSaveba, rac dros moiTxovs~, _<br />

gvipasuxes Sinagan saqmeTa saministroSi.<br />

Sinagan saqmeTa ministrma „rus-<br />

Tavi 2~-is eTerSi ganacxada: `arasdros<br />

saqarTveloSi ar amouRiaT<br />

imdeni narkotiki, ramdenic bolo<br />

wlebSi amoviReT~.<br />

Sss-s veb-gverdze ori monacemi<br />

movipoveT. 2007 wels Sss-m _ 9kg da<br />

783 grami, xolo 2008 wels 8 kg da<br />

332 grami heroini amoiRo, anu ori<br />

wlis manZilze sul _ 18 kilogrami.<br />

wels ki Sinagan saqmeTa saministrom<br />

ivnisSi narkotrefikis erTi saqme<br />

gaxsna. dakavebulia narkokartelSi<br />

CarTuli 5 qarTveli da amoRebulia<br />

1 750 000 evro. policiam 180 grami<br />

kokaini ipova, Tumca samarTaldamcavebma<br />

Tqves, rom 2009 wels am dajgufebam<br />

saqarTvelodan TurqeTSi<br />

90 kilogrami kokaini gadaitana. es<br />

narkotiki samxreTi amerikidan saqarTveloSi<br />

jarTSi gadamaluli<br />

SemohqondaT. Sss ar dainteresda,<br />

Tu ratom SemohqondaT jarTi foT-<br />

Si, maSin roca Tavad saqarTvelo<br />

jarTis eqsportiori qveyanaa da<br />

evropaSi is gacilebiT Zviri Rirs.<br />

27


Jurnalisturi gamoZieba<br />

erTaderTi gamarTleba, rac narkotikebis<br />

am siSoreze Camotanas<br />

hqonda _ narkomovaWreebis mier<br />

kontrolirebuli foTis portia,<br />

vinaidan am narkotikis daniSnulebis<br />

adgilic evropa gaxldaT.<br />

sainteresoa Sss-s mier gavrcelebuli<br />

informacia kokainis marSrutis<br />

Sesaxebac. foTis ports am<br />

istoriaSic, iseve rogorc ukanono<br />

narkotikebis tranzitTan dakav-<br />

Sirebul CvenTvis yvela cnobil<br />

SemTxvevaSi, mniSvnelovani adgili<br />

ukavia. rentgeno-skanerebiT<br />

aRWurvili qarTuli sabaJo an<br />

ususuria narkotikebis aRmoCenis<br />

kuTxiT an narkobiznesSi CarTuli<br />

pirebis seriozuli kontrolis<br />

qveS imyofeba. espaneTSi mcxovrebi<br />

kanonieri qurdis, Saqro kalaSovis<br />

mfarvelobiT, kokaini panamidan,<br />

perudan da kolumbiidan saqar-<br />

TveloSi CamohqondaT. narkotiki<br />

saqarTveloSi swored foTis sa-<br />

SualebiT Semodioda. mas imereTSi<br />

afasoebdnen, Semdeg ki TurqeTSi<br />

gadahqondaT.<br />

`saqarTvelos mTavrobas tranzitiT<br />

gamavali narkotikebis Taobaze<br />

sando statistikuri monacemebi ar<br />

gaaCnia. saqarTvelos Sinagan saqme-<br />

Ta saministro miuTiTebs, rom 2004-<br />

2006 wlebSi da 2007 wlis pirveli<br />

cxra Tvis ganmavlobaSi narkotikebis<br />

mniSvnelovani raodenoba ar<br />

amouRiaT. es, SesaZloa, niSnavdes,<br />

rom saqarTvelo satranzito qveyana<br />

ar aris an policiis araadekvatur<br />

muSaobasa da SesaZlo korufciaze<br />

miuTiTebs`, _ aRniSnulia amerikis<br />

SeerTebuli Statebis saxelmwifo<br />

departamentis narkotikebTan br-<br />

Zolis biuros moxsenebaSi.<br />

„gasakeTebeli jer kidev bevria~<br />

gia gaCeCilaZes, mwvaneTa partiis<br />

Tavmjdomares milionobiT<br />

dolaris Rirebulebis heroinis<br />

uproblemod gadaadgileba xelisuflebis<br />

mfarvelobis <strong>gareSe</strong> SeuZleblad<br />

miaCnia: `Cven vambobT, rom<br />

saqarTvelos teritoriidan evropaSi<br />

7 tona heroini gadis, 2,4 tona<br />

ki adgilze trialebs. gamodis, rom<br />

qveyanaSi 9-10 tona sufTa heroini<br />

moZraobs, da rodesac mxolod 8<br />

kilo aqvT amoRebuli, es raze metyvelebs?!~<br />

Zalovani struqturebis narkobiznesTan<br />

kavSiris Taobaze informacia<br />

qarTul mediaSic gaCnda. 2005<br />

wels gavrcelda informacia, rom<br />

sod-is yofili TanamSromlebi Temur<br />

revaziSvili da giorgi xuxia<br />

departamentis ufrosobas _ irakli<br />

koduasa da mis moadgile kaxa misirels<br />

narkorealizatorebTan kavSirsa<br />

da mkvlelobis mcdelobaSi<br />

adanaSauleben. Temur revaziSvilis<br />

informaciiT, am incidentam-<br />

80 tona<br />

82 tona<br />

6 tona<br />

de cota xniT adre departamentis<br />

Tavmjdomarem, irakli koduam mas<br />

narkotikebis erT-erTi gamsaReblis<br />

winaaRmdeg sagamoZiebo moqmedebebis<br />

Sewyveta, narkotikebis<br />

realizatorebTan TanamSromloba<br />

da realizaciidan Semosuli Tanxebis<br />

ganawileba SesTavaza. revaziSvilma<br />

amaze uari ganacxada da<br />

samsaxuridan wamosvlis Taobaze<br />

pataki dawera, Tumca erTi kviris<br />

Semdeg, TanamSromlebis TxovniT,<br />

samsaxurSi dabrunda. amis Semdeg,<br />

revaziSvilis TqmiT, 21 maiss igi<br />

motyuebiT wyneTisken waiyvana misma<br />

TanamSromelma da megobarma, kaxa<br />

miruaSvilma, cota xanSi kodua da<br />

misirelic mividnen. revaziSvilis<br />

TqmiT, mas operatiuli departamen-<br />

28 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


1 tona<br />

1 tona<br />

2 tona<br />

RUSSIA<br />

95 tona<br />

2 tona<br />

9 tona<br />

yovelwliurad evropaSi,<br />

saqarTvelos gavliT,<br />

7 tona heroini Sedis,<br />

xolo mTlianad samxreTi<br />

kavkasiis qveynebidan _ 11<br />

tona. gaero-s moxsenebaSi<br />

heroinis moZraobis<br />

marSrutebi detaluradaa<br />

ganxiluli. avRanuri<br />

warmoSobis narkotiki<br />

saqarTveloSi ZiriTadad<br />

ori gziT xvdeba.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

tis Svidi TanamSromeli sastikad<br />

scemda, Semdeg ki mokvla daupires.<br />

revaziSvili acxadebs, rom Tavs gaqceviT<br />

uSvela.<br />

momxdarTan dakavSirebiT Tavisuflebis<br />

institutma maSin preskonferencia<br />

moawyo da prokuraturisgan<br />

saqmis gamoZieba moiTxova.<br />

prokuraturas Cvenc mivmarTeT<br />

da davinteresdiT, daiwyo Tu ara<br />

winaswari gamoZieba giorgi xuxiasa<br />

da Temur revaziSvilis saCivarTan<br />

dakavSirebiT. agreTve, ra gadawyvetileba<br />

miiRo saqarTvelos generalurma<br />

prokuraturam. pasuxi arc<br />

erT kiTxvaze ar migviRia.<br />

narkomomxmareblebi mianiSneben,<br />

rom saxelmwifo maT ufro did<br />

problemebs uqmnis, vidre narko-<br />

Jurnalisturi gamoZieba<br />

movaWreebs, romlebTanac, savaraudod,<br />

TanamSromlobs kidec.<br />

avRanuri heroinis qarTuli<br />

milionebi<br />

damokidebulebis kvleviTi centris<br />

`alternativa jorjias~ direqtoris<br />

TqmiT, saSualo qarTveli<br />

momxmareblis erTjeradi doza<br />

100-200 miligrami sufTa heroinia,<br />

romelic egreT wodebul Cekebad<br />

iyideba. erTi Cekis fasi saSualod<br />

250 laria. `heroinis koncentracia<br />

arsad ar aris 100-procentiani.<br />

masSi meti wili sxvadasxva nivTierebis<br />

minarevebia~, _ aRniSnavs daviT<br />

oTiaSvili. saqarTveloSi erTi<br />

abi suboteqsi, romelic evropaSi 5<br />

dolarad iyideba, 700 lari Rirs.<br />

momxmarebelTa TqmiT, gayidvisas<br />

mas anawevreben. `suboteqsi 250<br />

lari Rirs, magram meoTxedi. naxevars<br />

uZaxian, mara is naxevaric ar<br />

aris. Camofxekili da naCaliCebia.<br />

mTliani abi 700 lari Rirs. magram<br />

Zalian iSviaTad Tu iyidi gautexav<br />

abs~, _ ambobs erT-erTi respondenti.<br />

araoficialuri monacemebiT,<br />

erTi grami heroinis fasi saqar-<br />

TveloSi 500 laria. gaero-s dokumentis<br />

mixedviT ki, 2007 wels erTi<br />

grami heroini 350 dolari Rirda.<br />

Cveni qveynis narkobiznesis Sesafaseblad<br />

es fasi 2 tona heroinze<br />

gavamravleT. irkveva, rom qarTul<br />

narkobiznesSi, sul cota, 700 milioni<br />

dolari Savi fuli trialebs.<br />

narkomania _ biujetis Sevsebis<br />

wyaro<br />

2010 wlis 1 ianvrisTvis Sinagan<br />

saqmeTa saministroSi, eqspertizis<br />

erovnul biuroSi da narkologiis<br />

samedicino kvleviT institutSi<br />

erTianad aRricxulia 70 000-mde<br />

piri, romelic narkotiks moixmars.<br />

eqspertebi amboben, rom narkomanTa<br />

mimarT saqarTvelos xelisuflebis<br />

araswori midgoma vi-<br />

Tarebas auaresebs. `yvela piri,<br />

29


Jurnalisturi gamoZieba<br />

narkotikuli saSualebebis momxmarebeli<br />

da narkotikuli saSualebebis<br />

gamsaReblebi faqtobrivad<br />

eqvemdebarebian erTsa da imave<br />

pasuxismgeblobas~, _ aRniSnavs iuristi<br />

aleqs SoSikelaSvili. `magaliTad,<br />

pirovnebas upoves naxevari<br />

grami heroini _ erTi aris momxmarebeli,<br />

meore aris „bariga~, orives<br />

Tanabrad dasjian. dRes kanoni<br />

amaT orives gauSvebs 10 wliT cixeSi.<br />

anu gadamyidveli unda gavuSvaT<br />

10 wliT cixeSi, Tu vupoveT<br />

naxevari grami, magram Tu momxmarebels<br />

vupoveT naxevari grami,<br />

rac misi ori dRis doza SeiZleba<br />

iyos da ver vudasturebT rom<br />

gadamyidvelia, 10 wliT ar unda<br />

gavuSvaT cixeSi~, _ ambobs daviT<br />

oTiaSvili.<br />

saqarTvelo gaero-s 1961 wlis<br />

konvenciis xelmomweria. dokumenti<br />

narkoproblemis mosagvareblad<br />

mxareebs narkomanebis mkurnalobis<br />

rekomendacias aZlevs. eqspertebis<br />

TqmiT, saqarTveloSi, mkurnalobis<br />

nacvlad, narkomomxmareblebis winaaRmdeg<br />

represiebi xorcieldeba.<br />

`cixeSi Semogviyvanes narkomani<br />

axalgazrda biWi. damoukideblad<br />

ver moZraobda. biWebi vuvlidiT.<br />

imas ra unda cixeSi? imas rom rame<br />

eSvelos, saswrafod unda umkurnalo~,<br />

_ gviTxra Cvenma narkomanma<br />

respondentma.<br />

sisxlis samarTlis kodeqsis 274-e<br />

muxli narkodamokidebuli adamianis<br />

iZulebiT mkurnalobas gulisxmobs,<br />

Tumca 2006 wlidan dRemde es<br />

muxli aravisTvis SeufardebiaT.<br />

narkotikis moxmarebis faqtze<br />

pirvelad dakavebis SemTxvevaSi,<br />

administraciul samarTaldarRvevaTa<br />

kodeqsiT, jarima 500 lars<br />

Seadgens. Tu pirs ganmeorebiT<br />

daudasturdeba erTi wlis ganmavlobaSi<br />

narkotikis moxmareba an<br />

SeZena, Senaxva, maSin mis winaaRmdeg<br />

amoqmeddeba sisxlis samarTlis<br />

kodeqsis 273-e muxli. am muxliT<br />

jarima SeiZleba iyos 1000 lari<br />

an ufro meti. sisxlis samarTlis<br />

kodeqsis 273-e muxliT gadaxdili<br />

jarimebis raodenobam bolo sam weliwadSi<br />

21 169 825 lari Seadgina.<br />

administraciul samarTaldarRvevaTa<br />

kodeqsis 45-e muxliT gadaxdili<br />

jarimebis raodenobam ki _<br />

2 766 120 lari.<br />

mniSvnelovania is faqtori, rom<br />

saxelmwifos mier amoRebuli milionebidan<br />

narkomaniiT daavadebul<br />

pirebis mkurnalobaze gasul<br />

wels 2 milion 200 aTas laramde<br />

daixarja. eqspert nino gvenetaZis<br />

azriT, es araswori politikaa da<br />

is mxolod jarimebis saSualebiT<br />

fulis amoRebazea orientirebuli.<br />

`Cven am xalxs uzarmazar jarimebs<br />

varTmevT. es jarimebi miemarTeba<br />

saxelmwifo biujetSi da erT wreze<br />

vbrunavT. mere am adamianebs isev<br />

gamovuSvebT, mere isev davakavebT,<br />

mere isev jarimas gadavaxdevinebT.<br />

saxelmwifom am jarimebs daumatos<br />

sxva Tanxebi da am adamianebs umkurnalos.<br />

Tu saxelmwifo xels daibans<br />

da am adamianebs mxolod represiiT<br />

daemuqreba, faqtia, rom Sedegi ar<br />

gveqneba~, _ aRniSnavs nino gveneta-<br />

Ze.<br />

mkurnaloba _ dasjis nacvlad<br />

saqarTveloSi metadonis programa<br />

2007 wlidan moqmedebs. amJamad<br />

saxelmwifo programaSi 877 pacienti<br />

monawileobs. programaSi Car-<br />

Tvisas pirovneba 450 lars ixdis,<br />

Semdeg ki yovelTviuri gadasaxadi<br />

150 lars Seadgens.<br />

daavadebaTa kontrolisa da sazogadoebrivi<br />

janmrTelobis erovnuli<br />

centris direqtoris moadgile<br />

akaki gamyreliZe aRniSnavs, rom<br />

jarimebidan amoRebuli milionebi<br />

reabilitaciis centris asaSene-<br />

