Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mizani:<br />
viswavloT amocanebis<br />
amoxsna<br />
aTobiTi poziciuri<br />
sistemis<br />
gamoyenebiT<br />
Tavi I. gayofadoba<br />
§1.1. amocanebi naturaluri ricxvis Caweraze<br />
Tvlis Sedegad miRebul ricxvebs naturaluri ricxvebi<br />
ewodeba. naturaluri ricxvebia 1, 2, 3, 4, . . . .<br />
ricxvebis Casawerad specialur simboloebs, cifrebs viyenebT.<br />
yvelaze gavrcelebulia aTobiTi poziciuri sistema,<br />
romelSic gamoiyeneba aTi cifri: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. am<br />
sistemaSi Cawerili ricxvi - 5327 oTxniSna ricxvia (mis CanawerSi<br />
oTxi cifria gamoyenebuli), romelic 5 aTaseulis, 3<br />
aseulis, 2 aTeulis da 7 erTeulis jamis mokle Canawers warmoadgens.<br />
Tu am ricxvs Tanrigobrivi Sesakrebebis jamis saxiT CavwerT, miviRebT:<br />
5327=5·1000+3·100+2·10+7·1=5x10 3 +3x10 2 +2x10 1 +7<br />
amocana 1. CavweroT umciresi aTniSna naturaluri ricxvi, romelSic yvela cifri<br />
iqneba gamoyenebuli.<br />
amoxsna: radgan sul aTi cifri gvaqvs, aTniSna ricxvis Casawerad TiToeuli cifris<br />
mxolod erTxel gamoyeneba SegviZlia. umciresi ricxvis misaRebad maRal TanrigebSi<br />
SesaZlo umciresi cifrebi unda CavweroT. amasTan, Canaweris 0-iT dawyeba<br />
ar SeiZleba, amitom pirveli cifri iqneba 1, momdevno 0, Semdeg 2 da a.S. sabolood<br />
miviRebT Canawers 1023456789.<br />
pasuxi: saZiebeli ricxvia 1 023 456 789.<br />
amocana 2. davadginoT luwi samniSna ricxvebis raodenoba.<br />
amoxsna:pirvel rigSi davadginoT samniSna ricxvebis raodenoba. udidesi samniSna ricvia<br />
999, e.i. 1-dan 999-is CaTvliT iqneba 999 ricxvi. magram maTgan pirveli 99 ricxvi araa samniSna.<br />
amitom samniSna ricxvebis raodenoba 999-99 sxvaobis tolia. am 900 ricxvidan naxevari<br />
luwi ricxvia, naxevari ki kenti. e.i. luwi samniSna ricxvebis raodenobaa 450.<br />
pasuxi: luwi samniSna ricxvebis raodenobaa 450.<br />
amocana 3. ramdenia iseTi orniSna naturaluri ricxvi, romlis CanawerSi mxolod<br />
luwi cifrebia gamoyenebuli<br />
amoxsna: amocana amovxsnaT ori gziT:<br />
I gza. zrdis mixedviT CavweroT luwi cifrebiT Sedgenili orniSna ricxvebi da daviTvaloT:<br />
20, 22, 24, 26, 28,<br />
40, 42, 44, 46, 48,<br />
60, 62, 64, 66, 68,<br />
80, 82, 84, 86, 88.<br />
sul gamovida 20 ricxvi.<br />
II gza. sul gvaqvs 5 luwi cifri: 0, 2, 4, 6, 8. aqedan aTeulebis cifrad gamodgeba oTxi<br />
cifri 2, 4, 6, 8. TiToeul maTgans erTeulebad SegviZlia mivuweroT xuTi cifridan<br />
erT-erTi. magaliTad, Tu aTeu lebis TanrigSi 2-s davwerT, maSin saZiebeli saxis<br />
ricxvebi iqneba: 20, 22, 24, 26, 28, xolo, Tu 6-s davwerT, maSin saZiebeli saxis ricxvebi<br />
iqneba: 60, 62, 64, 66, 68.<br />
2 6<br />
20 22 24 26 28 60 62 64 66 68<br />
ase, rom sul miviRebT 4 × 5 raodenobis ricxvs.<br />
pasuxi: luwi cifrebiT sul 20 orniSna ricxvi iwereba.<br />
3
upasuxe kiTxvebs:<br />
