მასწავლებლის წიგნი

საქართველოს სახელმწიფო გერბი

lia SalvaSvili
manana maWavariani
Cveni garemo 5
maswavleblis
saxelmZRvanelo
bunebismetyvelebaSi
gamomcemloba
`meridiani~
Tbilisi • 2011

Cveni garemo 5
maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi
avtorebi:
lia SalvaSvili (jgufis xelmZRvaneli) – pedagogi, geografiul mecnierebaTa doqtori,
manana maWavariani – fizikosi
redaqtori – givi bojgua – filologi
iakob gogebaSvilis premiis laureati
dizaineri da damkabadonebeli – badri CugoSvili
mxatvroba da kompiuteruli grafika – ilia WrelaSvilisa
fotoebi – akaki muSkiaSvilisa
garekanis dizaini – nato yubaneiSvilisa
yvela ufleba daculia.
am saxelmZRvanelos arc erTi nawili, aranairi formiTa da saSualebiT,
iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes
gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.
saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.
©
Tbilisi, al. yazbegis gamz. 45
elfosta: info@meridianpub.com
CHVENI GAREMO (OUR NATURE) 5
Teacher’s textbook in Natural Science
Authors
Redactor
Lia Shalvashvili, Manana Machavariani
Givi Bojgua
All rights reserved
© L. Shalvashvili, M. Machavariani, 2011
© Publishing House MERIDIAN, 2011
45 Al. Kazbegi Ave., Tbilisi, Georgia
Phone 832 39-15-22
E-mail: info@meridianpub.com
© Second Edition, 2011

Semfaseblebis recenzia

sarCevi
koncefcia............................................................................................. 5
erovnuli saswavlo gegma................................................................... 8
sagakveTilo Temebis CamonaTvali....................................................13
sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba..................................15
Sinaarsisa da miznebis ruka..............................................................16
gakveTilebis aRwera..........................................................................24
4

koncefcia
(saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia)
Cveni jgufis mier warmodgenili bunebismetyvelebis V klasis saxelmZRvanelo
(kompleqti – `Cveni garemo~), Sedgenilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT.
igi efuZneba I-IV klasis standarts da asaxavs V klasis standartiT gansazRvrul
mimarTulebebs:
1. cocxal samyaros;
2. sxeulebsa da movlenebs;
3. dedamiwasa da garesamyaros;
4. adamiansa da garemos.
kompleqtSi warmodgenil saswavlo masalaSi ganxorcielebulia am mimarTu lebebis
integrireba.
sagakveTilo Temebis Sinaarsi da Tanamimdevroba mocemulia nacnobidan ucnobze,
martividan rTulze gadasvlis principiT.
warmodgenili sagakveTilo Tematika, saswavlo miznebi, aqtivobebi, praqtikuli
samuSaoebi Tu unar-Cvevebi pasuxobs Tanamedrove pedagogikisa da fsiqologiis moTxovnebs,
swavleba-swavlis axal meTodikas. igi orientirebulia `aRmoCenebis gziT swavlebaze~.
moswavle swavlobs cdebis, eqsperimentebis saSua lebiT, viTardeba nabij-nabij, amowmebs
sakuTar Zalebsa da SesaZleblobebs, uCndeba sakuTari Tavis rwmena, umuSavdeba adekvaturi
TviTSefasebis unari, stimuli eZleva mis SemoqmedebiT iniciativas, rac ubiZgebs
damoukidebeli kvleva-Ziebisaken.
problemur-kvleviTi meTodiT Catarebuli gakveTilebi da SemoTavazebuli
aqtivobebi dadebiT saswavlo motivacias uqmnis bavSvs, sainteresosa da saxalisos xdis
bunebismetyvelebis gakveTilebs.
saxelmZRvanelos kompleqtSi Sedis:
I. moswavlis wigni (sabunebismetyvelo atlasiT)
II. moswavlis samuSao rveuli
III. maswavleblis wigni
I. moswavlis wigni
moswavle, saxelmZRvanelos daxmarebiT, daeufleba Ziri-
Tad SemecnebiT unarebs. mas TandaTan gamoumuSavdeba kvlevis,
saazrovno, socialuri, komunikaciis, TviTmarTvis unar-Cvevebi.
moswavle SeZlebs informaciis Sejamebas, sakuTari gamocdi
lebis an dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebis
gamoxatvas sxvadasxva saSualebiT (mag., TxrobiT, xatviT,
Canawerebis gakeTebiT, proeqtebis momzadebiT, diagramebis
agebiT, cxrilebis SevsebiT), daskvnis damoukideblad
gamotanas, mieCveva urTierT TanamSromlobas wyvilebsa da
jgufebSi.
saxelmZRvaneloSi warmodgenili savarjiSoebi mravalfero
vania da sxvadasxva sirTulisaa.
5

gakveTilis struqtura mocemulia Semdegi saxiT:
1. gakveTilis saswavlo miznebis miRweva saWiro aqti vo bebis Sesa bamisi savarjiSoebiT,
didaqtikuri TamaSebiTa da praq tikuli samuSaoebiT;
2. Sejamebis saxiT mocemuli sagakveTilo teqsti;
3. standartiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesasruleblad warmodgenili
sxvadasxva rubrikebi:
• rubrika `gaixsene~, romelic saSualebas gaZlevT moswavlem gaixsenos adre SeZenili
codna
• rubrika `gaxsovdes~, romelic moswavles ganumartavs ucxo sityvas
• rubrika `moifiqre!~, romelic emsaxureba logikuri da kritikuli azrovnebis
ganviTarebas
• rubrika `Seamowme Seni codna~, romelic masalis aTvisebis Semowmebis mizniT aris
warmodgenili
• rubrika `minda meti vicode~, romelic moswavles awvdis damatebiT informacias
gakveTilSi ganxilul sakiTxTan dakavSirebiT
• rubrika `davaleba~, romelic masalis Sejamebisa da codnis ganmtkicebis mizniT aris
warmodgenili
• moswavleTa TviTSefasebis mizniT mocemulia rubrika `Cemi Sefaseba~ 1
saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad. yoveli Tavis yovel gakveTils aqvs qudi
(Sesabamisi feris zoli), romelic asaxulia wignis SinaarsSi. gakveTils eTmoba erTi, ori,
iSviaTad sami an oTxi gverdi.
ZiriTadi sagakveTilo teqstebis garda, mocemulia damatebiTi sakiTxavi teqstebi,
romlebic moswavleebs awvdis damatebiT informacias ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT.
ZiriTadi da damatebiTi sakiTxavi teqsti erTmaneTisgan
gansxvavdeba Sriftis zomiT.
II. moswavlis samuSao rveuli
saxelmZRvanelo-kompleqtis Semadgeneli nawilia
moswavlis samuSao rveuli. igi gankuTvnilia moswavleTa
damoukidebeli muSaobisaTvis da emsaxureba standatiT
gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas. samuSao
rveuli moicavs 114 sxvadasxva donis savajiSos, romelic
xels uwyobs moswavleebSi kvlevis, saazrovno, socialuri,
komunikaciisa da TviTmarTvis unar-Cvevebis Camoyalibebas.
1
zogierT savarjiSos axlavs rubrika `Cemi Sefaseba~.
am savarjiSoebis Sesrulebis Semdeg moswavle Sesabamisi
logos gaferadebiT afasebs sakuTar namuSevars:
1. logo `Rimili~ _ Seuferxeblad Seasrula;
2. logo `Cveulebrivi~ _ gauZnelda;
3. logo `mowyenili~ _ ver Seasrula.
moswavle aferadebs logoebs samuSao rveulSi. gakveTilebis dagegmvis cxrilebSi
mocemulia, Tu romel aqtivobas afasebs moswavle; zogi aqtivobebisTvis
TviTSefasebis logoebi mocemulia samuSao rveulis damatebiT gverdebze.
gakveTilis msvlelobisas maswavlebeli akeTebs Sesabamis miTiTebas.
6

