Modelonan riba portada: Vinshently Bonovasia, Jurnick Merced
Digital version
Òktober 2014
Komunikashon:
93% ta lenguahe di kurpa i 7% so ta palabra!!!
E tambe ta papia; kiko e ta bisa? \\ Webu, wòrtel òf kòfi?
\\ Respetá i balorá bo mama! \\ Promé impreshon ta konta!
\\ Skuchadó òf Papiadó? \\ Kiko bo paña ta bisa di bo? \\
Braille: komuniká sin bista \\ Star Update: Aubrey America
2
3
4 you-th magazine página
Nazjirah Bito
Shurayne Fenny
Mundu di
komunikashon,
algu asombrante!
E tambe ta papia;
kiko e ta bisa?
4 you-th magazine | página
Angelo Engelhart
Brianna-Gwenn Martis
Ebony-Gwenn Martis
Janella Mook
Skucha, lesa, papia, pensa i mira, tur ta forma
parti di komunikashon. Sientífikonan a
deskubrí ku un hende ta skucha un promedio
di 125-250 palabra i pensa un promedio
di 1000-3000 palabra pa minüt. Wow! Nunka
mi no a para ketu na esaki! Komunikashon
riba su mes ta un arte. Sea bo ta komuniká
ku palabra, bo kurpa, seña òf na e manera
digital, tur ta atkerí un sierto konosementu i
kreatividat pa bo por hasié bon.
rá ku tempu ku nos antepasadonan tabata
supla kachu i biaha dianan, simannan asta
lunanan largu pa hiba un notisia importante!
Ha! Wèl ami sigur lo sinta yen di antisipashon
pa mira futuro desaroyonan den e
mundu di media i teknologia i pa mira kon
komunikashon lo bira kada dia mas fásil,
dibertido i lihé! Dushi yu!
Cheyenne Felizie
Arelies Knight
Interesante ta ku nos métodonan di komunikashon
a amplia hopi! Mundu kompletu
ta na altura djis 5 minüt despues ku un katástrofe
asotá un pais. Danki na entre otro
Internèt. Esaki ta un rèkòrt di tempu kompa-
Jefka Martha-Alberto
Zaerick Martha
Kevin Begina
Diana Leander
Trisha Passial
Thalia Kiridongo
> Publikadó
Fundashon Ban Komuniká
> Kordinashon i diseño gráfiko
Passaat Graphic & Web Design:
Monique Rosalina /
Gabriëlla Alberto
T: 5999 - 465 7266
E: 4you-th@passaatdesign.com
> Portrèt riba portada
CW photography: Carlo Wallé
T: 5999 - 465 7465
> Hefe di redakshon
Practical Business Solutions:
Jefka Martha-Alberto /
Vinanshely Bonovasia /
Sidalina Bleeker
T: 5999 - 465-2519
> Aviso
Monique Rosalina, T: 465 7266
E: 4you-th@passaatdesign.com
> Imprenta: Hi-Printing
> Kantidat: 6.000 ehemplar
> Publikashon: 10x pa aña
> Facebook:
4 YOU-TH MAGAZINE
> Finansiadó pa e edishon #1
Ministerio di Enseñansa, Siensia
Kultura i Deporte
> E tambe ta papia. E ta komuniká i por
bisa hopi. Kiko e ta bisa? Lenguahe korporal
ta papia sin usa palabra òf seña, ekspresando
sintimentu i aktitut. Lenguahe korporal ta
konsistí di postura, moveshon di kabes, ekspreshon
di kara, “eye contact” i gestonan.
“Persuasion: The Art of Influencing People”,
komunikashon ta konsistí pa 93% di lenguahe
korporal i únikamente 7% di palabra.
Lenguahe korporal ta di importansha den
komunikashon i tambe den tur tipo di relashon.
Lenguahe korporal por revelá hopi
tokante sintimentu di un persona pa otro.
Tambe e ta relevante den e área profeshonal,
“Business body language”. Na momentu
di solisitá, e miembro di maneho di un
kompania/e persona ku ta hasi entrevista ku
bo ta opservá i saka hopi for di e kandidato
a base di lenguahe korporal.
> Ehersisio:
P’esei ta sumamente importante pa nos ta
konsiente di kiko nos ta komuniká na otronan
ku nos lenguahe korporal. Otro punto
importante ta ku lenguahe korporal no ta
nifiká meskos den tur kultura.
1. Determiná kiko e lenguahe korporal
di e personanan riba e potrèt aki ta
bisa bo.
2. Saka afó kua mensahe abo ta risibí
a base di e lenguahe korporal di
kada persona.
3. Determiná kua influensha e mensahe
aki tin riba bo.
4. Evaluá bo mes i ripití paso 1 te ku 3.
Segun James Borg ku ta e outor di e buki
Janella Mook
54 you-th magazine | página
4
4 you-th magazine | página
Webu, wòrtel
òf kòfi?
> Den nos bida diario nos ta haña nos konfrontá
ku situashonnan ku por kambia nos. Pero ken
abo ta realmente?
"Don't judge a book
by its cover"
Respetá i balorá bo mama!
Un tata den su afan pa siña su yu un lès di bida spiritual, a
drenta su kushina i buta awa herebé. Promé el a pone un wòrtel
den awa, despues un webu y al final el a pone sierto kantidat
di pipita di kòfi. Tur e 3 elementonan aki a pasa den e proseso
di awa kayente. E wòrtel a drenta duru i a sali moli i fásil pa
machiká. E webu a drenta i sali ku e mesun aparensia, pero su
paden a bira duru. E kòfi tabata e úniko ku a logra kambia e awa
i yena e kushina ku un aroma agradabel.