1. rogor ricxvs ewodeba naturaluri ricxvi<br />
2. ramdeni cifri gamoiyeneba aTobiT poziciur sistemaSi ricxvebis Casawerad<br />
3. ramdenniSna ricxvia 1 023 456 789 rogor ikiTxeba es ricxvi<br />
4. ra raodenobis luwi samniSna ricxvi arsebobs kenti samniSna<br />
5. ramdeni orniSna ricxvis Caweraa SesaZlebeli luwi cifrebiT<br />
6. amocana 3-is amoxsnis romeli gza ufro moxerxebulia ratom<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
savarjiSoebi<br />
waikiTxe ricxvebi: a) 123 456 b) 90 090 090 g) 101 102 103 104.<br />
Cawere Tanrigobrivi Sesakrebebis jamis saxiT ricxvebi:<br />
a)13 592 b) 3 507 890 g) 100 100 100<br />
Cawere SesaZlo umciresi samniSna ricxvi cifrebiT 0, 3, 4.<br />
Cawere SesaZlo udidesi oTxniSna ricxvi cifrebiT: 5, 7, 9, 0.<br />
gamoiyene cifrebi 0, 2, 5, 7 TiTojer da Cawere SesaZlo udidesi luwi oTxniSna<br />
ricxvi.<br />
Cawere udidesi aTniSna naturaluri ricxvi, romelSic yvela cifri<br />
TiTojer iqneba gamoyenebuli.<br />
ras udris umciresi eqvsniSna da udidesi samniSna naturaluri ricxvebis sxvaoba<br />
ras udris udidesi oTxniSna da umciresi samniSna naturaluri ricxvebis namravli<br />
nikam ricxvSi 2597 cifri 5 Secvala 8-iT. ramdeniT meti ricxvi miiRo nikam<br />
Secvlis Sedegad<br />
Tedom ricxvSi 3481 cifrebi 4 da 1 gadaanacvla. gaizarda Tu Semcirda Tavdapirveli<br />
ricxvi ramdeniT<br />
Team samniSna ricxvs marcxnidan miuwera cifri 7. Tavdapirvelze ramdeniT<br />
meti ricxvi miiRo Team<br />
12<br />
13<br />
laSam oTxniSna ricxvs marcxnidan miuwera cifri 5. Tavdapirvelze ramdeniT<br />
meti ricxvi miiRo laSam<br />
daadgine, ramdeni orniSna naturaluri ricxvi arsebobs da maT Soris ramdenia<br />
luwi da ramdeni kenti.<br />
14<br />
15<br />
ramdenia iseTi orniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod kenti cifrebia gamoyenebuli<br />
ras udris udidesi da umciresi samniSna ricxvebis namravli<br />
4
16<br />
17<br />
18<br />
19<br />
20<br />
21<br />
22<br />
lukam xuTive kenti cifris, xolo maTem xuTive luwi cifris gamoyenebiT Sesa-<br />
Zlo udidesi xuTniSna ricxvebi Caweres. lukas Cawerili ricxvia meti, Tu maTes<br />
Cawerili ricxvi ramdeniTaa meti<br />
ramdenia iseTi samniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod kenti cifrebia gamoyenebuli<br />
ramdenia iseTi samniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod gansxvavebuli kenti<br />
cifrebia gamoyenebuli<br />
salomem 48567-2573 sxvaobis gamoTvlisas maklebSi 5-s da 3-s adgilebi Seucvala.<br />
am cvlilebis Sedegad gaizarda Tu Semcirda sxvaoba da ramdeniT<br />
naturaluri ricxvis Canawers marjvnidan miuweres cifri 7. miRebuli ricxvi<br />
9-iT metia Tavdapirvel ricxvze. ipove Tavdapirveli ricxvi.<br />
Cawere yvela orniSna ricxvi, romlis cifrTa namravli 24-is tolia.<br />
gamoTvale gamosaxulebis mniSvneloba:<br />
a) 1432 : 24 + 32575 : 25<br />
b) 233 :184 - 10240 : 128<br />
