Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
pagina 7 . Anno 7 . n. 5 . Ottobre <strong>2009</strong> .<br />
Personazhet e nje nate feste<br />
Ka ngjarje qe mund te tregohen, ka te tjera qe<br />
cdokush mundohet, duke gelltitur lotet e heshtjes,<br />
ti ruaje thelle, aq thelle brenda vetes, sa<br />
edhe zoti vete e ka veshtire apo nuk ka kohe t’i vezhgoje<br />
e te te ndihmoje dhe s’ka arkeolog ti germoje e ti nxjerre<br />
ne siperfaqe, por ka ngjarje te tilla qe duhen treguar<br />
e shkruar, se eshte e pamundur te heshtesh, se mund te<br />
besh “bam” e te plasesh ne vend. I belber te jesh – te<br />
vjen goja. Pa sy te jesh – te behen me te medhenj se<br />
te Qikkllopit... keshtu me ndodhi mua e plasa, derisa<br />
mendova se me erdhi rradha, ketu, ne kontinetin qe,<br />
ndryshe quhet “toka e premtuar”, ku gazetat ne gjuhen<br />
time, jane eksploruar vite e vite me rradhe, nga dhjetra<br />
gazetar, te rinje a profesionist. Veshtire te shkruash per<br />
gjera qe shume te tjere para teje i kane thene e sterthene,<br />
shkruar e rishkruar ne te gjitha format e artit te<br />
letrave. Gjithsesi, cdokush ka ndjesin e tij ndaj sendeve<br />
fenomeneve e ngjarjeve, sejcili ka stilin e tij, kendeveshtrimin,<br />
arsyen, qellimin, brengen apo nje premtim te<br />
dhene vetes apo dikujt.<br />
E pra, për personazhet e një nate feste, siç mban<br />
titullin edhe ky reportazh, dua patjetër t’u them diçka.<br />
Ata, kanë një emër që i bashkon rreth një fjale – shqip;<br />
rreth një kënge – shqip; rreth një valleje – shqiptarçe;<br />
rreth një Flamuri - Kuqezi. Me dy ngjyra apo<br />
dy krerë, ai Flamur prin, më parë se dhëndri e nusja<br />
në një dasëm; më parë se një artist a një udhëheqës;<br />
më parë se vdekja a lindja; më parë se nëna të të bëhet<br />
nënë e baba – babë; më parë se belbëzimi yt drejt arratisë…<br />
Personazhet e këtij shkrimi kanë edhe emra të<br />
përveçëm shkruar në çertifikatën e një kombi apo atë<br />
personale dhe quhen: shkodranë, korçarë, vlonjatë, gjirokastritë<br />
kuksianë, fierakë e lushnjarë, elbasanllinj e<br />
durrsakë, tiranas e pogradecarë, shkupianë, gjakovarë,<br />
prizrenas, tetovarë...dibranë... Por, le të ndalem këtu-te<br />
dibranët. Më lejoni t’i prezantoj gjatë rrëfimit tim, ashtu<br />
siç u takova e u njoha edhe unë me ata, në një natë feste<br />
simbolike për të gjithë shqiptarët… Një telefonatë nga<br />
larg, nga kryeqyteti i vendit tim të dhemshur, një zë<br />
vibrues, shumë i njohur, më thotë ngazëllyeshëm:”…<br />
Nesër nisem…”. “Mirëardhsh! Të pres., të presim…”-<br />
i përgjigjem. Zëri i ngrohtë, i afërt, me të mbërritur në<br />
aeroportin “Zh. Kenedi”, më flet përsëri: “ Takohemi në<br />
‘Micali Terrace’ në orën 18.00…”<br />
Pasi u informova mirë se ku ndodhej vendi ku do<br />
të oranizohej festa, nga padurimi u gjenda atje dy orë<br />
e ca më parë. Mendova se nuk do të kish njeri dhe do<br />
të mund të qetësohesha paksa nga emocionet e krijuara<br />
nga ardhja e mikeshës sime të kahershme, nga përballja<br />
me një mjedis krejt të panjohur për mua dhe takimet<br />
me njerëz që do t’i takoja për herë të parë…Me vete<br />
mbaja një buqetë të madhe(disa buqeta të mbështjella<br />
bashkë), me lule nga më të bukurat, ku shumicën e bënin<br />
karafilat e trëndafilat e kuq… Nuk qe e thënë të ulesha,<br />
diku, në një cep të lokalit, të pija një birrë dalëngadalë<br />
me monologun tim e të tymosja një cigare. Më afrohet<br />
