Sua saukuneebis saero musika
Sua saukuneebis saero musika
Sua saukuneebis saero musika
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
საქართველოს სახელმწიფო ჰიმნი<br />
„თავისუფლება“<br />
საქართველოს სახელმწიფო ჰიმნი<br />
ჩემი ხატია სამშობლო,<br />
სახატე მთელი ქვეყანა,<br />
განათებული მთა-ბარი,<br />
წილნაყარია ღმერთთანა.<br />
„თავისუფლება“<br />
თავისუფლება დღეს ჩვენი<br />
მომავალს უმღერს დიდებას,<br />
ცისკრის ვარსკვლავი ამოდის<br />
და ორ ზღვას შუა ბრწყინდება,<br />
დიდება თავისუფლებას,<br />
თავისუფლებას დიდება.<br />
ჩემი ხატია სამშობლო,<br />
სახატე მთელი ქვეყანა,<br />
განათებული მთა-ბარი,<br />
წილნაყარია ღმერთთანა.<br />
თავისუფლება დღეს ჩვენი<br />
მომავალს უმღერს დიდებას,<br />
ცისკრის ვარსკვლავი ამოდის<br />
და ორ ზღვას შუა ბრწყინდება,<br />
დიდება თავისუფლებას,<br />
თავისუფლებას დიდება.<br />
ლექსი დავით მაღრაძის<br />
ლექსი დავით მაღრაძის
maia oTiaSvili irine miqaZe<br />
mzis sxivi<br />
<strong>musika</strong>Si<br />
moswavlis wigni<br />
VIII klasi<br />
`wyarosTvali~<br />
Tbilisi, 2012 weli
adreuli <strong>musika</strong><br />
Sesavali<br />
gakveTili 1<br />
istoriul epoqas, romelic cvlis uZveles samyaros, <strong>Sua</strong> saukuneebs<br />
uwodeben. igi iwyeba romis dacemis droidan da 1000 welze<br />
metxans grZeldeba. am drois manZilze Camoyalibdnen rigi evropeli<br />
xalxebi da saxelmwifoebi, Camoyalibda evropuli kulturis<br />
umniSvnelovanesi niSan-Tvisebebi. evropelTa sulieri cxovrebis<br />
safuZveli qristianoba gaxda. <strong>Sua</strong> saukuneTa xelovneba – saekle-<br />
uZvelesi organi<br />
sio arqiteqtura, qandakeba, xatebi, taZrebis mozaika da freskebi<br />
– qristianuli RvTismsaxurebisTvis iyo gankuTvnili. rac Seexeba <strong>musika</strong>s,<br />
mas mniSvnelovani funqcia ekisreboda – igi unda daxmareboda mlocvels<br />
daeviwyebina yoveldRiuri sazrunavi, piradi gancdebi da mTeli yuradReba<br />
saeklesio msaxurebisken miemarTa. am mizans emsaxureboda sagaloblebi, romelTa<br />
mTavari damaxasiaTebeli niSani mravali wlis manZilze iyo 1-xmianoba<br />
(momRerlebi erTad asrulebdnen erT melodias), instrumentuli Tanxlebis<br />
gareSe. am sagaloblebis SemqmnelTa azriT, erTxmianoba erTi RmerTisa da<br />
erTiani eklesiis simbolo iyo. instrumentuli Tanxleba adamianur grZnobaze<br />
did gavlenas axdenda, amitomac eklesia gaurboda mas. Tumca, VII saukunidan<br />
kaTolikur eklesiaSi mainc mkvidrdeba _ jer organi, Semdeg ki sxva<br />
sakravebic.<br />
am droisaTvis saeklesio <strong>musika</strong> ZiriTadad eklesia-monastrebSi iqmneboda.<br />
sagalobelTa Seqmnisas berebi mkacrad misdevdnen wesebs da tradiciebs.<br />
isini ar miiCnevdnen sakuTar Tavs avtorebad, ramdenadac erTaderT Semoqmedad<br />
RmerTi miiCneoda. amgvarad, am drois musikisTvis damaxasiaTebelia niSnebia:<br />
I – erTxmianoba da II – anonimuroba.<br />
mxolod XII-XIII s.s.-ebidan mkvidrdeba evropul <strong>musika</strong>Si mravalxmianoba.<br />
XI saukuneSi italieli beris gvido arecos mier gamogonebulma damwerlobam<br />
SesaZlebeli gaxada <strong>musika</strong>luri nawarmoebis zustad Cawera.<br />
<strong>Sua</strong> saukuneebi saintereso da TviTmyofi etapia xelovnebasa<br />
da kulturaSi. <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> <strong>musika</strong>m safuZveli Cauyara Tanamedrove<br />
profesiul evropul <strong>musika</strong>s da TandaTan momzadda Semdgomi<br />
axali epoqa evropis istoriaSi _ aRorZineba.<br />
anCisxatis eklesia.<br />
Tbilisi VII saukuneebi<br />
qarTuli sagalobeli `Sen xar venaxi~<br />
jovani palestrina. `kyrie~<br />
Zveli romaelebi laTinurad laparakobdnen.<br />
romis imperiis dacemis Semdeg (476) laTinurma<br />
enam TandaTan dakarga salaparako funqcias, magram SeinarCuna arseboba<br />
taZrebSi. igi RvTismsaxurebis kuTvnileba gaxda. misgan warmoiSvnen e.w.<br />
romanuli enebi – italiuri, franguli, espanuri, portugaliuri.<br />
romanuli stili arqiteqturaSi<br />
3
& #<br />
&<br />
&<br />
& #<br />
œ.<br />
& # j<br />
œ.<br />
œ œ<br />
j<br />
& œ œ œ œ œ.<br />
œ œ œ<br />
w w w w w w wœ œ<br />
w<br />
œ œ<br />
&<br />
j<br />
œ œ œ œ œ œ œ.<br />
do maJori<br />
furclidan do maJori kiTxva<br />
j<br />
œ œ œ œ œ œ œ<br />
w w w w w w w w<br />
la minori-bunebrivi<br />
&<br />
w w w w w w w w<br />
w w w w w w w w<br />
gaixsene da gaimRere do maJori da sol maJori paraleluri minorebiT<br />
do maJori<br />
C-dur la minori-bunebrivi<br />
sol maJori<br />
w w w w w w w w<br />
&<br />
la w minori-bunebrivi w w<br />
la minori-harmoniuli<br />
&<br />
w w w w w<br />
&<br />
w w w w w w # w w<br />
#<br />
a-moll w w w w w w w w<br />
la sol minori-harmoniuli<br />
maJori<br />
a-moll<br />
la minori-bunebrivi<br />
mi minori-bunebrivi<br />
&<br />
w w w w w w # w w<br />
&<br />
& w w w w w # w<br />
#<br />
w<br />
w<br />
#<br />
&<br />
w w w w w w w w<br />
#<br />
w<br />
&<br />
w w w w w w w<br />
#<br />
la sol minori-harmoniuli<br />
minori-melodiuri<br />
maJori<br />
w w w w w w w w<br />
w w w w w w w w<br />
a-moll<br />
sol maJori<br />
la mi minori-bunebrivi<br />
minori-melodiuri<br />
G-dur<br />
&<br />
w w w w w # w # w w<br />
w w w w w w w w<br />
& #<br />
w w w w w w w w<br />
w w w w w w # w w<br />
la minori-harmoniuli<br />
la minori-melodiuri<br />
mi minori-bunebrivi<br />
& #<br />
mi minori-harmoniuli<br />
e-moll<br />
&<br />
w w w w w w # w w<br />
&<br />
w w w w w # w # w w<br />
& #<br />
bunebrivi<br />
w w w w w w w w<br />
?<br />
w w w w w w<br />
?<br />
w w w w w w<br />
?<br />
& #<br />
& #<br />
mi minori-bunebrivi<br />
mi minori-harmoniuli<br />
e-moll<br />
& la minori-melodiuri<br />
&<br />
w w w w w # w # w w<br />
#<br />
w w w w w w w w<br />
& #<br />
mi minori-harmoniuli<br />
w w w w w w # w w<br />
& #<br />
mi minori-melodiuri<br />
e-moll<br />
melodiuri<br />
w w w w w<br />
w w w w w<br />
w w w w w # w # w w<br />
adreuli <strong>musika</strong> _ zogadi terminia, romelic axasiaTebs evropuli klasikuri tradiciebis<br />
<strong>musika</strong>s romis imperiis dacemidan – 476 w-dan, barokos epoqis dasrulebamde, XVIII s-is<br />
<strong>Sua</strong> wlebamde. am didi drois manZilze <strong>musika</strong> TandaTan viTardeboda da<br />
mravalferovani xdeboda, moicavda mravalmxriv kulturul tradiciebsa<br />
da geografiul sivrces. <strong>Sua</strong> s.s-ebis evropuli kulturisaTvis<br />
gamaerTianebeli ki romaul-kaTolikuri eklesia iyo. mTeli pirveli<br />
aTaswleulis <strong>musika</strong>luri ganviTareba swored masTan aris dakavSirebuli.<br />
am periodis araqristianuli <strong>musika</strong> mcire raodenobiTaa Semor-<br />
Cenili.<br />
musikis istoriis periodizacia: <strong>Sua</strong> saukuneebi 476–1400<br />
renesansi 1400–1600<br />
& baroko 1600–1760<br />
klasicizmi 1730–1820<br />
romantizmi 1815–1910<br />
XX saukune 1900–2000<br />
#<br />
&<br />
mi minori-melodiuri<br />
w w w w w # w # w w<br />
#<br />
mi minori-melodiuri<br />
&<br />
w w w w w # w # w w<br />
b<br />
& #<br />
& b<br />
& b<br />
& #<br />
& b<br />
& #<br />
& #<br />
w w w w w w # w<br />
mi minori-harmoniuli<br />
mi minori-melodiuri<br />
w w w w w w ww w # w w # w<br />
& #<br />
&<br />
w<br />
& w w<br />
w w w<br />
4<br />
?<br />
gaiazre<br />
# w<br />
bunebrivi<br />
harmoniuli<br />
melodiuri<br />
harmoniuli<br />
w<br />
w<br />
w<br />
wm. barTlomes taZari.<br />
agnesa ukravs organze<br />
1490-1495w.