g) 16500 : (1100 : 11 - 5:17)<br />
d) (3357 : 36 - 317 : 18) : 11 : 99<br />
22<br />
22<br />
22<br />
Cawere wiladis saxiT: naxevari, meoTxedi, ori mesamedi, TerTmeti meSvidedi.<br />
vaSli daWrilia 4 tol naWrad. vaSlis ra nawilia 1 naWeri ori naWeri sami naWeri<br />
TaTiam torti 8 tol naWrad daWra da maTgan sam-sami naWeri beqas da Tinikos<br />
gaunawila. tortis ra nawili darCa TaTias<br />
aba, gamoicani!<br />
1. romeli ori ricxvis namravlia erT maTganze 10 - jer, meoreze ki 100_jer<br />
meti<br />
2. romeli ori ricxvis jamia erT maTganze 7-iT, meoreze ki 17-iT meti<br />
3. ra cifriT dabolovdeba yvela erTniSna naturaluri ricxvis namravlis<br />
Canaweri<br />
5
6<br />
mizani:<br />
amovxsnaT amocanebi<br />
naturaluri<br />
ricxvis<br />
gamyofebsa da<br />
jeradebze.<br />
§1.2. martivi da Sedgenili ricxvebi<br />
amocana 1. ramdennairad SeiZleba 14 kurdRlis galiebSi<br />
Tanabrad ganawileba<br />
amoxsna: 14 kurdRlis galiebSi Tanabrad ganawileba sxvadasxvanairad<br />
SeiZleba. SesaZlebeli variantebis raodenoba im<br />
ricxvebis raodenobis tolia, romelzec 14 unaSTod iyofa.<br />
ricxvi 14 unaSTod iyofa Semdeg ricxvebze: 1, 2, 7, da 14. maSasadame,<br />
14 kurdRlis galiebSi Tanabrad ganawileba oTxnairadaa<br />
SesaZlebeli:<br />
I.erT galiaSi movaTavsoT yvela kurdReli;<br />
II.kurdRlebi 2 galiaSi movaTavsoT, TiToSi 7 kurdReli;<br />
III.kurdRlebi 7 galiaSi movaTavsoT, TiToSi 2 kurdReli;<br />
IV.kurdRlebi 14 galiaSi movaTavsoT, TiToSi TiTo kurdReli<br />
1, 2, 7 da 14 warmoadgenen 14-is gamyofebs. maSasadame, 14-s oTxi gamyofi aqvs.<br />
vTqvaT mocemulia ori naturaluri ricxvi M m da M nN. Tu M M m unaSTod iyofa M n N-ze,<br />
maSin N M n-s M M m-is gamyofi, xolo M M m-s N M n-is jeradi ewodeba.<br />
magaliTad, 7 gamyofia 14-is, xolo 14 jeradi 7-is. yovel naturalur ricxvs uamravi<br />
jeradi aqvs. magaliTad, 7-is jeradebia TviTon 7, 14, 21, 28 da a.S.<br />
ganxilul amocanaSi 14-is nacvlad 13 kurdReli rom yofiliyo gasanawilebeli,<br />
galiebSi maTi Tanabrad ganawileba mxolod ornairad iqneboda SesaZlebeli. ker-<br />
Zod, an cametives erT galiaSi, an TiTo kurdRels TiTo galiaSi movaTavsebdiT.<br />
am SemTxvevaSi galiebSi kurdRlebis Tanabari ganawilebis mxolod ori SesaZlebloba<br />
imitomaa, rom 13-s mxolod ori gamyofi gaaCnia, 1 da 13.<br />
naturalur ricxvs, romelsac mxolod ori gamyofi aqvs, martivi ricxvi ewodeba.<br />
magaliTad, 13 martivi ricxvia. umciresi martivi ricxvia 2. martivi ricxvebia 2, 3,<br />
5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 da a. S.<br />
orze meti gamyofis mqone naturalur ricxvs Sedgenili ricxvi ewodeba.<br />
Sedgenili ricxvebia: 4, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 15 da a. S.<br />
1 araa martivi,<br />
radgan mas<br />
mxolod erTi<br />
gamyofi aqvs<br />
magaliTi 1. martivia, Tu Sedgenili ricxvi 12075<br />
amocana: gavixsenoT, rom 5-ze daboloebuli ricxvi unaSTod iyofa<br />