menjëherë një zotëri, me xhentilesë, që i shkonte shumë<br />
për shtat e më drejtohet anglisht. “Jam shqiptare, i<br />
them. Kam biseduar me zotin… Kam ardhur për festën<br />
e Flamurit…” Ndjeva se trupi m’u bë mornicë, si liqeni<br />
kur drithërohet nga puhiza e lehtë që pogradecarët e<br />
quajnë me një emër të veçantë –Krivecë. Buzët mezi<br />
po bashkonin shkronja e fjalë, sytë pupuliteshin për<br />
të mbajtur brenda tyre ndonjë lot të mundshëm që jo<br />
rrallë më dalin në raste emocionesh; lulet a thua po<br />
shtrydheshin brenda duarve, ndërkohë që po mundohesha<br />
të liroja njerën dorë për t’u takuar më zotërinë, i<br />
cili duke e zgjatur në drejtimin tim më foli menjëherë<br />
shqip: “Mirëse keni ardhë! Ejani me mua…’’ Kështu,<br />
krah njeri - tjetrit po ecnim mespërmes një salle që<br />
llamburiste nga drita e abazhure gjithfarësh, stolisur si<br />
nëpër përrallat e njëmijë e një netëve…Më vendosi në<br />
një tavolinë (që e kishin caktuar për mysafirët ). Aty<br />
bëri dhe prezantimin e tij. Ishte “i zoti i shtëpisë” i kësaj<br />
mbrëmjeje apo si themi shpesh “kryetari i familjes”,<br />
i familjes nga më të mëdhatë në diasporën shqiptare të<br />
Amerikës, Xheladin Pjeça – kryetari i Shoqatës Atdhetare<br />
“DIBRANE”. Më ka mbetur në kujtesë mirësia,<br />
thjeshtësia, dashamirësia dhe përkushtimi i këtij zotërie<br />
nga fillimi deri në mbarim të festës që gjithçka të<br />
shkonte në mënyrë perfekte. Përkujdesja e jashtëzakonshme<br />
për mysafirët nga Dibra e Madhe, nga Tirana,<br />
nga qytete të ndryshme të NY, të cilët, me ardhjen e<br />
tyre, kishin nderuar atë dhe gjithë komunitetin…<br />
nga Iliriana Sulkuqi SHBA<br />
Per molti albanesi e altrettanti italiani sarebbe un onore avere un’attività<br />
a Roma, ai Parioli, a via Eleonora Duse 2/D, sede dei magnati<br />
d’Italia, esattamente lì l’albanese Henri ha aperto un negozio dalle<br />
dimensioni contenute ma gradevole e dal gusto fine sulla scelta degli articoli<br />
venduti, bigiotteria antica e moderna proveniente dalla Thailandia,<br />
dal Nepal ecc. Dopo il successo del loro punto vendita nel cuore di Albano<br />
Laziale, a via Sant’Ambrogio 5, Henri decise assieme alla sua compagna<br />
Emanuela di aprire l’attività anche a Roma, ai Parioli, a via Eleonora Duse<br />
2/D. Qualcuno poteva anche non avere fiducia in quest’iniziativa, ritenerli<br />
pazzi, crederli sogni di gioventù, eppure i due giovani, con l’appoggio dei<br />
genitori, riuscirono nel loro intento. Ora che il negozio ai Parioli è stato<br />
aperto, viene frequentato non solo dai giovani, ma anche da clienti di diverse<br />
fasce d’età e turisti. Quello che colpisce dell’incantevole negozio è<br />
Siç thashë në fillim, kisha ardhur shumë më përpara<br />
se të fillonte festa. Pas prezantimit me njeri – tjetrin,<br />
z. Xheladin më krijoi mundësinë të vazhdoja monologun<br />
me vete dhe me lapsin e gazetarit, duke më vënë<br />
në “shërbim”, në vend të tij(pasi ishte, kuptohet, shumë<br />
i zënë me organizimin e gjithëçkaje), një qiri të ndezur,<br />
një birrë( sikur ta dinte sa nevojë kisha për atë në<br />
ato momente), dhe një taketuke të sajuar, mbushur me<br />
pak ujë, për përjashtime të veçanta, pasi dihet se në<br />
Amerikë ndalohet pirja e duhanit në të gjitha ambjentet<br />
publike, qofshin restorante a kafene. U mrekullova.<br />
Tani e ndjeja veten si të shtëpisë… Monologu im<br />
nuk mund të vazhdonte gjatë. Nuk më linin ca tinguj,<br />