IV saukuneSi, romis imperiis dayofis Semdeg, mis aRmosavleT<br />
nawilSi warmoiqmna bizantiis imperia. mas aRmosavleT romis imperiasac<br />
uwodebdnen, misi dedaqalaqi konstantinopoli iyo.<br />
Tavisi arsebobis manZilze (IV- XVs.s.) bizantiam Seqmna TviTmyofi<br />
<strong>musika</strong>luri kultura, romelic ganuyofelia qristianobisgan.bizantiuri<br />
<strong>musika</strong> IX saukunemde did gavlenas axdenda<br />
q. konstantinopoli bizantiuri<br />
evropul <strong>musika</strong>lur xelovnebaze. TiToeuli bizantielisaTvis monetebi<br />
aucilebeli iyo yoveldRiuri saeklesio RvTismsaxureba, romelSic mniSvnelovan<br />
rols TamaSobda <strong>musika</strong>. bibliuri gadmocemis Tanaxmad, ZvelebraelTa<br />
mefe daviTma „ gaigona zeciuri simRera“ da isini adamianebs gadasca. RvTisadmi<br />
miZRvnili daviTis fsalmunebi Sesulia qristianul saeklesio msaxurebaSic.<br />
bizantiuri sagaloblebis teqstebi ara mxolod am Zveli poeziis nimu-<br />
Sebs Seicaven, aramed qristian poet-himnografTa teqstebsac. himnografiis<br />
adreuli nimuSebi VI saukunidan gvxvdeba, ZiriTadi teqstebi ki VII-IX s.s.-Si<br />
Seiqmna, aRmosavleT saqristianos msxvil kulturul centrebSi.<br />
bizantiaSi sanoto damwerlobis Seqmnamde (XI s.) sagaloblebi zepirsityvierad<br />
gadaicemoda, Semdeg ki maT mgalobelTa saRvTismsaxuro<br />
krebulSi gansakuTrebuli niSnebiT-nevmebiT werdnen.<br />
saeklesio Janrebs Soris aRsaniSnavia kanoni da tropari. kanoni<br />
_ berZnulad niSnavs `nimuSs“, `wess“. es aris <strong>musika</strong>lur-<br />
-poeturi kompozicia Semdgaria 9 monakveTisgan. masSi Sesulia<br />
monaniebis da didebis Temebi. tropari – saeklesio sagalobelia,<br />
romelic iwereboda sadResaswaulo an sazeimo movlenebisTvis,<br />
igi ar iyo damoukidebeli nawarmoebi da Sedioda ufro<br />
msxvili nawarmoebis SemadgenlobaSi.<br />
galobis Semsruleblebs adreul bavSvobidan zrdidnen monastrebsa<br />
da taZrebSi, sadac aswavlidnen domestikas _ sagundo<br />
xelovnebas.<br />
mantenia. daviTi ukravs arfaze<br />
bizantiurma sasuliero <strong>musika</strong>m didi gavlena moaxdina mTeli<br />
qristianuli samyaros, maT Soris, qarTul saeklesio RvTismsaxurebazec.<br />
es gavlena aSkaraa saSemsruleblo formebze, Tumca Tavad qarTul <strong>musika</strong>ze<br />
_ naklebad igrZnoba. arsebiTi gansxvaveba qarTul da bizantiur <strong>musika</strong>lur<br />
azrovnebas Soris isaa, rom bizantiuri <strong>musika</strong> erTxmiania, qarTuli ki _ mravalxmiani,<br />
Tumca qarTuli sasuliero <strong>musika</strong> Tavdapirvelad bizantiur tradiciebs<br />
eyrdnoboda.<br />
bizantiaSi saeklesio <strong>musika</strong>sTan erTad, arsebobda xal xuri <strong>musika</strong>c.<br />
es <strong>musika</strong> tradiciuli wesCveulebebisa da dResaswaulebis ganuyofeli<br />
nawili iyo.<br />
bizantieli mgalobeli<br />
bizantiuri <strong>musika</strong><br />
1 da 2- xmiani bizantiuri sagaloblebi<br />
bizantiuri instrumentuli <strong>musika</strong><br />
himnografia _ berZ. `himnos“ –<br />
`sadResaswaulo simRera“, `grafe“– vwer.<br />
gakveTili 2<br />
bizantiis imperatori<br />
aleqsandre I _ mozaika<br />
5
6<br />
msoflios saukeTeso organebi
jozef lakale 1860-1937<br />
Amapola<br />
De amor en los hierros de tu reja,<br />
de amor esucho la triste queja,<br />
de amor lejos de mi corazón,<br />
diciéndome así, con su dulce canción:<br />
Amapola, lindísima Amapola,<br />
Será siempre mi alma tuya, sola.<br />
Yo te quiero, amada niña mía,<br />
igual que ama la flor la luz del día.<br />
Amapola, lindísima Amapola,<br />
no seas tan ingrata y ámame.<br />
Amapola, Amapola,<br />
¿cómo puedes tu vivir tan sola?<br />
Al ver en los hierros de tu reja,<br />
de amor el albacín de tu queja,<br />
amor que mi amante corazón<br />
el rojo olvidar una dulce ilusión.<br />
Música: José Lacalle<br />
Letra: Luis Roldán<br />
j. lakale. `amapola~<br />
mousmine simReris minus fonogramas da imRere TviTon<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> espanuri instrumentuli <strong>musika</strong><br />
j. lakale iyo espaneli kompozitori, klarnetisti, diri-<br />
Jori da musikis kritikosi. 1924 wels dawera simRera `amapola~<br />
_ mSvenieri patara yayaCo~, romelic miuZRvna meuRles. 1940<br />
wels alber geimsma Seqmna simReris inglisuri teqsti. simRera<br />
popularuli gaxda msoflios bevr qveyanaSi, mas mRerodnen<br />
cnobili momRerlebi: luCano pavaroti, plaCido domingo,<br />
xose karerasi, andrea boCeli, dina durbini da sxvebi.<br />
j. dorsis bendma Seqmna simReris saorkestro versia, romelic<br />
1941 wlis hit-paradebSi pirvel adgilze gavida. 1984<br />
wels filmSi `erTxel amerikaSi~ kompozitorma e. morikonem<br />
simReris saorkestro versia gamoiyena siyvarulis leitTemad.<br />
gakveTili 3<br />
kadrebi<br />
k/filmidan<br />
`erTxel<br />
amerikaSi~<br />
7
gakveTili 4<br />
grigoriseuli qorali VI-X s.s.<br />
wm. ambrosi mediolaneli 340-397<br />
8<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> dasavleT evropis <strong>musika</strong><br />
dasavleT evropis saeklesio musikis tradiciebi IV-V s.s.-ebidan<br />
momdinareobs. misi adreuli etapi dakavSirebulia RvTismetyvel<br />
da winaswarmetyvel wm. ambrosi mediolanelis saxelTan<br />
(saerTod ki SemoRebul iqna I saukuneSi egnate RmerTmosilis<br />
mier, romelsac angelozTa galobis xilva hqonda). igi iyo erT-<br />
-erTi pirveli, vinc Seqmna saRvTismetyvelo himnebi. man daamkvidra<br />
eklesiaSi siaxle – gundis gayofa or jgufad – romlebic<br />
sakurTxevlis sxvadasxva mxares arian ganlagebulni. isini,<br />
locvis teqstebs Soris, monacvleobiT mRerodnen <strong>musika</strong>lur<br />
fragmentebs. aseT fragmentebs `antifonebs~ uwodebdnen, xolo<br />
Sesrulebis am xerxs, romelic ori gundis monacvleobaze igeba,<br />
ewodeba antifonuri simRera.<br />
TandaTan, umTavres teqstebTan erTad, damkvidrda mkacrad daculi antifonebi,<br />
romelTa <strong>musika</strong> iqmneboda ukve arsebul da kargad nacnob melodia –<br />
gamRerebebze. antifonebisa da am gasamReri hangebis ricxvi TandaTan ise gaizarda,<br />
rom momRerlebs maTi zepirad damaxsovreba gauWirdaT. amis gamo, VII<br />
s-dan dagrovili masala sistemaSi moiyvanes da Tavi mouyares did krebuls,<br />
romelsac `grigoriseuli antifonari~ ewoda. es saxelwodeba dakavSirebulia<br />
romis papis grigol I-is saxelTan. es krebuli gaxda safuZveli evropuli saeklesio<br />
musikis erT-erTi stilis – grigoriseuli qoralis ganviTarebisTvis.<br />
grigoriseuli qoralebi erTxmiania. mas laTinur enaze mamakacebis an biWebis<br />
gundi unisonSi asrulebs, instrumentuli Tanxlebis gareSe. momReralTa<br />
xmebi ise unda Seerwyan erTmaneTs, TiTqos erTi adamiani mReriso. melodiaSi<br />
ar aris naxtomebi, ritmic Tanabarzomieri, mSvidi, gawonasworebulia. igi gadmoscems<br />
mlocvelis Sinagan simSvides.<br />
grigoriseul qoralebSi <strong>musika</strong> da teqsti garkveuli wesiTaa Serwymuli.<br />
igi or xerxs emyareba. erT-erTi maTgania fsalmodia. igi uZvelesi tradiciidan<br />
momdinareobs. es aris locvebis gamRerebiT kiTxva, romelic fsalmunebis<br />