5-ze. amitom 12075-s sul mcire, sami gamyofi mainc aqvs 1, 5 da 12075.<br />
pasuxi: 12075 Sedgenili ricxvia.<br />
magaliTi 2. ramdeni gamyofi aqvs: a) 9-s b) 23-s g) 30-s<br />
amoxsna: a) 9-is gamyofebia: 1, 3 da 9. e.i. 9-s sami gamyofi aqvs.<br />
b) 23-is gamyofebia: 1 da 23. e.i. 23-s ori gamyofi aqvs.<br />
g) 30-is gamyofebia: 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30. e.i. 30-s rva gamyofi aqvs.<br />
magaliTi 3. ramdeni martivi gamyofi aqvs 18-s<br />
amoxsna: 18-is gamyofebia: 1, 2, 3, 6, 9, 18. maTgan martivi ricxvebia 2 da 3.<br />
pasuxi:. 18-s ori martivi gamyofi aqvs.<br />
upasuxe kiTxvebs<br />
1. ras ewodeba ricxvis gamyofi jeradi<br />
2. ra ricxvi iqneba mocemuli ricxvis udidesi gamyofi umciresi gamyofi<br />
3. rogor ricxvebs hqvia martivi Sedgenili<br />
4. arsebobs Tu ara luwi martivi ricxvi kerZod romeli<br />
5. SeiZleba Tu ara iTqvas, rom yvela kenti ricxvi martivia<br />
6. ramdeni gamyofi aqvs 1-s<br />
7. ramdeni gamyofi aqvs martivi ricxvis kvadrats
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
dawere a) 12-is b) 20-is g) 19-is d) 63-is yvela gamyofi.<br />
ramdeni gamyofi aqvs 4-s 36-s 23-s 46-s<br />
daasaxele 45-is udidesi gamyofi.<br />
savarjiSoebi<br />
ramdennairad SeiZleba 16 wignis Taroebze Tanabrad ganawileba<br />
ramden bavSvs SeiZleba Tanabrad gavunawiloT 25 vaSli ise, rom vaSlebi ar<br />
gavWraT<br />
CamoTvale orniSna ricxvebi, romelic jeradia a) 10-is b) 15-is g) 17-is d) 33-is.<br />
orniSna ricxvebidan ramdeni ricxvia a) 5-is b) 7-is g) 13-is jeradi<br />
Semdegi gamonaTqvamebidan romelia WeSmariti:<br />
a) 27 gamyofia 9-is;<br />
g) 51 jeradia 17-is;<br />
b) 6-s aqvs ori gamyofi;<br />
d) 10 jeradia 100-is.<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
14<br />
15<br />
16<br />
17<br />
18<br />
19<br />
martivia Tu Sedgenili ricxvi 1 2 613 27<br />
Semdegi ricxvebidan amowere martivi ricxvebi:1, 11, 21, 31, 41, 51, 61, 71, 81, 91.<br />
Semdegi ricxvebidan amowere Sedgenili ricxvebi:3, 13, 23, 33, 43, 53, 63, 73, 83, 93.<br />
ra ricxvia 17-is jeradi martivi ricxvi<br />
martivia Tu Sedgenili a) 135 b) 102576 g) 98530<br />
ramdeni martivi gamyofi aqvs a) 7-s b) 25-s 12-s 70-s<br />
Cawere 0-iT daboloebuli 3-is jeradi orniSna ricxvebi.<br />
Cawere 19-is jeradi luwi orniSna ricvebi.<br />
daasaxele ricxvi, romelsac mxolod sami gamyofi gaaCnia.<br />
daasaxele 5-is jeradi a) martivi ricxvi;<br />
b) umciresi Sedgenili ricxvi;<br />
g)udidesi samniSna ricxvi;<br />
d) umciresi SvidniSna ricxvi.<br />
daasaxele ricxvi, romlis ori momdevno ricxvi martivia. ramdeni aseTi ricx<br />
vis dasaxelebaa SesaZlebeli<br />
7
20<br />
21<br />
konkretul magaliTebze Seamowme Semdegi gamonaTqvamebis marTebuloba:<br />
a) Tu Sesakrebebi erTi da imave naturaluri ricxvis jeradia,<br />
maSin jamic am ricxvis jeradi iqneba.<br />