ca nota, ca këngë gjysma-gjysma, për arësye provash,<br />
që më grishnin të zgjohesha nga çudia e realitetit ku<br />
ndodhesha dhe të ma bënin jetësore atë që ëndërroja<br />
në vendin tim. Fragmente këngësh të ndryshme, nga<br />
Veriu, Myzyri,Jugu,Prishtina e Dibra, nga Viset e Fiset<br />
shqiptare edhe me akcent krahinor që gjatë mbrëmjes<br />
u kënduan vetëm nga katër këngëtarë, shoqëruar vetëm<br />
nga katër instrumentistë me emrin – personazh -“FI-<br />
SNIKËT”. “Fisnikët’’- katër djem, më të pashëm njeri<br />
se tjetri, më të talentuar njeri se tjetri, më të shkolluar<br />
e më punëtorë njeri se tjetri, i dhanë mbrëmjes magjinë<br />
e tetë, atje ku nuk ngjitet asnjë art tjetër në festa të tilla.<br />
ARJET ZIBA - nga Struga, SHKËLQIM RUSJA - nga<br />
Lezha, ERNEST MUHAXHERI nga Peja dhe FATON<br />
KAJA nga Prishtina - një kuartet i jashtëzakonshëm<br />
muzikor që bashkon copat e ndara të zemrave nga të<br />
gjitha trojet shqiptare – në një të vetme, në atë të këngës<br />
së bukur popullore e qytetare të një kombi.<br />
Këngëtarët- personazhe që i bën të përveçëm ai që<br />
i mbledh të gjithë, ai që unë kërkova ta takoj të parin;<br />
ai që me minuta të tëra na mbajti mbërthyer, duke e<br />
dëgjuar apo duke vallëzuar të gjithë sëbashku; ai që<br />
ftoi dhe mbajti në shtëpinë e tij mikeshën time që ende<br />
nuk po më del nëpër rreshtat e shkrimit,(ndoshta<br />
është “fshehur” edhe ajo diku, për të hequr emocinet…),<br />
- HAXHI MAQELLARA. Ndërkohë që unë po<br />
shkruaj këto rradhë, më lajmëron një e njohura ime,<br />
se të tjerë miq nga Tirana kanë mbërritur në shtëpinë<br />
e tij të madhe, sa gjithë Dibra, - Mirush Kabashi dhe<br />
Saimir Kumbaro, artistë dhe krijues që s’ka shqiptar në<br />
botë që nuk i njeh. E pra, ai, personazhi tjetër i “natës<br />
së magjishme” dibrane, ka një emër që mbahet mend<br />
lehtë, ose, po e takove nuk e harron lehtë. Haxhiu - njeriu<br />
i apasionuar pas këngës dhe i dashuruar pas librit;<br />
streha – luk për artistë dhe njerëz të zakonshëm, që me<br />
shpirt japin paksa, për pasurinë kombëtare; privilegji i<br />
çdokujt që ka mundësi të pijë qoftë edhë një kafe me<br />
të. Sëbashku me vëllanë e tij Agronin, “ i ranë Shqipërisë<br />
rreth e qark” për pak orë. Nëpërmjet repertorit<br />
të tyre, “shetitëm” të gjithë nëpër vendlindjet tona.<br />
ZONJA E MADHE apo e ftuara e veçantë:<br />
“…Pra,mallkue njai bir Shqyptari,<br />
qi këtë gjuhë të perëndis’<br />
trashëgim që na e la i Pari,<br />
trashëgim s’ia le ai fmis;<br />
edhe atij, iu thaftë, po goja,<br />
që përbuz këtë gjuhë hyjnore;<br />
qi n’gjuhë t’huej,kur s’asht nevoja,<br />
flet e t’veten e le mbas dore…”<br />
(GJ. Fishta)<br />
(vazhdon ne numrin e ardhshem)<br />
via Filippo Coridoni 23,<br />
00046 Grottaferrata (Roma)<br />
3. 0039/0683606938<br />
Hasan.aliaj@tiscali.it<br />
Redazione.<strong>rrenjet</strong>@yahoo.com<br />
editoria<strong>rrenjet</strong>@hotmail.it<br />
NAttualitàM<br />
Mike Bongiorno era forse<br />
di origine albanese?<br />
Forse non è il momento più opportuno<br />
per divulgare e rinforzare<br />
l’idea che Mike Bongiorno,<br />
riconosciuto dal suo popolo come<br />
“il papà della televisione italiana”,<br />
potesse essere di origine albanese.<br />
Com’è noto, la sua morte è avvenuta<br />
improvvisamente, seppur 85enne<br />
mostrava un’evidente vitalità fisica<br />
e mentale. Tutti gli italiani si sono<br />
