12.01.2015 Views

Untitled

Untitled

Untitled

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

mizani:<br />

viswavloT amocanebis<br />

amoxsna<br />

aTobiTi poziciuri<br />

sistemis<br />

gamoyenebiT<br />

Tavi I. gayofadoba<br />

§1.1. amocanebi naturaluri ricxvis Caweraze<br />

Tvlis Sedegad miRebul ricxvebs naturaluri ricxvebi<br />

ewodeba. naturaluri ricxvebia 1, 2, 3, 4, . . . .<br />

ricxvebis Casawerad specialur simboloebs, cifrebs viyenebT.<br />

yvelaze gavrcelebulia aTobiTi poziciuri sistema,<br />

romelSic gamoiyeneba aTi cifri: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. am<br />

sistemaSi Cawerili ricxvi - 5327 oTxniSna ricxvia (mis CanawerSi<br />

oTxi cifria gamoyenebuli), romelic 5 aTaseulis, 3<br />

aseulis, 2 aTeulis da 7 erTeulis jamis mokle Canawers warmoadgens.<br />

Tu am ricxvs Tanrigobrivi Sesakrebebis jamis saxiT CavwerT, miviRebT:<br />

5327=5·1000+3·100+2·10+7·1=5x10 3 +3x10 2 +2x10 1 +7<br />

amocana 1. CavweroT umciresi aTniSna naturaluri ricxvi, romelSic yvela cifri<br />

iqneba gamoyenebuli.<br />

amoxsna: radgan sul aTi cifri gvaqvs, aTniSna ricxvis Casawerad TiToeuli cifris<br />

mxolod erTxel gamoyeneba SegviZlia. umciresi ricxvis misaRebad maRal TanrigebSi<br />

SesaZlo umciresi cifrebi unda CavweroT. amasTan, Canaweris 0-iT dawyeba<br />

ar SeiZleba, amitom pirveli cifri iqneba 1, momdevno 0, Semdeg 2 da a.S. sabolood<br />

miviRebT Canawers 1023456789.<br />

pasuxi: saZiebeli ricxvia 1 023 456 789.<br />

amocana 2. davadginoT luwi samniSna ricxvebis raodenoba.<br />

amoxsna:pirvel rigSi davadginoT samniSna ricxvebis raodenoba. udidesi samniSna ricvia<br />

999, e.i. 1-dan 999-is CaTvliT iqneba 999 ricxvi. magram maTgan pirveli 99 ricxvi araa samniSna.<br />

amitom samniSna ricxvebis raodenoba 999-99 sxvaobis tolia. am 900 ricxvidan naxevari<br />

luwi ricxvia, naxevari ki kenti. e.i. luwi samniSna ricxvebis raodenobaa 450.<br />

pasuxi: luwi samniSna ricxvebis raodenobaa 450.<br />

amocana 3. ramdenia iseTi orniSna naturaluri ricxvi, romlis CanawerSi mxolod<br />

luwi cifrebia gamoyenebuli<br />

amoxsna: amocana amovxsnaT ori gziT:<br />

I gza. zrdis mixedviT CavweroT luwi cifrebiT Sedgenili orniSna ricxvebi da daviTvaloT:<br />

20, 22, 24, 26, 28,<br />

40, 42, 44, 46, 48,<br />

60, 62, 64, 66, 68,<br />

80, 82, 84, 86, 88.<br />

sul gamovida 20 ricxvi.<br />

II gza. sul gvaqvs 5 luwi cifri: 0, 2, 4, 6, 8. aqedan aTeulebis cifrad gamodgeba oTxi<br />

cifri 2, 4, 6, 8. TiToeul maTgans erTeulebad SegviZlia mivuweroT xuTi cifridan<br />

erT-erTi. magaliTad, Tu aTeu lebis TanrigSi 2-s davwerT, maSin saZiebeli saxis<br />

ricxvebi iqneba: 20, 22, 24, 26, 28, xolo, Tu 6-s davwerT, maSin saZiebeli saxis ricxvebi<br />

