11.07.2015 Views

saqarTvelos teritoriaze narCenebis ... - momxmarebeli.ge

saqarTvelos teritoriaze narCenebis ... - momxmarebeli.ge

saqarTvelos teritoriaze narCenebis ... - momxmarebeli.ge

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

mdgomareobis Sejameba da Sefasebebi ............................................................................. 336.6 rekomendaciebi ................................................................................................................................ 357. biologiuri <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bi ................................................ 36cxrilebicxrili 1: sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>biregionebis mixedviT ........................................................................................................................ 15cxrili 2: inventarizebul samrewvelo narCenTa raodenobakategoriebis mixedviT .................................................................................................................... 23cxrili 3: samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebi, romlebSicCatarda samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizacia ................................................ 29cxrili 4: samedicino <strong>narCenebis</strong> raodenoba saqarTveloSiadgilebidan warmod<strong>ge</strong>nili informaciebis mixedviT .................................. 32cxrili 5: regionebis samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSiwarmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenobis gadamuSavebuli varianti ....... 34danarTebidanarTi 1: myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciismonacemebidanarTi 2: msxvil samrewvelo sawarmoebSi <strong>narCenebis</strong>inventarizaciis monacemebidanarTi 3: samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi warmoqmnili<strong>narCenebis</strong> inventarizaciis monacemebi3


Sesavaliarsebuli mdgomareoba da inventarizaciis miznebisaqarTveloSi narCenebi seriozul ekologiur problemaswarmoad<strong>ge</strong>ns. dRemde is iTvleba garemos dabinZurebis da adamianisjanmrTelobaze mavne zemoqmedebis wyarod. ar arsebobs qveyanaSi<strong>narCenebis</strong> marTvis srulyofili sistema. dRemde ar mimdinareobs<strong>narCenebis</strong> saxelmwifo aRricxva, ris gamoc ar arsebobs am sferoSistatistikuri monacemebi wlebis mixedviT. ar arsebobs srulyofiliinformacia qveynis <strong>teritoriaze</strong> wina wlebSi (gansakuTrebiTsabWoTa periodSi) aseve am etapze yovelwliurad warmoqmnili dadagrovili <strong>narCenebis</strong> raodenobis, saxeobis, gadamuSavebis,ganTavsebis da gauvnebelyofis mdgomareobis Sesaxeb. garemosdacvisa da bunebrivi resursebis saministroSi arsebuliinformaciebi, romelsac is Rebulobs regionaluri samsaxurebidansrulad ver asaxavs arsebul situacias.<strong>narCenebis</strong> sruli da detaluri inventarizacia ver moxerxdasaTanado dafinansebis ar arsebobis gamo. mxolod calkeuliprogramebis farglebSi (am programis miznisTvis) gaxda SesaZlebelisainventarizacio samuSaoebis Sesruleba, kerZod stokholmiskonvenciis farglebSi ganxorcielda <strong>saqarTvelos</strong> <strong>teritoriaze</strong>(garda afxazeTisa da samaCablosi) mdgradi organulidamabinZureblebis (POPs <strong>narCenebis</strong>) Semcveli <strong>narCenebis</strong>inventarizacia, ris Sesaxebac saTanado angariSi arsebobs garemosdacvis saministroSi da ris safuZvelzec momzadda POPs erovnulisamoqmedo <strong>ge</strong>gma.amdenad, saqarTveloSi sakmaod seriozul problemas warmoad<strong>ge</strong>nserTis mxriv jer kidev sabWoTa periodSi da Semdgom wlebSidagrovili narCenebi (gansakuTrebiT toqsikuri), ris Sesaxeb sruliinformacia ar arsebobs da meores mxriv aseve ucnobia dRevandeletapze qveyanaSi yovelwliurad warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenoba datipebi.dRes saqarTveloSi <strong>narCenebis</strong> marTvis srulyofili Tanamedrovesistemis Seqmna da danergva erT-erTi aqtualuri sakiTxi daprioritetuli mimarTulebaa. axlo momavalSi da<strong>ge</strong>gmilia <strong>narCenebis</strong>marTvis strategiisa da erovnuli samoqmedo <strong>ge</strong>gmis SemuSaveba,romelic gaTvlili iqneba grZelvadian periodze (10-12 weli).4


swored am mizniT, gaeros ganviTarebis programis farglebSiganxorcielda saqarTveloSi <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis samuSaoebi.<strong>narCenebis</strong> inventarizacia miznad isaxavs <strong>narCenebis</strong> raodenobis,Semad<strong>ge</strong>nlobis, marTvis, ganTavsebis, gauvnebelyofis saSualebebisaRwera_Sefasebas.gamoyenebuli meTodologiakvlevis meTodologia moicavda rogorc arsebuli dokumentaciis(kanonmdebloba, sxvadasxva legaluri dokumentebi, kvlevebi,angariSebi) ganxilvas aseve informaciis Segrovebas uSualod<strong>narCenebis</strong> marTvaSi CarTuli pasuxism<strong>ge</strong>beli pirebis gamokiTxvissaSualebiT. inventarizaciis mizniT konkursis wesiT SerCeuli iqnakvalificiuri eqspertebi (gundis lideri da 6 eqsperti)sainventarizacio samuSaoebi grZeldeboda 2006 wlis seqtemberdekemberSi.pirvel etapze ganisazRvra inventarizacias daqvemdebarebulnarCenTa kategoriebi da informaciis wyaroebi. SemuSavda SesabamisikiTxvarebi, romelic daegzavnaT <strong>narCenebis</strong> marTvaSi CarTulrogorc saxelmwifo, ise kerZo struqturebs.inventarizacia ganxorcielda narCenTa Semdegi kategoriebismixedviT:_ sayofacxovrebo narCenebi;_ samrewvelo narCenebi;_ samedicino narCenebi;_ biologiuri narCenebi.sayofacxovrebo, samrewvelo da samedicino <strong>narCenebis</strong>inventarizaciis Sejamebuli Sede<strong>ge</strong>bi mocemulia rogorc regionebis,aseve mTeli qveynis masStabiT (cxrilebi 1–5 ).inventarizaciis detaluri masalebi angariSs Tan erTvis (danarTebi1, 2, 3).5


funqciebi:_ <strong>narCenebis</strong> tranzitisa da importis regulireba.adgilobrivi marTvis organoebifunqciebi:_ myari sayofacxovrebo da arasaxifaTo <strong>narCenebis</strong> Segroveba-gatanaganTavseba.rogorc zemoaRwerilidan Cans, <strong>narCenebis</strong> marTva sxvadasxvakanonebiT regulirdeba. sakuTriv <strong>narCenebis</strong> Sesaxeb kanoni ar arismiRebuli. am etapze saministros mier holandiis mTavrobisdaxmarebiT SemuSavebulia kanonproeqti `<strong>narCenebis</strong> Sesaxeb”,mimdinareobs ganxilva da misi ward<strong>ge</strong>na mTavrobaSi da<strong>ge</strong><strong>ge</strong>miliauaxloes periodSi.2. sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>biregionebisa da respublikis masStabiT<strong>saqarTvelos</strong> <strong>teritoriaze</strong> mTlianad aRricxul sayofacxovrebonarCenTa raodenoba Sejamebulia cxril 1-Si, xolo detaluriangariSebi regionebis mixedviT warmod<strong>ge</strong>nilia danarT 1-Si(cxrilebi 1.1 – 1.10).2.1 aWaris avtonomiuri respublika.miRebuli informaciiT aWaris a/r-Si warmoqmnili myarisayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> saerTo raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 327 676 m 3 /w.qalaqebisa da raionebis mixedviT detaluri informacia mocemuliadanarTSi #1, cxrili #1.1.regionSi nagavsayrelebis raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 13-s, aqedan 5 kanonieri,romlis saerTo farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 24 ha-s da 8 ukanono nagavsayreli(xuloSi 2, SuaxevSi 3, qedaSi 3), romelTa farTobi da ganTavsebuli<strong>narCenebis</strong> raodenoba ucnobia.q. baTumis nagavsayreli mdebareobs q. baTumidan 5 km-is daSorebiT,xelvaCauris r-is sof. adliaSi, uSualod mdinare Woroxis piras,zRvis SesarTavidan 1,5 km-ze, ris gamoc zedapiruli CamdinarewylebiT binZurdeba mdinare, xolo Semdgom zRva. nagavsayrelisfarobia 19 ha da is funqcionirebs 1965 wlidan. yovelwliuradnagavsayrelze ganTavsdeba 280 000 m 3 narCeni. nagavsayrelze mTlianadganTavsebuli <strong>narCenebis</strong> raodenoba daaxloebiT aris 2 640 000 t.nagavsayrels ar gaaCnia: mSeneblobis proeqti, <strong>narCenebis</strong>dasanotivebeli brunviTi wyalmomara<strong>ge</strong>bis sistema, atmosferulinaleqebis Semkrebi wyalamridi Txrilebi, ar xdeba miwis feniTdafarva. nagavsayreli nawilobriv SemoRobilia. zRvis dabinZurebis7


