Ouders en de loopbaanoriëntatie van hun kinderen - Leraar24
Ouders en de loopbaanoriëntatie van hun kinderen - Leraar24
Ouders en de loopbaanoriëntatie van hun kinderen - Leraar24
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KORTLOPEND ONDERWIJSONDERZOEK<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>leving 91<br />
Cees Klaass<strong>en</strong><br />
Berber Vreugd<strong>en</strong>hil<br />
Lisa Boonk
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
Cees Klaass<strong>en</strong><br />
Berber Vreugd<strong>en</strong>hil<br />
Lisa Boonk
CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG<br />
Klaass<strong>en</strong>, C., Vreugd<strong>en</strong>hil, B., Boonk, L.<br />
C. Klaass<strong>en</strong>, Nijmeg<strong>en</strong>. Vakgroep Sociologie, Radboud Universiteit.<br />
ISBN 678-90-7996-006-4<br />
Alle recht<strong>en</strong> voorbehoud<strong>en</strong>. Niets uit <strong>de</strong>ze uitgave mag word<strong>en</strong> verveelvoudigd, opgeslag<strong>en</strong> in<br />
e<strong>en</strong> geautomatiseerd gegev<strong>en</strong>sbestand, of op<strong>en</strong>baar gemaakt, in <strong>en</strong>ige vorm of op <strong>en</strong>ige wijze,<br />
hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnam<strong>en</strong> of op <strong>en</strong>ige manier, zon<strong>de</strong>r<br />
voorafgaan<strong>de</strong> schriftelijke toestemming <strong>van</strong> <strong>de</strong> uitgever.<br />
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system,<br />
or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, or otherwise,<br />
without the prior writt<strong>en</strong> permission of the publisher.<br />
Uitgave:<br />
Vakgroep Sociologie<br />
Radboud Universiteit<br />
Dr. C. Klaass<strong>en</strong><br />
Postbus 1904<br />
6500 HE Nijmeg<strong>en</strong><br />
C.Klaass<strong>en</strong>@pwo.ru.nl<br />
Copyright © Vakgroep Sociologie, 2011<br />
2<br />
Dit on<strong>de</strong>rzoek is gefinancierd uit het budget dat het ministerie <strong>van</strong> OCW jaarlijks<br />
beschikbaar stelt aan <strong>de</strong> LPC t<strong>en</strong> behoeve <strong>van</strong> Kortlop<strong>en</strong>d On<strong>de</strong>rwijson<strong>de</strong>rzoek dat<br />
uitgevoerd wordt op verzoek <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rwijsveld.
Inhoud<br />
Sam<strong>en</strong>vatting 5<br />
1 Inleiding: achtergrond <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoek 9<br />
1.1 Maatschappelijke ontwikkeling<strong>en</strong> die <strong>de</strong> aandacht richt<strong>en</strong> op<br />
LOB 9<br />
1.2 Rele<strong>van</strong>te interne ontwikkeling<strong>en</strong> met betrekking tot LOB 11<br />
1.3 Problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> oplossingsrichting: krachtige<br />
loopbaanleeromgeving 12<br />
1.4 Van informatieverstrekking naar ler<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
loopbaancompet<strong>en</strong>ties 14<br />
1.5 De rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij het oriëntatie- <strong>en</strong> begeleidingsproces 16<br />
1.6 De mogelijke betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> gezinscontext <strong>en</strong><br />
ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid 17<br />
2 On<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> –opzet 21<br />
3 Resultat<strong>en</strong> 27<br />
3.1 Empirisch on<strong>de</strong>rzoek ou<strong>de</strong>rs 27<br />
3.2 Empirisch on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>can<strong>en</strong> 34<br />
3.3 Vergelijk<strong>en</strong><strong>de</strong> analyse 39<br />
3.4 Telefonische interviews 40<br />
4 Conclusies 51<br />
5 Aanbeveling<strong>en</strong> <strong>en</strong> discussie 55<br />
Literatuur 59<br />
Publicaties in <strong>de</strong> reeks ‘De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie 65<br />
Bijlage 1 Overzicht items ou<strong>de</strong>rvrag<strong>en</strong>lijst 73<br />
Bijlage 2 Overzicht items <strong>de</strong>caanvrag<strong>en</strong>lijst 77<br />
Bijlage 3 Leidraad telefonische interviews betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> school 81<br />
Bijlage 4 Leidraad telefonische interviews ou<strong>de</strong>rs 83<br />
3
Sam<strong>en</strong>vatting<br />
Inleiding<br />
Diverse maatschappelijke ontwikkeling<strong>en</strong> wijz<strong>en</strong> op het belang <strong>van</strong> goe<strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>en</strong> begeleiding (LOB) in het on<strong>de</strong>rwijs. In <strong>de</strong> praktijk functioner<strong>en</strong> <strong>de</strong> meeste<br />
schol<strong>en</strong> nog niet als loopbaanc<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> moeite met het ontwikkel<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties die vereist zijn om goe<strong>de</strong> studie- <strong>en</strong> beroepskeuzes te<br />
mak<strong>en</strong>. Dit leidt tot voortijdig schoolverlat<strong>en</strong>, switchgedrag <strong>en</strong> studie-uitval.<br />
Binn<strong>en</strong> het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over LOB is tegelijk het besef gegroeid dat dit e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong>, m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>, doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> schoolleiding op school is<br />
<strong>en</strong> dat sprake moet zijn <strong>van</strong> e<strong>en</strong> geïntegreer<strong>de</strong> procesmatige aanpak. Leerling<strong>en</strong> zijn<br />
gebaat bij e<strong>en</strong> krachtige loopbaanleeromgeving. E<strong>en</strong> <strong>de</strong>rgelijke leeromgeving biedt<br />
e<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rwijsorganisatie die leerling<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> biedt zelf sturing aan <strong>hun</strong> leerproces<br />
te gev<strong>en</strong>, ervaring<strong>en</strong> op te do<strong>en</strong> in <strong>de</strong> praktijk <strong>van</strong> vervolgon<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> arbeidsmarkt<br />
<strong>en</strong> voorlichting die voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> aanzet tot reflectie. Loopbaangerichte begeleiding<br />
richt zich op reflectie op <strong>de</strong>ze ervaring<strong>en</strong>, stimuleert <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>tieontwikkeling,<br />
begeleidt bij het ontwikkel<strong>en</strong> <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> bij studievoortgang, -<br />
planning <strong>en</strong> -aanpak als noodzakelijke voorwaard<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> studieloopbaan te realiser<strong>en</strong>.<br />
Tev<strong>en</strong>s is <strong>de</strong>ze begeleiding op maat (aansluit<strong>en</strong>d bij keuzestijl<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>).<br />
De begeleiding <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> met betrekking tot <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>hun</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties<br />
<strong>en</strong> loopbaankeuzes wordt naar verwachting versterkt door sam<strong>en</strong>werking<br />
met ou<strong>de</strong>rs. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn op dit gebied zeer belangrijke gesprekspartners, zo blijkt uit<br />
on<strong>de</strong>rzoek. En afgezi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling zelf hebb<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> gezins- <strong>en</strong> thuissituatie<br />
(on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r-kindrelatie, <strong>de</strong> overdracht <strong>van</strong> waard<strong>en</strong> over werk<br />
door ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>hun</strong> sociaal economische status <strong>en</strong> opleidingsniveau) <strong>de</strong> belangrijkste<br />
invloed op <strong>hun</strong> (school)loopbaansucces. Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid wordt in dit ka<strong>de</strong>r als<br />
belangrijk mid<strong>de</strong>l beschouwd om <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> te<br />
optimaliser<strong>en</strong>. Daarbij kan on<strong>de</strong>rscheid word<strong>en</strong> gemaakt naar participatie op school,<br />
communicatie tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school <strong>en</strong> schoolse activiteit<strong>en</strong> thuis. Voorligg<strong>en</strong>d on<strong>de</strong>rzoek<br />
richt zich op <strong>de</strong> mate waarin <strong>en</strong> wijze waarop ou<strong>de</strong>rs betrokk<strong>en</strong> zijn bij <strong>de</strong><br />
schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. In welke mate zijn zij betrokk<strong>en</strong>, hoe<br />
uit zich die betrokk<strong>en</strong>heid (thuis <strong>en</strong> op school), in welke mate zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> meer<br />
stimuler<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><strong>de</strong> rol will<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> vervull<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe zou <strong>de</strong> driehoek<br />
<strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>r-school-leerling-contact met betrekking tot LOB verbeterd kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong>? Deze vrag<strong>en</strong> word<strong>en</strong> beantwoord op basis <strong>van</strong> literatuuron<strong>de</strong>rzoek (zoals<br />
5
weergegev<strong>en</strong> in <strong>de</strong> inleiding), vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>en</strong> telefonische<br />
interviews on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>can<strong>en</strong>, m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> twee schol<strong>en</strong>.<br />
Resultat<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek<br />
Uit het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek blijkt e<strong>en</strong> hoge ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid, dat zich zowel uit in<br />
activiteit<strong>en</strong> (bezoek ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong>, schoolse activiteit<strong>en</strong> thuis) als k<strong>en</strong>nis (over <strong>hun</strong><br />
kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>hun</strong> ontwikkeling <strong>en</strong> over het LOB-aanbod op school) als bereidheid om<br />
e<strong>en</strong> rol te (blijv<strong>en</strong>) spel<strong>en</strong> bij LOB thuis of op school. Vooral als <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> betrekking<br />
hebb<strong>en</strong> op <strong>de</strong> keuzeprocess<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> lijk<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs sterk bereid<br />
e<strong>en</strong> bijdrage hieraan te lever<strong>en</strong>. Zij k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
toe aan school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> (in iets min<strong>de</strong>re mate) <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong>. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong>,<br />
meer dan nu gebeurt, betrokk<strong>en</strong> will<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> verwacht<strong>en</strong><br />
daarin meer initiatief <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> school.<br />
Ook <strong>de</strong>can<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> LOB <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werking daarin met ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> groot belang.<br />
Ev<strong>en</strong>als ou<strong>de</strong>rs zi<strong>en</strong> zij hierin e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid, hoewel zij in<br />
verhouding e<strong>en</strong> iets grotere verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij leerling<strong>en</strong> zelf legg<strong>en</strong>. Decan<strong>en</strong><br />
zijn overweg<strong>en</strong>d <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat ou<strong>de</strong>rs actiever zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op het gebied<br />
<strong>van</strong> LOB, zowel t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> als t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> wat er op<br />
school gebeurd <strong>en</strong> beslist wordt. Decan<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> dus ofwel ge<strong>en</strong> compleet beeld <strong>van</strong><br />
wat ou<strong>de</strong>rs al do<strong>en</strong> (met name thuis) ofwel <strong>de</strong> w<strong>en</strong>s dat ou<strong>de</strong>rs nóg actiever op dit<br />
front word<strong>en</strong>. De sleutel om ou<strong>de</strong>rs meer te betrekk<strong>en</strong> lijkt in elk geval bij <strong>de</strong> school<br />
zelf te ligg<strong>en</strong>, gezi<strong>en</strong> <strong>de</strong> w<strong>en</strong>s die ou<strong>de</strong>rs uit<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> school zelf h<strong>en</strong> meer betrekt bij<br />
loopbaankeuzes.<br />
Resultat<strong>en</strong> telefonische interviews<br />
Telefonische interviews zijn gevoerd met verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong> GSG Guido <strong>de</strong> Brès<br />
in Arnhem <strong>en</strong> het Cor<strong>de</strong>rius College in Amersfoort. Enkele typering<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
bij LOB op <strong>de</strong>ze schol<strong>en</strong>:<br />
Guido <strong>de</strong> Brès:<br />
Kleine school, daardoor veel persoonlijk contact tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs;<br />
LOB-activiteit<strong>en</strong> op school zijn on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re gesprekk<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan, (voor het<br />
vmbo) arbeidsoriëntatie, e<strong>en</strong> oriënter<strong>en</strong><strong>de</strong> stage bij e<strong>en</strong> organisatie/bedrijf naar<br />
keuze, meelop<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> ROC-instelling met daaropvolg<strong>en</strong>d e<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie hierover<br />
voor <strong>de</strong> (eig<strong>en</strong>, vier<strong>de</strong>) klas <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> klas vmbo, (voor havo<br />
<strong>en</strong> vwo, tot <strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> klas) m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong> met aandacht voor twee<strong>de</strong> fase,<br />
profielkeuze <strong>en</strong> je eig<strong>en</strong> id<strong>en</strong>titeit <strong>en</strong> oud-leerling<strong>en</strong> die over <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>bouw kom<strong>en</strong><br />
vertell<strong>en</strong>.<br />
6
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> sprek<strong>en</strong> thuis veel met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> over belangrijke keuzes, krijg<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit<br />
school voorlichting hierover <strong>en</strong> communicer<strong>en</strong> ook regelmatig op persoonlijk<br />
niveau met m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>caan; <strong>de</strong> drempels zijn laag.<br />
In <strong>de</strong> begeleiding <strong>van</strong> vmbo-leerling<strong>en</strong> is <strong>en</strong>ige verbetering w<strong>en</strong>selijk; door beperkte<br />
beschikbare tijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> het feit dat zij nog in haar rol moet groei<strong>en</strong><br />
ziet zij hier (voorlopig) nog weinig mogelijkhed<strong>en</strong> voor.<br />
Cor<strong>de</strong>rius College:<br />
Grote school met veel ‘collectief’ LOB-aanbod: verplicht bezoek <strong>van</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> meeloopdag<strong>en</strong> hoger <strong>en</strong> wet<strong>en</strong>schappelijk on<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> e<strong>en</strong> plaatselijke beroep<strong>en</strong>markt,<br />
verspreiding <strong>van</strong> brochures over vervolgopleiding<strong>en</strong>, et cetera.<br />
De vwo-<strong>de</strong>caan is daarnaast beschikbaar voor vrag<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>, tev<strong>en</strong>s voert<br />
zij (minst<strong>en</strong>s) twee keer in <strong>hun</strong> studieloopbaan individuele gesprekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong>maal<br />
groepsgesprekk<strong>en</strong> met leerling<strong>en</strong>.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn positief over LOB op het Cor<strong>de</strong>rius College, maar hebb<strong>en</strong> behoefte<br />
aan meer persoonlijk contact tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan (of liever: e<strong>en</strong> door <strong>de</strong> school aan te<br />
stell<strong>en</strong> studieloopbaanbegelei<strong>de</strong>r) <strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. De <strong>de</strong>caan geeft aan hier door<br />
beperkte tijd niet tot nauwelijks aan toe te kom<strong>en</strong>.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> word<strong>en</strong> geïnformeerd over het LOB-beleid op ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong>, krijg<strong>en</strong><br />
voorlichting over <strong>de</strong> keuzes die <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> (binn<strong>en</strong>kort)<br />
beschikk<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> digitale omgeving met allerlei informatie op het gebied<br />
<strong>van</strong> LOB. Tev<strong>en</strong>s biedt het Cor<strong>de</strong>rius College e<strong>en</strong> workshop ‘Rol ou<strong>de</strong>rs bij studiekeuze’<br />
aan, waarin ou<strong>de</strong>rs handvatt<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> om het gesprek met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
hierover vorm te gev<strong>en</strong>. Tot slot kunn<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs op verzoek ook e<strong>en</strong> gesprek met<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>caan voer<strong>en</strong>.<br />
De ou<strong>de</strong>rs zijn naar eig<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> zeer betrokk<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> keuzeprocess<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong><br />
kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> bested<strong>en</strong> daar thuis ook aandacht aan. Het is on<strong>de</strong>rwerp <strong>van</strong> gesprek<br />
(niet alle<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, maar ook familie <strong>en</strong> k<strong>en</strong>niss<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
hierin betrokk<strong>en</strong>), ou<strong>de</strong>rs stimuler<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> te bezoek<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
gaan daar met plezier zelf mee naar toe.<br />
Conclusies, discussie <strong>en</strong> aanbeveling<strong>en</strong><br />
LOB leeft bij schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs. Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid verdi<strong>en</strong>t dan ook meer aandacht.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> will<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> meer actief betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> regelmatig ook behoefte aan meer persoonlijk contact tuss<strong>en</strong><br />
<strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over dit on<strong>de</strong>rwerp. Het beeld<br />
over ou<strong>de</strong>rparticipatie op schoolniveau (activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> beleid) is wat diffuus. Het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek<br />
wijst aan dat <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> will<strong>en</strong> dat ou<strong>de</strong>rs zich actiever opstell<strong>en</strong>,<br />
<strong>de</strong> twee telefonisch geraadpleeg<strong>de</strong> schol<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze behoefte niet <strong>en</strong> vind<strong>en</strong><br />
7
ij ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid vooral belangrijk hoe er tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs gecommuniceerd<br />
wordt <strong>en</strong> wat ou<strong>de</strong>rs zelf thuis op dit front do<strong>en</strong>. I<strong>de</strong>eën om <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
te stimuler<strong>en</strong> richt<strong>en</strong> zich dan ook vooral hierop: meer communicer<strong>en</strong> over wat<br />
ou<strong>de</strong>rs thuis <strong>en</strong> wat m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> op school al do<strong>en</strong> <strong>en</strong> meer persoonlijke begeleiding<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> school. Daarbij is <strong>van</strong>uit literatuur aanwijsbaar dat<br />
schol<strong>en</strong> zich niet zozeer moet<strong>en</strong> richt<strong>en</strong> op het verstrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> informatie, maar eer<strong>de</strong>r<br />
op systematische reflectie op <strong>de</strong> ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ‘significant others’. Dat<br />
begint al vroeg in het voortgezet on<strong>de</strong>rwijs; LOB moet zich niet beperk<strong>en</strong> tot incid<strong>en</strong>tele<br />
keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Voor goe<strong>de</strong> persoonlijke begeleiding is het ook nodig meer on<strong>de</strong>rzoek<br />
te do<strong>en</strong> <strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing te houd<strong>en</strong> met diverse keuzestijl<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>. Het<br />
kan ook betek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat schol<strong>en</strong> meer formatie gaan toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan <strong>de</strong>ze taak <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
school, door bijvoorbeeld <strong>de</strong>can<strong>en</strong> meer ur<strong>en</strong> toe te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> studieloopbaanbegelei<strong>de</strong>r<br />
(vergelijkbaar met vervolgon<strong>de</strong>rwijs) aan te stell<strong>en</strong>. LOB zou op <strong>de</strong> prioriteit<strong>en</strong>lijst<br />
<strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>r-schoolcontact in ie<strong>de</strong>r geval e<strong>en</strong> promin<strong>en</strong>te plaats in moet<strong>en</strong><br />
nem<strong>en</strong>.<br />
8
1 Inleiding: achtergrond <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoek<br />
In dit hoofdstuk wordt allereerst stilgestaan bij <strong>de</strong> vraag waarom <strong>loopbaanoriëntatie</strong> <strong>en</strong><br />
-begeleiding (<strong>van</strong>af nu: LOB) in <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse sam<strong>en</strong>leving e<strong>en</strong> belangrijk beleidsprobleem<br />
vormt. E<strong>en</strong> beleidsprobleem dat tot voor kort grot<strong>en</strong><strong>de</strong>els vooral op het bordje<br />
<strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rwijs terecht kwam <strong>en</strong> waarbij <strong>de</strong> individuele schol<strong>en</strong> zich gesteld zag<strong>en</strong><br />
(<strong>en</strong> nog zi<strong>en</strong>) voor e<strong>en</strong> erg complexe problematiek, zo moge uit <strong>de</strong> navolg<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
uite<strong>en</strong>zetting blijk<strong>en</strong>.<br />
Na e<strong>en</strong> beknopte beschrijving <strong>van</strong> e<strong>en</strong> aantal rele<strong>van</strong>te maatschappelijke macroontwikkeling<strong>en</strong><br />
wordt achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s ingegaan op <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring<strong>en</strong> in het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />
over LOB in <strong>de</strong> laatste jar<strong>en</strong>, zoals <strong>de</strong> koerswijziging naar wat aangeduid wordt als ‘<strong>de</strong><br />
procesmatige, geïntegreer<strong>de</strong> b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring’ <strong>van</strong> LOB. Daarna wordt het vizier gericht op<br />
<strong>de</strong> door leerling<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> op dit gebied <strong>en</strong> het zoek<strong>en</strong> naar nieuwe weg<strong>en</strong><br />
voor <strong>de</strong> verbetering <strong>van</strong> <strong>de</strong> keuze- <strong>en</strong> oriëntatieprocess<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> <strong>de</strong> school.<br />
In dit verband wordt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re ‘ingezoomd’ op het stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerprocess<strong>en</strong><br />
die leid<strong>en</strong> tot <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties bij leerling<strong>en</strong>. Vervolg<strong>en</strong>s<br />
wordt ingegaan op wat empirisch bek<strong>en</strong>d is over <strong>de</strong> feitelijke rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij het<br />
oriëntatie- <strong>en</strong> begeleidingsproces <strong>en</strong> wat <strong>de</strong> mogelijke rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs in combinatie<br />
met <strong>de</strong> school <strong>en</strong> <strong>de</strong> leerling als subject <strong>en</strong> object zou kunn<strong>en</strong> zijn.<br />
1.1 Maatschappelijke ontwikkeling<strong>en</strong> die <strong>de</strong> aandacht richt<strong>en</strong> op<br />
LOB<br />
Vanaf 1975 ziet m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sociaaleconomische ontwikkeling waarbij <strong>de</strong> om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
industriële sector afneemt <strong>en</strong> <strong>de</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>sector groeit. Dit proces heeft e<strong>en</strong> aantal belangrijke<br />
gevolg<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> maatschappelijke functies, inhoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> vormgeving <strong>van</strong><br />
het on<strong>de</strong>rwijs. De postindustriële maatschappij bracht an<strong>de</strong>re eis<strong>en</strong> met zich mee, on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re op het vlak <strong>van</strong> <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>tieontwikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> werknemers, met name<br />