kiTxvisas gamoiyeneba. am dros erT <strong>musika</strong>lur bgeraze erTi sityva modis<br />
(gavixsenoT Zv. israeli).<br />
meore xerxia _ iubilacia, romelSic teqstis erT marcvalze ramdenime<br />
<strong>musika</strong>luri bgera gaimRereba. fsalmodiasTan erTad Camoyalibda galoba _<br />
himnebic. SemdgomSi igi safuZvlad daedo evropuli mravalxmianobis adreul<br />
formebs _ organumebs.<br />
mravalxmianobis Seqmnis pirveli cdebi miekuTvneba VII-IX s.ebs, magram namdvili<br />
mravalxmianoba XII s.-dan viTardeba.<br />
papi grigol I<br />
540-604<br />
grigoriseuli sagalobeli<br />
rodesac sikeTes gvikeTeben, madlierebis grZnobiT unda gvaxsovdes<br />
igi; xolo Tu cudad mogveqcevian, siyvarulma unda dagvaviwyos igi.<br />
wm. ambrosi mediolaneli<br />
antifonos _ berZn. `is, rac sapasuxod JRers!~<br />
Jubilato _ laT. `mxiaruleba, sixaruli~<br />
qorali _ gem. Choral _ erTi an mravalxmiani<br />
saeklesio sagalobeli.<br />
grigoriseuli sagalobeli _ `Ave Maria~<br />
organumi
& œ œ œ<br />
furclidan kiTxva<br />
notkeris sekvencia<br />
dies DIES irae IRAE<br />
daukari da gaiazre<br />
? � � � � � � � � � � � � � � �<br />
& b 4<br />
? � � � � � � � � � � � � � � .<br />
4<br />
sufruli simRera<br />
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ � � œ.<br />
j<br />
œ œ Œ<br />
aleluia<br />
& œ œ œ<br />
j<br />
œ œ<br />
<strong>Sua</strong> j saukuneebSi grigoriseul sagalobelTa Caweris specialuri<br />
œ sistema œ œ œ iyo gamomuSavebuli. œ<br />
j<br />
Tavdapirvelad, maT nevmebiT,<br />
J J<br />
œ<br />
werdnen pirobiTi niSnebiT, romlebic aRniSnavdnen melodiis<br />
ganviTarebis mimarTulebas. nevmebis Canaweri mogvagonebda konspeqts, romelSic aRniSnulia<br />
mxolod mTavari, detalebi ki Tavad unda scodnoda Semsrulebels.<br />
grigoriseuli qoralis adreuli nimuSebi gaSifruli ar aris.<br />
IX s-dan, RvTismsaxurebaSi, kanonizirebul grigoriseul qoralTan erTad, gaCnda e.w.<br />
himnebi. himnebTan erTad, saeklesio wiaRSi, nel-nela, xalxuri melodiebis axali formebic<br />
mkvidrdeba. mag. sekvenciebi (sequere – miyola, mimdevari) _ improvizaciuli xasiaTis<br />
poeturi CanarTi-epizodebi. misi pirveli avtori Sveicarieli beri notkeria. cxovreba<br />
viTardeboda da erTferovan formebs gamococxleba sWirdeboda. amas Tavad eklesiis<br />
msaxurnic grZnobdnen. amitom garkveul periodSi<br />
mcireoden daTmobaze wavidnen, da es Seexo<br />
swored sekvenacias. dakanonebuli sagaloblis<br />
dasrulebis Semdeg `solists~ ufleba mieca<br />
Seesrulebina nebismieri improvizacia sityvebze<br />
`aliluia, osana, amen~. momRerlisTvis es wamaxalisebeli<br />
stimuli iyo. es iyo sakmaod mimzidveli<br />
vokalizi, xmovan asoebze agebuli virtuozuli<br />
teqnikiT da mdidari melizmatikiT gamorCeuli<br />
vokaluri melodiebi. sekvenciebis kvaldakval<br />
viTardeba tropebi _ locvis ZiriTadi sagaloblebis<br />
damatebiTi teqsti da <strong>musika</strong>.<br />
adreuli nevmuri damwerloba<br />
œ œ œ œ œ œ<br />
J J œ œ<br />
j<br />
œ<br />
& œ œ j<br />
œ œ œ œ œ œ œ œ<br />
J J œ œ j<br />
œ œ œ œ<br />
notkeris sekvencia<br />
&<br />
j j j j<br />
œ œ œ œ<br />
j j<br />
œ œ J œ œ j<br />
J œ J œ œ œ œ œ œ j<br />
J<br />
J J œ<br />
& J œ œ œ j<br />
J J œ<br />
j<br />
œ J œ œ œ<br />
J J<br />
œ j<br />
œ J œ œ<br />
J<br />
œ<br />
J<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
& j j<br />
œ œ œ<br />
j j<br />
œ œ œ œ<br />
j<br />
œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ J œ j<br />
œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
& œ<br />
j<br />
œ œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ œ<br />
œ œ<br />
J<br />
& œ œ j<br />
œ œ œ œ œ<br />
nawyvetebi <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> saeklesio musikidan<br />
&<br />
j<br />
œ<br />
& J œ<br />
& j<br />
œ<br />
& œ<br />
j<br />
œ<br />
J œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
J œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ J œ<br />
j<br />
œ œ œ œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ J œ<br />
J œ<br />
j<br />
œ<br />
œ<br />
J<br />
œ œ<br />
J<br />
j<br />
œ œ<br />
œ j<br />
J œ J œ<br />
œ œ<br />
J<br />
J œ œ j<br />
œ J œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ j<br />
œ<br />
œ œ œ<br />
J œ œ<br />
œ<br />
J œ œ j<br />
œ œ œ œ<br />
œ œ œ<br />
J<br />
j<br />
œ J œ j<br />
œ J œ j<br />
œ œ œ<br />
j<br />
œ<br />
J œ<br />
J œ<br />
J œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ J œ j<br />
œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ J œ j<br />
œ J œ j<br />
œ œ œ<br />
j<br />
œ<br />
œ j<br />
J œ<br />
& b œ œ œ œ � œ œ � � œ œ œ œ œ œ œ œ � œ Œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
9
gakveTili 5<br />
adamianebi uZvelesi droidan cdilobdnen TaobebisTvis SemoenaxaT<br />
<strong>musika</strong>, risTvisac melodiis Cawera aucilebeli iyo. notebis<br />
Caweras, anu notaciis moxerxebuli da zusti sistemis Seqmnas, mravali<br />
aswleuli dasWirda. Zvel saberZneTSi <strong>musika</strong>lur bgerebs ber-<br />
Znuli anbanis asoebiT aRniSnavdnen. berZnebi <strong>musika</strong>lur bgeraTa<br />
rigis safexurebs anbanis ama Tu im asoTi gamoxatavdnen, magram ritmul<br />
niSnebs yovelTvis ar amatebdnen. am notaciis gaSifvra mecnierebma<br />
mxolod XIX s-Si moaxerxes. <strong>Sua</strong> saukuneebSi, evropaSi asoiTi<br />
notacia TiTqmis miviwyebuli iyo. amitom musikosebi damxmare niSnebs,<br />
erTgvar miniSnebebs iyenebdnen. es specialuri niSnebi – nevmebi<br />
iyo. isini mogvagoneben patara xazebs, wertilebsa da mZimeebs. saqar-<br />
TveloSic nevmebs iyenebdnen. magram yvela es niSani arc mTlad moxerxebuli<br />
iyo. mag; nevmebi iwereboda teqstis zemodan. saqarTveloSi ki striqons zeviT<br />
da qveviT. isini aRniSnavda calkeuli bgeris an bgerebis mcire jgufebs da<br />
momRerals mianiSnebdnen, Tu rogor unda emoZrava melodias. es miniSnebebi<br />
mxolod maSin exmareboda momRerals, Tu man melodia zepirad icoda. ase zepirad<br />
gadascemdnen adamianebi <strong>musika</strong>s Taobidan Taobas.<br />
gvido areco 992-1050w.<br />
10<br />
gvido arecos himni<br />
sanoto damwerloba<br />
<strong>Sua</strong> saukuneebSi <strong>musika</strong> ZiriTadad eklesiaSi<br />
iswavleboda da amiT RvTismsaxurebi<br />
da berebi iyvnen dakavebulni.<br />
erT-erTma maTganma, genialuri xerxi<br />
gamoigona – man furcelze gaavlo xazi,<br />
romelzedac erTi simaRlis nevmebi daxata.<br />
es xazi wiTeli iyo. Semdgom sxvam<br />
am erT xazs daemata II – amjerad yviTeli xazi,<br />
romelic sxva simaRlis bgeras aRniSnavda.<br />
III da IV xazi ki XI s-Si, italielma berma gvido<br />
arecom (gvido arecodan) gaavlo. man notaciis<br />
axali xerxi gamoigona. igi biWunebs monaster-<br />
Si simReras aswavlida da undoda, rom maT sagaloblebi<br />
advilad daemaxsovrebinaT. gvidom<br />
erTmaneTisgan Tanabari manZiliT dacilebuli oTxi<br />
paraleluri xazi gaavlo. nevmebi ukve xazebze da maT<br />
Soris ganlagdnen, rac bevrad zustad da dawvrilebiT<br />
gamoxatavda bgeris simaRles.