III. maswavleblis wigni
maswavleblis wignSi warmodgenilia yvela gakveTilis
dagegmvis cxrilebi da zogierTi gakveTilis deta luri
aRwe ra. gakveTilebis scenarebi mocemu lia im mizniT, rom
maswavlebelma SeimuSaos sakuTari sagakveTilo varianti.
maswavleblisTvis gankuTvnil gakveTilebis dagegmvis
cxrilebSi asaxulia: 1. gakve Tilis Tema; 2. saswavlo miznebi; 3.
aqti vo bebi; 4. moswavleebis organizeba; 5. saga kve Tilo drois
savaraudo gana wileba; 6. resursebi; 7. unarebis Sefaseba.
Sinaarsisa da miznebis rukaSi TiToeuli gakveTili saTvis
gansaz Rvru lia gakveTilis Tema, mizani, standartiT gaTva li s-
winebuli mimar Tu leba (Sesabamisi kodebiT) da gakveTilis Sedegi.
amgvarad, Cven mier warmodgenili bunebismetyvelebis V klasis saxelmZRvanelokompleqti
– `Cveni garemo~ uzrunvelyofs:
• moswavlis ukeT Seguebas lokaluri garemosadmi, mis swor ekologiur orientirebas;
• garemos aRqmas uSualod sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT;
• problemebis gadaWris xerxebis dauflebas;
• moswavlis mier sakuTari Tavisa da garemomcveli cocxali Tu aracocxali obieqtebis
ukeT Secnobas;
• damoukideblad muSaobis SesaZleblobas;
• moswavlis SemecnebiTi unarebis, metyvelebis, emociuri sferos, SemoqmedebiTi
SesaZleb lobebis da saswavlo Cvevebis ganviTarebas;
• globaluri azrovnebis dawyebas; lokalurad moqmedebas;
• moswavlis dadebiTi pirovnuli Tvisebebis (urTierTTanamSromlobis, megobrobis,
pasuxis mgeblobis, damoukideblobis da a.S.) Camoyalibebas.
SeniSvna:
Tu klasSi maswavlebels hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone
moswavleebi 2 , maT unda gaumartivos Sesasrulebeli savarjiSoebi. am mizniT,
sasurvelia maswavlebelma konsultacia gaiaros skolis bavSvTa fsiqologTan
da masTan erTad ganixilos bavSvis individualuri SesaZleblobebi, xolo
Sesasrulebeli davalebebi Seusabamos maT SesaZleblobebs.
2 maT adre SezRuduli SesaZleblobebis mqone moswavleebad moixseniebdnen.
7

erovnuli saswavlo gegma
V klasis bunebismetyvelebis standarti
wlis bolos misaRwevi Sedegebi
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით:
ცოცხალი სამყარო
ბუნ.V.1.მოსწავლეს
შეუძლია
ყვავილოვანი
მცენარის
ძირითადი
ორგანოების მათ
ფუნქციებთან
დაკავშირება
ბუნ.V.2.მოსწავლეს
შეუძლია
ხერხემლიანი
ცხოველების
ძირითადი
ორგანოების მათ
ფუნქციებთან
დაკავშირება
სხეულები და
მოვლენები
ბუნ.V.3.მოსწავლეს
შეუძლია
სინათლისა
და ბგერის
გავრცელების
ერთმანეთთან
შედარება
ბუნ.V.4.მოსწავლეს
შეუძლია
მასალების
განსხვავება, მათი
თვისებების შესახებ
მსჯელობა
ბუნ.V.5.მოსწავლეს
შეუძლია
ნივთიერებათა
აგრეგატული
მდგომარეობების
დახასიათება
დედამიწა და
გარესამყარო
ბუნ.V.6.მოსწავლეს
შეუძლია
მნიშვნელოვანი
გეოგრაფიული
ობიექტებისა და მათი
ნაწილების აღწერა
ბუნ.V.7.მოსწავლეს
შეუძლია ობიექტების
მდებარეობისა და
ურთიერთმიმართების
განსაზღვრა რუკაზე
ბუნ.V.8.მოსწავლეს
შეუძლია გარემოში
ორიენტირებისთვის
გეოგრაფიული
ინსტრუმენტების/
ხელსაწყოების
გამოყენება
ადამიანი და
გარემო
ბუნ.V.9.მოსწავლეს
შეუძლია ჯანსაღი
ცხოვრების წესის
დაცვა
ბუნ.V.10.
მოსწავლეს
შეუძლია ბუნებაში
უსაფრთხო ქცევის
წესების დაცვა
ბუნ.V.11.
მოსწავლეს
შეუძლია
გარემოსდაცვითი
ღონისძიებების
მნიშვნელობის
დასაბუთება და
მათში აქტიური
მონაწილეობის
მიღება
წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები
მიმართულება: ცოცხალი სამყარო
ბუნ. V. 1. მოსწავლეს შეუძლია ყვავილოვანი მცენარის ძირითადი ორგანოების მათ
ფუნქციებთან დაკავშირება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• სვამს კითხვებს, იკვლევს და აანალიზებს, თუ რა ნიშნებით განსხვავდებიან
ყვავილოვანები სხვა მცენარეებისგან;
• ასრულებს ინსტრუქციებს, იყენებს შესაბამის ხელსაწყოებს (მაგ., ლანცეტი/დანა,
გამადიდებელი ხელსაწყოები) მცენარის ორგანოების აგებულების შესასწავლად,
დაკვირვების შედეგებს წარმოადგენს ნახატის სახით;
• იკვლევს ყვავილის ძირითად ნაწილებს და მათ ფუნქციებს მცენარის გამრავლებას
უკავშირებს;
• მოცემული ინსტრუქციის მიხედვით იკვლევს, თუ რა საკვები წარმოიქმნება ფოთოლში
მზის ენერგიის ხარჯზე;
• ატარებს ცდას და ავლენს ღეროსა და ფესვის წყალგამტარ ფუნქციას. გადმოსცემს
ცდის ეტაპების თანმიმდევრობას, აკეთებს დასკვნებს.
8

ბუნ. V. 2. მოსწავლეს შეუძლია ხერხემლიანი ცხოველების ძირითადი ორგანოების მათ
ფუნქციებთან დაკავშირება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• სვამს კითხვებს, იკვლევს და აანალიზებს, თუ რა მთავარი ნიშნით განსხვავდებიან
ხერხემლიანები სხვა ცხოველებისაგან;
• იყენებს გამოსახულებიან ბარათებს და ხერხემლიანთა ძირითად შინაგან ორგანოებს
განალაგებს მათი ურთიერთმიმართების მიხედვით;
• ასახელებს ორგანოების დანიშნულებას (ჩონჩხი – საყრდენი, კუნთები - მოძრაობა,
ფილტვები – სუნთქვა, გული - სისხლის მოძრაობა, კუჭი - საჭმლის მონელება);
• მსჯელობს სხვადასხვა ხერხემლიანის (მაგ.,თევზი, ამფიბია, ფრინველი) ჩონჩხის
თავისებურებებზე.
მიმართულება: სხეულები და მოვლენები
ბუნ. V. 3. მოსწავლეს შეუძლია სინათლისა და ბგერის გავრცელების ერთმანეთთან
შედარება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• აკვირდება და აღწერს ჩრდილის წარმოქმნას;
• აკვირდება და აღწერს სინათლის გავრცელებას სხვადასხვა გარემოში (სინათლის
გარდატეხას და არეკვლას);
• აკვირდება გარემოში ბგერის გავრცელებას და გამოთქვამს ვარაუდს ექოს წარმოშობის
შესახებ, ადარებს მას სინათლის არეკვლას და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;
• ჭექა-ქუხილის მაგალითზე ერთმანეთს ადარებს ბგერისა და სინათლის გავრცელების
სისწრაფეს;
• მოიპოვებს ინფორმაციას ცხოველებისათვის (მაგ., ღამურა, დელფინი) ექოლოკაციის
მნიშვნელობის შესახებ;
• განიხილავს ხმაურის პრობლემას ცხოვრებისეულ სიტუაციაში (მაგ. ოთახში) და ეძებს
მისი გადაჭრის გზებს.
ბუნ. V. 4. მოსწავლეს შეუძლია მასალების განსხვავება, მათი თვისებების შესახებ
მსჯელობა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• იკვლევს სხეულებს და ასახელებს, თუ რა მასალებისაგან შედგება ისინი;
• ამოიცნობს და ასახელებს ბუნებრივ და ხელოვნურ მასალებს, საუბრობს მათი
გამოყენების შესახებ;
• ირჩევს მასალას სხეულის დასამზადებლად და ხსნის კონკრეტული მასალის
შერჩევის მიზეზს (მაგ., თბოგამტარობა, დრეკადობა, გამჭვირვალობა, სიმტკიცე და
სხვ.).
ბუნ. V. 5. მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა აგრეგატული მდგომარეობების დახასიათება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• განასხვავებს სხეულსა და ნივთიერებას;
• ჩამოთვლის მისთვის ნაცნობ ნივთიერებებს, აჯგუფებს მათ აირებად, სითხეებად და
მყარ ნივთიერებებად;
• მასწავლებლის დახმარებით გეგმავს და ატარებს ცდებს წყლის ერთი მდგომარეობიდან
მეორეში გადასვლაზე დასაკვირვებლად. ზომავს ტემპერატურას და აღწერს წყლის
გაყინვა-გალღობის, აორთქლება–კონდენსაციის პროცესებს, აკვირდება ამ პროცესთა
შექცევადობას;
• განმარტავს წყალსატევებში წყლის მხოლოდ ზედა ფენის გაყინვის მნიშვნელობას
წყალში მცხოვრები ორგანიზმებისათვის.
9