iqneba: 60, 62, 64, 66, 68.<br />

2 6<br />

20 22 24 26 28 60 62 64 66 68<br />

ase, rom sul miviRebT 4 × 5 raodenobis ricxvs.<br />

pasuxi: luwi cifrebiT sul 20 orniSna ricxvi iwereba.<br />

3


upasuxe kiTxvebs:<br />

1. rogor ricxvs ewodeba naturaluri ricxvi<br />

2. ramdeni cifri gamoiyeneba aTobiT poziciur sistemaSi ricxvebis Casawerad<br />

3. ramdenniSna ricxvia 1 023 456 789 rogor ikiTxeba es ricxvi<br />

4. ra raodenobis luwi samniSna ricxvi arsebobs kenti samniSna<br />

5. ramdeni orniSna ricxvis Caweraa SesaZlebeli luwi cifrebiT<br />

6. amocana 3-is amoxsnis romeli gza ufro moxerxebulia ratom<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

savarjiSoebi<br />

waikiTxe ricxvebi: a) 123 456 b) 90 090 090 g) 101 102 103 104.<br />

Cawere Tanrigobrivi Sesakrebebis jamis saxiT ricxvebi:<br />

a)13 592 b) 3 507 890 g) 100 100 100<br />

Cawere SesaZlo umciresi samniSna ricxvi cifrebiT 0, 3, 4.<br />

Cawere SesaZlo udidesi oTxniSna ricxvi cifrebiT: 5, 7, 9, 0.<br />

gamoiyene cifrebi 0, 2, 5, 7 TiTojer da Cawere SesaZlo udidesi luwi oTxniSna<br />

ricxvi.<br />

Cawere udidesi aTniSna naturaluri ricxvi, romelSic yvela cifri<br />

TiTojer iqneba gamoyenebuli.<br />

ras udris umciresi eqvsniSna da udidesi samniSna naturaluri ricxvebis sxvaoba<br />

ras udris udidesi oTxniSna da umciresi samniSna naturaluri ricxvebis namravli<br />

nikam ricxvSi 2597 cifri 5 Secvala 8-iT. ramdeniT meti ricxvi miiRo nikam<br />

Secvlis Sedegad<br />

Tedom ricxvSi 3481 cifrebi 4 da 1 gadaanacvla. gaizarda Tu Semcirda Tavdapirveli<br />

ricxvi ramdeniT<br />

Team samniSna ricxvs marcxnidan miuwera cifri 7. Tavdapirvelze ramdeniT<br />

meti ricxvi miiRo Team<br />

12<br />

13<br />

laSam oTxniSna ricxvs marcxnidan miuwera cifri 5. Tavdapirvelze ramdeniT<br />

meti ricxvi miiRo laSam<br />

daadgine, ramdeni orniSna naturaluri ricxvi arsebobs da maT Soris ramdenia<br />

luwi da ramdeni kenti.<br />

14<br />

15<br />

ramdenia iseTi orniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod kenti cifrebia gamoyenebuli<br />

ras udris udidesi da umciresi samniSna ricxvebis namravli<br />

4


16<br />

17<br />

18<br />

19<br />

20<br />

21<br />

22<br />

lukam xuTive kenti cifris, xolo maTem xuTive luwi cifris gamoyenebiT Sesa-<br />

Zlo udidesi xuTniSna ricxvebi Caweres. lukas Cawerili ricxvia meti, Tu maTes<br />

Cawerili ricxvi ramdeniTaa meti<br />

ramdenia iseTi samniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod kenti cifrebia gamoyenebuli<br />

ramdenia iseTi samniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod gansxvavebuli kenti<br />

cifrebia gamoyenebuli<br />

salomem 48567-2573 sxvaobis gamoTvlisas maklebSi 5-s da 3-s adgilebi Seucvala.<br />

am cvlilebis Sedegad gaizarda Tu Semcirda sxvaoba da ramdeniT<br />

naturaluri ricxvis Canawers marjvnidan miuweres cifri 7. miRebuli ricxvi<br />

9-iT metia Tavdapirvel ricxvze. ipove Tavdapirveli ricxvi.<br />

Cawere yvela orniSna ricxvi, romlis cifrTa namravli 24-is tolia.<br />

gamoTvale gamosaxulebis mniSvneloba:<br />

a) 1432 : 24 + 32575 : 25<br />

b) 233 :184 - 10240 : 128<br />

g) 16500 : (1100 : 11 - 5:17)<br />

d) (3357 : 36 - 317 : 18) : 11 : 99<br />

22<br />

22<br />

22<br />

Cawere wiladis saxiT: naxevari, meoTxedi, ori mesamedi, TerTmeti meSvidedi.<br />

vaSli daWrilia 4 tol naWrad. vaSlis ra nawilia 1 naWeri ori naWeri sami naWeri<br />