axali notaciis Seqmnis Sesaxeb xmebi,<br />
rogorc raRac saswaulis Sesaxeb, ise gavrcelda<br />
da romis papi ioane XIX-s karamdec<br />
miaRwia.<br />
amgvarad, XI s-is dasawyisSi, musikosma<br />
da Teoretikosma gvido arecom gadatrialeba<br />
moaxdina Caweris sistemaSi. 4-xaziani<br />
sistema gaxda wina saxe Tanamedrove sanoto<br />
damwerlobisa, romelic emyareba xuT<br />
xazs. TiTqmis amavdroulad gaCnda ZiriTadi<br />
bgerebis – Ut, Re, Mi, Fa, Sol, La – dasaxelebac.<br />
es iyo sawyisi marcvlebi mociquli<br />
ioanesadmi miZRvnili laTinuri himnisa, romelic Seqmna berma pavle diakonma.<br />
ioane saeklesio galobis mfarvelad iTvleboda.<br />
mogvianebiT, marcvali Ut Seicvala `Do~- Ti da gaCnda kidev erTi bgeris saxelic<br />
– Si sityvaTSeTanxmebidan Sancta Iohanne `wminda ioane~.<br />
am droidan mTels msoflioSi musikis Casawerad notebs iyeneben.<br />
gvido arecos xeli sanoto xazebiTa da<br />
sanoto niSnebiT, riTac is aswavlida<br />
Tavis mowafeebs sagaloblebs.<br />
gvido areco. wminda<br />
ioanesadmi miZRvnili himni.<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> italiuri <strong>musika</strong><br />
mousmine da gaiazre<br />
nevma _ berZn. pnevma niSnavs sun-<br />
Tqvas uxazo notaciis niSnebi. gvxvdeba<br />
Zv. civilizaciebSi – egvipte, indoeTi,<br />
palestina, siria, sparseTi.<br />
noti _ laT. note niSnavs `niSans~,<br />
`aRniSvnas~.<br />
& c<br />
gvido arecos himni<br />
gvido arecos himni<br />
w w w w w w<br />
ut<br />
qu - eant la - xis<br />
& w w w w w w<br />
re<br />
- so - na - re fi - bris<br />
& w w w w w w w w<br />
gvido arecos saflavis qva<br />
mi<br />
- - ra ge - sto - rum<br />
& w w w w w w w<br />
fa<br />
mu - li tu - o - rum<br />
& w w w w w w w<br />
sol<br />
- - - ve pol - lu - ti<br />
& w w w w w w w ><br />
la<br />
- bi - i re - a - tum<br />
& w w w w w w<br />
san<br />
- cte Jo - ha - nnes.<br />
gadawere da gaimRere gvido arecos himni<br />
11
12<br />
rogor iqcnen nevmebi notebad
gakveTili 6<br />
rogor ganviTarda mravalxmianoba<br />
notaciis srulyofasTan erTad, TandaTanobiT sanoto<br />
xelnawerebis ufro zusti wakiTxva gaxda SesaZlebeli. notaciis<br />
gamogoneba dakavSirebulia da emTxveva mravalxmianobis<br />
ganviTarebis dasawyiss – rac Zalze mniSvnelovani<br />
etapia musikis istoriaSi.<br />
uZveles droSi da <strong>Sua</strong> saukuneebSic, didi xnis manZilze,<br />
<strong>musika</strong> erTxmiani iyo. momRerali simReras asrulebda<br />
da imave melodias sakravze ukravda. zogjer momRerlis<br />
xma da sakravi ar emTxveoda erTmaneTs, Semdeg ki kvlav<br />
erTiandeboda. amgvarad, xandaxan 2-xmianobis elementebi<br />
Cnde boda. IX-X <strong>saukuneebis</strong> mijnaze mravalxmianoba Tandanotr<br />
dami<br />
Tan iwyebs ganviTarebas da SemdgomSi, profesiul <strong>musika</strong>Si,<br />
kerZod kaTolikur eklesiaSi. Tavdapirvelad, roca erTi an ramdenime momRerali<br />
erTad asrulebda grigoriseuli qoralis nel, mSvid melodias, II xma mas<br />
igive ritmSi mkacrad paraleluri moZraobebiT oqtavaSi, kvartis an kvintis<br />
dacilebiT mosdevda. aseTi orxmianoba CvenTvis axla<br />
martivi JReradobisaa, magram saukuneTa win, aseTi simRera<br />
adamianebs aRafrTovanebda da musikisTvis axal<br />
gamomsaxvel sa<strong>Sua</strong>lebebs xsni da. Tavdapirvelad gaCnda<br />
aseTi martivi or xmiani qoralebi<br />
_ organumebi. orxmiani<br />
organumebis saukeTeso Semqmnelad<br />
da `organumebis didi<br />
wignis~ Semdgenelad iTvleba<br />
frangi musikosi leonini.<br />
saeklesio <strong>musika</strong>Si, Tanda-<br />
Tan, uf ro metad gamomsaxveli<br />
xdeba meore xmis moZraoba. mo-<br />
leonini 1163-1201<br />
gvianebiT ki, simRera-galoba<br />
3, 4 da ufro metxmianic xdeba. aseTi 3-4-xmiani sagaloblebi<br />
Seqmna XIII s-Si eklesiis musikosma perotinim.<br />
misi sagaloblebi parizis RvTismSoblis ta-<br />
ZarSi – notr-damSi JRerda, sadac daarsda kidec<br />
samomRerlo skola notr-dami. <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> go-<br />
Tikuri arqiteqturis es SesaniSnavi Zegli aRwera XIX<br />
s-is frangma mweralma v. hiugom Tavis saxelganTqmul<br />
romanSi `parizis RvTismSoblis taZari~...<br />
ase daiwyo ganviTareba polifoniam.<br />
berZnulad igi mravalxmianobas<br />
perotini. organumis xelnaweri<br />
niSnavs. es iseTi mravalxmianobaa, sa-<br />
aleluia<br />
dac erTdroulad JRers Tanabari, erTnairi<br />
mniSvnelobis ori an meti xma.<br />
saeklesio mravalaxmianobis ganviTarebasTan erTad, Cndeba<br />
axali <strong>musika</strong>luri Janrebi – konduqti da moteti.<br />
droTa ganmavlobaSi, mravalxmiani simReris Tanxlebis-<br />
Tvis, sakravebis gamoyenebac daiwyes. frangi kompozitoris<br />
giiom de maSos SemoqmedebaSi vokali zogjer mTavar xmas<br />
asrulebda, danarCeni xmebi ki instrumentuli iyo. misi oTxxmiani<br />
mesa pirveli saavtoro polifoniuri mesaa musikis istoriaSi.<br />
giiom de maSo 1300-1377<br />
13
giom de maSos sanoto xelnaweri<br />
kaTolikur eklesiaSi mesa yvelaze didi,<br />
rTuli <strong>musika</strong>luri Janri gaxda. igi 4-5-xmiani<br />
sagundo nawarmoebia. mesis 5 ZiriTadi nawili<br />
saeklesio himnebidan Camoyalibda. es nawilebia:<br />
1. Kyrie eleison _ ufalo Segviwyale,<br />
2. Gloria _ dideba, 3. Credo _ mwams, 4. Sanctus _<br />
wminda arss da Benediectus _ kurTxeul arss,<br />
5. Agnus dei _ RvTis kravi.<br />
es tradicia, Sesrulebis es wesi, dRemdea<br />
SenarCunebuli kaTolikur eklesiaSi.<br />
konduqti (laT. conductus<br />
- `wamyvani~) sasuliero da<br />
<strong>saero</strong> Sinaarsis nawarmoebebia, romlebic sadResaswaulo<br />
svlebisa da procesebisTvisaa gankuTvnili.<br />
teqstebi laTinurad iwereboda.<br />
moteti (frangulad motet, mot-dan - `sityva~) –<br />
TiToeul xmas Seesabameboda Tavisi teqsti. xandaxan<br />
teqstebi xmebisTvis sxvadasxva enebzec ki iwereboda.<br />
motetebic saeklesio da <strong>saero</strong> <strong>musika</strong>Si<br />
gvxvdeba.<br />
mesa _ sasuliero musikis nawarmoebi gundis,<br />
zogjer solisti _ momRerlebis monawileobiT da<br />
gaudencio ferari.<br />
wm. sesilia da wm. margarita<br />
instrumentuli TanxlebiT. sruldeba kaTolikur eklesiaSi, laTinur enaze.<br />
`Ite missa est ecclesia~ _ `wadiT, Sekreba dasrulebulia~. am sityvebiT qristianobis<br />
gariJraJze, RvTismsaxurebis win eklesiidan iTxovdnen maT, vinc jer<br />
kidev gamocdas gadioda. eklesiaSi mxolod TemSi miRebulebi rCebodnen. mesa<br />
sxvadasxva saxisaa: yoveldRiuri _ ordinarium, samgloviaro _ Requiem, sadResaswaulo<br />
_ solemnis.<br />
organumi _ laTinurad Organum iaraRs, instruments niSnavs.<br />
kaTolikur eklesiaSi _ orxmiani sagalobelia.<br />
a. diureri.<br />
mesayvire da medole<br />
14<br />
dies irae<br />
? � � � � � � � � � � � � � � �<br />
? � � � � � � � � � � � � � � .<br />
aleluia<br />
& œ œ œ<br />
j<br />
œ œ<br />
perotinis organumi<br />
giiom de maSo. kancona<br />
j<br />
œ œ<br />
œ œ<br />
J<br />
& œ œ j<br />
œ œ œ œ œ<br />
&<br />
notkeris sekvencia<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ J œ<br />
œ<br />
J<br />
J œ œ<br />
j<br />
œ œ<br />
œ j<br />
J œ J œ<br />
gaimRere grigoriseuli qorali<br />
œ œ<br />
J<br />
œ œ œ<br />
J œ œ<br />
J œ œ œ j<br />
œ œ œ œ<br />
œ œ œ<br />
J<br />
œ<br />
J<br />
j<br />
œ<br />
œ j<br />
J œ
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> sakravebi<br />
gakveTili 7<br />
<strong>Sua</strong> saukuneebSi sxvadasxva sakravi iyo gavrcelebuli. maT Soris<br />
_ xis Casaberebi: krumhorni (germ. Krummhorn _ `mrude<br />
rqa~) da Salmei (berZn, `Calamos~- `lerwami~).<br />