Si nos aplik’é den nos bida personal:
> Awendia hende ta huzgá bo riba loke nan ta mira, por ehèmpel e
manera ku bo ta bisti òf aktua i asta bo "bodylanguage". Mi ta bai
duna bo algun tep di kon bo por presentá bo mes mas mihó.
E wòrtel: ta e persona ku spiritualmente
tabata fuerte para
den Kristu, pero ku pruebanan
di bida (e proseso di awa kayente)
a batié i el a bira desanimá.
E no ta hasi orashon
mas, ni bishitá iglesia mas
tampoko.
E webu: ta e persona ku den
Kristu tabata amabel i di kurason
humilde. Pero, ku prueba i
doló di bida (e proseso di awa
kayente) a transform’é i hasié
un hende di kurason duru i sin
sentimentu, pero di pafó e la
keda meskos.
1. Un hende no ta paga tinu solamente riba palabra pero riba señal
non-verbal tambe por ehèmpel bo manera di sinta, si bo ta wak un
hende den su kara ora e ta papia, volumen i tono di bo stèm èts.
Si bo ke mustra un hende ku bo tin interes den loke e ta papia bo
mester wak e pèrsona den su kara (sin ‘staar’), no sinta ku bo man
krusá, no sinta muchu stret ni muchu drumí. I sòru pa bo no papia
muchu duru ni muchu abou ora ku bo ta kontando e persona algu.
2. Manera ku bo ta bisti tin hopi influensia riba e manera ku un
hende ta trata bo. Por ehèmpel si bo bisti deskuidá un hende lo
no aserká bo fasil, e pèrsona ta haña e impreshon di keda riba un
distansia.
3. Purba di komportá bo na un manera respetuoso i madurá ora ku
bo ta den públiko. Si bo duna respèt bo ta haña respèt bèk.
4. Trata na no hala muchu atenshon, bo no mester "kom over"
manera un hende drùk i ku falta di atenshon.
Tenan aki ta esnan básiko, si bo ke mas tep pa sa kon presentá bo
mes bo por haña riba internèt.
1 di ougùstùs
Carina ta un mucha muhé di 13 aña di edat. Carina ta bai un skol
VSBO i awor e ta bai di dos klas. For di dia Carina a kuminsá
VSBO su komportashon a kambia kompletamente. No na skol so,
pero tambe huntu ku su amiganan i na kas. Carina no ta tende di
su mama, e ta hasi fresku i asta yega e ekstremo di falt’é rèspèt.
Aña pasá ora Carina a kuminsá na su skol nobo, el a konosé un
mucha hòmber ku yama Raylison. For di dia Carina a konosé Raylison
kosnan a kambia. No ta bai bon na skol mas i asta na kas
Carina kier sa ku ta e ta muhé di kas. Asin’aki e kombersashon na
kas ta bai ora ku Carina tin ku laba tayó.
Mama: Carina ba kòrda ku bo mester laba tayó?
Carina: Hachttttt, ta pa e kos aki mama a yama mi?
Mama: Carina bosa bon bon ku ta abo mester laba e tayónan...
Si bo lo a laba nan kaba, lo mi no tabata tin nodi di yama bo
aworakí.
Carina: Warda mi, mi ta laba nan akiratu. Mi ta okupá aworakí.
Ántes, manera ku Carina yega kas e ta saka su kosnan for di
su tas i bai mesora den kushina pa laba e tayónan promé ku e
hasi tur otro kos.
E kòfi: ta e persona ku meskos
ku e webu i wòrtel tambe
a pasa den pruebanan, pero
maske bida a batié, tòg el a
keda konstantemente den
orashon. I apesar ku e no tabata
pipita mas, tòg el a logra
kambia e ambiente den kual e
tabata biba i mustra su alegria.
Abo awó, kua di e elementonan aki bo ta?
E webu? E wòrtel? Òf e kòfi?
Brianna-Gwenn Martis
B Ta KeRE
ns n pr skbi?
Ns hobennn t komunika ku tro dn ns mes lenguahe. Pro ns
abilidlidat di skbi bn Ppmentu, t bai atrs. Kk esaki t nifika? Pa
motibu ku ns ta skibi i lesa den e “WhatsappTaal” un hnd su
mente ta kmns lubida e manera korekto di skbi. WhatsappTaal
ta e manera d skibi ora b t chat online. E meta ta pa hsi
e palabranan mas kortiku posibel. hpi be adultonan no t
kompronde e manera di komunika aki. Paso den nan tempu
no tbt tin e posiblidat p chat ku otro i kada anja di nobo
studiantenan ta kuminsa uza W’app den pruebanan di skl. aBo
ta kere ns pr sigui skbi asina aki?
Mama: Carinaaaa!
Mama: Carinaaaaa!
Carina: Ya mama??
Mama: Carinaaa bin wak no!
Carina: Warda!!!
Mama: Carinaaaaaaa, lanta promé ku ami mester bin eiden,
pasó bo sa bon bon ta kiko lo pasa si ta ami mester lanta!
Mama: Carinaaa, esaki ta último biaha!
Carina ta lanta for di kòmpiuter i a bai tende ta pa kiko
su mama ta yam’é.
3 di ougùstùs
Awe ta dia ku Carina i su mama ta bai Cinemas bai wak pelíkula.
Carina su mama a disidí ku e ta sali ku Carina tòg apesar ku su
komportashon no ta bon e dianan aki, komo ku e no sa ta kiko ta
pasando ku Carina. Na bòrchi bùs sintá Carina su mama ta aserk’é
i ta puntr’é ta kiko ta pasando kuné. Carina ta ignorá su mama i
ta hinka “earpiece” den su orea, dunando e simpel mensahe ku e
no ta interesá den un kombersashon. Ku un kara tristu su mama ta
studi’é...