მიმართულება: დედამიწა და გარესამყარო
ბუნ. V. 6. მოსწავლეს შეუძლია მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტებისა და მათი
ნაწილების აღწერა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ამოიცნობს რუკაზე ან გლობუსზე რელიეფის და ჰიდროსფეროს შემადგენელ
მნიშვნელოვან ობიექტებს (მაგ., ოკეანეები, ზღვები, ყურეები, სრუტეები,
კონტინენტები, კუნძულები, ნახევარკუნძულები) და ადარებს ერთმანეთს;
• განსაზღვრავს კონტინენტებისა და ოკეანეების ურთიერთმიმართებას რუკაზე ან
გლობუსზე;
• აგროვებს ინფორმაციას, ახასიათებს და ადარებს კონტინენტებს სხვადასხვა
მახასიათებლის მიხედვით (ფართობი, მდებარეობა ნახევარსფეროებში ეკვატორისა
და პოლუსების მიმართ, სპეციფიკური რელიეფი, მცენარეული თუ ცხოველთა
სამყარო);
• ირჩევს ერთ-ერთ კონტინენტს და ქმნის მის მაკეტს/ სქემატურ ნახატს;
• დაიტანს მნიშვნელოვან გეოგრაფიულ ობიექტებს კონტურულ რუკაზე.
ბუნ. V. 7. მოსწავლეს შეუძლია ობიექტების მდებარეობისა და ურთიერთმიმართების
განსაზღვრა რუკაზე.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• განსაზღვრავს ჰორიზონტის მხარეებს (ძირითადი და შუალედური) რუკასა და
გეგმაზე;
• ადგენს მისთვის ცნობილი მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტების
ურთიერთმიმართებას (მაგ., კონტინენტებისა და ოკეანეების);
• რუკაზე განსაზღვრავს მდინარეების დინების მიმართულებას, მარჯვენა და მარცხენა
სანაპიროს; ალაგებს შენაკადებს თანმიმდევრობით, ჰორიზონტის მხარეების
მიხედვით (მაგ., აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ);
• გამოარჩევს რუკაზე იმ გეოგრაფიულ ობიექტებს (მაგ., შავი ზღვა, კასპიის ზღვა,
კავკასიონი), რომლებიც უადვილებს საქართველოს ადგილმდებარეობის განსაზღვრას;
• რუკის დახმარებით განსაზღვრავს ექსკურსიაზე დასათვალიერებელი ობიექტების
მდებარეობასა და ურთიერთმიმართებას.
ბუნ. V. 8. მოსწავლეს შეუძლია გარემოში ორიენტირებისთვის გეოგრაფიული
ინსტრუმენტების/ხელსაწყოების გამოყენება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ორიენტირებს გარემოში რუკის, გეგმის საშუალებით; ამოიცნობს ობიექტებს რუკაზე/
ადგილის გეგმაზე, კითხულობს ლეგენდას, ადეკვატურად იყენებს ტერმინებს;
• მოიძიებს ინფორმაციას კომპასის გამოგონების ისტორიის შესახებ და ინსტრუქციის
მიხედვით ამზადებს მარტივ კომპასს;
• ასრულებს /ადგენს 3-4 მიმართულებიან ინსტრუქციას კომპასის დახმარებით;
• აფასებს თანამედროვე საორიენტაციო ტექნოლოგიების მნიშვნელობას მეცნიერებისა
თუ მოგზაურებისთვის;
• განსაზღვრავს ჰორიზონტის მხარეებს ბუნებრივი ორიენტირების დახმარებით (მაგ.,
მზე, პოლარული ვარსკვლავი, ჩრდილი, ხავსი, ხის ვარჯი);
• მსჯელობს იმ პროფესიებზე, რომელთათვისაც მნიშვნელოვანია ჰორიზონტის
მხარეების ზუსტი განსაზღვრა.
10

მიმართულება: ადამიანი და გარემო
ბუნ. V. 9. მოსწავლეს შეუძლია ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ავლენს პირველადი სამედიცინო დახმარების ელემენტარული წესების ფლობას
(მაგ., მსუბუქი ჭრილობები დამუშავება, დაზიანებული კიდურების დაფიქსირება,
სისხლდენის შეჩერება) სიმულაციური თამაშის დროს;
• ასახელებს ადამინის ჯანრთელობაზე უარყოფითად მოქმედ ფაქტორებს (მაგ.,
დაბინძურებული გარემო, არაჯანსაღი კვება, ხმაური ).
ბუნ. V. 10. მოსწავლეს შეუძლია ბუნებაში უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ამოიცნობს ბუნებაში გადაადგილებისას რისკის შემცველ ადგილებს (მაგ., გაუკვალავი
მაღალი ბალახი, ნაშალი ფერდი, ხევის პირი, მდინარის გამორეცხელი კალაპოტი) და
არჩევს უსაფრთხო მარშრუტს;
• განარჩევს სასმელად ვარგის წყალს ბუნებაში;
• მსჯელობს მისთვის უცნობი მცენარისა და სოკოს გამოყენების შესაძლო შედეგებზე;
• არჩევს ბუნებაში გასვლისთვის შესაფერის ტანსაცმელს, აღჭურვილობას და საკვებს.
ბუნ. V. 11. მოსწავლეს შეუძლია გარემოსდაცვითი ღონისძიებების მნიშვნელობის
დასაბუთება და მათში აქტიური მონაწილეობის მიღება.
შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:
• ამოიცნობს და აჯგუფებს აღდგენად და არააღდგენად ბუნებრივ რესურსებს;
• მსჯელობს ნარჩენების ბუნებაში დატოვების შედეგებზე;
• საუბრობს საყოფაცხოვრებო ნარჩენების მეორადი გამოყენების გზებსა და მათ
მნიშვნელობაზე ბუნებრივი რესურსების დაზოგვაში;
• აღწერს ადამიანის აქტივობებს და განსაზღვრავს საკუთარ მონაწილეობას ბუნებრივი
რესურსების აღდგენის საქმეში (მაგ., ხეების დარგვა).
• მონაწილეობს გარემოსდაცვით ღონისძიებებში (კონკურსები, აქციები, ვიქტორინები).
პროგრამის შინაარსი
1. ყვავილოვანი მცენარეები
ყვავილოვანი მცენარეების ძირითადი ორგანოები და მათი დანიშნულება: ფესვი
_ შეწოვა; ღერო _ გატარება; ფოთოლი _ სუნთქვა, ფოტოსინთეზი; ყვავილი –
გამრავლება; ნაყოფი, თესლი.
2. ხერხემლიანი ცხოველები
ხერხემლიან ცხოველთა ორგანოები და მათი დანიშნულება: ჩონჩხი –
საყრდენი, კუნთები - მოძრაობა, ფილტვები – სუნთქვა, გული - სისხლის მოძრაობა,
კუჭი - საჭმლის მონელება;
ხერხემლიანთა განმასხვავებელი ძირითადი ნიშან-თვისება.
3. მასალები და მათი თვისებები
ბუნებრივი და ხელოვნური მასალები: ბამბა, შალი, აბრეშუმი, მინა, ცემენტი,
პოლიეთილენი და სხვა.
მასალათა თვისებები (ფერი, თბოგამტარობა, დრეკადობა, გამჭვირვალობა და სხვა)
და მათი შესაბამისი გამოყენება საგნების დასამზადებლად.
4. ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობები
სხეული, ნივთიერება, მათი მაგალითები;
წყლის აგრეგატული მდგომარეობები;
აორთქლება-კონდენსაცია, გაყინვა-გალღობა.
11

5. სინათლე და ბგერა
ჩრდილის წარმოქმნა
სინათლის გავრცელება სხვადასხვა გარემოში (არეკვლა, გარდატეხა);
ბგერის არეკვლა - ექო.
6. მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტები და მისი ნაწილები
რელიეფის მნიშვნელოვანი ფორმები (ქედები, ზეგნები, ქვაბულები...)
ჰიდროსფეროს შემადგენელი ნაწილები (ოკეანეები, ზღვები, ყურეები...)
გეოგრაფიული ობიექტების მახასიათებლები (ფორმა, სიმაღლე, სიღრმე)
კონტინენტების და ოკეანეების მდებარეობა
ძირითადი ორიენტირები - კავკასიონი, შავი ზღვა, კასპიის ზღვა
7. ადგილზე ორიენტირება
კომპასი, ადგილის გეგმა, რუკა, ჰორიზონტის ძირითადი და შუალედური მხარეები;
გეოგრაფიული ობიექტების ურთიერთმიმართება;
რუკის ელემენტები: რუკის ლეგენდა, ეკვატორი, პოლუსი, პოლარული წრეები,
ტროპიკები;
ბუნებრივი ორიენტირები.
8. ბუნებაში ქცევის წესები
საველე სამუშაოზე ან ექსკურსიაზე უსაფრთხო გადაადგილების და ქცევის წესები.
ბუნებაში გასასვლელად მომზადება;
ბუნებრივი გარემოს დაცვა დაბინძურებისაგან;
პირველადი სამედიცინო დახმარების ელემენტალური წესები.
9. ბუნებრივი რესურსები
ბუნებრივი რესურსები: აღდგენადი და არააღდგენადი.
ბუნებრივი რესურსების ეკონომიური ხარჯვისა და მათი მარაგის აღდგენის
მნიშვნელობა;
სასმელი წყლის რესურსები (ჭა, წყარო, მტკნარი წყალსაცავი, მიწისქვეშა წყლები) ;
ბუნებრივი რესურსების გამოყენება.
12