krumhornebi XI saukuneSi gaCnda. sakravis grZeli<br />
xis tari kauWiviT moRunulia, xolo swor tanze naxvretebi<br />
aqvs TiTebisaTvis. naxvretebze TiTis daWerisas<br />
Semsrulebeli cvlis bgeris simarRles. Bbgera ki Ggamoi-<br />
krumhorni<br />
trumSaiti<br />
cemoda specialuri mowyobilobis-trostis meSveobiT(lerwmis patara<br />
mogrZo firfita). krumhornebSi erTdroulad or firfitas iyenebdnen.<br />
sakravis diapazoni didi ar iyo, oqtavaze odnav<br />
meti. male krumhornebis mTeli ojaxi gaCnda: TiToeuli<br />
sakravi gansazRvrul registrSi JRerda. sxva CasaberTagan<br />
gansxvavebiT, krumhornebis JReradoba rbili<br />
iyo, maTze lirikul <strong>musika</strong>s asrulebdnen.<br />
Salmei _ Seiqmna XIII saukuneSi, agebulebiT gavs krumhornebs,<br />
zeda mxares aqvs e.w. `pirueti~ (rac Tanamedrove saqsofons<br />
mogvagonebs). aqvs rva naxvreti, erTi maTgani sarqveliT ixureba.<br />
mogvianebiT sarqvelebi gamoiyenes sxva Casaber sakraveb-<br />
Sic. Salmeis mkveTri da mJReri xma aqvs, misi dabali bgerebic<br />
ki sakmaod xmamaRali da gamWolia.<br />
didi popularobiT sargeblobda sxvdasxva registris<br />
ganivi da sigrZivi fleitebi. ganivi fleitebisgan<br />
gansxvavebiT, igi vertikalurad eWiraT.<br />
fleitebSi trosti ar gamoiyeneba, amitom<br />
isini ufro Cumad JRers, vidre sxva Casaberebi,<br />
magram maTi tembri saocrad nazia<br />
da mdidari elferi aqvs.<br />
Salme<br />
XI saukunidan cnobilia trumSaiti<br />
ganivi fleitebi<br />
(germanulad Trumme _ `sayviri~, Scheit _<br />
`Rero~).<br />
simebian-xemian sakravebs Soris gavrcelebuli<br />
iyo rebeki da fideli. maT aqvT<br />
2-5 simi, magram fidels ufro mrgvali<br />
kelturi arfa<br />
korpusi aqvs, msxals mogvagonebs, rebeki ki ufro mogrZo formisaa.<br />
xemian sakravTa garda, gavrcelebuli iyo simebiani arfa da citra.<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> arfa hgavs Tanamedroves, magram zomiT pataraa.<br />
citra gavs sworkuTxovan yuTs, romelsac cal mxares simebi aqvs. simebis<br />
gadasaWimad xmarobdnen grifs _ (`saxeluri, tari~) xis firfitas,<br />
romelic dayofilia ladebad. aqvs 30-40 simi, maTgan 4-5<br />
liTonisaa, danarCeni Zuis. Semovida XII-XII ss-Si, popularuli<br />
gaxda XV-XVI saukuneebSi.<br />
citra<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> melodia keltur arfaze<br />
gaixsene<br />
ra aris diapazoni, registri, tembri.<br />
rebeki<br />
15
gakveTili 8<br />
Gaudeamus igitur – studenturi simRera-himnia laTinur enaze.<br />
Gaudeamus _ gaudeamus _ laTinurad niSnavs _ `modi, vimxiaruloT~.<br />
es simRera daibada XIII-XIV s-Si, savaraudod, haidelbergis<br />
an parizis universitetSi. am himns vinme sebastian branti<br />
1267 wels moixseniebs `Gaudeamus igitur~- is saxelwodebiT. `gaudeamusi~<br />
vagantebis sufruli Janris simRerebidan momdinareobs.<br />
vagantebi <strong>Sua</strong><strong>saukuneebis</strong> moxetiale musikosebi arian, romelTa<br />
Soris iyvnen studentebi.<br />
saukuneTa manZilze simRera zepirad gadaicemoda, ris gamoc<br />
misi mravali varianti arsebobs. nabeWdi saxiT pirvelad mxolod 1776 wels<br />
gaCnda. 1781 wels ki moxetiale mweralma qindlebenma misca is forma, romelic<br />
dRemdea SenarCunebuli, xolo simReris cnobili motivi savaraudod XV<br />
s-is kompozitorma iohanes okegemma daaamkvidra.<br />
es simRera sxvadasxva qveynis studentebSi gaxda popularuli. igi xotbas<br />
asxams sicocxles, axalgazrdobasa da mecnierebas (`gavixaroT, vimxiaruloT,<br />
sanam axalgazrdebi varT~...). `Gaudeamus~ gamoyenebuli aqvT sxvadasxva kompozitorebs,<br />
mag; lists, brams da sxv. germanelma Gaudemus kompozitorma Igiturhumperdinkma<br />
ki<br />
germaneli studentebis Sesaxeb dawera opera `gaudeamusi~.<br />
iohanes okegemi. 1410-1497<br />
16<br />
GAuDEmuS IGItuR<br />
Gaudeamus igitur<br />
Iuvenes dum sumus.<br />
Post iucundam iuventutem<br />
Post molestam senectutem<br />
Nos habebit humus.<br />
Ubi sunt qui ante nos<br />
In mundo fuere?<br />
Vadite ad superos<br />
Transite in inferos<br />
Hos si vis videre.<br />
&4 3 . œ. œ œ œ œ. œ � œ. œ œ œ œ œ œ Œ .<br />
Gau - de-a- mus i - gi tur, Iu - ve nes dum su - mus;<br />
& . œ œ œ œ<br />
œ œ œ œ<br />
œ. œ œ œ<br />
œ œ œ œ<br />
Post iu cun - dum iu - ven - tu - tem, Post mo les - tam se - nec - tu - tem<br />
& . œ œ œ<br />
œ œ<br />
GAuDEmuS IGItuR<br />
œ œ œ U<br />
Christian Wilhelm Kindleben (1748-1785)<br />
Vivat academia!<br />
Vivant professores!<br />
Vivat membrum quodlibet;<br />
Vivant membra quaelibet;<br />
Semper sint in flore.<br />
œ. œ œ<br />
Christian Wilhelm Kindleben (1748-1785)<br />
œ œ<br />
œ œ œ U<br />
Nos ha-be - bit hu - mus, Nos ha-be - bit hu - mus.<br />
`Gaudeamus igitur~ - mousmine da imRere TviTon
aleluia<br />
&<br />
& œ œ œ<br />
j j<br />
b �. œ œ œ œ œ �<br />
furclidan œ œ œ œkiTxva<br />
nawyvetebi <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> <strong>saero</strong> musikidan<br />
& œ œ j<br />
œ œ œ œ œ<br />
œ œ œ<br />
j<br />
J J<br />
œ œ<br />
� œ œ œ œ œ œ � �<br />
œ œ � œ � œ œ œ �<br />
œ œ œ<br />
J J œ œ<br />
j<br />
œ<br />
œ œ<br />
J<br />
œ<br />
J œ œ j<br />
œ œ œ œ<br />
gadawere, daukari da aRniSne mervedi grZliobis notebi<br />
notkeris sekvencia<br />
j j j j<br />
& œ œ œ œ<br />
j j<br />
œ œ J œ œ<br />
J<br />
j<br />
œ J œ œ œ<br />
J<br />
œ œ œ j<br />
J J œ<br />
& J œ œ œ j<br />
J J œ<br />
j<br />
œ J œ œ œ<br />
J J<br />
œ j<br />
œ J œ œ œ j<br />
J J œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
& j j<br />
j j<br />
œ œ œ œ œ œ œ<br />
j<br />
œ j j j<br />
œ œ œ J œ j<br />
œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
& œ œ<br />
j<br />
œ J œ j<br />
œ J œ Spilmanis melodia<br />
&4<br />
j<br />
œ œ œ<br />
2<br />
&4<br />
Spilmanis melodia<br />
œ œ œ œ<br />
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ<br />
œ œ<br />
1.<br />
2.<br />
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ � . œ œ œ œ œ œ<br />
& œ œ œ œ œ œ œ<br />
œ<br />
œ œ œ œ �<br />
2 j j j<br />
œ œ œ œ œ œ œ<br />
J<br />
& Œ j j j<br />
œ œ œ œ œ œ<br />
J<br />
j j j<br />
œ œ œ œ<br />
œ<br />
j<br />
œ œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
œ<br />
œ<br />
Œ<br />
œ<br />
j<br />
œ œ<br />
peri<br />
& C w � � œ œ w œ œ �. œ œ # œ � œ w � Œ œ � �. œ œ œ œ œ œ<br />
& œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ # œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ w # œ w w<br />
& b 4 4<br />
� � � œ œ œ �. œ œ œ<br />
espanuri espanuri simRera simRera<br />
sufruli simRera<br />
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ � œ œ œ œ � � .<br />
œ<br />
Sotlandiuri himni<br />
j<br />
œ œ Œ<br />
& b œ œ œ œ � œ œ � � œ œ œ œ œ œ œ œ � œ Œ<br />
&4 4 œ œ �<br />
.<br />
œ � œ œ � œ � œ œ œ œ<br />
œ œ œ œ<br />
1.<br />
œ<br />
œ � œ 2.<br />
� œ œœœ œ œ œ œ œ œ<br />
rondo<br />
rondo<br />
& b 4 3 & œ œ � œ œ œ œ œ œ œ œ �<br />
�. Œ<br />
œ �<br />
œ Œ � œ œ œ œ � œ � Œ<br />
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ww<br />
& b � œ œ œ œ � œ � Œ � œ œ œ œ � œ � Œ<br />
& b � œ œ œ œ � œ � Œ � œ œ œ œ � œ � Œ<br />
gvidos magaliTebi<br />
& b ? w<br />
�<br />
wœ œ wœ œ w� œw � wŒ �w œ wœ œ wœ<br />
w � wwœ<br />
w�<br />
w.<br />
? w w w ww w ww<br />
?<br />
w ww<br />
ww w ww<br />
ww w w ww w ww<br />
Spilmani germanuli sityvaa _ <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> moxetiale musikosi<br />
w<br />
w<br />
ww w ww ww w w ww<br />
17
gakveTili 9<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> <strong>saero</strong> <strong>musika</strong><br />
