18.06.2013 Views

Dispense Corso di lingua sarda

Dispense Corso di lingua sarda

Dispense Corso di lingua sarda

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

TAULEDDA 5. Consonantis surdas oclusivas (P, T, C) e labiodentali (F)<br />

Lìteras o liòngius LATINU Bessida in sardu Pronùntzia<br />

campidanesu sutabarieda<strong>di</strong>s<br />

P-<br />

PISCE(M)<br />

p-<br />

['piʃi]<br />

T-<br />

TUU(M)<br />

t<br />

['tu:]<br />

C-<br />

CANE(M)<br />

c<br />

['kani]<br />

C-<br />

CENA(M)<br />

c<br />

['tʃεna]<br />

F-<br />

FILIU(M)<br />

f-<br />

['fil:u]<br />

-P-<br />

CEPULLA(M) -b-<br />

[tʃi'βuɖa]<br />

-T-<br />

ACETU(M) -d- (-r-)<br />

[a'ʒeδu] [a'ʒeɾu]<br />

-C-<br />

PAUCU(M) -g-<br />

['paγu]<br />

-C-<br />

NUCE(M)<br />

-x- (-g)<br />

['nuʒi] ['nudʒi]<br />

-F-<br />

STEFANU(M) -v-<br />

['stεvini]<br />

bessidas de arrègu- SECATU(M) -au<br />

[se'γaw]<br />

la<br />

VENDITU(M) -iu<br />

['bendju]<br />

= 0 (zeru)<br />

VENDITA(M) -ia<br />

['bεndja]<br />

PERSICU(M) -iu<br />

['pres:ju]<br />

NATICA(M) -ia<br />

['naδja]<br />

CASTICARE -iai<br />

[kas'tjaj]<br />

*COCERE<br />

-i(ri)<br />

['kɔj] ['kɔjɾi]<br />

-PP-<br />

APPELLARE -p-<br />

[ape'ɖ:aj]<br />

-TT-<br />

GUTTA(M) -t-<br />

['guta]<br />

-CT-<br />

NOCTE(M) -t-<br />

['nɔti]<br />

-PT-<br />

NEPTA(M) -t-<br />

['nεta]<br />

-CC-<br />

BUCCA(M) -c-<br />

['buka]<br />

-CC-<br />

OCCIDERE<br />

-c-<br />

[bo'tʃiɾi]<br />

5.2. Consonantis<br />

pisci<br />

tuu<br />

cani<br />

cena<br />

fillu<br />

Norma scrita<br />

cibudda<br />

axedu<br />

pagu<br />

nuxi<br />

Stèvini<br />

segau<br />

bèn<strong>di</strong>u<br />

bèn<strong>di</strong>a<br />

prèssiu<br />

nà<strong>di</strong>a<br />

castiai<br />

coi<br />

apeddai<br />

guta<br />

noti<br />

neta<br />

buca<br />

bociri<br />

Is consonantis oclusivas surdas (chi impari a sa labiodentali bieus in sa Tauledda 5 a pàg. 93) no ddas<br />

scrieus mai allobadas ca in Camp. no nci at mai opositzioni funtzionali 8 simpli-allobada, giai chi is chi fiant<br />

allobadas in latinu donant in Sardu sonu oclusivu surdu (/p, t, c/), is chi fiant simplis in latinu donant in<br />

Sardu Camp. sonu fricativu sonoru (/b, d, g/ lèbias). Mancu is consonantis oclusivas sonoras (/b, d, g/ fortis)<br />

(càstia sa Tauledda 6 a pàg. 96) tenint abisòngiu de ddas allobai in sa scridura, siat ca in latinu no ddu<br />

fiant mai (foras -DD- in is cumpostus cun AD-, in s'interis in Sardu apoderaus sa /dd/ ma po sa cacuminali<br />

chi benit de sa -LL- latina), siat ca in is làssidus fait a ddas ligi oclusivas (es. acabbai, aggradessi) o oclusivas-fricativas<br />

segundu is logus (abbarrai o abarrai, adderetzai o aderetzai), duncas, po nosi aostai de imperai<br />

grafias <strong>di</strong>ferentis in fueddus chi funt a su contras allòfonus sceti, acerreus a tenni sa prus grafia <strong>di</strong>scansosa,<br />

est a nai cun d-una consonanti sceti. Custu balit puru po is labiodentalis (f, v), sa bilabiali nasali (m) e<br />

totu is africadas (c palatali, g palatali, tz, z).<br />

Insandus, comenti eus a biri prus ainnantis, is consonantis chi scrieus allobadas funt sceti is chi apoderant<br />

opositzioni funtzionali simpli-allobada: L (filu-fillu), N (manu-mannu), S ([su] casu - [deu] cassu), R (carucarru),<br />

D (seda-sedda), <strong>di</strong>scansosa de arregordai ponen<strong>di</strong> a menti is fueddus lana <strong>sarda</strong>.<br />

In conca de fueddu is consonantis oclusivas sonoras in logus medas n<strong>di</strong> arruint in fonètica sintàtica candu<br />

tenint ananti unu fueddu chi acabat a vocali, ma su parrimentu nostu est ca tocat a scriri su fueddu sèmpiri<br />

in sa pròpiu manera, apoderen<strong>di</strong> puru sa lìtera chi n<strong>di</strong> arruit in su fueddai.<br />

In sa Tauledda 7 a pàg. 96-97 funt in<strong>di</strong>tadas is consonantis nasalis, sa laterali, sa vibranti e sa fricativa alveolari.<br />

Custas consonantis funt is chi tenint prus formas <strong>di</strong>ferentis de pronùntzia in corpus de fueddu<br />

candu funt a mesu de vocalis. Sa /n/ in totu su Campidanu de mesu e de parti de scurigadòrgiu dda pronùntziant<br />

a nasalisadura de sa vocali chi ddoi est ananti e in su Sàrrabus a sa nasalisadura aciungint su corpu<br />

de gùturu puru.<br />

8 Opositzioni funtzionali: est su fenòmenu po chi, muden<strong>di</strong> unu sonu sceti de su fueddu, mudat su sentidu de su fueddu etotu<br />

(es. soli, nòmini, sole / solli, verbu, solere). Candu su sonu chi mudat no fait mudai su sentidu de su fueddu, chistionaus de<br />

allòfonus (pronùntzias <strong>di</strong>ferentis in logus <strong>di</strong>ferentis de su pròpiu fueddu), duncas in custu atopu no ddoi at opositzioni<br />

funtzionali (es. soli / solli / sobi / sogui / sorhi / soi, ecc., pronùntzias <strong>di</strong>ferentis de su pròpiu fueddu, soli) e sa grafia depit essi<br />

ùnica.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!