sagakveTilo Temebis CamonaTvali
qvemoT mocemul cxrilSi gaferadebuli ujredi mianiSnebs, Tu saxelmZRvanelo-kompleqtis
Semadgeneli romeli komponenti (moswavlis wigni, samuSao rveuli, maswavleblis
wigni) gamoiyeneba gakveTilze.
gakv.
№
gakveTilis
Tema
mosw.
wigni
samuSao
rveuli
masw.
wigni
I Tavi – mcenareTa samyaro
1 mcenareTa mraval-ferovneba
2 gakveTili-eqskursia
3 yvavilovani mcenareebi
4 fesvi
5 Rero
6 foToli
7 mcenaris sunTqva
8-9 mcenare da sinaTle
10 sakvebis warmoqmna
11 foTlis saxecvlileba
12 foTolcvena
13 naSromebis wardgena Temaze: `foTlovani da wiwvovani mcenareebi~
14 yvavili
15 yvavilis damtverva
16 Semajamebeli gakveTili _ mcenareTa samyaro
17 cxovelTa mraval-ferovneba
18 uxerxemlo cxovelebi
19 xerxemliani cxovelebi
20 ConCxi
21 adamianis ConCxi da kunTebi
22 xerxemlianTa sunTqva
II Tavi – cxovelTa samyaro
23 xerxemlianTa sunTqva (gagrZ.)
24 rogor sunTqavs adamiani
25 sisxlis moZraoba
26 saWmlis moneleba
27 Semajamebeli gakvTili _ cxovelTa samyaro
28 sxvadasxva masala
29 masalaTa Tvisebebi
30 xe-tye
31 qviSa da Tixa
III Tavi – masalebi da maTi Tvisebebi
13

gakv.
№
gakveTilis
Tema
mosw.
wigni
samuSao
rveuli
masw.
wigni
32 liTonebi
33 mina
34 rezini
35 navTobi da gazi
36 Semajamebeli gakveTili – masalebi da maTi Tvisebebi
IV Tavi – nivTierebis agregatuli mdgomareobebi
37 sxeuli da nivTiereba
38 nivTierebis agebuleba
39-40 nivTierebis agregatuli mdgomareobebi
41 nivTierebis gadasvla erTi mdgomareobi-dan meoreSi
42-43 wyali
44 cdis dagegmva
45-46 praqtikuli samuSao _ `wylis agregatuli mdgoma-reobebi~
47-48 wylis brunva bunebaSi
49 sicocxle yinulqveS
50 Semajamebeli gakveTili _ nivTierebis agregatuli mdgomareobebi
V Tavi _ sinaTle da bgera
51 sinaTle
52 sinaTlis arekvla da gardatexa
53 Crdili
54 gakveTili-eqskursia _ sinaTle da bgera
55-56 bgera da eqo
57 Semajamebeli gakveTili _ sinaTle da bgera~
VI Tavi _ orientireba
58 garemoSi orientireba
59-60 orientirebis sxvadasxva xerxi
61-62 kompasi
63 adgilis gegma
64-65 ruka
66 garemoSi dakvirveba (gakveTili _ eqskursia)
67 garemos gegmis wardgena
68 polusebi da ekvatori
69 meridianebi da paralelebi
70 Semajamebeli gakveTili _ orientireba
14

gakv.
№
gakveTilis
Tema
mosw.
wigni
samuSao
rveuli
masw.
wigni
VII Tavi _ dedamiwa
71-72 kontinentebi
73 okeaneebi
74 naSromebis wardgena Temaze _ `kontinentebi~
75-76 kunZulebi da naxevar-kunZulebi
77 naSromebis wardgena Temaze _ `Cemi saocnebo kunZuli~
78 zRvebi, yureebi da sruteebi
79-80 Semajamebeli gakveTili _ dedamiwa
81 pirveladi daxmareba
VIII Tavi _ adamiani da garemo
82 naSromebis prezentacia Temaze:
`adamianis janmrTelobaze uaryofiTad moqmedi faqtorebi~
83 bunebrivi resursebi
84 aRdgenadi da aRudgeneli bunebrivi resursebi
85 wylis dabinZureba
86 narCenebi da maTi gadamuSaveba
87 gakveTili eqskursia Temaze _ `gavufrT-xildeT garemos”
88 Semajamebeli gakveTili _ adamiani da garemo
sul 88 gakveTili
sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba
saswavlo wlis ganmavlobaSi sul aris 32.5 saswavlo kvira.
bunebismetyvelebis swavlebas V klasSi eTmoba kviraSi 3 saaTi
32.5 × 3 = 97.5 saaTi;
97.5 sT. – 88 sT. = 9.5 saaTs.
amgvarad, maswavleblisTvis saswavlo wlis ganmavlobaSi gansazRvruli
sarezervo dro Seadgens 9.5 saaTs.
15

Sinaarsisa da miznebis ruka
gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
I Tavi – mcenareTa samyaro
1 mcenareTa
mravalferovneba
SeZlos kiTxvebis dasma da
gaanalizeba, Tu ra niSnebia
damaxasiaTebeli mcenareTa ZiriTadi
jgufebisaTvis
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
2 gakveTilieqskursia
dakvirvebis unaris ganviTareba;
monacemebis Segrovebis unaris
ganviTareba (yvavilovani
mcenareebis Seswavlis magaliTze);
herbariumisaTv. masalis Segroveba
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
3 yvavilovani
mcenareebi
ikvlevs da aanalizebs Tu ra
ganasxvavebs yvavilovan mcenareebs
sxva mcenareebisagan
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
4 fesvi ikvlevs fesvis funqcias, mis
mniSvnelobas mcenaris zrdaganviTareb.;
cdis saSualebiT avlens
fesvis wyalSemwov funqcias
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
5 Rero ikvlevs Reros funqcias, mis
mniSvnelobas mcenaris zrdaganviTareb.;
akvirdeba cdas da
avlens Reros wyalgamtar funqcias
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
6 foToli ikvlevs foTlis funqcias, mis
mniSvnelobas mcenaris zrdaganviTareb.;
lupis saSualebiT
akvirdeba foTols
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
7 mcenaris
sunTqva
ikvlevs foTlis funqcias, mis
mniSvnelobas mcenarisTvis; atarebs
cdas foTlis sunTqvis dasadgenad
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
8-9 mcenare da
sinaTle
SeZlos adre Seswavlili codnis
gaanalizeba da dakavSireba
Sesaswavl TemasTan; daamzados
foTlis modeli _ `qloroflastebiT~;
analizis unaris
ganviTareba
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
2
10 sakvebis
warmoqmna
SeZlos mocemuli instruqciis
mixedviT cdis Catareba; daadginos
Tu ra sakvebi warmoiqmneba foTolSi
mzis siTbosa da sinaTlis xarjze
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
11 foTlis
saxecvlileba
sademonstracio cdis meSveobiT
daakvirdes foTlidan wylis
aorTqlebas; daakvirvebis Sedegebis
warmodgena naxatis saxiT
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
12 foTolcvena cdis Sedegebis analizi; SeZlos
sezonuri bunebrivi movlenisa da
foTlis funqciis erTmaneTTan
dakavSireba
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
16

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
13 naSromebis
wardgena
Temaze:
`foTlovani
da wiwvovani
mcenareebi~
SeZlos naSromis wardgena;
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
14 yvavili daakvirdes da aRweros yvavilis
ZiriTadi nawilebi da maTi funqcia
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
15 yvavilis
damtverva
yvavilis ZiriTadi nawilebi da
maTi funqcia daukavSiros mcenaris
gamravlebas
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
16 Semajamebeli
gakveTili
_ mcenareTa
samyaro
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba
cocxali
samyaro
bun.V.1
moswavles SeuZlia
yvavilovani mcenaris
ZiriTadi organoebis
maT funqciebTan
dakavSireba
1
II Tavi – cxovelTa samyaro
17 cxovelTa
mravalferovneba
SeZlos adre aTvisebuli
codnis gamoyeneba da cxovelTa
mikuTvneba Sesabamisi jgufisadmi
(klasifikacia); gaecnos cxovelTa
saxeobas
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
18 uxerxemlo
cxovelebi
imsjelos uxerxemlo cxovelTa
ZiriTadi niSnebis Sesaxeb;
gamoikvlios da daakvirdes zogierT
maTgans (mag. Wiayelas); gaaanalizos
Tu ra mTavari niSniT gamoirCevian
isini sxva cxovelebisagan
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
19 xerxemliani
cxovelebi
ikvlevs da aanalizebs, Tu ra
mTavari niSniT (ConCxi) gamoirCevian
xerxemlianebi sxva cxovelebisgan
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
20 ConCxi svams kiTxvebs da ikvlevs ConCxis
mTavar nawilebs
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
21 adamianis
ConCxi da
kunTebi
akvirdeba da ikvlevs adamianis
ConCxis mTavar nawilebs; fotoil.
akvirdeba saxsrebsa da kunTebs
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
22 xerxemlianTa
sunTqva
gaecnos xerxemlianTa sunTqvis
organoebs; daakvirdes da
gaaanalizos maTi mniSvneloba
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
23 xerxemlianTa
sunTqva
(gagrZ.)
gaecnos xerxemlianTa sunTqvis
organoebs; daakvirdes da
gaaanalizos maTi mniSvneloba
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
17