op het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> sociale <strong>en</strong> communicatieve vaardighed<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re belangrijke<br />
ontwikkeling is <strong>de</strong> snel veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong><strong>de</strong> arbeidsmarkt waarbij e<strong>en</strong> werknemer tijd<strong>en</strong>s zijn<br />
loopbaan meer<strong>de</strong>re ker<strong>en</strong> wisselt <strong>van</strong> baan of zelfs <strong>van</strong> beroep. De traditionele loopbaan<br />
die na e<strong>en</strong> bepaal<strong>de</strong> vooropleiding resulteer<strong>de</strong> in ‘e<strong>en</strong> baan voor het lev<strong>en</strong>’ is aan<br />
het verdwijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> is ver<strong>van</strong>g<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> ‘veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong><strong>de</strong>’ loopbaan, die steeds meer gek<strong>en</strong>merkt<br />
wordt door het lev<strong>en</strong>slang ler<strong>en</strong> <strong>van</strong> werknemers. Deze maatschappelijke<br />
9
t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s wordt versterkt door het proces <strong>van</strong> versnel<strong>de</strong> k<strong>en</strong>nisontwikkeling <strong>en</strong> -<br />
verou<strong>de</strong>ring die <strong>van</strong> werknemers verlangt dat zij voortdur<strong>en</strong>d <strong>en</strong> lev<strong>en</strong>slang blijv<strong>en</strong><br />
ler<strong>en</strong>. Daarbij wordt <strong>van</strong> werknemers in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong><strong>de</strong> mate verwacht dat zij op basis<br />
<strong>van</strong> zelfsturing richting kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> leer- <strong>en</strong> ontwikkelingsproces. In<br />
dit verband wordt in het teg<strong>en</strong>woordige on<strong>de</strong>rwijs steeds vaker <strong>de</strong> nadruk gelegd op<br />
compet<strong>en</strong>tiegericht ler<strong>en</strong>, waarbij leerling<strong>en</strong> <strong>de</strong> kans krijg<strong>en</strong> om compet<strong>en</strong>ties te ontwikkel<strong>en</strong><br />
die bijvoorbeeld in meer<strong>de</strong>re praktijksituaties toepasbaar zijn. Vaak kiez<strong>en</strong><br />
schol<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring waarbij leerling<strong>en</strong> gestimuleerd word<strong>en</strong> zelfverantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
te zijn voor <strong>hun</strong> leerproces <strong>en</strong> <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> loopbaanontwikkeling. In <strong>de</strong>ze visie is <strong>de</strong><br />
school dan niet slechts e<strong>en</strong> instituut dat voornamelijk is gericht op kwalificatieontwikkeling,<br />
maar ook e<strong>en</strong> loopbaanc<strong>en</strong>trum waarin leerling<strong>en</strong> <strong>de</strong> nodige loopbaancompet<strong>en</strong>ties<br />
ontwikkel<strong>en</strong>, zoals zelfsturing <strong>en</strong> reflecter<strong>en</strong> op eig<strong>en</strong> keuzes <strong>en</strong> ambities (Mitt<strong>en</strong>dorf<br />
in Kuijpers & Meijers, 2008).<br />
Volg<strong>en</strong>s Kuijpers <strong>en</strong> Meijers (2008) is het echter nog niet zover: het Ne<strong>de</strong>rlandse on<strong>de</strong>rwijs<br />
is nog (lang) ge<strong>en</strong> loopbaanc<strong>en</strong>trum. Maar er is ook nog iets an<strong>de</strong>rs aan <strong>de</strong><br />
hand. Hun on<strong>de</strong>rzoek laat namelijk tev<strong>en</strong>s zi<strong>en</strong> dat die sterke focus op <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling<br />
problematisch blijkt voor veel leerling<strong>en</strong> (Meijers, Kuijpers, & Winters,<br />
2010). Leerling<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> bijvoorbeeld moeite te hebb<strong>en</strong> met het ontwikkel<strong>en</strong> <strong>van</strong> die<br />
loopbaancompet<strong>en</strong>ties die nodig zijn voor het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> keuzes voor <strong>de</strong> (beroeps)toekomst<br />
(zie ook: Jolles, 2010; Meijers, Kuijpers & Bakker, 2006; Meijers,<br />
Kuijpers & Winters, 2010). Het is dus niet alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kwestie dat <strong>de</strong> schoolcontext te<br />
marginaal is ingericht om te sprek<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> krachtige leeromgeving die aanzet tot <strong>de</strong><br />
ontwikkeling <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties. Er is nog e<strong>en</strong> fundam<strong>en</strong>teel probleem dat erop<br />
neer komt dat <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> die compet<strong>en</strong>ties dikwijls moeilijk tot stand<br />
komt bij <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zelf. On<strong>de</strong>rzoek<strong>en</strong> naar <strong>de</strong> oorzak<strong>en</strong> <strong>van</strong> voortijdig schoolverlat<strong>en</strong><br />
wijz<strong>en</strong> op <strong>de</strong> tekortschiet<strong>en</strong><strong>de</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>, veroorzaakt<br />
door <strong>de</strong> gebrekkige begeleiding op dit gebied door <strong>de</strong> school. Daardoor is er vaak<br />
sprake <strong>van</strong> e<strong>en</strong> verkeer<strong>de</strong> keuze voor e<strong>en</strong> vervolgstudie. Uit on<strong>de</strong>rzoek blijkt dat dit<br />
veelal voorafgaat aan voortijdig schoolverlat<strong>en</strong> of het wissel<strong>en</strong> <strong>van</strong> opleiding (Kuijpers<br />
& Meijers, 2008). Dit beeld, namelijk dat e<strong>en</strong> verkeer<strong>de</strong> studiekeuze vaak <strong>de</strong> oorzaak<br />
is <strong>van</strong> voortijdig schoolverlat<strong>en</strong>, wordt bevestigd door on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> het Researchc<strong>en</strong>trum<br />
voor On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Arbeidsmarkt (ROA, 2009), verbond<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> Universiteit<br />
<strong>van</strong> Maastricht. Dit on<strong>de</strong>rzoeksbureau on<strong>de</strong>rzocht 1596 jonger<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> opleiding op<br />
het vmbo, mbo, havo <strong>en</strong> vwo hadd<strong>en</strong> gevolgd <strong>en</strong> <strong>de</strong>ze opleiding zon<strong>de</strong>r diploma hadd<strong>en</strong><br />
verlat<strong>en</strong>. An<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> <strong>de</strong> Raad <strong>van</strong> Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong> (RWI, 2008) wijst<br />
ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s op e<strong>en</strong> verkeer<strong>de</strong> studiekeuze als oorzaak <strong>van</strong> voortijdig schoolverlat<strong>en</strong>. De<br />
RWI conclu<strong>de</strong>er<strong>de</strong> op basis <strong>van</strong> dat on<strong>de</strong>rzoek dat <strong>de</strong> kans op e<strong>en</strong> succesvolle schoolloopbaan<br />
voor e<strong>en</strong> belangrijk <strong>de</strong>el wordt bepaald door motivatie, vaardighed<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
10
cognitieve vermog<strong>en</strong>s <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>. Daarnaast speelt <strong>de</strong> studie- <strong>en</strong> beroepskeuze e<strong>en</strong><br />
zeer cruciale rol. Uit e<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek <strong>van</strong> ResearchNed (2009) kwam ook naar vor<strong>en</strong><br />
dat bij eerstejaarsstud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>van</strong> het hoger <strong>en</strong> wet<strong>en</strong>schappelijk on<strong>de</strong>rwijs e<strong>en</strong> verkeer<strong>de</strong><br />
studiekeuze <strong>de</strong> meest voorkom<strong>en</strong><strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> studie-uitval is. Uit dit on<strong>de</strong>rzoek<br />
bleek ook dat er dui<strong>de</strong>lijk verschil waarg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> kon word<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> studie-uitvallers<br />
<strong>en</strong> stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die na e<strong>en</strong> jaar doorging<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> studie. Zo bleek dat studie-uitvallers<br />
gemid<strong>de</strong>ld later <strong>hun</strong> keuze mak<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> vervolgopleiding, min<strong>de</strong>r overtuigd zijn<br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> keuze <strong>en</strong> min<strong>de</strong>r gemotiveerd zijn in vergelijking met stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die na e<strong>en</strong><br />
jaar doorging<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> studie.<br />
1.2 Rele<strong>van</strong>te interne ontwikkeling<strong>en</strong> met betrekking tot LOB<br />
Er heeft zich <strong>de</strong> afgelop<strong>en</strong> <strong>de</strong>c<strong>en</strong>nia in het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>de</strong> aansluiting <strong>van</strong> diverse opleiding<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> ook in <strong>de</strong> relatie on<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> arbeidsmarkt beleidsmatig e<strong>en</strong> ontwikkeling<br />
voorgedaan <strong>van</strong> ‘studie- <strong>en</strong> beroepskeuzevoorlichting’ naar ‘<strong>loopbaanoriëntatie</strong> <strong>en</strong><br />
begeleiding’. Het begeleid<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> in het LOB-proces wordt daarbij gezi<strong>en</strong><br />
als e<strong>en</strong> schoolse taak waarbij er <strong>van</strong> oudsher <strong>van</strong>uit gegaan wordt dat <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>de</strong> expert<br />
is op het gebied <strong>van</strong> vervolgopleiding<strong>en</strong> <strong>en</strong> beroepsmogelijkhed<strong>en</strong>. De opvatting<strong>en</strong><br />
over het train<strong>en</strong> <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> het voorbereid<strong>en</strong> <strong>van</strong> jonger<strong>en</strong> op<br />
maatschappelijke participatie zijn echter aan het veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Zo wordt gestreefd naar<br />
meer sam<strong>en</strong>werking met vervolgon<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> bedrijfslev<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook wordt ervoor gepleit<br />
om <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs meer te betrekk<strong>en</strong> bij dit proces. Het voorligg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoek is met<br />
name op dit laatste aspect gericht, te wet<strong>en</strong> <strong>de</strong> versterking <strong>van</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs bij<br />
LOB. Als gevolg <strong>van</strong> <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong><strong>de</strong> visie op LOB is er niet alle<strong>en</strong> meer aandacht<br />
gekom<strong>en</strong> voor meer sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> an<strong>de</strong>re partij<strong>en</strong>, maar is ook <strong>de</strong><br />
visie op het eig<strong>en</strong>aarschap <strong>van</strong> LOB binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> school gewijzigd. Er zijn nieuwe argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
ter tafel gekom<strong>en</strong> om LOB niet alle<strong>en</strong> of vooral toe te <strong>de</strong>l<strong>en</strong> aan het <strong>de</strong>canaat,<br />
maar dit te beschouw<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan, <strong>de</strong><br />
m<strong>en</strong>tor, <strong>de</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> schoolleiding. De gedachte daarachter is dat <strong>de</strong> doc<strong>en</strong>t/m<strong>en</strong>tor<br />
met zijn leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong> persoonlijke relatie heeft <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s vaak vakinhou<strong>de</strong>lijk<br />
goed op <strong>de</strong> hoogte is. Daardoor kan <strong>de</strong>ze <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> expertise realistische<br />
beroepsbeeld<strong>en</strong> overbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ze begeleid<strong>en</strong> bij het vakinhou<strong>de</strong>lijke<br />
aspect <strong>van</strong> het oriëntatie- <strong>en</strong> keuzeproces. De <strong>de</strong>caan begeleidt dan vooral<br />
bij <strong>de</strong> overstap <strong>en</strong> het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> kiez<strong>en</strong>. Veel schol<strong>en</strong> zijn in meer of min<strong>de</strong>re mate<br />
bezig met <strong>de</strong>ze veran<strong>de</strong>ring<strong>en</strong> in LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong>finiër<strong>en</strong> LOB in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong><strong>de</strong> mate als e<strong>en</strong><br />
gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid waarbij doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> zich betrokk<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> belangrijk k<strong>en</strong>merk <strong>van</strong> LOB is <strong>de</strong> geïntegreer<strong>de</strong> procesmatige<br />
11
aanpak. De aanpak is procesmatig in <strong>de</strong> zin dat <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> voor studie- <strong>en</strong> beroepskeuzebegeleiding<br />
plaatsvind<strong>en</strong> gedur<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> gehele schoolloopbaan <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>wichtig<br />
ver<strong>de</strong>eld zijn over het gehele on<strong>de</strong>rwijsaanbod. Het geïntegreer<strong>de</strong> karakter duidt op het<br />
feit dat keuzevaardighed<strong>en</strong>, informatievoorzi<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> advisering in on<strong>de</strong>rlinge sam<strong>en</strong>hang<br />
in het on<strong>de</strong>rwijsaanbod aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> kom<strong>en</strong> (NVS, 1999). Met het oog op <strong>de</strong>ze<br />
k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> wijze <strong>van</strong> aanpak is het <strong>van</strong> belang dat in schol<strong>en</strong> e<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijke discussie<br />
gevoerd wordt over <strong>de</strong> ver<strong>de</strong>ling <strong>en</strong> afbak<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong>, tak<strong>en</strong>, roll<strong>en</strong>,<br />
activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> daarvoor b<strong>en</strong>odig<strong>de</strong> compet<strong>en</strong>ties (Oom<strong>en</strong>, 2002; Meijers, Kuijpers<br />
& Bakker, 2006a).<br />
1.3 Problem<strong>en</strong> <strong>en</strong> oplossingsrichting: krachtige<br />
loopbaanleeromgeving<br />
Eén <strong>van</strong> <strong>de</strong> belangrijke problem<strong>en</strong> in verband met LOB is dat veel leerling<strong>en</strong> switchgedrag<br />
verton<strong>en</strong>. Dit kan leid<strong>en</strong> tot studie-uitval <strong>en</strong> -vertraging in het vervolgon<strong>de</strong>rwijs<br />
(mbo, hbo of universiteit). Bij <strong>de</strong> keuz<strong>en</strong> die leerling<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> zijn ze zich vaak niet<br />
erg bewust <strong>van</strong> ‘het waarom’ <strong>van</strong> <strong>hun</strong> keuze. Daardoor is het aantal keuz<strong>en</strong> dat achteraf<br />
als onjuist bestempeld wordt, relatief groot <strong>en</strong> is er sprake <strong>van</strong> frequ<strong>en</strong>t switch<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s <strong>de</strong> vervolgopleiding. Uit <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksliteratuur komt naar vor<strong>en</strong><br />
het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> keuzes door leerling<strong>en</strong> dikwijls als e<strong>en</strong> zwaarwichtig <strong>en</strong> lastig probleem<br />
wordt ervar<strong>en</strong>. Ook het mom<strong>en</strong>t waarop jonger<strong>en</strong> e<strong>en</strong> studiekeuze moet<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>,<br />
komt in <strong>hun</strong> ontwikkeling eig<strong>en</strong>lijk te vroeg. Niet alle<strong>en</strong> het keuzemom<strong>en</strong>t, maar<br />
ook <strong>de</strong> angst om te moet<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong> uit het grote aanbod <strong>van</strong> studies <strong>en</strong> mogelijke beroep<strong>en</strong><br />
kan <strong>van</strong> invloed zijn op het feit dat het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>rgelijke keuz<strong>en</strong> door jonger<strong>en</strong><br />
als e<strong>en</strong> flink probleem wordt ervar<strong>en</strong>. Toch wordt <strong>van</strong> jonger<strong>en</strong> verwacht dat zij<br />
al vroeg in <strong>de</strong> lev<strong>en</strong>sloop op dit gebied keuzes te mak<strong>en</strong>. Al voordat <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
sector- of profielkeuze do<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> zij i<strong>de</strong>aliter over <strong>hun</strong> studie- <strong>en</strong> beroepsloopbaan<br />
bewust <strong>en</strong> int<strong>en</strong>sief nagedacht moet<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>. Niet alle<strong>en</strong> voor jonger<strong>en</strong> is het mak<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>rgelijke keuz<strong>en</strong> e<strong>en</strong> probleem.<br />
Schol<strong>en</strong> will<strong>en</strong> dat leerling<strong>en</strong> <strong>hun</strong> tal<strong>en</strong>t<strong>en</strong> optimaal ontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> dus ook op e<strong>en</strong><br />
efficiënte <strong>en</strong> effectieve wijze goe<strong>de</strong> studie- <strong>en</strong> beroepskeuz<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Het zoek<strong>en</strong> naar<br />
goe<strong>de</strong> weg<strong>en</strong> voor LOB is voor <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong> socialiser<strong>en</strong><strong>de</strong> instanties (school, ou<strong>de</strong>rs,<br />
vervolgopleiding<strong>en</strong>) e<strong>en</strong> indring<strong>en</strong><strong>de</strong> opgave. Er zijn verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> beleidsinitiatiev<strong>en</strong><br />
die gericht zijn op verbetering <strong>van</strong> <strong>de</strong> keuze <strong>en</strong> oriëntatie op <strong>de</strong> (studie)loopbaan <strong>van</strong><br />
elke leerling. Keuzegedrag <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> bevor<strong>de</strong>rd door krachtige loopbaanleeromgeving<strong>en</strong><br />
(Kuijpers, 2003, 2005; Meijers, 2006). De mate waarin leeromgeving<strong>en</strong><br />
loopbaangericht zijn wordt bepaald door het type on<strong>de</strong>rwijsorganisatie <strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
12
egeleiding (Kuijpers, 2005). In het kort wat opmerking<strong>en</strong> over k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> zo’n<br />
leeromgeving:<br />
Loopbaangerichte on<strong>de</strong>rwijsorganisatie:<br />
o <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijsorganisatie moet leerling<strong>en</strong> <strong>de</strong> mogelijkheid bied<strong>en</strong> om sturing<br />
te gev<strong>en</strong> aan het eig<strong>en</strong> leerproces: cognitieve autonomie voor leerling<strong>en</strong>, <strong>de</strong><br />
eig<strong>en</strong> leervraag c<strong>en</strong>traal <strong>en</strong> voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> flexibiliteit in <strong>de</strong> organisatie;<br />
o uitgangspunt in <strong>de</strong> didactische organisatie is dat leerling<strong>en</strong> diverse ervaring<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> opdo<strong>en</strong> in <strong>de</strong> praktijk (<strong>van</strong> arbeidsmarkt <strong>en</strong> vervolgon<strong>de</strong>rwijs); dit<br />
draagt bij aan het vorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> beroepsbeeld <strong>en</strong> arbeidsid<strong>en</strong>titeit;<br />
o voorlichting die voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> aanzet tot reflectie (Zijlstra & Meijers, 2006).<br />
Loopbaangerichte begeleiding:<br />
o leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> (ler<strong>en</strong>) reflecter<strong>en</strong> (Blustein, 1992; Law, Meijers & Wijers,<br />
2002) om antwoord te kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> op <strong>de</strong> vrag<strong>en</strong> (1) wat betek<strong>en</strong>t arbeid in<br />
<strong>en</strong> voor mijn lev<strong>en</strong>? <strong>en</strong> (2) wat wil ik via mijn arbeid betek<strong>en</strong><strong>en</strong> voor an<strong>de</strong>r<strong>en</strong>?<br />
Reflectie is mogelijk via e<strong>en</strong> dialoog met doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> of m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>/<strong>de</strong>can<strong>en</strong>,<br />
waarin <strong>de</strong> stud<strong>en</strong>t hulp krijgt bij het betek<strong>en</strong>is gev<strong>en</strong> aan ervaring<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> het aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>van</strong> sturing in <strong>de</strong> loopbaan;<br />
o loopbaanbegeleiding richt zich niet alle<strong>en</strong> op incid<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (één keuze, opdracht,<br />
praktijkervaring, et cetera), maar wordt gezi<strong>en</strong> als leerproces dat doorlop<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rsteuning vergt;<br />
o om leerling<strong>en</strong> daadwerkelijk te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> in LOB zijn drie inhoud<strong>en</strong> in<br />
combinatie met elkaar cruciaal:<br />
a) stimuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> monitor<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> compet<strong>en</strong>tieontwikkeling<br />
b) begeleid<strong>en</strong> bij profiel- of beroepsoriëntatie, netwerk<strong>en</strong> <strong>en</strong> (studie)loopbaankeuzes<br />
c) begeleid<strong>en</strong> bij studievoortgang, -planning <strong>en</strong> –aanpak, als voorwaar<strong>de</strong><br />
om e<strong>en</strong> studieloopbaan te realiser<strong>en</strong> (<strong>van</strong> Winkel, 2006);<br />
o begeleiding op maat: sluit aan bij keuzestijl<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> met bijbehor<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
kernkwadrant<strong>en</strong> (Beekers, 2006).<br />
Voorwaar<strong>de</strong> voor e<strong>en</strong> loopbaangerichte leeromgeving is dat sprake is <strong>van</strong> e<strong>en</strong> veilige<br />
<strong>en</strong> vertrouw<strong>de</strong> sfeer op school (Meijers, 2005). Loopbaanzelfsturing komt niet gemakkelijk<br />
op gang; vertrouw<strong>en</strong> in <strong>de</strong> persoon met wie <strong>de</strong> dialoog plaatsvindt speelt e<strong>en</strong><br />
sleutelrol. E<strong>en</strong> dialogisch proces begint vaak met e<strong>en</strong> zog<strong>en</strong>oem<strong>de</strong> gr<strong>en</strong>servaring <strong>en</strong><br />
juist die ervaring<strong>en</strong> word<strong>en</strong> dikwijls ontlop<strong>en</strong> <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> ermee sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong><strong>de</strong> onzekerheid<br />
(Zijlstra & Meijers, 2006). De mate waarin <strong>de</strong> dialoog ‘r<strong>en</strong><strong>de</strong>m<strong>en</strong>t’ heeft<br />
wordt sterk bepaald door <strong>de</strong> mate waarin <strong>de</strong> emoties <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling serieus word<strong>en</strong><br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong> wordt gezocht naar duiding<strong>en</strong> <strong>van</strong> die emoties. Dat kan alle<strong>en</strong> in<br />
13
e<strong>en</strong> sfeer <strong>van</strong> vertrouw<strong>en</strong>. Als <strong>de</strong>ze sfeer er niet is, zijn m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> g<strong>en</strong>eigd om sociaal<br />
w<strong>en</strong>selijk gedrag te gaan verton<strong>en</strong>. Dit heeft ook invloed op <strong>de</strong> keuzes die je maakt.<br />
1.4 Van informatieverstrekking naar ler<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
loopbaancompet<strong>en</strong>ties<br />
De hiervoor geschetste ontwikkeling in het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over LOB wint in <strong>de</strong> praktijk <strong>van</strong><br />
alledag steeds ver<strong>de</strong>r terrein, maar ziet zich geconfronteerd met e<strong>en</strong> alou<strong>de</strong> overtuiging<br />
dat het verstrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> ‘<strong>de</strong> juiste informatie’ bepal<strong>en</strong>d is voor het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> juiste<br />
keuzes door <strong>de</strong> betreff<strong>en</strong><strong>de</strong> jonger<strong>en</strong>. Dit lijkt e<strong>en</strong> diep ingewortel<strong>de</strong> overtuiging te<br />
zijn, zowel in het on<strong>de</strong>rwijs als in het beleid.<br />
Veel betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> gaan uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> opvatting dat e<strong>en</strong> studie- <strong>en</strong> beroepskeuze effectief<br />
is wanneer jonger<strong>en</strong> op basis <strong>van</strong> informatie e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> keuze mak<strong>en</strong>. Als gevolg <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze opvatting wordt <strong>de</strong> begeleiding <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> voornamelijk ingericht aan <strong>de</strong><br />
hand <strong>van</strong> dit i<strong>de</strong>e, namelijk dat e<strong>en</strong> a<strong>de</strong>quate studie- of beroepskeuze <strong>de</strong> uitkomst is<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> weloverwog<strong>en</strong> <strong>en</strong> rationeel keuzeproces. E<strong>en</strong> juiste studie- <strong>en</strong>/of beroepskeuze<br />
wordt vaak gezi<strong>en</strong> als zijn<strong>de</strong> gelijk aan ‘e<strong>en</strong> keuze op basis <strong>van</strong> informatie’ (OECD,<br />