Lokual ku Carina ta hasiendo ku su mama no ta nèchi. Pa kiko
papia malu ku bo mama despues ku el a hasi i sakrifiká asina
tantu pa bo? Chèns ta grandi ku Raylison sí no ta haña tal trato.
Raylison ta un hende ku meresé mihó trato ku Carina su mama?
Mama ta keda mama! No tin niun hende ku mester haña mas
rèspèt ku bo mama. Ta e ta esun ku a karga bo i ku tabat’ei pa
lanta bo i sostené bo kada bes ku bo a kai. Sin bo mama awe
lo bo no tabata eksistí. Papia nèchi, respetá i mas importante...
siña balorá bo mama, promé ku ta lat!
Shurayne Fenny
Trisha Passial
74 you-th magazine | página
6
4 you-th magazine | página
Promé impreshon
ta konta!
> Nos tur sa ku e promé impreshon ku bo ta duna
ta hopi importante. Speshalmente ora bo ta bai por
ehèmpel un entrevista di trabou òf riba e promé
dia di skol. Manera tur hende bo ke pa bo promé
impreshon ta esun mihó. Pero, kon bo por hasi esei?
4 You-th tin un par di tep espesialmente pa bo.
• Lenguahe Korporal
Bo lenguahe korporal (body language) semper ta duna un mensahe
tokante bo mes. Por ehèmpel, si bo mannan ta krusá e ta mustra ku
bo no ta habrí. E ta mustra ku bo no ta kla pa papia ni atendé ku
hende fásil. Ora bo mannan ta gewon los na bo kurpa e ta mustra
ku bo ta mas habrí i sosial i un hende lo aserká bo pa kombersá ku
bo mas lihé.
• Sonrisa
Hopi importante pa bo promé impreshon ta bo sonrisa! Tur hende
gusta wak un sonrisa riba un kara alegre. Si bo kara ta será e ta
mustra ku bo ta rabiá i niun hende no ke papia ku un hende straño
ku su kara rabiá. Sòru pa bo tin un kara alegre i sigur lo tin un hende
ku lo smail bèk ku bo.
• “Dress Code”
Bo bistí tambe ta importante. No ta nesesario pa bo tin paña eksageradamente
karu, pero algu barata i “leuk” tambe ta bon.
Si bo bistí di un forma representabel tambe bo por laga un bon
impreshon atras.
• Personalidat Propio
Sea bo mes! Por ta bo ta kere bo no ta interesante sufisiente òf porta
bo ta haña bo mes straño, pero ser bo mes. Esaki ta e mihó kos ku
bo por hasi. Pretendé di ta un otro persona, lo kansa bo eventualmente
i un dia e bèrdat lo sali na kla. Pues, sea bo mes i nos ta
garantisá ku tin hende ku lo gusta bo mané bo ta!
• Sosial
Sea habrí pa papia ku hende i ser un hende ku ta fásil pa papia
kuné. Hasi pregunta i introdusí bo mes, maske kon nervioso bo ta.
Cheyenne Felicia
MUNDU DI DEPORTE
Tin diferensia den e
manera di komuniká
ku bo mayornan,
amigu òf bo yùfrou
di skol?
Un relashon ku bo mayornan ta diferente for di un relashon ku bo
amigunan. E motibu di esaki ta simpel, mayoria bia abo i bo amigunan
ta di mesun generashon. Esaki ta nifiká ku tin mas konfiansa ku
otro i boso ta komprondé otro mas fásil. Komo hóbennan ku a lanta
riba un isla chikí ku un dushi kultura, nos antepasadonan a sa di
eduká nos for di chikí siñando nos norma i balor importante. Un di
e normanan prinsipal ta ku mester respetá personanan di edat mas
grandi. E siñansa ku nos a risibí serka nos antepasadonan a influensiá
kondukta di hopi hóben. Na otro banda tin hóben ku no a tuma
e siñansanan aki na pechu i ku ta opiná ku no mester tin diferensia
den e manera di komuniká entre nan i nan mayornan, amigunan òf
yùfrou di skol.
Yesssssss, un djis ta fakansi atrobe despues
di algun luna di trabou duru na skol! Bo a
pensa algu “leuk” pa hasi kaba? Wèl no tin
nada mas dushi ku keda kas i malkriá bo mes
ku un dushi máskara pa kara, ku bo mes por
traha na kas.
E máskara pa kara tin hopi bentaha.
1. E ta salú pa bo kara.
2. E ta yuda duna bo kara e limpiesa nesesario.
3. Si bo hasi uzo di e máskara konstante, e ta evitá
ku bo ta haña pèshi no deseá na bo kara.
4. E ta algu “leuk” i dushi pa bo hasi bo so na kas,
òf abo ku bo amiganan huntu.
Aki ta sigui un reseta pa bo traha bo propio máskara
pa kara.
Seña ta importante?
Bo no a yega di puntra bo mes ta kon e personanan
ku ta sambuyá òf hunga baseball ta komuniká
ku otro? Kon e trainer ta komuniká ku su atletanan
durante wega pa nan kontrinkante no rekonosé
e téknikanan usá? Aki ta sigui algun ehèmpel di
señalnan usá durante dos diferente deporte.
Sambuyá
Ora ku bo ta bou di awa ta difísil pa komuniká, p’esei mayoria bia ta
usa señalnan ku ta indiká na un otro persona si algu ta bon òf nò.
Ta usa señal pa bisa OK. Tin señal tambe pa ora bo ta den peliger.
Baseball
Den e deporte aki ta usa señal
pa e otro kontrinkante no sa
ki téknika ta usa ora di bati òf
picha. Aki ta sigui djis un par di
ehèmpel mirando ku tin hopi.