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
24 rogor
sunTqavs
adamiani
daakvirdes da gaaanalizos adamianis
CasunTqva-amosunTqvis procesi
(sakuTar magaliTze)
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
25 sisxlis
moZraoba
gaecnos adamianis sisxlis moZraobis
organos _ guls; majaze TiTebis
daWeriT daakvirdes gulis feTqvas
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
26 saWmlis
moneleba
gaecnos da gaaanalizos
xerxemlianTa saWmlis monelebis
organoebs; maT mniSvnelobas
organizmis sicocxlisaTvis
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
27 Semajamebeli
gakvTili _
cxovelTa
samyaro
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba
cocxali
samyaro
bun.V.2
moswavles SeuZlia
xerxemliani
cxovelebis ZiriTadi
organoebis maT
funciebTan dakavSireba
1
III Tavi – masalebi da maTi Tvisebebi
28 sxvadasxva
masala
gaixsenos riT gansxvavdebian
sxeulebi; daasaxelos ra
masalisagan Sedgebian isini
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
29 masalaTa
Tvisebebi
cdebis Catarebis safuZvelze
daakvirdes sxvadasxva masalaTa
Tvisebebs; SeZlos ganasxvavos
masalebi Tvisebebis mixedviT
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
30 xe-tye daasaxelos da amoicnos xisgan
damzadebuli sagnebi; isaubros xetyis
gamoyenebis Sesaxeb
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
31 qviSa da Tixa gaecnos Tixis gamoyenebas; amoicnos
Tixisagan damzadebuli sagnebi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
32 liTonebi gaecnos liTonebsa da maT gamoyenebas;
cdis saSualebiT daakvirdes
masalaTa (rkinis, xis)
Tvisebebs
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
33 mina gaecnos minis Tvisebebs; isaubros
mis gamoyenebaze da daasaxelos
minisgan damzadebuli sagnebi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
34 rezini gaecnos Tixis gamoyenebas; amoicnos
rezinisgan damzadebuli
sagnebi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
35 navTobi da
gazi
gaecnos navTobs da gazs; isaubros
maTi gamoyenebis Sesaxeb
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
36 Semajamebeli
gakveTili –
masalebi da
maTi Tvisebebi
mocemuli codnis sistemaSi
moyvana; codnis gamoyeneba;
kvlevisa da saazrovno unar-
Cvevebis ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.4
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis Sesaxeb
msjeloba
1
18

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
IV Tavi – nivTierebis agregatuli mdgomareobebi
37 sxeuli da
nivTiereba
SeZlos misTvis nacnobi
sxeulebis CamoTvla; ganasxvavos
erTmaneTisagan sxeuli da
nivTiereba; gaecnos myar, Txevad da
airad nivTierebebs
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
1
38 nivTierebis
agebuleba
SeZlos nivTierebaTa klasifikacia;
gaecnos nivTierebis agebulebas;
gaecnos mikroskops da SeZlos
martivi mikroskopis damzadeba
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
1
39-
40
nivTierebis
agregatuli
mdgomareobebi
SeZlos cdis Sedegebis analizi;
daaxasiaTos nivTierebis agregatuli
mdgomareobebi; SeZlos Sedegebis
warmodgena cxrilis saxiT
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
2
41 nivTierebis
gadasvla erTi
mdgomareobidan
meoreSi
daakvirdes nivTierebis erTi
mdgomareobidan meoreSi gadasvlas;
gaecnos lRobis da gamyarebis
procesebs da maT Seqcevadobas;
SeZlos cdis Sedegebis analizi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
1
42-
43
wyali
daakvirdes nivTierebis erTi
mdgomareobidan meoreSi
gadasvlas; gaecnos aorTqlebisa
da kondensaciis procesebs da maT
Seqcevadobas; SeZlos cdis Sedegebis
analizi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
2
44 cdis dagegmva SeZlos Sin Catarebuli cdis
Sedegebis analizi; SeZlos dagegmos
cda wylis erTi mdgomareobidan
meoreSi gadasvlaze dasakvirveblad
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
1
45-
46
praqtikuli
samuSao
_ `wylis
agregatuli
mdgomareobebi~
SeZlos Sedgenili gegmis mixedviT
cdis Catareba; daakvirdes wylis
gayinva-galRobisa da aorTqlebakondensaciis
procesebs; SeZlos
monacemebis cxrilis saxiT wardgena
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
2
47-
48
wylis brunva
bunebaSi
waradginos naSromi Temaze `ratom
modis wvima~; gaecnos wylis brunvas
bunebaSi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
2
49 sicocxle
yinulqveS
gaecnos wyalsatevebSi wylis zeda
fenis gayinvis mniSvnelobas wyalSi
mcxovrebi cocxali organizmebis.
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
1
50 Semajamebeli
gakveTili _
nivTierebis
agregatuli
mdgomareobebi
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.5
moswavles SeuZlia
masalebis gansxvaveba,
maTi Tvisebebis
Sesaxeb msjeloba
1
V Tavi _ sinaTle da bgera
51 sinaTle daakvirdes da aRweros sinaTlis
gavrceleba; SeZlos cdis Sedegebis
analizi
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.3
moswavles SeuZlia
sinaTlisa da
bgeris gavrcelebis
erTmaneTTan Sedareba
1
19

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
52 sinaTlis
arekvla da
gardatexa
daakvirdes da aRweros sinaTlis
gavrcelebas erTgvarovan
da araerTgvarovan garemoSi
(gardatexa, arekvla)
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.3
moswavles SeuZlia
sinaTlisa da
bgeris gavrcelebis
erTmaneTTan Sedareba
1
53 Crdili daakvirdes da aRweros sinaTlis
gavrceleba erTgvarovan da
araerTgvarovan garemoSi (Crdilis
warmoqmna)
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.3
moswavles SeuZlia
sinaTlisa da
bgeris gavrcelebis
erTmaneTTan Sedareba
1
54 gakveTilieqskursia
_
sinaTle da
bgera
SeZlos mzis saaTis damzadeba;
garemoSi daakvirdes bgeris
gavrcelebas da gamoTqvas varaudi
eqos warmoSobis Sesaxeb
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.3
moswavles SeuZlia
sinaTlisa da
bgeris gavrcelebis
erTmaneTTan Sedareba
1
55-
56
bgera da eqo
SeZlos eqos warmoSoba Seadaros
sinaTlis arekvlas; Seadaros
erTmaneTs bgeris da sinaTlis
gavrcelebis siswrafe; imsjelos
cxovelebisaTvis eqolokaciis
mniSvnelobis Sesaxeb
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.3
moswavles SeuZlia
sinaTlisa da
bgeris gavrcelebis
erTmaneTTan Sedareba
2
57 Semajamebeli
gakveTili _
sinaTle da
bgera~
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba
sxeulebi da
movlenebi
bun.V.3
moswavles SeuZlia
sinaTlisa da
bgeris gavrcelebis
erTmaneTTan Sedareba
1
VI Tavi _ orientireba
58 garemoSi
orientireba
gamoiyenos adre miRebuli codna
_ SeZlos horizontis ZiriTadi da
Sualeduri mxareebis gansazRvra;
bunebrivi orientirebis meSveobiT
gansazRvros horizontis mxareebi
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.7
moswavles SeuZlia
obieqtebis
mdebareobisa da
urTierTmimarTebis
gansazRvra rukaze
1
59-
60
orientirebis
sxvadasxva
xerxi
daakvirdes Crdilis cvalebadobas;
imsjelos orientirebis sxvadasxva
xerxze; SeZlos horizontis
mxareebis amocnoba bunebrivi
orientirebis saSualebiT
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
moswavles
SeuZlia garemoSi
orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/
xelsawyoebis gamoyeneba
2
61-
62
kompasi
SeZlos kompasis gamoyenebiT
horizontis mxareebis gansazRvra;
instruqciis mixedviT SeZlos
martivi kompasis damzadeba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
moswavles
SeuZlia garemoSi
orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/
xelsawyoebis gamoyeneba
2
63 adgilis gegma SeZlos gegmaze gamosaxuli
obieqtebis pirobiTi niSnebis
amocnoba; SeZlos martivi gegmis
Sedgena
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
moswavles
SeuZlia garemoSi
orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/
xelsawyoebis gamoyeneba
2
64-
65
ruka
SeZlos rukis pirobiTi niSnebis
wakiTxva; rukis saSualebiT
orientireba (horizontis mxareebis
gansazRvra)
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
moswavles
SeuZlia garemoSi
orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/
xelsawyoebis gamoyeneba
2
20