blad unda gamoiyenon, magram amis<br />

politikuri neba ar arsebobs. `cxadia,<br />

es emsaxureba erT diad mizans,<br />

rac aris arsebuli narkosituaciis<br />

SenarCuneba, romelic, kidev er-<br />

Txel vimeoreb, orientirebulia<br />

narkomaniiT daavadebuli pirebis,<br />

narkotikuli saSualebebis momxmarebelTa<br />

diskriminaciaze. dRevandeli<br />

politikuri Tanamdebobis<br />

pirebis interesebSi ar Sedis, rom<br />

es adamianebi ganTavisufldnen~, _<br />

aRniSnavs iuristi aleqs SoSikelaSvili.<br />

arsebuli narkopolitikis Sesacvlelad<br />

2008 wels arasamTavrobo<br />

organizaciebis koaliciam _ „zianis<br />

Semcirebis saqarTvelos qselma`<br />

parlamentSi kanonproeqti Seitana.<br />

mas 58 aTasi adamiani awers xels.<br />

kanonproeqti ori wlis Semdegac<br />

ar ganuxilavT. damokidebulebis<br />

kvleviTi centris xelmZRvaneli,<br />

daviT oTiaSvili aRniSnavs, _ `ar<br />

viciT ratom iwuneben Cvens kanonproeqts.<br />

vfiqrob, rom arian adamianebi,<br />

visac kanonmdeblobaSi ar<br />

unda raimes Secvla da parlament-<br />

Si am adamianebis gavlena sakmaod<br />

Zlieria~.<br />

dozis gadaWarbebiTa da narkotikebis<br />

moxmarebiT gardacvlilTa<br />

zust statistikas jandacvis saministro<br />

ar awarmoebs. arsebobs mxolod<br />

zogadi eqspertuli monacemebi,<br />

romelTa daTvlac sxvadasxva<br />

proeqtis farglebSi moxda. 2007<br />

wels zedozirebiT mxolod TbilisSi<br />

_ 39, 2008 wels ki 26 adamiani<br />

gardaicvala. 2003 wels, narkotikebis<br />

moxmarebis gamo, 120<br />

adamiani daiRupa. es monacemebi<br />

arasrulia da saqarTveloSi narkotikebis<br />

mizeziT sikvdilianobas bolomde<br />

ar asaxavs.<br />

Jurnalisturi gamoZieba momzadebulia studia `monitoris~<br />

proeqtis farglebSi.<br />

Jurnalisturi gamoZieba ganxorcielda<br />

evrokavSiris finansuri mxardaWeriT.<br />

30 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


saubrebi liberalizmze<br />

Tvalsazrisi<br />

potenciuri safrTxeebi<br />

qarTuli memarcxeneobisTvis<br />

ganviTarebadi qveynebis memarcxeneebi midrekilni arian, problemebis mizezebi<br />

sazogadoebis gareT eZebon da iSviaTad cdiloben maT sakuTar sazogadoebaSi aRmoCenas.<br />

giorgi cxadaia<br />

Salva naTelaSvili<br />

saqarTveloSi memarcxeneoba bolo<br />

20 wlis ganmavlobaSi diskreditirebuli<br />

Tema iyo. is asocirdeboda<br />

sabWoeTTan da komunistebTan. erTaderTi<br />

stabiluri da met-naklebad<br />

popularuli memarcxene partia, tradiciulad,<br />

leiboristulia. bolo<br />

xanebSi socialisturi ideebi axalgazrdebisTvisac<br />

gaxda mimzidveli<br />

da ramdenime memarcxene politikuri<br />

Tu sazogadoebrivi jgufi gamoCnda,<br />

magaliTad _ `axalgazrda socialistebi“<br />

da „social-demokratebi<br />

saqarTvelos ganviTarebisTvis“. memarcxene<br />

jgufebis dasaxelebaSi jerjerobiT<br />

sityva „socialisti“ figurirebs,<br />

rac, SeiZleba iTqvas, rom<br />

maT proevropul (da ara amerikul)<br />

orientaciaze metyvelebs _ evropa-<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

Si memarcxene partiebs yvelaze xSirad<br />

am saxeliT moixsenieben. maT finansuri<br />

urTierTobebic ZiriTadad<br />

mxolod evropasTan aqvT.<br />

ganviTarebad qveynebSi memarcxeneebi<br />

yvelaze xSirad <strong>gareSe</strong> mtrebis<br />

demonizaciiT arian dakavebulebi.<br />

msgavsi ritorikaa saqarTveloSic,<br />

gansakuTrebiT, leiboristuli partiis<br />

gamosvlebSi amerikis administraciis<br />

winaaRmdeg. problema is ki<br />

ar aris, rom ganviTarebul, mdidar,<br />

Zlier da meti pasuxismgeblobis<br />

mqone dasavleTs akritikeben, aramed<br />

is, rom sazogadoebis winaSe mdgar<br />

problemebs xelovnurad amartiveben.<br />

Cvens qveyanaSi arsebuli problemebi<br />

arc amerikis bralia da arc<br />

evropis. es umeteswilad Tavad Cveni<br />

_ Sidasazogadoebrivi problemebia<br />

(saqarTvelos xelisufleba, amis sapirispirod,<br />

cdilobs qveynis wina-<br />

Se mdgari yvela problema ruseTs<br />

gadaabralos). amitom, „masonebis“,<br />

imperialistebis da „sorosistebis“<br />

winaaRmdeg brZola cota komikuria<br />

im fonze, roca mTavari problema im<br />

sazogadoebriv jgufebSia, romlebic<br />

erTmaneTTan TamaSis wesebze ver<br />

SeTanxmebulan; magaliTad imaze, rom<br />

biznesmenebma gadasaxadebi ar unda<br />

damalon, biujeti xalxis sasikeTod<br />

unda daixarjos, quCaSi nagavi ar<br />

unda davyaroT, sazogadoebis sxvadasxva<br />

jgufs pativi unda vceT, maTi<br />

Sexedulebis miuxedavad, sazogadoebrivi<br />

sikeTeebi ar unda davazianoT<br />

da a.S. is sazogadoeba, romelic aseT<br />

rameebze ver Tanxmdeba da mTel Tavis<br />

Zalisxmevas „imperialistebis“<br />

da masonebis kritikisken mimarTavs,<br />

araracionaluri, arapragmatuli da<br />

infantiluria.<br />

erTi sityviT, ganviTarebadi qveynebis<br />

memarcxeneebi midrekilni<br />

arian, problemebis gamomwvevi mizezebi<br />

sazogadoebis gareT eZebon<br />

da iSviaTad cdiloben, es mizezi<br />

sakuTar TavSi aRmoaCinon. evropuli<br />

socializmi swored am niSniT<br />

gansxvavdeba belorusuli da kuburi<br />

socializmisgan. xsenebuli qveynebi<br />

sityvis Tavisuflebas zRudaven<br />

swored im motiviT, rom, amis sanacvlod,<br />

adamianebs gadarCenisTvis<br />

aucilebel, minimalur resursebs<br />

TiTqmis ufasod sTavazoben.<br />

Tu saqarTveloSi momavalSi me-<br />

31


saubrebi liberalizmze<br />

marcxene platformis ganviTarebaa<br />

mosalodneli, axlave unda daisvas<br />

kiTxva _ rogori memarcxeneebi da<br />

socialistebi gvinda? erT-erTma<br />

axalgazrda socialistma Jurnal<br />

„cxeli Sokoladis“ mier mowyobil<br />

diskusiaze ganacxada, rom arsebobs<br />

prioritetebis garkveuli skala,<br />

sadac Raribebis problemebi ufro<br />

mniSvnelovania, vidre, vTqvaT _ umciresobebis.<br />

Sesabamisad, msgavsi<br />

logikiT, ucxoeli donorebi, romlebic<br />

umciresobebis dacvas sxvadasxva<br />

finansuri da politikuri<br />

saSualebiT lobireben, tyuilad irjebian<br />

_ maT, sinamdvileSi, realuri<br />

problemebidan yuradReba moCvenebiT<br />

problemebze gadaaqvT!<br />

ucxouri donorebis saqmianoba ramdenad<br />

uwyobs xels saqarTveloSi<br />

socialur jgufebs Soris konsen-<br />

susisken orientirebul samoqalaqo<br />

kulturas da ndobis gaRrmavebas,<br />

es calke sakiTxia (da CemTvis Zalze<br />

sadavo), magram memarcxeneebis mier<br />

msgavsi „liberaluri“ Temebisadmi<br />

agdebuli damokidebuleba didi<br />

Secdomaa. evropel socialistebs<br />

arCevani rom mxolod socialur Temebze<br />

gaekeTebinaT da sxva sakiTxebi<br />

usamarTlod mieviwyebinaT, dRes<br />

evrokavSirSi belorusic iqneboda.<br />

evropaSi Zalian kargad esmiT, rom<br />

jansaRi sazogadoeba gulisxmobs<br />

sxvadasxva socialur jgufs Soris<br />

humanizmsa da saerTo keTildReobaze<br />

dafuZnebul urTierTobas da<br />

ara erTi jgufis interesebis (rac<br />

unda keTilSobiluri iyos es interesebi)<br />

diqtaturas yvela sxva<br />

jgufis interesebze. am ukanaskneli<br />

tipis mmarTvelobas xSirad mohyveba<br />

qarizmuli beladis gamoCena,<br />

„avangarduli partiis“ daarseba da<br />

„swori mimarTulebiT“ sazogadoebis<br />

warmarTva. samwuxarod, aseT Temebze<br />

msjeloba gvabrunebs meoce saukunis<br />

dasawyisSi, rodesac bolSevikebi da<br />

menSevikebi erTmaneTs swored msgavs<br />

sakiTxebze ekamaTebodnen. rogorc<br />

Cans, sakuTar istorias sakmarisad<br />

kargad ar vicnobT, radgan Temebi,<br />

romlebzec axla vmsjelobT, saukunis<br />

dasawyisSi ukve irCeoda da Sesabamisi<br />

daskvnebic gamohqondaT (samwuxarod,<br />

movlenebi yvelaze uaresi<br />

scenariT: bolSevikuri partiis diqtaturiT<br />

dasrulda).<br />

am problemas ekonomikuri kuTxidanac<br />

SevxedoT: ratom ar gvinda<br />

belorusis an kubis modeli? sul<br />

axlaxan wavikiTxe britaneli Jurnalistis,<br />

johan haris kritika radikali<br />

memarcxene moazrovnis, noam<br />

Comskis misamarTiT. haris azriT,<br />

radikali memarcxeneebis erT-erTi<br />

mTavari problema imis veraRiarebaa,<br />

rom kapitalizmi simdidres qmnis: magaliTad,<br />

riT aixsneba is faqti, rom<br />

samxreTi korea ufro ganviTarebulia,<br />

vidre socialisturi CrdiloeTi<br />

korea? amisi aRiareba radikal<br />

memarcxeneebs sakuTari ideebis Ralatad<br />

miaCniaT. arada, sinamdvile-<br />

Si, Tanamedrove evropuli socialuri<br />

demokratia swored am gziT<br />

uzrunvelyofs sakuTari ekonomikebis<br />

mdgradobas da Zlier socialurad<br />

orientirebul saxelmwifos _<br />

qmnis socialur damcav bades, riTac<br />

cdilobs, simdidre efeqturad gaanawilos.<br />

am meTodiT arc inovacia,<br />

konkurencia da teqnikuri progresi<br />

zaraldeba, da arc _ Raribi moqalaqeebis<br />

interesebi. amis sapirispirod,<br />

qveynebs, romlebic sworxazovan<br />

socialistur politikas adganan,<br />

CamorCenili da mouqneli saxelmwi-<br />

foebi aqvT, sadac moqalaqeebis mier<br />

sakuTar Tavsa da sazogadoebaze pasuxismgebloba<br />

minumamdea dayvanili<br />

_ isini elodebian, Tu rodis moamaragebs<br />

saxelmwifo minimaluri resursebiT,<br />

riTac Tavs gadairCenen.<br />

mTavari problema is aris, rom es<br />

socialuri iniciativebi zemodan modis<br />

da ara qvemodan, da modis umTavresad<br />

diqtatori mmarTvelebisgan,<br />

romlebic sakuTari Zalauflebis<br />

SenarCunebas am gziT cdiloben. am<br />

dros sazogadoeba moumwifebeli da<br />

sustia, radgan Tavad ki ar wyvets<br />

socialuri siduxWiris problemas,<br />

aramed beladi da partiuli bosebi<br />

zemodan aZaleben gaakeTon is, rac,<br />

SesaZloa, gaTavisebuli arc aqvs.<br />

sityvis Tavisufleba, umciresobebis<br />

uflebebis dacva da adamianis<br />

sxva fundamenturi uflebebis ar-<br />

ganviTarebad qveynebSi memarcxeneebi yvelaze xSirad <strong>gareSe</strong> mtrebis demonizaciiT<br />

arian dakavebulebi. msgavsi ritorikaa saqarTveloSic, gansakuTrebiT, leiboristuli<br />

partiis gamosvlebSi amerikis administraciis winaaRmdeg.<br />

seboba iseT qveynebSebi, rogoric<br />

belorusia, swored imitom aris<br />

saWiro, rom moqalaqeebma Tavian-<br />

Ti interesebi gamoxaton. adamianis<br />

uflebebis dacvis saboloo mizani<br />

swored grZelvadiani ekonomikuri<br />

da socialuri keTildReobis miRwevaa.<br />

sxva SemTxvevaSi, socialuri saxelmwifo<br />

mxolod butaforia iqneba,<br />

romelic beladis, „mama patronis“<br />

wasvlis Semdeg advilad CamoiSleba;<br />

aseT saxelmwifoSi grZelvadiani<br />

ganviTareba da ekonomikuri progresi<br />

yovelTvis Seewireba iaffasian<br />

socialistur ritorikas.<br />

zemoT moxazuli safrTxeebis ga-<br />

Tvaliswineba, Cemi azriT, sasicocxlod<br />

aucilebeli iqneba nebismieri<br />

memarcxene partiisTvis, romelic<br />

saqarTveloSi moRvaweobas gadawyvets.<br />

jerjerobiT arsebuli partiebis<br />

ritorikaSi, samwuxarod,<br />

amgvar aqcentebs ver vxedav.<br />

32 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


Tvalsazrisi<br />

revolucia,<br />

kontrrevolucia<br />

da sagadasaxado kodeqsi<br />

ekonomika<br />

aqamde vicodiT, rom dRes moqmedi sagadasaxado kodeqsi iyo _ liberaluri,<br />

revoluciuri da msoflioSi saukeTeso. axla xelisuflebam misi isev<br />

revoluciurad Secvlis gadawyvetileba miiRo _ finansTa ministris<br />

gancxadebiT, kodeqsi 98%-iT icvleba. Tu logikas gavyvebiT, gamova, rom saqme<br />