<strong>Sua</strong> saukuneebSi, saeklesio profesiuli musikis ganviTarebasTan<br />
erTad, viTardeba <strong>saero</strong> profesiuli <strong>musika</strong>c.<br />
misi Janrebi da formebi umetesad xalxur tradiciebze<br />
aRmocenda. xalxur <strong>musika</strong>s xSirad asrulebdnen<br />
qalaqebSi moxetiale msaxiobebi. isini erTdroulad iyvnen<br />
musikosebi, mocekvaveebi, pantomimis ostatebi, akrobatebi,<br />
gaiTamaSebdnen sxvadasxva scenebs, monawileobas<br />
iRebdnen Teatralizebul warmodgenebSi, romlebic<br />
pirdapir quCebsa da moednebze imarTeboda.<br />
aseTi warmodgenebi iyo misteriebi, sakarnavalo da mxiaruli `xumaraTa<br />
warmodgenebi~ da sxva. eklesia aseT qmedebebs metad frTxilad ekideboda,<br />
radgan SiSobda, aseT wadmodgenebs adamianebSi zedmeti, zRvargadasuli gr-<br />
Znobebi ar gamoewvia.<br />
XII-XIIIs.s.-ebSi profesiuli <strong>saero</strong> musikis ayvaveba dakavSirebulia raindul<br />
kulturasTan – <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> samxedro aristokratiis<br />
xelovnebasTan. raindebi did dros atarebdnen laSqrobebSi,<br />
brZolebsa da sxvadasxva SejibrebSi. bevr maTgans<br />
uyvarda poezia da <strong>musika</strong>. swored aseTi raindebi gaxdnen<br />
pirveli kompozitorebi. isini cxovrobdnen samxreT safrangeTSi,<br />
provansSi, XI saukuneSi. maT trubadurebs eZaxdnen.<br />
isini werdnen leqsebs da <strong>musika</strong>s am leqsebisTvis,<br />
xolo maTi msaxurebi – menestrelebi TavianTi batonebis<br />
simRerebs mRerodnen.<br />
trubadurebi swavlobdnen ara mxolod poezias da <strong>musika</strong>s,<br />
aramed zogadad kargi qcevisa da mandilosnebTan Tavaziani<br />
moqcevis wesebs. maT unda scodnodaT yvelaferi,<br />
rac maT garSemo xdeboda, gaegoT samefo karze momxdari<br />
ambebi, eqspromtad SeeTxzaT leqsebi, scodnodaT dakvra<br />
or sakravze mainc.<br />
trubadurebi da menestrelebi mogzaurobdnen mTels<br />
qveyanaSi. TavianT simRerebs mSvenier qalbatonebs uZRvnidnen. amitom maTi<br />
Semoqmedebis mTavari Tema iyo amaRlebuli siyvaruli. isini qmnidnen martiv<br />
da yvelasTvis gasageb simRerebs, romlebSic aRwerdnen aseve brZolis scenebs,<br />
umRerodnen mSobliuri bunebis silamazes. trubadurTa zogierT simReras<br />
dResac mRerian safrangeTSi.<br />
trubadurebi xSirad simRerebs XIIs-is epikuri poemis (`simRera rolandze~)<br />
teqstebze werdnen, romelic mogviTxrobs karlos didis laSqrobebze<br />
da misi erTguli raindis _ rolandis tragikul bedze.<br />
soflis cxovrebis idiliur suraTze mogviTxroben simRerebi<br />
_ nazi pasturelebi. maT safuZvelze mogvianebiT<br />
Seiqmna pastorali _ nawarmoebi, romelic gadmoscems<br />
adamianis kavSirs bunebasTan.<br />
trubadurebisgan gansxvavebiT, truverebi axlos iyvnen<br />
qalaqisa da xalxis cxovrebasTan, maTi Semoqmedeba<br />
ufro demokratiuli iyo.<br />
frang trubadurebs germanuli rainduli poeziis da<br />
musikis warmomadgenlebi minezingerebi hgvanan. gansaku-<br />
TrebiT popularulebi iyvnen XII-XIII saukuneebSi volfram<br />
fon eSenbaxi da valter fon der fogelvaidi. 1207 wels<br />
qalaq valtburgSi maTi Sejibric ki moewyo. mogvianebiT,<br />
balada arfis TanxlebiT<br />
trubaduri qudiT<br />
trubaduri<br />
18
trubaduri<br />
es ambavi safuZvlad daedo rainduli literaturisa<br />
da musikis araerT nawarmoebs. am Sejibrze<br />
mogviTxrobs vagneris opera `tanhoizeric~.<br />
minezingerTa Semoqmedebis mTavari Temac<br />
siyvarulia, magram maTi <strong>musika</strong> ufro mkacria,<br />
zogjer pirquSic ki. maT <strong>musika</strong>Si ufro metia fiqri<br />
da gansja, vidre mgznebare grZnobebi, melodiebi<br />
gvxiblavs ubraloebiTa da lakonurobiT,<br />
sulieri siRrmiT, riTac saeklesio nawarmoebebs<br />
utoldeba.<br />
minezingerebi XIV saukunidan maisterzingerebma<br />
Secvales.<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> <strong>musika</strong>Si<br />
calke jgufia keltTa <strong>musika</strong>. keltebis karis musikosebi<br />
iyvnen bardebi, romlebic asrulebdnen gmirul satirul,<br />
sabrZolo simRerebs da baladebs, simebiani sakravis<br />
_ krotis TanxlebiT.<br />
Zalze didia rainduli xelovnebis mniSvneloba evropuli<br />
kulturisTvis. man didi gavlena iqonia ara mxolod<br />
mxatvruli Semoqmedebis formirebaze, aramed<br />
grZnobaTa kulturazec. amitomac araa gasakviri, rom<br />
aRorZinebis xanis italieli poetebi _ dante, petrarka<br />
_ sakuTar Tavebs trubadurTa memkvidreebad miiCnevdnen.<br />
XVIIIs-Si es daviwyebuli xelovneba aaRorZines romantikosebma.<br />
mag; novalisma. trubadurebis xelovneba<br />
itacebda puSkins da haines...<br />
gudastvirebis <strong>musika</strong>.<br />
XIII saukunis germanuli simRera _ trubadurebi<br />
trubaduri _ modis gamoTqmidan art de trobas _ `Seqmnis<br />
xelovneba~, SeiZleba vTargmnoT rogorc `gamomgonebeli~,<br />
`SemTxzveli~. trubadurebis <strong>musika</strong> ganicdida xalxuri Semoqmedebis<br />
gavlenas, magram ufro faqizi, haerovani, mSvidi da natifia.<br />
truveri _ axlosaa mniSvnelobiT sityvasTan `trubaduri~, magram warmoSobilia<br />
Zv. franguli zmnidan `trouver~ rac niSnavs _ `povna~, `gamogoneba~,<br />
`SeTxzva~.<br />
pastorali _ fr. pastourelle _ `mwyemsi qali~<br />
menestreli _ laT. ministrialis _ didebulis karze momsaxure<br />
minenzingeri _ germ. minnesinger _ `siyvarulis momRerali~, igivea rac<br />
safrangeTSi trubaduri<br />
maisterzingeri _ germ. meistersinger _ simReris ostati _ XIV-XVI s.s.-ebis<br />
germaniaSi poeti da momRerali<br />
bardi _ ingl. bard _ uZveles keltur tomebSi _ saxalxo momRerali<br />
minezingerebi<br />
19
gakveTili 10<br />
arCil kereseliZe<br />
Cemi qveynis buneba<br />
o ra kargia Cemi qveynis buneba,<br />
roca maisis sio geCurCuleba.<br />
<strong>musika</strong>: arCil kereseliZis<br />
ise ifurCqnebian ia-vardebi<br />
rom ar giyvarde vficav, Segiyvardebi<br />
netav sad aris mxare ulamazesi<br />
Tbili da wminda rogorc dedis alersi<br />
ise ifurCqnebian ia-vardebi<br />
rom ar giyvarde vficav, Segiyvardebi<br />
?<br />
w w w w w w<br />
?<br />
w w w w w w<br />
?<br />
?<br />
& #<br />
& #<br />
& b&<br />
b<br />
arCil kereseliZe.<br />
w w w w w<br />
simRera qarTuli mxatvruli filmidan `ori ojaxi~ 1958w.<br />
mousmine simReris minus fonogramas da imRere TviTon.<br />
p. Caikovskim 1887-89 wlebSi saqarTveloSi _ Tbilissa da borjomSi imogzaura. aq<br />
dawera man simfoniuri suita `mocartiana~, baleti `mZinare mzeTunaxavi~ da muSaobda<br />
operaze `pikis qali~.<br />
qarTvel kompozitorTagan yvelaze meti _ rva opera _ dawera a. andriaSvilma –<br />
(1904-1992), eqvsi – o. TaqTaqiSvilma (1924-1989).<br />
& #<br />
& #<br />
gamoCenilma qarTvelma reJisorma sandro axmetelma 1928 wlis 16 marts dadga<br />
z. faliaSvilis opera `latavra~.<br />
ana TulaSvili (1874-1956) aris pirveli qarTveli profesionali pianisti qali.<br />
& b&<br />
b<br />
1904 wels kojorSi daibada gamoCenili sabWoTa kompozitori aram xaCaturiani.<br />
aloiz mizandaris (1838-1912) romansi `Cven davSordiT~ qarTuli musikis<br />
pirveli dabeWdili nawarmoebia, romelic gamoica peterburgSi 1863 wels.<br />
& &<br />
w w w<br />
w w w<br />
cnobilma rusma kompozitorma da pedagogma s. taneevma 1885 wels pirvelma Caiwera<br />
qarTuli xalxuri simRerebi.<br />
mixeil nanobaSvili – miSel dariali (1878-1941) qarTveli momRerali, romelic<br />
1908-24 wlebSi parizis grand-operis solisti iyo.<br />
& &<br />
w w w w<br />
w w w wwww w<br />
& &<br />
w w<br />
20<br />
w w w w w<br />
gaiazre<br />
bw<br />
bw<br />
w<br />
w<br />
qarTuli musikis istoriidan<br />
kadrebi filmidan<br />
`ori ojaxi~ 1958w.
