12.07.2015 Views

narCenebis marTva - momxmarebeli.ge

narCenebis marTva - momxmarebeli.ge

narCenebis marTva - momxmarebeli.ge

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

e r o v n u l i m o x s e n e b a<strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong>SesavalisaqarTveloSi myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> marTvis sistemapraqtikulad araefeqturia da is ar pasuxobs Tanamedrove moTxovnebs dastandartebs. umetes SemTxvevaSi darRveulia <strong>narCenebis</strong> Segrovebis,transportirebis da ganTavsebis sanitaruli da ekologiuri moTxovnebida normebi. ar xdeba <strong>narCenebis</strong> separacia, reciklireba da meoradigdamuSaveba, danagvianebulia garemo, Zalze dabalia sazogadoebiscnobierebis done, ris gamoc Seqmnilia antisanitariis kerebi, arcerTinagavsayreli ar pasuxobs moTxovnebs. Seqmnili mdgomareoba aseve erTerTixelisSemSleli faqtoria qveyanaSi eko-turizmis ganviTarebisaTvis.gansakuTrebul yuradRebas moiTxovs da mosawesri<strong>ge</strong>beliasaxifaTo <strong>narCenebis</strong> marTvis sistema, maT Soris: samrewvelo, samedicino,sasoflo-sameurneo, satransporto, sayofacxovrebo, biologiuri da sxvasaxis saxifaTo narCenebi. am <strong>narCenebis</strong> marTvis arsebuli praqtika arpasuxobs Tanamedrove moTxovnebs da standartebs, ar aris qveyanaSiSesabamisi teqnologiebi da infrastruqtura maTi usafrTxo ganTavsebis,gadamuSavebisa da gauvnebelyofisaTvis. aRniSnuli mdgomareobasafrTxes uqmnis adamianis janmrTelobas da garemos.<strong>narCenebis</strong> marTvis sferoSi arsebuli sakanonmdeblo baza danormativebi umetes SemTxvevaSi ar pasuxobs Tanamedrove moTxovnebsradganac ar aris gansazRvruli <strong>narCenebis</strong> mwarmoeblebis, <strong>narCenebis</strong>saqmianobasTan dakavSirebuli pirebis, <strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong>sTandakavSirebuli saxelmwifo aRmasrulebeli struqturebisvaldebulebebi, uflebebi da funqciebi. calkeuli instituciebidReisaTvis saerTod ar arseboben (saTanado Sesworebebi ki Sesabamisnormatiul dokumentebSi dRemde ar aris Sesuli).ar xdeba qveyanaSi warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> saxelmwifoaRricxva_angariS<strong>ge</strong>ba. ar aris gansazRvruli <strong>narCenebis</strong> marTvis sferoSiekonomikuri stimulirebis samarTlebrivi reJimi, rac xels SeuwyobdaunarCeno, mcirenarCeniani, meoradi nedleulis gamoyenebis saukeTesoteqnologiebis danergvas da investiciebis mozidvas da kerZo seqtorisCarTvas am sferoSi.1. <strong>narCenebis</strong> marTvis maregulirebeli ZiriTadi sakanonmdeblo baza dainstituciebi:saerTaSoriso xelSekruleba:bazelis konvencia “saxifaTo <strong>narCenebis</strong> transsasazRvro gadazidvasada maT ganTvsebaze kontrolis Sesaxeb” (saqarTvelo konvenciasmiuerTda 1999 wels)saqarTvelos kanonebi:saqarTvelos kanoni `saqarTvelos teritoriaze <strong>narCenebis</strong>tranzitisa da importis Sesaxeb”kanonis Tanaxmad saqarTvelos mTel teritoriaze (misi teritoriuliwylebis, sahaero sivrcis, kontinenturi Selfisa da gansakuTrebuliekonomikuri zonis CaTvliT) akrZalulia:‣ saxifaTo (maT Soris toqsikuri) da radiaqtiuri samrewvelo,sayofacxovrebo da sxvagvari <strong>narCenebis</strong> tranziti da importi maTiutilizaciis, gauvnebelyofis, gadamuSavebis, damarxvis annebismieri sxva mizniT.1