Pa roba base nan ta usa e señal
aki.
Kècher tambe ta hasi uzo di seña ku
su picher pa indiká kiko e tin ku tira,
sea ta “fast ball”, “curve ball”, “slider”
òf “change up”. Un dede ta nifiká ku e
picher tin ku tira “fast ball”. No ta den e
deportenan aki so ta komuniká ku otro
na e forma aki, pero tin diferente otro
deporte mas ku ta hasi uzo di seña pa
por komuniká ku otro.
Pa mas informashon tokante uzo di sena den deporte bishita e siguiente wèpsaitnan: http://nl.wikipedia.org/wiki/Duiksignaal
http://www.infosports.com/baseball/arch/650.htm / http://www.baseball-catcher.com/guide/signals.htm
Angelo Engelhart
Na final di kuenta e ta dependé ta ki relashon bo tin ku bo yùfrou di
skol i mayornan. Kisas bo ta komuniká ku nan mané ta un amigu òf
persona di konfiansa nan ta di bo i nan no tin niun klase di problema
ku esaki.
Arelies Knight
Bo ta kere nos
no por skibi?
Nos hóbennan ta komuniká ku otro den nos mes lenguahe. Pero
nos abilidat di skibi bon Papiamentu ta bai atras. Kiko esaki ta
nifiká? Pa motibu ku nos ta skibi i lesa den e “WhatsappTaal” un
hende su mente por kuminsá lubidá e manera korekto di skibi.
“Whatsapp Taal” ta e manera di skibi ora bo ta “chat online”.
E meta ta pa hasi e palabranan mas kòrtiku posibel. Hopi bia
adultonan no ta komprondé e manera di komuniká aki komo
ku den nan tempu no tabata tin e posibilidat pa “chat” ku otro.
Lamentablemente studiantenan a kuminsá uza “Whatsapp Taal”
na skol i mas ku klaro e konsekuensianan no por ta masha positivo.
Abo ta kere nos por sigui skibi asin’aki?
Nazjira Bito
Máskara di honing ku yògùrt*
Tipo di kueru: E ta pa tur tipo di kueru.
Loke bo tin mester: 1. un telep di honing.
2. un telep di yògùrt.
Preparashon: Brua e dos ingrediente nan aki den otro i
apliká e meks riba bo kara. Laga para 15 minüt i despues
limpia bo kara ku un sèrbètè lou. Si bo tin kueru seku,
pone un telep di honing èkstra den e meskla. Si bo tin
kueru vèt, primi un tiki djus di lamunchi den e meks.
*) Kòrda kòrta bo kònkòmber na slais,
pa bo pone riba bo wowonan.
Enjoy!
Teps:
• Pa kueru di kara ta vèt i/òf ku tin hopi pèshi, maskernan
ku ta trahá ku lodo i klei ta e máskaranan ideal.
• Pa kueru di kara ta seku, máskaranan ku ta trahá ku
honing i zeta ta adekuá.
• Si bo kueru di kara ta suave, máskaranan traha ku te
bèrdè i Ginseng ta mas apropiá.
• Mayoria di e máskaranan trahá na kas mes, mester keda
10 pa 15 minüt riba bo kara. Ora bo ta bai kita e
máskara, bo tin ku laba bo kara ku awa lou i apliká un
tiki krema di anochi òf di dia riba bo kara.
Ebony-Gwenn Martis
8
9
4 you-th magazine | página
skuchadó òf papiadó?
*
Mi por komuniká bon, pero esei ta dependé ku ken. Mi ta un
hende ku por skucha i papia hopi bon, pasobra semper mi ta
skucha promé i despues duna mi opinion tokante e kos ku mi
a skucha.
Ora di komunikashon verbal bo
ta haña bo ku e papiadó i e skuchadó.
E papiadó ta gusta papia i
no ta tur bia e ta atento pa skucha
loke otro tin di bisa. E skuchadó
ta nèt kontrali E ta gusta skucha
ki otronan tin di bisa pero no ta
masha interesá den papia mashá.
Mayoria bia e ta gusta opservá.
E motibu pa Kiko e papiadó ta
ketu mayoria bia ta pasó e no
ta un bon skuchadó. 4 You-th a
entrevistá algun hóben pa sa si
nan ta skuchadó òf papiadó i a
kuestioná nan nivel di komunikashon.
Aki ta sigui un relato:
*
Mi ta haña ku mi por komuniká bon dependé
e momentu i mi ta gusta skucha
opinion di otro hende, pues mi ta un
bon skuchadó.
Mi por komuniká bon ku otro hende. Mi gusta interkambiá opinion
i mi ta para firme tras di loke mi ta kere. No ta pasombra
un hende a bisa algu ta nifiká ku ami tambe ta bisa meskos. Mi
ta un bon papiadó.
Ami ta kere ku mi ta un skuchadó i alabes un papiadó. Un kos sí, mi ta hasi kada
un na nan midí. Mi por komuniká bon ku tur hende rònt di mi.
*
*
4 you-th magazine | página
Sigur ku si! Mi por komuniká bon
komo ku mi ta gusta pasa informashon
pa hende i deliberá kosnan positivo
ku otronan. Dushi ta ku nan tambe
ta komprondé mi; mi sa esei pasó mi
ta haña hopi ‘’feedback’’positivo serka
nan. Mi sa di mi mes ku mi ta gusta
papia hopi, pero mi ta hasi esaki na e
momentu adekuá. Na un manera positivo
mi ta gusta duna “feedback” tambe
na otronan.