`kontrrevoluciasTan~ gvaqvs...<br />

sinamdvileSi ki, Tu qarTuli filmidan cnobili gamonaTqvamis perifrazs<br />

mivmarTavT, `arc erTi iyo liberaluri da arc meore _ kontrrevoluciuri.<br />

orive ugvani kodeqsi iyo~. ratom vfiqrob ase? Sevecdebi, davasabuTo<br />

(sityvebis ekonomiis mizniT, dRes moqmed sagadasaxado kodeqss `kodeqsad~ movixsenieb,<br />

SemoTavazebuli cvlilebebis proeqts _ `proeqtad~).<br />

irakli SaviSvili, auditori<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

33<br />

ilustracia TaTia nadareiSvili / wignis saxelosno


ekonomika<br />

1. koncefcia<br />

ar varga rogorc kodeqsis, ise<br />

proeqtis koncefcia _ isini antiliberaluria<br />

erTi martivi mizezis<br />

gamo _ oriveSi devs azri, rom<br />

qveyanaSi mTavaria biujeti, xolo<br />

gadasaxadis gadamxdeli (adamiani)<br />

_ maqsimum, meorexarisxovani. amis<br />

dasabuTeba yvela im muxlis gaanalizebiT<br />

rom vcado, romelic kodeqssa<br />

da proeqtSia, Jurnalis erTi<br />

nomeri ar meyofa. amitom mxolod<br />

ramdenimeze gavamaxvileb yuradRebas:<br />

gadasaxadis cneba kodeqsSic da<br />

proeqtSic erTnairad aris ganmartebuli<br />

_ maTi mixedviT, gadasaxadi<br />

aris `upirobo~ da `usasyidlo~<br />

Senatani biujetSi. sagadasaxado kodeqsi<br />

aris gadasaxadis warmoSobisa<br />

da gadaxdis pirobebis krebuli. maS,<br />

rogorRaa gadasaxadi upirobo?<br />

bunebaSi ar arsebobs legitimuri<br />

moTxovna sanacvlo valdebulebis<br />

<strong>gareSe</strong>. nebismier aseT<br />

moTxovnas yvela droSi da yvela<br />

qveyanaSi yaCaRobas uwodeben. gadasaxadis<br />

`usasyidlobis~ gamocxadebiT<br />

xelisufleba uars ambobs raime<br />

valdebulebis aRebaze gadasaxadis<br />

gadamxdelis winaSe.<br />

kodeqsSic da proeqtSic aris muxli<br />

saxelwodebiT `sxva jarimebi~,<br />

romelic ambobs, rom Tu gadamxdelis<br />

mier irRveva romelime valdebuleba,<br />

romlisTvisac dadgenilia<br />

pasuxismgebloba, magram jarimis<br />

odenoba ar aris gansazRvruli, es<br />

jarimdeba 100 lariT. ras gveubneba<br />

amgvari CanaweriT xelisufleba?<br />

_ `ici ra, me axla mezareba yvela<br />

darRvevis CamoWikWikeba, magram<br />

icode, sadac dagiWer, migajarimeb~.<br />

gadasaxadis gadamxdelis mier<br />

gadasaxadis gadaxda uamravi RonisZiebiT<br />

aris uzrunvelyofili _<br />

sauraviT, jarimebiT, yadaRiT, salarodan<br />

naRdi fulis amoRebiT,<br />

qonebis gayidviTa Tu warTmeviT da<br />

a.S. samagierod, Tu gadasaxadi zedmetad<br />

gaqvs gadaxdili da biujetidan<br />

mis dabrunebas moiTxov, kodeqs-<br />

proeqti geubneba, rom moTxovnidan<br />

3 TveSi dagibruneben. oRond, Tu ar<br />

dagibrunes, ra xdeba, riT agebs Sen<br />

winaSe pasuxs xelisufleba, amaze<br />

aRaraferia naTqvami, rac imas niSnavs,<br />

rom pasuxs arafriT agebs.<br />

amgvari magaliTebis ganxilva<br />

dausruleblad SeiZleba.<br />

2. mikro da mcire biznesi<br />

`revoluciuradaa~ Sefasebuli<br />

mikro da mcire biznesis cnebebis<br />

SemoReba. orive statusi mxolod<br />

fizikur pirebs exebaT da ar vrceldeba<br />

iuridiul pirebze.<br />

mikro biznesisTvis dadgenilia<br />

brunvis 30 000-lariani zRvari da<br />

naTqvamia, rom Tu pirs am odenobaze<br />

naklebi aqvs brunva, igi arc<br />

erTi gadasaxadiT ar daibegreba.<br />

amas did miRwevad gvasaReben, sinamdvileSi<br />

ki es am kategoriis gadamxdelTa<br />

mdgomareobis gauaresebaa:<br />

ar aris dadgenili, saqmianobis<br />

romel dargebze gavrceldeba mikro<br />

biznesis statusi. es unda gansazRvros<br />

mTavrobam Tavisi SexedulebiT.<br />

masve SeuZlia, saqmianobis<br />

romeliRac saxeobebSi akrZalos<br />

am statusis miniWeba. gamodis, rom<br />

jer arc ki viciT, ras gvTavazoben.<br />

dRes moqmedi sagadasaxado kodeqsiT<br />

dadgenilia saqmianobaTa saxeobebi<br />

(mewaRe, mesaaTe, Sinamosamsaxure<br />

da a.S.), romelTa mimdevari<br />

fizikuri pirebi dabegvrisgan Tavisufldebian,<br />

Tundac 100 000 laris<br />

Semosavali miiRon. axla ki maT eubnebian,<br />

_ xom kargia, rom mxolod 30<br />

000 laris Semosavalze gaTavisufldebiT<br />

dabegvrisgano.<br />

mikro biznesis statusis mqone pirebs<br />

ar aqvT sakontrolo-salaro<br />

aparatis qonis valdebuleba. aRricxvis<br />

wesebic gaurkvevelia _ finansTa<br />

ministrma unda daudginos.<br />

iqve weria, rom `sagadasaxado organos<br />

ufleba aqvs, mikro biznesis<br />

statusis mqone piris Semosavlebi<br />

gansazRvros arapirdapiri meTodebiT<br />

finansTa ministris mier gansa-<br />

zRvruli wesiT~. mokled, mewarmis-<br />

Tvis TamaSis wesebi ganusazRvrelia,<br />

xolo sagadasaxado organoebi Tavisi<br />

Sexedulebisamebr gansazRvraven<br />

mis Semosavlebs. ra gamova? _ is,<br />

rom loialur gadamxdelebs `eqnebaT~<br />

30 000 larze naklebi Semosavali,<br />

araloialurebs ki _ meti.<br />

sxva gadasaxadis gadamxdelebs<br />

ekrZalebaT mikro<br />

biznesis statusis mqone<br />

pirebisgan Sesyiduli saqonlisa<br />

Tu momsaxurebis<br />

Rirebulebis xarjad<br />

gamoqviTva, Tundac danaxarji<br />

dokumenturad<br />

iyos dadasturebuli.<br />

ratom unda moundes<br />

aseT gadamxdels mikromewarmisgan<br />

raimes yidva?<br />

msgavsi mdgomareobaa<br />

mcire biznesis statusTan<br />

dakavSirebiTac. am farglebSi<br />

SemoTavazebulia 3 da<br />

5-procentiani dabegvris<br />

reJimebi, xolo Semosavlis<br />

zeda zRvari 200<br />

000 laria. amasTan, 3%iani<br />

dabegvris re-<br />

Jimis gamoyenebis<br />

ufleba pirs<br />

mxolod im<br />

SemTxvevaSi<br />

aqvs, Tu is<br />

daasabu-<br />

Tebs Tavisi<br />

er-<br />

Toblivi<br />

S e m o -<br />

savlis<br />

60%-is tol<br />

danaxarjebs, daqiravebulisTvis gadaxdil<br />

xelfasze gaweuli danaxarjebis<br />

garda. xom kargad vzrunavT<br />

dasaqmebaze?<br />

erTgan weria, rom mcire biznesis<br />

statusis mqone pirs ufleba<br />

aqvs, ar awarmoos Semosavlebisa da<br />

xarjebis aRricxva (proeqtis 92.1-e<br />

muxli), meoregan ki weria, rom man<br />

unda awarmoos xarjebis aRricxvis<br />

34 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


Jurnali, romlis warmoebis wess adgens<br />

finansTa ministri (muxli 92.7e).<br />

gavfrindeT Tu ar gavfrindeT?<br />

3. ombudsmeni<br />

proeqtiT SemoTavazebulia sagadasaxado<br />

ombudsmenis institutis<br />

SemoReba. es idea axali araa.<br />

jer kidev dRes moqmedi<br />

kodeqsis proeqtSi iyo<br />

gaTvaliswinebuli ase-<br />

Ti instituti, magram<br />

imis gamo, rom is<br />

proeqti aseve iTvaliswinebda<br />

kerZo<br />

arbitraJebis mier<br />

sagadasaxado davebis<br />

ganxilvis uflebamosilebas<br />

(romelic<br />

amoqmedebidan 3 TveSi<br />

gauqmda), es instituti<br />

zedmetad CaiTvala da proeqtidan<br />

amoiRes. dRes am instituts<br />

isev gvTavazoben,<br />

oRond _ gauaresebuli<br />

saxiT. ombudsmenis<br />

funqcia, wesiT, unda<br />

iyos mTavrobis (sagadasaxadoorganoebis)<br />

moqmedebebis<br />

sawinaaRmdego<br />

RonisZiebebisgatarebagadasaxadisgadamxdelisuflebebisdasacavad.<br />

proeqti ki<br />

gveubneba, rom ombudsmenis uflebamosilebebi<br />

da saqmianobis wesi<br />

mTavrobisave dadgenilebiT ganisazRvreba.<br />

ratom unda mianiWos mTavrobam<br />

vinmes Tavis sawinaaRmdegod<br />

moqmedebis uflebamosileba?<br />

4. winaswari gadaxdebi<br />

sagadasaxado kodeqsis proeqtiT<br />

kidev ufro izrdeba xelisufle-<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