‣ arasaxifaTo (maT Soris aratoqsikuri) da araradiaqtiurisamrewvelo,sayofacxovrebo da sxvagvari <strong>narCenebis</strong> importi maTigauvnebelyofis, ganTavsebis da damarxvis mizniT.‣ saqarTvelos teritoriaze daSvebulia arasaxifaTo (maT Sorisaratoqsikuri) da araradiaqtiuri <strong>narCenebis</strong> importi mxolod maTiSemdgomi gadamuSavebis an reeqsportis mizniT.saqarTvelos kanoni `garemos dacvis Sesaxeb”kanonis Tanaxmad gansazRvrulia garemos dacviTi ZiriTadi principebi,maT Soris is principebi, romelic <strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong>stan arisdakavSirebuli, kerZod:‣ principi "damabinZurebeli ixdis" - saqmianobis subieqtis, aseve sxvafizikuri da iuridiuli piris valdebuleba aanazRaurosgaremosTvis miyenebuli zarali;‣ "<strong>narCenebis</strong> minimizaciis principi" - saqmianobis ganxorcielebisasupiratesoba eniWeba iseT teqnologias, romelic uzrunvelyofs<strong>narCenebis</strong> minimizacias;‣ “riskis Semcirebis principi” – saqmianobis subieqti Tavisisaqmianobis da<strong>ge</strong>gmvisa da ganxorcielebisas valdebulia miiRossaTanado zomebi garemoze da adamianis janmrTelobaze mavnezemoqmedebis riskis Tavidan asacileblad an Sesamcireblad;‣ “reciklirebis principi” – saqmianobis ganxorcielebisasupiratesoba eniWeba xelmeored gamoyenebad an gadamuSavebadmasalebs da qimiur naerTebs.aseve kanoni iTvaliswinebs Semdeg ekologiur moTxovnebs<strong>narCenebis</strong>admi:‣ saqmianobis subieqti valdebulia uzrunvelyos samrewvelo,sayofacxovrebo da sxva saxis <strong>narCenebis</strong> Semcireba, gauvnebelyofa,utilizacia, ganTavseba da damarxva garemos dacvis, sanitariulhigienurida epidemiologiuri normebisa da wesebis dacviT.‣ sayofacxovrebo da samrewvelo <strong>narCenebis</strong> ganTavseba da damarxvanebadarTulia specialurad gansazRvrul adgilebSi garemosdacvis, sanitariulhigienuri da epidemiologiuri normebisa dawesebis dacviT.‣ toqsikuri, radiaqtiuri da sxva saxifaTo <strong>narCenebis</strong> ganTavseba dadamarxva warmoebs mxolod sagan<strong>ge</strong>bod gansazRvrul adgilebSigaremos dacvis, sanitariul-higienuri normebisa da wesebis dacviT.‣ akrZalulia yovelgvari <strong>narCenebis</strong> ganTavseba zRvaSi da wylissxva obieqtebSi.saqarTvelos kanoni ”garemoze zemoqmedebis nebarTvebis Sesaxeb”kanoniT gansazRvrulia ekologiur eqspertizas daqvemdebarebulisaqmianobebi, razedac saministro gascems garemoze zemoqmedebisnebarTvas. narCenebTan dakavSirebiT ekologiur eqspertizas da garemozezemoqmedebis nebarTvis gacemas eqvemdebareba Semdegi saqmianobebi:‣ myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> gadamuSaveba (maT Soris,<strong>narCenebis</strong> dawvis qarxnebis mowyoba) an/da nagavsayrelebismowyoba;‣ toqsikuri da sxva saxifaTo <strong>narCenebis</strong> ganTavseba, maTi samarxebismowyoba an/da am <strong>narCenebis</strong> gadamuSaveba, gauvnebloba.2


kanonis Tanaxmad, saqmianobis gansaxorcielebiT dainteresebuli pirivaldebulia SeimuSaos garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSi dagansaxilvelad warmoadginos saqarTvelos garemosdacvisa da bunebriviresursebis saministroSi. dokumentis ward<strong>ge</strong>nis paralelurad pirivaldebulia centralur da adguilobriv presaSi gamoaqveynosinformacia da<strong>ge</strong>gmili saqmianobis sajaro ganxilvis Sesaxeb. 45 dRianiganxilvis Semdeg imarTeba garemoze zemoqmedebis Sefasebis dokumentissajaro ganxilva. sajaro ganxilvis dros gamoTqmuli SeniSvnebi dawinadadebebi unda aisaxos garemoze zemoqmedebis Sefasebis angariSSi,ris Semdegac aRniSnuli dokumenti waredgineba saministros ekologiurieqspertizis mizniT. dadebiTi ekologiuri eqspertizis daskvnissafuZvelze saministro gascems garemoze zemoqmedebis nebarTvas.saqarTvelos kanoni `adgilobrivi TviTmmarTvelobisa Sesaxeb”kanonis Tanaxmad TviTmmarTveli erTeulis eqskluziuruflebamosilebebebs warmoad<strong>ge</strong>ns:‣ sabinao-komunaluri momsaxureobis wesebis da tarifebis dad<strong>ge</strong>na,sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, gatanis, ganTavsebis,gadamuSavebis samuSaoTa da<strong>ge</strong>gmva da ganxorcieleba da amsaqmianobaze municipaluri Sesyidvebis organizeba.saqarTvelos kanoni `janmrTelobis dacvis Sesaxeb”kanonis Tanaxmad sanitariul-higienur wesebs, normebsa daepidemiologiuri kontrolis RonisZiebebs SeimuSavebs da amtkicebs, maTdacvaze zedamxedvelobas axorcielebs saqarTvelos janmrTelobisdacvis saministro.‣ `myari sayofacxovrebo poligonebis mowyobisa da eqspluataciissanitaruli wesebi da normebi” (Sromis, janmrTelobisa dasocialuri dacvis ministris brZaneba)aRniSnuli dokumenti moicavs myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong>poligonebis mowyobisadi wayenebul moTxovnebs da normebs da asevemisi eqspluataciis wesebs‣ ,,samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis <strong>narCenebis</strong>Segrovebis, Senaxvisa da gauvneblobis sanitaruli wesebi ”(Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis ministris brZaneba)`saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsi”“garemosaTvis miyenebuli zianis gaangariSebis meTodika” (garemosdacvisa da bunebrivi resursebis ministris brZaneba)<strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong>Si monawile saxelmwifo oganoebi:garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministros funqciebi:‣ saxelmwifo politikis SemuSaveba da ganxorcieleba;‣ <strong>narCenebis</strong> tranzitisa da importis regulirebis sferoSisaxelmwifo kompetetnturi organo;‣ myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> gadamuSaveba (maT Soris,<strong>narCenebis</strong> dawvis qarxnebis mowyoba) an/da nagavsayrelebismowyobaze nebarTvis gacema;‣ toqsikuri da sxva saxifaTo <strong>narCenebis</strong> ganTavseba, maTi samarxebismowyoba an/da am <strong>narCenebis</strong> gadamuSaveba, gauvneblebaze nebarTvisgacema.3


