Ene artzain-etxolak - Euskaltzaindia

gu denentzat «zu», «to eta hi eta no» baino ederragoa eta denekin,
haundi ala ttipi, errespetua daukana beste bien artean.
Errespetua erakasten zen beraz denbora hetan Uztaritzen,
bai erakasleen ala ikasleen alderakoa. Bainan horra Uztaritzen,
jinen dela errespetuaz besterik 1 aster. Erran nahi
dut: bakantzak, edo oporraldiak. Lehenik, ez dugu horietan
ezarriko, jadanik aipatua dugun Omiasaindu biharamuneko
egun xoil hura. Bainan noIa ziren orduko Ian-arteak eta etxerako
aldiak? Baziren bakantza haundiak, denetan bezala,
udan. BestaIde, hor ginituen Eguberrikoak, eta Bazkokoak,
hamabosna eguneko hori, ezbaian. Bien erdiko hiru ilabeteen
arte hori Iuze kausiturik, gure Iehen urte hetan ziren asmatu
arte-bakantza batzu, hiruna egunekoak, Ihauterietan eta Mendekostez.
Eskola denboretan hatsaren hartzeko, edo aireztatzeko,
baginituen astearen barneko bi aratsalde, «promenada» deitzen
ginituen ibilaIdiak, astelehenetan eta ortzegunetan. Bi
multzo haunditan erdizkatuak ginen ateraIdi horietako, bat
«haundien» multzoa eta bestea «ttipiena», hirugarreneko klasaz
gorakoak eta pekoak. Eman dezagun ehun bat ginela bakotxean
ezbaian, denak lerroan, hirunazka. Bi erakasle zauzkan
multxo bakotxak arduradun edo zaintzaIe, bat emaiten
zen aintzinean, kurridaren urratsa neurtzeko, eta bestea gibelean,
azkenen jarraikarazteko. Multxoak beti batasun bat behar
zuen zaindu, lerro bakotxa bere aintzinekoari jarraikiz,
hausturarik izan ez zadin.
Baginakien norat joan: ortzegunean andana bat Ezkandarat
balin bazoan, Larresoron gaindi Kanboko mugaraino,
bestea Uztaritzeko freretarat zoan. Freretako eskola girixtinoa
zen «anai erakasleena» bere plaza zabal ederrarekin, hau orai
Uztaritzeko pilota-plaza haundia da, xapelgoak hor egiten,
esku-huska ala luzean. Ateraldi hau maiteago zuten pilotariek,
partida ederrik egiten baitzuten hor esku-huska ala atxiki
ttipian. Ezkandakoa urrunago zen eta hau kurritzaile onen
gostukoa; aldiz ez baitziren denak kurritzaileak, lanak zituzten
zenbaitek jarraikitzen, zangoetan pintzak jauziak edo ixter
ondoak sutan ere gizenkorrek. Larreztatzeko eta jostatze-
124