raccolti in lutto, altri popoli hanno<br />
fatto altrettanto, senz’altro anche noi<br />
albanesi. Questa perdita ha occupato<br />
le prime pagine dei quotidiani e<br />
i titoli principali delle edizioni dei<br />
notiziari. Anche da noi, come altrove,<br />
è stato onorato come un grande<br />
italiano. Eppure, chiedendo umilmente perdono nel caso<br />
in cui dovesse risultare inopportuno il momento da<br />
noi scelto per insistere sulla possibile origine albanese<br />
di Mike Bongiorno, ammettiamo di essere stati avviati<br />
lungo questo percorso dal peso dell’obbligo spirituale di<br />
poter forse avere il diritto di onorare il mai dimenticato<br />
Mike come un nostro lontano connazionale.<br />
Ecco perché portiamo fino alla fine questa congettura,<br />
mentre viene mondialmente riconosciuto che<br />
il famoso giornalista in alcuna biografia, intervista e<br />
perfino nella suo libro, pubblicato poco tempo fa, sulla<br />
sua vita, abbia mai accennato di avere una lontana<br />
origine albanese. Ha sempre riconosciuto come parte<br />
delle sue radici di avere una nonna italiana originaria<br />
di Torino e che suo nonno, siciliano, foss emigrato negli<br />
USA all’inizio di dicembre deel 1892. Nato a New York,<br />
Mike apparteneva alla comunità degli italiani americanizzati.<br />
Le sue possibili origini albanesi sono state citate<br />
dall’autore di queste righe in un unico paragrafo, all’interno<br />
di un articolo il cui tema era diverso, pubblicato<br />
su un quotidiano molto letto, quasi un anno fa. Allora<br />
come testimonianza presentava all’opinione pubblica<br />
due dettagli. Uno era legato a una delle trasmissioni<br />
del suo ciclo, “Quizz”, risalente a quarant’anni fa<br />
e andato in onda sulla televisione italiana. In quella<br />
puntata Buongiorno aveva chiesto a un italiano invitato<br />
in studio se ci fosse un altro paese al mondoin cui<br />
un’intera regione veniva chiamata con il saluto italiano<br />
“Buongiorno”. Il concorrente aveva riflettuto a lungo<br />
senza trovare la risposta. Con gli occhi che brillavano<br />
il grande giornalista italiano gli aveva spiegato che una<br />
simile regione si trovava molto vicino, in Albania. A<br />
quei tempi l’episodio aveva avuto un forte eco, poiché<br />
molti di noi seguivano la Rai attraverso i famosi apparecchi<br />
illegali, prodotti in modo artigianale e conosciuti<br />
nel dialetto albanese come “kanoçe”.<br />
L’insistenza di Mike Bongiorno neltentativo di<br />
spiegare con trasporto al suo connazionale la parola<br />
“Mirëditë” e in particolare la gioia a fatica trattenuta<br />
ma ben visibile nei suoi occhi non furono in molti a<br />
notarla. Non costituisce una prova nemmeno adesso. Il<br />
suo entusiasmo di quei momenti può essere riconducibile<br />
alla naturale soddisfazione di sapere che al mondo<br />
con il cognome Buongiorno non esistesse un semplice<br />
paesino, una cittadina o una città, come spesso accade,<br />
ma un’intera regione.<br />
Il secondo dettaglio ha a che fare con un’amichevole<br />
polemica sviluppata poco più di un anno fa in Sicilia<br />
tra gli abitanti del paese natale del nonno di Mike, Michelangelo<br />
Bongiorno, chiamato Campofelice di Fitalia<br />
e quelli del comune di Mezzojuso. Entrambe le parti<br />
riscattavano i natali degli avi del grande giornalista.<br />
In verità, a una prima lettura, la civile disputa poteva<br />
essere frutto di un mero fatto amministrativo. Nel<br />