‣ kontroli narCenebiT garemos dabinZurebaze.Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros funqciebi:‣ sayofacxovrebo da samedicino <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, ganTavsebis,gauvnebelyofis sanitariul-higienuri da sanitariulepidemiologiuriwesebis SemuSaveba da zedamxedvelobisganxorcieleba.sabaJo departamentis funqciebi:‣ <strong>narCenebis</strong> tranzitisa da importis regulireba.adgilobrivi marTvis organoebis funqciebi:‣ sabinao-komunaluri momsaxureobis wesebis da tarifebis dad<strong>ge</strong>na,sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, gatanis, ganTavsebis,gadamuSavebis samuSaoTa da<strong>ge</strong>gmva da ganxorcieleba da amsaqmianobaze municipaluri Sesyidvebis organizeba.rogorc Cans <strong>narCenebis</strong> marTvis sakiTxebi sxvadasxva kanonebiTregulirdeba, sadac srulad ar aris asaxuli <strong>narCenebis</strong> marTvisregulirebis samarTlebrivi safuZvlebi. sakuTriv <strong>narCenebis</strong> Sesaxebkanoni ar aris miRebuli.<strong>narCenebis</strong> marTvis erTiani sistemis da politikis SemuSavebismizniT aucilebelia <strong>narCenebis</strong> marTvis Sesaxeb kanonis miReba (undaaRiniSnos, rom am etapze <strong>ge</strong>rmanel eqspertebTan TanamSromlobiTSemuSavebulia kanonproeqti <strong>narCenebis</strong> marTvis Sesaxeb, romelis amJamadganxilvis stadiaSia).2. myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong><strong>narCenebis</strong> raodenoba da Semad<strong>ge</strong>nlobasaqarTveloSi myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> aRricxvasrulyofilad ar mimdinareobs, ris gamoc zusti informacia ararsebobs. amJamad <strong>narCenebis</strong> raodenoba gamoiTvleba miaxlovebiTmosaxleobis ricxovnobis safuZvelze. 2007 wlis monacemebiT savaraudodsaqarTveloSi yovelwliurad warmoiqmneba _ 3.42 milioni m 3 myarisayofacxovrebo narCeni, maT Soris: q. Tbilisi _ 1.2 milioni m 3 , aWara –358 000 m 3 , guria _ 70 000 m 3 , imereTi _ 490 000 m 3 , raWa, qvemo svaneTleCxumi_ 20 000 m 3 , samegrelo zemo-svaneTi _ 284 000 m 3 , samcxe-javaxeTi_ 104 000 m 3 , Sida qarTli _ 220 000 m 3 , qvemo qarTli _ 355 000 m 3 , mcxeTamTianeTi_ 62 000 m 3 , kaxeTi _ 243 000 m 3 . aRniSnul raodenobas ematebasamSeneblo da zogierTi sxva tipis narCenebi.myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> Semad<strong>ge</strong>nloba q. TbilisismagaliTze: organuli masa _ 35%, qaRaldi da muyao _ 34%, safeiqronawarmi _ 6%, mina _ 5%, plastmasi _ 5%, sxva tipis (qva, merqani da sxva)_ 15 %. amasTan aRsaniSnavia, rom yovelwliurad izrdeba sxvadasxvasaxis plastikuri masebis wili, romlis didi raodenobac Semodisimportul produqciasTan erTad.<strong>narCenebis</strong> Segroveba-gatana/transportireba SegrovebasaqarTvelos qalaqebSi, raionul centrebSi da zogierT msxvildasaxlebaSi myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> Segroveba xdeba 3sistemiT:4


unkeruli – ganTavsebulia maRalsarTulian korpusebSi,moZvelebulia da umetes SemTxvevaSi warmoad<strong>ge</strong>ns antisanitariiskeras, (mcire gamonaklisis garda ar irecxeba, ar utardebadezinfeqcia, rac xels uwyobs mRrnelebis da mwerebis momravlebas),gadatvirTva arameqanizirebulia (unda aRiniSnos, rom q. TbilisSibunkerebi praqtikulad gauqmebulia da is Seicvala konteinerulisistemiT, yvela korpusTan daidga saWiro raodebos konteinerebi).konteineruli _ ganTavsebulia quCebSi, SenobebTan axlos, romlebicxSirad, gansakuTrebiT regionebSi arastandartuli da moZvelebulia.amasTan erTad mTeli rigi dasaxlebebi ar aris uzrunvelyofilikonteinetuli tipis momsaxureobiT. saWiroa Zveli konteinerebismTlianad axliT Secvla da momsaxureobis miwodeba yveladasaxlebisaTvis.zaris - sistema qalaqebis im ubnebSi gamoiyeneba, sadac ar arisganTavsebuli konteinerebi. gatanis sixSire dabalia, xdeba <strong>narCenebis</strong>dayra quCebSi da iqmneba antisanitariis kerebi, sistema araefeqturia.zemoaRwerili sistemebiT soflis dasxlebebidan <strong>narCenebis</strong> gatana arxorcieldeba, ris gamoc mosaxleobis mier <strong>narCenebis</strong> gatana da dayraxdeba dasaxlebuli punqtebis mimdebared, xevebsa da mdinareebiskalapotebSi.quCebis, baRebis, parkebis, skverebis, plaJebis dasufTavebisaswarmoqmnil narCenebs ganaTavseben bunkerebSi an agroveben mimdebareteritoriebze. xSiria quCebSi, baRebSi, parkebSi <strong>narCenebis</strong> wvis faqtebi(foTlebi, qaRaldi, plastmasi da sxva).gatana/transportireba<strong>narCenebis</strong> transportirebisaTvis dRemde adgili aqvs(gansakuTrebiT regionebSi) Ria Zariani manqanebis gamoyenebas, ris gamocirRveva <strong>narCenebis</strong> transportirebis teqnologiuri normebi, avtoparkimoZvelebuli da amortizirebulia. am sistemiT <strong>narCenebis</strong> gatana iwvevsquCebis, gzebis da saerTod garemos dabinZurebas da araefeqturia.zogierT qalaqebSi (Tbilisi, baTumi, quTaisi, gori, rusTavi da sxva)<strong>narCenebis</strong> transportirebisaTvis ZiriTadad gamoiyeneba daxuruli tipisnagavmzidi manqanebi.ganTavseba/nagavsayrelebinagavsayrelebze narCenebi Sedis yovelgvari daxarisxebis gareSe.sayofacxovrebo narCenebTan erTad xvdeba samrewvelo, samSeneblo,samedicino, biologiuri da sxva narCenebi.arsebuli informaciiT saqarTveloSi (afxazeTis da samxreTooseTis gamoklebiT) aRricxulia 63 oficialuri nagavsayreli, romelTamier dakavebuli farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 230 ha-s. aseve arsebobs ukanononagavsayrelebic, romelTa savaraudo raodenoba 28-s Sead<strong>ge</strong>ns.faqtiurad saqarTvelos teritoriaze arsebuli arcerTi nagavsayreliar pasuxobs garemosdacviT da sanitariul moTxovnebs da normebs.kerZod,- mcire gamonaklisis garda nagavsayrelebs ar gaaCniaT mSeneblobisproeqtebi da garemoze zemoqmedebis nebarTvebi, sadacgaTvaliswinebuli iqneboda saniatriuli da garemosdacviTi normebi;- ar gaaCniaT sadrenaJo sistema;5


