Dispense Corso di lingua sarda

c) fait contu ca una ditzisioni stòrica de mannària chi no tenit fini - che sa de su pòpulu sardu chi po sa primu
bia in sa stòria sua de milli e milli annus si destinat, cumprendendi beni sa cosa, de si donai de manu
sua etotu una lìngua - depit bessiri de un'arraxonu mannu e de su parri siat de su chi est fitianu a sa lìngua
sarda, siat de is traballadoris de s'istrutzioni e de sa cultura, che scolas e universidadis, siat de is logus cuncordaus
po espressai e arrepresentai su parri de su pòpulu sardu, che is Comunus, is Provìntzias e su Consillu
regionali (> 1.1.4.c);
d) est fàula sa teoria ca si in d-unu Logu arreconnoscessint prus de una bariedadi de sa matessi lìngua o
prus lìnguas, su pòpulu chi ddoi bivit, in logu de abarrai auniu, si iat a partziri. Duncas, ponendi in fatu a
custa teoria, cuddu Logu po no si sculai ndi iat a depi amarolla sceberai una de bariedadi o de lìngua, strumendi-ndi
totu is àteras.
Cussa teoria no est fàula sceti, ma est berus s'imbressi, ca s'esperièntzia de àterus Logus de Europa comenti
sa Svìtzera, aundi s'agatant 4 lìnguas ofitzialis, o comenti sa Norvègia, aundi su guvernu at arreconnotu su
Bokmål e su Nynorsk, duas bariedadis de sa matessi lìngua, nosi amostat ca prus lìnguas o bariedadis, si
ddas arrespetant diaderus, no si ponint a fai nisciunu dannu de sculamentu de unu logu.
Po contras, is ùrtimus esperièntzias lègias de unas cantu lìnguas de minoria, che su Bascu, su Romànciu e
su Catalanu etotu (chi si sciiat ca ndi iat assentau su standard a una norma sceti), chi movint, che su Sardu,
de unu tretu de aunimentu de sa lìngua chi s'òmini no at acutu a cumpriri, e chi ant circau de si cuncordai
unu standard a una norma sceti, nosi scòviant ca su tretu de fai est su chi seus proponendi, su de sa lìngua
a duas normas; custus is passus de fai po ddoi lompi:
– a intrai in su tretu stòricu de parti de aìnturu chi megat de fai imoi sa Sardìnnia (su de is cantadoris), a
ddu ghiai, a ddu afortiai, mancai a ddu adelantai, ma sena de ddu strupiai:
– a arrespetai sa lìngua de bartzolu de totu is Sardus (cosa chi megat de fai sa faina de aunimentu de is cantadoris);
– a cuncordai unu arraxonu mannu aundi acostint diaderus siat is sardòfonus (e chi no sutzedat chi a detzidi
totu, mancai de aìnturu de un'ofìtziu, siat sceti su chi su Sardu no ddu fueddat o su chi si bitit in conca
un'idea romàntica de su Sardu, foras de s'arrealidadi) – campidanesus e logudoresus, e no sceti de unu
Cabu – siat is logus de s'istrutzioni e de sa cultura che scolas e universidadis, siat is logus cuncordaus po
espressai e arrapresentai su parri de su Pòpulu sardu, che is Comunus, is Provìntzias e su Consillu regionali
(> 1.1.4.c).
1.2.2. Is duas normas: imperadas comenti, aundi e de chini
a) sa Regioni sarda
S'Aministratzioni regionali depit imperai po scriri is delìberas, scriri e ghetai arrègulas e leis, is duas normas,
su Camp. (sa Lìngua) e su Log. (sa Limba);
arrespundit a is Provìntzias, a is Comunus e a sa genti imperendi sa pròpiu norma chi ddi ant pregontada;
setzit cartellus inditadoris regionalis scritus in sa norma de su Logu aundi ddus ponit (in Camp. me is Provìntzias
aundi s'òmini fueddat Camp., in Log. me is Provìntzias aundi fueddat Log.);
b) is Provìntzias
Is Provìntzias imperant sa norma de sa bariedadi fueddada in su Logu insoru (po ndi nai duas, in Camp. sa
Provìntzia de Casteddu e in Log. sa de Nùgoro) po scriri delìberas, scriri e ghetai arrègulas, po scriri e arrespundi
a sa genti, a is Comunus, a sa Regioni, a àteras Provìntzias, mancai custas ùrtimas apant imperau
norma diferenti;
is Provìntzias de is logus aundi sa genti fueddat is duas bariedadis, comenti sa de Aristanis, imperant is
duas normas e arrespundint a sa genti, a is Comunus e a is àteras Provìntzias imperendi sa pròpiu norma
chi ddi ant pregontada;
setzint cartellus inditadoris provintzialis scritus in sa norma de su Logu insoru (in Camp. me is Provìntzias
aundi s'òmini fueddat Camp., in Log. me is Provìntzias aundi fueddat Log.);
c) is Comunus
Is Comunus imperant sa norma de sa bariedadi fueddada in su Logu insoru, po scriri e po arrespundi a sa
genti, po scriri delìberas, po scriri e ghetai bandus, po arrespundi a Comùnus e a Provìntzias, mancai custus
ùrtimus apant imperau norma diferenti;
setzint cartellus inditadoris comunalis scritus in sa norma de su Logu insoru
(in Camp. me is Provìntzias aundi s'òmini fueddat Camp., in Log. me is Provìntzias aundi fueddat Log.);
setzint is cartellus inditadoris de is topònimus arrespetendi su connotu de su Logu;
d) is Scolas