Tavidan acilebis mizniT Catarda mdinare Woroxis napirsamagrisamuSaoebi.mZime mdgomareobaa q. qobuleTSi. narCenebi iyreba daWaobebul<strong>teritoriaze</strong> da warmoad<strong>ge</strong>ns dabinZurebis seriozul wyaros. asevemZime mdgomareobaa xulos, qedis da Suaxevis raionebSi, rogorc<strong>narCenebis</strong> Segrovebis, aseve maTi ganTavsebis TvalsazrisiT. xulosda Suaxevis raionebSi nagavsayrelebi uSualod mdinare aWariswylisxevebSi aris ganTavsebuli.am etapze axali nagavsayrelis mSeneblobis mizniT SerCeulia miwisfarTobi (12 ha) daba CaqvSi. SemuSavebulia mSeneblobis proeqti,romelic unda dafinansdes evropis rekonstruqciisa da ganviTarebisbankis mier. aseve muSavdeba Zveli nagavsayrelis usafrTxokonservaciis proeqti. savaraudod, nagavsayreli unda moemsaxurosmTlianad aWaris regions.regionSi mTlianad dasaqmebulia 39 nagavmzidi da nagavsayrelebzemomuSave 3 erTeuli traqtori.regionSi sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> Segroveba xorcieldebakonteineruli, bunkeruli da zaris sistemis meSveobiT.2.2 guriis regioniregionSi warmoqmnili myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> saerToraodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 14 890 m 3 /w. <strong>narCenebis</strong> raodenoba qalaqebisa daraionebis mixedviT mocemulia danarTSi #1, cxrili #2.regionSi nagavsayrelebis raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 3-s, romelTa saerTofarTobia 8,65 ha.regionSi mTlianad dasaqmebulia 5 nagavmzidi da nagavsayrelebzemomuSave 2 traqtori.warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> Segroveba, gatana, ganTavseba, ar pasuxobssanitarul-ekologiur moTxovnebs.2.3 samegrelo zemo-svaneTis regioniinventarizaciis Sedegad miRebuli informaciiT, samegrelozemosvaneTis regionSi warmoqmnili myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong>saerTo raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 203 270 m 3 /w. warmoqmnili <strong>narCenebis</strong>raodenoba qalaqebisa da raionebis mixedviT mocemulia danarTSi #1,cxrili #3.8


egionSi, nagavsayrelebis raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 9-s, aqedan 6 kanonieri,romlis saerTo farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 14 ha-s da 3 ukanono nagavsayreli(martvili 1, Cxorowyu 2) maTi farTobi da ganTavsebuli <strong>narCenebis</strong>raodenoba ucnobia.xobis raionSi da<strong>ge</strong>gmilia axali nagavsayrelis mSenebloba, sofelpirveli maisis ganapira <strong>teritoriaze</strong>, romelic moemsaxureba xobisraions, saerTo farTobiT 1 ha, romelzedac garemos dacvisa dabunebrivi resusrebis saministros mier gacemulia saTanado nebarTva.aRsaniSnavia, rom q. foTis amortizebuli nagavsayreli mdebareobsmd. rionis SesarTavTan da warmoad<strong>ge</strong>ns garemos dabinZurebisseriozul keras. nagavsayrelis farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 3 ha-s da isfunqcionirebs 1967 wlidan. xSiri wvimebis da mdinaris adidebis gamo<strong>narCenebis</strong> didi nawili xvdeba zRvaSi. nagavsayrelze yovelwliuradganTavsdeba 180 000 m 3 narCeni. nagavsayrelze ganTavsdeba yvela saxisnarCeni, maT Soris biologiuri narCenebic.garemos, hidrosferos dabinZurebis mxriv analogiuri mdgomareobaamartvilis raionSi, romlis ukanono nagavsayreli ganTavsebulia md.abaSis piras.regionSi arsebuli nagavsayrelebi ar pasuxobs sanitarulekologiur moTxovnebs, teritoria ar aris SemoRobili, ris gamoc<strong>teritoriaze</strong> SeuzRudavad gadaadgildeba pirutyvi.regionSi mTlianad dasaqmebulia 24 nagavmzidi da nagavsayrelebzemomuSave 5 traqtori.2.4 imereTis regioniinventarizaciis Sedegad miRebuli informaciiT, imereTis regionSiwarmoqmnili myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> saerTo raodenobaSead<strong>ge</strong>ns 191 650 m 3 /w. warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenoba qalaqebisa daraionebis mixedviT mocemulia danarTSi #1, cxrili #4.regionSi nagavsayrelebis raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 11-s, aqedan 10kanonieri, romelTa saerTo farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 71,5 ha-s da 1 ukanononagavsayreli (zestafoni) misi farTobi da ganTavsebuli <strong>narCenebis</strong>raodenoba ucnobia.q. quTaiss gaaCnia erTi nagavsayreli, romelic agreTve emsaxurebabaRdaTis da wyaltubos raionebs. nagavsayreli mdebareobs nikeasquCis dasaxlebidan 500 m-is daSorebiT, misi farTobia 42 ha dafunqcionirebs 1962 wlidan. yovelwliurad nagavsayrelzeganTavsdeba 150 000 m 3 narCeni. (mTlianad ganTavsebuli raodenobaucnobia). nagavsayrelis eqspluataciis vada gasulia. <strong>narCenebis</strong>Segroveba-gatana-ganTavsebas emsxureba 45 manqana, romelTagan 79


specialuri manqanaa, xolo danarCeni Ria TviTmclelia. avtoparkimoZvelebulia. nagavsayreli savalalo mdgomareobaSia: teritorianawilobriv SemoRobilia da xdeba adamianebisa da pirutyvisTavisuflad gadaadgileba; adgili aqvs <strong>narCenebis</strong> Riad wvisprocesebs; ar xdeba miwis feniT dafarva. nagavsayreligadatvirTulia da warmoad<strong>ge</strong>ns antisanitariis da dabinZurebisseriozul keras. analogiuri mdgomareobaa regionis sxvanagavsayrelebzec. zogierT raions ki nagavsayreli ar gaaCnia(lentexi), ris gamoc narCenebi iyreba mdinareTa napirebze.arcerTi sxva moqmedi nagavsayreli ar pasuxobssanitarul_ekologiur moTxovnebs.regionSi mTlianad dasaqmebulia 64 nagavmzidi danagavsayrelebzemomuSave 8 traqtori.2.5 raWa-leCxum-qvemosvaneTis regioni<strong>narCenebis</strong> aRricxvis sistema ar arsebobs. mosaxleobis raodenobismixedviT raionul centrebSi savaraudod warmoiqmneba daaxloebiT2000-2200 m 3 /w myari sayofacxovrebio narCeni. arsebobs 3 oficialurinagavsayreli – ca<strong>ge</strong>ris, ambrolaurisa da onis nagavsayrelebi,romlebic ar pasuxoben minimalur sanitarul-ekologiur moTxovnebs.lentexis r-ns nagavsayreli saerTod ar gaaCnia da nagvis gadayraxdeba mdinareTa kalapotebSi.yovelive zemoaRniSnulidan gamomdinare, <strong>narCenebis</strong> marTvis sistemamTlianad moSlilia da Sesabamisad kiTxvarebis mixedviT ver iqnamowodebuli saTanado informacia.2.6 samcxe javaxeTis regioniinventarizaciis Sedegad miRebuli informaciiT samcxe javaxeTisregionSi warmoqmnili myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> saerToraodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 274-580 m 3 /w. warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenobaqalaqebisa da raionebis mixedviT mocemulia danarTSi #1, cxrili#5. cxrilSi miTiTebulia, rom municipaluri <strong>narCenebis</strong> raodenobaSead<strong>ge</strong>ns 122 538 m 3 /w. gau<strong>ge</strong>baria, ra igulisxmeba municipalurnarCenebSi an ra niSniT xdeba sayofacxovrebo narCenebidanmunicipaluris gamoyofa.10


qalaqebisa da raionebis mixedviT mocemulia danarTSi #1, cxrili#8.regionSi kanonieri nagavsayrelebis raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 3-s, xoloukanono nagavsayrelebi dafiqsirebuli ar aris. nagavsayrelebissaerTo farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 8.7 ha-s.regionSi arsebuli nagavsayrelebi ar pasuxoben sanitarulekologiur moTxovnebs, teritoria ar aris SemoRobili, ris gamoc<strong>teritoriaze</strong> SeuzRudavad gadaadgildeba pirutyvi.regionSi mTlianad dasaqmebulia 9 nagavmzidi.2.10 kaxeTis regioniinventarizaciis Sedegad miRebuli informaciiT kaxeTis regionSiwarmoqmnili myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> saerTo raodenobaSead<strong>ge</strong>ns 60 500 m 3 /w warmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenoba qalaqebisa daraionebis mixedviT mocemulia danarTSi #1, cxrili #9, xolo<strong>narCenebis</strong> procentuli Semad<strong>ge</strong>nloba ucnobia.regionSi nagavsayrelebis raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 11-s, aqedan 10kanonieri, romelTa saerTo farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 28 ha-s da 1 ukanononagavsayreli (q. wnori), romlis farTobi da ganTavsebuli <strong>narCenebis</strong>raodenoba ucnobia.regionSi arsebuli nagavsayrelebi ar pasuxoben elementarulsanitarul ekologiur moTxovnebs.regionSi mTlianad dasaqmebulia 27 nagavmzidi da nagavsayrelebzemomuSave 1 traqtori.2.11 Tbilisisxva regionebTan SedarebiT yvelaze srulyofilad informaciamopovebuli iqna q. TbilisSi warmoqmnili myari sayofacxovrebo<strong>narCenebis</strong> marTvis Sesaxeb. SedarebiT sruldaa daxasiaTebuliqalaqSi arsebuli <strong>narCenebis</strong> marTvis sistema.q. TbilisSi mosaxleobis 100 % uzrunvelyofilia <strong>narCenebis</strong> gataniT.inventarizaciiT warmod<strong>ge</strong>nili informaciiT q. TbilisSi <strong>narCenebis</strong>wliuri moculoba 1 095 000 m 3 - s Sead<strong>ge</strong>ns. wina wlebis monacemebiTki es cifri gansxvavebulia da Sead<strong>ge</strong>ns 1 200 000 _ 1 600 000 m 3 /w.nagavsayrelebis saerTo farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 24 ha-s13