1852 Campofelice di Fitalia era divenuta una frazione<br />
di Mezzojuso per poi riacquistare l’autonomia solo<br />
nel 1951. Così, in un certo modo Mike Buongiorno era<br />
originario di entrambi i paesi. Nel frattempo rendiamo<br />
noto al lettore che Mezzojusoè un’antica residenza<br />
degli arbëreshë ed è tutt’ora la sede principale dei nostri<br />
connazionali emigrati in Italia durante la grande<br />
epoca di Scanderbeg, principalmente in seguito alla<br />
sua morte. In tutto il perimetro intorno a Mezzojuso è<br />
vedere all’entrata, su entrambi i lati all’angolo della porta, delle fotografie<br />
attaccate che testimoniano una parte del loro percorso nell’attività di cui<br />
sono così tanto innamorati.<br />
Questa presentazione colpisce molto i clienti che dopo aver visto le<br />
foto pubblicizzate all’esterno entrano con grande piacere, scontrandosi con<br />
il sorriso dei due giovani che offrono a loro di tutto. Una simile gentilezza<br />
da i suoi frutti perché, come ci hanno spiegato Henri ed Emanuela, il commercio<br />
sta andando bene. In verità un simile successo è un piacere per la<br />
comunità albanese a Roma e in tutta Italia, lieta di vedere che un loro rappresentante<br />
si sia così velocemente integrato nella vita di questo paese e<br />
non solo, abbia anche fatto così tanti passi in avanti. Quando domandiamo<br />
a Henri di tutti questi successi ci risponde con modestia: dedico tutto alla<br />
mia educazione familiare, che mi ha insegnato che i successi si possono<br />
di Ylli Polovina<br />
L’albanese Henri Sadedini e il suo successo<br />
possibile trovare, all’interno così come<br />
all’esterno, abitazioni italiane e<br />
anche albanesi. Il famoso comune di<br />
Palazzo Adriano, studiato da tutti noi<br />
sui testi scolastici, si trova a meno di<br />
venti chilometri distante.<br />
Campofelice d’Italia si trova a<br />
meno di cinque chilometri da Mezzojuso.<br />
Il paese ha avuto origine intorno<br />
al 1800, costituendo prima solo<br />
la residenza di un principe del luogo.<br />
Il nobile veniva chiamato anche<br />
Principe di Fitalia e fitalia non aveva<br />
un’etimologia italiana ma greca,<br />
la cui radice indicava il vitigno o la<br />
piantagione. Senz’altro il nome è stato<br />
gli è stato attribuito dagli emigranti<br />
d’oltremare, nel quindicesimo secolo, provenienti dal<br />
Peloponneso e che erano, com’è storicamente noto,<br />
poco greci e molto arbër, numerose famiglie albanesi<br />
impiegate nella difesa contro gli attacchi ottomani dei<br />
castelli della Repubblica Veneta in terra ellenica. Nel<br />
frattempo il principe, assecondando le esigenze agricole,<br />
fece popolare i dintorni della sua residenza invitando<br />
alcuni degli abitanti dei paesi limitrofi. Si trovavano<br />
qui anche molti residenti locali di origine arbëresh.<br />
Rendiamo noto un terzo dettaglio: il cognome di Mike.<br />
Il famoso giornalista tendeva a precisare ogni volta che<br />
il suo cognome non fosse Buongiorno, il famoso saluto<br />
italiano. Era irremovibile e bene attento affinché venisse<br />
scritto Bongiorno. Era in realtà nel giusto, sia il<br />
nonno che gli avi prima di lui a Campofelice di Fitalia<br />
portavano questo cognome. Cosa significa questo?<br />
Probabilmente gli antenati desideravano separarlo<br />
dall’origine della lingua del luogo e sostenere la provenienza<br />
da un’altra lingua. E quest’altra lingua, nel<br />