2004; RWI, 2008; Watts & Fretwell, 2004). Meer<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoek<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> echter zi<strong>en</strong><br />
dat jonger<strong>en</strong> helemaal niet op basis <strong>van</strong> rationele overweging<strong>en</strong> e<strong>en</strong> weloverwog<strong>en</strong><br />
studie- of beroepskeuze mak<strong>en</strong> (Meijers, Kuijpers & Winters, 2010). Zo bleek uit e<strong>en</strong><br />
studie <strong>van</strong> Ste<strong>en</strong>aert <strong>en</strong> Boess<strong>en</strong>kool (2003) dat vmbo- <strong>en</strong> mbo-leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong> studierichting<br />
kiez<strong>en</strong> zon<strong>de</strong>r dat zij e<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijk beroepsbeeld hebb<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> inhou<strong>de</strong>lijk <strong>en</strong><br />
concreet perspectief op e<strong>en</strong> toekomstige baan. Volg<strong>en</strong>s Neuvel (2005) lat<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong><br />
zich in <strong>hun</strong> studiekeuze vooral leid<strong>en</strong> door rapportcijfers in combinatie met het ‘wegstrep<strong>en</strong>’<br />
<strong>van</strong> keuzealternatiev<strong>en</strong> waar<strong>van</strong> zij wet<strong>en</strong> dat zij die in ie<strong>de</strong>r geval absoluut<br />
niet will<strong>en</strong>. Meijers (2006) noemt vier <strong>de</strong>terminant<strong>en</strong> <strong>van</strong> keuzegedrag:<br />
1) ervaring<strong>en</strong> (eig<strong>en</strong> ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> rele<strong>van</strong>te an<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, zoals vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs);<br />
2) gerucht<strong>en</strong>;<br />
3) contaminatie (dat wil zegg<strong>en</strong> het op basis <strong>van</strong> bestaan<strong>de</strong> opvatting<strong>en</strong> e<strong>en</strong> situatie<br />
of zaak bepaal<strong>de</strong> eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> toerek<strong>en</strong><strong>en</strong> die er objectief gezi<strong>en</strong> niet bij hor<strong>en</strong>);<br />
4) objectieve informatie.<br />
Hierbij is het eerste punt het allerbelangrijkste <strong>en</strong> komt <strong>de</strong> objectieve informatie pas<br />
helemaal achteraan.<br />
An<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek heeft uitgewez<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzochte leerling<strong>en</strong><br />
(uit vmbo <strong>en</strong> mbo) ge<strong>en</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> arbeidsid<strong>en</strong>titeit ontwikkelt (Meij-<br />
14
ers, Kuijpers & Bakker, 2006). Leerling<strong>en</strong> blek<strong>en</strong> nauwelijks na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong><br />
loopbaan. Zij on<strong>de</strong>rnam<strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s nauwelijks acties om <strong>hun</strong> studieloopbaan te beïnvloed<strong>en</strong><br />
in het licht <strong>van</strong> <strong>hun</strong> loopbaanw<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook <strong>van</strong> netwerk<strong>en</strong> was ge<strong>en</strong> sprake.<br />
Op basis <strong>van</strong> vervolgon<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r 4820 stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in het hoger on<strong>de</strong>rwijs conclu<strong>de</strong>erd<strong>en</strong><br />
Kuijpers <strong>en</strong> Meijers (2009) hetzelf<strong>de</strong> voor <strong>de</strong>ze groep stud<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Du Bois-<br />
Reymond, Peters <strong>en</strong> Ravesloot (1998) toond<strong>en</strong> aan dat leerling<strong>en</strong> zich nauwelijks lat<strong>en</strong><br />
leid<strong>en</strong> door arbeidsmarktoverweging<strong>en</strong> in <strong>hun</strong> keuze voor e<strong>en</strong> vervolgstudie. Zij stell<strong>en</strong><br />
dat jonger<strong>en</strong> zich het meest lat<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> door intrinsieke aspect<strong>en</strong> <strong>van</strong> studie of beroep.<br />
Dit betek<strong>en</strong>t dat jonger<strong>en</strong> kiez<strong>en</strong> voor studies waar<strong>van</strong> zij d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat daarin <strong>hun</strong><br />
hart ligt. An<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>rstreept dit. D<strong>en</strong> Boer, Mitt<strong>en</strong>dorff <strong>en</strong> Sj<strong>en</strong>itzer (2004)<br />
toond<strong>en</strong> aan dat het Axis-programma - waarin het gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> informatie over arbeidsmarktontwikkeling<strong>en</strong><br />
c<strong>en</strong>traal stond - niet resulteer<strong>de</strong> in meer keuzes voor technische<br />
of bèta-studies, terwijl <strong>de</strong>ze studies betere economische vooruitzicht<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> dan an<strong>de</strong>re<br />
studies. Beekers (2006) pleit ervoor om aan te sluit<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> praktijk <strong>van</strong> keuzegedrag<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> (<strong>de</strong>scriptieve besliskun<strong>de</strong>). On<strong>de</strong>rzoek uit <strong>de</strong>ze wet<strong>en</strong>schap<br />
maakt dui<strong>de</strong>lijk dat leerling<strong>en</strong> in <strong>de</strong> praktijk verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> keuzestijl<strong>en</strong> hanter<strong>en</strong>. Ze<br />
on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong> zich op drie verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> dim<strong>en</strong>sies:<br />
intrapersoonlijke dim<strong>en</strong>sie:<br />
1. logisch-rationele stijl (verstand)<br />
2. emotionele stijl (gevoel)<br />
interpersoonlijke dim<strong>en</strong>sie:<br />
3. eig<strong>en</strong>zinnige stijl (ik)<br />
4. meegaan<strong>de</strong> stijl (an<strong>de</strong>r)<br />
temporele dim<strong>en</strong>sie:<br />
5. impulsieve stijl (snel)<br />
6. uitstell<strong>en</strong><strong>de</strong> stijl (langzaam)<br />
los <strong>van</strong> <strong>de</strong> dim<strong>en</strong>sies:<br />
7. intuïtieve stijl (optimale mix <strong>van</strong> stijl<strong>en</strong>, intuïtief han<strong>de</strong>l<strong>en</strong> op basis <strong>van</strong> ervaring<strong>en</strong>)<br />
Elke dim<strong>en</strong>sie heeft haar eig<strong>en</strong> kernkwadrant met kwaliteit<strong>en</strong>, valkuil<strong>en</strong>, uitdaging<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> allergieën.<br />
Kuijpers (2003) heeft in haar proefschrift aangegev<strong>en</strong> over welke compet<strong>en</strong>ties e<strong>en</strong><br />
persoon moet beschikk<strong>en</strong> om zelfsturing in <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> loopbaanontwikkeling te realiser<strong>en</strong>.<br />
De door haar on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties zijn <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong>:<br />
- loopbaanreflectie: reflectief gedrag aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> keuzes om<br />
kwaliteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> motiev<strong>en</strong> te achterhal<strong>en</strong> die <strong>van</strong> belang zijn voor <strong>de</strong> toekomst;<br />
15
- loopbaanvorming: proactief gedrag ter beïnvloeding <strong>van</strong> het loopbaanverloop door<br />
on<strong>de</strong>rzoek naar werk, het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> weloverwog<strong>en</strong> keuzes <strong>en</strong> daadwerkelijk acties<br />
te on<strong>de</strong>rnem<strong>en</strong> om werk <strong>en</strong> ler<strong>en</strong> te lat<strong>en</strong> aansluit<strong>en</strong> bij eig<strong>en</strong> kwaliteit<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
motiev<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitdaging<strong>en</strong> in werk;<br />
- netwerk<strong>en</strong>: interactief gedrag om contact<strong>en</strong> op te bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> te on<strong>de</strong>rhoud<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />
interne <strong>en</strong> externe arbeidsmarkt, gericht op loopbaanontwikkeling.<br />
In e<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar leerling<strong>en</strong> in het (v)mbo kond<strong>en</strong> <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>staan<strong>de</strong> drie loopbaancompet<strong>en</strong>ties<br />
dui<strong>de</strong>lijk word<strong>en</strong> aangetoond (Kuijpers, Meijers & Bakker, 2006,<br />
p.40). Het ler<strong>en</strong> <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties is niet alle<strong>en</strong> <strong>van</strong> belang voor <strong>de</strong> huidige<br />
lev<strong>en</strong>sfase waarin <strong>de</strong> leerling zich bevindt <strong>en</strong> bijvoorbeeld voor het kiez<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> intre<strong>de</strong>baan,<br />
maar is e<strong>en</strong> belangrijke voorwaar<strong>de</strong> voor het latere functioner<strong>en</strong> in <strong>de</strong> arbeidswereld.<br />
Immers, in <strong>de</strong> toekomst wordt aan steeds min<strong>de</strong>r werknemers e<strong>en</strong> garantie<br />
op ‘e<strong>en</strong> vaste baan voor het lev<strong>en</strong>’ gebod<strong>en</strong>. Voor steeds meer werknemers is sprake<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> ‘gr<strong>en</strong>zeloze loopbaan’, dat wil zegg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> loopbaan waarin zij gedur<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
<strong>hun</strong> werkzame lev<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele mal<strong>en</strong> <strong>van</strong> bedrijf, branche <strong>en</strong> mogelijk zelfs beroep zull<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> wissel<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is het waarschijnlijk dat binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> functie in <strong>de</strong> loop<br />
<strong>de</strong>r tijd werkzaamhed<strong>en</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Het b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze keuzemogelijkhed<strong>en</strong> om<br />
(op e<strong>en</strong> pass<strong>en</strong><strong>de</strong> plaats) inzetbaar te blijv<strong>en</strong> op <strong>de</strong> arbeidsmarkt <strong>en</strong> om persoonlijk te<br />
ontwikkel<strong>en</strong> naar eig<strong>en</strong> w<strong>en</strong>s, vraagt om zelfsturing in werk <strong>en</strong> ler<strong>en</strong> (Kuijpers & Meijers,<br />
2008).<br />
1.5 De rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij het oriëntatie- <strong>en</strong> begeleidingsproces<br />
De bov<strong>en</strong>staan<strong>de</strong> bevinding<strong>en</strong> lijk<strong>en</strong> erop te wijz<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> betere begeleiding <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong> met betrekking tot <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>hun</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> loopbaankeuzes<br />
versterkt kan word<strong>en</strong> door sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs. E<strong>en</strong> groei<strong>en</strong>d aantal<br />
auteurs (o.a. Epstein & San<strong>de</strong>rs, 2000; Evers, 2006; Oom<strong>en</strong>, 2002, 2010; RWI, 2008)<br />
is <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs kan leid<strong>en</strong> tot die verbetering <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
loopbaanbegeleiding. Leerling<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> <strong>de</strong> keuze voor e<strong>en</strong> vervolgopleiding immers<br />
niet in <strong>hun</strong> e<strong>en</strong>tje. In veel gevall<strong>en</strong> prat<strong>en</strong> zij met <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs over <strong>de</strong> keuze die ze will<strong>en</strong><br />
mak<strong>en</strong>. Hierdoor vorm<strong>en</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, ook gelet op <strong>de</strong> k<strong>en</strong>nis die zij <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> belangrijke bron <strong>van</strong> informatie voor studie- <strong>en</strong> loopbaanbegelei<strong>de</strong>rs.<br />
Er is ook empirische steun voor <strong>de</strong> gedachte dat ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> belang zijn. Zo blijkt<br />
uit kwantitatief on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r 1589 vmbo-leerling<strong>en</strong> naar het gebruik <strong>van</strong> keuzebronn<strong>en</strong><br />
dat ou<strong>de</strong>rs als het belangrijkst word<strong>en</strong> beoor<strong>de</strong>eld in het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> keuze<br />
voor e<strong>en</strong> vervolgstudie (Kuijpers, Meijers & Winters, 2008). An<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek beves-<br />
16
tigt dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> belangrijke rol spel<strong>en</strong> in het keuzeproces <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s<br />
leerling<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> grotere invloed op <strong>hun</strong> keuzegedrag dan <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan<br />
of doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (Ste<strong>en</strong>aert & Boess<strong>en</strong>kool, 2003; Oom<strong>en</strong>, 2003). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn <strong>de</strong> belangrijkste<br />
informatieperson<strong>en</strong> in <strong>de</strong> keuzezoektocht <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> zij word<strong>en</strong> het positiefst<br />
gewaar<strong>de</strong>erd. Leerling<strong>en</strong> zijn <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> goed beeld hebb<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> wat zij will<strong>en</strong> hetge<strong>en</strong> e<strong>en</strong> positief effect heeft op <strong>de</strong> keuze. En <strong>de</strong> mate waarin<br />
leerling<strong>en</strong> <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs raadpleg<strong>en</strong> bepaalt <strong>de</strong> uitein<strong>de</strong>lijke verbond<strong>en</strong>heid met <strong>de</strong> gekoz<strong>en</strong><br />
opleiding (Evers, 2006). De On<strong>de</strong>rwijsraad (2010) adviseert schol<strong>en</strong> dan ook om<br />
ou<strong>de</strong>rs als sam<strong>en</strong>werkingspartners te beschouw<strong>en</strong> in het on<strong>de</strong>rwijs. De On<strong>de</strong>rwijsraad<br />
bered<strong>en</strong>eert dat ou<strong>de</strong>rs, op <strong>de</strong> voor- <strong>en</strong> achtergrond, e<strong>en</strong> belangrijke rol spel<strong>en</strong> in on<strong>de</strong>rwijsafweging<strong>en</strong>-<br />
<strong>en</strong> keuzes die leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Hierdoor zou sam<strong>en</strong>werking<br />
met ou<strong>de</strong>rs t<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> kom<strong>en</strong> aan het welzijn <strong>van</strong> het kind <strong>en</strong> het verloop <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schoolloopbaan.<br />
1.6 De mogelijke betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> gezinscontext <strong>en</strong><br />
ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
De invloed <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs beperkt zich niet alle<strong>en</strong> tot het meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>de</strong> keuze <strong>van</strong><br />
e<strong>en</strong> vervolgopleiding. Theoretici <strong>en</strong> loopbaanadviseurs wez<strong>en</strong> al veel eer<strong>de</strong>r op <strong>de</strong> rol<br />
die <strong>de</strong> gezinscontext speelt in <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling <strong>van</strong> jonger<strong>en</strong> (Hag<strong>en</strong>, 1960;<br />
Herr & Lear, 1984; Peluchette, 1993). Oom<strong>en</strong> (2010) draagt in haar literatuuron<strong>de</strong>rzoek<br />
tal <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultat<strong>en</strong> aan waaruit e<strong>en</strong> algem<strong>en</strong>e conclusie getrokk<strong>en</strong> kan<br />
word<strong>en</strong>: afgezi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling zelf hebb<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> gezins- <strong>en</strong> thuissituatie <strong>de</strong><br />
belangrijkste invloed op het (school)loopbaansucces <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind. E<strong>en</strong> substantiële<br />
hoeveelheid on<strong>de</strong>rzoeksliteratuur levert bewijs voor <strong>de</strong> invloed <strong>van</strong> gezinsvariabel<strong>en</strong><br />
op <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling. Voor het voorligg<strong>en</strong>d on<strong>de</strong>rzoek is vooral het belang <strong>van</strong><br />
e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r-kind relatie rele<strong>van</strong>t. Als <strong>de</strong>ze relatie niet goed is, is er e<strong>en</strong> grotere<br />
kans dat leerling<strong>en</strong> min<strong>de</strong>r met <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs communicer<strong>en</strong> <strong>en</strong> min<strong>de</strong>r waar<strong>de</strong> hecht<strong>en</strong><br />
aan <strong>de</strong> adviez<strong>en</strong> <strong>en</strong> suggesties <strong>van</strong> <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs. Dit kan afbreuk do<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> mogelijke<br />
positieve invloed die ou<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling <strong>van</strong> het kind hebb<strong>en</strong>. Het belang<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r-kind relatie kan uite<strong>en</strong>gelegd word<strong>en</strong> in verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>:<br />
T<strong>en</strong> eerste is aangetoond dat gehechtheid <strong>van</strong> invloed is op <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling<br />
<strong>van</strong> jonger<strong>en</strong> (Germeijs & Verschuer<strong>en</strong>, 2009; Ketterson & Blustein, 1997). Kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
die in nauwe <strong>en</strong> sterke relaties veiligheid ervar<strong>en</strong> zijn meer in staat tot het verlegg<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> <strong>en</strong> het op on<strong>de</strong>rzoek uitgaan t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> loopbaanaspect<strong>en</strong> dan<br />
jonger<strong>en</strong> die ge<strong>en</strong> veilige hechting hebb<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r of verzorger. T<strong>en</strong> twee<strong>de</strong><br />
17
hangt ou<strong>de</strong>rschapsstijl sam<strong>en</strong> met loopbaaninteresses <strong>en</strong> -keuzes <strong>van</strong> het kind<br />
(Oom<strong>en</strong>, 2010). Zo bleek dat ou<strong>de</strong>rs die e<strong>en</strong> gezaghebb<strong>en</strong><strong>de</strong> opvoedstijl hanter<strong>en</strong>, die<br />
wordt gek<strong>en</strong>merkt door zowel warmte als controle, <strong>en</strong> daarbij hoge verwachting<strong>en</strong> met<br />
emotionele steun <strong>en</strong> erk<strong>en</strong>ning <strong>van</strong> <strong>de</strong> autonomie <strong>van</strong> het kind combiner<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> positieve<br />
invloed hebb<strong>en</strong> op <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling <strong>van</strong> het kind. Deze opvoedstijl is<br />
aan <strong>de</strong> hand <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rzoek (Bloir, 1997; Strage & Brandt, 1999 in Oom<strong>en</strong>, 2010) verbond<strong>en</strong><br />
met aca<strong>de</strong>misch succes, zelfvertrouw<strong>en</strong>, volharding <strong>en</strong> sociale compet<strong>en</strong>tie.<br />
Als gevolg hier<strong>van</strong> bleek dat leerling<strong>en</strong> die word<strong>en</strong> opgevoed door ou<strong>de</strong>rs met <strong>de</strong>ze<br />
opvoedstijl op actieve wijze nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> loopbaan <strong>en</strong> op basis <strong>van</strong> zelfk<strong>en</strong>nis<br />
<strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> loopbaandoel<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> liet<strong>en</strong> Young <strong>en</strong> collega’s (2001)<br />
zi<strong>en</strong> dat we<strong>de</strong>rzijdse sociale relaties in het gezin grote invloed hebb<strong>en</strong> op <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling<br />
<strong>van</strong> het kind. Tijd<strong>en</strong>s gezam<strong>en</strong>lijke exploraties <strong>en</strong> gesprekk<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het<br />
gezin word<strong>en</strong> loopbaanconcept<strong>en</strong> gevormd bij jonger<strong>en</strong>. Eer<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek gedaan<br />
door Galinsky (2000) levert ook bewijs voor <strong>de</strong> overdracht <strong>van</strong> waard<strong>en</strong> over werk<br />
door ou<strong>de</strong>rs. Hij laat zi<strong>en</strong> dat kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>hun</strong> k<strong>en</strong>nis over werk <strong>van</strong> volwass<strong>en</strong><strong>en</strong> verkrijg<strong>en</strong><br />
uit <strong>de</strong> gesprekk<strong>en</strong> die ou<strong>de</strong>rs met elkaar voer<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> werk. Ook blijkt<br />
dat ou<strong>de</strong>rs voor <strong>hun</strong> kind dikwijls als tolk funger<strong>en</strong> wat betreft het verwoord<strong>en</strong> <strong>van</strong> informatie<br />
over <strong>de</strong> wereld <strong>en</strong> ook wat het kind in die wereld kan bereik<strong>en</strong> (Hall et al.,<br />
1996). Jonger<strong>en</strong> uit het voortgezet on<strong>de</strong>rwijs hebb<strong>en</strong> voor neg<strong>en</strong>tig proc<strong>en</strong>t <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>eën als <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs over hoe m<strong>en</strong> zich voorbereidt op e<strong>en</strong> carrière (Otto, 2000). Dit<br />
suggereert dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> belangrijke bron zijn <strong>van</strong> k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> opvatting<strong>en</strong> over werk<br />
(Bryant, Reynolds, & Zvonkovic, 2006). Tot slot wijst on<strong>de</strong>rzoek ook uit dat <strong>de</strong> invloed<br />
<strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs afhankelijk is <strong>van</strong> <strong>de</strong> sociaal economische status (Bandura et.al.,<br />
2001) <strong>en</strong> het opleidingsniveau <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs (Pless & Katznelson, 2007 in Oom<strong>en</strong>,<br />
2010). Deze factor<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong> <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> sturing <strong>en</strong> interesse door ou<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong><br />
schoolloopbaan <strong>van</strong> het kind. Laagopgelei<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs oef<strong>en</strong><strong>en</strong> min<strong>de</strong>r druk uit op <strong>hun</strong><br />
kind om e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> keuze te mak<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> vervolgopleiding dan hoger opgelei<strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs. Geconclu<strong>de</strong>erd kan word<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> interesse <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijskeuze<br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind afneemt naarmate zij zelf min<strong>de</strong>r jar<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rwijs hebb<strong>en</strong> g<strong>en</strong>ot<strong>en</strong>. Dit<br />
heeft vermoe<strong>de</strong>lijk te mak<strong>en</strong> met <strong>en</strong>erzijds het gebrek aan e<strong>en</strong> sterke on<strong>de</strong>rwijstraditie<br />
binn<strong>en</strong> dit soort gezinn<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> sterke focus op werk <strong>en</strong> an<strong>de</strong>rzijds door e<strong>en</strong> beperkte<br />
k<strong>en</strong>nis bij laagopgelei<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rwijssysteem, waardoor zij <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
moeilijk kunn<strong>en</strong> help<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> keuze voor vervolgon<strong>de</strong>rwijs.<br />
Bov<strong>en</strong>staan<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksresultat<strong>en</strong> suggerer<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r- <strong>en</strong> gezinsvariabel<strong>en</strong> die<br />
invloed hebb<strong>en</strong> op <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling divers <strong>van</strong> aard zijn. De exacte invloed<br />
die ou<strong>de</strong>rs hebb<strong>en</strong> op <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> is echter<br />
ook nog niet volledig bek<strong>en</strong>d, omdat die invloed complex, subtiel <strong>en</strong> vaak impliciet is<br />
(Oom<strong>en</strong>, 2010). Zo verwijst e<strong>en</strong> aantal gezinsvariabel<strong>en</strong> naar langetermijnprocess<strong>en</strong><br />
18
die <strong>hun</strong> oorsprong vind<strong>en</strong> in <strong>de</strong> vroegkin<strong>de</strong>rlijke ontwikkeling, zoals <strong>de</strong> eer<strong>de</strong>r g<strong>en</strong>oem<strong>de</strong><br />
hechtingsrelatie. Dit doet vermoed<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong><br />
jonger<strong>en</strong> wordt beïnvloed door diep ingebed<strong>de</strong> gezinsprocess<strong>en</strong> (o.a. Young et al.,<br />
2001). Veel loopbaanon<strong>de</strong>rzoek is dan ook gebaseerd op <strong>de</strong> sociaal-ler<strong>en</strong>-theorie.<br />
Vanuit <strong>de</strong>ze theorie word<strong>en</strong> vroege ervaring<strong>en</strong> in het lev<strong>en</strong> beschouwd als <strong>de</strong> basis<br />
