Joodse begraafplaats - Gemeente Amersfoort

18
DE HISTORISCHE CONTEXT
afbeelding 20, uitsnede uit de kadastrale
kaart uit 1824 van Slits met daarop de
percelen bij de Bloemendalsepoort.
afbeelding 21, uitsnede en detail uit een
20ste eeuwse kopie van de kaart van
Slits met links de in handgeschreven
tekst “Portug begr plts” met een
verwijzing naar perceel 1342.
De Sefardische begraafplaats
is slecht een korte
tijd in gebruik geweest,
hoogstwaarschijnlijk tot
1727, toen beide joodse
gemeenschappen samengingen
en enkel nog aan
de westzijde werd
begraven.
De vraag blijft wat er na
het buiten gebruik raken
van de Sefardische
begraafplaats aan de oostkant
van de Bloemendalsestraat
is gebeurd. Zijn de
graven met rust gelaten,
zoals voorgeschreven? Op
vele kaarten en plattegronden
uit en na de 18 de
eeuw staat enkel en alleen de begraafplaats
aan de westelijke zijde van de Bloemendalsestraat
aangegeven. Hoewel het terrein aan
de oostzijde tot in de 20 ste eeuw nog
incidenteel joodse of Portugese begraafplaats
wordt genoemd (zoals bijvoorbeeld
in een raadsbesluit van 1873 en op een
20ste-eeuwse kopie van de kadastrale
kaart uit 1824 van Slits, met een handgeschreven
opmerking), is deze begraafplaats
bij het overgrote deel van de bevolking
in de vergetelheid geraakt. 22 Blijkbaar was
de begraafplaats zelf niet meer als zodanig
herkenbaar en zal dus geen (zichtbare)
zerken of andere markering meer hebben
gehad. Dit leidde tot de aanname dat de
graven verplaatst zijn, en wel naar de
begraafplaats aan de westzijde, hoewel
zich daar geen Portugese zerken van rond
1700 bevinden. 23
Hooibergen en gebouw
Op de oorspronkelijke kadastrale kaart
uit 1824 van Slits staan geen van beide
begraafplaatsen met naam genoemd. De
stadsmuur met poortgebouw is wel aangegeven,
de voorpoort ontbreekt. Op het
zuidelijkste perceel van de drie aan de
oostzijde van het voormalige bastion, staan
drie hooibergen, het noordelijke perceel
(nr. 1342) is leeg. De beschrijving van dit
perceel in de bijbehorende legger of
'Oorspronkelijk Aanwijzende Tafel' (OAT)
luidt: 'Jodekerkhof, 1 roede en 53 ellen’. Op
het middelste perceel (nr. 1343) staat een
rechthoekig, rood vlak getekend. Het komt
ook voor op (enkele) kaarten tot circa 1875
en lijkt een gebouw te betreffen. De functie
hiervan is onbekend, maar voor het perceel
staat in de OAT: ‘Looijerijplaats, 3 roeden en
20 ellen’. Het betreft dus mogelijk een looierij.