Ami personalmente ta haña ku mi ta
papia komprendibel. Si mi tin ku splika
bo algu lo mi hasié manera ku ami ta
kere ta bon. Tin ora, por ta den mi
emoshon, mi tin e tendensia di papia
un tiki inkomprendibel, komo ku mi ta
papia mas lihé posibel. Mi ta mas un
skuchadó, ku ta duna opinion despues.
*
*
Mi ta haña ku mi ta un hende ku ta komuniká bon ku otro hende.
I mi ta un persona ku ta skucha i papia. Den mi kaso, mi sa bon
ki ora mi por uza e "Whatsapp taal” i ki ora mi mester hasi bon
uzo di e manera di skibi korekto, sin importá kua idioma.
Mi ta mas bien un persona ku ta skucha. Mi ta skucha mas
mihó ku Ruwendy, mi ruman. Tambe mi por komuniká hopi
bon ku otro persona.
Ami ta kere mi un skuchadó i un papiadó.
Pero tur 2 na nan midi. Mi por komuniká
bon ku tur hende rònt di mi.
Mi ta un hende ku gusta papia i mi ta
papia hopi. Palabra pa ami ta nifiká hopi i
tur kos mi ta solushoná ku palabra. Mi ta
un mucha hopi “hyper” tambe.
*
*
*
*
John Wick 23 òktober '14
A walk among The Tombstones 30 òktober '14
Interstellar 6 novèmber '14
Dumb and Dumber To 13 novèmber '14
Ouija 23 òktober '14
* *
Love Thy Neighbour 23 òktober '14
Trash 30 òktober '14
Mi sa sigur ku mi ta komuniká bon i hende ta komprondé
lokual ku mi kier men masha lihé mes. Ademas mi ta un hende
ku ta gusta skucha. Mi ta haña ku mi ta komuniká bon, ounke
tin biaha ora mi ta entusiasmá, hende ta bisa mi ku mi ta papia
lihé. Mi ta haña ku mi ta tantu skuchadó komo papiadó, aunke
papiadó mas tantu. Mi ta un papiadó, pasó mi ta ekspresá mi
mes mas dor di papia i skuchadó pasó mi tei ora mi amigunan
mester di hende pa skucha nan.
Mi no ta haña ku mi por komuniká
bon ni malu, mi ta haña ku mi ta nèt
entre nan dos, pasó no ta tur bia mi
ta komuniká manera mester ta, pero e
kosnan ku mester komuniká sigur mi
ta hasi. I mi ta haña ku mi ta un skuchadó
plùs papiadó.
Big Hero 6 6 novèmber '14
Proksimo edishon ta
sali 17 novèmber 2014!
Sigui nos riba facebook pa e delaster notisia!
facebook.com/4youthmagazine
* E entrevistanan aki ta tumá na aña 2013, pues e edad menshoná nota korekto.
LetS Go
foR It!
Fashion shoot
Fashion shoot
Ready foR
youR date?
MODELO: qUEENA NICHOLSON
& JUENDRIC BOELDAK
FOTóGRAFO: CARLO WALLE
ESTILISTA: VINANSHELY BONOVASIA
PAñA MUCHA MUHé I
MUCHA HòMBER: MULTIBRAND
SAPATU I ASESORIO: VIA UNO
KU KOPERASHON DI: OMUNDO
12
4 you-th magazine | página
Kiko bo paña ta bisa di bo?
Bo bistí por bisa hopi di bo personalidat, e ta
duna un persona un impreshon di bo. Analisá si
loke bo ta bisti ta kuadra ku bo mes i e okashon,
pasó promé ku bo habri bo bokaya bo bistí a bisa
tur kos. Sigui e stapnan di e “quiz” pa bo sa!
1. Bo sa sigui e stailnan ku ta na moda?
A. Sigur, mi ta gusta buska nan riba Internèt òf den revista.
B. Nò, mi ta bisti loke ta keda mi bon.
C. Dependé, e paña mester mustra mi kurpa.
Tin dos manera pa hasié,
kua ta mihó?
Situashon:
Lisa a sali skol pa bai kas. Pa otro siman e tin hopi tarea di skol pa entregá. Lisa a traha un
bon skema i a kaba ku tur e tareanan na tempu. Ta un djabièrnè hopi laf na kas. Lisa a mira
riba Internèt ku e pelíkula ku e tabata ke wak a yega Movies. Wikènt pasá manera semper,
mama a duna Lisa “zakgeld”. Lisa a disidí ku e ta warda e sèn. Sigun Mama ainda Lisa tin
tarea pa kaba i probablemente e no tadi akuerdo ku e idea pa laga Lisa bai Movies.
Kon Lisa ta hasi puntra mama i kombensé di su idea pa e por haña pèrmit pa bai Movies?
Meta: haña pèrmit pa bai Movies
13
4 you-th magazine | página
2. Ki sorto di i kuantu asesorio bo ta uza?
A. Dependé, mi ta kombin’é ku mi tas di marka e ta
keda bon sigur.
B. Ménos ku ta posibel, djis oloshi i renchi di orea.
C. Tur kos, mi gusta oloshi, kadena, renchi
na orea i di mes na mi dedenan tambe.
3. Un blusa ku djins (jeans) ta:
A. Loke mi ta bisti tur dia, mi ta gust’é.
B. Keda bon, pero no pa tur okashon.
C. Loke nunka mi ta bisti,
e ta muchu simpel.
7. Ki tipo di sapatu bo ta kombiná ku bo paña?
A. No ta importá, esun ku ta pas mi ta kumpr’é,
maske mañan mi no por kana mas.
B. Un ku ta kómodo, e mester ta kuadra ku mi paña tambe.
C. Mi no ta kere niun hende ta bai wak mi pia anochi.
Manera Korekto
– Mi tin mag di bai Movies?