b) Tu ori Sesakrebidan erT-erTi raime naturaluri ricxvis<br />
jeradia, xolo meore ara, maSin jami ar iqneba am ricxvis jeradi.<br />
g) Tu erT-erTi Tanamamravli raime naturaluri ricxvis jeradia,<br />
maSin namravlic am ricxvis jeradi iqneba.<br />
Semdegi gamonaTqvamebidan romelia WeSmariti:<br />
a) yoveli martivi ricxvi kentia;<br />
b) yoveli kenti ricxvi martivia;<br />
g) yoveli naturaluri ricvi an martivia an Sedgenili;<br />
d) 2-ze meti yoveli luwi ricxvi Sedgenilia.<br />
22<br />
23<br />
24<br />
25<br />
26<br />
daasaxele ori martivi ricxvi, romelTa sxvaoba a) 1-is tolia; b) 2- is tolia;<br />
g) 4-is tolia.<br />
Seamowme WeSmaritia Tu ara Semdegi gamonaTqvami: Tu samniSna ricxvs misi<br />
Canaweris cifrTa jams gamovaklebT, miviRebT 9-is jerad ricxvs.<br />
ekam xuTive kenti cifris, xolo anam xuTive luwi cifris gamoyenebiT SesaZlo<br />
umciresi xuTniSna ricxvebi Caweres. ekas Cawerili ricxvia meti, Tu makas Cawerili<br />
ricxvi ramdeniTaa meti<br />
ramdenia iseTi samniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod gansxvavebuli luwi<br />
cifrebia gamoyenebuli<br />
gamosaxe wiladiT figuris gaferadebuli nawili:<br />
27<br />
moifiqre wiladi, Aromlis<br />
a) mricxveli 3-iT metia mniSvnelze;<br />
b) mniSvneli 4-jer metia mricxvelze<br />
8
22<br />
mocemul orive naxatze saswori gawonasworebulia.naxatis mixedviT Seadare:<br />
a) kubis masa cilindris masas;<br />
b) cilindris masa birTvis masas;<br />
g) kubis masa cilindris masas;<br />
gaiTvaliswine Sen mier Catarebuli gamoTvlebis Sedegebi da imis mixedviT<br />
gansazRvre, rogor gavawonasworoT saswori qvemoT mocemul TiToeul Sem-<br />
TxvevaSi.<br />
#1<br />
#2<br />
#3<br />
9
10<br />
mizani<br />
1. viswavloT 3-ze<br />
da 9-ze gayofadobis<br />
niSnebi;<br />
2. gamovi yenoT<br />
gayofadobis<br />
niSnebi wiladis<br />
Sesakvecad.<br />
1.3 gayofadobis niSnebi<br />
gayofadobis niSnebi gvexmareba gayofis moqmedebis Sesrulebis<br />
gareSe davadginoT, iyofa Tu ara esa Tu is naturaluri<br />
ricxvi mocemul naturalur ricxvze una-STod.<br />
rogorc mexuTe klasidan iciT imis dasadgenad, iyofa Tu<br />
ara unaSTod ricxvi 2-ze, 5-ze da 10-ze, sakmarisia vicodeT<br />
am ricxvis Canaweris bolo cifri. kerZod:<br />
2-ze iyofa is da mxolod is ricxvebi, romelTa Canaweris<br />
bolo cifri luwia.<br />
5 –ze iyofa is da mxolod is ricxvebi, romelTa Canaweris<br />
bolo cifria 0 an 5.<br />
10 –ze iyofa is da mxolod is ricxvebi, romelTa Canaweris<br />
bolo cifria 0.<br />
magaliTad, ricxvebidan 2570, 35007 pirveli iyofa 2-zec, 5-zec da 10-zec, radgan<br />
misi Canaweri akamayofilebs gayofadobis zemoTmocemul samive pirobas, xolo<br />
meore ar iyofa arc 2-ze, arc 5-ze da arc 10-ze, radgan misi Canaweris bolo cifri<br />
arc luwia, arc 0 da arc 5.<br />
sakmarisia Tu ara bolo cifris codna imis dasadgenad, iyofa Tu ara mocemuli<br />
ricxvi 9-ze. am kiTxvaze pasuxi uaryofiTia. magaliTad ric-xvebs 18-s da 28-s erTi<br />