qalaqSi moqmedebs <strong>narCenebis</strong> Segrovebis sami sistema: konteineruli,bunkeruli da zaris sistema.wina wlebSi q. TbilisSi <strong>narCenebis</strong> marTvis sistema ver pasuxobdasanitarul-ekologiur moTxovnebs, Tumca bolo ori wlisgamavlobaSi qalaqis meriis mier ganxorcielebuli RonisZiebebisSedegad mdgomareoba sagrZnoblad gaumjobesda. SeZenil iqna nagvisSegrovebisa da gadazidvis Tanamedrove manqana-meqanizmebi, ramacsagrZnoblad gaaumjobesa qalaqis sanitaruli mdgomareoba.q. Tbiliss emsaxureba ori nagavsayreli _ gldanisa da iaRlujis.samwuxarod es nagavsayrelebi ar pasuxoben sanitarul-ekologiurmoTxovnebs. unda aRiniSnos, rom da<strong>ge</strong>gmilia Zveli nagavsayrelebiskonservacia da axlis mSenebloba.detaluri informacia q. Tbilisis myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong>inventarizaciis Sesaxeb mocemulia danarTSi #1, cxrili #10.reziumeamdenad, inventarizaciis masalebze dayrdnobiT, sayofacxovrebo<strong>narCenebis</strong> 45%-i dedaqalaqSi warmoiqmneba. Semdegi mniSvnelovaninarCenwarmomqmneli regionebia aWaris avtonomiuri respublika,samegrelo-zemo svaneTi, imereTi, qvemo qarTli da Sida qarTli (sur.2.1).weliwadSi warmoqmnili sayofacxovrebo<strong>narCenebis</strong> raodenoba regionebis mixedviT9%45%0%8%1%13%samegrelo/zemo svaneTiraWa-leCxum-qvemo svaneTiimereTiguriaaWaris a/rsamcxe-javaxeTi3%1%8%5%7%Sida qarTliqvemo qarTlimcxeTa-mTianeTi regionikaxeTiTbilisisur. 2.114


egionisdasaxelebaaWaris a/rguriacxrili #1saqarTveloSi sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>biregionebis mixedviTmosaxleobisraodenobawarmoqmnili<strong>narCenebis</strong>raodenoba(inventarizaciis masalebiT)m 3 /werT sul mosaxlezewarmoqmnili<strong>narCenebis</strong> r-bainvent.mixedviTeqspertuliSefasebiTwarmoqmnili<strong>narCenebis</strong>raodenoba(eqspertuliSefasebiT)m 3 /wnagavsayrelebisraodenobaoficialuriAaraofocialurinagavsayrelisfarTobiha377 200 327 676 0.87 0.95 358 340 5 8 24139 300 14 890 0.11 0.5 69 650 3 - 8,65samegrelozemo-svaneTi 472 900 203 270 0.43 0.6 283 740 8 5 14imereTi700 100 191 650 0.27 0.7 490 070 10 1 71,5raWa-leCxumsvaneTi49 100 1 850 0.04 0.4 19 640 3 - -samcxejavaxeTi208 500 122 538 0.59 0.5 104 250 7 - -Sida qarTli 314 000 161 090 0.52 0.7 219 800 5 10 18.5mcxeTamTianeTi124 500 14 052 0.11 0.5 62 250 - 3 8.7qvemo qarTli 507 600 179 187 0.35 0.7 355 320 9 - 35.8kaxeTi 404 800 60 500 0.15 0.6 242 880 11 1 28q. Tbilisi 1 103 300 1 095 000 0.99 1.1 1 213 630 2 - 24sul4 401 3002 371 703m 3 /w0.54 0.66 3 419 570 63 28233,15ha15


333. sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bisanaliziunda aRiniSnos, rom mTlianad qveynis masStabiT warmod<strong>ge</strong>niliinformacia Zalzed mwiria (garda q. Tbilisisa), amis ZiriTadimizezi aris is, rom adgilobrivi marTvis organoebTan arsebuliSesabamisi samsaxurebi ar floben da ver akontroleben realurmdgomareobas. samwuxarod srulad ar aris warmod<strong>ge</strong>nili dadaxasiaTebuli <strong>narCenebis</strong> marTvis sistema (Segroveba,transportireba, ganTavseba, materialur- teqnikuri baza, finansuriaspeqtebi, sistemis sanitarul_ekologiuri mdgomareoba, da<strong>ge</strong>gmilironisZiebebi da sxva). winaswar Sed<strong>ge</strong>nili kiTxvarebis mixedviTmoTxovnili masalebi srulad ar aris warmod<strong>ge</strong>nili.miuxedavad zemoaRniSnulisa, inventarizaciiT mopovebuli dasaministroSi arsebuli informaciiT mdgomareoba SeiZlebadaxasiaTdes Semdegnairad:3.1 <strong>narCenebis</strong> raodenobaar arsebobs <strong>narCenebis</strong> aRricxvis sistema an is srulyofili araris, amitom informacia <strong>narCenebis</strong> raodebobis Sesaxeb xSirad eWvsiwvevs. Sefasebis kriteriumebad aRebulia mosaxleobis raodenobaan nagavmzidi manqanebis moculoba, rac sistematiurad araRiricxeba. inventarizaciis monacemebiT, mTlianad saqarTveloSisayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns 2 767 311 m 3 /w. winawlebis informaciiT es cifri Sead<strong>ge</strong>nda daaxloebiT 5,5 mln m 3 /w.Cveni azriT, radganac <strong>narCenebis</strong> aRricxvis sistema ararealuria, ametapze <strong>narCenebis</strong> raodenobis gansazRvra mizanSewoniliamosaxleobis raodenobis mixedviT, Tumca am SemTxvevaSi saWiroagarkveuli diferenciacia msxvili qalaqebis, raionuli centrebis,dabebis da sxva dasaxlebuli punqtebis mixedviT.regionebis specifikisa da wlebis ganmavlobaSi dagroviliinformaciis gaTvaliswinebiT, eqspetul analizze dayrdnobiTSemuSavda regionebis mixedviT erT sul mosaxleze sayofacxovrebo<strong>narCenebis</strong> warmoqmnis wliuri koeficientebi. es koeficientebi damaTze dafuZnebuli <strong>narCenebis</strong> raodenobis Teoriuli gaTvlacxril 1-Sia warmod<strong>ge</strong>nili. am gaTvlebis mixedviT, qveyanaSiwliurad warmoqmnili sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> raodenobadaaxloebiT udris 3 419 570 m 3 /w.16


sxvaoba inventarizaciis monacemebsa da Teoriuli gaTvlisSede<strong>ge</strong>bs Soris sakmaod didia, rac ZiriTadad aixsneba regionebSi– TiTqmis yvela sofelSi – spontanurad warmoqmnili mravaliaraoficialuri nagavsayrelis arsebobiT, romelTac mimdinareinventarizacia ar Sexebia.3.2 <strong>narCenebis</strong> Segroveba<strong>saqarTvelos</strong> qalaqebSi, raionul centrebSi da zogierT dabaSimyari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> Segroveba xdeba 3 sistemiT:bunkeruli – ganTavsebulia maRalsarTulian korpusebSi,arastandartuli da moZvelebulia, ar akmayofilebs sanitariulmoTxovnebs (ar irecxeba, ar utardeba dezinfeqcia, momravlebuliamRrnelebi da mwerebi), gadatviTva arameqanizirebulia, daclissixSire dabalia da araefeqturia.konteineruli _ ganTavsebulia quCebSi, SenobebTan axlos, umetesadarastandartuli da moZvelebulia, ar akmayofilebs sanitariulmoTxovnebs, daclis sixSire dabalia, gadatvirTva umetesadarameqanizirebulia da araefeqturia.zaris sistema qalaqis im ubnebSi gamoiyeneba, sadac ar arisganTavsebuli konteinerebi. gatanis sixSire dabalia, xdeba<strong>narCenebis</strong> dayra quCebSi da iqmneba antisanitariis kerebi, sistemaaraefeqturia.zemoaRwerili sistemebiT soflis dasaxlebebidan <strong>narCenebis</strong> gatanaar xorcieldeba, ris gamoc mosaxleobis mier <strong>narCenebis</strong> gatana dadayra xdeba dasaxlebuli punqtebis mimdebared, xevebsa damdinareebis kalapotebSi.quCebis, baRebis, parkebis, skverebis, plaJebis dasufTavebisaswarmoqmnil narCenebs ganaTavseben bunkerebSi an agrovebenmimdebare teritoriebze. xSiria quCebSi, baRebSi, parkebSi<strong>narCenebis</strong> wvis faqtebi (foTlebi, qaRaldi, plastmasi da sxva).3.3 <strong>narCenebis</strong> gatana/transportireba<strong>narCenebis</strong> transportirebisaTvis ZiriTadad gamoiyeneba Ria Zarianimanqanebi, irRveva <strong>narCenebis</strong> transportirebis teqnologiurinormebi, avtoparki moZvelebuli da amortizirebulia. am sistemiT<strong>narCenebis</strong> gatana iwvevs quCebis, gzebis da saerTod garemos17