voor <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> ‘self-efficacy’ t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> loopbaan <strong>en</strong> als basis<br />
voor loopbaandoel<strong>en</strong> <strong>en</strong> -keuzes gedur<strong>en</strong><strong>de</strong> het hele lev<strong>en</strong> (Altman, 1997 in<br />
Oom<strong>en</strong>, 2010).<br />
E<strong>en</strong> verwant aspect dat in het ka<strong>de</strong>r <strong>van</strong> dit on<strong>de</strong>rzoek na<strong>de</strong>re empirische aandacht<br />
verdi<strong>en</strong>t, is het belang <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid. Gezi<strong>en</strong> <strong>de</strong> veelvuldig aangetoon<strong>de</strong><br />
verband<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r- <strong>en</strong> gezinsfactor<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong> beschouw<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoekers <strong>en</strong> adviseurs <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong>heid <strong>van</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs als e<strong>en</strong> belangrijk mid<strong>de</strong>l om <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> te<br />
optimaliser<strong>en</strong>. Door h<strong>en</strong> wordt veron<strong>de</strong>rsteld dat hoe hoger <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
is, <strong>de</strong>s te beter dat is voor <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> het kind <strong>en</strong> di<strong>en</strong>s schoolloopbaan<br />
(Bakker, D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong>, & Brus-Laev<strong>en</strong>, 2007). Hoewel veel on<strong>de</strong>rzoek betrekking<br />
heeft op <strong>de</strong> relatie tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> prestaties <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> in het on<strong>de</strong>rwijs<br />
(bijvoorbeeld Zellman & Waterman, 1998) lijkt het aannemelijk dat ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
ook <strong>van</strong> invloed is op <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> (Bryant,<br />
Reynolds, & Zvonkovic, 2006). Bakker <strong>en</strong> D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong> (2009) hebb<strong>en</strong> erop gewez<strong>en</strong> dat<br />
in Ne<strong>de</strong>rland het schoolbeleid gericht op het stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid, zich<br />
meestal vooral richt op het realiser<strong>en</strong> <strong>van</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> vorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rparticipatie.<br />
Zij wijz<strong>en</strong> terecht op het gevaar dat hierin schuilt, namelijk dat door zo’n beleidsb<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring<br />
voorbij wordt gegaan aan het feit dat geringe ou<strong>de</strong>r-schoolcontact<strong>en</strong> niet per<br />
<strong>de</strong>finitie verwijz<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> gebrek aan ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong><br />
het schoolgaan<strong>de</strong> kind (Bakker & D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong>, 2009). In dit verband on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong> veel<br />
auteurs daarom drie typ<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (o.a. Flouri & Buchanan, 2004;<br />
Grolnick & Slowiaczek, 1994) : (a) participatie op school, wat kan variër<strong>en</strong> <strong>van</strong> vrijwillige<br />
activiteit<strong>en</strong> op school tot participatie met betrekking tot beslissing<strong>en</strong>; (b) communicatie<br />
tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> school, hetge<strong>en</strong> kan variër<strong>en</strong> <strong>van</strong> het bezoek<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong><br />
tot het lez<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> nieuwsbrief; <strong>en</strong> (c) schoolse activiteit<strong>en</strong> thuis, zoals<br />
het besprek<strong>en</strong> <strong>van</strong> schoolkeuzes of het help<strong>en</strong> met huiswerk.<br />
In het voorligg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoek is nagegaan in welke mate <strong>en</strong> op welke manier ou<strong>de</strong>rs<br />
betrokk<strong>en</strong> zijn bij <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind. Daarbij gaat met name<br />
<strong>de</strong> aandacht uit naar <strong>de</strong> wijze waarop ou<strong>de</strong>rs betrokk<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> will<strong>en</strong> zijn bij het<br />
schoolloopbaanproces <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind. Tev<strong>en</strong>s is on<strong>de</strong>rzocht welke visie <strong>de</strong>can<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
19
t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid. Uit on<strong>de</strong>rzoek blijkt namelijk dat er vaak weinig<br />
afstemming is over we<strong>de</strong>rzijdse verwachting<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> school (Klaass<strong>en</strong>,<br />
2008). Wat betreft <strong>de</strong> houding <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid blijkt<br />
bijvoorbeeld dat vooral ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> allochtone leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs uit lagere sociale<br />
milieus <strong>hun</strong> rol kleiner inschatt<strong>en</strong> dan ou<strong>de</strong>rs uit <strong>de</strong> hogere sociale milieus (Driess<strong>en</strong>,<br />
Smit & Klaass<strong>en</strong>, 2011). Ook blijkt dat visies op verantwoor<strong>de</strong>lijkheid kunn<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong><br />
tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs, maar ook tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> school (Klaass<strong>en</strong> <strong>en</strong> Leeferink,<br />
1998). Daarom is het zaak om goed na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> te communicer<strong>en</strong> over ie<strong>de</strong>rs tak<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid (Klaass<strong>en</strong>, 2009). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>van</strong> allochtone leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs uit lagere sociale milieus zi<strong>en</strong> in het algeme<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grotere scheiding tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, in teg<strong>en</strong>stelling<br />
tot ou<strong>de</strong>rs uit <strong>de</strong> hogere sociale milieus, die <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school<br />
meer in term<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid zi<strong>en</strong> (D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong>, Driess<strong>en</strong>,<br />
Smit & Sleegers, 2001).<br />
Tot zover <strong>de</strong>ze analyse <strong>van</strong> rele<strong>van</strong>t empirisch voorinzicht over <strong>de</strong> mogelijke sam<strong>en</strong>werking<br />
tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs, leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> school op het gebied <strong>van</strong> LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
aspect<strong>en</strong> die daarbij wellicht e<strong>en</strong> meer of min<strong>de</strong>re belangrijke rol kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>.<br />
Over <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkhed<strong>en</strong>, tak<strong>en</strong>, sam<strong>en</strong>werkings- <strong>en</strong> communicatievorm<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> uite<strong>en</strong>lop<strong>en</strong><strong>de</strong> verwachting<strong>en</strong> bestaan bij verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> groep<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />
Daarom is het rele<strong>van</strong>t om dit raakvlak <strong>van</strong> schoolopdracht <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
na<strong>de</strong>r te on<strong>de</strong>rzoek<strong>en</strong> (Klaass<strong>en</strong>, 2011). Het voorgaan<strong>de</strong> overzicht dat gebaseerd<br />
is op e<strong>en</strong> uitvoerige literatuurstudie naar <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> aspect<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
problematiek laat zi<strong>en</strong> dat ook <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs invloed hebb<strong>en</strong> bij het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> keuz<strong>en</strong><br />
door <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Ervaringsk<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek ler<strong>en</strong> ons ver<strong>de</strong>r dat ou<strong>de</strong>rs vind<strong>en</strong><br />
dat zij belang<strong>en</strong>, verwachting<strong>en</strong>, ambities <strong>en</strong> behoeft<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> op dit gebied, omdat <strong>de</strong><br />
loopbaanontwikkeling e<strong>en</strong> belangrijk aspect <strong>van</strong> het lev<strong>en</strong> <strong>en</strong> welzijn <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
betreft. Toch wordt er ondanks <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>staan<strong>de</strong> empirische <strong>en</strong> theoretische constatering<strong>en</strong><br />
in <strong>de</strong> praktijk <strong>van</strong> alledag slechts zij<strong>de</strong>lings ingezoomd op <strong>de</strong> rol die ou<strong>de</strong>rs in<br />
<strong>de</strong> LOB kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>. Met het oog daarop is het rele<strong>van</strong>t om in dit exploratieve on<strong>de</strong>rzoek<br />
via diverse on<strong>de</strong>rzoeksingang<strong>en</strong> inzicht te krijg<strong>en</strong> in <strong>de</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> om <strong>de</strong><br />
tot op hed<strong>en</strong> grot<strong>en</strong><strong>de</strong>els verwaarloos<strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school - juist<br />
op dit door betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> als erg belangrijk ervar<strong>en</strong> gebied - in het voortgezet on<strong>de</strong>rwijs<br />
te verbeter<strong>en</strong>.<br />
20
2 On<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> –opzet<br />
Het on<strong>de</strong>rzoek richt zich op <strong>de</strong> vraag hoe ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB bevor<strong>de</strong>rd kan<br />
word<strong>en</strong>. Hoe kunn<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> of zich beter bewust word<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
eig<strong>en</strong> acties of socialisatie-invloed<strong>en</strong> die bij kunn<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> aan het keuzeproces <strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
ontwikkeling <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>? Hoe kan het sam<strong>en</strong>spel<br />
tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> thuis wat dit betreft verbeterd word<strong>en</strong>? Om <strong>de</strong>ze vrag<strong>en</strong> te beantwoord<strong>en</strong><br />
zijn <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong> geformuleerd:<br />
1) In welke mate zijn ou<strong>de</strong>rs betrokk<strong>en</strong> bij LOB <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zij inzicht in het keuzeproces<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> school op dit terrein?<br />
2) In welke mate zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs in sam<strong>en</strong>spel met <strong>de</strong> school e<strong>en</strong> meer stimuler<strong>en</strong><strong>de</strong>,<br />
on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong> motiver<strong>en</strong><strong>de</strong> functie kunn<strong>en</strong> vervull<strong>en</strong> t<strong>en</strong> behoeve <strong>van</strong> LOB?<br />
3) Welke begeleid<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><strong>de</strong> rol spel<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs thuis bij school- <strong>en</strong> beroepskeuze,<br />
<strong>loopbaanoriëntatie</strong> <strong>en</strong> vervolgopleiding<strong>en</strong>?<br />
4) Op welke wijze zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs ook binn<strong>en</strong> school bij LOB-activiteit<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>?<br />
5) Hoe kan <strong>de</strong> driehoek <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>r-school-leerling-contact met betrekking tot<br />
LOB verbeterd word<strong>en</strong>?<br />
On<strong>de</strong>rzoeksopzet<br />
De on<strong>de</strong>rzoeksopzet behelst drie stapp<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> uitgebrei<strong>de</strong> literatuurinv<strong>en</strong>tarisatie, e<strong>en</strong><br />
vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek <strong>en</strong> e<strong>en</strong> telefonische raadpleging <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs. De literatuurinv<strong>en</strong>tarisatie<br />
is grot<strong>en</strong><strong>de</strong>els beschrev<strong>en</strong> in hoofdstuk 1.<br />
Via vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong>/m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> is vervolg<strong>en</strong>s inzicht verkreg<strong>en</strong><br />
in <strong>hun</strong> opvatting<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB. Voor <strong>de</strong> constructie <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> vrag<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong><br />
is gebruik gemaakt <strong>van</strong> Bakker (2002), Bakker, D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong> <strong>en</strong> Brus-Laev<strong>en</strong><br />
(2007), Bakker <strong>en</strong> D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong> (2009) <strong>en</strong> Oom<strong>en</strong> (2002). De vrag<strong>en</strong>lijst voor ou<strong>de</strong>rs bestond<br />
uit <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>l<strong>en</strong> (zie bijlage 1 voor alle items):<br />
achtergrondvariabel<strong>en</strong> (leeftijd leerling, schooltype, geslacht et cetera);<br />
ja/nee-vrag<strong>en</strong> ter inv<strong>en</strong>tarisatie ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (bijvoorbeeld ‘B<strong>en</strong>t u lid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad?’);<br />
meerkeuze-items met betrekking tot:<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB (bijvoorbeeld ‘Ik b<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>r het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind’);<br />
21
k<strong>en</strong>nis over LOB op school (bijvoorbeeld ‘Ik weet goed wat <strong>de</strong> school doet aan<br />
opleidings- <strong>en</strong> beroepskeuzeoriëntatie’);<br />
m<strong>en</strong>ing over ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (bijvoorbeeld ‘De school <strong>van</strong> mijn kind zou <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs meer moet<strong>en</strong> betrekk<strong>en</strong> bij loopbaankeuzes’);<br />
visie op schoolbeleid (bijvoorbeeld ‘Loopbaanbegeleiding moet e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
zijn <strong>van</strong> het hele on<strong>de</strong>rwijsgebeur<strong>en</strong>’);<br />
LOB-activiteit<strong>en</strong> thuis (bijvoorbeeld ‘Ik praat regelmatig met mijn kind over studie-<br />
of beroepskeuze’)<br />
ja/nee-vrag<strong>en</strong> met betrekking tot <strong>de</strong> bereidheid e<strong>en</strong> bijdrage te lever<strong>en</strong> aan LOB<br />
thuis <strong>en</strong> op school (bijvoorbeeld ‘B<strong>en</strong>t u bereid om mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (<strong>en</strong> besliss<strong>en</strong>)<br />
over het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over <strong>de</strong> verbetering <strong>van</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong>?’).<br />
De vrag<strong>en</strong>lijst voor <strong>de</strong>can<strong>en</strong> bevatte <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>l<strong>en</strong> (zie bijlage 2 voor alle<br />
items):<br />
achtergrondvariabel<strong>en</strong> (geslacht <strong>de</strong>caan, leerjar<strong>en</strong> <strong>en</strong> schooltype waaraan <strong>de</strong>caan<br />
begeleiding biedt, et cetera);<br />
meerkeuze-items met betrekking tot:<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB (bijvoorbeeld ‘Als <strong>de</strong>caan b<strong>en</strong> ik het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’);<br />
visie op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (bijvoorbeeld ‘Het is belangrijk om ou<strong>de</strong>rs te betrekk<strong>en</strong><br />
bij het keuzeproces <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’);<br />
LOB-activiteit<strong>en</strong> op school <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs daarbij (bijvoorbeeld ‘Ik geef informatie<br />
aan ou<strong>de</strong>rs over <strong>de</strong> beroepskeuze <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’).<br />
Respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek<br />
In eerste instantie zijn <strong>de</strong> vrag<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong> verspreid on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> led<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> aantal ou<strong>de</strong>r-<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong>caanver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>. Voor ou<strong>de</strong>rs betrof dit <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse ou<strong>de</strong>rver<strong>en</strong>iging Katholiek<br />
On<strong>de</strong>rwijs (NKO) <strong>en</strong> Stichting Platforms VMBO. Om <strong>de</strong>can<strong>en</strong> te werv<strong>en</strong> zijn<br />
<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Ver<strong>en</strong>iging <strong>van</strong> School<strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>en</strong> Leerlingbegelei<strong>de</strong>rs (NVS-NVL)<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> Ver<strong>en</strong>iging <strong>van</strong> School<strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>en</strong> Loopbaanbegelei<strong>de</strong>rs (VvSL) b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>rd. Om<br />
<strong>de</strong> respons te verhog<strong>en</strong> is tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> oproep geplaatst op twee online platforms op het<br />
virtuele sociale netwerk LinkedIn. Dit betrof <strong>de</strong> platforms ‘Met ou<strong>de</strong>rs kom je ver<strong>de</strong>r’<br />
<strong>en</strong> ‘Project Stimulering LOB’. Led<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze online platforms werd gevraagd mee te<br />
do<strong>en</strong> aan het on<strong>de</strong>rzoek <strong>en</strong> <strong>de</strong> vrag<strong>en</strong>lijst in te vull<strong>en</strong>.<br />
De uitein<strong>de</strong>lijke steekproef bestond uit 81 respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong>: 51 ou<strong>de</strong>rs (37% man, 63%<br />
vrouw) <strong>en</strong> 30 <strong>de</strong>can<strong>en</strong> (40% man, 60% vrouw). De leeftijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
varieer<strong>de</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> 12 <strong>en</strong> 17 jaar met e<strong>en</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> <strong>van</strong> 15. Het betrof 27 jong<strong>en</strong>s<br />
(53%) <strong>en</strong> 24 meisjes (47%) uit <strong>de</strong> schooltyp<strong>en</strong> vmbo (n=23, 45%), havo (n=5,<br />
22
10%) <strong>en</strong> vwo (n=23, 45%). Alle ou<strong>de</strong>rs hadd<strong>en</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse nationaliteit <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
groot <strong>de</strong>el bleek hoogopgeleid (71% hbo-niveau of hoger).<br />
Van <strong>de</strong> 30 <strong>de</strong>can<strong>en</strong> begeleidd<strong>en</strong> er 14 leerling<strong>en</strong> in het vmbo (47%), drie havoleerling<strong>en</strong><br />
(10%), vier vwo-leerling<strong>en</strong> (13%), zes leerling<strong>en</strong> uit zowel havo als vwo<br />
(20%) <strong>en</strong> drie <strong>de</strong>can<strong>en</strong> begeleidd<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> uit zowel vmbo als havo als vwo (10%).<br />
Alle <strong>de</strong>can<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse nationaliteit <strong>en</strong> war<strong>en</strong> hoogopgeleid (minimaal<br />
hbo-niveau).<br />
De steekproef <strong>van</strong> dit exploratieve on<strong>de</strong>rzoek k<strong>en</strong>t e<strong>en</strong> aantal beperking<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> eerste<br />
is het aantal respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> relatief klein, waardoor resultat<strong>en</strong> met <strong>de</strong> nodige voorzichtigheid<br />
di<strong>en</strong><strong>en</strong> te word<strong>en</strong> geïnterpreteerd <strong>en</strong> ge<strong>en</strong> naar <strong>de</strong> populatie g<strong>en</strong>eraliseerbare<br />
uitsprak<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gedaan. Dit geldt temeer omdat <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
alle lid zijn <strong>van</strong> ver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of online platforms <strong>en</strong> daarbij e<strong>en</strong> relatief grote<br />
betrokk<strong>en</strong>heid hebb<strong>en</strong> bij het thema LOB maar daardoor ook <strong>de</strong> b<strong>en</strong>odig<strong>de</strong> informatiewaar<strong>de</strong><br />
voor <strong>de</strong> c<strong>en</strong>trale on<strong>de</strong>rzoeksvraag hebb<strong>en</strong>. T<strong>en</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> geeft het gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong><br />
opleidingsniveau red<strong>en</strong> tot beperkte stelligheid <strong>en</strong> tot slot het feit dat alle <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse nationaliteit hebb<strong>en</strong>.<br />
Analyse <strong>van</strong> <strong>de</strong> meetinstrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Om <strong>de</strong> psychometrische kwaliteit <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrag<strong>en</strong>lijst<strong>en</strong> te analyser<strong>en</strong> zijn per theoretisch<br />
veron<strong>de</strong>rstel<strong>de</strong> dim<strong>en</strong>sie iteratieve principale factoranalyses <strong>en</strong> betrouwbaarheidsanalyses<br />
uitgevoerd. Me<strong>de</strong> gezi<strong>en</strong> <strong>de</strong> relatief lage respons hebb<strong>en</strong> dikwijls argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> inhou<strong>de</strong>lijke interpreteerbaarheid <strong>en</strong> rele<strong>van</strong>tie <strong>de</strong> doorslag gegev<strong>en</strong> om<br />
bepaal<strong>de</strong> items toch mee te blijv<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> in <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong>analyse.<br />
E<strong>en</strong> aantal unieke factor<strong>en</strong> werd als aparte variabel<strong>en</strong> beschouwd <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal items<br />
laad<strong>de</strong> op ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele factor; <strong>de</strong>ze items zijn – omwille <strong>van</strong> inhou<strong>de</strong>lijke rele<strong>van</strong>tie –<br />
als aparte variabel<strong>en</strong> meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong>analyse. In tabel 1 staan <strong>de</strong> gevond<strong>en</strong><br />
schal<strong>en</strong> met het aantal items, betrouwbaarheidsschatting <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaalscores <strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> inter-itemcorrelaties (r) 1 .<br />
1 Voor <strong>de</strong>tails (factormatrices met perc<strong>en</strong>tages verklaar<strong>de</strong> varianties) per factor: zie <strong>de</strong> <strong>de</strong>elstudie<br />
<strong>van</strong> Boonk, Lisa (2011). ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong>: richtinggev<strong>en</strong>d kompas in <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>? Master Thesis’. Nijmeg<strong>en</strong>: Radboud Universiteit Nijmeg<strong>en</strong>.<br />
23
Tabel 1: Overzicht <strong>van</strong> alle schal<strong>en</strong> met het aantal items (N), betrouwbaarheids-schatting<strong>en</strong><br />
(α) <strong>en</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> inter-itemcorrelaties (r).<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> N α r<br />
1. ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid 3 .50 .26<br />
2. k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB 5 .85 .52<br />
3. ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid op schoolinitiatief 3 .59 .32<br />
4. basale inhoud LOB-beleid 3 .49 .27<br />
5. k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
Decan<strong>en</strong><br />
4 .57 .24<br />
6. ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid 2 .73 .59<br />
7. sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs 4 .82 .55<br />
8. ou<strong>de</strong>rrol t.o.v. het kind volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan 3 .69 .45<br />
9. ou<strong>de</strong>rrol t.o.v. LOB volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan 3 .63 .41<br />
10. rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> school t.a.v. LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs 11 .81 .30<br />
Met <strong>de</strong> aparte variabel<strong>en</strong> erbij leidt dit tot het volg<strong>en</strong><strong>de</strong> overzicht <strong>van</strong> te analyser<strong>en</strong><br />
domein<strong>en</strong> per vrag<strong>en</strong>lijst:<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong>:<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
Factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’ (items 7, 10 <strong>en</strong> 11 uit bijlage 1)<br />
Variabele ‘E<strong>en</strong> kind is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> schoolloopbaan’<br />
(item 9)<br />
Variabele ‘De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong><br />
mijn kind’ (item 8)<br />
De k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB<br />
Factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB’ (items 12 t/m 16)<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid op schoolinitiatief<br />
Factor ‘w<strong>en</strong>s tot meer schoolinitiatief t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’ (items<br />
17 t/m 19)<br />
Loopbaanbegeleiding als wez<strong>en</strong>lijk schoolon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
Factor ‘basale inhoud LOB-beleid’ (items 20, 21 <strong>en</strong> 23)<br />
Variabele ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> school moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij het keuzeproces <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
leerling’ (item 22)<br />
Variabele ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding<br />
door <strong>de</strong> school’ (item 24)<br />
K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
Factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’ (items 25 t/m 28)<br />
24
Variabele ‘Ik b<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>r zeer belangrijk bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes <strong>van</strong> mijn kind’<br />
(item 29)<br />
Variabele ‘Ik weet als ou<strong>de</strong>r wat <strong>de</strong> sterke <strong>en</strong> zwakke punt<strong>en</strong> <strong>van</strong> mijn kind zijn’<br />
(item 30)<br />
De bereidheidsvrag<strong>en</strong> aan ou<strong>de</strong>rs (‘B<strong>en</strong>t u bereid om…?’) met ja/nee-beantwoording<br />
zijn betrokk<strong>en</strong> in correlatie-analyses.<br />
Decan<strong>en</strong>:<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid over <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
Factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’ (items 2 <strong>en</strong> 5 uit bijlage 2)<br />
Variabele ‘Als <strong>de</strong>caan b<strong>en</strong> ik het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’ (item 1)<br />
Variabele ‘De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong>’ (item 3)<br />
Variabele ‘E<strong>en</strong> leerling is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor zijn/haar schoolloopbaan’<br />
(item 4)<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> <strong>de</strong> basale inhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding<br />
Factor ‘sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs’ (items 11, 12, 15 <strong>en</strong> 17)<br />
Factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> het kind volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’ (items 8, 13 <strong>en</strong> 14)<br />
Factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’ (items 6, 9 <strong>en</strong> 10)<br />
Variabele ‘Loopbaanbegeleiding is voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> als leerling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> begeleid in<br />
<strong>de</strong> keuze voor e<strong>en</strong> vervolgopleiding’ (item 16)<br />
Variabele ‘Het beleid <strong>van</strong> onze school is gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’ (item 7)<br />
De gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> omtr<strong>en</strong>t loopbaanbegeleiding op <strong>de</strong> school alsme<strong>de</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs hierin<br />
Factor ‘rol <strong>van</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> school t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’<br />
(items 18 t/m 22, 24, 25, 27 t/m 29 <strong>en</strong> 31)<br />
Variabele ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> kunn<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind bij mij terecht voor advies over studie- of<br />
beroepskeuze <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind’ (item 23)<br />
Variabele: ‘Ik stimuleer leerling<strong>en</strong> om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst’ (item 30)<br />
Variabele: ‘De sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs op het gebied <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> over’ (item 26)<br />
25
Telefonische raadpleging <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
Diverse pad<strong>en</strong> zijn bewan<strong>de</strong>ld om schol<strong>en</strong>, <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs te vind<strong>en</strong> die bereid war<strong>en</strong><br />
om mee te werk<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksb<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> gepres<strong>en</strong>teer<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoeksopzet. Na contact met <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Katholieke ou<strong>de</strong>rorganisatie<br />
(NKO) is beslot<strong>en</strong> contact op te nem<strong>en</strong> met diverse bestur<strong>en</strong>organisaties, om via h<strong>en</strong><br />
aan nam<strong>en</strong> <strong>van</strong> schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> contactperson<strong>en</strong> (meest schoollei<strong>de</strong>rs) te kom<strong>en</strong> die bereid<br />
zoud<strong>en</strong> zijn om aan dit on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>el te nem<strong>en</strong>. Op basis hier<strong>van</strong> is met diverse schol<strong>en</strong><br />
contact gezocht. Tev<strong>en</strong>s is overleg gevoerd met adviseurs <strong>van</strong> KPC Groep (via C.<br />
<strong>de</strong> Wit <strong>en</strong> M. Rutt<strong>en</strong>) die op <strong>de</strong> hoogte zijn <strong>van</strong> schol<strong>en</strong> die bezig zijn met LOB <strong>en</strong>/of<br />
mogelijkerwijs geïnteresseerd zoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> zijn <strong>en</strong> bereid om mee te werk<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s<br />
is <strong>de</strong> VO Raad b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>rd voor tips <strong>en</strong> me<strong>de</strong>werking bij het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> schol<strong>en</strong>.<br />
Tot slot zijn oproep<strong>en</strong> op twee platforms in LinkedIn geplaatst om schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
te werv<strong>en</strong>. Daarnaast is op diverse schol<strong>en</strong> contact opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> met het <strong>de</strong>canaat. Uitein<strong>de</strong>lijk<br />
zijn het Cor<strong>de</strong>rius College te Amersfoort <strong>en</strong> <strong>de</strong> GSG Guido <strong>de</strong> Brès te Arnhem<br />
bereid gevond<strong>en</strong> mee te werk<strong>en</strong> aan het on<strong>de</strong>rzoek. Vanwege <strong>de</strong> tijdsdruk bij <strong>de</strong><br />
schol<strong>en</strong> zelf <strong>en</strong> het belang <strong>van</strong> e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> voortgang <strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rzoek is beslot<strong>en</strong> telefonische<br />
interviews te houd<strong>en</strong> met betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs. De <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs gevraagd of <strong>en</strong> zo ja, wanneer, zij b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>rd mocht<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong><br />
telefonisch interview. Van het Cor<strong>de</strong>rius College is gesprok<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>van</strong> het<br />
vwo <strong>en</strong> vier verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs. Ook <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>van</strong> <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès is geïnterviewd<br />
<strong>en</strong> daarnaast e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> twee ou<strong>de</strong>rs. De telefonische raadpleging richtte<br />
zich op verdiep<strong>en</strong><strong>de</strong> informatie over <strong>de</strong> rol die ou<strong>de</strong>rs spel<strong>en</strong> bij LOB, <strong>de</strong> visies die zij<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> school hebb<strong>en</strong> op verantwoor<strong>de</strong>lijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong>, activiteit<strong>en</strong><br />
die schol<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> LOB <strong>en</strong> meer speciaal om ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
te stimuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> tot slot op het g<strong>en</strong>erer<strong>en</strong> <strong>van</strong> i<strong>de</strong>eën ter bevor<strong>de</strong>ring <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB. De interviewleidrad<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> telefonische interviews<br />
zijn terug te vind<strong>en</strong> in bijlag<strong>en</strong> 3 (betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> school) <strong>en</strong> 4 (ou<strong>de</strong>rs).<br />
26
3 Resultat<strong>en</strong><br />
In hoofdstuk 1 zijn <strong>de</strong> belangrijkste resultat<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> verdiep<strong>en</strong><strong>de</strong> literatuurstudie beschrev<strong>en</strong>.<br />
Voor achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> volgt in dit hoofdstuk e<strong>en</strong> overzicht<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> belangrijkste resultat<strong>en</strong> uit het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek. Daarbij wordt gekek<strong>en</strong><br />
naar zowel schaal- <strong>en</strong> itemscores als naar mogelijke verband<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> items <strong>en</strong>/of<br />
schal<strong>en</strong>. In paragraaf 3.3 word<strong>en</strong> <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rling vergelek<strong>en</strong>.<br />
In paragraaf 3.4 t<strong>en</strong> slotte volg<strong>en</strong> beschrijving<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> telefonische interviews.<br />
3.1 Empirisch on<strong>de</strong>rzoek ou<strong>de</strong>rs<br />
Aan ou<strong>de</strong>rs is eerst e<strong>en</strong> lijstje met algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong> voorgelegd (zie tabel 2 voor <strong>de</strong><br />
perc<strong>en</strong>tages ‘Ja’ beantwoord). Hieruit blijkt dat <strong>de</strong> aan het on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn goed te wet<strong>en</strong> hoe het met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> gaat op het gebied <strong>van</strong><br />
prestaties <strong>en</strong> gevoel<strong>en</strong>s. De ou<strong>de</strong>rs ton<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grote betrokk<strong>en</strong>heid: hoge perc<strong>en</strong>tages<br />
bij <strong>de</strong> vraag of m<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong> <strong>en</strong> an<strong>de</strong>re bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> bezoekt. De helft <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzochte ou<strong>de</strong>rs heeft wel e<strong>en</strong>s contact met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> ook (bijna) <strong>de</strong> helft <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad.<br />
Tabel 2: Perc<strong>en</strong>tages antwoord ja op algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rvrag<strong>en</strong>lijst<br />
% Ja<br />
Algeme<strong>en</strong><br />
A1 weet u hoe het gaat met <strong>de</strong> prestaties <strong>van</strong> uw kind? 100<br />
A2 b<strong>en</strong>t u goed op <strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> hoe uw kind zich voelt? 98<br />
A3 bezoekt u ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong>? 98<br />
A4 heeft u wel e<strong>en</strong>s contact met <strong>de</strong> school<strong>de</strong>caan? 51<br />
A5 bezoekt u ook an<strong>de</strong>re bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> op school? 92<br />
A6 b<strong>en</strong>t u lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad? 47<br />
Na <strong>de</strong> algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong> volgd<strong>en</strong> stelling<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid.<br />
Figuur 1 geeft <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>ld<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> schal<strong>en</strong> <strong>en</strong> items weer. Per on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong><br />
dim<strong>en</strong>sie word<strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong>.<br />
27
Leg<strong>en</strong>da (S=schaalscore; I=itemscore):<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
V01 S Ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
V02 I E<strong>en</strong> kind is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> schoolloopbaan<br />
V03 I De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind<br />
De k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB<br />
V04 S K<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid op schoolinitiatief<br />
V05 S W<strong>en</strong>s tot meer schoolinitiatief t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
Loopbaanbegeleiding als wez<strong>en</strong>lijk schoolon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
V06 S Basale inhoud LOB-beleid<br />
V07 I <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> school moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij het keuzeproces <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling<br />
V08 I <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding door <strong>de</strong> school<br />
K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
V09 S K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
V10 I Ik b<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>r zeer belangrijk bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes <strong>van</strong> mijn kind<br />
V11 I Ik weet als ou<strong>de</strong>r wat <strong>de</strong> sterke <strong>en</strong> zwakke punt<strong>en</strong> <strong>van</strong> mijn kind zijn<br />
Figuur 1: Gemid<strong>de</strong>ld<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaal- <strong>en</strong> itemscores <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs (range 1-4)<br />
28
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
In <strong>de</strong>ze dim<strong>en</strong>sie staat <strong>de</strong> vraag c<strong>en</strong>traal wie <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid draagt voor <strong>de</strong><br />
(begeleiding <strong>van</strong>) <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>. De aan het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek<br />
<strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn in hoge mate (gem.= 3,31 op factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’) mate <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat dit e<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid is <strong>van</strong><br />
school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs gezam<strong>en</strong>lijk. Zij will<strong>en</strong> <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid in min<strong>de</strong>re mate bij<br />
<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> zelf neerlegg<strong>en</strong>; op <strong>de</strong> stelling ‘e<strong>en</strong> kind is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> schoolloopbaan’ wordt gemid<strong>de</strong>ld 2,72 gescoord. Aan <strong>de</strong> school wordt<br />
e<strong>en</strong> grotere verantwoor<strong>de</strong>lijkheid toegek<strong>en</strong>d (gem.= 2,98 op stelling ‘De school is het<br />
meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind’), maar het is toch<br />
vooral e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>spel tuss<strong>en</strong> school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
De k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn in zekere mate tevred<strong>en</strong> over <strong>de</strong> k<strong>en</strong>nis die zij hebb<strong>en</strong> over <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> school op het gebied <strong>van</strong> LOB (gem.=2,98 op factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over<br />
LOB’). Zij zijn het gemid<strong>de</strong>ld g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> e<strong>en</strong>s met on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>de</strong> stelling<strong>en</strong> dat <strong>de</strong><br />
school voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> informatie geeft over <strong>de</strong> opleidings- of beroepskeuzes <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>,<br />
dat ze goed wet<strong>en</strong> wat <strong>de</strong> school doet aan opleidings- <strong>en</strong> beroepskeuzeoriëntatie<br />
<strong>en</strong> (in relatief hoge mate) dat <strong>de</strong> school <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> stimuleert om weloverwog<strong>en</strong><br />
loopbaankeuzes te mak<strong>en</strong>.<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid op schoolinitiatief<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> will<strong>en</strong> dat zij, meer dan nu gebeurt, betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling<br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Er is e<strong>en</strong> w<strong>en</strong>s tot meer schoolinitiatief t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (gem.=2,99): <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> vooral meer initiatief nem<strong>en</strong><br />
om ou<strong>de</strong>rs te betrekk<strong>en</strong> bij keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs meer betrekk<strong>en</strong><br />
bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes.<br />
Loopbaanbegeleiding als wez<strong>en</strong>lijk schoolon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
De aan het on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn in hoge mate (gem.=3,46 op factor<br />
‘basale inhoud LOB-beleid’) <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat LOB e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el moet zijn<br />
<strong>van</strong> het on<strong>de</strong>rwijsgebeur<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat <strong>de</strong> school e<strong>en</strong> taak heeft in het leerling<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> weloverwog<strong>en</strong><br />
keuzes te mak<strong>en</strong>. LOB verdi<strong>en</strong>t dus aandacht in het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school.<br />
Maar juist ook op dit punt vind<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs dat zij betrokk<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, gezi<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
zeer hoge score (gem.=3,76) op het item ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> school moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij<br />
het keuzeproces <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling’. En <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs vind<strong>en</strong> dat er op dit punt<br />
verbetering zou kunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> moet<strong>en</strong> optred<strong>en</strong>, getuige <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> 3,31 op<br />
29
<strong>de</strong> stelling ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding door<br />
<strong>de</strong> school’.<br />
K<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn in sterke mate <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing (gem.=3,45 op factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’) dat zij e<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijk beeld hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> wet<strong>en</strong> in welke<br />
beroepssector zij zoud<strong>en</strong> will<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> (<strong>de</strong> ‘k<strong>en</strong>niskant’ <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze factor); zij zijn ook<br />
in sterke mate <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat ze <strong>de</strong> sterke <strong>en</strong> zwakke punt<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> goed<br />
k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> (gem.=3,71 op dit item). Ze hebb<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> k<strong>en</strong>nis, maar gev<strong>en</strong><br />
ook aan dat zij <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong> om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst <strong>en</strong> daar<br />
m<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> ook over prat<strong>en</strong> (<strong>de</strong> ‘activiteit<strong>en</strong>kant’ <strong>van</strong> <strong>de</strong> factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong>’).<br />
De gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> scores op <strong>de</strong> items die <strong>de</strong> ‘activiteit<strong>en</strong>kant’ betreff<strong>en</strong> zijn<br />
nog hoger dan <strong>de</strong> ‘k<strong>en</strong>nisitems’. Zij vind<strong>en</strong> dan ook dat zij als ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> zeer belangrijke<br />
rol vervull<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind (gem.=3,45).<br />
Correlaties binn<strong>en</strong> dim<strong>en</strong>sies<br />
Tuss<strong>en</strong> factor<strong>en</strong> <strong>en</strong> items <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dim<strong>en</strong>sies zijn correlaties waarneembaar. De<br />
belangrijkste correlaties (≥ .30) zijn <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong>:<br />
Negatieve correlatie (<strong>van</strong> -.50) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB’ <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> factor ‘w<strong>en</strong>s tot meer schoolinitiatief t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’: ou<strong>de</strong>rs<br />
die meer schoolinitiatief zoud<strong>en</strong> will<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
<strong>en</strong> ontevred<strong>en</strong>er zijn over <strong>de</strong> mate <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid nu, gev<strong>en</strong> vaker<br />
aan te weinig k<strong>en</strong>nis te hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> die <strong>de</strong> school uitvoert op het<br />
gebied <strong>van</strong> LOB. Hoe min<strong>de</strong>r k<strong>en</strong>nis over LOB, hoe meer w<strong>en</strong>s tot meer (schoolinitiatief<br />
t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong>) ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid.<br />
Positieve correlatie (<strong>van</strong> .43) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> factor<strong>en</strong> ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’<br />
<strong>en</strong> ‘k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’. Hoe meer ou<strong>de</strong>rs het e<strong>en</strong>s zijn met <strong>de</strong> stelling<br />
dat LOB e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid is, hoe meer k<strong>en</strong>nis zij zelf hebb<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind <strong>en</strong> zelf LOB-activiteit<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> (<strong>en</strong> an<strong>de</strong>rsom).<br />
Negatieve correlatie (<strong>van</strong> -.38) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB’ <strong>en</strong><br />
het item ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding door<br />
<strong>de</strong> school’. Hoe min<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs op <strong>de</strong> hoogte zijn <strong>van</strong> wat <strong>de</strong> school doet op het<br />
gebied <strong>van</strong> LOB, hoe meer zij zelf betrokk<strong>en</strong> will<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij LOB op school.<br />
En vice versa.<br />
Positieve correlatie (<strong>van</strong> .37) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> factor ‘meer w<strong>en</strong>s tot schoolinitiatief t<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’ <strong>en</strong> het item ‘ou<strong>de</strong>rs moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding door <strong>de</strong> school’. Hoe hoger ou<strong>de</strong>rs scor<strong>en</strong> als<br />
het gaat om het i<strong>de</strong>e dat er e<strong>en</strong> gebrek is aan ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid, hoe meer zij het<br />
30
e<strong>en</strong>s zijn met het i<strong>de</strong>e dat <strong>de</strong> school meer zou moet<strong>en</strong> do<strong>en</strong> om ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
te faciliter<strong>en</strong> <strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong>. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> verwacht<strong>en</strong> hierin dus actie <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
school.<br />
Tot slot e<strong>en</strong> positieve correlatie (<strong>van</strong> .31) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> stelling dat ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school<br />
moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> in het keuzeproces <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> mate waarin ou<strong>de</strong>rs<br />
zichzelf belangrijk acht<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind. Naarmate e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r<br />
het meer e<strong>en</strong>s is met <strong>de</strong> stelling dat hij/zij <strong>van</strong> belang is bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes<br />
<strong>van</strong> het kind, is <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r het ook meer e<strong>en</strong>s met <strong>de</strong> stelling dat school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> op dit punt.<br />
En alles vice versa.<br />
Bereidheid<br />
De laatste serie vrag<strong>en</strong> in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rvrag<strong>en</strong>lijst heeft betrekking op <strong>de</strong> bereidheid <strong>van</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs om bij te drag<strong>en</strong> aan LOB. Tabel 3 geeft <strong>de</strong> perc<strong>en</strong>tages ‘Ja’ op <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
bereidheidsvrag<strong>en</strong> weer. Het overgrote <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> in het on<strong>de</strong>rzoek betrokk<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