TaTiam torti 8 tol naWrad daWra da maTgan sam-sami naWeri beqas da Tinikos<br />

gaunawila. tortis ra nawili darCa TaTias<br />

aba, gamoicani!<br />

1. romeli ori ricxvis namravlia erT maTganze 10 - jer, meoreze ki 100_jer<br />

meti<br />

2. romeli ori ricxvis jamia erT maTganze 7-iT, meoreze ki 17-iT meti<br />

3. ra cifriT dabolovdeba yvela erTniSna naturaluri ricxvis namravlis<br />

Canaweri<br />

5


6<br />

mizani:<br />

amovxsnaT amocanebi<br />

naturaluri<br />

ricxvis<br />

gamyofebsa da<br />

jeradebze.<br />

§1.2. martivi da Sedgenili ricxvebi<br />

amocana 1. ramdennairad SeiZleba 14 kurdRlis galiebSi<br />

Tanabrad ganawileba<br />

amoxsna: 14 kurdRlis galiebSi Tanabrad ganawileba sxvadasxvanairad<br />

SeiZleba. SesaZlebeli variantebis raodenoba im<br />

ricxvebis raodenobis tolia, romelzec 14 unaSTod iyofa.<br />

ricxvi 14 unaSTod iyofa Semdeg ricxvebze: 1, 2, 7, da 14. maSasadame,<br />

14 kurdRlis galiebSi Tanabrad ganawileba oTxnairadaa<br />

SesaZlebeli:<br />

I.erT galiaSi movaTavsoT yvela kurdReli;<br />

II.kurdRlebi 2 galiaSi movaTavsoT, TiToSi 7 kurdReli;<br />

III.kurdRlebi 7 galiaSi movaTavsoT, TiToSi 2 kurdReli;<br />

IV.kurdRlebi 14 galiaSi movaTavsoT, TiToSi TiTo kurdReli<br />

1, 2, 7 da 14 warmoadgenen 14-is gamyofebs. maSasadame, 14-s oTxi gamyofi aqvs.<br />

vTqvaT mocemulia ori naturaluri ricxvi M m da M nN. Tu M M m unaSTod iyofa M n N-ze,<br />

maSin N M n-s M M m-is gamyofi, xolo M M m-s N M n-is jeradi ewodeba.<br />

magaliTad, 7 gamyofia 14-is, xolo 14 jeradi 7-is. yovel naturalur ricxvs uamravi<br />

jeradi aqvs. magaliTad, 7-is jeradebia TviTon 7, 14, 21, 28 da a.S.<br />

ganxilul amocanaSi 14-is nacvlad 13 kurdReli rom yofiliyo gasanawilebeli,<br />

galiebSi maTi Tanabrad ganawileba mxolod ornairad iqneboda SesaZlebeli. ker-<br />

Zod, an cametives erT galiaSi, an TiTo kurdRels TiTo galiaSi movaTavsebdiT.<br />

am SemTxvevaSi galiebSi kurdRlebis Tanabari ganawilebis mxolod ori SesaZlebloba<br />

imitomaa, rom 13-s mxolod ori gamyofi gaaCnia, 1 da 13.<br />

naturalur ricxvs, romelsac mxolod ori gamyofi aqvs, martivi ricxvi ewodeba.<br />

magaliTad, 13 martivi ricxvia. umciresi martivi ricxvia 2. martivi ricxvebia 2, 3,<br />

5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 da a. S.<br />

orze meti gamyofis mqone naturalur ricxvs Sedgenili ricxvi ewodeba.<br />

Sedgenili ricxvebia: 4, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 15 da a. S.<br />