dabinZurebas, araefeqturia. zogierT qalaqebSi (Tbilisi, baTumi,quTaisi, gori) <strong>narCenebis</strong> transportirebisaTvis nawilobrivgamoiyeneba daxuruli (konteinermzidi) manqanebi.3.4 <strong>narCenebis</strong> ganTavsebanagavsayrelebze narCenebi gadis yovelgvari daxarisxebis gareSe.sayofacxovrebo narCenebTan erTad xvdeba samrewvelo, samSeneblo,samedicino, biologiuri, toqsikuri da sxva.arsebuli informaciiT saqarTveloSi aRricxulia 69 nagavsayreli,romelTa mier dakavebuli farTobi Sead<strong>ge</strong>ns 280-300 ha-s.faqtiurad <strong>saqarTvelos</strong> <strong>teritoriaze</strong> arsebuli arcerTinagavsayreli ar pasuxobs garemosdacviT da sanitariulmoTxovnebs da normebs. kerZod:• nagavsayrelebs ar gaaCniaT mSeneblobis proeqtebi, sadacgaTvaliswinebuli iqneboda saniatriuli da garemosdacviTinormebi;• ar gaaCniaT sadrenaJo sistema;• ar gaaCniaT <strong>narCenebis</strong> dasanotivebeli wyalmomara<strong>ge</strong>bissistema, ris Sedegadac adgili aqvs TviTaalebis da wvisprocesebs. es gansakuTrebiT awuxebs im dasaxlebulipunqtebis macxovreblebs, sadac axlos aris ganla<strong>ge</strong>bulinagavsayrelebi;• ar arsebobs nagavsayrelebis gaswvriv mwvane zona;• ar gaaCniaT miwisqveSa wylebis kontrolisaTvis sinjisasaRebi Surfebi, Webi, an WaburRilebi;• faqtiurad arc erT nagavsayrelze ar warmoebs <strong>narCenebis</strong>datkepna da saizolacio miwis feniT dafarva;• nagavsayrelebis umravlesoba mdinareebis pirasaaganla<strong>ge</strong>buli. atmosferuli naleqebisa da wyaldidobis drosadgili aqvs mdinareSi <strong>narCenebis</strong> Carecxvis faqtebs;• nagavsayrelebi ar aris SemoRobili da daculi, ris Sedegadadgili aqvs nagavsayrelebis mTel <strong>teritoriaze</strong> pirutyvisada adamianebis Tavisufal gadaadgilebas. nagavsayrelzegamokvebili pirutyvi daavadebis gamomwvevi mikroorganizmebispotenciuri matarebelia.18


zemoaRniSnulidan gamomdinare, myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong>marTvis yvela etapze Segroveba-gatana-ganTavseba darRveuliasanitariuli da garemosdacviTi normebi, ris gamo dabinZurebuliagaremo _ qalaqebi, dasxlebuli punqtebi, maTi mimdebareteritoriebi, avtomagistralebi, quCebi, skverebi, baRebi, parkebi,landSaftebi, plaJebi. safrTxe eqmneba adamianis janmrTelobas daxeli eSleba qveyanaSi turizmis ganviTarebas.3.5 myari sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> separacia-gadamuSavebaar mimdinareobis <strong>narCenebis</strong> separacia, rogorc misi Segrovebis, isemisi ganTavsebis etapze. mosaxleoba sxvadasxva <strong>teritoriaze</strong>, maTSoris nagavsayrelebze, agrovebs liTonis narCenebs da abarebsspecialur mimReb punqtebs. aseve merqnis narCenebs gamoiyenebssawvavad. plastmasis Segroveba xdeba xelaxali gamoyenebis mizniTda ara gadamuSavebis mizniT.amJamad <strong>narCenebis</strong> gadamuSaveba (kompostireba, usafrTxod dawvaenergiis miRebis mizniT, an nedleulad gamoyeneba produqciismiRebis mizniT) praqtikulad ar xdeba. mxolod <strong>ge</strong>rmanul-qarTulmaerToblivma sawarmom daiwyo makulaturis calke Segroveba.arsebobda gldanis nagavgadamamuSavebeli (kompostirebis) dafoniWalis nagavsawvavi qarxnebi, romlebmac funqcionireba 1991wlidan Sewyvites da aRd<strong>ge</strong>nas ar eqvemdabarebian.3.6 dafinanseba (Segroveba-gatana-ganTavseba)<strong>narCenebis</strong> Segroveba-gatana-ganTavsebis dafinanseba xdeba Semdegiwyaroebidan:_ dasufTavebis mosakrebeli <strong>saqarTvelos</strong> qalaqebsa da raionebSierT sul mosaxleze, rac ZiriTadSi 30-40 TeTrs Sead<strong>ge</strong>ns TveSi;_ mosakreblebi sawarmoebidan da organizaciebidan gansxvavebuliada ganisazRvreba ormxrivi xelSekrulebis safuZvelze;_ subvenciebi adgilobrivi biujetidan.q. Tbilisis magaliTze uxeSi gaTvlebiT xarjebis 40% mosakrebliTifareba, xolo danarCeni biujetidan subsidirebis saxiT. <strong>narCenebis</strong>Segrovebis-gatanis da ganTavsebis realuri xarjebi bevradaRemateba mosakreblebiT amoRebul saxsrebs. amJamad mosakreblebiTSemosuli Tanxebi 1t. narCenze Sead<strong>ge</strong>ns 3 evros. maSin rodesacuxeSi gaTvlebiT, momsaxureobis xarjebi, mxolod <strong>narCenebis</strong>Segrovebisa da transportirebisaTvis 1t. narCenze daaxloebiTSead<strong>ge</strong>ns 10 evros.19


am TvalsazrisiT kidev ufro rTuli mdgomareobaa sxva qalaqebsada regionebSi.Tu gaTvaliswinebuli iqneba <strong>narCenebis</strong> Segroveba-gatana-ganTavsebisTviTRirebulebis xarjebi, maSin aucilebeli gaxdeba mosakreblisgazrda.3.7 sazogadoebis cnobierebis amaRlebamosaxleobis cnobiereba <strong>narCenebis</strong> marTvasTan da mis problemebTanmimarTebaSi Zalze dabalia.reziume:sayofacxovrebo <strong>narCenebis</strong> nagavsayrelebi dabinZurebis seriozulsafrTxes warmoad<strong>ge</strong>nen, ramdenadac arcerTi maTgani ar arismowyobili garemos dacviTi principebis gaTvaliswinebiT. narCenebiumetesad pirdapir iyreba amisaTvis specialurad gamoyofiladgilebSi, daSrevebisa da saizolacio feniT gadafarvis gareSe.ar aris uzrunvelyofili nagavsayrelis fskeris gaumtaroba. ararsebobs sadrenaJo sistema. amdenad, wvimis nawreti wyali<strong>narCenebis</strong> fenebis gavlis da dabinZurebis Semdeg, miwisqveSawylebisa da miwis dabinZurebas iwvevs. garda amisa, xSiria aalebisSemTxvevebi, rac haeris dabinZurebis seriozuli wyaroa.arsebuli nagavsayrelebis umetesoba sabWoTa periodSia aSenebuli.nagavsayrelebis adgilis SerCeva ar ganxorcielebula garemozemiyenebuli zianis riskis gaTvaliswinebiT. amdenad, xSiradnagavsayrelebi dasaSvebze axlos mdebareoben sacxovrebelipunqtebidan, mdinareebidan da zRvidan.garda amisa, damatebiTi dabinZurebis wyaroa aralegalurinagavsayrelebi. Tumca, dabinZurebis saSiSroebis TvalsazrisiT,kanonieri nagavsayrelebi aranakleb risks warmoad<strong>ge</strong>nen garemosa daadamianis janmrTelobisaTvis. aralegaluri nagavsayrelebisraodenoba ki damatebiTi, ukontrolo dabinZurebis kerebs qmnis daarTulebs <strong>narCenebis</strong> aRricxvas.20