bis `mada~, winaswar miiRos gadasaxadebi.<br />

imavdroulad, gveubnebian,<br />

rom xelisufleba gadasaxadis gadamxdelebs<br />

aZlevs orTvian uprocento<br />

sesxs imiT, rom angariSgebas<br />

yovelkvartalurad gadaaqcevs yovelTviuris<br />

nacvlad. is ki yvelas<br />

aviwydeba, rom kodeqsiTac da proeqtiTac<br />

gadasaxadis gadamxdelebi<br />

valdebulni arian, mogebisa da qonebis<br />

gadasaxadSi winaswar gadaixadon<br />

gadasaxadebi `mimdinare gadasaxdelebis~<br />

saxiT; rac niSnavs, rom<br />

xelisufleba Tavad iRebs uprocento<br />

sesxs gadamxdelebisgan, oRond<br />

_ erTwlians. proeqtiT ki es mdgomareoba<br />

kidev ufro mZimdeba _ Semodis<br />

miRebuli avansebis dabegvra<br />

damatebuli Rirebulebis gadasaxadiT<br />

(dRg-iT). TiTqos es ukeTesi<br />

unda iyos mewarmisTvis, radgan is<br />

gadasaxads nawil-nawil gadaixdis<br />

da ara _ erTbaSad. sinamdvileSi ki<br />

amis keTeba ar aris swori, arc _ Teoriulad<br />

da arc _ praqtikulad:<br />

Sinaarsobrivad, dRg aris gadasaxadi,<br />

romliTac ibegreba Seqmnili<br />

damatebuli Rirebuleba. isic<br />

mxolod im SemTxvevaSi, roca misi<br />

gadacema xdeba sxva pirisTvis (momxmareblisTvis).<br />

miRebuli avansis<br />

SemTxvevaSi ki, es damatebuli Rirebuleba<br />

jer arc Seqmnila da, miT<br />

umetes, arc gadacemula. isic SeiZleba<br />

moxdes, rom igi arc arasdros<br />

Seiqmnas. maS, ras vbegravT?<br />

es moqmedeba praqtikuli TvalsazrisiTac<br />

gaumarTlebelia. sicxadisTvis<br />

movitan yvelaze gavrcelebul<br />

SemTxvevas _ binaTmSeneblobas.<br />

mSeneblobebi 2-3 wlis ganmavlobaSi<br />

mimdinareobs da am xnis ganmavlobaSi<br />

mSenebeli myidvelisgan nawilnawil<br />

iRebs avansebs, rac misTvis<br />

sabrunavi saxsrebia danaxarjebis<br />

gasawevad _ masalebis sayidlad, samSeneblo<br />

teqnikis dasaqiraveblad<br />

da a.S. ra gamova, Tuki am Tanxebidan<br />

18%-s amovacliT mSenebels? _ igi<br />

iZulebuli gaxdeba, es Tanxa sxvagan<br />

moiZios, anu _ aiRos krediti da<br />

ekonomika<br />

ixados masze procentebi. es niSnavs,<br />

rom misi danaxarjebis odenoba izrdeba,<br />

rac an mogebas Seumcirebs mas,<br />

an binis fass gazrdis. cxadia, esec<br />

uaryofiTi movlenaa.<br />

winaswari dabegvris formaa e.w.<br />

`grZelvadiani kontraqtebis~ dRg-<br />

Ti dabegvrac. es meTodi dRes mxolod<br />

mogebis gadasaxadSi gamoiyeneba.<br />

proeqtiT ki dRg-Sic vrceldeba,<br />

rac, zemoT aRwerili mizezebis<br />

gamo, aseve uaryofiTad aisaxeba<br />

mewarmeebis Semosavlebze.<br />

aseve gaugebaria sakuTari warmoebis<br />

Senoba-nagebobebis dabegvra<br />

dRg-Ti, maSinac ki, roca am Senobanagebobis<br />

sxva pirisTvis gadacema<br />

ar xdeba.<br />

gamodis, rom xelisufleba winaswar<br />

cdilobs Tanxebis akrefas.<br />

oRond is aRar Cans, ra moxdeba 2-3<br />

wlis Semdeg, roca am Tanxebis `ganaRdebis~<br />

vada dadgeba. ori variantia<br />

_ an 2-3 wlis Semdeg kvlavac<br />

axali `revoluciuri~ kodeqsis mowmeni<br />

gavxdebiT, an dRevandeli xelisufleba<br />

2-3 wlis Semdeg sakuTar<br />

Tavs veRar xedavs da dResve cdilobs,<br />

Tanxebi `moimaragos~.<br />

5. saSemosavlo gadasaxadi<br />

uaresdeba saSemosavlo gadasaxadiT<br />

dabegvris reJimic:<br />

dRes moqmedi kodeqsiT, saSemosavlo<br />

gadasaxadisgan Tavisufldeba<br />

iseTi aqtivebis gayidviT miRebuli<br />

nameti, romlebic fizikuri piris<br />

sakuTrebaSia 2 welze meti xnis ganmavlobaSi<br />

da romlebic ar gamoiyeneba<br />

ekonomikuri saqmianobisTvis.<br />

proeqtiT ki es nameti ibegreba nebismier<br />

SemTxvevaSi, garda uZravi<br />

qonebisa da arasasoflo-sameurneo<br />

daniSnulebis miwisa. uZravi qonebis<br />

SemTxvevaSi, Tavisufldeba mxolod<br />

30 000 laramde miRebuli nameti,<br />

xolo miwis SemTxvevaSi _ mxolod 2<br />

heqtaramde miwis nakveTis gayidviT<br />

miRebuli Semosavali.<br />

kodeqsiT aseve Tavisufldeba 6<br />

Tveze meti vadiT msubuqi avtomo-<br />

35


ekonomika<br />

bilis gayidviT miRebuli nameti Semosavali.<br />

proeqtiT ki aseTi gaTavisufleba<br />

aRar aris.<br />

saerTod aRar aris SeRavaTi aRniSnulis<br />

garda sxva aqtivebis gayidviT<br />

miRebul Semosavalze. gamodis,<br />

kacma, gaWirvebis gamo, saxlidan<br />

ZvelisZveli karada rom gamoitanos<br />

da gayidos, aqedan gadasaxadi unda<br />

gadaixados.<br />

am gauaresebis garda, isic unda<br />

gaviTvaliswinoT, rom dRes im qonebis<br />

gayidvisas, romelic 2 welze<br />

naklebi xniT iyo piris sakuTreba-<br />

Si, gadasaxadi 12% iyo. axla ki 20%<br />

iqneba. kodeqsiT gaTvaliswinebuli<br />

iyo 20%-iani ganakveTis Tanda-<br />

Tan Semcireba 15%-mde _ 2013 wlis<br />

1 ianvramde. am vadamac (maT Soris,<br />

dividendze da sesxis procentze gadasaxadis<br />

ganulebis vadamac) erTi<br />

wliT gadaiwia.<br />

gauaresebad unda CaiTvalos,<br />

agreTve ijarisa da roialtis dabegvris<br />

Semotana gadaxdis wyarosTan.<br />

gamodis, Tu piri, vTqvaT, saofised<br />

farTs qiraobs, man unda daukavos<br />

gadasaxadi gamqiravebels. sainteresoa,<br />

ra unda akeTos gamqiravebelma?<br />

6. orazrovneba<br />

xelisufleba gveubneba, rom proeqtiT<br />

daZleuli iqneba orazrovneba<br />

da bundovaneba. es rom ase ar<br />

aris, amis dasasabuTeblad minda<br />

vkiTxo finansTa saministros _ am<br />

proeqtis mixedviT, Tu am saxiT iqca<br />

es proeqti kanonad, 2011 wlis pirvel<br />

aprils rom qonebis gadasaxadis<br />

deklaracia unda warvadgino, romeli<br />

wlis deklaracia iqneba igi?<br />

proeqtSi weria, rom dasabegr qonebaze<br />

(miwis garda) gadasaxadi gadai-<br />

xdeba sagadasaxado wlis 31 dekembris<br />

mdgomareobiT, xolo miwaze<br />

gadasaxadi gadaixdeba sagadasaxado<br />

wlis pirveli aprilis mdgomareobiT;<br />

anu igulisxmeba, rom 2011<br />

wlis pirvel aprils rom warvadgen<br />

deklaracias, iq unda Sevitano miwis<br />

Sesaxeb is monacemi, romelic im<br />

dRisTvis maqvs, aqedan gamomdinare,<br />

sagadasaxado weli aris 2011, oRond<br />

2011 wlis 31 dekembris mdgomareobiT,<br />

ra ganakveTi iqneba qonebis gadasaxadze,<br />

2011 wlis pirvel aprils<br />

rogor unda davadgino? xolo Tu<br />

es 2010 wlis deklaraciaa, gamodis,<br />

rom, miwis garda, qonebaze gadasaxadi<br />

imis mixedviT unda gadavixado,<br />

rac mqonda gasuli wlis 31 dekembers,<br />

magram miwas ra vuyo? SarSan<br />

pirvel aprils rom mqonda, imis mixedviT<br />

unda gadavixado? axla rom<br />

aRar maqvs, im miwaze unda gadavixado<br />

qonebis gadasaxadi? an 2010 wlis<br />

deklaraciaSi rogor unda Sevitano<br />

is miwa, romelic 2011 wlis, vTqvaT,<br />

15 Tebervals viyide? gaugebaria<br />

xom, rac davwere? CemTvisac gaugebaria.<br />

imedi maqvs, finansTa saministrosTvis<br />

ar aris gaugebari.<br />

ramden-azrovnebaa es?<br />

7. kodeqsebis gaerTianeba<br />

mTavroba ambobs, rom moxdeba<br />

sagadasaxado da sabaJo kodeqsebis<br />

gaerTianeba, romlis Sedegadac<br />

gadasaxadis gadamxdels SeeZleba<br />

Cveulebrivi saqmianobidan warmoSobili<br />

gadasaxadebis zedmetad gadaxdili<br />

Tanxebi gamoiyenos sabaJoze<br />

gadasaxadebis gadaxdisas da rom<br />

dRes es SeuZlebelia.<br />

is, rom `dRes es SeuZlebelia~,<br />

moqmedi kodeqsis pirdapiri darR-<br />

vevaa, radgan sagadasaxado kodeqsi<br />

ar adgens raime gamonakliss romelime<br />

gadasaxadis mixedviT, romlis<br />

CaTvlac sxva gadasaxadSi akrZaluli<br />

iyos; metic, erTi uwyebis sagadasaxado<br />

da sabaJo organoebi Semosavlebis<br />

samsaxuris Semadgeneli<br />

nawilebia. teqnikuri xasiaTis problemis<br />

gadawyvetas ki kodeqsebis<br />

gaerTianeba ar sWirdeba.<br />

am gaerTianebas sxva dabrkolebis<br />

Seqmnac SeuZlia mewarmeebisTvis _<br />

arsebobs mTeli rigi mewarmeebisa,<br />

romlebsac sabaJo kodeqsTan Sexeba<br />

ar aqvT. maT mouwevT mniSvnelovnad<br />

damZimebuli, sqeltaniani kanonis<br />

Seswavla imisTvis, rom terminebis<br />

ganmarteba an sxva raime niuansi ar<br />

gamorCeT.<br />

nebismieri xelisuflebisTvis ajobebs, sanam dabegvris sakiTxebis gadawyvetas<br />

Seudgeba, waikiTxos Tundac `Cipolinos Tavgadasavali~ da gaiTvaliswinos princ<br />

limonos bedi, romelmac gadasaxadebis daweseba scada JuJuna-Tavsxma-kokispirul<br />