da igive bolo cifri aqvT, magram 18 iyofa 9-ze, 28 ki ara.<br />
9-ze gayofadobis niSnis dasadgenad ganvixiloT magaliTi:<br />
magaliTi 1. gavarkvioT iyofa Tu ara 9-ze ricxvi a) 756; b) 321.<br />
a) warmovadginoT 756 ori Sesakrebis jamad:<br />
756=7:100+5:10+6=(7:99+7)+(5:9+5)+6=(7:99+5:9)+(7+5+6)<br />
miRebuli jamis pirveli Sesakrebi 9-is jeradi ricxvia. 9-is jeradia meore Sesakrebic,<br />
radgan 7+5+6 = 18. amitom maTi jamic iqneba 9-is jeradi, anu 756 iyofa<br />
9-ze.<br />
b) Tu 321-s warmovadgenT jamis saxiT miviRebT:<br />
321=3:100+2:10+1=(3:99+3)+(2:9+2)+6=(3:99+2:9)+(3+2+1)<br />
am SemTxvevaSic, miRebuli jamis pirveli Sesakrebi 9-is jeradia, xolo meore<br />
Sesakrebi 3+2+1=6 - ara. amitom maTi jami ar gaiyofa 9-ze.<br />
ganxilul orive magaliTSi mocemuli ricxvebi davSaleT ori Sesakrebis jamad,<br />
romelTagan pirveli Sesakrebi iyofoda 9-ze, xolo meore Sesakrebi am ricxvebis<br />
cifrTa jams warmoadgenda. amitom, am ricxvebis 9-ze gayofadoba mxolod maT cifrTa<br />
jamze aRmoCnda damokidebuli.<br />
sazogadod, nebismieri naturaluri ricxvi SegviZlia 9-is jeradi ricxvisa da<br />
am ricxvis cifrTa jamis saxiT warmovadginoT. magaliTad, oTxniSna naturaluri<br />
ricxvi, romlis aTaseulebis cifria a, aseulebis cifri b, aTeulebis cifri b da<br />
erTeulebis cifri d, Semdegi saxiT warmodgeba:<br />
1000a +100b +10c +d =(999a + 99b + 9c)+(a +b +c+c )<br />
aqedan vaskvniT:<br />
9-ze iyofa is da mxolod is naturaluri ricxvebi, romelTa Canaweris cifrTa<br />
jami iyofa 9-ze.<br />
imis gamo, rom zemoaRniSn ul warmodgenaSi 9-is jeradi Sesakrebi 3-is jeradicaa,<br />
ricxvis 3-ze gayofadobac am ricxvis cifrTa jamze iqneba damokidebuli.<br />
3-ze iyofa is da mxolod is naturaluri ricxvebi, romelTa Canaweris cifrTa<br />
jami iyofa 3-ze.
magaliTi 2. davadginoT Semdegi ricxvebidan romlebia 3-is jeradi: 3512, 8.10 9 +10,<br />
18.10 7 +4, 9.13+12<br />
amoxsna: 35012-is cifrTa jamia 3+5+0+1+2=11. 11 araa 3-is jeradi, amitom 35012 araa<br />
3-is jeradi.<br />
8:10 9 +10 = 8 000 000 010. am ricxvis cifrTa jami 9-is tolia, amitom es ricxvi samis<br />
jeradia.<br />
18.10 7 +4 jamis pirveli Sesakrebi 18:10 7 3-is jeradia, radgan 18 jeradia 3-is,<br />
meore Sesakrebi 4 ki araa 3-is jeradi. amitom jami araa 3-is jeradi.<br />
9.13+12 jamis TiToeuli Sesakrebi 3-is jeradia, amitom jamic 3-is jeradi iqneba.<br />
pasuxi: 8:10 9 +10 da 9:13+12 3-is jeradi ricxvebia, xolo 35012 da 18:10 7 +4 araa<br />
3-jeradi.<br />
gayofadobis niSnebi SegviZlia gamoviyenoT wiladebis Sesakvecad. amisaTvis<br />
gavixsenoT wiladis ZiriTadi Tviseba:<br />
wiladis mricxvelisa da mniSvnelis nulis aratol ricxvze gamravleba-gayofiT<br />
wiladis mniSvneloba ar icvleba.<br />
magaliTi 3. SevkvecoT wiladi: a) 55 b) 51<br />
65; 834<br />
.<br />
a) 55 wiladis mricxveli da mniSvneli bolovdeba 5-iT, amitom orive maTgani<br />