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
66 garemoSi
dakvirveba
(gakveTili _
eqskursia)
daakvirdes da aRweros geografiuli
obieqtebi; Seadginos gegma;
praqtikulad gamoiyenos kompasi
garemoSi orientireb; gamoumuSavdes
garemos aRqmisa da SecnobisTvis
dakvirvebisa da analizis unari;
amoicnos bunebaSi riskis Semcveli
adgilebi da SearCios usafrTxo
marSruti
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
bun.V.7
bun.V.10
moswavles SeuZlia
garemoSi orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/xelsawyoebis
gamoyeneba;
moswavles SeuZlia
obieqtebis
mdebareobisa da
urTierTmimarTebis
gansazRvra rukaze;
moswavles SeuZlia
bunebaSi usafrTxo
qcevis wesebis dacva
1
67 garemos gegmis
wardgena
geografiuli obieqtebis daxasiaTeba
sxvadasxva maxasiaTeblis mixedviT
(simaRle, siRrme, sigrZe da
a.S.); horizontis mxareebis
adekvaturi gamoyeneba; jgufurad
Seqmnili garemos gegmis wardgena
(prezentacia)
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
bun.V.7
moswavles SeuZlia
garemoSi orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/xelsawyoebis
gamoyeneba;
moswavles SeuZlia
obieqtebis
mdebareobisa da
urTierTmimarTebis
gansazRvra rukaze
1
68 polusebi da
ekvatori
SeZlos rukaze da globusze
datanili CrdiloeTi da samxreTi
polusisa da ekvatoris garCeva
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
moswavles
SeuZlia garemoSi
orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/
xelsawyoebis gamoyeneba
1
69 meridianebi da
paralelebi
SeZlos rukaze da globusze
meridianebisa da paralelebis
garCeva
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
moswavles
SeuZlia garemoSi
orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/
xelsawyoebis gamoyeneba
1
70 Semajamebeli
gakveTili _
orientireba
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.8
bun.V.7
moswavles SeuZlia
garemoSi orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/xelsawyoebis
gamoyeneba;
moswavles SeuZlia
obieqtebis
mdebareobisa da
urTierTmimarTebis
gansazRvra rukaze
2
VII Tavi _ dedamiwa
71-
72
kontinentebi
SeZlos kontinentebis Cveneba
rukasa da globusze; gansazRvros
kontinentis mdebareoba da urTierT
mimarTeba sxva kontinentebTan
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera
2
73 okeaneebi SeZlos okeaneebis Cveneba rukasa
da globusze; gansazRvros okeanis
mdebareoba da urTierT-mimarTeba
kontinentebTan; konturul rukaze
daitanos kontinentebi da okeaneebi
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera
2
74 naSromebis
wardgena
Temaze _
`kontinentebi~
SeZlos naSromis wardgena;
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba;
prezentacis unaris ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera
2
21

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
75-
76
kunZulebi
da naxevarkunZulebi
SeZlos kunZulebisa da naxevarkunZulebis
erTmaneTisagan
garCeva da rukaze Cveneba; SeZlos
kunZulebisa da naxevarkunZulebis
konturul rukaze datana
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera
2
77 naSromebis
wardgena
Temaze _ `Cemi
saocnebo
kunZuli~
SeZlos individualurad Seqmnili
naSromis wardgena; kvlevisa da
saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera
1
78 zRvebi, yureebi
da sruteebi
SeZlos zRvebis, yureebisa da
sruteebis gansxvaveba; maTi rukaze
Cveneba; konturul rukaze daitanos
zRvebi, yureebi da sruteebi;
geografiuli obieqtebis dajgufeba
(cxrilis Sevseba)
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera
1
79-
80
Semajamebeli
gakveTili _
dedamiwa
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
dakvirvebisa da saazrovno unar-
Cvevebis ganviTareba;;konturul
rukaze muSaobis unar-Cvevebis
ganviTareba
dedamiwa da
garesamyaro
bun.V.6
bun.V.7
bun.V.8
moswavles SeuZlia
mniSvnelovani
geografiuli
obieqtebis da maTi
nawilebis aRwera;
moswavles SeuZlia
obieqtebis
mdebareobisa da
urTierTmimarTebis
gansazRvra rukaze;
moswavles SeuZlia
garemoSi orientirebisTvis
geografiuli
instrumentebis/xelsawyoebis
gamoyeneba
2
VIII Tavi _ adamiani da garemo
81 pirveladi
daxmareba
gaecnos pirveladi samedicino
daxmarebis elementarul wesebs
adamiani da
garemo
bun.V.9
moswavles SeuZlia
jansaRi cxovrebis
wesis dacva
1
82 naSromebis
prezentacia
Temaze:
`adamianis
janmrTelobaze
uaryofiTad
moqmedi faqtorebi~
SeZlos jgufurad Seqmnili naSromis
wardgena;
kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis
ganviTareba
adamiani da
garemo
bun.V.9
moswavles SeuZlia
jansaRi cxovrebis
wesis dacva
1
83 bunebrivi
resursebi
acnobierebs bunebrivi resursebis
mniSvnelobas; ikvlevs sakuTari
ojaxis mier moxmarebuli bunebrivi
resursebis mraval- ferovnebas
adamiani da
garemo
bun.V.11
moswavles SeuZlia
garemos dacviTi
RonisZiebebis
mniSvnelobis
dasabuTeba da maTSi
aqtiuli monawileobis
miReba
1
84 aRdgenadi da
aRudgeneli
bunebrivi
resursebi
amoicnos da daajgufos aRdgenadi
da aRudgeneli bunebrivi resursebi;
cxrilis saxiT warmoadginos
sakuTari ojaxis mier moxmarebuli
bunebrivi resursebi; moiZios
informacia sakuTari mxaris
bunebrivi resursebis gamoyenebis
Sesaxeb
adamiani da
garemo
bun.V.11
moswavles SeuZlia
garemos dacviTi
RonisZiebebis
mniSvnelobis
dasabuTeba da maTSi
aqtiuli monawileobis
miReba
1
22

gakv.
№
gakveTilis
Tema
gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegi
akad.
saaTi
85 wylis
dabinZureba
ganazogados sakuTari mxaris
bunebrivi resursebis gamoyenebis
Sesaxeb mopovebuli informacia;
gaacnobieros wylis dabinZurebis
uaryofiTi gavlena; moiZios
informacia da erTmaneTs Seadaros
adamianis mier sasmeli wylis
mopovebis sxvadasxva gza
adamiani da
garemo
bun.V.10
bun.V.11
moswavles SeuZlia
buebaSi usafrTxo
wesebis dacva;
moswavles SeuZlia
garemos dacviTi
RonisZiebebis
mniSvnelobis
dasabuTeba da maTSi
aqtiuli monawileobis
miReba
1
86 narCenebi
da maTi
gadamuSaveba
sakuTar qalaqSi (sofelSi, dabaSi)
sasmeli wylis mopovebis Temaze
Seqmnili naSromis wardgena;
isaubros sayofacxovrebo narCenebis
meoradi gamoyenebis gzebsa da mis
mniSvnelobaze
adamiani da
garemo
bun.V.11
moswavles SeuZlia
garemos dacviTi
RonisZiebebis
mniSvnelobis
dasabuTeba da maTSi
aqtiuli monawileobis
miReba
1
87 gakveTili
eqskursia
Temaze _
`gavufrTxildeT
garemos”
SeZlos bunebriv garemoSi usafrTxo
qcevis wesebis dacva; miRebuli
codnis praqtikulad gamoyeneba
adamiani da
garemo
bun.V.10
bun.V.11
moswavles SeuZlia
buebaSi usafrTxo
wesebis dacva;
moswavles SeuZlia
garemos dacviTi
RonisZiebebis
mniSvnelobis
dasabuTeba da maTSi
aqtiuli monawileobis
miReba
1
88 Semajamebeli
gakveTili _
adamiani da
garemo
miRebuli codnis sistemaSi moyvana;
kvlevisa da saazrovno unar-Cevebis
ganviTareba
adamiani da
garemo
bun.V.10
bun.V.11
moswavles SeuZlia
buebaSi usafrTxo
wesebis dacva;
moswavles SeuZlia
garemos dacviTi
RonisZiebebis
mniSvnelobis
dasabuTeba da maTSi
aqtiuli monawileobis
miReba
1
sul 88 gakveTili
SeniSvna:
TiToeuli gakveTili miznad isaxavs rogorc gakveTilis dagegmvis cxrilis grafaSi
– `gakveTilis mizani~ mocemuli miznebis miRwevas, agreTve amave gakveTilis cxrilis
grafaSi – `fasdeba Semdegi unarebi~ CamoTvlili unar-Cvevebis ganviTarebas.
23