wvimaze.<br />

boloTqma<br />

dRes moqmedi kodeqsisa Tu Semo-<br />

Tavazebuli proeqtis Seusabamobebze<br />

dausruleblad SeiZleba saubari.<br />

araferi miTqvams sauravebis<br />

daricxvis wesis Secvlasa Tu mTavrobis<br />

mier gadasaxadis ganakveTis<br />

dawesebis uflebamosilebaze, terminologiur<br />

Tu enobriv uxarisxobaze,<br />

jarimebis araadekvaturobasa Tu<br />

sagadasaxado samarTaldarRvevebis<br />

kriminalizaciaze, kidev bevr, erTi<br />

SexedviT, wvrilman sakiTxebze, romlebic<br />

konkretul seriozul problemebTanaa<br />

dakavSirebuli.<br />

mniSvnelovani sxva ram gaxlavT _<br />

nebismieri xelisuflebisTvis ajobebs,<br />

sanam dabegvris sakiTxebis gadawyvetas<br />

Seudgeba, waikiTxos Tundac<br />

`Cipolinos Tavgadasavali~ da<br />

gaiTvaliswinos princ limonos<br />

bedi, romelmac gadasaxadebis daweseba<br />

scada JuJuna-Tavsxma-kokispirul<br />

wvimaze.<br />

36 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


sazogadoeba<br />

sovietologia<br />

warsuli, romelic ar iqca<br />

istoriad<br />

erTaderTi gza, romelic sabWoTa warsuls dagvaSorebs,<br />

misi Seswavla da gadafasebaa.<br />

nino CimakaZe<br />

1968 wels, studenturi amboxis<br />

dros germaniaSi masobrivad da xmamaRla<br />

pirvelad daisva kiTxva _ `Sen<br />

iyavi nacisti?~ kiTxvas studentebi<br />

_ ara sxvebs, aramed pirvel rigSi<br />

sakuTar mSoblebs usvamdnen. istorikosebi<br />

amboben, rom Tuki SeiZleba<br />

davasaxeloT germaniaSi nacisturi<br />

warsulis gadafasebis dawyebis TariRi,<br />

es swored 1968 welia.<br />

aRmosavleT evropas sabWoTa warsulis<br />

gadafasebis talRam 1990-ianebSi<br />

gadauara. CexeTi, slovakeTi,<br />

ungreTi, bulgareTi da baltiispireTi<br />

_ am qveynebma TiTqmis er-<br />

Tdroulad, 1996 wels miiRes lustraciis<br />

kanoni. maT gaasajaroes<br />

warsuli imisTvis, rom is am erebis<br />

nacionalur kompleqsad ar qceuliyo.<br />

istorikosebi Tanxmdebian imazec,<br />

rom realuri winsvla yofili totalitaruli<br />

reJimis monawile qveyne-<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

bs mxolod misi safuZvliani kvlevis<br />

Sedegad SeuZliaT.<br />

sakuTar Tavze gamocdili sabWo-<br />

Ta reJimis miuxedavad, es 70 weli<br />

saqarTveloSi dRemde araa gamokvleuli.<br />

sazogadoebisTvis cnobili<br />

faqtebi sakmaod zedapirulia da ZiriTadad<br />

zepirad gavrcelebul istoriebs<br />

eyrdnoba. sabWoTa imperiis<br />

daSlidan ori aTeuli wlis Semdegac<br />

ki saqarTveloSi praqtikulad ar<br />

arsebobs seriozuli literatura,<br />

romlis saSualebiTac am periodis<br />

gaanalizeba da gadafaseba gaxdeboda<br />

SesaZlebeli. aq uSiSroebis arqivebic<br />

sul ramdenime welia, gaixsna<br />

da es masalebic arasrulyofilia,<br />

radgan maTi didi nawili ganadgurebulia,<br />

nawili ki ruseTSi inaxeba.<br />

amitom, im ori siaxlis gamo, rac<br />

wels moxda, 2010 weli saqarTveloSi<br />

SeiZleba sovietologiis kvlevis dasawyisad<br />

miviCnioT.<br />

wels aq pirvelad daarsda sabWoTa<br />

warsulze momuSave arasamTavrobo<br />

organizacia, ilias universitetSi ki<br />

gaixsna saswavlo programa, romelic<br />

sabWoTa da postsabWoTa sistemebs<br />

Seiswavlis.<br />

`sabWoTa epoqa CvenTvis aris ise-<br />

Ti warsuli, romelic jer istoria<br />

ar gamxdara. is mogvdevs Sleifad da<br />

faqtobrivad dRemde sabWoTa tradiciebSi<br />

vcxovrobT~, _ acxadebs<br />

programis xelmZRvaneli sergo ratiani.<br />

socialur mecnierebaTa fakultetis<br />

mesame kursis studenti, Tako<br />

Tolordava erT-erTi pirvelia, vinc<br />

ukve gadawyvita, swavla am mimarTulebiT<br />

gaagrZelos. Tako sabWoTa<br />

istoriiT SarSan dainteresda, roca<br />

universitetSi saleqcio kursi `sabWoTa<br />

reJimi da misi memkvidreoba~<br />

gaiara.<br />

`aRmovaCine, rom is, rac vicodi<br />

37


sazogadoeba<br />

sabWoTa warsulze, zRvaSi wveTi<br />

iyo. Tu sworad ar gaviazrebT da<br />

gavaanalizebT sabWoTa periods, is<br />

problemebi rac dRes arsebobs, mougvarebeli<br />

darCeba da samoqalaqo sazogadoebis<br />

Camoyalibebasac didxans<br />

ver SevZlebT~, _ ambobs mesame kurseli.<br />

ilias universitetSi saleqcio<br />

kurss _ sabWoTa istoriis Sesavals<br />

istorikosi laSa baqraZe uZRveba. es<br />

kursi arCeviT sagnad iswavleba da<br />

mas bakalavrebi da magistrantebi<br />

gadian.<br />

`aranairi gardatexa ar moxdeba,<br />

Tu sabWoTa warsuli ar gavaanalizeT.<br />

amis naTeli magaliTia germania,<br />

romelmac SeZlo, Tavisi warsulisTvis<br />

Tvali gaesworebina~, _<br />

acxadebs baqraZe da dasZens, rom am<br />

periodis mxolod calsaxa da ideologizirebuli<br />

Seswavla ar unda<br />

moxdes, qarTvelebma ki, mxolod rogorc<br />

msxverplma, ar unda warmovidginoT<br />

Tavi:<br />

`Cven msxverplic viyaviT da damnaSavec.<br />

unda moxdes sabWoTa kavSiris<br />

deideologizirebuli kritika<br />

da mecnieruli kvleva~, _ ambobs<br />

baqraZe.<br />

deideologizaciis rekomendacias<br />

aZlevs qarTvel mkvlevrebs politikur<br />

mecnierebaTa amerikeli doqtori<br />

timoTi bloveltic, romelic<br />

ilias universitets stumrobda leqciiT<br />

_ `sovietologiis istoria inglisurenovan<br />

samyaroSi~.<br />

`mesmis, rom rodesac sakuTar<br />

Tavze gaqvT yvelaferi gamocdili,<br />

Znelia obieqturi iyo, magram<br />

Tu mecnieruli Seswavla da kvleva<br />

gindaT, maSin ukeTesia, am epoqisgan<br />

distancireba moxdes~, _ aRniSnavs<br />

blovelti.<br />

sergo ratiani am azrs ar eTanxme-<br />

ba, radgan miiCnevs, rom sabWoTa totalitaruli<br />

sistema calsaxad negatiuri<br />

iyo da amitom misi dadebiTi<br />

mxareebis Zieba uSedego iqneba:<br />

`rogorc nacisturi germania iyo<br />

totalitaruli saxelmwifo da is<br />

iyo boroteba, aseve iyo sabWoTa kav-<br />

Siric. amitom saWiroa, SeviswavloT,<br />

Tu ram gamoiwvia totalitarizmi.<br />

unda viyoT principulebi Rirebulebebis<br />

SefasebaSi~, _ acxadebs ratiani.<br />

ilias universitetSi am samagistro<br />

kursze ucxoel profesorebs miiwveven.<br />

swavlebas gauZRvebian qarTveli<br />

profesorebic, romlebic sabWoTa<br />

kavSirs sxvadasxva mimarTulebiT,<br />

ukve ramdenime welia, ikvleven.<br />

Tumca, radgan sabWoTa periodis<br />

specialistebi cotani arian,<br />

Tsu-s ruseTismcodneobis samagistro<br />

programis meore kursis studenti<br />

daTo jiSkariani ambobs, rom<br />

saswavlo procesi universitetSi<br />

srulyofili ar aris.<br />

sabWoTa epoqas ori semestri eTmoba<br />

ruseTismcodneobis programaSi,<br />

romelic Tsu-s humanitarul<br />

mecnierebaTa fakultetze 2008 wlidan<br />

arsebobs. studentebi sabWoTa<br />

istorias da sabWoTa ideologiur<br />

sistemas cal-calke sagnebad swavloben<br />

da amisTvis uSiSroebis arqivebsac<br />

ikvleven.<br />

programis xelmZRvanelis, profesor<br />

dali kandelakis TqmiT, magistrantebis<br />

yvelaze did interess<br />

swored es ori sagani iwvevs.<br />

Tumca, Tsu-Si amJamad aseTi dainteresebuli<br />

sul eqvsi studenti<br />

swavlobs. 2009 wels ki miReba magistraturis<br />

am programaze saerTod<br />

CaiSala, radgan ruseTisa da sabWoTa<br />

sistemis kvleva arc erTma studentma<br />

ar isurva. kandelaki amas studen-<br />

tebis arasaTanado informirebulobas<br />

abralebs:<br />

`am kursis popularizacia universitetSi<br />

ar xdeba, amitom ar vici,<br />

momaval wels Tu mainc Sedgeba axali<br />

jgufi~, _ aRniSnavs kandelaki.<br />

24 wlis daTo jiSkarianma, romelic<br />

manamde istoriis fakultetze<br />

swavlobda, am programis arCeva 2008<br />

wlis ruseT-saqarTvelos omis Semdeg<br />

gadawyvita. `maSin davaskveni,<br />

rom aucileblad gvWirdeba ruseTis<br />

safuZvliani Seswavla. gansakuTrebiT<br />

ki sabWoTa da Semdgomi periodis<br />

gaanalizeba. dRes saqarTveloSi<br />

gardamavali periodia da Tu gvinda,<br />

rom es etapi warmatebulad gadavlaxoT,<br />

aucileblad unda vicodeT, sad<br />

viyaviT manamde~, _ ambobs jiSkariani,<br />

romelic axla samagistro naSro-<br />

`sabWoTa epoqa CvenTvis aris iseTi warsuli, romelic jer istoria ar gamxdara.<br />

is mogvdevs Sleifad da faqtobrivad dRemde sabWoTa tradiciebSi vcxovrobT~.<br />

misTvis 1937 wlis represiebis detalebs<br />

ikvlevs.<br />

msgavsi mizani aqvs wels daarsebul<br />

7-wevrian arasamTavrobo organizaciasac<br />

`sabWoTa warsulis<br />

kvlevis laboratorias~, romelic<br />

axla teroris topografiuli rukis<br />

Seqmnaze muSaobs. rukaze daitanen<br />

terorTan da represiebTan dakav-<br />

Sirebul adgilebs: saxlebs, sadac<br />

cxovrobdnen represirebulebi, cixeebs,<br />

daxvretis adgilebs, saidumlo<br />

organizaciebis Sexvedris adgilebsa<br />

da konspiraciul binebs.<br />

wlis bolosTvis organizacia vebgverdis<br />

gakeTebasac apirebs, sadac<br />

sabWoTa periodis Sesaxeb foto da<br />

teqstur masalasa da uSiSroebis arqivebis<br />

dokumentebsac atvirTaven.<br />

Tumca is, rasac laboratoriaSi<br />

akeTeben da is, rac or saxelmwifo<br />

universitetSi ukve dainerga, qar-<br />

Tuli sabWoTa warsulis gadasafaseblad<br />

gadadgmuli jer mxolod pirveli<br />

nabijebia.<br />

38 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


olo ori kviraa, Tbilisis da<br />

regionebis yvela skolis direqtori<br />

Tavis rigs elodeba _ gana-<br />

Tlebis saministroSi „arian dabarebulebi“.<br />

iq misulebi specialur<br />

komisias xvdebian da ramdenime<br />

saaTis ganmavlobaSi Tav-TavianTi<br />

skolebis saStato ganrigs ganixilaven.<br />

`SiSiT velodebiT, ar viciT, iqidan<br />

rom gamovalT, ra iqneba, _<br />

ambobs erT-erTi maTgani, _ uceb<br />

dagvibares, saswrafod unda mogvardes<br />

yvelaferio“.<br />

saStato ganrigebi direqtorebma,<br />

didi xania, saministros gadaugzavnes,<br />

Tumca maTi TqmiT, am<br />

dokumentacias ganaTlebis saministroSi<br />

bolo dromde yuradRebas<br />

ar aqcevdnen. axla ki masalis<br />

daCqarebul ganxilvas maswavle-<br />

blebisa da skolis sxva TanamSromlebis<br />

samsaxuridan gaTavisufleba<br />

sdevs Tan.<br />

skolidan TanamSromlebis<br />

saswrafo gaSveba, romelsac gana-<br />

Tlebis saministroSi kategoriulad<br />

ar naTlaven „Semcirebad“,<br />

maisis arCevnebis Semdeg ganaTlebis<br />

saministros mier wamowyebuli<br />

meore mtkivneuli cvlilebaa,<br />

romelic pirvels _ direqtorebis<br />

daniSvnis proeqts mohyva kvaldakval<br />

da masTan kavSirSia.<br />

am proeqtis mixedviT, romelic<br />

parlamentma, savaraudod, seqtemberSi<br />

unda daamtkicos, saqarTvelos<br />

ori aTasamde skolaSi direqtorebs<br />

mxolod saministrosTan<br />

gasaubrebis Semdeg gaanawileben.<br />

direqtorTa daniSvnis proeqtis<br />

erT-erTi iniciatori TviTonac<br />

sazogadoeba<br />

ganaTleba<br />

saministroSi dabarebulebi<br />

ukve Cans imis niSnebi, Tu risTvis sWirdeba ganaTlebis saministros 2 aTasamde<br />

sajaro skolaSi direqtorebis daniSvna.<br />

rusudan fanoziSvili<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

dimitri SaSkinis Sexvedra skolebis direqtorebTan<br />

direqtoria, Tanac _ arCeuli.<br />

aluda gogliCiZe 42-e sajaro<br />

skolis direqtorad 3 wlis win<br />

sameurveo sabWom airCia. Tumca,<br />

axla ambobs, rom sameurveo sabWoebi<br />

saTanadod kompetenturebi ar<br />

iyvnen, maTTvis amxela pasuxismgebloba<br />

rom dagvekisrebina, ris<br />

gamoc maT bevr skolaSi Rirseuli<br />

direqtorebi ver airCies.<br />

gogliCiZe am iniciativis kritikosTa<br />

mosazrebas eTanxmeba da acxadebs,<br />

rom direqtorebis daniSvna<br />

swored zogadi ganaTlebis sistemis<br />

centralizaciisken gadadgmuli nabijia,<br />

Tumca amaSi cuds verafers<br />

xedavs: „fsevdodemokratias nu vi-<br />

TamaSebT... unda daisvas kiTxva: visia<br />

skola? ganaTlebis saministro<br />

aris skolis damfuZnebeli da is<br />

aris masze pasuxismgebelic“.<br />

ganaTlebis ministri da aluda<br />

gogliCiZe amtkiceben, rom axal<br />

iniciativas yvela direqtori didi<br />

mowonebiT Sexvda. Tumca, „liberali“<br />

esaubra direqtorebs, romelTa<br />

nawilsac, miuxedavad imisa,<br />

rom uflebebi ezrdebaT, cvlileba<br />

mainc Secdomad miaCnia.<br />

„skolebis avtonomiurobis ideas<br />

bolo moeReba, es skolebze kontrolis<br />

mopovebis iaraRi iqneba“,<br />

_ ambobs Tbilisis erT-erTi sajaro<br />

skolis direqtori, romelmac,<br />

ramdenime kolegis msgavsad,<br />

gvTxova, misi vinaoba ar dagvesaxelebina:<br />

imis gamo, rom saministros<br />

gadawyvetilebisadmi kritikuli<br />

damokidebuleba aqvT, direqtorebs<br />

samsaxuris dakargvis eSiniaT.<br />

ukan gadadgmul nabijad miaCnia<br />

39


sazogadoeba<br />

es cvlileba 161-e skolis direqtors,<br />

miSa mindaZesac, Tumca, imasac<br />

dasZens, rom sxva gamosavali ar<br />

iyo. „sameurveo sabWoebma marTla<br />

ar gaamarTla, vidre sxva gamosavali<br />

moiZebneba, Cemi azriT, daniSvna<br />

tragedia araa~, _ ambobs mindaZe.<br />

oTxwliani muSaobis Tavze sameurveo<br />

sabWoebis araefeqturoba<br />

arc ganaTlebis eqspertebisTvisaa<br />

sakamaTo da arc direqtorebis-<br />

Tvis. sabWos bevrma wevrma sakuTari<br />

funqciebis gaazreba marTlac<br />

ver SeZlo. skolis saerTo interesebis<br />

nacvlad ki, direqtorebis<br />

TqmiT, sabWos maswavlebeli wevrebi<br />

xelfasis momatebaze fiqrobdnen,<br />

mSoblebi _ Svilebis maRal<br />

niSnebze.<br />

„ki magram, rodis da rogor dai-<br />

xvewebian sameurveo sabWoebi, Tu<br />

maT uflebebs ase SevuzRudavT?<br />

ganviTareba gamocdilebam ar unda<br />

moitanos?~ _ kiTxvas svams Tbilisis<br />

erT-erTi sajaro skolis ar-<br />

Ceuli direqtori. 165-e skolis<br />

direqtors, lia gigaurs ki miaCnia,<br />

rom skolis sameurveo sabWoebi<br />

mxolod im SemTxvevaSi gaamar-<br />

Tlebs, Tu mis wevrebs saTanadod<br />

gadaamzadeben.<br />

direqtorebis daniSvnis gadawyvetilebas<br />

TviTon ganaTlebis<br />

ministri, dimitri SaSkini imiT<br />

xsnis, rom lototronis sistemam<br />

ar imuSava, daniSvnis Semdeg ki is<br />

direqtorebic ufro igrZnoben pasuxismgeblobas,<br />

romlebic dRemde<br />

arc aurCeviaT da arc daumtkicebiaT<br />

da movaleobis Semsrulebleblad<br />

rCebian.<br />

pirveli mniSvnelovani pasuxismgebloba<br />

ki, rasac dasaniSni direqtorebi,<br />

saministros gadawyve-<br />

tilebiT, sakuTar Tavze aiReben,<br />

swored skolebis saStato ganrigis<br />

Semcireba iqneba. maswavleblis<br />

sruli ganakveTi 18 saaTia, vinc<br />

kviraSi amaze gacilebiT naklebs<br />

muSaobs, unda gaaTavisuflon. zog<br />

skolaSi biblioTekarisa da organizatoris<br />

saWiroebis sakiTxi daayenes<br />

eWvqveS, zogan _ eqimebisa<br />

da eqTnebis, _ maTi saqme axla<br />

mandaturebmac iciano.<br />

„me biblioTekari gamaSvebines,<br />

romelic Zalian mWirdeboda“, _<br />

ambobs erTi direqtori. 165-e skolis<br />

direqtorma, lia gigaurma ki,<br />

vidre saministroSi Sexvedraze<br />

wavidoda, TviTonve daiwyo Statebis<br />

Sekvecaze zrunva: `xelovnebis<br />

erTma maswavlebelma, romelsac<br />

cota saaTi hqonda, ukve datova<br />

skola, meores ki, romelic ukve<br />

moxucia, axla vuTxari, xom ar ifiqrebT<br />

skolidan wasvlaze-meTqi“,<br />

_ ambobs lia gigauri.<br />

maswavleblebis arakvalificiuri<br />

nawili rom Sesamcirebelia, amaze<br />

ganaTlebis sferos eqspertebi,<br />

didi xania, msjeloben. Tumca, direqtorebi<br />

`liberalTan~ saubarSi<br />

acxadeben, rom pedagogebis da-<br />

Txovnis saSualebas bolo 3 wlis<br />

ganmavlobaSi maT TviTon ganaTlebis<br />

saministro ar aZlevda.<br />

„Cems maswavleblebs Tavidan samTviani<br />

xelSekrulebebi gavuforme.<br />

es maT motivacias umaRlebda.<br />

mere saministroSi gviTxres, _<br />

erTwliani xelSekruleba daude-<br />

To, Semdeg _ samwliani, bolos _<br />

uvadoo“, _ ixsenebs erT-erTi ar-<br />

Ceuli direqtori, romelic aseve<br />

inkognitod darCenas gvTxovs.<br />

„gamodis, rom maswavleblebis<br />

ganawyeneba ar undodaT. ase rom<br />

ar yofiliyo, aqamde dabali kvalifikaciis<br />

mqone maswavleblebi<br />

isedac aRar unda darCeniliyvnen<br />

skolaSi. axla ki, araswori principiT,<br />

„saStato ganrigis daxvewis~<br />

argumentiT, naCqarevad gviwevs<br />

brZanebis Sesruleba, Tan is maswavleblebi<br />

toveben skolas, visac<br />

naklebi saaTi aqvs, da ara isini,<br />

vinc cudad aswavlis. naklebi saaTebi<br />

ki ufro axalgazrdebs aqvT.<br />

amitom, bevr karg maswavlebels<br />

mouwevs skolidan wasvla~, _ ambobs<br />

erT-erTi direqtori.<br />

direqtorTa asociaciis aRmasrulebel<br />

direqtors, Tea TuTberiZes<br />

miaCnia, rom maswavleblebis<br />

ukmayofilebis gamowvevas aqamde<br />

ganaTlebis saministro adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis arCev-<br />