4. samrewvelo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bi4.1 qveynis samrewvelo seqtori da inventarizaciis aqcentebisamrewvelo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis mizniT SemuSavda SesabamisikiTxvari, winaswar ganisazRvra im obieqtebis (sawarmoebis)CamonaTvali, sadac unda ganxorcielebuliyo inventarizaciissamuSaoebi. ZiriTadi aqcenti gakeTebuli iyo im stacionarulobieqtebze, sadac savaraudod warmoiqmneboda mniSvnelovaniraodenobiT Sesabamisi kategoriis narCenebi, Semdeg informaciazedayrdnobiT:<strong>saqarTvelos</strong> ekonomikuri ganviTarebis saministros statistikisdepartamentis 2005 wlis monacemebiT, amJamad saqarTveloSi 4632sawarmoa. aqedan 192 msxvili, 497 saSualo da 3943 wvrili.aRsaniSnavia, rom 2000 welTan SedarebiT sawarmoebis ricxvisagrZnoblad gaizarda.samewarmeo sferoSi wamyvan regionebs warmoad<strong>ge</strong>nen Tbilisi, qvemoqarTli, imereTi, Sida qarTli da kaxeTi. am regionebSiganTavsebulia garemos Ziriadi damabinZurebeli sawarmoebi:navTobgadamamuSavebeli, sasar<strong>ge</strong>blo wiaRiseulis mompovebeli,sinTezuri amiakis, laq-saRebavebis mwarmoebeli, samSeneblomasalebis gadamamuSavebeli obieqtebi. warmoebuli samrewveloproduqciis mixedviT Tbilisi pirvel adgilzea. Semdeg modis,qvemo qarTli, imereTi da Sida qarTli. iseve rogorc sabWoTaperiodSi, ZiriTadi samrewvelo qalaqebia Tbilisi, quTaisi darusTavi. am qalaqebze modis mrewvelobaSi dasaqmebulTadaaxloebiT ori mesamedi da warmoebuli produqciis 66% qveynismasStabiT 1 . quTaisis saavtomobilo qarxana, zestafonisferoSenadnobTa qarxana da WiaTurmanganezi regionSi udidesisawarmoebia. Tumca, maTi mrewvelobis moculoba mkveTrad SemcirdasabWoTa periodTan SedarebiT. am mxriv zestafonis feroSenadnobTaqarxana SedarebiT ukeTes mdgomareobaSia da 50% datvirTviTmuSaobs.2003 wels Catarebuli kvlevis mixedviT industriul sawarmoTaumetesoba 5-dan 50%-mde datvirTviT muSaobs. gamonaklisswarmoad<strong>ge</strong>ns “madneulis” sabado da spilenZisa da baritisgadamamuSavebeli qarxana bolnisSi, romelic sruli datvirTviTmuSaobs 2 . garda amisa, qveyanaSi xdeba qvanaxSiris, navTobisa da1 Environmetnal Performance Review of Georgia, UNECE, 2003, Chapter 9, Mining, Industry andEnvironment2 Environmetnal Performance Review of Georgia, UNECE, 2003, Chapter 6, Waste Chemicals andContaminated Sites21


unebrivi airebis warmoeba. sul ori navTobgadamamuSavebeliqarxanaa, baTumSi da ufro mcire – sarTiWalaSi. qvanaxSirisudides sabados tyibul-Saoris sabado warmoad<strong>ge</strong>ns. garda amisa,qvanaxSiris warmoeba xdeba tyvarCelsa da axalcixeSic.4.4183.20.3TiToeuli regionis wili warmoebulisamrewvelo produqciis mTel moculobaSi %8.62.94.611.61.81.13.336.5TbilisiafxazeTis araWaris arguriaimereTikaxeTimcxeTa mTianeTiraWa-leCxumi da qvemo svaneTisamegrelo-zemo svaneTisamcxe-javaxeTiqvemo qarTliSida qarTlisur. 4.1samrewvelo dar<strong>ge</strong>bidan gansakuTrebiT mniSvnelovaninarCenwarmomqmneli seqtorebia sasar<strong>ge</strong>blo wiaReseulis mopoveba(maT Soris qvanaxSiris mopoveba/gadamuSaveba), Savi da feradimetalurgia da navTobis mopoveba/gadamuSaveba. Semdeg modisgadamamuSavebeli mrewveloba da sxva dar<strong>ge</strong>bi. saqarTveloSiwarmoebis umetesi wili gadamamuSavebel warmoebaze modis.4.2 samrewvelo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciiT mopovebuli masalebi<strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sejamebuli Sede<strong>ge</strong>bi regionebis,dar<strong>ge</strong>bisa da narCenTa kategoriebis mixedviT aris warmod<strong>ge</strong>nili,xolo detaluri informacia inventarizirebuli obieqtebis damaTSi warmoqmnili da ganTavsebuli <strong>narCenebis</strong> Sesaxeb mocemuliadanarTebSi cxrilebis saxiT. <strong>saqarTvelos</strong> <strong>teritoriaze</strong> mTlianadaRricxul samrewvelo narCenTa raodenoba Sejamebulia qvemoTmoyvanil cxril # 2-Si, xolo detaluri angariSebi regionebismixedviT warmod<strong>ge</strong>nilia danarT 2-Si (cxrilebi 2.1 – 2.10).22


inventarizebul samrewvelo narCenTa raodenoba kategoriebis mixedviTcxrili #2#regioniInvent.obieqt.raoden.1.navTobprodwarm.damoxm.narC.,t2.Savi daferadiliT.jarTi,t3.qim.warm.dagadamnarC., t4.polieT. daplastmnarC.,t5.minislewi,t6.luminescenciurinaTurebi,cali7.samTomop.dagadamuS.narC.,t8.samS.masal.warm.narC.,t9.xetyisdamuSnarC.,t10.ualkdaalk.warm.narC.,m 311.sxvaorg.daaraornarC.,t12maTSorissaxifaTnarC.,t, c.22353,7 119,3 62 _ _ _ _ 5000 4202 60 _ 22 515,71 aWarisa/r 522 guria 10 _ _ _ _ 10,4 _ _ 402,44 134,4 81 _ _3 samegr.zemosvaneTi304514,5 10,1 _ _ 15 _ _ 20 211,9 30 1308,8 4514,54 imereTi 30 3,24 2,817 768008 _ 110 _ 16314011 20,8 952,8 28 3 768 0115 raWaleCxumqvemo-svan.--_ _ _ _ _ _ _ _ 10000 _ _ 1000006 SidaqarTli 16_ 60 _ _ _ _ _ 2457,3 250 100 _ _7 mcxeTamTianeTi16_ _ _ _ _ _ _ 52,66 373 _ _ _8 samcxejavaxeTi --_ _ _ _ _ _ _ _ 50 _ _ _9 qvemoqarTli 535 51,6 13034 _ _ _ 3631400 19712,5 469,24 _ 140 13 03910 kaxeTi 74 _ _ _ _ 13,7 _ 355 t 7503 2909 43297 14,075 _11 Tbilisi 132 641,11 1473,72 14,7 12,2 54,98 68100 _ 510 40,25 1400 24,81 655,81t,rusTavi 3668100c.12 sul 27 517,55 1717,53 781 118,46 12,2 204,08 68100 5 26276635678,6519592,5944 996 1 490,68908 736______________________________3cxrilSi moyvanili monacemebis garda, sabaJo departamentis 2006 wlis informaciiT, qveyanaSi wliurad Semosuli teqnikurizeTebis, saburavebisa da akumulatorebis (da aqedan gamomdinare, savaraudo <strong>narCenebis</strong>) raodenobebi Semdegia: teqnikuri zeTebi – 13174tona; saburavebi – 11 921tona, akomulatorebi – 3 282tona.23


5. samrewvelo <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bis analiziunda aRiniSnos, rom samrewvelo narCenebi ZiriTadad ganTavsebuliasawarmoebisa da maT mimdebare teritoriebze, umetes SemTxvevaSi daculiar aris garemosdacviTi moTxovnebi, rac garemos dabinZurebis wyaroswarmoad<strong>ge</strong>ns.sabWoTa periodSi, mrewvelobis seqtoris sruli datvirTviT muSaobisdros, gansakuTrebiT didi raodenobis narCenebi warmoiqmna dadabinZurebis kerebi gaCnda iseT qalaqebSi rogoricaa rusTavi, quTaisi,zestafoni, bolnisi da sxva, sadac metalurgiuli, feroSenadnobTaqarxnebidan, samTomompovebeli kombinatebidan da sxva sawarmoebidanmravali aTasi tona samrewvelo narCeni (wida, damuSavebuli da fuWiqanebis gadanayrebi da sxva) dagrovda. amis Sedegad am sawarmoTamimdebare teritoriebi mravali wlis ganmavlobaSi formirdebodnen,rogorc toqsikuri elementebis momatebuli koncentraciebis <strong>ge</strong>oqimiuriprovinciebi.Semdgom wlebSi samrewvelo seqtoris moculobis Semcirebis gamo amprocesis intensivoba Senelda, Tumca garemoze misi uaryofiTizegavlenis saSiSroeba kvlav arsebobs. gansakuTrebiT aRsaniSnaviasawarmoebis is nawili, romlebic dReisaTvis gaCerebulia, an Secvliliaqvs profili, magram gaaCnia Zveli akumulirebuli narCenebi.inventarizaciis Sedegad <strong>saqarTvelos</strong> <strong>teritoriaze</strong> am etapzeaRricxulia Semdegi kategoriebisa da raodenobis narCenebi:1. navTobproduqtebis warmoebisa da moxmarebis narCenebi 27 517, 55 t;2. Savi da feradi liTonis jarTi 1717.53 t;3. qimiuri warmoebisa da gadamuSavebis narCenebi 781118,46 t;4. polieTilenisa da plastmasis narCenebi 12,2 t;5. minis lewi 204,08 t;6. luminescenciuri naTurebi 68100 c.;7. samTomopovebis da gadamuSavebis narCenebi 5262766 t;8. samSeneblo masalebis warmoebis narCenebi 35678,65 t;9. xe-tyis damuSavebis narCenebi 19592,59 m 3;10. ualkoholo da alkoholuri warmoebis narCenebi 44 996 t;11. sxva oganuli da araorganuli narCenebi 1490,68 t.zemoaRniSnuli narCenebidan 908736 tonas warmoad<strong>ge</strong>ns saxifaTonarCenebi.24