1 araa martivi,<br />

radgan mas<br />

mxolod erTi<br />

gamyofi aqvs<br />

magaliTi 1. martivia, Tu Sedgenili ricxvi 12075<br />

amocana: gavixsenoT, rom 5-ze daboloebuli ricxvi unaSTod iyofa<br />

5-ze. amitom 12075-s sul mcire, sami gamyofi mainc aqvs 1, 5 da 12075.<br />

pasuxi: 12075 Sedgenili ricxvia.<br />

magaliTi 2. ramdeni gamyofi aqvs: a) 9-s b) 23-s g) 30-s<br />

amoxsna: a) 9-is gamyofebia: 1, 3 da 9. e.i. 9-s sami gamyofi aqvs.<br />

b) 23-is gamyofebia: 1 da 23. e.i. 23-s ori gamyofi aqvs.<br />

g) 30-is gamyofebia: 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30. e.i. 30-s rva gamyofi aqvs.<br />

magaliTi 3. ramdeni martivi gamyofi aqvs 18-s<br />

amoxsna: 18-is gamyofebia: 1, 2, 3, 6, 9, 18. maTgan martivi ricxvebia 2 da 3.<br />

pasuxi:. 18-s ori martivi gamyofi aqvs.<br />

upasuxe kiTxvebs<br />

1. ras ewodeba ricxvis gamyofi jeradi<br />

2. ra ricxvi iqneba mocemuli ricxvis udidesi gamyofi umciresi gamyofi<br />

3. rogor ricxvebs hqvia martivi Sedgenili<br />

4. arsebobs Tu ara luwi martivi ricxvi kerZod romeli<br />

5. SeiZleba Tu ara iTqvas, rom yvela kenti ricxvi martivia<br />

6. ramdeni gamyofi aqvs 1-s<br />

7. ramdeni gamyofi aqvs martivi ricxvis kvadrats


1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

dawere a) 12-is b) 20-is g) 19-is d) 63-is yvela gamyofi.<br />

ramdeni gamyofi aqvs 4-s 36-s 23-s 46-s<br />

daasaxele 45-is udidesi gamyofi.<br />

savarjiSoebi<br />

ramdennairad SeiZleba 16 wignis Taroebze Tanabrad ganawileba<br />

ramden bavSvs SeiZleba Tanabrad gavunawiloT 25 vaSli ise, rom vaSlebi ar<br />

gavWraT<br />

CamoTvale orniSna ricxvebi, romelic jeradia a) 10-is b) 15-is g) 17-is d) 33-is.<br />

orniSna ricxvebidan ramdeni ricxvia a) 5-is b) 7-is g) 13-is jeradi<br />

Semdegi gamonaTqvamebidan romelia WeSmariti:<br />

a) 27 gamyofia 9-is;<br />

g) 51 jeradia 17-is;<br />

b) 6-s aqvs ori gamyofi;<br />

d) 10 jeradia 100-is.<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

13<br />

14<br />

15<br />

16<br />

17<br />

18<br />

19<br />

martivia Tu Sedgenili ricxvi 1 2 613 27<br />

Semdegi ricxvebidan amowere martivi ricxvebi:1, 11, 21, 31, 41, 51, 61, 71, 81, 91.<br />

Semdegi ricxvebidan amowere Sedgenili ricxvebi:3, 13, 23, 33, 43, 53, 63, 73, 83, 93.<br />

ra ricxvia 17-is jeradi martivi ricxvi<br />

martivia Tu Sedgenili a) 135 b) 102576 g) 98530<br />

ramdeni martivi gamyofi aqvs a) 7-s b) 25-s 12-s 70-s<br />

Cawere 0-iT daboloebuli 3-is jeradi orniSna ricxvebi.<br />

Cawere 19-is jeradi luwi orniSna ricvebi.<br />

daasaxele ricxvi, romelsac mxolod sami gamyofi gaaCnia.<br />

daasaxele 5-is jeradi a) martivi ricxvi;<br />

b) umciresi Sedgenili ricxvi;<br />

g)udidesi samniSna ricxvi;<br />

d) umciresi SvidniSna ricxvi.<br />

daasaxele ricxvi, romlis ori momdevno ricxvi martivia. ramdeni aseTi ricx<br />

vis dasaxelebaa SesaZlebeli<br />

7


20<br />

21<br />

konkretul magaliTebze Seamowme Semdegi gamonaTqvamebis marTebuloba:<br />

a) Tu Sesakrebebi erTi da imave naturaluri ricxvis jeradia,<br />

maSin jamic am ricxvis jeradi iqneba.<br />

b) Tu ori Sesakrebidan erT-erTi raime naturaluri ricxvis<br />

jeradia, xolo meore ara, maSin jami ar iqneba am ricxvis jeradi.<br />

g) Tu erT-erTi Tanamamravli raime naturaluri ricxvis jeradia,<br />

maSin namravlic am ricxvis jeradi iqneba.<br />

Semdegi gamonaTqvamebidan romelia WeSmariti:<br />

a) yoveli martivi ricxvi kentia;<br />

b) yoveli kenti ricxvi martivia;<br />

g) yoveli naturaluri ricvi an martivia an Sedgenili;<br />

d) 2-ze meti yoveli luwi ricxvi Sedgenilia.<br />

22<br />

23<br />

24<br />

25<br />

26<br />

daasaxele ori martivi ricxvi, romelTa sxvaoba a) 1-is tolia; b) 2- is tolia;<br />