sajaro skolebidan direqtorebis mier kadrebis gaTavisufleba SeiZleba imis<br />

pirvel niSnad CaiTvalos, rom saministro centralizebul sistemaSi daniSnul<br />

direqtorebs legitimurad gamoiyenebs sakuTari miznebis gansaxorcieleblad.<br />

nebis gamo erideboda. Tumca, realurad,<br />

ganaTlebis saministro<br />

maT arc axla gaanawyenebs. am saqmes<br />

direqtorebi Seasruleben _<br />

`saStato ganrigis daxvewis mizniT“.<br />

„ra, pasuxismgeblobas sakuTar<br />

Tavze ver iRebo? _ miTxres, roca<br />

winaaRmdegobis gaweva da biblio-<br />

Tekaris Statis SenarCuneba vcade,<br />

_ ambobs erTi direqtori da<br />

dasZens, _ verafers gavxdi”.<br />

xuTi wlis winaT dawyebuli gana-<br />

Tlebis reformebis kursi ukve Sefarvis<br />

<strong>gareSe</strong> icvleba, rasac direqtorebis<br />

daniSvnis Sesaxeb bolo<br />

iniciativac adasturebs. sajaro skolebidan<br />

direqtorebis mier kadrebis<br />

gaTavisufleba ki SeiZleba imis pirvel<br />

niSnad CaiTvalos, rom saministro<br />

centralizebul sistemaSi daniSnul<br />

direqtorebs legitimurad<br />

gamoiyenebs sakuTari miznebis gansaxorcieleblad.<br />

40 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


sazogadoeba<br />

samedicino Jurnali `mkurnali.ji~<br />

geSinodeT sakuTari vnebebis<br />

samedicino Jurnal `mkurnalis~ veb-gverdze, Jurnalis eqimebi onlain pacientebs,<br />

samedicino konsultaciis nacvlad, sasuliero SegonebebiT moZRvraven.<br />

anita Tvauri<br />

`minda mogiyveT Cemze. var 18 wlis<br />

gogona. bavSvobidan mizidavda gogonebTan<br />

urTierToba... vcade biWTan<br />

kontaqtic, vifiqre, raRac Seicvleboda,<br />

magram _ piriqiT. vici, sazogadoebisTvis<br />

miuRebelia da es Zalian<br />

maSinebs. hormonebi gamovikvlie da<br />

yvelaferi normaSi maqvs. fsiqolog-<br />

Tan davdiodi da araferi gansakuTrebuli<br />

ar uTqvams, garda daSinebisa,<br />

rom sazogadoeba gamriyavs. mainteresebs<br />

amaze Tqveni azri. gmadlobT<br />

winaswar~, _ am kiTxviT ucnobma gogonam<br />

samedicino Jurnalis _ `ojaxis<br />

mkurnalis~ eqimebs amave Jurnalis<br />

veb-gverdis meSveobiT mimarTa.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

`Tqven sazogadoebis ki ara, sakuTari<br />

vnebebis unda geSinodeT. pirovnebas<br />

sazogadoeba ki ar aqcevs zurgs,<br />

aramed igi Tavad aqcevs sazogadoebas<br />

zurgs. unda icodeT, rom jansaRi sazogadoeba<br />

taSs ver daukravs homoseqsualebsa<br />

da lesboselebs. maSin ra<br />

daaSaves narkomanebma, isinic xom Tavis<br />

survilebs ikmayofileben?~ _ iyo<br />

pasuxi.<br />

samedicino Jurnali `mkurnali~,<br />

romelic 2001 wlidan, or kviraSi<br />

erTxel gamodis beWduri saxiT, ukve<br />

ori welia, Tavis erTgul mkiTxvels<br />

yvelaze intimuri kiTxvebis dasmis<br />

saSualebas aZlevs _ anonimurad, veb-<br />

gverdis saSualebiT. `aravisTvis aris<br />

saidumlo, rom dRes sazogadoebis<br />

udides nawils samedicino momsaxurebaze<br />

xeli ar miuwvdeba... bevri xsnas<br />

TviTmkurnalobaSi eZebs. samwuxarod,<br />

aseT dros Secdomis albaToba didia,<br />

Secdomis gamosworeba ki medicinaSi<br />

TiTqmis yovelTvis rodi xerxdeba~...<br />

_ ase xsnis `mkurnalis~ redaqcia virtualuri<br />

kiTxva-pasuxis mizans da<br />

mkiTxvels arwmunebs, rom pacientebis<br />

kiTxvebze pasuxebs profesionali,<br />

sertificirebuli eqimebi weren.<br />

seqsisa da homoseqsualobis Temebi<br />

Cvens sazogadoebaSi dRemde tabuirebulia.<br />

sajarod amis Sesaxeb<br />

41<br />

ilustracia sofo kirTaZe / wignis saxelosno


sazogadoeba<br />

yviTeli presis an sensaciuri gadacemebis<br />

formatSi Tu laparakoben.<br />

radio `Tavisuflebis~ korespondentis,<br />

kulturolog salome asaTianis<br />

azriT, tabus uryevad SenarCunebas<br />

sami faqtori uwyobs xels: sabWoTa<br />

mentaliteti, romlis mixedviTac homoseqsualoba<br />

kriminalad iTvleboda,<br />

kavkasiuri kulturuli tradiciebi<br />

da marTlmadidebluri eklesiis gavlena.<br />

albaT amitomac sqesobriv problemebze<br />

eqimebTan pirispir laparakis<br />

nacvlad, `mkurnalis~ anonimur<br />

momsaxurebas bevri amjobinebs. es ki<br />

am veb-gverdis mzard popularobas<br />

ganapirobebs. `top.ji~-s monacemebiT,<br />

romelic qarTuli internet-gverdebis<br />

reitings zomavs, `mkurnals~ _<br />

kviraSi 3 aTasamde unikaluri momxmarebeli,<br />

dReSi ki 500 vizitori hyavs.<br />

aq moqalaqeebisgan zogjer dReSi asi<br />

kiTxvac ki Sedis. dRemde am veb-gverds<br />

konsultaciisTvis 8 aTasamde virtualurma<br />

pacientma mimarTa.<br />

veb-gverdis im ganyofilebebSi,<br />

romlebSic stomatologiis, onkologiis<br />

Tu qirurgiis sferodan kiTxvebi<br />

qveyndeba, pasuxebi marTlac samedicino<br />

xasiaTisaa. magram rogorc ki ki-<br />

Txva adamianis seqsualur cxovrebas<br />

exeba, `mkurnalebis~ toni mkacri da<br />

Semgonebluri xdeba. eqimi-konsultantis<br />

nacvlad, im wuTas dogmatikosi<br />

Teologi laparakobs.<br />

ai, magaliTad gogona, romelic<br />

SeyvarebulTan seqsualuri aqtis Semdeg<br />

sisxlis denis mizeziT dainteresda,<br />

`mkurnalis~ konsultantisgan<br />

aseT pasuxs iRebs: `yvelafers rom<br />

Tavisi saxeli davarqvaT, Tqven CaidineT<br />

siZvis codva~.<br />

msgavs pasuxs iReben analuri an<br />

oraluri seqsis zianis miyenebis albaTobiT<br />

dainteresebuli mkiTxvelebic.<br />

`oraluri seqsi iseTive simaxinjea,<br />

rogoric iqneboda, magaliTad<br />

ukana tanidan Wama, yurebidan mo-<br />

Sardva an TvalebiT siaruli. ufalma<br />

adamiani Seqmna srulyofil arsebad....<br />

[mis] TiToeul organos garkveuli<br />

daniSnuleba da funqcia aqvs da rodesac<br />

adamiani cdilobs funqciaTa<br />

Secvlas, igi kanonzomierebis winaaRmdeg<br />

midis, anu ufals ewinaaRmdegeba~,<br />

_ pasuxoben samedicino konsultaciis<br />

momlodine pacientebs eqimebi.<br />

`Tqven mamakacad gaCndiT da mamakacuri<br />

orientacia Tqveni sakuTrebaa.<br />

aratradiciuli orientaciis mimdevrebi<br />

romeli sqesis warmomadgenlebi<br />

arian? mgoni _ arc erTis, adamians ki<br />

sqesi aucileblad unda hqondes. gamodis,<br />

rom roca orientacias icvli,<br />

`oraluri seqsi iseTive simaxinjea, rogoric<br />

iqneboda, magaliTad ukana tanidan Wama, yurebidan<br />

moSardva an TvalebiT siaruli. ufalma adamiani<br />

Seqmna srulyofil arsebad...~<br />

adamianobaze ambob uars~, _ aseTia<br />

maTi pasuxi seqsualuri umciresobebis<br />

mimarT. `mkurnalis~ eqimebi<br />

pacientebs moZRvarTan misvlas da<br />

monaniebas, an `sapatriarqosTan arsebul<br />

fsiqologiuri daxmarebis centrSi~<br />

vizits urCeven.<br />

`mkurnali.ji~-s veb-gverdis mier<br />

daqiravebuli eqimebis CamonaTvalSi<br />

eqvsi Terapevti, qirurgi, pediatri,<br />

eqim-epidemiologi da erTi fsiqologi<br />

Sedis. Tumca, yvela sxva saxis<br />

kiTxvebisgan gansxvavebiT, adamianebis<br />

intimur cxovrebaze pasuxebi eqimis<br />

miTiTebis <strong>gareSe</strong> qveyndeba. Jurnalis<br />

mTavari redaqtori Tamar mamacaSvili<br />

`liberalTan~ satelefono<br />

saubarSi ambobs, rom eqimis saxelis<br />

miTiTeba saWiro arcaa, radgan mar-<br />

Talia, kiTxvebs sxvadasxva eqimi pasuxobs,<br />

magram maTi pasuxebi redaqciis<br />

erTiani poziciaa, Sinaarsze pasuxsac,<br />

Sesabamisad, redaqcia agebs.<br />

`mkurnali.ji~-s redaqcia daxurul,<br />

gasaidumloebul organizacias hgavs.<br />

`Tu ginda, bnelebi gviwodeT, Tqveni<br />

azri Cven Sesaxeb mniSvnelovani ar<br />

aris. Cvens religiur Sexedulebebze<br />

veb-gverdze ukve davwereT da amaze<br />

saubars saWirod aRar vTvliT. Tu<br />

vinmes Cveni religiuri Sexedulebebi<br />

aRizianebs, es maTi problemaa~, _ am<br />

sityvebiT gveubneba uars Tamar mamacaSvili<br />

redaqciaSi stumrobaze.<br />

`Cven yvelaferze erTiani pozicia<br />

gvaqvs da Tu rame kiTxva gaqvT, Tamar<br />

mamacaSvili gagcemT pasuxs~, _<br />

gvpasuxobs Jurnalis erT-erTi eqimi<br />

marika dvali, romelic, `mkurnalis~<br />

garda, `aversis klinikaSic~ muSaobs.<br />

`eqimi uwinaresad profesionali<br />

unda iyos, romlis kompetenciaSic ar<br />

Sedis imis dadgena, Tu ra aris codva~,<br />

_ acxadebs salome asaTiani.<br />

`msgavsi pasuxebi eqimebis imijs<br />

azianebs~, _ ganmartavs samecniero kvleviTi<br />

centris RADIX-is prezidenti<br />

zurab alxaniSvili. misi TqmiT, pacients<br />

eqimTan misvlamde isedac fsiqologiuri<br />

barieris gadalaxva uwevs,<br />

rogoricaa SiSi, moridebuloba da<br />

intimur sakiTxebze saubari. am fonze<br />

ki eqimebis aseTi pasuxebi `arakompetenturoba<br />

da samedicino eTikis<br />

darRvevaa~.<br />

saqarTvelos eqimis kodeqsi 2003<br />

wels saqarTvelos eqimTa pirvelma<br />

kongresma miiRo. am kodeqsis mixedviT,<br />

`eqimi pativs unda scemdes pacientis<br />

pirovnebas, mis kulturul,<br />

sulier da moralur faseulobebs~.<br />

jandacvis saministrosTan arsebuli<br />

profesiuli ganviTarebis sabWo, samedicino<br />

SecdomebTan erTad, samedicino<br />

eTikis darRvevis faqtebsac<br />

ganixilavs. Tumca, eqimis eTikurobis<br />

sakiTxi sabWom mxolod mas Semdeg<br />

SeiZleba ganixilos, rac mas pacienti<br />

mimarTavs saCivriT. `amgvari Jurnalis<br />

Sesaxeb araferi msmenia. miT<br />

umetes, rodesac internetSi dasmul<br />

kiTxvebzea saubari, ra garantia gva-<br />

42 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


qvs, rom marTlac eqimi pasuxobs? Tu<br />

vinmem Seuracxyofilad igrZno Tavi,<br />

mogvmarTos, daasabuTos, rom pasuxi<br />

marTlac sertificirebulma eqimma<br />

gasca da Cven gamovikvlevT~, _ ambobs<br />

jandacvis saministros aparatis<br />

ufrosi Tamar manjaviZe.<br />

Tumca, `mkurnali.ji~-sTvis dRemde<br />

aravis uCivlia. isic gaurkvevelia,<br />

akmayofilebT Tu ara virtualur<br />

pacientebs samedicino rCevebis nacvlad<br />

gacemuli sasuliero Segonebebi.<br />

amitom mxolod SeiZleba vivaraudoT,<br />

rogor grZnobs Tavs pasuxebis<br />

miRebis Semdeg Tundac is 18 wlis<br />

gogona, romelmac, anonimurobis imediT,<br />

gabeda da yvelaze intimur seqsualur<br />

saidumloebaze sajarod<br />

ilaparaka. `adamianebs, romlebic ver<br />

umklavdebian sakuTar ltolvas da<br />

verc sazogadoebriv wnexs uZleben,<br />

romelic mas codvilis, garyvnilis<br />

iarliys akravs, Sinagani konfliqti<br />

uRvivdebaT da negatiuri TviTSefaseba<br />

uyalibdebaT. aman ki, mZime SemTxvevaSi,<br />

adamiani SeiZleba suicidamdec<br />

ki miiyvanos~, _ acxadebs qalTa<br />

iniciativebis mxardamWeri jgufis<br />

direqtori, eka aRdgomelaSvili.<br />

miuxedavad amisa, `mkurnalis~ vebgverdze<br />

amgvar komentarebs stumrebi<br />

mainc iSviaTad toveben: `mixaria, rom<br />

aseTi kargi veb-gverdi arsebobs, magram<br />

rodesac konkretuli SekiTxviT<br />

mogmarTaven da Tqven morals ukiTxavT,<br />

ratom aZlevT Tavs amis uflebas,<br />

rom sxva adamiani gansajoT, esec xom<br />

aramarTlmadidebluria?~<br />

kidev ufro kritikuli Sefasebebi<br />

ki mxolod sxva veb-gverdebze da<br />

socialur qsel `feisbuqSi~ vrceldeba:<br />

`rwmenisTvis arsebobs eklesia...<br />

magram me roca mainteresebs pasuxi<br />

imaze, Tu ratom maslokinebs samSaba-<br />

TobiT, amaze unda miviRo pasuxi, da<br />

ara marxvaze da sulier wiaRsvlebze~.<br />

`eqimi valdebulia, umkurnalos<br />

sxeulsac da ecados, dadebiTi muxti<br />

Seitanos pacientis sulier mdgomareobaSi.<br />

es maTi gankiTxvisTvis ki ara,<br />

maTsave sasikeTod keTdeba~, _ pasu-<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