eziume:<strong>narCenebis</strong> inventarizaciis monacemebiT, dResac samrewvelo <strong>narCenebis</strong>udidesi nawili kvlav samTomopovebiT narCenebze modis. meore adgilzeaqimiuri mrewveloba. miuxedavad imisa, rom samTomopovebiTi mrewvelobadRes qveynis wamyvan seqtors aRar warmoad<strong>ge</strong>ns, <strong>saqarTvelos</strong> sxvadasxvaregionSi saSiSi dabinZurebis kerebs qmnis Zveli, dasawyobebulisamTomopovebiTi narCenebi.samrewvelo <strong>narCenebis</strong> tipebi saqarTveloSisamTomopovebis da1%1%0% 0% 0%0%13%0%gadamuSavebis narCenebinavTobproduqtebis warmoebisada moxmarebis narCenebiqimiuri warmoebisa dagadamuSavebis narCenebiSavi da feradi liTonisjarTipolieTilenisa da plastmasisnarCenebiminis lewi85%samSeneblo masalebiswarmoebis narCenebiualkoholo da alkoholuriwarmoebis <strong>narCenebis</strong>xva oganuli da araorganuli<strong>narCenebis</strong>ur. 5.1unda aRiniSnos, rom cxril #2-Si mocemuli monacemebi moicavsuSualod inventarizirebul obieqtebze arsebul narCenTa kategoriebsada raodebobebs.aseve ver moxerxda satransporto <strong>narCenebis</strong> (teqnikuri zeTebi,akumulatorebi, saburavebi) aRricxva. Sesabamisi werilebidagzavniliqna Sesabamis uwyebebSi saidanac samwuxarod ver iqnainformacia miRebuli.am sakiTxTan dakavSirebiT <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis jgufiagrZelebs muSaobas qveyanaSi arsebuli statistikur monacemebzedayrdnobiT. aseve inventarizaciis masalebi sustia im nawilSi, romaraaqvs sruli komentarebi <strong>narCenebis</strong> ganTavsebis, gadamuSavebis,reciklirebis da gauvnebelyofis sakiTxebTan dakavSirebiT.mizanSewonilia am mimarTulebiT damatebiTi informaciis moZieba.25


6. samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>biSesavalinarCenebi seriozul problemas warmoad<strong>ge</strong>ns msoflios mravali qveynisada maT Soris <strong>saqarTvelos</strong>Tvisac, miT umetes Tu gaTvaliswinebuliiqneba is faqti, rom ar arsebobs sruli monacemebi maTi warmoSobis,gauvnebelyofis, gadamuSavebisa da ganTavsebis Taobaze. <strong>narCenebis</strong>Sesaxeb aseve ar arsebobs oficialuri statistikuri monacemebi.ukanasknel wlebSi ar gatarebula raime RonisZieba nagavsayrelebisgaremosdacviT da sanitariul-higienur moTxovnebTan SesabamisobaSimosayvanad. ar mimdinareobs <strong>narCenebis</strong> daxarisxeba. <strong>narCenebis</strong>dauxarisxeblad gatanis gamo, nagavsayrelebze liTonis, minis,sxvadasxva polimeruli masalisa da sxva saxis narCenebTan erTadxvdeba samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis (samedicino)narCenebi.6.1 samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis mizanigamomdinare zemoaRniSnulidan, kvlevis mizans Sead<strong>ge</strong>nda <strong>saqarTvelos</strong>samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi samedicino <strong>narCenebis</strong>inventarizacia, romelic ganxorcielda <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisada bunebrivi resursebis saministros mier, gaeros ganviTarebisprogramis mxardaWeriT. inventarizacia ganxorcielda 2006 wlisseqtember-dekemberSi. samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizacia warmoad<strong>ge</strong>naqveyanaSi <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Semad<strong>ge</strong>nel nawils.6.2 inventarizaciis meTodikaqveynis samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi <strong>narCenebis</strong>inventarizaciisa da marTvis Seswavlis mizniT, <strong>saqarTvelos</strong> Sromis,janmrTelobisa da socialuri dacvis saministros 2001 wlis 16agvistos #300/n brZanebiT “samkurnalo-profilaqtikuridawesebulebebis <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, Senaxvisa da gauvneblobissanitariuli wesebis damtkicebis Sesaxeb” damtkicebuli “samkurnaloprofilaqtikuridawesebulebebis <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, Senaxvisa dagauvneblobis sanitariuli wesebi”-s Sesabamisad SemuSavda “samedicino<strong>narCenebis</strong> inventarizaciis kiTxvari”.adgilebze kiTxvaris Sevsebis procesis gaadvilebis mizniT, kiTxvarsTandarTuli hqonda “samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis<strong>narCenebis</strong> Segrovebis, Senaxvisa da gauvneblobis sanitariuli wesebi”-smixedviT samedicino <strong>narCenebis</strong> klasifikatori.26


aRniSnuli kiTxvaris mixedviT samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizaciisada organizaciis SigniT marTvis Sesaxeb pirveladi informaciismopoveba Catarda rogorc q. Tbilisis, aseve qveynis yvela regionSi damoculi iqna 268 samkurnalo profilaqtikuri dawesebuleba, maT Sorisq. Tbilisis 78 da regionebis - 190.janmrTelobis dacvis 2005 wlis statistikuri cnobaris mixedviT q.Tbilisis masStabiT <strong>saqarTvelos</strong> jandacvis sistemaSi 85 stacionarulidawesebuleba iyo, romelTagan 67 saavadmyofo da 18 samecnierokvleviTiinstitutia, romlebSic sawolTa saerTo raodenoba Sead<strong>ge</strong>ns7122, maT Soris saavadmyofoebSi 5047.q. Tbilisis 78 samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebidan samdawesebulebaSi (respublikuri saavadmyofo, bavSvTa me-5 saavadmyofoda kardiologiis samecniero kvleviTi instiruti) ver Catardasamedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizacia, radgan respublikurisaavadmyofosa da kardiologiis samecniero kvleviTi institutSiinventarizaciis programis dawyebamde, am obieqtebSi dawyebuli iyosruli sarekonstruqcio da sareabilitacio-samSeneblo samuSaoebi,xolo bavSvTa me-5 saavadmyofo ar funqcionirebs ukanaskneli ramdenimewlis ganmavlobaSi.q. TbilisSi TiToeul samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebaSikiTxvaris Sevsebamde obieqtebis xelmZRvanelebTan erTad SesabamispersonalTan (kiTxvaris Sevsebaze obieqtis xelmZRvanelis miergamoyofil pasuxim<strong>ge</strong>bel pirTan) Catarda instruqtaJi.q. TbilisSi TiToeul samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebaskiTxvaris SevsebisaTvis mieca 10 dRis vada, romlis Semdeg moxdaSevsebuli kiTxvarebis Segroveba da damuSaveba.regionebSi kvlevebis operatiulad Catarebis mizniT, kvlevebisdawyebamde, <strong>saqarTvelos</strong> garemos dacvisa da bunebrivi resursebissaministros regionul samsaxurebSi Catarda instruqtaJi da miecaTSesabamisi ganmartebebi kiTxvarebis Sevsebis meTodologiisa daorganizaciul sakiTxebTan dakavSirebiT.adgilebidan warmod<strong>ge</strong>nili masalebis safuZvelze Sed<strong>ge</strong>nili iqnaSesabamisi cxrilebi, romlebSic ucvlelad Sevida adgilebidanwarmod<strong>ge</strong>nili pirveladi monacemebi samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebebSi warmoqmnili samedicino <strong>narCenebis</strong> raodenobis Sesaxeb(danarTi 3, cxrilebi # 3.1 -3.11).miuxedavad imisa, rom q. Tbilisis (75) da regionebis 193 samkurnaloprofilaqtikuridawesebulebidan samedicino <strong>narCenebis</strong>27


inventarizaciis Sesaxeb warmod<strong>ge</strong>nili iqna Sevsebuli kiTxvarebi,umetes dawesebulebeSi saWiro gaxda damatebiTi konsultaciebisCatareba, radgan adgilebze sakmaod gauZneldaT kiTxvariTgaTvaliswinebuli mTeli rigi poziciebis Sevseba, kerZod: warmoqmnilisamedicino <strong>narCenebis</strong> raodenobis, klasifikaciis, <strong>narCenebis</strong>organizaciis SigniT marTvis, <strong>narCenebis</strong> raodenobrivi da xarisxobrivianalizis, Sesagrovebeli tarisa da maTi ganTavsebis da sxvasakiTxebTan dakavSirebiT.q.Tbilisis 75 samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebidan 10-madawesebulebam praqtikulad ver moaxerxa “samkurnalo-profilaqtikuridawesebulebebis <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, Senaxvisa da gauvneblobissanitariuli wesebi”-T gaTvaliswinebuli samedicino <strong>narCenebis</strong>klasifikaciis Sesabamisad monacemebis warmod<strong>ge</strong>na, xolo regionebidan58 organizaciam, maT Soris: mcxeTa-mTianeTis 3 samkurnaloprofilaqtikuridawesebulebidan -3, qvemo qarTlis 21 –dan 7-ma, SidaqarTlis 15-dan 8, raWa-leCxumisa da qvemo svaneTis 2-dan 1-ma, kaxeTis17-dan 8, samcxe-javaxeTis 17-dan 11-ma, imereTis 28-dan 14-ma foTis 10-dan6-ma. monacemebi nawilobriv warmoadgina 13-ma, xolo 45 samkurnaloprofilaqtikuridawesebulebebis monacemebiT (maT Soris: mcxeTamTianeTis-3,qvemo-qarTlis-6, kaxeTis-8, samcxe-javaxeTis-11, imereTis-14da foTis-6 dawesebulebaSi) am dawesebulebebSi ar mimdinareobssamedicino <strong>narCenebis</strong> aRricxva.imis gamo, rom rogorc q.Tbilisis, aseve regionebis samkurnaloprofilaqtikuri236 dawesebulebebis mier warmod<strong>ge</strong>nili monacemebiarasrulyofili iyo, damatebiT Catarda am dawesebulebebSi zogierTimonacemis dazusteba adgilebze ganmeorebiT gasvliT, asevepersonaluri da satelefeno interviuebiT. damatebiT Catarda asevekvlevebi da gaangariSebebi warmoqmnili samedicino <strong>narCenebis</strong>raodenobis Sesaxeb sxvadasxva regionis 20 samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebaSi, maT Soris guriis regionis-3, raWa-leCxumisa da qvemosvaneTis-6, mcxeTa-mTianeTis-3, samcxe-javaxeTis-2, qvemo qarTlis-2samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebaSi. sabolood qveynismasStabiT warmoqmnili samedicino <strong>narCenebis</strong> raodenobrivimaCveneblebis samuSaoebma moicva 268 samkurnalo-profilaqtikuridawesebuleba (cxrili # 3).28