nostro caso l’arbëresh, “Mirëdita” non rappresentava<br />
solo un saluto, ma il nome di un’intera regione ricca di<br />
storia. Era una terra legata al cattolicesimo, al Papa di<br />
Roma e in particolare a Giorgio Castriota Scandërbeg,<br />
ampiamente ammirato anche dagli italiani. Conservando<br />
intatta la provenienza, frutto di un saluto che si<br />
affiancava al nome di una regione, per cui anche sinonimo<br />
di ricchezza o influenza politica, lasciavano intendere<br />
la loro appartenenza alla cerchia di quei capitani<br />
uniti nella promessa di una resistenza anti-ottomana e<br />
anti-islamica ad Alessio. Così la famiglia Mirdita immigrata<br />
in Grecia e poi giunta in terra italiana, traducendo<br />
il proprio cognome, lo differenziò dall’usuale saluto. I<br />
suoi discendenti appartenevano ad un grande casato<br />
albanese, erano uomini di “sangue blu” emigrati lì solo<br />
per necessità. In questo modo si può meglio comprendere<br />
quella particolare luce negli occhi di Mike<br />
Bongiorno durante il quizz di quarant’anni fa. In verità<br />
l’intera vita dei Bongiorno negli Stati Uniti d’America<br />
ha avuto il profilo di un modo di vivere nobile.<br />
Pensiamo al grande Mike! Non vi sembra si comportasse<br />
da principe? Nel frattempo aggiungiamo che il<br />
cognome Bongiorno è appartenuto a poche famiglie al<br />
mondo, davvero poche. E’ molto particolare. Alcune si<br />
trovano negli USA, una minima parte è emigrata in Australia.<br />
Sicuramente appartengono tutte al ramo “testardo”,<br />
“leader”, nord-albanese del comune arbëresh in<br />
Sicilia. Forse quel che abbiamo presentato come ipotesi<br />
su una possibile origine albanese di Mike Bongiorno è<br />
ben poco per avere l’autorità della prova. Ci scontriamo<br />
anche con la difficoltà di sapere che, diversamente da<br />
altri personaggi popolari italiani che non hanno negato<br />
le loro origini arbëresh, il famoso giornalista non ha<br />
mai fatto alcun riferimento a una discendenza albanese<br />
risalente a sei secoli prima.<br />
Nel frattempo, dalle loro dimore arbëresh in Italia,<br />
sono emigrati anche diversi nostri lontani connazionali,<br />
divenuti mafiosi. Anche quando questi ultimi non<br />
ne facevano parola, veniva immediatamente svelata la<br />
loro origine etnica. Che Mike Bongiorno non sia mai<br />
dimenticato! Speriamo ci possa perdonare per averlo<br />
disturbato in un simile momento e per non averne scelto<br />
un altro in seguito. Tutto è stato fatto per poterlo onorare<br />
e sentirci fieri per la ipotetica possibilità che nel suo<br />
sangue scorresse un po’ del nostro.<br />
raggiungere solo con un lavoro intenso,<br />
così come loro hanno fatto in questi<br />
vent’anni in Italia, indicando allo stesso<br />
tempo con il sorriso Emanuela. Ho promesso<br />
a Henri che avrei scritto su di lui<br />
non solo con l’intento di mostrare come si<br />
è ben integrato un giovane albanese, ma<br />
per di più perché ogni albanese o italiano possa, dopo aver letto l’articolo,<br />
passare ai Parioli a via Eleonora Duse 2/D e aver modo di toccare con mano<br />
questa realtà. Potranno incontrare lì Henri e la sua compagna Emanuela,<br />
due giovani che amano lavorare e affrontare nuove sfide. Senz’altro impareranno<br />
da loro e dopo aver familiarizzato con il negozio, sono sicuro che<br />
acquisteranno con piacere la bigiotteria esposta.
Change language