- ar gaaCniaT <strong>narCenebis</strong> dasanotivebeli wyalmomara<strong>ge</strong>bis sistema, risSedegadac adgili aqvs TviTaalebis da wvis procesebs. esgansakuTrebiT awuxebs im dasaxlebuli punqtebis macxovreblebs,sadac axlos aris ganla<strong>ge</strong>buli nagavsayrelebi;- arcerT nagavsayrelze ar xorcieldeba garemos monitoringi (wyali,haeri, niadagi);- ar warmoebs <strong>narCenebis</strong> datkepna da saizolacio miwis feniTdafarva;- nagavsayrelebis nawili mdinareebis pirasaa ganla<strong>ge</strong>buli. atmosferulinaleqebisa da wyaldidobis dros adgili aqvs mdinareSi<strong>narCenebis</strong> Carecxvis faqtebs;- nagavsayrelebi ar aris SemoRobili da daculi, ris Sedegad adgiliaqvs nagavsayrelebis mTel teritoriaze pirutyvis Tavisufalgadaadgilebas. nagavsayrelze gamokvebili pirutyvi daavadebisgamomwvevi mikroorganizmebis potenciuri matarebelia.zemoaRniSnulidan gamomdinare myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong>marTvis yvela etapze (Segroveba-gatana-ganTavseba) adgili aqvssanitariuli da garemosdacviTi normebis darRvevas, ris gamocbinZurdeba da nagviandeba garemo.myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> separacia-gadamuSavebaar mimdinareobis <strong>narCenebis</strong> separacia, rogorc misi Segrovebis, isemisi ganTavsebis etapze. mosaxleoba sxvadasxva teritoriebze, maT Sorisnagavsayrelebze agrovebs liTonis narCenebs da abarebs specialurmimReb punqtebs. aseve merqnis narCenebi gamoiyeneba sawvavad. <strong>narCenebis</strong>zogierTi fraqciebis (qaRaldi, plastmasi, mina da sxva) gamoyenebanedleulad produqciis warmoebis mizniT xdeba mcire moculobiT, ammizniT garemoze zemoqmedebis nebarTva aRebuli aqvs Sps “plastikteqnoloji”, Sps ”kavkasian pet kompani”, s/s “mina” da sxva.1. baTumis meriis samedicino-biologiuri mavne <strong>narCenebis</strong> Termiuligauvnebelyofis sawarmo (saxifaTo <strong>narCenebis</strong> gauvnebleba) (Sps“sandasufTaveba” q. baTumi, z. gamsaxurdias q.#9)2. baTumis Savi Wirisa da gansakuTrebiT saSiSi infeqciebissawinaaRmdego samsaxuris regionuli diagnostikurilaboratooriis samedicino <strong>narCenebis</strong> sawvavi Rumelis(insineratoris) mowyoba da eqspluatacia (saxifaTo <strong>narCenebis</strong>gauvnebleba) ssip “levan sayvareliZis saxelobis daavadebaTakontrolis da sazogadoebrivi janmrTelobis erovnuli centri”q. Tbilisi, m. asaTianis q. #93. <strong>narCenebis</strong> utilizaciisaTvis gankuTvnili laboratoriuli miniinsineratoris damontaJeba da operireba ssip “saqarTvelossoflis meurneobis saministros axalcixis veterinarulilaboratoriis epidemiologiuri monitoringis sadguri” q.axalcixe, S. axalcixelis q. #94. centraluri sacnobaro laboratoriis da sacavis <strong>narCenebis</strong>sawvavi Rumelis mowyoba da eqspluatacia ssip “levansayvareliZis saxelobis daavadebaTa kontrolis dasazogadoebrivi jandacvis erovnuli centri”. q. Tbilisi, m.asaTianis q.#95. quTaisis region. veterinalur laborat-Si arsebuli epidemiolog.monitoring. sadguris <strong>narCenebis</strong> utilizaciisaTvis gankuTvnili6