xobs redaqcia, sadac acxadeben, rom<br />

`mkurnalis~ mimarT kritika bolo<br />

xans gaxSirda, imata redaqciaSi agresiuli<br />

Sinaarsis zarebmac.<br />

mRvdel vladimer vaxtangaZes<br />

`mkurnalis~ Sesaxeb arasdros smenia,<br />

mis sawinaaRmdegos verafers xedavs,<br />

magram acxadebs: `nebismierma eqimma,<br />

pirvel rigSi, sakuTari misia unda<br />

Seasrulos pirnaTlad. misi valdebulebaa,<br />

pacienti gankurnos. Tuki, is<br />

kompetenturia religiur sakiTxebSi,<br />

dasaSvebia, rCeva misces, magram eqimisgan<br />

fsiqologiuri Zaladoba ar<br />

unda modiodes~.<br />

miuxedavad imisa, rom eTikis kodeqsi<br />

eqimebs avaldebulebs, pacients<br />

sruli informacia miawodon sakuTari<br />

daavadebis Sesaxeb, maT arc erT<br />

pasuxSi ar uxsenebiaT is, rom jandacvis<br />

saerTaSoriso organizaciam 1990<br />

wels homoseqsualoba daavadebaTa<br />

klasifikatoridan amoiRo. samedicino<br />

praqtikas ki, rogorc eka aRdgomelaSvili<br />

ambobs, homoseqsualobisgan<br />

`gankurnebis~ SemTxveva ar axsovs.<br />

salome asaTianis SefasebiT, imis<br />

nacvlad, rom eqimebi sazogadoebaSi<br />

gamefebuli stereotipebis winaaRmdeg<br />

gamodiodnen, TavianTi pasuxebiT<br />

isini Tavad Tesaven Seuracxmyofel<br />

da siZulviliT gaJRenTil kliSeebs.<br />

iseT pasuxebs, rogoricaa _ homoseqsualoba<br />

udris `adamianobaze<br />

uaris Tqmas~ da `bunebis winaaRmdeg<br />

wasvlas~ _ medicinasTan araferi<br />

aqvs saerTo. es mxolod iaffasiani<br />

moralizmis magaliTia~, _ dasZens<br />

asaTiani.<br />

`mkurnalis~ redaqciaSi acxadeben,<br />

rom maTi kiTxva-pasuxis onlain sistema<br />

upirispirdeba gaumarTav jandacvis<br />

sistemas da TviTmkurnalobis<br />

SemTxvevebs, rac xSiria, imitom rom<br />

adamianebi eqimebs ver mimarTaven. Tumca,<br />

im konsultacias, rasac isedac<br />

daxurul sazogadoebaSi `mkurnali~<br />

pacients sTavazobs, SesaZloa, kidev<br />

ufro mZime Sedegi hqondes, vidre fizikuri<br />

travmebi da sakuTar seqsualur<br />

orientaciaSi gaurkvevlobaa.<br />

sazogadoeba<br />

gamoiwereT<br />

Jurnali<br />

liberali<br />

beWduri versia<br />

12 nomeri _ 3 Tve<br />

22 lari<br />

24 nomeri _ 6 Tve<br />

45 lari<br />

48 nomeri _ 1 weli<br />

90 lari<br />

PDF versia<br />

12 nomeri _ 3 Tve<br />

13 lari<br />

24 nomeri _ 6 Tve<br />

25 lari<br />

48 nomeri _ 1 weli<br />

50 lari<br />

Jurnalis gamosawerad<br />

dagvikavSirdiT telefonebze:<br />

23 37 31, (899) 48 62 41<br />

an mogvawodeT Tqveni<br />

sakontaqto informacia<br />

el-fostiT: info@liberali.ge<br />

43


sazogadoeba<br />

Tvalsazrisi<br />

ra elis operas?<br />

nestan TaTaraSvili, arqiteqtor-restavratori<br />

Tbilisis operas samSeneblo Robe<br />

aqvs Semovlebuli. uaxloes xanSi<br />

misi aRdgena-ganaxlebis procesia<br />

dagegmili, rac kidev erTxel gvaxsenebs<br />

am didebuli Senobis saintereso<br />

istorias, romelic 1896 wlis 3<br />

noembers, „Tbilisis saxazino operis<br />

Teatris“ saxeliT, sazeimod gaixsna.<br />

Senobas rekonstruqcia pirvelad<br />

1954 wels Cautares, magram maSin<br />

mxolod foie da darbazis morTuloba<br />

Secvales. 1961 wels operis<br />

scena daamSvena cnobili qarTveli<br />

mxatvris sergo qobulaZis mier moxatulma<br />

fardam. Tumca, 1973 wlis<br />

9 maiss momxdari xanZris gamo, roca<br />

Teatris didi nawili ganadgurda,<br />

Senobis sruli ganaxleba gaxda sa-<br />

Wiro. arqiteqtorebis, leri meZmariaSvilis<br />

da murTaz CaCaniZis<br />

gamarjvebuli proeqtis mixedviT,<br />

Teatris interieri gafarTovda da<br />

Tavdapirveli garegnobac srulad<br />

SeunarCunda. Tumca, sergo qobula-<br />

Tbilisis opera<br />

dangreuli saxli<br />

TabukaSvilis quCaze<br />

Zis mier moxatuli farda maSin ar<br />

aRudgeniaT. baton leri meZmariaSvilis<br />

TqmiT, es sakiTxi TiTqmis<br />

gadawyvetili iyo, magram amas mxatvris<br />

gardacvalebam SeuSala xeli.<br />

dRes opera kvlav SesakeTebelia.<br />

amjerad fundamentis gamagreba, fasadebisa<br />

da interieris restavracia<br />

da scenis ukana sivrcis gegmarebiTi<br />

gaumjobeseba igegmeba. Tumca qobulaZis<br />

fardis aRdgenis sakiTxi<br />

dRes saerTod ar ganixileba.<br />

operis ganaxlebis samuSaoebs<br />

kvlav arqiteqtori leri meZmariaS-<br />

vili uxelmZRvanelebs. Tumca, Cndeba<br />

kiTxva _ rogor ganaaxleben operas,<br />

rusTavelisa da marjaniSvilis<br />

Teatrebis, an universitetis msgavsad<br />

xom ara? miT umetes, rom damfinansebeli<br />

igivea _ biZina ivaniSvili,<br />

rac imas niSnavs, rom finansebi<br />

uSurvelad gamoiyofa, xarisxze ki<br />

aravin iqneba pasuxismgebeli. Zegl-<br />

Ta dacvis saxelmwifo struqturebi<br />

rom vargodes, es ase ar iqneboda,<br />

magram CvenTvis es xom dauZleveli<br />

problemaa.<br />

operasTan erTad ganaxldeba misi<br />

mimdebare teritoriac, radgan ukve<br />

operis sakuTrebaSia TabukaSvilisa<br />

da laRiZis quCebis kuTxeSi arsebuli<br />

nasaxlari N44/3. es Senoba, romelsac<br />

adgilobrivi mniSvnelobis arqiteqturuli<br />

Zeglis statusi hqonda<br />

miniWebuli, gasul wels daingra. mis<br />

gverdiT arsebuli operis saxelosnoebic<br />

dangreulia da am Senobebis<br />

perimetrze axla administraciisa<br />

da saxelosnoebisTvis axali Senobis<br />

agebis idea muSavdeba, rac dauSvebelia,<br />

erTi mxriv, Tavad operis Senobis<br />

mniSvnelobidan gamomdinare, da<br />

N44/3 saxlis arqiteqturuli Rirsebis<br />

gamoc.<br />

2004 wels am saxlis dacvis TxovniT<br />

mivmarTe kulturis ministris<br />

maSindel moadgiles, nikoloz va-<br />

CeiSvils, romelmac araferi iRona<br />

mis gadasarCenad. ramdenime wlis Semdeg<br />

ki saxlis zeda sarTuli daiwva<br />

da male amas Senobis sruli demontaJic<br />

mohyva. arada, me-19 saukunis<br />

Tbilisuri saxlis am nimuSs, me-20<br />

saukunis dasawyisSi modernis stilis<br />

farTo rekonstruqcia Cautarda.<br />

mas evropuli stilis fasadebi<br />

amSvenebda TabukaSvilis da laRiZis<br />

44 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


quCebis mxridan. modernis liTonis<br />

aivnebi da sadarbazos kibis moajirebi<br />

ki, ukana ezos moxaratebul<br />

qarTul aivnebTan erTad, xuroTmo-<br />

ZRvrebis saukeTeso sinTezs qmnida.<br />

Zveli Tbilisis gamorCeuli Zeglis<br />

_ operisa da misi mimdebare<br />

Senobebis TviTmyofadoba aucileblad<br />

unda SenarCundes. Tumca,<br />

radgan #44/3 saxli axla sxva funqcias<br />

iZens, misi fasadebis aRdgenac<br />

sakmarisi iqneba. am azrs iziarebs<br />

xelovnebaTmcodne gia WaniSvilic,<br />

romelmac TabukaSvilis N44/3 saxlis<br />

kvleva operis dakveTiT 2009<br />

wels ganaxorciela. operis direqtori<br />

daviT sayvareliZec aRdgenis<br />

momxrea. sabednierod, am SemTxvevaSi<br />

arc finansuri problemaa dabrkoleba<br />

da saxlis fasadebis aRdgenisTvis<br />

yvela saWiro fotoc mogvepoveba.<br />

maSin ra gviSlis xels? ratom vRelavT?<br />

imitom, rom jer kidev gasuli<br />

wlidan, roca aRniSnuli saxlebis<br />

ngreva mimdinareobda, laparaki<br />

iyo maT adgilas Tvisobrivad axali<br />

saxlis mSeneblobaze, romlis saproeqto<br />

winadadeba amjerad ukve<br />

damuSavebis stadiaSia. gaTvaliswinebulia<br />

ucxoeli arqiteqtorebis<br />

CarTvac, rac savsebiT realuria,<br />

radgan bolo wlebis TbilisSi ucxoeli<br />

ostatebis xmauriani popularizacia<br />

da konkursis <strong>gareSe</strong> maTi monawileoba<br />

sxvadasxva proeqtSi lamis<br />

tradiciad iqca. Tumca, es sqema ukve<br />

yvelasaTvis gaSifrulia da did saidumlos<br />

ar warmoadgens _ ucxoeli<br />

partniori, Tu Suamavali qarTvelebi,<br />

amaSi sarfian sargebels naxuloben<br />

da, rac mTavaria, Tavidan iSoreben<br />

yvelaze mniSvnelovan problemas<br />

_ Sedegebze pasuxismgeblobas.<br />

sazogadoebam uyuradRebod ar<br />

unda datovos es sakiTxi. Zveli<br />

Tbilisis am ganumeorebelma adgilma<br />

Tavisi xibli da TviTmyofadoba<br />

unda SeinarCunos, aRdgenil operas<br />

ki kvlav unda amSvenebdes qobula-<br />

Zis eskiziT Seqmnili istoriuli<br />

farda.<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

sandro naveriani<br />

jer amas vityvi: erT-erT qarTul<br />

sportul veb-gverdze _ www.worldsport.ge<br />

_ komentarebSi gverdis mki-<br />

Txvelebi aqtiurad deben erT da<br />

imave links warweriT _ `amisulaSvils<br />

xmebi! eRirsaT, gadagvaswres<br />

CaTlaxebma...~ mocemuli linkiT<br />

Sedixar nalCikis `spartakis~ oficialur<br />

veb-gverdze, sadac gamotanilia<br />

ruseTis Cempionatis bolo<br />

turis saukeTeso fexburTelTa<br />

reitingi, reitings ki veb-gverdis<br />

mkiTxvelebi adgenen. amisulaSvili<br />

xan pirvelzea da xan meoreze, amis<br />

mizezi worldsport.ge-s mohakero mki-<br />

Txvelebi arian. iqve aris sxva komentaric:<br />

`totaluri gayalbeba 2: rogor<br />

mivceT amisulaSvils uTvalavi<br />

xma~... da moyvanilia instruqcia, Tu<br />

ra unda qna imisTvis, rom amisulaSvils<br />

uTvalavi xma misce. qarTveli<br />

fexburTeli internet gamokiTxviT<br />

saukeTeso fexburTeli Tu gaxdeba,<br />

mere ra vqnaT, davijeroT, rom is<br />

sporti<br />

maradonas isini uyvars<br />

italia _ slovakeTis safexburTo matCi<br />

saukeTesoa ruseTSi?<br />

sanam Cven aq Tavs vityuebT, samxreT<br />

afrikaSi yvelaze saintereso<br />

iwyeba _ fleiofi. frangebma ukve<br />

Caalages Cemodnebi. jobda, arc amoelagebinaT.<br />

gulwrfelad vambob,<br />

hondurasi da alJiri gacilebiT<br />

saintereso da sanaxaobriv fexburTs<br />

TamaSoben, vidre frangebi... da vidre<br />

italielebi... amitomac miyvnen<br />

frangebs.<br />

wlevandel mundialze italiis er-<br />

TaderTi imedi marCelo lipi iyo,<br />

Tumca gamoCnda, rom don marCelo<br />

daberda da veRar xedavs TamaSs. jer<br />

aSkarad Secda, rodesac mundialze<br />

ar waiyvana kasano (da ara marto),<br />

romelsac gundis zurgze akideba<br />

SeeZlo da meorec, cvlilebebi, romelic<br />

gasuli sami matCis msvlelobisas<br />

gaakeTa lipim, ubralod uazro<br />

iyo. vfiqrob, esTeturi TvalsazrisiT<br />

mundials italiis da safrange-<br />

Tis gavardniT araferi daakldeba.<br />

45


sporti<br />

sakmaod kargi gundi hyavT amerikelebs.<br />

pragmatul fexburTs Tama-<br />

Soben, magram maTTvis jerjerobiT<br />

yvelaze mniSvnelovani Sedegia _<br />

brazilieli gulSematkivariviT maT<br />

ver mosTxov, _ Tan Sedegi maCvene da<br />

Tan lamazado. vfiqrob, amerikelebi<br />

kidev Sors wavlen da naxevarfinalamde<br />

miaRweven, sadac maTi metoqe holandia<br />

an brazilia unda iyos.<br />

meore naxevarfinalSi erTmaneTs,<br />

darwmunebuli var, espaneTi<br />

da argentina daupirispirdebian.<br />

espanelebi mervedfinalSi portugaliasTan<br />

iTamaSeben, ufro sworad<br />

kriStianu ronaldusTan, romelsac<br />

jerjerobiT araferi gansakuTrebuli<br />

ar gaukeTebia. meoTxedfinalSi<br />

espanelebs, wesiT, mowesrigebuli iaponelebi<br />