yovelive zemoaRniSnulis gamo, realurTan miaxloebuli suraTisSeqmnis mizniT, Cvens mier Catarda adgilebidan warmod<strong>ge</strong>nilicifrobrivi monacemebis xelaxla gadaangariSeba, 4 ris safuZvelzecdadginda q.Tbilisis 75 samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebaSiwlis ganmavlobaSi warmoqmnili samedicino <strong>narCenebis</strong> raodenoba(danarTi 3, cxrili #3.12).dadginda, rom q.Tbilisis 75 samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebaSi wlis ganmavlobaSi warmoiqmneba 5 199 799,5 kgsamedicino narCeni, maT Soris: “a” klasis _ 4 505 425,1 kg; “b” klasis _545 053,1 kg; “g” klasis _ 75 782,2 kg; “d” klasis _ 73 539,1kg.imis gaTvaliswinebiT, rom samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebiqveynis dRevandeli socialur-ekonomikuri mdgomareobidan gamomdinaresruli datvirTviT ar muSaoben, aucilebelia miRebuli Sede<strong>ge</strong>bSidawesebulebebis datvirTvis Sesabamis procentuli maCveneblismixedviT koreqtivis Setana.oficialuri monacemebiT, samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebisdatvirTvis saSualo maCvenebeli meryeobs 40-dan 60%-mde, zogierTis ki70- mde, xolo regionebSi 30-dan 40%-mde. gamomdinare aqedan, q.Tbilisis78 samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebaSi Catarebuli samedicino<strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bis analiziT miRebuli saerTomaCveneblebi SesaZlebelia gadaangariSdes am procentul maCveneblebze.q.Tbilisis samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis 65%-idatvirTvis gaTvaliswinebiT, wlis ganmavlobaSi grovdeba sul(5199799,5 kg-s 65%) 3 379 869,7 kg samedicino narCeni, maT Soris “a”klasis – 2928526,2 kg, “b” klasis – 354284,5 kg, “g” klasis 49258,4 kg da“d” klasis – 47800,4 kg.aRniSnulis realobaze miuTiTebs agreTve janmrTelobis dacvisstatistikuri cnobaris monacemebis mixedviT Catarebuli gaTvlebi, rissafuZvelzec dadginda, rom q. TbilisSi 85 stacionaruldawesebulebaSi arsebul 7122 sawolis mixedviT wlis ganmavlobaSisul grovdeba 3 379 389 kg samedicino narCeni.SeiZleba iTqvas, rom samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSiwarmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenobis dad<strong>ge</strong>nis sxvadasxva meTodiarsebobs, Tumca upiratesoba mainc adgilebze Sesabamisispecialistebisa da samsaxurebis mier Catarebuli samuSaoebis Sede<strong>ge</strong>bsunda mieniWos, rasac Tbilisis masStabiT ar eqceva saTanado yuradRebada am mimarTulebiT praqtikulad ar mimdinareobs muSaobadawesebulebebSi._________________________4 v. g. akimkini, “sanitarul-epidemiologiuri moTxovnebi samkurnalo-profilaqtikuridawesebulebebis <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, gauvnebelyofis, droebiT Senaxvisa damocilebis organizebisaTvis”. moskovi, 2004.31


6.4 <strong>saqarTvelos</strong> regionebis samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebebSi samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bi<strong>saqarTvelos</strong> samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebidanwarmod<strong>ge</strong>nili samedicino <strong>narCenebis</strong> iventarizaciis masalebisanalizis Sedegad dadginda, rom mTlianobaSi im samkurnaloprofilaqtikurdawesebulebebSi, sadac Catarda inventarizacia,adgilebidan warmod<strong>ge</strong>nili masalebis mixedviT (q.Tbilisis CaTvliT)wlis ganmavlobaSi grovdeba 2 433 390,5 kg samedicino narCeni, maTSoris "a" klasis -1 516 044, 4 kg, "b" klasis – 818089,4 kg, ”g" klasis –4526,6 kg, "d" klasis – 94720,1 kg (cxrili #4).samedicino <strong>narCenebis</strong> raodenoba saqarTveloSi adgilebidanwarmod<strong>ge</strong>nili informaciebis mixedviT# Qqalaqis,regionisdasaxelebawarmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenoba klasebismixedviT kg“a” “b” “g” “d”cxrili #4sulklasi klasi klasi1. 2 3 4 5 6 71. Tbilisi 1292995 785369,8 3079,6 93099,1 2174543,22. aWaris a/r 77850 13750 780 246 946263. guria 680 425 50 70 12254. raWa-leCxumi daqvemo svaneTi5. samegrelo-zemosvaneTi450 70 - - 52039704,4 3759,6 - 651 441156. imereTi 16755 4092 117 120,5 21084,57. kaxeTi 2603 730 300 306,6 3939,58. mcxeTa-mTianeTi - - - - -9. samcxe-javaxeTi 33960 925 - 204 3508910. Qqvemo-qarTli 16240 3075 200 23 1953811. Sida qarTli 33260 3780 - - 3704012. foTi 1550 115 10 - 165013. sul 1516044, 4 818089,4 4526,6 94720,1 2433390,5radiaqtiuri komponentebis Semcveli narCenebi zemoaRniSnulsamkurnalo-profilaqtikur dawesebulebeSi adgilebidan warmod<strong>ge</strong>niliinformaciebis mixedviT ar dafiqsirda.32


6.5 samedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizaciiT dafiqsirebuli mdgomareobisSejameba da Sefasebebisamedicino <strong>narCenebis</strong> iventarizaciis procesSi dadginda, romregionebis bevr samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi, iseverogorc Tbilisis, ar icnoben <strong>saqarTvelos</strong> Sromis janmrTelobisa dasocialuri dacvis saministros mier 2001 wlis 16 agvistos #300/nbrZanebiT damtkicebul “samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis<strong>narCenebis</strong> Segrovebis, Senaxvisa da gauvneblobis sanitariul wesebs”,samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis xelmZRvanelebis mier araris brZanebiT gamoyofili narCenebze pasuxism<strong>ge</strong>beli piri (eqimihigienisti an/da epidemiligi), xSir SemTxvevaSi samedicino <strong>narCenebis</strong>marTva samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi eqim-higienistisan/da epidemologis nacvlad davalebuli aqvs dawesebulebisdireqtoris moadgiles administraciul-sameurneo dargSi an/da ufrosmeddebs. zogierT dawesebulebas ar gaaCnia eqim-higienistis an/daepidemiologis Stati.samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebs ara aqvT SemuSavebuli dadamtkicebuli samedicino <strong>narCenebis</strong> marTvis instruqcia da <strong>narCenebis</strong>gatanis <strong>ge</strong>gma, ar aris organizebuli samedicino da momsaxurepersonalis ganaTleba samedicino <strong>narCenebis</strong> mopyrobasTandakavSirebiT, xSir SemTxvevaSi personali ver erkveva samedicino<strong>narCenebis</strong> klasifikaciaSi da sxva. rac TavisTavad miuTiTebsepidsawinaaRmdego reJimis aradamakmayofilebel mdgomareobaze.samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis umravlesoba aSenebuliaan/da rekonstruirebulia 1990 wlamde, maSin rodesac am periodSi armoqmedebda samedicino <strong>narCenebis</strong> Segrovebis, gatanisa da gauvneblobissanitariuli wesebi da normebi, xolo saamSeneblo wesebiTa danormebiT ar reglamentirdeboda moTxovnebi samkurnaloprofilaqtikuridawesebulebebis Semad<strong>ge</strong>nlobaSi <strong>narCenebis</strong> droebiTiganTavsebis saTavsoebisa da maTi Termuli utilizaciis na<strong>ge</strong>bobebisarsebobisa.yovelive zemoT aRniSnulis gamo, realurTan miaxloebuli suraTisSeqmnis mizniT, Cvens mier Catarda adgilebidan warmod<strong>ge</strong>nilicifrobrivi monacemebis xelaxla gadaangariSeba, 4 ris safuZvelzecdadginda qveynis masaStabiT samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebaSi wlis ganmavlobaSi warmoqmnili samedicino <strong>narCenebis</strong>raodenoba (cxrili #5).33