laborator. mini insiniratoris damontaJebisa da operirebisproeti quTaisis regionaluri veterinaruli laboratoria.6. naxmari salteebidan da elastomeruli masalis narCenebidannaxSirwyalbadebis miRebis qarxana Sps “mersi”, faliaSvilis q.#557. naxmari salteebidan da elastomeruli masalebis narCenebidannaxSirwyalbadebis miRebis qarxana Sps “saakaZe” kaspis r-ni, kaspiqeCerebis dasaxleba8. vadagasuli da mwyobridan gamosuli tyviis akumulatorebisjarTis da <strong>narCenebis</strong> gadamamuSavebeli sawarmo Sps “gravitajorjia” q. Tbilisi, boWormis q. #39. saxifaTo <strong>narCenebis</strong> droebiTi ganTavsebis obieqti Sps “sanitari”q. rusTavi, gamarjvebis gzatk. #410. vadagasuli da mwyobridan gamosuli akumulatorebis tyviisjarTis da <strong>narCenebis</strong> gadamamuSavebeli sawarmo Sps “GLW” q.rusTavi, daviT garejis q.#3811. sawarmoo <strong>narCenebis</strong> gadamuSavebiT polieTilentereftalatismiReba Sps “plastik teqnoloji” Tbilisi, axvledianis q.26sazogadoebis cnobierebis amaRlebadabalia mosaxleobis cnobiereba <strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong>sTan dakavSirebiT.dafinanseba (Segroveba-gatana-ganTavseba)<strong>narCenebis</strong> Segroveba-gatana-ganTavsebis dafinanseba xdeba Semdegiwyaroebidan:- dasufTavebis mosakrebeli saqarTvelos qalaqebsa da raionebSi erTsul mosaxleze gansxvavebulia da Sead<strong>ge</strong>ns 0.4-1.2 lars TveSi;- mosakreblebi sawarmoebidan da organizaciebidan gansxvavebulia daganisazRvreba ormxrivi xelSekrulebis safuZvelze;- subsidiebi adgilobrivi biujetidan.dasufTavebis mosakreblis mosaxleobidan amoRebis maCveneblebi Zaliandabalia da xarjebis didi nawili ifareba adgilobrivi biujetidansubsidirebis gziT.2. strategiuli miznebi- qveynis teritoriaze – qalaqebSi, dasaxlebul punqtebSi, baRebSi,skverebSi, parkebSi, dacul teritoriebze, plaJebze da sxvaadgilebSi sisufTavis miRweva.- narCenebiT garemos dabinZurebis da adamianis janmrTelobaze mavnezemoqmedebis Semcireba.- <strong>narCenebis</strong> marTvis ekologiurad da ekonomiurad gamarTulisistemis, maT Soris <strong>narCenebis</strong> reciklirebis da gadamuSavebispraqtikis danergva da kerZo seqtoris CarTvis uzrunvelyofa.- esTetikurad da ekologiurad sufTa garemos miRweva da am gziTsaqarTveloSi turizmis ganviTarebis xelSewyoba.3. gasatarebeli RonisZiebebimiznis misaRwevad saWiroa ganxorcieldes Semdegi RonisZiebebi:qveynis teritoriaze arsebuli da warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> nakadebisdetaluri aRricxva-inventarizacia, miRebuli informaciis safuZvelzemonacemTa bazis Seqmna, erovnuli strategiisa da samoqmedo <strong>ge</strong>gmisSemuSaveba.7


<strong>narCenebis</strong> Segrovebisa da gatanis efeqturi sistemis danergva- mravalsarTulian saxlebSi arsebuli bunkerebis mowesri<strong>ge</strong>ba andaxurva;- Tanamedrove tipis konteinerebis SeZena da maTi ganTavseba SesabamisadgilebSi;- Tanamedrove tipis <strong>narCenebis</strong> Semgrovebeli meqanizmebisa danagvamzidi manqanebis SeZena.<strong>narCenebis</strong> ganTavsebis mdgomareobis gaumjobeseba- ukanono nagavsayrelebis likvidacia;- Zveli gadavsebuli da ekologiurad saSiS teritoriebzeganTavsebuli nagavsayrelebis usafrTxo konservacia da daxurva;- sxva moqmedi nagavsayrelebis gardamavl etapze gamoyenebis mizniTmdgomareobis gaumjobeseba da mowesri<strong>ge</strong>ba;- axali nagavsayrelebis proeqtebis SemuSaveba da mSenebloba.<strong>narCenebis</strong> reciklirebisa da gadamuSavebis Tanamedrove teqnologiebisdanergva- qaRaldis, minis, rezinis, liTonis, plastmasis, polieTilenisfraqciebis xelmeored gamoyeneba da gadamuSaveba;- organuli masis kompostireba;- insineratorebis mSenebloba energiis miRebis mizniT;- cxoveluri warmoSobis biologiuri <strong>narCenebis</strong> gauvnebelyofismizniT krematoriumebis mowyoba.<strong>narCenebis</strong> marTvis finansuri da ekonomikuri safuZvlebis SemuSaveba- mosakreblebi, tarifebi, sagadasaxdo SeRavaTebi da sxva.<strong>narCenebis</strong> marTvis sakanonmdeblo bazis SemuSaveba-srulyofa da misietapobrivi harmonizacia evrodireqtivebTan- `<strong>narCenebis</strong> Sesaxeb” kanonproeqtis SemuSaveba-ward<strong>ge</strong>na-miReba. ametapze SemuSavebulia kanonproeqti, romelic ganxilvis stadiaSia;- sxva normatiuli dokumentebis SemuSaveba.<strong>narCenebis</strong> marTvis sferoSi mosaxleobis cnobierebis amaRleba- mosaxleobis cnobierebis amRalebis mizniT Sesabamisi programebisSemuSaveba- ganxorcieleba.<strong>narCenebis</strong> marTvis sferoSi kvalificiuri kadrebis momzadeba- municipalitetebis Sesabamisi TanamSromlebisaTvisa da <strong>narCenebis</strong>Segroveba-gatana-ganTavsebis momsaxurebis kompaniebisTanamSromlebisaTvis .saswavlo seminarebis Catareba.4. saqarTveloSi axali nagavsayrelebis da<strong>ge</strong>gmareba da mowyobaekologiuri moTxovnebidan da ekonomikuri Sefasebebidangamomdinare aseve saerTaSoriso gamocdilebis gaTvaliswinebiTmizanSewonilia qveyanaSi moewyos centraluri nagavsayrelebi, romelicmoemsaxureba saqarTvelos mosaxleobis umetes nawils. mTeli rigiraionebi da dasaxlebuli punqtebi, sadac ekonomikuri TvalsazrisiTmizanSewonili ar aris nagavsayrelebis mowyoba (proeqtirebis xarjebi,mSeneblobis xarjebi, eqspluataciis xarjebi, daxurvis xarjebi)8


