Ene artzain-etxolak - Euskaltzaindia

henago etzirena hor beren sasoinean Etxebertzeko gereziak!
Gorri-gorria egiten zirelarik hauk maiatz ondarrean, ez ginen
lo egoitekoak handik pasatzean, uzten baginituen ere gorritzerat.
Behin beraz, hitzartu ginen, denak edo denen buru jartzen
ziren batzu segurik, beheretiarrak ere gurekin jinak, iduri
laburzkan, gerezietarat joaiteko. Han ginen bi jauziz, gu,
Betti, Damatit eta Bastidakoak bainan ere, behere aldetik, beren
bidea utzirik, Henri, Xan, Guillaume eta Justin, hots, orduko
haundien guziak gereziaren puntan. Bainan errana dut
urrunerat ezagun eta nabari ginela gure kalaxka eta garrasiekin,
pika ta beleak artora he1tzen direlarik bezala. Hain zuzen
huna nor ikusten dugun eta entzuten bat-batean gure gereziaren
gainetik: hura bai, Etxebertzeko Jan Luis, Buztinagako
etxe izkinan beheiti gure ganat heldu bi jauziz eta ez segeretuan
bere oihuekin, horrek berak baitzuen galdu ere, funtsean:
«Deubrien figurak, emanen dauzkitziit ba nik gereziak!»
Gerezietan geldi izan balitz oraino, bainan baziren gure artean,
ez erran nor, gerezi aldaska osoa tiratzen baitzuten arbolatik
bere fruituekin, fiteago egitea gatik!
Orduan jakizu, irakurlea, denek laburtu ginituela gerezi
biltzeak eta besteak, pirripitaka jautsiz arbolatik, goiti joanak
ginen baino zaluago. Eta laster, eta laster, lekuak hustu ginituela
Latxetako alderat. Beheretiarrek bazakiten ba handik
norat har gero, Etxezaharreko pentzearen xeheilen gainetik,
erreka txar hura jauzian pasa eta lbarlako zolan beheiti Mukurtzeko
zubirat eta azkenik Oihanarterat: ba, segur, gutarteko
pika-kafira miatzale batzuek ere eta eskuz-arraintzari
goiztiar zenbaitek bazazkitela xokoak eta pasaiak, Xinkoeneko
zubiraino. Jan Luis aldiz han gelditua zen biderdi: zertan
akituko zen, gaizoa, bi oihuz egina zuen bere lan guzia, alegia
biziki kexu. Ez baitzen ordea hortan oro gelditu afera: baitzuen,
denaden, gutarik batek bederen bere kontzientziako kilika.
Hura zen Justin, ez segur ttonttoena bainan finen a ba
hain segur. Beraz, ihesi gindoazin lasterkarietan, Justin gelditzen
da bat-batean erranez: «Ez! Eztuk hori: ni banoak Jan
Luisi barkamendu galdegitera». Eta joan Justin, guretako ere
30