– Mi a kaba ku tur mi tareanan di skol pa otro
siman i mi a spar mi “zakgeld” pa mi por
kumpra karchi kuné.
Resultado: Hopi chèns ku bo ta haña pèrmit pa
bai Movies.
Manera Robes
– Mi ke bai Movies awe!
– Mi no tin nada di hasi tòg i no ta ku bo sèn
mi ta bai tampoko!
Resultado: Hopi chèns ku bo ta keda sin haña pèrmit
pa bai Movies. I ku ademas bo ta haña straf.
Konklushon:
dor di usa e palabranan
korekto, bo
tin mas chèns pa bo
logra bo meta.
E bida di un studiante ku a bai
studia afo ta enserá mas ku bai
skol i kushina pa bo mes. Tambe
bo tin ku siña lanta trempan sea
weer ta bon of eta malu, sin mama
i sin tata ku tei pa kompañabu.
Apesar di esei tin mas kambio ku
ta presentá den bo bida ku por ta
bo no ta para ketu na dje na promé
instante. Por ehempel, bo tin
ku siña konosé i adapta bo mes
na un skol nobo (MBO/HBO/WO).
Un di e diferenshanan ora bo kuminsa
bo estudio na bo skol nobo
ta; e uso di teknologianan moderno
den enseñansa.
4. Bo pañanan ta lusi pasobra?
A. Nan ta di marka i karu.
B. Semper mi ta uza kolónan ku ta resaltá.
C. Nan ta keda nèt na kurpa.
5. Ora bo ta bai kumpra paña
bo ta paga tinu riba?
A. Preis, si e no ta kosta hopi mi no ta bai kuné.
B. E propósito, mester para mi nèchi
i ta kuadra ku e okashon.
C. Mi kurpa, mi mester mustra “hot” den dje.
6. Den bo kashi, mayoria paña tin:
A. Koló pretu, blanku i krèm.
B. Kolónan alegre ku ta kuadra bon.
C. Kolónan bibu, ya ora mi
yega tur hende sa ku mi tei.
E skol ku ami ta bai, i hopi MBO/
HBO/WO mas, ta hasi hopi uzo di
teknologia nan nobo i enseñansa
den un forma ku ami no tabata
konosé ahinda. Pues den un lès e
dosente por bisa diripiente: “Tur
hende saka telefon! Download tal
i tal app, nos ta bai hasi un wega!”
Ku e wega ei, e dosente por splika
8. Ki sorto di paña bo ta gusta mas?
A. Kua ku ta, basta e ta na moda.
B. E paña no mester ta bulgar i e kolónan
mester pas ku mi.
C. Mas e paña mustra i saka, mas “hot”
mi ta sinti mi.
9. Ki stail ta klòp mas ku bo?
A. Klásiko
B. Romántiko
C. Diva òf Macho
Chèk bo resultado riba página 14!
NEWS FROM
HOLLAND
e lès di e dia ei na un manera agradabel
ku bo ta kapta hopi mas lihe.
Algu otro ku tambe ta nobo pa ami,
ta ku no ta dosente ta kontrolá e
pruebanan. Nan ta hinke den un
aparato ku ta ‘scan’ bo kontestanan
i saka e resultado. Despues
di 5 minut ku tur hende a kaba di
traha e prueba, e resultadonan ta
subi online. Di e mesun manera ei
ta kontrola ‘verslag’ tambe. Asina
un dosente por haña sa fasil si bo
a kopia informashon di un website
sin kambié den bo mes palabranan.
Algu ku tambe ta otro den e
Shurayne Fenny
enseñansa na un estudio di MBO/
HBO/WO ta lèsnan i pruebanan
online. Pues ta posibel pa sigui
sierto lèsnan na kas mes. Algu
masha agradabel di esei ta ku bo
por sigui bo lèsnan manera bo mes
por. I ora di traha prueba online,
bo por skohé pa traha e prueba
kaminda bo ke i ora ku bo ke.
Pues, e kambionan aki tin un
efekto positivo riba por ehempel
bo motivashon pa siña komo e ta
un sistema nobo. Esei no ta nifika
ku e lo ta fasil. Pero ku tempu lo
bo kustumbra!
‘Sociale Vormingsplicht a yuda mi tambe!!’
Marvin Martina, no djis un kantante!
> Un hóben di 26 aña ku ya kaba tin su CD di tambú.
Impreshonante no? 4 You-th a entrevista Marvin Martina
pa konosé un tiki mas di aserka.
Ken ta Marvin Martina?
Un hóben, yu di Kòrsou ku tin hopi talento riba tereno di drama,
kanto i baile. Mi por deskribí mi karakter komo un no masha fuerte,
pero serio sí.
Kiko bo dia ta konsistí di dje?
Mi ta traha komo boluntario na sentro di bario. Anochi mi ta bai skol
OSBOD kaminda mi ta studiando Trabou Sosial Pedagógiko nivel 4.
Pa den futuro mi lo ke yuda komunidat mas i yuda guia e muchanan.
Mi ta mira e nesesidat.
Kon bin bo ta inskribí na Sociale Vormingsplicht (SVP)?
Despues ku m’a kaba klas 6 na Kolegio Iris Bruining, mi a bai Pierre
Lauffeur i a slag pa VSBO. Pa motibunan personal mi no por a sigui
ku mi estudio. Na 2005 mi a inskribí pa e programa piloto di SVP.
Na komienso e tabata duru pasó no tabata manera mi skol di ántes.
Einan lèsnan ta kuminsá 8 or’ di mainta i kaba 5 or’ di atardi.
Unda bo ta mira bo mes aki 5 aña?
Ku un bon trabou i komo un parlamentario trahando na bienestar
di pueblo di Kòrsou.