centralur nagavsayrelebs unda daukavSirdes nagav-gadamtvirTisadgurebis da nagav-gadamzidi transportis saSualebiT. zogierTdasaxlebebSi da adgilebSi <strong>ge</strong>ografiuli mdebareobisa da klimaturipirobebis gaTvaliswinebiT saWiroa individualuri midgomebisayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> marTvis TvalsazrisiT.5. da<strong>ge</strong>gmili da mimdinare RonisZiebebida<strong>ge</strong>gmilia:_ SemuSavebulia Tweening –is proeqti, romelic ganxorcieldebaevrokomisiis finansuri mxardaWeriT, proeqti moicavs <strong>narCenebis</strong> marTvissakanonmdeblo da normatiuli bazis SemuSavebas, <strong>narCenebis</strong> marTvisstrategiis da erovnuli samoqmedo <strong>ge</strong>gmis SemuSavebas da <strong>narCenebis</strong>Sesaxeb sainformacio bazis Seqmnas._ q. rusTavisa da gardabnis municipalitetisaTvis axali nagavsayrelismSenebloba, romlis dafinanseba gaTvaliswinebulia BP-is, SIDA-sgrantiT da EBRD-is sesxiT. nagavsayrelis mTliani Rirebuleba Sead<strong>ge</strong>ns5.550.000 evro._ aWaris (baTumi, qobuleTi) nagavsayrelis mSenebloba. dafinansebadaTvaliswinebulia SIDA-s grantiT da EBRD-is sesxiT. nagavsayrelismTliani Rirebuleba Sead<strong>ge</strong>ns 8.400.000 evro. aRniSnul xarjebSi Sedis q.baTumisa da qobuleTis Zveli nagavsayrelebis daxurvis xarjebi._ q. Tbilisis nagavsayrelis mSenebloba. dafinanseba gaTvaliswinebuliaq. Tbilisis biujetidan.- borjomis municipalitetis sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> sanitarulinagavsayrelis mowyoba. proeqti ganxorcieleba gaTvaliswinebuliaholadiis mTavrobis finasuri mxardaWeriT.2. samrewvelo <strong>narCenebis</strong> <strong>marTva</strong>saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros statistikisdepartamentis 2005 wlis monacemebiT, amJamad saqarTveloSi 4632 sawarmoa.aqedan 192 msxvili, 497 saSualo da 3943 wvrili. aRsaniSnavia, rom 2000welTan SedarebiT sawarmoebis ricxvi sagrZnoblad gaizarda.samewarmeo sferoSi wamyvan regionebs warmoad<strong>ge</strong>nen Tbilisi, qvemoqarTli, imereTi, Sida qarTli da kaxeTi. am regionebSi ganTavsebuliagaremos Ziriadi damabinZurebeli sawarmoebi: navTobgadamamuSavebeli,sasar<strong>ge</strong>blo wiaRiseulis mompovebeli, sinTezuri amiakis, laq-saRebavebismwarmoebeli, samSeneblo masalebis gadamamuSavebeli obieqtebi.warmoebuli samrewvelo produqciis mixedviT Tbilisi pirvel adgilzea.Semdeg modis, qvemo qarTli, imereTi da Sida qarTli. iseve rogorcsabWoTa periodSi, ZiriTadi samrewvelo qalaqebia Tbilisi, quTaisi darusTavi. am qalaqebze modis mrewvelobaSi dasaqmebulTa daaxloebiTori mesamedi da warmoebuli produqciis 66% qveynis masStabiT. quTaisissaavtomobilo qarxana, zestafonis feroSenadnobTa qarxana daWiaTurmanganezi regionSi udidesi sawarmoebia. Tumca, maTi mrewvelobismoculoba mkveTrad Semcirda sabWoTa periodTan SedarebiT. am mxrivzestafonis feroSenadnobTa qarxana SedarebiT ukeTes mdgomareobaSia.samrewvelo dar<strong>ge</strong>bidan gansakuTrebiT mniSvnelovaninarCenwarmomqmneli seqtorebia sasar<strong>ge</strong>blo wiaReseulis mopoveba (maTSoris qvanaxSiris mopoveba/gadamuSaveba), Savi da feradi metalurgia danavTobis mopoveba/gadamuSaveba. Semdeg modis gadamamuSavebelimrewveloba da sxva dar<strong>ge</strong>bi.9


unda aRiniSnos, rom samrewvelo narCenebi ZiriTadad ganTavsebuliasawarmoebisa da maT mimdebare teritoriebze, umetes SemTxvevaSi daculiar aris garemosdacviTi moTxovnebi, rac garemos dabinZurebis wyaroswarmoad<strong>ge</strong>ns.sabWoTa periodSi, mrewvelobis seqtoris sruli datvirTviTmuSaobis dros, gansakuTrebiT didi raodenobis narCenebi warmoiqmna dadabinZurebis kerebi gaCnda iseT qalaqebSi rogoricaa rusTavi, quTaisi,zestafoni, bolnisi da sxva, sadac metalurgiuli, feroSenadnobTaqarxnebidan, samTomompovebeli kombinatebidan da sxva sawarmoebidanmravali aTasi tona samrewvelo narCeni (wida, damuSavebuli da fuWiqanebis gadanayrebi da sxva) dagrovda. amis Sedegad am sawarmoTamimdebare teritoriebi mravali wlis ganmavlobaSi formirdebodnen,rogorc toqsikuri elementebis momatebuli koncentraciebis <strong>ge</strong>oqimiuriprovinciebi.Semdgom wlebSi samrewvelo seqtoris moculobis Semcirebis gamoam procesis intensivoba Senelda, Tumca garemoze misi uaryofiTizegavlenis saSiSroeba kvlav arsebobs. gansakuTrebiT aRsaniSnaviasawarmoebis is nawili, romlebic dReisaTvis gaCerebulia, an Secvliliaqvs profili, magram gaaCnia Zveli akumulirebuli narCenebi.inventarizaciis Sedegad saqarTvelos teritoriaze am etapzeaRricxulia Semdegi kategoriebisa da raodenobis narCenebi:1. navTobproduqtebis warmoebisa da moxmarebis narCenebi 27 520 t;2. Savi da feradi liTonis jarTi 1 720 t;3. qimiuri warmoebisa da gadamuSavebis narCenebi 781 120 t;4. polieTilenisa da plastmasis narCenebi 12 t;5. minis lewi 200 t;6. luminescenciuri naTurebi 68100 c.;7. samTomopovebis da gadamuSavebis narCenebi 11 776 300 t;8. samSeneblo masalebis warmoebis narCenebi 35 700 t;9. xe-tyis damuSavebis narCenebi 19 600 m 3;10. ualkoholo da alkoholuri warmoebis narCenebi 45 000 t;11. sxva oganuli da araorganuli narCenebi 1490 t.sabaJo departamentis 2006 wlis informaciiT, qveyanaSi wliuradSemosuli teqnikuri zeTebis, saburavebisa da akumulatorebis (da aqedangamomdinare, savaraudo <strong>narCenebis</strong>) raodenobebi Semdegia: teqnikurizeTebi – 13 174tona; saburavebi – 11 921tona, akomulatorebi – 3 282tona.10