XV-XVI ss-Si evropis qveynebSi kulturam da mecnierebam<br />
ganviTarebis umaRles mwvervals miaRwia. es aris aRorZinebis<br />
xana, anu renesansi. am epoqis SemoqmedTaTvis mTavari, ZiriTadi<br />
principi humanizmi da harmoniulobaa. maT ainteresebT adamianis<br />
pirovneba da iswrafvian axleburad Seicnon samyaro.<br />
aRorZinebis xana erT-erTi saukeTesoa kacobriobis istoriaSi. man Secvala<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> xangrZlivi epoqa da udidesi gavlena moaxdina kulturis<br />
mTel Semdgom ganviTarebaze. evropaSi aRorZinebis xana daiwyo XIV<br />
saukuneSi, italiaSi. XV saukunis II naxevridan farTod moicva dasavleTi<br />
da centraluri evropis qveynebi, ganviTarebis umaRles mwvervals ki XVI<br />
saukuneSi miaRwia. aRsaniSnavia, rom saqarTveloSi renesansi ufro adre,<br />
miqelanjelo. siqstis kapela<br />
adamis Seqmna<br />
renesansi<br />
XII saukuneSi daiwyo daviT aRmaSeneblis epoqaSi.<br />
gakveTili 11<br />
<strong>Sua</strong> saukuneebSi ganviTarda savaWro urTierToba aRmosavleTisa da dasavleTis<br />
qveynebs Soris, rasac xeli Seuwyo didma geografiulma<br />
aRmoCenebma, mogzaurebma vasko da gamam, magelanma, romelmac<br />
pirvelma Semouara dedamiwas. kolumbma ki 1492 wels amerikis kontinenti<br />
aRmoaCina. ganviTarda astronomia. jordano brunom pirvelma<br />
gamoTqva Tavisufali azri imis Sesaxeb, rom dedamiwa mrgvalia<br />
da is mzis garSemo brunavs.<br />
am periodSi ganviTarda xelovnebis iseTi dargebi,<br />
rogoricaa qandakeba, arqiteqtura, mozaika da,<br />
gansakuTrebiT, ferwera.<br />
aRorZinebis xanis italiaSi xelovneba arnaxul<br />
aRmavlobas ganicdida, gaTavisuflda <strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong><br />
religiuri dogmebisa da asketizmisgan. mar-<br />
Talia, mxatvrebi TavianT Sedevrebs isev bibliur<br />
siuJetebze qmnidnen, magram am tipis nawarmoebebSi mTavari,<br />
rogorc aRvniSneT, adamiani da misi pirovnuli Tvisebebi<br />
iyo. religiur siuJetebSi mxatvrebs miwieri, <strong>saero</strong> Sinaarsi<br />
SehqondaT.<br />
italiur renesansSi mniSvnelovani adgili ekava ferweris veneciur<br />
skolas: joto, tintorento, ticiani, veroneze. rodesac vixsenebT<br />
kacobriobis istoriis am saocar dros da mis warmomadgenlebs,<br />
ar SeiZleba ar aRvniSnoT miqelanjelo – moqandake, fermweri,<br />
poeti, arqiteqtori, mravalmxrivi Semoqmedi, romlis monumenturi<br />
Sedevrebi `daviTi~, `pieta~, `mose~ vatikanSi, `wminda petres taZari~<br />
romSi, mTels msoflioSia cnobili.<br />
rafaeli. avtoportreti<br />
miqelanjelo.<br />
avtoportreti<br />
am epoqis kidev erTi didi warmomadgenelia leonardo da vin-<br />
Ci, mecnierebis TiTqmis yvela dargSi garkveuli adamiani, udidesi<br />
fermweri. TviTon leonardo ferweras xelovnebis<br />
dargebs Soris upirvelesad Tvlida. misi `saidumlo seroba~,<br />
`madona lita~, `madona yvaviliT~, `angiaris brZola~, `jokondas<br />
idumali Rimili~ dRemde xiblavs da aocebs msoflios.<br />
leonardo iyo poeti, musikosi, astronomi, fizikosi, arqiteqtori,<br />
eqimi.<br />
amave xanaSi aRorZinda <strong>musika</strong>luri xelovnebac. mravalferovnebiT<br />
gamoirCeoda italiaSi ori skola – romis _ pales-<br />
romi.<br />
wm. petres taZari<br />
ian van eiki.<br />
angelozi ukravs organze<br />
miqelanjelo. `pieta~<br />
21
Josken depre<br />
leonardo da vinCi.<br />
avtoportreti<br />
22<br />
trinas meTaurobiT da veneciis _ gabrielis<br />
xelmZRvanelobiT. maTi dramatuli madrigalebi<br />
italiuri operis u<strong>Sua</strong>lo winamorbedia.<br />
madrigalebs hqondaT libreto, moqmedi<br />
pirebi, magram jer ar iyo solo ariebi da<br />
reCitativebi. XV-XVI s-ebSi evropis <strong>musika</strong>lur<br />
cxovrebaze didi gavlena iqonia niderlandebis<br />
polifoniurma skolam. am skolis<br />
xelovanTa Soris gamoirCevian giom diufai,<br />
iohanes okegemi, Josken depre, orlando laso da sxva. <strong>musika</strong>luri<br />
xelovneba viTardeba aseve espaneTSi, safrangeT-<br />
Si, inglisSi, poloneTSi. am periodSi safuZveli eyreba iseT<br />
Janrs, rogoricaa opera.<br />
<strong>saero</strong> <strong>musika</strong>Si viTardeba sxvadasxva<br />
vokaluri da instrumentuli Janrebi: kancona, Sansoni, balada...<br />
Zlierdeba interesi xalxuri sasimRero- sacekvao<br />
Janrebisadmi, keTilxmovani da bunebrivi melodiebisadmi.<br />
swored aRorZinebis xanaSi iZens srul damoukideblobas<br />
instrumentuli <strong>musika</strong>. gavrcelebuli sakravebia: liutna<br />
(barbiTi), organi, klavesini da maTi nairsaxeobebi. XVI<br />
saukunis bolos ki saviolino nawarmoebebi Seiqmna. gavrcelda<br />
saojaxo muzicirebis formebi.<br />
ganviTarda musikis Teoria, Seiqmna <strong>musika</strong>lur-Teoriuli<br />
traqtatebi.<br />
jovani palestrina<br />
Josken depre. `pavana~<br />
a. gabrieli. `daviTis fsalmunebi~<br />
orlando laso. `aleluia~<br />
jovani palestrina. agnus dei,<br />
aRorZinebis xanis italiuri simRera<br />
madrigali _ it. Madrigale – aRorZinebis epoqis <strong>saero</strong> <strong>musika</strong>lur-poeturi<br />
Janri momdinareobs Zveli italiuri mwyemsuri<br />
simRerebidan. XIV s-Si profesiul <strong>musika</strong>Si lirikuri Sinaarsis<br />
kupleturi formis 2-3-xmiani simReraa.<br />
leonardo da vinCi cnobili mxatvari, moqandake, arqiteqtori,<br />
maTematikosi, geologi, gamomgonebeli, inJineri da amave dros<br />
musikosic iyo. SesaniSnavad ukravda barbiTze da mReroda. Tavadac aswavlida<br />
simReris xelovnebas. igi iyo<br />
pirveli, vinc Seiswavla vokaluri<br />
xelovnebis buneba, gamoikvlia sasunTqi<br />
organoebis, tuCebis, ybebis,<br />
piris Rrusa da kbilebis roli mReris<br />
procesSi. yovelive es aRwerilia<br />
1516 wels daweril traqtatSi, romelic<br />
sakmaod gvian gaxda cnobili<br />
STamomavlebisTvis.<br />
orlando laso<br />
andrea da jovani gabrielis<br />
simRerebis krebulis satitulo<br />
gverdi venecia 1587w.<br />
leonardo da vinCi. saidumlo seroba
SoTa rusTaveli `vefxistyaosani~<br />
dasawyisi<br />
romelman Seqmna samyaro ZaliTa miT ZlieriTa,<br />
zegardmo arsni suliTa yvna zeciT monaberiTa,<br />
Cven, kacTa, mogvca qveyana, gvaqvs uTvalavi feriTa,<br />
misgan ars yovli xelmwife saxiTa mis mieriTa.<br />
he RmerTo erTo, Sen Sehqmen saxe yovlisa tanisa,<br />
Sen damifare, Zleva mec daTrgunvad me satanisa,<br />
momec mijnurTa survili, sikvdimde gasatanisa,<br />
codvaTa Sesubuqeba, mun Tana wasatanisa.<br />
vis Svenis, _ lomsa, _ xmareba Subisa, far_SimSerisa,<br />
_ mefisa mzis Tamarisa, Rawv_balaxS, Tma_giSerisa,_<br />
mas, ara vici, Sevhkadro Sesxma xotbisa Serisa?<br />
misTa mWvretelTa yandisa mirTma xams, marT miSerisa.<br />
Tamars vaqebdeT mefesa sisxlisa creml_daTxeuli,<br />
vTqveni qebani visni me ar_avad gamorCeuli.<br />
melnad vixmare giSris tba da kalmad me na rxeuli,<br />
vinca isminos, daesvas laxvari gulsa xeuli.<br />
mibrZanes maTad, saqebrad Tqma leqsebisa tkbilisa,<br />
qeba warbTa da wamwamTa, TmaTa da bage_kbilisa,<br />
brol_balaxSisa Tlilisa, mis mijriT miwyobilisa.<br />
gastex qvasaca magarsa gvrdemli tyviisa lbilisa.<br />
p. Caikovski. safortepiano koncerti #1, I nawili<br />
r. vagneri. opera `tanhoizeri~ _ uvertiura<br />
musikis fonze waikiTxeT SoTa rusTavelis poema<br />
`vefxistyaosnis~ nawyveti da gamoavlineT saukeTeso<br />
SoTa rusTavelis freska.<br />
ierusalimi, jvris monasteri<br />
gakveTili 12<br />
Tamar mefe<br />
23
gakveTili 13<br />
sulxan-saba orbeliani „sityvis konaSi“ ganmartavs: „galoba<br />
ars xma angelozTadmi mimsgavsebuli“. gal oba<br />
RvTis sadidebeli locvaa.<br />
msoflios yvela qristianul eklesias sakuTari,<br />
originaluri sagaloblebi aqvs, romelTa Sorisac erTerTi<br />
gamorCeuli da Rirseuli adgili qarTul tradiciul<br />
galobas ukavia.<br />
qarTuli saeklesio galobis istoria aTeul saukunes<br />
iTvlis. qristianobis damkvidrebis pirvel xanaSi<br />
RvTismsaxureba berZnul enaze mimdinareobda. galobac berZnuli<br />
iyo _ erTxmiani. axali religiis dasamkvidreblad aucilebeli gaxda<br />
RvTismsaxurebis mSobliur enaze warmarTva.<br />
qarTuli qristianuli sagalobeli qarTuli xalxuri adgilobrivi <strong>musika</strong>luri<br />
tradiciebidan aRmocenda. qarTveli mecnierebis varaudiT, mravalxmiani<br />
galoba VII-VIII saukeneebidan unda damkvidrebuliyo, rac gasakviri arc<br />
aris, Tu gaviTvaliswinebT imas, rom qarTvelTa <strong>musika</strong>luri azrovneba mravalxmianobis<br />
fenomens eyrdnoba.<br />
VII-VIII saukuneebidan eklesia-monastrebTan ukve samgalobo skolebi da mgalobelTa<br />
gundebi yalibdeba. am periodSive Seiqmna<br />
moZRvreba galobis swavlebis Sesaxeb, romelsac<br />
„xmiT saswavleli swavlai“ ewodeboda. gaCnda<br />
profesionali musikosis moTxovnileba, romelic<br />
sasuliero teqstebze musikis Seqmnas, e.i „xmis<br />
dadebas“ SeZlebda. samefo da saeklesio karze<br />
Seiqmna „mgalobelT uxucesis“, „galobis moZRvris“,<br />
„mwignobarmgaloblis“, „mTavarmgaloblis“, „galo-<br />
miqael modrekilis sagalobelTa krebuli<br />
977-988 ww.<br />
qarTuli galoba<br />
bis winamZRvris Tananmdebobebi“.<br />
qarTuli sasuliero mwerlobisa da musikis aRma-<br />
vloba gamoCenil saeklesio moRvaweTa saxelebTan iyo dakavSirebuli. istoriam<br />
Semogvinaxa maTi saxelebi: ioane sabanisZe, ioane minCxi, grigol xanZTeli,<br />
ioane zosime, giorgi merCule, giorgi da eqvTime mTawmindelebi, arsen<br />
iyalToeli, ioane petriwi da sxv. maT Soris gamorCeuli adgili X saukunis<br />
moRvawes miqael modrekils ukavia, romlis mier Sedgenili krebuli samgalobo<br />
niSnebiT anu nevmebiT aris Semkuli. jerjerobiT, <strong>musika</strong>luri damwerlobis<br />
es sistema gaSifruli ar aris, Tumca unda iTqvas, rom amave periodSi sxva<br />
qveynebSi arsebuli <strong>musika</strong>luri niSnebisagan qarTuli nevmebi gansxvavebuli da<br />
TviTmyofadia.<br />
saqarTvelos istoriis mZime periodebSi dampyrobTa gamudmebuli<br />
Semosevebis Sedegad, qarTuli kulturis, kerZod saeklesio<br />
musikis ganviTareba mniSvnelovnad ferxdeboda. nadgurdeboda<br />
samgalobo krebulebi, daviwyebas mieca <strong>musika</strong>luri damwerloba,<br />
aRar funqcionirebda eklesia-monastrebTan arsebuli<br />
samgalobo skolebi. mdgo mareoba, gansakuTrebiT, XIX da XX saukuneebSi<br />
damZimda. saqarTvelos ruseTTan SeerTebis Semdeg,<br />
saqarTvelos eklesias CamoerTva avtokefalia da misi marTva<br />
rus egzarqosebs gadaecaT. maTi brZanebiT, aikrZala eklesiebSi<br />
mSobliur enaze wirva-locvis Catareba. galoba rusul yaidaze<br />
qarTuli nevmebi.<br />
Wil-etratis iadgari, X s.<br />
24<br />
warmarTes. qarTuli galoba daviwyebis, gaqrobis safrTxis winaSe<br />
dadga. Zalze Semcirda galobis mcodneTa ricxvi.