(Advertorial)
Ku kiko SVP a yuda bo pa ta e persona ku bo ta
aworakí?
SVP a siña mi karga responsabilidat, fiha riba e metanan ku mi tin
mi dilanti, disiplina, òrdu, i puntualidat.
Loke mi ke duna e hóbennan di nos isla komo konseho ta:
1. Ora bo tin un meta bai pe.
2. Keda konsiente di lokual ku bo bisa.
3. Biba ku loke bo tin.
Pa mas informashon por yama nos na:
Formashon Sosial Obligatorio,
Scharlooweg 102, tel.: 465-0249
14
15
4 you-th magazine | página
For di 2 di Sèptèmber
último Kòrsou konosé un
organisashon nobo: Curaçao
Innovation & Technology
Institute (CITI). Meta di CITI ta
pa traha riba proyektonan di
inovashon i teknologia.
Curaçao Innovation &
Technology Institute
(CITI)
4 you-th magazine página
Pa e hubentut en general CITI
ta ofresé entre otro e konsepto
‘FABLAB’, (fabrication lab). Fablab
ta un laboratorio konsentrá riba
fabrikashon digital:
» 3D printers
» Diferente kurso pa hóbennan
siña diferente tema manera
medionan di komunikashon i
hopi mas.
> Mi ta manda boso mi karta komo ku mi tin un amiga ku
mi a konosé via “Facebook” ku mi ta haña super “leuk”. Na
vários okashon nos a traha sita, pero kada bes e ta kanselá.
Mi amigunan ta bisa mi ku e profil no ta algu real, pero mi
no ta tende di nan no. Ya mi a entusiasmá i imaginá tur sorto
di kos dushi ku mi amiga. E ta un dushi persona ku tur dia
mi por kòmbersá dushi kuné. Por fabor yuda mi.
Mi ta kontentu di por yuda bo ku bo problema.
Mi ke enkurashá bo pa bo no pèrdè kurashi.
Pero, mi no ke tapa solo ku un dede tampoko.
Mayoria bia sa pasa ku e hende nan ku no ke
topa bo ta pasobra nan no tabata kompletamente
sinsero ku bo. Papia kuné i splik’é kon
importante su amistat ta pa bo. Tur kos lo kana
bon!
Heeyyyy, great ku un mucha hòmber a skibi
nos e biaha aki! Pa mi ta un plaser atrobe pa
kontestá boso kartanan! Shana a bisa tur kos
kaba. “Dating” riba Internèt no ta manera nos
ta pens’é, pero si bo mester di mas informashon
bo por busk’é den nos edishonnan anterior.
MTV tambe tin un seri ku yama Catfish,
kisas e por yuda bo. Bo por wak e via Youtube.
E sintimentu aki ta lokual ta bini dilanti serka mayoria hóben. Un di
e motibunan prinsipal i komun ta e echo ku bo mayornan no tei. Ni
maske kuantu nan por ta kansa bo tin bia, tòg lo bo bai sinti nan falta.
Pero bo no mester pèrdè for di bista ku bo ta bai pa bo mes bon. No
desviá for di riba e kaminda. Anto kòrda ku Kòrsou su brasanan ta
hanchu habri pa bo. Bai p’e, bo por!
www.citi.cw :: fb.com/citi.cw :: +599.9.738.6299
Mayoria A
* prikbord
Kiko bo paña ta bisa di bo?
Kontestanan di e Kues
STòP! Moda ta algu temporal, no ta tur loke ta na moda semper
bo tambe mester tin. Kuminsá wak mas loke ta kuadra ku bo personalidat.
Kòrda ku e promé impreshon ta bisa hopi di bo.
Mayoria B
Bunita, bo konosé bo mes asina bon ku nada no tin influensia
riba bo. Sigui asina, pasobra tin un diferensia entre moda i stail
anto si bo sa esei semper lo bo keda bon.
Mayoria C
Eror! E paña no mester ta sunú pa e keda bo sèksi, ni bo no
mester tin e paña di mas “hòt” pa bo disfrutá. Tin paña ku no ta
karu, pero al final tòg ta keda hopi nèchi. Kòrda ku stail ta permanente.
éksito.
> E emisora di silensio: Kon bida ta sin zonido?
Hóben, bo a yega di sinta pensa kon bo bida lo ta sin
por tende niun zonido? Òf kon bo bida lo ta sin por
saka niun zonido? Awèl 4 You-th magazine a entrevistá
Janesca Anthony, un hóben di 21 aña di edat,
sumamente talentoso, ku a pasa den hopi kos den su
bida. Apesar di esei nunka el a entregá. Pues, pone
bon atenshon i sigui lesa.
E kuminsamentu
Janesca a nanse na Hulanda. Di su rumannan e ta mas grandi.
Ora Janesca a nanse, e tabata un beibi normal, manera mayoria.
Úniko kos diferente na Janesca tabata ku e no por a tende ni papia.
Janesca a nanse surdu muda. Niun hende no tabata sa kiko a kousa
e desabilidat akí. Ku 2 aña Janesca a bin biba Kòrsou. Ora Janesca a
bira un tiki mas grandi, el a hañá un aparato pa oido. Janesca a sigui
krese i el a bai un skol spesial. Semper Janesca tabata hopi habrí
pa siña kosnan nobo i p’esei semper e tabata bai skol hopi alegre i
e tabata siña ku hopi smak. Aktualmente Janesca ta bayendo AGO.
Komuniká
Pero kon Janesca ta komuniká? Janesca a siña komuniká pa medio di
lenga di seña, na Hulandes “Gebarentaal”. Janesca i su mama a siña
e lenga di seña aki na Hulanda na un organisashon. Asin’aki Janesca
por komuniká ku hende ku tambe por komprondé e lenga akí.