Sexvdebian, kunZulelebis<br />

damarcxeba ki ar unda gauWirdeT.<br />

mundialis dawyebamde da axlac<br />

sokeris bevri moyvaruli Tu specialisti<br />

skeptikurad uyurebda<br />

maradonas mwvrTnelobas, maT Soris<br />

_ mec. simarTle giTxraT, arc<br />

axla mgonia, vTqvaT, fatih Terimze<br />

didi taqtikosi, magram samuzeumo<br />

saxelis garda, mas aqvs is, rac unda<br />

hqondes yvela mwvrTnels da mgoni,<br />

aravis aqvs _ maradonas uyvars,<br />

Zalian uyvars Tavisi fexburTelebi.<br />

arasodes vyofilvar argentinis<br />

gulSematkivari, magram minda-ar minda,<br />

roca maT TamaSs vuyureb, msiamovnebs,<br />

ubralod imitom, rom fexbur-<br />

Ti miyvars, da maJrialebs, rodesac<br />

vxedav, rom maradona kocnis diego<br />

militos, romelic moedanze parketiviT<br />

iyo da araferi saintereso<br />

ar gaukeTebia. amitomac Semiyvarda<br />

maradona, rogorc mwvrTneli, amitomac<br />

momwons axla misi taqtikuri<br />

monaxazic da TamaSis gadawyobac,<br />

cvlilebebic, romelsac akeTebs da<br />

misi pijakic, romelSic Zalian sasaciloa.<br />

sokeris yvela moyvaruls vusurveb,<br />

male gvenaxos uJmuri mourinio,<br />

romelic Tavis moTamaSeebs kocnis.<br />

da sxvebic.<br />

vedrebis dro<br />

am Jurnals rom gadafurclavT,<br />

ukve gecodinebaT, rogor damTavrda<br />

kviras, naSuadRevs germaniainglisis<br />

mervedfinali. me kidev,<br />

marCielobas rom averido, mogaxsenebT,<br />

rom msoflio Cempionatis<br />

gio axvlediani, londoni<br />

dasrulebamde bevri aRaraferi<br />

darCa da Cempioni ki kvlavac ucnobia.<br />

aseTi Tviseba aqvs msoflio Cempionats,<br />

sul bolo wuTamde Cempioni<br />

ucnobia xolme. kai, ar gabra-<br />

46 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


safrangeTi _ irlandiis safexburTo matCi<br />

zdeT. vxumrob, da mgoni _ arcTu<br />

vargisad.<br />

diego maradona rom locvaSi iyo<br />

mTeli es dro, mogexsenebaT da misma<br />

xvevna-kocnebma erTi ingliseli<br />

Jurnalistis TavSi SekiTxvac<br />

liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37<br />

warmoSva, _ Tqveno, yvelasTan ase<br />

siyvaruliT xarTo, biWebs exveviT<br />

da kocniTo, da rogor fiqrobT,<br />

es saqmes exmarebao? maradonam Sua<br />

TargmanSi daatyo, rom gei ambavSi<br />

xlarTavdnen, Tumca es mTargmnelis<br />

brali ufro iyo, vidre SekiTxvis<br />

avtorisa da, _ ara Zmao, qalebis<br />

trfiali varo.<br />

ras gaugeben samxreTeli kacebis<br />

xvevna-kocnas Crdiloelebi, anda<br />

pirjvris weras da krialosanis mravaljer<br />

ambors.<br />

imaT Taviseburi ambavi aqvT, amaT<br />

_ Taviseburi. ai, wina kviraSi inglisma<br />

rom orgzis Seircxvina Tavi,<br />

ambavi gavrcelda, _ meore fres Semdeg<br />

nirwamxdarma kroidonis episkoposma<br />

locva dawerao. es locva<br />

imaze ganuzomlad mokle gamodga,<br />

vidre maradona butbutebs xolme<br />

TamaSebis win. iq sul ori sityva<br />

aRmoCnda: `oh, RmerTo~, da simar-<br />

Tle rom iTqvas, ingliselebisTvis<br />

sporti<br />

ras gaugeben samxreTeli kacebis xvevna-kocnas<br />

Crdiloelebi, anda pirjvris weras da krialosanis<br />

mravaljer ambors.<br />

es ori sityva locvis survils Znelad<br />

gaaRviZebs, radgan imaT enaSi<br />

`oh, RmerTo~ ubralod gakvirvebas<br />

niSnavs.<br />

asea Tu ise, msoflio Cempionati<br />

mieqaneba kvanZis gaxsnisken da mar-<br />

Tla vatyob, rom am svets udroo<br />

dros vwer, radgan yovelTvis Znelia<br />

Sua gzaze mitovebuli ambebis<br />

gamo wera.<br />

mogexsenebaT, safrangeTma Tavi<br />

Seircxvina msoflio Cempionatze _<br />

ara mxolod finTad iTamaSa, aramed<br />

gaifica, ar ivarjiSa, gavarda,<br />

kutoki-kutoks daemdura; nikolas<br />

anelka Sin gaagdo ufrosobam mwvr-<br />

Tnel domenekis dedis ginebisTvis;<br />

TviTon domenekma xeli ar Camoar-<br />

Tva samxreTafrikelTa mwvrTnels<br />

sruliad gaugebari mizeziT; sabo-<br />

lood dedamisma anelka televizor-<br />

Si galanZRa, xolo sarkozim tieri<br />

anri miiwvia, _ gamagebine erTi, ra<br />

xdebao.<br />

mTel am ambavSi metad xarobda<br />

irlandiuri presa da SegaxsenebT<br />

ratomac:<br />

safrangeTi mxolod imitom moxvda<br />

msoflio Cempionatze, rom<br />

irlandias mougo gadamwyveti TamaSi<br />

erTaderTi goliT. es goli<br />

ki imgvarad gavida, rom xsenebulma<br />

tieri anrim burTi lamis orive<br />

xeliT aiRo da carieli karis win<br />

daudo viliam galass, _ gaitaneo.<br />

imanac gaitana, msajma ki xeli ver<br />

dainaxa.<br />

maSin irlandia aRSfoTda, magram<br />

saqmes raRas uSvelida. erTaderTi<br />

irlandieli, vinc Tqva, _ Cvenc kargi<br />

xviToebi varT, vinaidan saqar-<br />

Tvelos ufro unamusod movugeT,<br />

vidre Cven safrangeTma mogvigoo,<br />

roi kini iyo, magram maSin gaalmase-<br />

buli irlandia msoflio Cempionatze<br />

adgilis damatebasac ki iTxovda,<br />

magram vin daumatebda.<br />

hoda, samarTalma puri Wama aqac<br />

da iqac, da aba, ra gasakviria, rom<br />

maradona gaCqarebiT kocnides krialosans.<br />

rac amas RmerTis xeli<br />

mouxmaria da gamoucxadebia Tavis<br />

mxardamWerad. wina kviraSi brazilielma<br />

luiS fabianum aseve xeldaxel<br />

gaitana lamazi goli da mere<br />

Tqva, _ esec RmerTis xeli iyoo; ramac<br />

maradona gaanawyena, _ eg ranairi<br />

RmerTis xeli iyo, mTelma msofliom<br />

imwamsve dainaxao.<br />

mokled, gaCqarebul locvaTa Jami<br />

Camodga samxreT afrikaSi, uein runisac<br />

jvari daunaxes yelze. Tumca,<br />

Cemgan gansxvavebiT, Tqven ukve iciT<br />

germania-inglisis TamaSis Sedegi.<br />

47


qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi<br />

ukanaskneli tramvai<br />

`rac unda yofiliyo TbilisSi tramvais gauqmebis mizezi, dRes<br />

absoluturad darwmunebuli var imaSi, rom Cven kidev erTxel unda<br />

davfiqrdeT misi ukan dabrunebis SesaZleblobebze~.<br />

kaxa Tolordava<br />

am ramdenime wlis winaT megobarTan erTad ukanaskneli<br />

Tbilisuri tramvaiT vimgzavre. amisTvis TemqaSi wavediT,<br />

jer fexiT avuyeviT ukve gauqmebul tramvais marSruts<br />

Temqidan lamis Tbilisis zRvamde, mere ki ukan gamovyeviT<br />

balaxiT dafarul relsebs, metrosTan pirvelive tramvais<br />

SevaxtiT da bolo gaCerebamde gavyeviT. im dRes orive<br />

kidev erTxel davrwmundiT imaSi, rom tramvai didebuli<br />

transportia da is Zalian, Zalian uxdeba Tbiliss. ramdenime<br />

Tvis Semdeg Tbilisi ukve tramvais <strong>gareSe</strong> darCenili<br />

qalaqi gaxda.<br />

rac unda yofiliyo TbilisSi tramvais gauqmebis mizezi,<br />

dRes absoluturad darwmunebuli var imaSi, rom Cven kidev<br />

erTxel unda davfiqrdeT misi ukan dabrunebis SesaZleblobebze.<br />

mesmis, tramvai ver daubrundeba qalaqis centralur<br />

nawils, Tu _ ratom, amis detaluri axsna albaT saWiro araa,<br />

magram is Zalian lazaTianad SeiZleba moergos qalaqis far-<br />

ToquCebian gareubnebs. msoflios Zalian bevrma qveyanam ra-<br />

Racnairad moaxerxa tramvais SenarCuneba, Cven ki, rogorc<br />

xSirad gvemarTeba xolme, mgonia, rom avCqardiT, da davkargeT<br />

is, rac dasakargi namdvilad ar iyo.<br />

gavimeoreb _ tramvai albaT verasdros daubrundeba Tbilisis<br />

centralur nawils, radganac amisTvis lamis qalaqis<br />

mTeli am seqtoris satransporto marSrutebis Tavidan dagegmareba<br />

da Seneba mogviwevs, es ki advili namdvilad araa.<br />

arc qalaqis gareubnebSia advili tramvais qselis Tavidan<br />

dagegmareba. sakmarisia, Tundac `vikipediaSi~ naxoT gverdebi<br />

tramvaize, amaSi rom darwmundeT, radganac, rogorc<br />

yvela satransporto saSualebas, tramvaisac aqvs Tavisi upiratesobebi<br />

da naklovanebebi. magram, Tbilisis gareubnebi am<br />

upiratesobebis da naklovanebebis kidev erTxel gadaxedvis<br />

saSualebas mainc iZleva. maS ratom unda vTqvaT uari amaze,<br />

miT umetes, Tu ganviTarebis TvalsazrisiT, Tbilisis gareubnebis<br />

didi nawili jer kidev `limbSi~ imyofeba?<br />

Sedegi? wminda esTetikuri TvalsazrisiT, es upirveles<br />

yovlisa Tbilisis usaxuri gareubnebis saintereso da moulodneli<br />

kontrastuli elementiT gamdidreba iqneba. moulodnelobis<br />

efeqti mniSvnelovania da tyuilubralod ar<br />

mixsenebia. is nebismieri saintereso qalaqis `aRmoCenisTvis~<br />

aucilebeli elementia, Tundac _ turistebisTvis. Tbiliselebis<br />

is nawili, vinc qalaqis `komunistur~ raionebSi siarulze<br />

uars ambobs, SeiZleba SemekamaTos, _ romeli turis-<br />

ti dadis varkeTilSi an afrikaSio, _ magram am adamianebs<br />

SemiZlia, darwmunebiT vuTxra, rom Cemma lamis yovelkvireulma<br />

`sadazvervo gasvlebma~ gareubnebSi damarwmuna, rom<br />

es ase araa. gldanSi, diRomSi, isanSi _ yvelgan, sadac unda<br />

waxvide, Sexvdebi zurgCanTamogdebul ucxoelebs, interesiT<br />

rom aTvaliereben iqaurobas. maTi ricxvi albaT Tanda-<br />

Tan gaizrdeba. hoda, swored aseTi dainteresebuli adamianebi<br />

arian Senive qalaqis sasargeblod an sazianod rom weren<br />

xolme TavTavianT blogebSi; me ki ar wamikiTxavs arc erTi<br />

aseTi Canaweri, sadac Tundac yvelaze ufro ukmayofilo<br />

adamians Tbilad ar moexsenebina ama Tu im qalaqis is nawilebi,<br />

sadac tramvais xazia. Tbiliselebs davubrundebi. moxerxebulobasTan<br />

erTad tramvai nawilobriv mainc moacilebs<br />

Tbiliselebs oflian samarSruto taqsebs da mouxeSav<br />

avtobusebs. is Tundac mcired Seamcirebs qalaqis gamonabolqviT<br />

dabinZurebas da, rac mTavaria, is Tbiliselebis<br />

nawils sakuTari qalaqis sxvanairad, odnav auCqareblad SegrZnebis<br />

saSualebasac daubrunebs, rasac aranairi kavSiri<br />

ar aqvs nostalgiasTan. magaliTisTvis, saqsofonis Tu dramis<br />

saundi dResac iseve aranostalgiurad aqtualuria jaz-<br />

Si, rogorc adre. Sesabamisad, tramvais borblebis xmauriT<br />

azrialebuli saxlebis fanjris SuSebma SeiZleba gansxvavebuli<br />

ritmi SesTavazon indiferentulad mogugune Tbilisis<br />

gareubnebs, da sxvanairad `gaajazon~ isini ara marto TbiliselebisaTvis,<br />

aramed Camosuli stumrebisTvisac. amis gulisTvis<br />

ki namdvilad Rirs kidev erTxel dafiqreba, zemoT<br />

Tqmulis garda, kidev ra sargebloba SeiZleba moutanos dabrunebulma<br />

tramvaim Tbiliss.<br />

48 liberali . ivnisi - ivlisi 2010 . № 37


D - dRe<br />

pirveli 24 saaTi<br />

mis: aRmaSeneblis 150<br />

tel: 910 954, 911 165<br />

www.sulakauri.ge<br />

dRe, romelmac gadawyvita<br />

meore msoflio omis<br />

bed-iRbali!<br />

wigni moicavs mowinaaRmdegeTa<br />

calkeuli taqtikuri manevrebis<br />

detalur aRwerilobas D-dRes<br />

desantis gadmosxmis TiToeul zonaSi<br />

pirveli 24 saaTis ganmavlobaSi.<br />

specialurad am wignisTvis<br />

Seqmnil ferad rukebze gamosaxulia<br />

normandiis sanapiro zolis xuTive<br />

monakveTi da D-dRis monawile<br />

ZalovanTa marSruti 1944 wlis 6<br />

ivnisis SuaRamemde.<br />

wigni gaformebulia sanapiroze<br />

mimdinare movlenaTa amsaxveli<br />

dokumenturi fotoebiT.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!