blijkt bereid e<strong>en</strong> rol te spel<strong>en</strong>, thuis of op school, bij <strong>de</strong> schoolloopbaanbegeleiding<br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> <strong>en</strong> an<strong>de</strong>re kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Daarbij lijkt <strong>de</strong> bereidheid steeds iets af te nem<strong>en</strong><br />
naarmate <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong>heid ver<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kind <strong>en</strong> ver<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> thuissituatie<br />
lijkt kom<strong>en</strong> te staan. De bereidheid is het hoogst waar het gaat om on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> het eig<strong>en</strong> kind thuis (98%), gevolgd door het voer<strong>en</strong> <strong>van</strong> gesprekk<strong>en</strong> over het eig<strong>en</strong><br />
kind op school (90%) <strong>en</strong> bereidheid om als ou<strong>de</strong>r <strong>de</strong> school te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> door<br />
bijvoorbeeld voorlichting te gev<strong>en</strong> of contactpersoon te zijn (88%). In verhouding <strong>de</strong><br />
laagste – maar nog steeds grote – bereidheid zi<strong>en</strong> we bij het meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> –besliss<strong>en</strong><br />
over het beleid t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB (78%).<br />
31
Tabel 3: Perc<strong>en</strong>tages antwoord ja op bereidheidsvrag<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rvrag<strong>en</strong>lijst<br />
32<br />
% Ja<br />
Zou u bereid zijn om:<br />
B1 persoonlijk contact te hebb<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan om geïnformeerd<br />
te word<strong>en</strong> over <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> uw kind 90<br />
B2 persoonlijke gesprekk<strong>en</strong> te voer<strong>en</strong> op school met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong><br />
ook met uw kind erbij 90<br />
B3 vrijwillig <strong>de</strong> school te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> schoolloopbaan-<br />
activiteit<strong>en</strong> bijvoorbeeld voorlichting gev<strong>en</strong> over uw beroep 88<br />
B4 vrijwillig on<strong>de</strong>rsteuning te bied<strong>en</strong> door contactpersoon te zijn<br />
voor leerling<strong>en</strong> die vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> over uw beroep 88<br />
B5 uw kind thuis actief te stimuler<strong>en</strong> kritisch na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over<br />
loopbaankeuzes 98<br />
B6 uw kind thuis te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> in <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong><br />
loopbaanvaardighed<strong>en</strong> zoals het ler<strong>en</strong> nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over eig<strong>en</strong><br />
kwaliteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> 98<br />
B7 mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> besliss<strong>en</strong> over het beleid t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>loopbaanoriëntatie</strong> 78<br />
Correlaties globale, bereidheids- <strong>en</strong> domeinitems<br />
Om te zoek<strong>en</strong> naar verband<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> globale vrag<strong>en</strong>, <strong>de</strong> bereidheidsvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
stelling<strong>en</strong> met betrekking tot <strong>de</strong> vijf domein<strong>en</strong> zijn tev<strong>en</strong>s correlaties berek<strong>en</strong>d tuss<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>ze variabel<strong>en</strong>. De belangrijkste correlaties (≥ .30) zijn:<br />
Volledige correlatie (dus 1.00) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> vrag<strong>en</strong> ‘B<strong>en</strong>t u bereid om…’ (1)<br />
‘…persoonlijk contact te hebb<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan om geïnformeerd te word<strong>en</strong> over<br />
<strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind?’ <strong>en</strong> (2) ‘…persoonlijke gesprekk<strong>en</strong> te voer<strong>en</strong><br />
op school met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> ook met uw kind erbij over <strong>de</strong> schoolloopbaan?’. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong><br />
die met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan will<strong>en</strong> sprek<strong>en</strong>, zijn ook allemaal bereid dit sam<strong>en</strong> met <strong>hun</strong><br />
kind te do<strong>en</strong>.<br />
Positieve correlatie (<strong>van</strong> .57) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> globale vraag ‘Bezoekt u schoolbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong>?’<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> bereidheidsvraag ‘B<strong>en</strong>t u bereid vrijwillig <strong>de</strong> school te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><br />
bij <strong>de</strong> schoolloopbaanactiviteit<strong>en</strong> door bijvoorbeeld e<strong>en</strong> voorlichting te<br />
gev<strong>en</strong> over uw beroep?’ Naarmate ou<strong>de</strong>rs meer aangev<strong>en</strong> schoolbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> te<br />
bezoek<strong>en</strong> lijk<strong>en</strong> zij ook meer bereid te zijn vrijwillige on<strong>de</strong>rsteuning te gev<strong>en</strong> als<br />
voorlichter over <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> beroep.<br />
Positieve correlatie (.44) tuss<strong>en</strong> ‘B<strong>en</strong>t u bereid vrijwillige on<strong>de</strong>rsteuning te bied<strong>en</strong><br />
door contactpersoon te zijn voor leerling<strong>en</strong> die vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> over over uw eig<strong>en</strong>
eroepssector?’ <strong>en</strong> <strong>de</strong> stelling ‘Ik b<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>r zeer belangrijk bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes<br />
<strong>van</strong> mijn kind’.<br />
Positieve correlatie (.43) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> twee bereidheidsvrag<strong>en</strong> ‘B<strong>en</strong>t u bereid om…’<br />
(1) ‘…vrijwillig <strong>de</strong> school te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> schoolloopbaanactiviteit<strong>en</strong> door<br />
bijvoorbeeld e<strong>en</strong> voorlichting te gev<strong>en</strong> over uw beroep?’ <strong>en</strong> (2) ‘…vrijwillig on<strong>de</strong>rsteuning<br />
te bied<strong>en</strong> door contactpersoon te zijn voor leerling<strong>en</strong> die vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
over uw eig<strong>en</strong> beroepssector?’ Blijkbaar zijn ou<strong>de</strong>rs die aangev<strong>en</strong> bereid te<br />
zijn om (bijvoorbeeld) voorlichting te gev<strong>en</strong> over het eig<strong>en</strong> beroep ook bereid om<br />
beroepsinhou<strong>de</strong>lijk contactpersoon te zijn.<br />
Positieve correlatie (.39) tuss<strong>en</strong> vraag ‘B<strong>en</strong>t u lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad?’ <strong>en</strong> vraag<br />
‘B<strong>en</strong>t u bereid mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (<strong>en</strong> besliss<strong>en</strong>) over het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over <strong>de</strong><br />
verbetering <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong>?’ Lid zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad hangt dus sam<strong>en</strong><br />
met bereidheid mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> te besliss<strong>en</strong> over LOB-beleid op school. In<br />
<strong>de</strong> praktijk zal dit voor e<strong>en</strong> <strong>de</strong>el ook plaatsvind<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad.<br />
Negatieve correlatie (-.32) tuss<strong>en</strong> vraag ‘B<strong>en</strong>t u lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad?’ <strong>en</strong> factor<br />
‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’. Wanneer ou<strong>de</strong>rs dus aangev<strong>en</strong> lid te zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rraad, zijn zij het in verhouding min<strong>de</strong>r e<strong>en</strong>s met het i<strong>de</strong>e dat <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>van</strong> het kind e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid is.<br />
Positieve correlatie (.32) tuss<strong>en</strong> vraag ‘Heeft u wele<strong>en</strong>s contact met <strong>de</strong> school<strong>de</strong>caan?’<br />
<strong>en</strong> factor ‘k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs over LOB’. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> die aangev<strong>en</strong> contact te<br />
hebb<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan zijn het in verhouding meer <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing k<strong>en</strong>nis te hebb<strong>en</strong><br />
over LOB-activiteit<strong>en</strong> op school. Blijkbaar speelt <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan zelf dus e<strong>en</strong> rol in <strong>de</strong><br />
informatievoorzi<strong>en</strong>ing richting ou<strong>de</strong>rs over LOB op school.<br />
Positieve correlatie (.31) tuss<strong>en</strong> vraag ‘B<strong>en</strong>t u bereid vrijwillige on<strong>de</strong>rsteuning te<br />
bied<strong>en</strong> door contactpersoon te zijn voor leerling<strong>en</strong> die vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> over over<br />
uw eig<strong>en</strong> beroepssector?’ <strong>en</strong> stelling ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> school moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij<br />
het keuzeproces <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling’. Wanneer ou<strong>de</strong>rs dus sterker <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat<br />
sam<strong>en</strong>gewerkt moet word<strong>en</strong> bij het keuzeproces, zijn zij zelf eer<strong>de</strong>r bereid om<br />
contactpersoon te zijn voor vrag<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> beroepssector.<br />
Positieve correlatie (bei<strong>de</strong> .31) tuss<strong>en</strong> stelling ‘Ik weet als ou<strong>de</strong>r wat <strong>de</strong> sterke <strong>en</strong><br />
zwakke punt<strong>en</strong> <strong>van</strong> mijn kind zijn’ <strong>en</strong> respectievelijk <strong>de</strong> bereidheidsvrag<strong>en</strong> ‘B<strong>en</strong>t<br />
u bereid om…’ (1) ‘…persoonlijk contact te hebb<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan om geïnformeerd<br />
te word<strong>en</strong> over <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind?’ <strong>en</strong> (2) ‘…persoonlijke<br />
gesprekk<strong>en</strong> te voer<strong>en</strong> op school met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> ook met uw kind erbij over <strong>de</strong><br />
schoolloopbaan?’. Deze sam<strong>en</strong>hang zou kunn<strong>en</strong> implicer<strong>en</strong> dat naarmate ou<strong>de</strong>rs<br />
(in verhouding) meer d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> te wet<strong>en</strong> wat <strong>de</strong> sterke <strong>en</strong> zwakke punt<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong><br />
kind zijn, zij ook meer bereid zijn om met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan (<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel het kind zelf)<br />
over <strong>de</strong> schoolloopbaan te sprek<strong>en</strong>.<br />
33
Positieve correlatie (.30) tuss<strong>en</strong> ‘B<strong>en</strong>t u bereid vrijwillige on<strong>de</strong>rsteuning te bied<strong>en</strong><br />
door contactpersoon te zijn voor leerling<strong>en</strong> die vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> over over uw eig<strong>en</strong><br />
beroepssector?’ <strong>en</strong> stelling ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding<br />
door <strong>de</strong> school’. Hoe meer ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat zij meer<br />
betrokk<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij LOB op school, hoe meer zij ook bereid lijk<strong>en</strong><br />
daar zelf e<strong>en</strong> rol in te spel<strong>en</strong>, door bijvoorbeeld beroepsinhou<strong>de</strong>lijk contactpersoon<br />
te zijn.<br />
En alles vice versa.<br />
3.2 Empirisch on<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
Na <strong>en</strong>kele inleid<strong>en</strong><strong>de</strong> vrag<strong>en</strong> (in welke leerjar<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan leerling<strong>en</strong> begeleidt et cetera,<br />
zie hiervoor hoofdstuk 2) kreg<strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong>/m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> stelling<strong>en</strong> voorgelegd over<br />
LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs daarbij. Figuur 2 geeft <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>ld<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />
schal<strong>en</strong> <strong>en</strong> items weer. Per on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong> dim<strong>en</strong>sie word<strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong><br />
besprok<strong>en</strong>.<br />
34
3,75<br />
3,50<br />
3,25<br />
3,00<br />
2,75<br />
2,50<br />
Gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> 4,00<br />
2,25<br />
2,00<br />
1,75<br />
1,50<br />
1,25<br />
1,00<br />
V01<br />
V02<br />
V03<br />
V04<br />
Leg<strong>en</strong>da (S=schaalscore; I=itemscore):<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
V01 S Ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
V02 I Als <strong>de</strong>caan b<strong>en</strong> ik het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong><br />
V03 I De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
V04 I E<strong>en</strong> leerling is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor zijn/haar schoolloopbaan<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> <strong>de</strong> basale inhoud <strong>van</strong> <strong>de</strong> loopbaanbegeleiding<br />
V05 S Sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs<br />
V06 S Ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> het kind volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan<br />
V07 S Ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan<br />
V08 I Loopbaanbegeleiding is voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> als leerling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> begeleid in <strong>de</strong> keuze<br />
voor e<strong>en</strong> vervolgopleiding<br />
V09 I Het beleid <strong>van</strong> onze school is gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
De gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> omtr<strong>en</strong>t loopbaanbegeleiding op school alsme<strong>de</strong> <strong>de</strong> rol<br />
<strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs hierin<br />
V10 S Rol <strong>van</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> school t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
V11 I <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> kunn<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind bij mij terecht voor advies over studie- of<br />
beroepkeuze <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind<br />
V12 I De sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs op het gebied <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong> laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> over<br />
V13 I Ik stimuleer leerling<strong>en</strong> om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst<br />
Figuur 2: Gemid<strong>de</strong>ld<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> schaal- <strong>en</strong> itemscores <strong>van</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> (range 1-4)<br />
V05<br />
V06<br />
V07<br />
V08<br />
V09<br />
V10<br />
V11<br />
V12<br />
V13<br />
35
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong><br />
De aan het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zijn <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid is <strong>van</strong> school<br />
<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs (gem.=3,62 op factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’). Ze k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> echter<br />
ook e<strong>en</strong> sterke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid aan <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zélf toe (gem.=3,50 op item<br />
‘E<strong>en</strong> leerling is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor zijn/haar schoolloopbaan’). Ze<br />
zijn het min<strong>de</strong>r e<strong>en</strong>s met <strong>de</strong> stelling<strong>en</strong> dat zij als <strong>de</strong>caan het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
zijn (gem.=2,53) of in bre<strong>de</strong>re context <strong>de</strong> school (gem.=2,37).<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> <strong>de</strong> basale inhoud <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding<br />
Sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs is nuttig <strong>en</strong> belangrijk, volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
(gem.=3,58 op factor ‘sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs’). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>en</strong> begeleiding zeker niet geheel aan <strong>de</strong> school overlat<strong>en</strong>. Ze zijn ook overweg<strong>en</strong>d<br />
<strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> meer actieve rol aan zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
LOB bij <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> (gem.=3,48 op factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> het kind<br />
volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’). Niet alle<strong>en</strong> in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r-kind-relatie zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
actiever kunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, ook op het schoolbeleid zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs volg<strong>en</strong>s<br />
h<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sterke invloed moet<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> (gem.=3,30 op factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong><br />
LOB volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> vooral meer mee moet<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (<strong>en</strong><br />
besliss<strong>en</strong>) over het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over verbetering<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
schoolloopbaanbegeleiding. Het huidig beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> waaraan <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>can<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong> zijn is in re<strong>de</strong>lijke mate gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (gem.=3,17<br />
op item ‘Het beleid <strong>van</strong> onze school is gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’).<br />
LOB op school zou ver<strong>de</strong>r moet<strong>en</strong> gaan dan alle<strong>en</strong> begeleiding bij het kiez<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
vervolgopleiding; <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zijn het overweg<strong>en</strong>d one<strong>en</strong>s met <strong>de</strong> stelling<br />
dat loopbaanbegeleiding zich hiertoe zou kunn<strong>en</strong> beperk<strong>en</strong> (gem.=2,13).<br />
De gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> omtr<strong>en</strong>t loopbaanbegeleiding op school alsme<strong>de</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
hierin<br />
Decan<strong>en</strong> acht<strong>en</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> rol <strong>en</strong> bre<strong>de</strong>r die <strong>van</strong> <strong>de</strong> school <strong>van</strong> belang voor LOB <strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> ook aan veel activiteit<strong>en</strong> op dit terrein te ontplooi<strong>en</strong>, zowel richting ou<strong>de</strong>rs als<br />
richting kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> (gem.=3,43 op factor ‘rol <strong>van</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> school t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong><br />
LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’). De rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs hierin is ook <strong>van</strong> cruciaal belang, getuige<br />
<strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> score <strong>van</strong> 3,80 op het item ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn belangrijk in <strong>de</strong> ontwikkeling<br />
<strong>van</strong> keuzevaardighed<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’ (on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze factor). In <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking<br />
kan nog wel één <strong>en</strong> an<strong>de</strong>r verbeter<strong>en</strong> (gem.=2,60 op stelling ‘De sam<strong>en</strong>werking<br />
met ou<strong>de</strong>rs op het gebied <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
over’).<br />
36
Vrijwel alle <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zijn het zeer e<strong>en</strong>s met <strong>de</strong> stelling dat zij op<strong>en</strong>staan voor ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong><br />
leerling<strong>en</strong> voor advies over studie- of beroepskeuze (gem.=3,93). Ook stimuler<strong>en</strong> zij<br />
leerling<strong>en</strong> om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst (gem.=3,83).<br />
Correlaties binn<strong>en</strong> dim<strong>en</strong>sies<br />
Tuss<strong>en</strong> factor<strong>en</strong> <strong>en</strong> items <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze dim<strong>en</strong>sies zijn correlaties waarneembaar. De belangrijkste<br />
correlaties (≥ .30) zijn <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong>:<br />
Correlaties met factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’:<br />
- Positieve correlatie (<strong>van</strong> .53) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’ <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> stelling dat <strong>de</strong> school het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk is voor <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>. Hoe meer e<strong>en</strong>s <strong>de</strong>can<strong>en</strong> het zijn dat het e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
betreft, hoe meer verantwoor<strong>de</strong>lijkheid zij ook toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> school<br />
‘apart’.<br />
- De factor ‘ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid’ hangt negatief sam<strong>en</strong> (-.35) met <strong>de</strong><br />
stelling dat <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij <strong>de</strong> leerling ligt. Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
m<strong>en</strong>ing zijn dat <strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling vooral op het bordje <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
<strong>en</strong> school ligt, hoe min<strong>de</strong>r <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zij zijn dat dit (vooral) bij leerling<strong>en</strong> thuis<br />
hoort.<br />
- Deze factor hangt tot slot ook sam<strong>en</strong> (positieve correlatie <strong>van</strong> .34) met <strong>de</strong> factor<br />
‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> het kind volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’. Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong> vind<strong>en</strong><br />
dat LOB gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school is, hoe meer zij<br />
<strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> belangrijke bijdrage hieraan lever<strong>en</strong> in het persoonlijk<br />
ou<strong>de</strong>r-kind-contact.<br />
Correlaties met factor ‘sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs’:<br />
- De factor ‘sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs’ heeft e<strong>en</strong> relatief hoge positieve correlatie<br />
(namelijk .66) met het item ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> kunn<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind bij mij terecht voor advies<br />
over studie- of beroepskeuze <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind’. Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing<br />
zijn dat zij op<strong>en</strong> staan voor ou<strong>de</strong>rs om adviez<strong>en</strong> te gev<strong>en</strong>, hoe nuttiger <strong>en</strong> belangrijker<br />
zij <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs vind<strong>en</strong>.<br />
- E<strong>en</strong> negatieve correlatie (-.40) tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> factor ‘sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs’ <strong>en</strong> het<br />
item ‘De sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs op het gebied <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong> laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> over’. Hoe positiever <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zijn voor wat betreft <strong>de</strong><br />
sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs, hoe min<strong>de</strong>r zij het e<strong>en</strong>s zijn met <strong>de</strong> stelling dat die sam<strong>en</strong>werking<br />
te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> overlaat.<br />
- Hoe hoger <strong>de</strong>can<strong>en</strong> scor<strong>en</strong> op <strong>de</strong> factor ‘sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs’, hoe meer zij<br />
<strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn zelf leerling<strong>en</strong> te stimuler<strong>en</strong> om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst,<br />
gezi<strong>en</strong> <strong>de</strong> correlatie <strong>van</strong> .35 met dit item.<br />
37
- Tot slot correleert <strong>de</strong>ze factor met <strong>de</strong> factor ‘rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> school t<strong>en</strong> opzichte<br />
<strong>van</strong> LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’ (.30). Hoe belangrijker <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong><br />