Braille: komuniká sin bista
E alfabèt braille a bin di Louis Braille, un mener siegu, kende a pèrdè
su bista na edat di tres aña. Braille ta un alfabèt spesial ku hende
siegu ku ta uza pa lesa i skibi. Na 1829 Louis a perfekshoná e alfabèt
di manera ku e por a keda uzá pa otro persona. Pero, ta te na 1854
nan a aseptá braille komo un alfabèt ofisial.
Fundashon Pro Bista ta un fundashon pa hende (práktikamente) siegu
òf hende ku nan bista ya ta hopi malu. Aki nan ta yuda e pashèntnan
aseptá e realidat i biba un bida mas normal posibel. Bo por
inskribí si bo tin entre 0 pa 120 aña di edat. Aki na Kòrsou nos tin
un biblioteka ku buki di braille. Na Fundashon Pro Bista tambe tin e
posibilidat pa fia e bukinan aki.
Nazjirah Bito
Opstákulonan
Naturalmente den bida tin opstákulonan ku bo mester vense.
Janesca a hañ’é den situashonnan, kaminda muchanan tabata tent’é
pasobra e ta otro for di nan. Pero, nunka e situashonnan aki no
a pone Janesca entregá. Al kontrario, e situashonnan aki a hasi
Janesca mas fuerte.
Talento i hòbi
Apesar ku Janesca tin un desabilidat, e ta un hóben sumamente
talentoso. Janesca gusta baila. Janesca a yega di partisipá den
Curastars i ei el a gana un premio spesial. Banda di esei, Janesca
gusta landa, sali i bai The Movies. Pues, Janesca gusta pasa ratunan
alegre (have fun) i apesar di su desabilidat e ta disfrutá di bida.
Aktualmente Janesca ta baila den un grupo di gaita.
Futuro
Janesca su meta pa den futuro ta pa bai studia den eksterior i
profeshonalisá su mes den idiomanan. Janesca ta un hóben ku ke
siña un tiki di tur kos, pues un hóben ku lo bai ta hopi eksitoso
den bida.
Pa konkluí, un desabilidat ni niun otro problema no mester stroba bo
di ta un pèrsona eksitoso ku ta disfrutá di bida. Janesca a pasa den
hopi difikultat, pero awor ta disfrutando di e dushi solo den su bida.
Mi ta haña ku 4 You-th magazine ta
un revista hopi bon i edukativo.
Ebony-Gwenn Martis
16
4 you-th magazine | página
> Ántes ora bo tende di e mundu di beyesa i pasarela ta e sekso
femenino tabata dominá. Pero awor no mas. Aktualmente, hopi ta e
personanan maskulino ku ta dunando un tremendo aporte pa nos
reinanan i modelonan lusi ‘a lo mejor’! Sera konosí ku Aubrey America
i su pashon pa beyesa!
Nòmber: Aubrey C. America
Edat: 37 aña
Funshon: Sekretario IBFF
Status sivil: Soltero
Facebook: Aubrey America
Menshoná 5 karakterístika di bo mes
Super fèrfelu, determiná, detayista, stima mi mes i
analista.
Kiko bo ta gusta mas di bo karakter i kiko bo ta
gusta ménos?
Loke mi ta gusta ta mi “ferfeluheid”, pasó e ta pone
mi mira e kosnan otro for di otro hende. Loke ku mi
gusta ménos ta ku mi por bolbe dil ku un hende ku
faya ku mi. Semper bo ta kore e riesgo ku e persona
ei por bolbe faya!
Kon bin bo a kuminsá ku e mundu di beyesa?
E historia ta basta largu! Pa hasié kòrtiku, loke a pone
mi kuminsá ta e echo ku mi stima mira damanan lusí
bunita i mi gusta e adrenalina di sertámen di Beyesa.
Kua ta e estudionan ku bo a sigui pa bo a yega
asina leu den e mundu di beyesa?
Mi tin'é komo un don di Dios, sinembargo m’a bai spesialisá
mi mes na Venezuela na un agensia ku yama
Rita’s i tambe m’a haña kurso serka Carmen Faneyte.
Kiko tur bo tin ku hasi den un dia di trabou?
Mi tin e enkargo di prepará tur e damanan, tantu lokal
komo internashonal. Mi ta makiyadó di e organisashon
i mi ta produktor di tur e shownan tambe.
Kua ta e partinan positivo i esnan ménos positivo
den bo trabou?
Positivo i dushi ta pa mira kon hopi dama ta hari
na momento ku nan tin un korona. Esei ta ilushon
di kada dama i esei ta yena mi ku mas amor pa mi
trabou. Ménos positivo ku nunka ora e damanan pèrdè
nan no ta wak ku (kisas en parte) ta serka nan
mes e fayo a sinta. Semper nan ta kulpa esun ku a
prepará nan.
Kua ta e konkursonan ku bo ta organisá?
Miss Curacao Teenager, ya pa 10 aña kaba; Couture
Line, kual ta un show di moda, ya pa 8 aña kaba; i
Silhouette Plus, kual ta un show spesial pa Plus Size,
esaki mi ta hasi ya pa 2 aña.
Bo sa duna kursonan individual? Dikon sí/ nò?
Mi ta yuda manehá e agensia Models huntu ku Tessa
Thijm i Carlton Jansen ku e meta pa kuminsá prepará
damita i hobensitunan. Kurso individual no fásil komo
ku e ta hopi karu.
Hot question
Kiko ta hasi un modelo sèksi pa abo?
Su mirada. Si e ta un persona ku un mirada penetrante
e tin ménos di bisa i portanan ta habri muchu mas
fásil p’e.