g) 4-is tolia.<br />

Seamowme WeSmaritia Tu ara Semdegi gamonaTqvami: Tu samniSna ricxvs misi<br />

Canaweris cifrTa jams gamovaklebT, miviRebT 9-is jerad ricxvs.<br />

ekam xuTive kenti cifris, xolo anam xuTive luwi cifris gamoyenebiT SesaZlo<br />

umciresi xuTniSna ricxvebi Caweres. ekas Cawerili ricxvia meti, Tu makas Cawerili<br />

ricxvi ramdeniTaa meti<br />

ramdenia iseTi samniSna ricxvi, romlis CanawerSi mxolod gansxvavebuli luwi<br />

cifrebia gamoyenebuli<br />

gamosaxe wiladiT figuris gaferadebuli nawili:<br />

27<br />

moifiqre wiladi, Aromlis<br />

a) mricxveli 3-iT metia mniSvnelze;<br />

b) mniSvneli 4-jer metia mricxvelze<br />

8


22<br />

mocemul orive naxatze saswori gawonasworebulia.naxatis mixedviT Seadare:<br />

a) kubis masa cilindris masas;<br />

b) cilindris masa birTvis masas;<br />

g) kubis masa cilindris masas;<br />

gaiTvaliswine Sen mier Catarebuli gamoTvlebis Sedegebi da imis mixedviT<br />

gansazRvre, rogor gavawonasworoT saswori qvemoT mocemul TiToeul Sem-<br />

TxvevaSi.<br />

#1<br />

#2<br />

#3<br />

9


10<br />

mizani<br />

1. viswavloT 3-ze<br />

da 9-ze gayofadobis<br />

niSnebi;<br />

2. gamovi yenoT<br />

gayofadobis<br />

niSnebi wiladis<br />

Sesakvecad.<br />

1.3 gayofadobis niSnebi<br />

gayofadobis niSnebi gvexmareba gayofis moqmedebis Sesrulebis<br />

gareSe davadginoT, iyofa Tu ara esa Tu is naturaluri<br />

ricxvi mocemul naturalur ricxvze una-STod.<br />

rogorc mexuTe klasidan iciT imis dasadgenad, iyofa Tu<br />

ara unaSTod ricxvi 2-ze, 5-ze da 10-ze, sakmarisia vicodeT<br />

am ricxvis Canaweris bolo cifri. kerZod:<br />

2-ze iyofa is da mxolod is ricxvebi, romelTa Canaweris<br />

bolo cifri luwia.<br />

5 –ze iyofa is da mxolod is ricxvebi, romelTa Canaweris<br />

bolo cifria 0 an 5.<br />

10 –ze iyofa is da mxolod is ricxvebi, romelTa Canaweris<br />

bolo cifria 0.<br />

magaliTad, ricxvebidan 2570, 35007 pirveli iyofa 2-zec, 5-zec da 10-zec, radgan<br />

misi Canaweri akamayofilebs gayofadobis zemoTmocemul samive pirobas, xolo<br />

meore ar iyofa arc 2-ze, arc 5-ze da arc 10-ze, radgan misi Canaweris bolo cifri<br />

arc luwia, arc 0 da arc 5.<br />

sakmarisia Tu ara bolo cifris codna imis dasadgenad, iyofa Tu ara mocemuli<br />

ricxvi 9-ze. am kiTxvaze pasuxi uaryofiTia. magaliTad ric-xvebs 18-s da 28-s erTi<br />