rol <strong>en</strong> bre<strong>de</strong>r die <strong>van</strong> <strong>de</strong> school <strong>van</strong> belang acht<strong>en</strong> voor LOB <strong>en</strong> ook zelf veel activiteit<strong>en</strong><br />
op dit terrein ontplooi<strong>en</strong>, hoe meer zij ook <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat sam<strong>en</strong>werking<br />
met ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> belang is.<br />
Correlaties met factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> het kind volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’:<br />
- De factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> het kind volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’ correleert positief<br />
(.48) met het item ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> kunn<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind bij mij terecht voor advies over<br />
studie- of beroepskeuze <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind’. Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong> dus <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat<br />
ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> meer actieve rol aan zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB bij<br />
<strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, hoe meer zij <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat zij zelf op<strong>en</strong>staan voor adviesvrag<strong>en</strong><br />
hieromtr<strong>en</strong>t.<br />
- Ook correleert <strong>de</strong>ze factor met <strong>de</strong> factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB volg<strong>en</strong>s<br />
<strong>de</strong>caan’ (.41). Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> actievere rol<br />
zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r-kind-relatie, hoe meer zij<br />
dit ook vind<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> het LOB-beleid op school. Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
met het kind <strong>en</strong> met LOB op school gaat blijkbaar sam<strong>en</strong> op.<br />
- Tot slot hangt <strong>de</strong>ze factor sam<strong>en</strong> met het item ‘De sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs op<br />
het gebied <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding houdt te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> over’ (.33). Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat ou<strong>de</strong>rs actiever moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> LOB in<br />
<strong>hun</strong> relatie met <strong>hun</strong> kind, hoe meer zij ook <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking<br />
met <strong>de</strong>ze ou<strong>de</strong>rs te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> overlaat.<br />
Correlaties items verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
- Het item ‘E<strong>en</strong> leerling is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor zijn/haar schoolloopbaan’<br />
hangt negatief (-.33) sam<strong>en</strong> met het item ‘Het beleid <strong>van</strong> onze school is<br />
gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’. Hoe min<strong>de</strong>r <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij<br />
leerling<strong>en</strong> zelf legg<strong>en</strong>, hoe meer zij <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school<br />
gericht is op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid.<br />
- Het item ‘Als <strong>de</strong>caan b<strong>en</strong> ik het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’ correleert negatief (-.30) met het item ‘De sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs<br />
op het gebied <strong>van</strong> loopbaanbegeleiding laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> over’. Hoe meer <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
zichzelf e<strong>en</strong> grote verantwoor<strong>de</strong>lijkheid toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, hoe positiever zij zijn over<br />
<strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs (die zij dan wellicht min<strong>de</strong>r <strong>van</strong> belang vind<strong>en</strong>, gezi<strong>en</strong><br />
<strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> rolopvatting).<br />
- De variabele ‘De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>’ hangt negatief (-.30) sam<strong>en</strong> met <strong>de</strong> variabele ‘Ik stimuleer leerling<strong>en</strong><br />
om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst’. Hoe min<strong>de</strong>r verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>de</strong>-<br />
38
can<strong>en</strong> toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> school t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB, hoe meer zij <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing<br />
zijn als <strong>de</strong>caan leerling<strong>en</strong> te stimuler<strong>en</strong>.<br />
Overige correlaties<br />
- De factor ‘ou<strong>de</strong>rrol t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan’ hangt in behoorlijke<br />
mate (.53) sam<strong>en</strong> met <strong>de</strong> factor ‘rol <strong>van</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> school t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> LOB<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs’. Hoe belangrijker <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> rol <strong>en</strong> bre<strong>de</strong>r die <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
school <strong>van</strong> belang acht<strong>en</strong> voor LOB <strong>en</strong> ook zelf veel activiteit<strong>en</strong> op dit terrein<br />
ontplooi<strong>en</strong>, hoe belangrijker zij het ook vind<strong>en</strong> dat ou<strong>de</strong>rs – meer dan nu gebeurt –<br />
betrokk<strong>en</strong> rak<strong>en</strong> bij (<strong>de</strong> verbetering <strong>van</strong>) LOB op school.<br />
- Tot slot correleert het item ‘Het beleid <strong>van</strong> onze school is gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid’<br />
negatief (-.32) met het item ‘<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> kunn<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind bij mij terecht<br />
voor advies over studie- of beroepskeuze <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind’. Hoe min<strong>de</strong>r <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
opvatting hebb<strong>en</strong> dat het schoolbeleid gericht is op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid, hoe meer<br />
zij <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn zelf als <strong>de</strong>caan toegankelijk te zijn voor adviesvrag<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kind.<br />
En alles vice versa.<br />
3.3 Vergelijk<strong>en</strong><strong>de</strong> analyse<br />
Bij <strong>de</strong> vergelijking <strong>van</strong> <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>can<strong>en</strong> valt in eerste instantie op dat op veel punt<strong>en</strong> sprake <strong>van</strong> overe<strong>en</strong>stemming is.<br />
Zo vind<strong>en</strong> zowel ou<strong>de</strong>rs als <strong>de</strong>can<strong>en</strong> LOB e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong><br />
school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong>. Daarbij legg<strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> in verhouding iets meer verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
bij <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zelf dan ou<strong>de</strong>rs do<strong>en</strong> <strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs iets<br />
meer verantwoor<strong>de</strong>lijkheid toe aan <strong>de</strong> school dan <strong>de</strong>can<strong>en</strong> do<strong>en</strong>.<br />
Decan<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs vind<strong>en</strong> LOB allebei e<strong>en</strong> belangrijk on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>en</strong> zijn <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat het dan ook e<strong>en</strong> belangrijke plaats in het on<strong>de</strong>rwijs verdi<strong>en</strong>t.<br />
En dan het liefst in sam<strong>en</strong>werking. Decan<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> dat ou<strong>de</strong>rs in dit opzicht nog<br />
wel wat actiever mog<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, zowel in het contact met <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kinds als in activiteit<strong>en</strong><br />
op school <strong>en</strong> meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over schoolbeleid. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> op <strong>hun</strong> beurt gev<strong>en</strong> aan zelf<br />
al veel met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> te sprek<strong>en</strong> over LOB. Zij hebb<strong>en</strong> <strong>de</strong> w<strong>en</strong>s dat <strong>de</strong> school meer<br />
initiatiev<strong>en</strong> ontplooit om h<strong>en</strong> te betrekk<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> keuzes die <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>.<br />
Het lijkt er dus op dat, als <strong>de</strong>can<strong>en</strong> meer ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid will<strong>en</strong> creër<strong>en</strong>, <strong>de</strong><br />
school zelf daar initiatiev<strong>en</strong> voor zou kunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>. Aan <strong>de</strong> bereidbaarheid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> (aan dit vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong>) ou<strong>de</strong>rs zal het waarschijnlijk<br />
niet ligg<strong>en</strong>, zeker niet als het betrokk<strong>en</strong>heid bij <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> kind betreft. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> op <strong>hun</strong><br />
beurt zoud<strong>en</strong> richting school meer kunn<strong>en</strong> aangev<strong>en</strong> wat zij zelf thuis do<strong>en</strong> op het ge-<br />
39
ied <strong>van</strong> LOB, want blijkbaar leeft het beeld bij <strong>de</strong>can<strong>en</strong> dat dit verbetering behoeft,<br />
terwijl ou<strong>de</strong>rs zelf aangev<strong>en</strong> hier best veel mee bezig te zijn.<br />
3.4 Telefonische interviews<br />
Deze paragraaf beschrijft <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> telefonische interviews die gehoud<strong>en</strong><br />
zijn met ou<strong>de</strong>rs, <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor <strong>van</strong> GSG Guido <strong>de</strong> Brès te Arnhem <strong>en</strong> met e<strong>en</strong><br />
<strong>de</strong>caan <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> het Cor<strong>de</strong>rius College te Amersfoort.<br />
3.4.1 Guido <strong>de</strong> Brès Arnhem<br />
Guido <strong>de</strong> Brès in Arnhem is met circa 130 leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong> kleinschalige gereformeer<strong>de</strong><br />
schol<strong>en</strong>geme<strong>en</strong>schap, waar leerling<strong>en</strong> het vmbo (theoretische leerweg) helemaal kunn<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> havo <strong>en</strong> vwo tot <strong>en</strong> met klas 3. De website <strong>van</strong> <strong>de</strong> school meldt: ‘Wij<br />
bied<strong>en</strong> christelijk voortgezet on<strong>de</strong>rwijs voor kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs die bewust kiez<strong>en</strong><br />
voor on<strong>de</strong>rwijs dat aansluit bij <strong>de</strong> opvoeding thuis <strong>en</strong> in <strong>de</strong> kerk. Kleinschalig <strong>en</strong> overzichtelijk.<br />
Met oog voor God <strong>en</strong> voor elkaar.’<br />
Het kleinschalige karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong> school heeft ook zijn uitwerking in <strong>de</strong> manier waarop<br />
wordt omgegaan met LOB <strong>en</strong> <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs daarbij. De werkwijze<br />
is sterk persoonlijk <strong>van</strong> aard, er wordt veel gecommuniceerd met leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> met<br />
ou<strong>de</strong>rs. In <strong>de</strong>ze paragraaf word<strong>en</strong> <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> telefonische interviews die met<br />
betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès zijn gevoerd beschrev<strong>en</strong>. Deze interviews zijn gevoerd<br />
met Aurelia Ruis (<strong>de</strong>caan), Wietse Tolsma (m<strong>en</strong>tor havo-/vwo-3 <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r), e<strong>en</strong><br />
ou<strong>de</strong>r met e<strong>en</strong> dochter in vmbo-3 <strong>en</strong> e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re ou<strong>de</strong>r met ook e<strong>en</strong> dochter in vmbo-3<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>re zoon, die <strong>de</strong>ze school al heeft verlat<strong>en</strong> <strong>en</strong> nu in havo-5 op e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re<br />
school zit.<br />
LOB op <strong>de</strong> Guido<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling <strong>en</strong> -begeleiding op <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès di<strong>en</strong>t<br />
on<strong>de</strong>rscheid gemaakt te word<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> vmbo- <strong>en</strong> <strong>de</strong> havo-/vwo-stroom.<br />
Vmbo-leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> aan het eind <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> klas <strong>hun</strong> profiel kiez<strong>en</strong> <strong>en</strong> in het<br />
laatste jaar e<strong>en</strong> vervolgopleiding. Leerling<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> ‘arbeidsoriëntatie’ <strong>en</strong> lop<strong>en</strong> in het<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>en</strong> het vier<strong>de</strong> jaar e<strong>en</strong> week stage bij e<strong>en</strong> bedrijf of instelling naar eig<strong>en</strong> keuze. In<br />
het vier<strong>de</strong> jaar volgt het ‘sectorwerkstuk’: leerling<strong>en</strong> lop<strong>en</strong> dan e<strong>en</strong> week (met e<strong>en</strong><br />
‘buddy’) mee op e<strong>en</strong> instelling voor mid<strong>de</strong>lbaar beroepson<strong>de</strong>rwijs, als bre<strong>de</strong> oriëntatie<br />
op het mbo. In <strong>de</strong> eerste week <strong>van</strong> <strong>de</strong>cember br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> zij hierover verslag uit aan <strong>hun</strong><br />
eig<strong>en</strong> klas. Ook leerling<strong>en</strong> uit vmbo-3 krijg<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze pres<strong>en</strong>taties te zi<strong>en</strong> <strong>en</strong> mak<strong>en</strong> op<br />
<strong>de</strong>ze wijze alvast k<strong>en</strong>nis met het mbo.<br />
40
Leerling<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> havo/vwo-stroom word<strong>en</strong> in m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong> vertrouwd gemaakt met<br />
<strong>de</strong> twee<strong>de</strong> fase <strong>en</strong> <strong>de</strong> keuze <strong>van</strong> e<strong>en</strong> profiel. Hierbij wordt gebruik gemaakt <strong>van</strong> het<br />
boekje ‘Optie traject’, met e<strong>en</strong> speciale editie voor havo- <strong>en</strong> voor vwo-leerling<strong>en</strong>. In<br />
dit boekje word<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> uitg<strong>en</strong>odigd om aan <strong>de</strong> slag te gaan met <strong>hun</strong> id<strong>en</strong>titeit,<br />
kom<strong>en</strong> <strong>de</strong> eerste belangrijke keuzes t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> toekomst aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> (bijvoorbeeld<br />
<strong>de</strong> vraag of je graag met m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> wilt gaan werk<strong>en</strong> of juist niet) <strong>en</strong> staan opdracht<strong>en</strong><br />
om ook me<strong>de</strong>leerling<strong>en</strong> <strong>van</strong> feedback te voorzi<strong>en</strong> <strong>en</strong> om feedback op je eig<strong>en</strong><br />
compet<strong>en</strong>ties te vrag<strong>en</strong>. Op <strong>de</strong>ze manier ler<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>hun</strong> compet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> toekomstw<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s m<strong>en</strong>tor Wietse Tolsma zijn <strong>de</strong>ze m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong> belangrijk<br />
voor <strong>de</strong> bewustwording bij leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs. Zij verwacht<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s hem ook<br />
dat <strong>de</strong> school aanzet tot <strong>de</strong>ze reflectie <strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> in veel gevall<strong>en</strong> zelf wakker geschud<br />
te word<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s heeft Wietse in het afgelop<strong>en</strong> jaar e<strong>en</strong> groepje oud-leerling<strong>en</strong>, dat<br />
inmid<strong>de</strong>ls in <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>bouw havo <strong>en</strong> vwo zit, zijn m<strong>en</strong>torklas lat<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> over <strong>hun</strong><br />
ervaring<strong>en</strong>. Zij verteld<strong>en</strong> dat het belangrijk was serieus met <strong>de</strong> profielkeuze om te<br />
gaan. Ook verteld<strong>en</strong> ze over <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r- <strong>en</strong> bov<strong>en</strong>bouw qua moeilijkheidsgraad,<br />
werkwijze <strong>en</strong> leerstijl. De leerling<strong>en</strong> <strong>van</strong> havo-/vwo-3 vond<strong>en</strong> dit zeer informatief.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is <strong>de</strong> geloofwaardigheid groter als leerling<strong>en</strong> zelf over <strong>de</strong> overstap<br />
vertell<strong>en</strong>, dan wanneer <strong>de</strong> school/m<strong>en</strong>tor dit aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> stelt.<br />
De <strong>de</strong>caan <strong>van</strong> <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès, Aurelia Ruis, heeft vier uur per week beschikbaar<br />
voor het <strong>de</strong>canaat. Zij doet dit werk sinds september <strong>van</strong> dit jaar <strong>en</strong> heeft ge<strong>en</strong> specifieke<br />
<strong>de</strong>canaatsopleiding gevolgd. Dit betek<strong>en</strong>t dat <strong>de</strong>ze fase vooral gericht is op het<br />
opzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> structuur, oriënter<strong>en</strong> op <strong>de</strong> huidige situatie <strong>en</strong> verwachtingspatron<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> veel sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> overleg met m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>. Vanaf volg<strong>en</strong>d schooljaar, als <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan<br />
alles e<strong>en</strong> keer heeft meegemaakt, wil ze op basis <strong>van</strong> <strong>de</strong> ervaring<strong>en</strong> meer aan<br />
planvorming gaan werk<strong>en</strong>. De vorige <strong>de</strong>caan voer<strong>de</strong> met alle vertrekk<strong>en</strong><strong>de</strong> leerling<strong>en</strong><br />
(meestal vmbo-4 of havo-/vwo-3) in het laatste halfjaar e<strong>en</strong> één-op-één-gesprek met<br />
het oog op het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong> keuze. Zij sprak dan met leerling<strong>en</strong> over<br />
<strong>de</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> vervolgon<strong>de</strong>rwijs, <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> keuzemogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> onmogelijkhed<strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong> <strong>de</strong> achtergrond <strong>van</strong> <strong>de</strong> schoolprestaties tot dan toe.<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB<br />
Waar ligt <strong>de</strong> grootste verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB: bij <strong>de</strong> leerling zelf, bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs,<br />
bij <strong>de</strong> school, bij school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs gezam<strong>en</strong>lijk of bij alle drie? Dit vindt <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan<br />
e<strong>en</strong> spann<strong>en</strong><strong>de</strong> vraag. Uitein<strong>de</strong>lijk kun je als school niet voor <strong>de</strong> leerling kiez<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> ligt <strong>de</strong> keuze bij ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong>. In sommige gevall<strong>en</strong> zie je <strong>de</strong><br />
(on)mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> leerling echt an<strong>de</strong>rs dan dat <strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> di<strong>en</strong>s ou<strong>de</strong>rs<br />
zelf het zi<strong>en</strong>. Ze noemt het voorbeeld <strong>van</strong> e<strong>en</strong> leerling die politieaca<strong>de</strong>mie wil<strong>de</strong> gaan<br />
41
do<strong>en</strong>. De school dacht dat <strong>de</strong>ze leerling dit niet zou kunn<strong>en</strong>, <strong>de</strong> leerling verwachtte het<br />
wel te kunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs overschatt<strong>en</strong> (volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> school) <strong>hun</strong> kind ook op dit punt.<br />
Dan kun je als school wel coach<strong>en</strong> <strong>en</strong> adviez<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>, maar uitein<strong>de</strong>lijk kiest het kind<br />
zelf sam<strong>en</strong> met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs. Je hebt als school e<strong>en</strong> grote verantwoor<strong>de</strong>lijkheid om je<br />
m<strong>en</strong>ing te uit<strong>en</strong>, maar ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> kind kiez<strong>en</strong>.<br />
M<strong>en</strong>tor Wietse Tolsma vindt dat je e<strong>en</strong> kind <strong>van</strong> zesti<strong>en</strong> nog niet volledig verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
kunt houd<strong>en</strong> voor zijn of haar keuzes. Voor e<strong>en</strong> groot <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> ligt<br />
e<strong>en</strong> grote verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs sam<strong>en</strong>, die <strong>de</strong> leerling moet<strong>en</strong> adviser<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> leid<strong>en</strong>. Vaak zijn <strong>de</strong> wat meer begaaf<strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> in <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> klas al beter<br />
in staat zelf keuzes te mak<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst. Als school heb je <strong>de</strong> taak zo breed<br />
mogelijk te informer<strong>en</strong>, maar ou<strong>de</strong>rs op <strong>hun</strong> beurt k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kind het best. In <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
legt Wietse daarom uitein<strong>de</strong>lijk licht het acc<strong>en</strong>t op <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs. In <strong>de</strong><br />
praktijk ervaart hij ook dat <strong>de</strong> profielkeuze in havo-/vwo-3 voor e<strong>en</strong> groot <strong>de</strong>el door<br />
ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> gemaakt wordt. In het laatste zetje bij het kiez<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
profiel komt <strong>de</strong> school nauwelijks meer <strong>van</strong> pas.<br />
Ook voor ou<strong>de</strong>rs is het soms lastig balancer<strong>en</strong>: je hebt zelf i<strong>de</strong>eën over <strong>en</strong> voor je kind<br />
<strong>en</strong> wilt meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, maar je wilt ook terughoud<strong>en</strong>d zijn <strong>en</strong> je kind niet voor <strong>de</strong> voet<strong>en</strong><br />
lop<strong>en</strong>. Zeker als je e<strong>en</strong> kind hebt dat zelf <strong>de</strong> ding<strong>en</strong> gemakkelijk laat gaan <strong>en</strong> keuzes<br />
uitstelt, is het zoek<strong>en</strong> naar ev<strong>en</strong>wicht in je rol als ou<strong>de</strong>r, zo vertelt één <strong>van</strong> <strong>de</strong> geïnterview<strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs. Dan is het extra fijn als er sprake is <strong>van</strong> wisselwerking tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs,<br />
school <strong>en</strong> leerling. De school ziet immers weer an<strong>de</strong>re kant<strong>en</strong> <strong>van</strong> je kind. Deze ou<strong>de</strong>r<br />
hoopt dat <strong>de</strong> wisselwerking in <strong>de</strong> kom<strong>en</strong><strong>de</strong> tijd sterker gaat word<strong>en</strong> dan nu. De an<strong>de</strong>re<br />
ou<strong>de</strong>r ziet <strong>de</strong>ze driehoeks-sam<strong>en</strong>werking wel <strong>de</strong>gelijk op <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès. Als ou<strong>de</strong>rs<br />
<strong>en</strong> kind sam<strong>en</strong> heb je e<strong>en</strong> grote verantwoor<strong>de</strong>lijkheid, maar het is prettig als <strong>de</strong> m<strong>en</strong>tor<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong>caan daarin on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> <strong>en</strong> adviser<strong>en</strong>. Op <strong>de</strong>ze school heeft zij dit dui<strong>de</strong>lijk ervar<strong>en</strong><br />
(zeker t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> <strong>de</strong> school waar haar zoon nu <strong>de</strong> havo volgt), er is sprake<br />
<strong>van</strong> tastbare interesse. Ter illustratie vertelt zij dat <strong>de</strong> directeur e<strong>en</strong>s over haar zoon<br />
heeft gezegd: ’Als jouw zoon het on<strong>de</strong>rwijs niet ingaat, dan eet ik mijn scho<strong>en</strong>zol<strong>en</strong><br />