samrewvelo <strong>narCenebis</strong> tipebi saqarTveloSisamTomopovebis da1%1%0% 0% 0%0%13%0%gadamuSavebis narCenebinavTobproduqtebis warmoebisada moxmarebis narCenebiqimiuri warmoebisa dagadamuSavebis narCenebiSavi da feradi liTonisjarTipolieTilenisa da plastmasisnarCenebiminis lewi85%samSeneblo masalebiswarmoebis narCenebiualkoholo da alkoholuriwarmoebis <strong>narCenebis</strong>xva oganuli da araorganulinarCenebizemoaRniSnuli narCenebidan savaraudod 908 740 tonas warmoad<strong>ge</strong>nssaxifaTo narCenebs. Tumca misi sruli identificireba da saxifatoobisdad<strong>ge</strong>na proeqtis farglebSi ar ganxorcielebula. aRniSnulidangamomdinare monacemebi saWiroebs SedgomSi dazustebas.<strong>narCenebis</strong> inventarizaciis monacemebiT, dResac samrewvelo<strong>narCenebis</strong> udidesi nawili kvlav samTomopovebiT narCenebze modis. meoreadgilzea qimiuri mrewveloba. miuxedavad imisa, rom samTomopovebiTimrewveloba dRes qveynis wamyvan seqtors aRar warmoad<strong>ge</strong>ns, saqarTvelossxvadasxva regionSi saSiSi dabinZurebis kerebs qmnis Zveli,dasawyobebuli samTomopovebiTi narCenebi. maT Soris aRsaniSniSnavialentexis da ambrolauris raionebSi arsebuli dariSxan SemcvelinarCenebi. romlis raodenobac savaraudod 100 000 tonaze mets Sead<strong>ge</strong>ns dagaTvasebulia Ria cis qveS amortizirebul samarxSi. aRniSnulidangamomdinare warmoad<strong>ge</strong>ns dabinZurebis keras.inventarizaciis masalebi sustia mas ara aqvs sruli komentarebi<strong>narCenebis</strong> ganTavsebis, gadamuSavebis, reciklirebis da gauvnebelyofissakiTxebTan dakavSirebiT aseve ar aris srulad identificirebulitoqsikuri da saxifaTo narCenebi. garda amisa ver iqna miRebulisarwmuno informacia moqmed sawarmoebSi yovelwliurad warmoqmnili<strong>narCenebis</strong> kategoriebisa da raodenobis Sesaxeb. aRniSnulis mizezia isrom ar arsebibs sakanondeblo moTxovna romelic daavaldebulebdasawarmos subieqtebs Sesabamisi informaciis miwodebaze.gansaxorcielebeli RonisZiebebi:- qveyanaSi istoriulad dagrovili toqsikuri <strong>narCenebis</strong> sruliSefaseba maTi utilizaciisa da gauvnebelyofis proeqtebis SemuSavebada ganxorcieleba.- samrewvelo saxifaTo <strong>narCenebis</strong> ganTavsebis, gadamuSavebisa dagauvnebelyofis ekologiurad usafrTxo teqnologiebis danergvis daSesabamisi infrastruqturis Seqmnis xelSewyoba.qveyanaSi moqmedebs sawarmoebi romlebic dakavebulni aris saxigfaTo<strong>narCenebis</strong> gadamuSavebiT, Tumca maTi warmadoba mcirea. maT SorisaRsaniSnavia naxmari zeTebis aRd<strong>ge</strong>na/gadamuSaveba (Sps alaverdi; Sps<strong>ge</strong>ro); aseve vadagasuli da mwyobridan gamosuli akumulatorebis tyviisjarTis da <strong>narCenebis</strong> gadamamuSavebeli sawarmoebi (Sps “gravita11