da igive bolo cifri aqvT, magram 18 iyofa 9-ze, 28 ki ara.<br />

9-ze gayofadobis niSnis dasadgenad ganvixiloT magaliTi:<br />

magaliTi 1. gavarkvioT iyofa Tu ara 9-ze ricxvi a) 756; b) 321.<br />

a) warmovadginoT 756 ori Sesakrebis jamad:<br />

756=7:100+5:10+6=(7:99+7)+(5:9+5)+6=(7:99+5:9)+(7+5+6)<br />

miRebuli jamis pirveli Sesakrebi 9-is jeradi ricxvia. 9-is jeradia meore Sesakrebic,<br />

radgan 7+5+6 = 18. amitom maTi jamic iqneba 9-is jeradi, anu 756 iyofa<br />

9-ze.<br />

b) Tu 321-s warmovadgenT jamis saxiT miviRebT:<br />

321=3:100+2:10+1=(3:99+3)+(2:9+2)+6=(3:99+2:9)+(3+2+1)<br />

am SemTxvevaSic, miRebuli jamis pirveli Sesakrebi 9-is jeradia, xolo meore<br />

Sesakrebi 3+2+1=6 - ara. amitom maTi jami ar gaiyofa 9-ze.<br />

ganxilul orive magaliTSi mocemuli ricxvebi davSaleT ori Sesakrebis jamad,<br />

romelTagan pirveli Sesakrebi iyofoda 9-ze, xolo meore Sesakrebi am ricxvebis<br />

cifrTa jams warmoadgenda. amitom, am ricxvebis 9-ze gayofadoba mxolod maT cifrTa<br />

jamze aRmoCnda damokidebuli.<br />

sazogadod, nebismieri naturaluri ricxvi SegviZlia 9-is jeradi ricxvisa da<br />

am ricxvis cifrTa jamis saxiT warmovadginoT. magaliTad, oTxniSna naturaluri<br />

ricxvi, romlis aTaseulebis cifria a, aseulebis cifri b, aTeulebis cifri b da<br />

erTeulebis cifri d, Semdegi saxiT warmodgeba:<br />

1000a +100b +10c +d =(999a + 99b + 9c)+(a +b +c+c )<br />

aqedan vaskvniT:<br />

9-ze iyofa is da mxolod is naturaluri ricxvebi, romelTa Canaweris cifrTa<br />

jami iyofa 9-ze.<br />

imis gamo, rom zemoaRniSn ul warmodgenaSi 9-is jeradi Sesakrebi 3-is jeradicaa,<br />

ricxvis 3-ze gayofadobac am ricxvis cifrTa jamze iqneba damokidebuli.<br />

3-ze iyofa is da mxolod is naturaluri ricxvebi, romelTa Canaweris cifrTa<br />

jami iyofa 3-ze.


magaliTi 2. davadginoT Semdegi ricxvebidan romlebia 3-is jeradi: 3512, 8.10 9 +10,<br />

18.10 7 +4, 9.13+12<br />

amoxsna: 35012-is cifrTa jamia 3+5+0+1+2=11. 11 araa 3-is jeradi, amitom 35012 araa<br />

3-is jeradi.<br />

8:10 9 +10 = 8 000 000 010. am ricxvis cifrTa jami 9-is tolia, amitom es ricxvi samis<br />

jeradia.<br />

18.10 7 +4 jamis pirveli Sesakrebi 18:10 7 3-is jeradia, radgan 18 jeradia 3-is,<br />

meore Sesakrebi 4 ki araa 3-is jeradi. amitom jami araa 3-is jeradi.<br />

9.13+12 jamis TiToeuli Sesakrebi 3-is jeradia, amitom jamic 3-is jeradi iqneba.<br />

pasuxi: 8:10 9 +10 da 9:13+12 3-is jeradi ricxvebia, xolo 35012 da 18:10 7 +4 araa<br />

3-jeradi.<br />

gayofadobis niSnebi SegviZlia gamoviyenoT wiladebis Sesakvecad. amisaTvis<br />

gavixsenoT wiladis ZiriTadi Tviseba:<br />

wiladis mricxvelisa da mniSvnelis nulis aratol ricxvze gamravleba-gayofiT<br />

wiladis mniSvneloba ar icvleba.<br />

magaliTi 3. SevkvecoT wiladi: a) 55 b) 51<br />

65; 834<br />

.<br />

a) 55 wiladis mricxveli da mniSvneli bolovdeba 5-iT, amitom orive maTgani<br />

65<br />

unaSTod iyofa 5-ze.<br />

55 65<br />

= 55:5 11<br />

65:5<br />

= 13<br />

;<br />

b) 51 -is rigorc mricxvelis, ise mniSvnelis cifrTa jami 3-is jeradia. amitom<br />