gansakuTrebiT mZime xana, qarTul galobas,<br />
sabWoTa periodSi daudga. daingra<br />
eklesia-monastrebi, devnidnen saeklesio<br />
pirebs, maT Soris, galobis mcodneT.<br />
saqarTvelos damoukideblobis gamocxadebis<br />
Semdeg kvlav daiwyo qarTuli<br />
saeklesio galobis aRorZinebis procesi<br />
da qarTul taZrebSi kvlav ismis qarTuli<br />
tradiciuli sagalobeli.<br />
XIX s-is 80-ian da XX s-is 10-ian wlebSi,<br />
cnobilma qarTvelma <strong>saero</strong> da sasuliero moRvaweebma _ filimon<br />
qoriZem, Zmebma karbelaSvilebma, eqvTime kereseliZem sagaloblebi<br />
notebze gadaitanes. moRvaweoba sakmaod rTul pirobebSi uxdebodaT.<br />
rom ara maTi rwmena da Tavdadeba, qarTveli eris unikaluri<br />
<strong>musika</strong>luri saunje Cvenamde ver moaRwevda. SemorCenilia im cnobil<br />
mgalobelTa vinaoba, ro m elTa gvar-saxelebiT moixsenieba<br />
sxvadasxva samgalobo skolis kiloebi. magaliTad: karbelaanT<br />
kilo, WalaganiZis kilo, kandelakianT galoba,<br />
dumbaZis kilo da sxv.<br />
karbelaSvilebis gvari TiTqmis sami saukunis manZilze, Taobidan<br />
Taobas gadascemda galobis codnasa da tradicias. saqarTvelos mar-<br />
Tlmadidebeli eklesiis sinodis krebis gadawyvetilebiT, eqvTime<br />
kereseliZe, filimon qoriZe da Zmebi karbelaSvilebi wmindanebad Seracxes.<br />
Zmebi karbelaSvilebi<br />
qarTuli musikis istoriis Seswavlis saqmeSi didi wvlili miuZR-<br />
filimon qoriZe<br />
vis gamoCenil qarTvel mecniers ivane javaxiSvils, misi kvlevebi mocemulia<br />
naSromSi `qarTuli musikis istoriis ZiriTadi sakiTxebi~, romelic<br />
1938 wels gamosca.<br />
eqvTime kereseliZis mier Cawerili sagalobeli<br />
sagalobeli `wmidao RmerTo~.<br />
saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II<br />
wmida ninos tropari<br />
wm. eqvTime aRmsarebeli<br />
(kereseliZe)<br />
filimon qoriZis mier<br />
gamocemuli sagaloblebis<br />
pirveli krebulis yda. 1895<br />
25
26<br />
&<br />
?<br />
&<br />
?<br />
4<br />
4<br />
j<br />
œ<br />
J<br />
j j<br />
œ œ œ œ œ. œ œ<br />
œ œ œ œ. œ œ<br />
J J<br />
wmi - da - o Rme - rTo, wmi - da - o Zli - e -ro, wmi - da -o u - kvda -vo,<br />
œ<br />
1, 2.<br />
j<br />
œ<br />
J<br />
J œ œ œ œ<br />
J<br />
j<br />
œ<br />
J œ<br />
j<br />
œ ��<br />
J<br />
œ<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ .<br />
j<br />
œ<br />
J œ J œ œ<br />
J<br />
.<br />
J œ J œ œ.<br />
J<br />
.<br />
r<br />
œ œ<br />
R œ œ<br />
œ œ<br />
R<br />
œ �<br />
J<br />
. J œ<br />
wmidao RmerTo œ<br />
J<br />
œ<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ .<br />
j<br />
œ<br />
J œ J œ œ<br />
J<br />
.<br />
J œ J œ œ.<br />
J<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
J œ<br />
&4 4<br />
&<br />
&4 4<br />
&<br />
? 4 4<br />
I xma<br />
I xma<br />
1, 2.<br />
j<br />
œ<br />
II II xma xma<br />
1, 2.<br />
j<br />
œ<br />
œ<br />
J<br />
œ œ<br />
J œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ œ. œ œ<br />
wmidao RmerTo<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
3.<br />
j<br />
œ<br />
J<br />
j<br />
œ .<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
J<br />
r<br />
œ œ<br />
j<br />
œ<br />
J<br />
œ<br />
J<br />
j<br />
œ �<br />
J<br />
�<br />
œ �<br />
J<br />
r<br />
œ œ<br />
R<br />
œ œ<br />
R<br />
wmi - da - o Rme - rTo, wmi - da - o Zli - e ro, wmi - da - o u - kvdavo,<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ �wmidao<br />
RmerTo . j<br />
œ j<br />
œ<br />
j<br />
œ � . j<br />
œ j j<br />
wmidao RmerTo œ œ<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
bani<br />
œ œ<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
J œ<br />
j<br />
œ œ. œ œ<br />
œ œ œ<br />
J<br />
wmidao RmerTo<br />
wmi - da - o Rme - rTo, wmi - da -oZli - e -ro, wmi - da -ou - kvda - vo,<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
œ<br />
J œ<br />
J œ œ.<br />
J<br />
3.<br />
œ œ<br />
R<br />
œ<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ �<br />
j<br />
œ .<br />
j<br />
œ<br />
r<br />
œ œ<br />
wmi - da - o Rme - rTo, wmi - da - o Zli - ero, wmi - da - o u - kvda -vo,<br />
1.<br />
? œ œ<br />
J J J .<br />
œ œ �<br />
J<br />
œ<br />
œ<br />
J œ<br />
J œ œ.<br />
J<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
J œ<br />
j<br />
œ .<br />
j<br />
œ<br />
2.<br />
œ<br />
J<br />
r<br />
œ œ<br />
œ<br />
J<br />
œ<br />
J<br />
œ<br />
J œ<br />
œ �<br />
J<br />
j<br />
œ .<br />
j<br />
œ<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
Se - gvi - wya - len Cven.<br />
3.<br />
saqarTvelos kaTolikos-patriarqi iliaII<br />
j<br />
œ<br />
j<br />
œ �<br />
r<br />
œ œ<br />
œ œ<br />
R
sarCevi<br />
adreuli <strong>musika</strong> Sesavali .....................................................................................................3<br />
bizantiuri <strong>musika</strong> .................................................................................................................5<br />
amapola ...................................................................................................................................7<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> dasavleT evropis <strong>musika</strong> ..........................................................................8<br />
sanoto damwerloba ............................................................................................................10<br />
rogor ganviTarda mravalxmianoba ...................................................................................13<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> sakravebi ...................................................................................................15<br />
`Gaudeamus igitur~ ..................................................................................................................16<br />
<strong>Sua</strong> <strong>saukuneebis</strong> <strong>saero</strong> <strong>musika</strong> ............................................................................................18<br />
Cemi qveynis buneba ..............................................................................................................20<br />
renesansi ..............................................................................................................................21<br />
SemoqmedebiTi testi _ dasawyisi ......................................................................................23<br />
qarTuli galoba ..................................................................................................................24<br />
inglisuri balada ...............................................................................................................28<br />
Sopenis balada ....................................................................................................................30<br />
Tovli modis ........................................................................................................................32<br />
operis warmoSoba ................................................................................................................33<br />
pirveli opera ......................................................................................................................34<br />
veneciuri opera ..................................................................................................................35<br />
neapoluri opera .................................................................................................................36<br />
franguli opera ..................................................................................................................37<br />
Mamma ................................................................................................................................................ 38<br />
inglisuri opera .................................................................................................................39<br />
saopero reforma ................................................................................................................42<br />
rihard vagneri ....................................................................................................................45<br />
vagneris saopero reforma .................................................................................................47<br />
zaqaria faliaSvili ............................................................................................................48<br />
Cemo kargo qveyanav .............................................................................................................50<br />
qarTli .................................................................................................................................51<br />
kaxeTi ...................................................................................................................................55<br />
mesxeTi ..................................................................................................................................56<br />
raWa .......................................................................................................................................57<br />
leCxumi .................................................................................................................................59<br />
svaneTi ..................................................................................................................................60<br />
samegrelo ............................................................................................................................61<br />
meri daviTaSvili ................................................................................................................62<br />
herio biWebo ........................................................................................................................63<br />
xalxuri <strong>musika</strong> kompozitorTa SemoqmedebaSi .................................................................65<br />
baroko ..................................................................................................................................67<br />
antonio vivaldi .................................................................................................................68<br />
georg hendeli .....................................................................................................................69<br />
oratoria `mesia~ .................................................................................................................70<br />
iohan sebastian baxi ............................................................................................................71<br />
i.s.baxis saklaviro Semoqmedeba ........................................................................................72<br />
Hallelujah ...................................................................................................................................................74<br />
menueti .................................................................................................................................75<br />
JorJ bize .............................................................................................................................79<br />
Can’t buy me love, love .............................................................................................................................82<br />
igor stravinski ..................................................................................................................83<br />
aleqsi maWavariani ...............................................................................................................87<br />
bulbulo nazo .....................................................................................................................88<br />
arnold Sonbergi ................................................................................................................89<br />
muxambazi Tbiliss ...............................................................................................................90<br />
Happy new year ...................................................................................................................91<br />
kvarta-kvinturi wre ...........................................................................................................92<br />
Finale 2008 .................................................................................................................................................97<br />
103