I Tavi – mcenareTa samyaro
gakveTili 1
gakveTilis Tema: mcenareTa mravalferovneba.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• SeZlos
kiTxvebis dasma
da gaanalizeba,
Tu ra niSnebia
damaxasiaTebeli
mcenareTa
ZiriTadi
jgufebisaTvis
• saklaso saubari
• fotoil. dakvirveba
• kiTxva-pasuxi
• muSaoba saxelmZRv.
teqstze
• rubrika `moifiqre!~
• Semowmeba-ganxilva
mTeli klasi;
individ.
5 wuTi saxelmZRv.,
saweri kalami,
5 wuTi samuSao
10 wuTi
rveuli,
TvalsaCino
masala _
10 wuTi
fotoil.,
feradi
10 wuTi fanqrebi
5 wuTi
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
• monacemTa Cawera
saazrovno unar-
Cvevebi
• informaciis
daxarisxeba
• analizi
swori pasuxebi:
rubrika `moifiqre!~
`Seamowme Seni codna~: 1. zedmeti sityvaa gvimra, radgan igi wiwvovani mcenare ar aris.
2. zedmeti sityvaa fiWvi, radgan igi yvavilovani mcenare ar aris.
gakveTili 2
gakveTilis Tema: gakveTili-eqskursia.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• dakvirvebis
unaris
ganviTareba
• monacemebis
Segrovebis
unaris
ganviTareba
(yvavilovani
mcenareebis
Seswavlis
magaliTze)
• herbariumisaTv.
masalis
Segroveba
• dakvirveba
mcenareebze
mTeli klasi 45 wuTi +
Tavis. dro
specialuri
saqaRaldeebi
an muyaos
patara
yuTebi;
qaRaldis
Txeli
furclebi _
etiketebi
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
• monacemTa
Segroveba
rCeva maswavlebels: maswavlebeli winaswar moelaparakeba romelime kolegas da sTxovs
monawileoba miiRos eqskursiaSi.
eqskursia SeiZleba Catardes tyeSi, tyis piras, botanikur baRSi, erovnul parkSi, nakrZalSi,
qalaqis parkSi an skverSi.
eqskursiaze moswavleebi agroveben patara zomis yvavilovan mcenareebs, SemdgomSi maTi
sxeulis nawilebis Seswavlis mizniT; agroveben sxvadasxva mcenaris nayofs, mag., rkos; sxvadasxva
mcenareTa foTlebs. Segrovil bunebriv masalas aTavseben muyaos yuTebSi. ukeTeben
etikets.
24

eqskursiis bolos maswavlebeli avalebs Segrovili mcenareebis nawili Semdegi gakve-
TilisTvis moitanon skolaSi, nawilisgan ki Sin daamzadon herbariumi.
gakveTili 3
gakveTilis Tema: yvavilovani mcenareebi.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• ikvlevs da
aanalizebs Tu
ra ganasxvavebs
yvavilovan
mcenareebs sxva
mcenareebisagan
• kiTxva-pasuxi
• praqtikuli
samuSao wyvilebSi
_ eqskursiaze
Segrovili mcenaris
kvleva
• muSaoba saxelmZRv.
wyvilebSi;
individ.
10 wuTi saxelmZRv.,
saweri kalami,
samuSao
15 wuTi
5 wuTi
rveuli,
eqskursiaze
Segrovili
masala _
mcenareebi
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
saazrovno unar-
Cvevebi
• analizi
• savarjiSo I
5 wuTi
• rubrika `minda meti
vicode~
5 wuTi
• davaleba
5 wuTi
informacia maswavlebels: bananis samSoblod iTvleba aRmosavleT naxevarsferos
tropikebi /dam. inf. ix.: Morton, J. 1987. Banana. p. 29–46. In: Fruits of warm climates. Julia F. Morton,
Miami, FL. (http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/banana.html)/.
gakveTili 4
gakveTilis Tema: fesvi.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• ikvlevs fesvis
funqcias, mis
mniSvnelobas
mcenaris zrdaganviTareb.
• cdis saSualebiT
avlens fesvis
wyalSemwov
funqcias
• saSinao davalebis
Semowmeba
• dakvirvebis Sedegebis
analizi
• muSaoba saxelmZRv. _
I savarjiSo
• dakvirveba mTavarsa
da gverdiT fesvebze
• muSaoba saxelmZRv.
mTeli klasi;
wyvilebSi
10 wuTi
5 wuTi
5 wuTi
5 wuTi
5 wuTi
saxelmZRv.,
saweri kalami,
romelime
yvavilovani
mcenare
fesvebiT, ori
gamWvirvale
Wiqa, wyali,
muyao
Tavsaxurebi,
lupa
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
saazrovno unar-
Cvevebi
• analizi
• rubrika `minda meti
vicode~
5 wuTi
• `Seamowme Seni codna~
5 wuTi
• davaleba
5 wuTi
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli svams kiTxvas:
_ rogor fiqrobT, ra mniSvneloba aqvs fesvs mcenarisaTvis?
(moswavleebi upasuxeben).
komentari maswavlebels: am gakveTilamde 3-4 dRiT adre maswavlebeli moswavleebs
sTavazobs Caataron Semdegi dakvirveba:
1. aviRoT ori erTnairi gamWvirvale Wiqa;
2. orive WiqaSi Tanabari raodenobiT CavasxaT wyali;
3. erT-erT maTganSi movaTavsoT patara mcenare fesvebiTurT;
4. yuradReba mivaqcioT imas, rom wyali mxolod mcenaris fesvebs faravdes;
25

5. orive Wiqas davaxuroT erTnairad amoWrili muyaos Tavsaxuri;
6. 3-4 dRis Semdeg davakvirdeT wylis dones orive WiqaSi.
kiTxvebi: _ ratom daiwia wylis donem im WiqaSi, romelSic mcenare iyo moTavsebuli?
_ ra daskvna SegiZliaT gamoitanoT am cdidan?
daskvna: oTaxis mcenarem fesvis saSualebiT Seiwova wyali da wylis done Semcirda.
muSaoba saxelmZRvaneloze: moswavleebi kiTxuloben saxelmZRvaneloSi mocemul teqsts
da asruleben I savarjiSos. msjeloben mewyvilesTan erTad.
aqtivoba _ dakvirveba mTavarsa da gverdiT fesvebze.
maswavlebeli wyvilebs (an jgufebs) urigebs erTi romelime yvavilovani mcenaris fesvebs;
sTxovs, daakvirdnen mTavarsa da gverdiT fesvebs. agreTve acnobs rom mTavari fesvi
Reros gagrZelebaa, gverdiTi fesvebi ki mTavari fesvidan warmoiqmnebian.
moswavleebi lupiT akvirdebian fesvebis bususebsac.
muSaoba saxelmZRvaneloze _ teqstze da fotoilustraciebze.
rubrika `minda meti vicode~.
`Seamowme Seni codna~ (swori pasuxebi: 1. fesvi mcenaris miwisqveSa organoa; 2. mTavari
fesvi vertikalurad aris ganlagebuli; 3. mTavari fesvidan warmoiqmneba gverdiTi fesvebi;
4. mTavari fesvi Reros gagrZelebaa; 5. mcenareTa fesvebi erTmaneTisgan gansxvavdeba).
gakveTili 5
gakveTilis Tema: Rero.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• ikvlevs Reros
funqcias, mis
mniSvnelobas
mcenaris zrdaganviTareb.
• akvirdeba cdas
da avlens Reros
wyalgamtar
funqcias
• kiTxva-pasuxi
• dakvirvebis Sedegebis
analizi
• muSaoba saxelmZRv.
• saklaso saubari
• `Seamowme Seni codna~
• rubrika `minda meti
vicode~
mTeli klasi;
individ.
5 wuTi saxelmZRv.,
saweri kalami,
10 wuTi
5 wuTi
10 wuTi
5 wuTi
10 wuTi
samuSao
rveuli, minis
qila, wyali,
saRebavi,
niaxuris
Reroebi,
xis, buCqisa
da balaxis
ilustr.
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
saazrovno unar-
Cvevebi
• analizi
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli svams kiTxvas:
_ rogor fiqrobT, risTvis sWirdeba mcenares Rero?
_ mcenaris romel nawils `miewodeba~ fesvebis mier niadagidan Sewovili wyali?
_ gaixseneT, riTi gansxvavdebian erTmaneTisagan balaxi, buCqi da xe? (moswavleebi
ixseneben. maswavlebeli uCvenebs xis, buCqisa da balaxis ilustraciebs).
komentari maswavlebels: am gakveTilamde 1-2 dRiT adre maswavlebeli moswavleebs
sTavazobs Caataron Semdegi dakvirveba:
1. minis qilaSi CaasxiT wyali;
2. SefereT wyali romelime mkveTri feris saRebaviT;
3. CadeT wylian qilaSi niaxuris Reroebi;
4. meore dRes daakvirdiT niaxuris Reros.
kiTxvebi: _ ra daemarTa niaxuris Reros?
_ ratom Seferadda Rero?
daskvna: Rerom wyali da masSi gaxsnili saRebavi gaatara da miawoda foTols. Reros
aqvs wyalgamtari funqcia.
26