65<br />
unaSTod iyofa 5-ze.<br />
55 65<br />
= 55:5 11<br />
65:5<br />
= 13<br />
;<br />
b) 51 -is rigorc mricxvelis, ise mniSvnelis cifrTa jami 3-is jeradia. amitom<br />
834<br />
orive maTgani unaSTod iyofa 3-ze.<br />
51<br />
834<br />
51:3<br />
= 834:3<br />
17<br />
= 278<br />
upasuxe kiTxvebs<br />
1. rogor Seamowmeb mocemuli naturaluri ricxvi iyofa Tu ara 2-ze 5-ze 10-ze<br />
2. sakmarisia Tu ara Canaweris bolo cifris codna imis dasadgenad, iyofa Tu ara<br />
mocemuli ricxvi 9-ze 3-ze<br />
3. rogor Seamowmeb mocemuli naturaluri ricxvi iyofa Tu ara 9-ze<br />
4. arsebobs Tu ara 9-is jeradi ricxvi, romlis Canaweris cifrTa jami ar iyofa<br />
9-ze<br />
5. rogor Seamowmeb mocemuli naturaluri ricxvi iyofa Tu ara 3-ze<br />
6. arsebobs Tu ara 3-is jeradi ricxvi, romlis Canaweris cifrTa jami ar iyofa<br />
3-ze<br />
7. gaiyofa Tu ara 9-ze jami, Tu a) yvela Sesakrebi iyofa 9-ze b) ori Sesakrebidan<br />
erTi iyofa 9-ze, meore ki ara<br />
8. SeiZleba Tu ara jami iyofodes 3-ze da arcerTi Sesakrebi ar iyofodes 3-ze<br />
9. wiladis ra Tvisebas viyenebT Sekvecis dros<br />
11
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
savarjiSoebi<br />
Semdegi ricxvebidan amowere 5-is jeradi ricxvebi:<br />
23354, 30795, 17001, 16940.<br />
Semdegi ricxvebidan amowere 5-is jeradi luwi ricxvebi:<br />
73158, 3195, 230010, 2949, 13570.<br />
ricxvebidan: 302, 45890, 1030, 5005, 5559, 557, 5023, 950 ramdeni ricxvia<br />
5-is jeradi<br />
SeiZleba Tu ara 75 kanfeti Tanabrad gaunawiloT 5 bavSvs 10 bavSvs<br />
mxolod luwi cifrebis gamoyenebiT dawere 5-is jeradi ricxvi.<br />
daTvale 5-is jeradi orniSna ricxvebis raodenoba.<br />
Semdegi ricxvebidan amowere 9-is jeradi ricxvebi:<br />
23354, 30795, 17001, 16940.<br />
8<br />
ricxvebidan: 3024, 236, 102, 1729, 9021, 9531, 19395<br />
ramdenia 9-is jeradi<br />
9<br />
10<br />
Semdegi ricxvebidan amowere 9-is jeradi kenti ricxvebi:<br />
252, 3195, 530010, 2949, 330093.<br />
Semdegi ricxvebidan amowere 3-is jeradi ricxvebi:<br />
111, 350, 10796, 1701, 16942.<br />
11<br />
mamam n TeTri sam Svils Tanabrad gaunawila. Semdegi tolobebidan romelia<br />
SesaZlebeli: a) n = 35 b) n = 75 g) n = 130.<br />
12<br />
13<br />
SeiZleba Tu ara, rom klasSi iyos 28 moswavle, Tu moswavleTa mesamedi gogonaa<br />
gaarkvie Semdegi gamonaTqvamebidan romelia mcdari:<br />
a)5-is jeradi yvela luwi ricxvi 10-is jeradia;<br />
b)3-is jeradi yvela luwi ricxvi 6-is jeradia;<br />
g) 3-isa da 9-is jeradi yvela ricxvi 27-is jeradia;<br />
d) 3-isa da 5-is jeradi yvela ricxvi 15-is jeradia.<br />
14<br />
15<br />
16<br />
Semdegi ricxvebidan amowere 6-is jeradi ricxvebi:<br />
114, 231, 796, 1062, 10042.<br />
ricxvebidan: 3020, 1235, 1025, 5490, 2580, 9574, 23346 ramdenia 15-is<br />
jeradi<br />
fifqis nacvlad ra cifrebis CasmiT miiReba 9-is jeradi ricxvi<br />
a) 513*; b) 34*3; g) 1*370.<br />
12