834<br />

orive maTgani unaSTod iyofa 3-ze.<br />

51<br />

834<br />

51:3<br />

= 834:3<br />

17<br />

= 278<br />

upasuxe kiTxvebs<br />

1. rogor Seamowmeb mocemuli naturaluri ricxvi iyofa Tu ara 2-ze 5-ze 10-ze<br />

2. sakmarisia Tu ara Canaweris bolo cifris codna imis dasadgenad, iyofa Tu ara<br />

mocemuli ricxvi 9-ze 3-ze<br />

3. rogor Seamowmeb mocemuli naturaluri ricxvi iyofa Tu ara 9-ze<br />

4. arsebobs Tu ara 9-is jeradi ricxvi, romlis Canaweris cifrTa jami ar iyofa<br />

9-ze<br />

5. rogor Seamowmeb mocemuli naturaluri ricxvi iyofa Tu ara 3-ze<br />

6. arsebobs Tu ara 3-is jeradi ricxvi, romlis Canaweris cifrTa jami ar iyofa<br />

3-ze<br />

7. gaiyofa Tu ara 9-ze jami, Tu a) yvela Sesakrebi iyofa 9-ze b) ori Sesakrebidan<br />

erTi iyofa 9-ze, meore ki ara<br />

8. SeiZleba Tu ara jami iyofodes 3-ze da arcerTi Sesakrebi ar iyofodes 3-ze<br />

9. wiladis ra Tvisebas viyenebT Sekvecis dros<br />

11


1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

savarjiSoebi<br />

Semdegi ricxvebidan amowere 5-is jeradi ricxvebi:<br />

23354, 30795, 17001, 16940.<br />

Semdegi ricxvebidan amowere 5-is jeradi luwi ricxvebi:<br />

73158, 3195, 230010, 2949, 13570.<br />

ricxvebidan: 302, 45890, 1030, 5005, 5559, 557, 5023, 950 ramdeni ricxvia<br />

5-is jeradi<br />

SeiZleba Tu ara 75 kanfeti Tanabrad gaunawiloT 5 bavSvs 10 bavSvs<br />

mxolod luwi cifrebis gamoyenebiT dawere 5-is jeradi ricxvi.<br />

daTvale 5-is jeradi orniSna ricxvebis raodenoba.<br />

Semdegi ricxvebidan amowere 9-is jeradi ricxvebi:<br />

23354, 30795, 17001, 16940.<br />

8<br />

ricxvebidan: 3024, 236, 102, 1729, 9021, 9531, 19395<br />

ramdenia 9-is jeradi<br />

9<br />

10<br />

Semdegi ricxvebidan amowere 9-is jeradi kenti ricxvebi:<br />

252, 3195, 530010, 2949, 330093.<br />

Semdegi ricxvebidan amowere 3-is jeradi ricxvebi:<br />

111, 350, 10796, 1701, 16942.<br />

11<br />

mamam n TeTri sam Svils Tanabrad gaunawila. Semdegi tolobebidan romelia<br />

SesaZlebeli: a) n = 35 b) n = 75 g) n = 130.<br />

12<br />

13<br />

SeiZleba Tu ara, rom klasSi iyos 28 moswavle, Tu moswavleTa mesamedi gogonaa<br />

gaarkvie Semdegi gamonaTqvamebidan romelia mcdari:<br />

a)5-is jeradi yvela luwi ricxvi 10-is jeradia;<br />

b)3-is jeradi yvela luwi ricxvi 6-is jeradia;<br />

g) 3-isa da 9-is jeradi yvela ricxvi 27-is jeradia;<br />

d) 3-isa da 5-is jeradi yvela ricxvi 15-is jeradia.<br />

14<br />

15<br />

16<br />

Semdegi ricxvebidan amowere 6-is jeradi ricxvebi:<br />

114, 231, 796, 1062, 10042.<br />

ricxvebidan: 3020, 1235, 1025, 5490, 2580, 9574, 23346 ramdenia 15-is<br />

jeradi<br />

fifqis nacvlad ra cifrebis CasmiT miiReba 9-is jeradi ricxvi<br />

a) 513*; b) 34*3; g) 1*370.<br />

12

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!