JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap
JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap
JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8<br />
tekenaars in dienst. We vermeldden reeds dat Held als filmmaker al ervaring had<br />
opgedaan in Duitsland waar hij debuteerde met de tekenfilm Der Störenfried (1940).<br />
Deze film kwam een jaar na de productie ervan, in september 1941 in omloop in de<br />
Duitse bioscopen.<br />
Het door Hans Held overgenomen Nederland Film was in 1941 opgericht door de<br />
Nederlandse nationaal-socialist Egbert van Putten met steun van het door de NSB<br />
(Nationaal-Socialistische Beweging) geleide Departement van Volksvoorlichting en<br />
Kunsten (DVK). De naam van de tekenfilmstudio Nederland Film kan bij vele<br />
Reynaerdofielen een lichtje doen branden. Nederland Film is namelijk de producent<br />
van de tekenfilm Van den Vos Reynaerde, film die gebaseerd is op het in 1941 verschenen<br />
gelijknamige boek van NSB-vormingsleider Robert van Genechten. Van<br />
Putten kon met het DVK een contract afsluiten voor het maken van enkele animatiefilms<br />
die de pro-Duitse propaganda zouden ondersteunen. Zijn meest ambitieuze<br />
project was de tekenfilm Van den Vos Reynaerde.<br />
De voornaamste strekking van Van Genechtens boek was het waanidee dat de<br />
joden verantwoordelijk zijn voor de misstanden in de maatschappij en zich verrijken<br />
ten koste van de andere burgers. Deze antisemitische strekking werd ook het<br />
hoofdthema van de animatiefilm Van den Vos Reynaerde. Het scenario werd vermoedelijk<br />
geschreven door Henk Plaizier. Er zijn twee verschillende scenario’s<br />
bewaard gebleven. Volgens Van Putten is de film wel onder zijn verantwoordelijkheid<br />
en regie gemaakt, maar had hij zelf weinig inbreng. Toch was Nederland Film<br />
toen nog een Nederlands bedrijf en nog niet in Duitse handen.<br />
Het boek van Van Genechten was door Maarten Meuldijk geïllustreerd met talrijke,<br />
inhoudelijk gezien de strekking verwerpelijke, maar grafisch wel fraaie plaatjes.<br />
Die zwart-witplaatjes waren niet geschikt voor gebruik in een tekenfilm. Alle dierenfiguren<br />
werden door de jonge tekenaars van de tekenstudio opnieuw ontworpen. De<br />
kijkers kregen zo wel nieuwe dierenfiguren te zien, maar verder volgden de filmmakers<br />
in grote lijnen trouw het verhaal. Bij nader beschouwen hebben de filmmakers<br />
toch een belangrijke verandering in het verhaal aangebracht. Neushoorn Jodocus<br />
is in de film niet meer de hoofdfiguur, die rol wordt nu overgenomen door Reynaert.<br />
In april 1943 was er in het Asta Theater te Den Haag een avant-première van de<br />
al dan niet als definitief beschouwde versie. Op deze proefvoorstelling werden enkel<br />
de financiers en producenten uitgenodigd. De eveneens aanwezige leden van de<br />
Propagandaraad en het DKV waren niet enthousiast. De film werd niet in de bioscopen<br />
getoond en in stilte afgevoerd. De argumentatie waarom de film werd afgewezen,<br />
is niet gedocumenteerd of de documenten zijn nog niet getraceerd. Was de<br />
perceptie van de vos in het algemeen te negatief? Werd hij toch te veel als schelm<br />
gezien om als hoofdpersoon en propagandafiguur voor de NSB te kunnen functioneren?<br />
Vermoedelijk ligt de oorzaak van het niet in roulatie komen van de film uiteindelijk<br />
bij Hans Held, die ondertussen artistiek leider van de filmstudio’s was<br />
geworden. Uit verklaringen van Van Putten weten we dat de makers van Van den<br />
Vos Reynaerde in Helds nieuwe filmstudio’s geen technische faciliteiten meer kregen<br />
om de film te verbeteren en aan te passen. De eerste versie van Van den Vos<br />
Reynaerde werd dus afgewezen en Hans Held liet het maken van een nieuwe aangepaste<br />
versie, die aan de wensen van de NSB kon voldoen, niet meer toe. Gezien<br />
zijn gedrevenheid gaf Hans Held de voorkeur aan zijn eigen filmproducties.<br />
Bovendien is het ook denkbaar dat voor hem de film Van den Vos Reynaerde te<br />
antisemitisch was.<br />
Tiecelijn, <strong>18</strong>, 2005