jorjia”; Sps “EPP+maiferi”; Sps “gumani” da sxva); naxmari salteebidanda elastomeruli masalis narCenebidan naxSirwyalbadebis miRebissawarmoebi (Sps mersi; Sps “ekoTeqi”; Sps “xibli”) da sxva. saWiroaaRniSnuli saqmianobebis xel Seewyoba ekonomikuri stimulirebismeqanizmebis gamoyenebiT.qimiuri nivTierebebis <strong>marTva</strong>adamianis janmrTelobaze zemoqmedebis da garemos dabinZurebisTvalsazrisiT seriozul safrTxes warmoad<strong>ge</strong>ns qveynis terotoriazearsebuli mdgradi organuli damabinZurebelebi (mod-ebi), rac moiTxovssaTanado RonisZiebebis gatarebas. am problemis gadawyvetis mizniTstoqholmis konvenciis farglebSi saqarTveloSi 2004-2006 wlebSiganxorcielda programa “mdgradi organuli damabinZureblebis (POPs-s)Sesaxeb stokholmis konvenciis Sesrulebis erovnuli samoqmedo <strong>ge</strong>gmismomzadeba.” programa dafinansda globalur ekologiuri fondis (GEF)-ismier. aRmasrulebel saa<strong>ge</strong>ntos warmoad<strong>ge</strong>ns gaeros ganviTarebis programa(UNDP). programa ganxorcielda garemos dacvisa da bunebrivi resursebissaministros kordinaciiTa da xelmZRvanelobiT. proeqtis mizani iyostokholmis konvenciiT gaTvaliswinebuli valdebulebebis Sesrulebismdgradi erovnuli potencialisa da TanamSromlobis meqanizmis SeqmnasaqarTveloSi. proeqti iTvaliswinebda saqarTvelos teritoriazearsebuli mod-ebis inventarizacias, mosaxleobis informirebas mod-ebTandakavSirebiT, inventarizaciis masalebis analizis safuZvelze erovnulisamuSao <strong>ge</strong>gmis SemuSavebas.Catarebulia mod-ebis inventarizaciis samuSaoebi. inventarizebuliqna vadagasuli da xmarebisTvis uvargisi pesticidebis 214 obieqti,aqedan narCenebi aRmoCenilia 46 obieqtze. sul aRmoCenilia 3057 tonanarCeni qimikati, maT Soris iaRlujis Sxamqimikatebis poligonzeganTavsebulia 2700 t, xolo qveynis danarCen yofil sasawyobomeurneobebSi _ 357 t.inventarizaciiT gamovlinda, rom sasawyobo meurneobebis umetesinawili amortizirebuli da dangreulia, zogierTi maTgani ki mTlianaddangreuli da samSeneblo masalad gatanili. pesticidebi xSirSemTxvevaSi Ria cis qveS aris dayrili da erTmaneTSi areuli, umetesSemTxvevaSi ar gaaCnia SefuTva. atmosferuli naleqebiT xdeba maTiCarecxva da moxvedra niadagSi.inventarizaciiT dadginda, rom dioqsin-furanebis gamofrqvevebisTiTqmis 80% modis – ukontrolo wvis procesebze (nagavsayrelebze<strong>narCenebis</strong> ukontrolo/spontanuri wva da tyis xanZrebi), <strong>narCenebis</strong>ganTavseba/gadamuSaveba (8.64% anu 8.295g teq.), energiis warmoeba dagaTboba (8.08% anu 7.764 g teq.). am sami wyaros mTliani wili Sesad<strong>ge</strong>ns95.6% anu 91.806 g teq.saqarTveloSi dioqsin-furanebis gamofrqvevebis teritoriuliganawileba aseTia: gamofrqvevebis 50% Tbilisze modis; meore udidesidambinZurebelia qvemo qarTli (25.7%), xolo amis Semdeg imereTi (8.3%),aWara (7.4%), Sida qarTli (3.1%) da kaxeTi (2.5%). danarCeni teritoriebiswili umniSvneloa.12


mTliani gamofrqveva weliwadSi Sead<strong>ge</strong>ns 100 g I-teq-s, rac sakmaodmaRal maCveneblad iTvleba rogorc qveynis masStabisa da mosaxleobisraodenobis, ise klimaturi pirobebis gaTvaliswinebiT.qveyanaSi poliqlorirebuli bifenilebis (pqb) Semcveli 216transformatori iqna gamovlenili. am transformatorebSi savaraudod632 tona pqb-Semcveli zeTia, xolo danadgarebis mTliani masadaaxloebiT 2,000 tonas Sead<strong>ge</strong>ns.qimiuri analizebis eqstrapolaciiT gamoTvlilia, rom arsebulimcire da saSualo zomis transformatorebis 20-25% pqb-dabinZurebulia,rac daaxloebiT 2,000 danadgars Sead<strong>ge</strong>ns. pqb-dabinZurebuli zeTebismTliani raodenoba daaxloebiT 1,200 tonas utoldeba, xolo maTiTdabinZurebuli danadgarebis masa – daaxloebiT 4,300 tonas.saqarTveloSi aRricxulia arsebuli kondensatorebis 15-20%. imisgaTvaliswinebiT, rom pqb-Semcveli kondensatorebi ZiriTadad mZimemrewvelobaSi gvxvdeba, rac sakmaod kargad iqna gamokvleuli sawyisiinventarizaciiT, qveyanaSi pqb-Semcveli kondensatorebis miaxloebiTiraodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 8,000-10,000. maTSi daaxloebiT ganTavsebulia 200 tonapqb-s Semcveli zeTi, xolo kondensatorebis mTliani masa Sead<strong>ge</strong>ns – 600tonas.- 2006-2008 wels holandiis mTavrobis da holandiis arasamTavroboorganizaciis Milieukontakt International – is mier ganxorcielda proeti“vadagasuli pesticidebis risk-faqtorebis Semcireba kaxeTis regionSi”sadac Segrovda, SeifuTada da droebiT sawyobSi gadatanil iqnaiaRlujas poligonze.- 2007-2009 wlebSi garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministrosmier saxlemwifo dafinansebiT ganxorcilebul iqna “saqarTvelosteritoriaze arsebuli vadagasuli daxmarebisaTvis uvargisipecticidebis Segroveba, SefuTva da droebiT usafrTxod ganTavsebis”proeqti. Proeqtis farglebSi SeifuTa da usafrTxod ganTavsda 115 tvadagasuli pesticidi, xolo 450 tonamde dabinZurebuli gruntigadatanil iqna iaRlujas poligonze.- 2011-2012 wlebSi da<strong>ge</strong>gmilia globaluri garemosdacvis fondisdafinansebiT saqarTveloSi arsebuli POPs pesticidebis ekologiuradusafrTxo gauvnebelyofa.13

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!