egionebis samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi warmoqmnili <strong>narCenebis</strong>raodenobis gadamuSavebuli varianticxrili # 5sul# Qqalaqis,regionissawolTawarmoqmnili <strong>narCenebis</strong> raodenobaklasebis mixedviT kg-Sidasaxeleba r-ba “a” “b” “g” “d”klasis klasis klasis klasis1. 2 3 4 5 6 7 81. Tbilisi 7122 2928526,2 354284,5 49258,4 47800,4 3 379869,52. aWaris a/r 1642 779129 93495,5 780 246 873650,53. guria 345 163702,5 19644,3 50 70 183466,84. raWa-leCxumidaqvemosvaneTi255 120997,5 14519,7 70 - 135587,25. samegrelozemo1230 583635 70036,2 - 651 654322,2svaneTi6. imereTi 2266 1075217 129026 117 120,5 1204480,57. kaxeTi 775 367737,5 44128,5 300 306,5 412472,58. mcxeTamTianeTi183 86833,5 14962,1 - - 101795,69. samcxejavaxeTi686 490899,1 58907,9 53144 - 602 95110. qvemo-qarTli 1094 519103 62292,4 200 23 581618,411. Sida qarTli 909 431320,5 51758,5 - - 48307912. foTi 266 126217 15146 10 - 14137313. sxva uwyebebi 1307 620171,5 74420,6 - - 694592,114. saqarTvelo 17841 8293489,3 1002622,2 103929,4 49217,4 9 449258,3mTlianobaSi qveynis 268 samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebaSiwlis ganmavlobaSi warmoiqmneba 9 449 258,3 kg samedicino narCeni, maTSoris: “a” klasis - 8293489,3 kg, “b” klasis - 1002622,2 kg, “g” klasis -103929,4 kg da “d” klasis - 49217,4 kg.imis gaTvaliswinebiT, rom regionebSi samkurnalo-profilaqtikuridawesebulebebis datvirTva meryeobs 30-dan 40%-mde, cxrili #5-ismonacemebidan gamoangariSebuli iqna 40%-ani maCveneblebi, rissafuZvelzec dadginda, rom regionebis samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebebSi wlis ganmavlobaSi grovdeba 2 427 755,52 kg samedicinonarCeni, maT Soris “a” klasis 2 145 985,24 kg, “b” klasis – 259335,08 kg,“g” klasis – 21868,4 kg da “d” klasis – 566,8 kg.q.Tbilisis samkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis 65%-idatvirTvis gaTvaliswinebiT, wlis ganmavlobaSi grovdeba sul(5199799,5 kg-s 65%) 3 379 869,7 kg samedicino narCeni, maT Soris “a”klasis - 2928526,2 kg, “b” klasis – 354284,5 kg, “g” klasis 49258,4 kg da“d” klasis – 47800,4 kg.34


mTlianobaSi qveynis masStabiT samkurnalo-profilaqtikurdawesebulebebSi wlis ganmavlobaSi grovdeba sul 5 807 625,02 kgsamedicino narCeni, maT Soris “a” klasis 5 074 511,44 kg, “b” klasis – 613619,58 kg, “g” klasis – 71 126,8 kg da “d” klasis – 48 367,2 kg.<strong>saqarTvelos</strong> Sromis janmrTelobisa da socialuri dacvisa daekonomikis saministroebis mier 2007 wlis 11 ianvars masmediissaSualebebiT erToblivad gakeTebuli oficialuri gancxadebisTanaxmad qveynis masStabiT uaxloes periodSi da<strong>ge</strong>gmilia samkurnaloprofilaqtikuridawesebulebebis Zveli, amortizebuli da imsamkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebis Senobebis, romlebicreabilitacias aRar eqvebdebarebian, masiuri privatizacia, amasTanave100 axali, Tanamedrove moTxovnebis doneze aRWurvili axalisamkurnalo-profilaqtikuri dawesebulebebis mSenebloba, racTavisTavad mniSvnelovnad Seuwyobs xels qveynis masStabiT samedicino<strong>narCenebis</strong> marTvis gaumjobesebas.gamomdinare zemoT aRniSnulidan, proeqtis farglebSi qveynismasStabiT samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi Catarebulisamedicino <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sedegad miRebuli monacemebiunda vivaradaudoT, rom mkurnalobis axali, Tanamedrove meTodebisada teqnologiebis danergvis fonze mkveTad Seicvleba SemcirebistendenciiT.Tumca, samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi dRevandel dRessamedicino <strong>narCenebis</strong> marTvis arsebuli aradamakmayofilebelimdgomareobis gamo, aucilebeli xdeba am saxis <strong>narCenebis</strong> organizaciisSigniT marTvis, gatanisa da utilizaciis konkretuli rgolebisCamoyalibebisaTvis TiToeuli dawesebulebaSi miRebuli iqneskonkretuli gadawyvetilebebi, dawesebulebebis simZlavrisa dadasaqmebuli personalis raodenobis gaTvaliswinebiT.6.6 rekomendaciebiaucilebelia samkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebSi samedicino<strong>narCenebis</strong> marTvis gaumjobesebis mizniT amaRldes am mimarTulebiTsamedicino personalis ganaTlebis done.gadasawyvetia vadagasuli samkurnalwamlo saSualebebisa dafalsficirebuli preparatebis utilizaciis problemebi.yuradsaRebia vaqcinaciis kabinetebSi imunizaciis dros gamoyenebulimasalebis, instrumentebisa da sxva samedicino <strong>narCenebis</strong> utilizaciisproblema, infeqciuri da ftiziatriuli profilis naxmari wylebisgawmenda-gauvneblobis problema, sakanalizacio sistemebis teqnikuri35


da gamwmendi na<strong>ge</strong>bobebis aradamakmayofilebeli mdgomareobisgaTvaliswinebiT.aucilebelia samedicino <strong>narCenebis</strong> marTvis sakiTxebi Sevidessamkurnalo-profilaqtikur dawesebulebebis licenzirebis pirobebSi.7. biologiuri <strong>narCenebis</strong> inventarizaciis Sede<strong>ge</strong>bibiologiuri <strong>narCenebis</strong> inventarizacia ZiriTadad moicavs informaciasdacemul cxovelTa raodenobis mixedviT. maT Soris: mxvilfexa rqosani,Rori, cxvari, Txa, frinveli da daWerili mawanwala ZaRlebi.aRniSnuli informacia mowodebulia regionebis Sesabamisiveterinaruli samsaxurebidan. inventarizaciis eqspertTa mierganxorcielda udidesi mcdeloba maqsimaluri informaciis miRebismizniT.regionebis mixedviT biologiuri <strong>narCenebis</strong> jamuri raodenobebiSemdegia:Sida qarTlis regionSi oTxi raionis mixedviT dacemulia 347msxvilfexa rqosani, 278 Rori, 272 cxvari da Txa, 5320 frinveli, 93daWerili mawanwala ZaRlebi.qvemo qarTlis regionSi erTi qalaqisa da eqvsi raionis mixedviTdacemulia 2690 msxvilfexa rqosani, 475 Rori, 5113 cxvari da Txa, 10538frinveli, 1351 daWerili mawanwala ZaRlebi.mcxeTa-mTianeTis regionSi ori raionis mixedviT dacemulimsxvilfexa rqosanis, cxvaris, Txis da daWerili mawanwala ZaRlebisSesaxeb informacia ar aris miRebuli, xolo dacemulia 50 Rori da 200frinveli.aWaris a/r mixedviT dacemuli cxvaris, Txis da Roris Sesaxebinformacia ar aris miRebuli, xolo dacemulia 220 msxvilfexa rqosani,1611 frinveli, 1351 daWerili mawanwala ZaRlebi. aseve savaWro qselidanamoRebulia 3431 kg gafuWebuli cxoveliri produqcia.guriis regionSi sami raionis mixedviT dacemulia 7 msxvilfexarqosani, 54 Rori, 115 cxvari da Txa, 1680 frinveli, 94 daWerilimawanwala ZaRlebi.samegrelos regionSi rva raionis mixedviT dacemulia 1237msxvilfexa rqosani, 358 Rori, 351 cxvari da Txa, 5318 frinveli, 636daWerili mawanwala ZaRlebi. aseve savaWro qselidan amoRebulia 1097kg gafuWebuli cxoveluri produqcia.samwuxarod, zogierTi regionidan (imereTi, samcxe-javaxeTi, kaxeTi,raWa-leCxum-svaneTi) ver moxerxda informaciebis miReba. aseve Zalzemwiria sxva regionebidan mowodebuli informaciebi. kerZod, ar Cans36


TuUra gziT xdeba biolodiuri <strong>narCenebis</strong> ganadgureba, gauvnebelyofa.aseve ar aris aRricxuli saSiSi daavadebebi (jilexi, cofi, frinvelisgripi da sxva) gamowveuli dacemul cxovelTa samarxebiT da sxva.miuxedavad oficialurad moTxovnisa da mcdelobisa, ver iqna saTanadoinformaciebi miRebuli soflis meurneobis saministros Sesabamisisamsaxurebidan (veterinariis departamenti), sadac SesaZlebeliaaRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT arsebobdes ufro srulyofili dasistemuri informaciebi.aRniSnulidan gamomdinare, saWiroa am mimarTulebiT muSaobisgagrZeleba soflis meurneobis saministros veterinariis samsaxurTan.aseve statistikis saxelmwifo departamentTan ufro zustiinformaciebis mopovebis mizniT.37

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!