muSaoba saxelmZRvaneloze: moswavleebi kiTxuloben saxelmZRvaneloSi mocemul teqsts
da akvirdebian fotoilustraciebs.
saklaso saubari: maswavlebeli moswavleebs esaubreba sxvadasxvagvari Reroebis Sesaxeb,
acnobs maT zogierTi mcenaris ucnaur Reroebs, magaliTad, bambukis, baobabis.
am mizniT, maswavlebeli iyenebs fotoilustraciebs an/da saklaso oTaxSi moaqvs
sarevela mcenareebis Reroebi. moswavleebi adareben sxvadasxva mcenaris Reroebs.
`Seamowme Seni codna~ (swori pasuxebi: 1. Rero mcenaris zeda nawilis ZiriTadi organoa;
2. totebi, foTlebi, yvavilebi; 3. xes erTi msxvili mTavari Rero aqvs; buCqs ramdenime
wvrili da magari Rero aqvs; balaxovani mcenareebis umravlesobas mwvane da wvniani
Reroebi aqvT; 4. Rero wyalsa da masSi gaxsnil nivTierebebs atarebs da awvdis foTlebs;
5. Rero SeiZleba iyos swormdgomi, mcocavi, xviara da sxva).
gakveTili 6
gakveTilis Tema: foToli.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• ikvlevs foTlis
funqcias, mis
mniSvnelobas
mcenaris zrdaganviTareb.
• lupis
saSualebiT
akvirdeba
foTols
• saklaso saubari
• muSaoba wyvilebSi _
`foTlis kvleva~
• aqtivoba wyvilebSi _
`foTlis anabeWdi~
• muSaoba saxelmZRv.
a) teqstze muSaoba
b) dakvirveba fotoilustraciebze
• savarjiSo I;
TviTSefaseba
wyvilebSi;
individ.
5 wuTi saxelmZRv.,
saweri kalami,
7 wuTi
10 wuTi
10 wuTi
8 wuTi
samuSao
rveuli,
mcenareTa
foTlebi,
lupebi,
Tabaxis
furclebi,
pasteli
an feradi
fanqrebi
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
• monacemebis
Segroveba
saazrovno unar-
Cvevebi
• klasifikacia
• analizi
• `Seamowme Seni codna~
5 wuTi
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi tardeba saklaso saubari. maswavlebeli
moswavleebs sTxovs gaixsenon ra ician foTlis Sesaxeb. SesaZlo kiTxvebi:
_ rogori foTlebi ginaxavT? riT gansxvavdebian isini erTmaneTisagan?
_ rogor fiqrobT, ra mniSvneloba aqvs foTols mcenaris sicocxlisTvis?
(moswavleebi ixseneben wina klasebSi Seswavlil masalas da upasuxeben).
muSaoba wyvilebSi _ `foTlebis kvleva~: maswavlebeli wyvilebs urigebs lupebs da
eqskursiaze maT mierve Segrovil sxvadasxva mcenareTa foTlebs. sTxovs daakvirdnen foTlebis
formas, zomas, fers, kideebs. lupis saSualebiT ki sTxovs daakvirdnen foTlis
ZarRvebs. moswavleebi akvirdebian foTlebis yunwebs, agreTve naZvis da fiWvis wiwvebs.
maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, Tu riT gansxvavdebian foTlovani xeebis foTlebi
wiwvovani xeebis foTlebisgan (moswavleebi upasuxeben).
Semdeg wyvilebi amzadeben foTlebis anabeWds daStrixvis meTodiT.
aqtivoba wyvilebSi _ `foTlebis anabeWdi~.
maswavlebeli wyvilebs urigebs ori sxvadasxva mcenaris foTols. wyvilebidan erTi
moswavle irCevs erTi mcenaris foTols, meore _ meore mcenaris foTols. maswavlebeli
aZlevs instruqcias: Tabaxis erT furcelze dadeT foToli ukana mxridan, zevidan daafareT
meore Tabaxis Txeli furceli; pasteliT an feradi fanqriT daStrixeT, anu gausviT
Tanabari xazebi erTi mimarTulebiT. furceli ar gaanZrioT. ecadeT rom xazebi axloaxlo
iyos erTmaneTTan ganlagebuli. xatvisas ecadeT xazi iyos uwyveti.
27

qaRaldze gamoixateba foTlis anabeWdi. maswavlebeli sTxovs wyvilebs Seadaron erTmaneTis
namuSevrebi (ra msgavsebas da gansxvavebas xedaven am or foTols Soris). gansxvavebebi
iqneba foTlebis formaSi, kideebis moyvanilobaSi, yunwebSi, foTlebis daZarRvaSi).
maswavlebeli eubneba moswavleebs: Tqven miiReT foTlis anabeWdi, romelzec gamoisaxa
foTlis firfita da yunwi. yunwis saSualebiT foTlis firfita mimagrebulia Reroze.
zog foTols yunwi ara aqvs da foToli Reroze mimagrebulia firfitis qveda nawiliT.
_ Tqveni azriT, risTvisaa saWiro foTlis yunwi?
_ risTvis sWirdeba foTols ZarRvebi?
_ yvela foTols aqvs yunwi?
maswavlebeli ganumartavs moswavleebs, rom yunwsa da ZarRvebSi gadis fesvebis mier
niadagidan Sewovili wyali. xolo uyunwo foTlebs wyali mxolod foTlis ZarRvebis meSveobiT
miewodeba.
muSaoba saxelmZRvaneloze: Semdeg moswavleebi individualurad muSaoben saxelmZRvanelos
teqstze, akvirdebian fotoilustraciebs. asruleben savarjiSoebs samuSao rveulSi.
savarjiSo I (swori pasuxi: yunwiani foToli _ msxali, ia, muxa, cacxvi, vaSli; uyunwo
_ aloe).
Seamowme Seni codna (swori varianti: gazafxulze foTlebis umetesoba mwvanea. mcenareTa
foTlebi garegnulad erTmaneTisgan mkveTrad gansxvavdeba. zogi mcenaris foTols
yunwi ara aqvs. yunwiani foTlebi ufro xSiria. bals, vaSlsa da msxals yunwiani foTlebi
aqvs. JunJrukis foTlebi frCxilze ufro pataraa).
gakveTili 7
gakveTilis Tema: mcenaris sunTqva.
gakveTilis
miznebi
aqtivobebi
moswavleebis
organizeba
drois
ganawileba
resursebi
fasdeba Semdegi
unarebi
• ikvlevs foTlis
funqcias, mis
mniSvnelobas
mcenarisTvis
• atarebs cdas
foTlis
sunTqvis
dasadgenad
• kiTxva-pasuxi
• cda `foTlebis
sunTqva~
• cdis Sedegebze
msjeloba
• rubrika `moifiqre!
da muSaoba saxelmZRv.
mTeli klasi;
individ.
10 wuTi saxelmZRv.,
saweri kalami,
8 wuTi
10 wuTi
10 wuTi
mcenaris
toti
foTlebiT,
wyliani Wiqa,
muyao, minis
qila, minis
Wiqebi
kvlevis unar-
Cvevebi
• dakvirveba
• aRwera
saazrovno unar-
Cvevebi
• analizi
• `Seamowme Seni codna~
5 wuTi
• davaleba
2 wuTi
maswavleblis mier Casatarebeli winaswari samuSao: am gakveTilamde 2 saaTiT adre maswavlebeli
ramdenime moswavlis monawileobiT romelime mcenaris axladmowyvetil tots
(totze unda iyos ramdenime foToli) aTavsebs wylian WiqaSi, Wiqas zemodan adebs totis
diametris Sesabamisad amoxvretil muyaos Tavsaxurs da Wiqas zemodan axuravs minis gamWvirvale
qilas.
SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebels Semoaqvs qilis qveS
moTavsebuli mcenare da klasis TiToeul moswavles urigebs minis Wiqebs.
Semdeg maswavlebeli moswavleebs sTxovs, miitanon Wiqebi cxvir-pirTan da Rrmad is-
28