op!’. Na wat twijfel <strong>en</strong> nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> in <strong>de</strong> richting <strong>van</strong> fysiotherapie heeft <strong>de</strong> oudste zoon<br />
inmid<strong>de</strong>ls beslot<strong>en</strong> <strong>de</strong> PABO te gaan do<strong>en</strong>. De directeur kan zijn scho<strong>en</strong><strong>en</strong> dus heel<br />
lat<strong>en</strong>.<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB<br />
De ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB uit zich vooral op twee manier<strong>en</strong>: ou<strong>de</strong>rs sprek<strong>en</strong><br />
thuis met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> over belangrijke keuzes <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs krijg<strong>en</strong> voorlichting <strong>van</strong> <strong>en</strong><br />
communicer<strong>en</strong> met <strong>de</strong> m<strong>en</strong>tor <strong>en</strong> <strong>de</strong>caan <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Het contact<br />
42
met <strong>de</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> vindt on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re plaats op ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong>. Zo is er in <strong>de</strong>cember of<br />
januari altijd e<strong>en</strong> voorlichtingsavond over <strong>de</strong> profielkeuze. Daarnaast is er veel contact<br />
tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong>caan of (vooral) m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs via e-mail. Door <strong>de</strong> kleinschaligheid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> school <strong>en</strong> het belang dat m<strong>en</strong> hecht aan persoonlijke betrokk<strong>en</strong>heid k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs,<br />
leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> elkaar allemaal <strong>en</strong> is <strong>de</strong> drempel om contact te zoek<strong>en</strong> laag. De<br />
<strong>de</strong>caan heeft tot nu toe alle<strong>en</strong> ‘spontane’ gesprekk<strong>en</strong> gevoerd met ou<strong>de</strong>rs, bijvoorbeeld<br />
als ze e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r teg<strong>en</strong>komt op school of als e<strong>en</strong> leerling met vrag<strong>en</strong> bij haar is geweest.<br />
Ze ervaart het contact met ou<strong>de</strong>rs als leuk, positief <strong>en</strong> op<strong>en</strong>hartig. Aurelia heeft<br />
wel <strong>de</strong> i<strong>de</strong>e dat ou<strong>de</strong>rs veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> school verwacht<strong>en</strong> op dit punt, wellicht meer dan<br />
<strong>de</strong> school (met <strong>de</strong> beperkte ur<strong>en</strong>) kan waarmak<strong>en</strong>. Ze zou het leuk vind<strong>en</strong> hier e<strong>en</strong>s<br />
met ou<strong>de</strong>rs over te prat<strong>en</strong>, <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> nieuwe plek die het <strong>de</strong>canaat heeft gekreg<strong>en</strong>,<br />
om verwachting<strong>en</strong> uit te wissel<strong>en</strong>. Het on<strong>de</strong>rwerp leeft op school <strong>en</strong> bij ou<strong>de</strong>rs, maar<br />
Aurelia ervaart mom<strong>en</strong>teel (in <strong>de</strong> ont<strong>de</strong>k- <strong>en</strong> inrichtingsfase <strong>van</strong> haar <strong>de</strong>canaatswerk)<br />
dat ze met haar vier uur per week niet g<strong>en</strong>oeg tijd heeft dit voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> op te kunn<strong>en</strong><br />
pakk<strong>en</strong> om aan alle verwachting<strong>en</strong> te voldo<strong>en</strong>.<br />
De m<strong>en</strong>tor <strong>van</strong> havo-/vwo-3, Wietse Tolsma, vertelt in <strong>de</strong> m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> te<br />
stimuler<strong>en</strong> het gesprek met <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs aan te gaan. De rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> school is, zo maakt<br />
hij dan dui<strong>de</strong>lijk, aanwijzing<strong>en</strong> <strong>en</strong> informatie te gev<strong>en</strong>, leerling<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> zelf in overleg<br />
met <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> keuze. Eén <strong>van</strong> <strong>de</strong> opdracht<strong>en</strong> die in het uitein<strong>de</strong>lijke portfolio<br />
e<strong>en</strong> plek moet<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> ook met <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs do<strong>en</strong>.<br />
De twee geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn allebei positief over <strong>de</strong> school, <strong>de</strong> persoonlijke b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong> op<strong>en</strong> communicatie. De moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> dochter uit vmbo-3, waar<strong>van</strong><br />
<strong>de</strong>ze dochter het oudste kind is, zou graag al meer informatie <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> school will<strong>en</strong><br />
krijg<strong>en</strong> over <strong>de</strong> profielkeuze. Naar haar i<strong>de</strong>e doet <strong>de</strong> school net of dit mom<strong>en</strong>t nog heel<br />
ver weg ligt, terwijl het toch al best snel komt. Alles is nieuw, zowel voor ou<strong>de</strong>rs als<br />
(oudste) kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Deze ou<strong>de</strong>r zou will<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> school ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> zeker <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
zelf al in e<strong>en</strong> vroeger stadium betrekt <strong>en</strong> het on<strong>de</strong>rwerp meer op <strong>de</strong> ag<strong>en</strong>da zet. In het<br />
twee<strong>de</strong> leerjaar werd aandacht aan dit soort zak<strong>en</strong> (je eig<strong>en</strong> interesses, vaardighed<strong>en</strong> et<br />
cetera) besteed in <strong>de</strong> m<strong>en</strong>torur<strong>en</strong>, het zou fijn zijn als dat ook dit jaar meer zou gebeur<strong>en</strong>.<br />
Als ou<strong>de</strong>r probeert <strong>de</strong>ze moe<strong>de</strong>r vooral zelf met haar dochter in gesprek te gaan <strong>en</strong><br />
haar te bevrag<strong>en</strong>. Ze heeft sam<strong>en</strong> met haar dochter e<strong>en</strong> website bekek<strong>en</strong> over interesses<br />
<strong>en</strong> daarover doorgesprok<strong>en</strong>. Binn<strong>en</strong>kort komt <strong>de</strong> oriënter<strong>en</strong><strong>de</strong> stage, waarvoor leerling<strong>en</strong><br />
zelf op zoek moet<strong>en</strong> gaan naar e<strong>en</strong> stageplek in e<strong>en</strong> organisatie die h<strong>en</strong> aanspreekt.<br />
De ou<strong>de</strong>r is sam<strong>en</strong> met haar dochter op zoek gegaan <strong>en</strong> zij heeft inmid<strong>de</strong>ls e<strong>en</strong><br />
stageplek gevond<strong>en</strong> (‘iets met kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>, want ze weet al wel dat ze dat leuk vindt’).<br />
43
De an<strong>de</strong>re geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r geeft aan zelf zeer betrokk<strong>en</strong> te zijn bij <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>en</strong> -begeleiding <strong>van</strong> haar kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Ze gaat naar voorlichtingsavond<strong>en</strong> <strong>en</strong> bezoekt<br />
op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> (zowel mogelijke vervolgschol<strong>en</strong> voor haar dochter in vmbo-3, die<br />
na het vmbo nog havo wil do<strong>en</strong>, als hbo-instelling<strong>en</strong> met haar zoon in havo-5). Bij het<br />
kiez<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> profiel stimuleert <strong>de</strong>ze ou<strong>de</strong>r haar kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> vooral om te kijk<strong>en</strong> naar<br />
waar je lol in hebt <strong>en</strong> vakk<strong>en</strong> die goed zijn voor je algem<strong>en</strong>e ontwikkeling (zoals aardrijkskun<strong>de</strong><br />
<strong>en</strong> geschied<strong>en</strong>is). De uitein<strong>de</strong>lijke profielkeuze lat<strong>en</strong> zij <strong>en</strong> haar man wel<br />
aan <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> zelf over. Overig<strong>en</strong>s vertelt <strong>de</strong>ze moe<strong>de</strong>r dat je lev<strong>en</strong>swijze als gezin<br />
ook e<strong>en</strong> vorm is <strong>van</strong> begeleiding <strong>en</strong> sturing. Kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> aan <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs wat zij belangrijk<br />
vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> vorm<strong>en</strong> daar zelf ook e<strong>en</strong> visie op. Zo is <strong>de</strong> va<strong>de</strong>r in dit gezin politiek<br />
actief; dit krijg<strong>en</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> mee, maar vooralsnog lijk<strong>en</strong> ze <strong>de</strong>ze interesse niet te<br />
<strong>de</strong>l<strong>en</strong>. De moe<strong>de</strong>r werkt in <strong>de</strong> zorg; dat spreekt <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> wel weer meer aan. Ze zijn<br />
breed geïnteresseerd <strong>en</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs stimuler<strong>en</strong> h<strong>en</strong> na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over wie ze zijn, waar<br />
<strong>hun</strong> hart ligt <strong>en</strong> op basis daar<strong>van</strong> keuzes te mak<strong>en</strong>. De stijl <strong>van</strong> stur<strong>en</strong> hierin vergelijkt<br />
<strong>de</strong>ze moe<strong>de</strong>r met het m<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> paard: ‘Je houdt <strong>de</strong> teugels los, <strong>en</strong> af <strong>en</strong> toe trek<br />
je ze weer ev<strong>en</strong> aan.’ Ze is zeer tevred<strong>en</strong> over <strong>de</strong> begeleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> school op dit vlak<br />
<strong>en</strong> heeft zich betrokk<strong>en</strong> <strong>en</strong> goed op <strong>de</strong> hoogte gesteld gevoeld. Het <strong>en</strong>ige punt <strong>van</strong><br />
aanbeveling ligt op het vlak <strong>van</strong> <strong>de</strong> begeleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> studie-/beroepskeuze in <strong>de</strong><br />
vmbo-stroom. Kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>van</strong> veerti<strong>en</strong> of vijfti<strong>en</strong> jaar zijn nog zo jong, soms te jong om<br />
al e<strong>en</strong> goe<strong>de</strong> beroepskeuze (keuze voor e<strong>en</strong> mbo-opleiding) te mak<strong>en</strong>. Deze ou<strong>de</strong>r<br />
vindt het verstandig sommige kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> te stimuler<strong>en</strong> eerst nog havo te gaan do<strong>en</strong> <strong>en</strong> ze<br />
in <strong>de</strong> laatste jar<strong>en</strong> <strong>van</strong> het vmbo vooral zelfverzekerd te mak<strong>en</strong> om goed <strong>de</strong> stap naar<br />
<strong>de</strong> havo te kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>. Deze ou<strong>de</strong>r d<strong>en</strong>kt dat <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès (wellicht doordat zij<br />
zelf havo-4 <strong>en</strong> -5 niet aan kunn<strong>en</strong> bied<strong>en</strong>) <strong>de</strong>ze optie niet vaak g<strong>en</strong>oeg aanreikt aan<br />
leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs. Ook m<strong>en</strong>tor Wietse Tolsma d<strong>en</strong>kt dat <strong>de</strong> begeleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
vmbo-leerling<strong>en</strong> wat tekort schiet, zeker nu één zeer ervar<strong>en</strong> <strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor met<br />
p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> is gegaan. Leerling<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> één-op-één-gesprekk<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> m<strong>en</strong>tor moet<strong>en</strong><br />
voer<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> vervolgopleiding. Als <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan meer in haar rol is gegroeid,<br />
hoopt Wietse dat hierin beter or<strong>de</strong> zal kom<strong>en</strong>.<br />
Het stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
I<strong>de</strong>eën om <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid te stimuler<strong>en</strong> zijn <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong>:<br />
Als <strong>de</strong>caan/school ou<strong>de</strong>rs stimuler<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> over loopbaankeuzes te<br />
prat<strong>en</strong>. Als <strong>de</strong>caan zoek je soms wat uit voor e<strong>en</strong> leerling, dit zou je aan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
kunn<strong>en</strong> mail<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanbied<strong>en</strong> er e<strong>en</strong>s over door te prat<strong>en</strong>. Maar: houd het vooral<br />
klein <strong>en</strong> persoonlijk!<br />
M<strong>en</strong>tor Wietse Tolsma d<strong>en</strong>kt dat het goed is beter te gaan communicer<strong>en</strong> over wat<br />
er in <strong>de</strong> m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong> (in het <strong>de</strong>r<strong>de</strong> jaar havo/vwo) gebeurt. Dan kun je vervolg<strong>en</strong>s<br />
44
ou<strong>de</strong>rs oproep<strong>en</strong> het proces in <strong>de</strong> <strong>de</strong>r<strong>de</strong> klas goed te volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> zich ook zelf, onafhankelijk<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> school, te verdiep<strong>en</strong> in <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>bouw/twee<strong>de</strong> fase <strong>en</strong> <strong>hun</strong> kind<br />
daarin te volg<strong>en</strong>.<br />
Na int<strong>en</strong>sief contact met kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> terugkoppeling hierover gev<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs,<br />
bijvoorbeeld via e<strong>en</strong> mail. Meer lat<strong>en</strong> wet<strong>en</strong> wat er op school al tuss<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> gebeurt.<br />
Leerling<strong>en</strong> via opdracht<strong>en</strong> (bijv. in <strong>de</strong> m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong>) stimuler<strong>en</strong>/verplicht<strong>en</strong> met<br />
ou<strong>de</strong>rs in gesprek te gaan of sam<strong>en</strong> loopbaanactiviteit<strong>en</strong> te do<strong>en</strong>. Bijvoorbeeld e<strong>en</strong><br />
opdracht opnem<strong>en</strong> om sam<strong>en</strong> met je ou<strong>de</strong>r(s) e<strong>en</strong> website te bekijk<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> op<strong>en</strong><br />
dag te bezoek<strong>en</strong>. Dit i<strong>de</strong>e kwam <strong>van</strong> één <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan gaat er over nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />
dit (meer dan nu) in het curriculum op te nem<strong>en</strong>.<br />
Het (mail)contact met ou<strong>de</strong>rs altijd e<strong>en</strong> persoonlijk tintje gev<strong>en</strong>. Als e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r<br />
bijvoorbeeld erg<strong>en</strong>s om vraagt, altijd iets persoonlijks terugvrag<strong>en</strong> (‘hoe gaat het<br />
naar jullie gevoel met jullie kind op school?’ bijvoorbeeld). Op <strong>de</strong>ze manier creëer<br />
je e<strong>en</strong> op<strong>en</strong> relatie met ou<strong>de</strong>rs. De <strong>de</strong>caan werkt nu op <strong>de</strong>ze manier <strong>en</strong> ervaart dit<br />
als zeer prettig. Ook <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs krijgt ze positieve feedback op <strong>de</strong>ze persoonlijke<br />
b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring.<br />
Eén <strong>van</strong> <strong>de</strong> geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zou het op prijs stell<strong>en</strong> als dit on<strong>de</strong>rwerp e<strong>en</strong>s op<br />
e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>ravond ter sprake zou kom<strong>en</strong>. Sam<strong>en</strong> prat<strong>en</strong> over hoe je je kind hierin<br />
kunt begeleid<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe je dit in goe<strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking met <strong>de</strong> school kunt vormgev<strong>en</strong>.<br />
De m<strong>en</strong>tor vertelt dat in het verled<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs wel e<strong>en</strong>s op school over <strong>hun</strong> werk<br />
kwam<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong>. Dit vindt hij op zich e<strong>en</strong> prima vorm <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid.<br />
In <strong>de</strong> praktijk is het programma voor vmbo echter zo int<strong>en</strong>sief <strong>en</strong> vol, dat er weinig<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> zijn om extra ding<strong>en</strong> in het curriculum te organiser<strong>en</strong>.<br />
Zowel ou<strong>de</strong>rs als personeel <strong>van</strong> <strong>de</strong> Guido <strong>de</strong> Brès wil <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij<br />
LOB vooral op het niveau <strong>van</strong> contact over het eig<strong>en</strong> kind houd<strong>en</strong>. Zoals <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan<br />
formuleer<strong>de</strong>: ‘Ik zit niet direct op e<strong>en</strong> werkgroep te wacht<strong>en</strong>, hoef <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
niet met <strong>de</strong> neus er bov<strong>en</strong>op te hebb<strong>en</strong>; <strong>de</strong> begeleiding op school blijft iets <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
school’. School <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs gaan graag voor goed persoonlijk contact <strong>en</strong> gerichte<br />
communicatie.<br />
3.4.2 Cor<strong>de</strong>rius College Amersfoort<br />
Het Cor<strong>de</strong>rius College is e<strong>en</strong> christelijke schol<strong>en</strong>geme<strong>en</strong>schap voor mavo, havo, ath<strong>en</strong>eum<br />
<strong>en</strong> gymnasium in Amersfoort. De school maakt <strong>de</strong>el uit <strong>van</strong> <strong>de</strong> Meerweg<strong>en</strong><br />
Schol<strong>en</strong>groep <strong>en</strong> heeft ongeveer 1600 leerling<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> website <strong>van</strong> <strong>de</strong> school<br />
wil het e<strong>en</strong> organisatie zijn die, sam<strong>en</strong> met ‘thuis’, <strong>de</strong> leerling e<strong>en</strong> stap ver<strong>de</strong>r br<strong>en</strong>gt in<br />
onze complexe maatschappij. Elk schooltype heeft e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> <strong>de</strong>caan. Met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan<br />
45
<strong>van</strong> het vwo, Ineke <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Worp, is e<strong>en</strong> telefonisch interview gehoud<strong>en</strong>. Daarnaast is<br />
telefonisch gesprok<strong>en</strong> met vier ou<strong>de</strong>rs: e<strong>en</strong> moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> e<strong>en</strong> zoon uit havo-5, e<strong>en</strong> moe<strong>de</strong>r<br />
<strong>van</strong> twee zoons (vwo-4 <strong>en</strong> vwo-6), e<strong>en</strong> va<strong>de</strong>r <strong>van</strong> e<strong>en</strong> dochter in vwo-5 <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> twee dochters (vwo-4 <strong>en</strong> vwo-5). In <strong>de</strong>ze paragraaf word<strong>en</strong> <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze interviews beschrev<strong>en</strong>.<br />
LOB op het Cor<strong>de</strong>rius College<br />
Volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong>caan Ineke <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Worp doet het Cor<strong>de</strong>rius College in Amersfoort vrij<br />
veel aan LOB, zeker als zij dit vergelijkt met an<strong>de</strong>re schol<strong>en</strong>. Zij is vier dag<strong>en</strong> per<br />
week op school. De helft <strong>van</strong> die tijd besteedt zij aan less<strong>en</strong> Duits, <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re helft aan<br />
het <strong>de</strong>canaat voor het vwo (sam<strong>en</strong> zo’n 400 <strong>de</strong>r<strong>de</strong>- tot zes<strong>de</strong>klassers). Naast één vaste<br />
dag voor <strong>de</strong>canaatswerk (<strong>de</strong> don<strong>de</strong>rdag) is ze tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> less<strong>en</strong> door bereikbaar voor<br />
leerling<strong>en</strong> met vrag<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> vakk<strong>en</strong>pakket of over <strong>hun</strong> vervolgkeuzes. Met alle<br />
<strong>de</strong>r<strong>de</strong>- <strong>en</strong> zes<strong>de</strong>klassers voert zij individuele gesprekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> in vwo-5 vind<strong>en</strong> (meer algem<strong>en</strong>e)<br />
groepsgesprekk<strong>en</strong> plaats. Ook heeft Ineke (kort) contact met leerling<strong>en</strong> als zij<br />
kom<strong>en</strong> regel<strong>en</strong> dat ze naar e<strong>en</strong> op<strong>en</strong> dag of meeloopdag will<strong>en</strong> gaan, zeker als dit on<strong>de</strong>r<br />
schooltijd plaats zal vind<strong>en</strong>. Daar biedt het Cor<strong>de</strong>rius College namelijk ruimte<br />
voor: leerling<strong>en</strong> zijn zelfs verplicht op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> <strong>van</strong> hbo-instelling<strong>en</strong> of universiteit<strong>en</strong><br />
te bezoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> vrij <strong>van</strong> school als dit op schooldag<strong>en</strong> plaatsvindt. Vanuit <strong>de</strong><br />
havo-af<strong>de</strong>ling gaat <strong>de</strong> vier<strong>de</strong> klas elk jaar met e<strong>en</strong> bus naar e<strong>en</strong> speciale dag <strong>van</strong> Hogeschool<br />
Inholland. Leerling<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> dan over <strong>de</strong> drempel <strong>van</strong> e<strong>en</strong> hbo-instelling <strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong> daar allerlei workshops die e<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kproces over <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> toekomst in gang<br />
zett<strong>en</strong>. Het verplichte bezoek<strong>en</strong> <strong>van</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> <strong>en</strong> het feit dat leerling<strong>en</strong> daar ‘vrij’<br />
voor kunn<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> heeft geleid tot e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>ame <strong>van</strong> bezoek<strong>en</strong> <strong>van</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong>. Daar<br />
zijn niet alle collega’s ev<strong>en</strong> blij mee, zo geeft Ineke aan. De vrijheid kan namelijk na<strong>de</strong>lig<br />
zijn voor <strong>de</strong> schoolorganisatie. Daarom is <strong>de</strong> school op zoek naar e<strong>en</strong> regulering<br />
hier<strong>van</strong>, zodat niet steeds <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op vrijdag frequ<strong>en</strong>t leerling<strong>en</strong> miss<strong>en</strong>.<br />
Leerling<strong>en</strong> (<strong>en</strong> <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs) ervar<strong>en</strong> <strong>de</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> als waar<strong>de</strong>vol <strong>en</strong> leuk. De meeloopdag<strong>en</strong><br />
zijn ook interessant, maar volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan vind<strong>en</strong> veel leerling<strong>en</strong> dit nog<br />
best <strong>en</strong>g <strong>en</strong> is <strong>de</strong> drempel hoger om dit te gaan regel<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> meeloopdag of e<strong>en</strong> dag<br />
proefstu<strong>de</strong>r<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> wel als nuttiger dan e<strong>en</strong> op<strong>en</strong> dag.<br />
Naast het beleid om op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> verplicht te bezoek<strong>en</strong> (<strong>en</strong> dit te faciliter<strong>en</strong>) organiseert<br />
het Cor<strong>de</strong>rius College an<strong>de</strong>re LOB-activiteit<strong>en</strong>. Zo word<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> gewez<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />
beroep<strong>en</strong>markt, die wordt georganiseerd door één <strong>van</strong> <strong>de</strong> Rotary-af<strong>de</strong>ling<strong>en</strong> in Amersfoort<br />
<strong>en</strong> omstrek<strong>en</strong>. Deze markt is bedoeld voor <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> in Amersfoort <strong>en</strong> omgeving.<br />
Hier vertell<strong>en</strong> beroepsbeoef<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> beroep, <strong>hun</strong> opleiding <strong>en</strong> studiekeuze.<br />
Er is dan ook geleg<strong>en</strong>heid persoonlijk met <strong>de</strong>ze m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in contact te kom<strong>en</strong>. Soms<br />
roll<strong>en</strong> hier interviews of ministages uit. Voor havo-4 <strong>en</strong> vwo-5 wordt jaarlijks door <strong>de</strong><br />
46
plaatselijke <strong>de</strong>can<strong>en</strong>kring <strong>de</strong> opleiding<strong>en</strong>markt georganiseerd, ook voor Amersfoort <strong>en</strong><br />
omgeving. Hier pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong> zich opleiding<strong>en</strong> uit het hbo <strong>en</strong> het wo. Leerling<strong>en</strong> zijn<br />
verplicht <strong>de</strong>ze middag te bezoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> drie ron<strong>de</strong>s voorlichting bij te won<strong>en</strong>. Ver<strong>de</strong>r<br />
verspreidt <strong>de</strong> school aan het begin <strong>van</strong> het schooljaar brochures met informatie over<br />
vervolgopleiding<strong>en</strong> (Studiekeuze123), organiseert ze voorlichtingsavond<strong>en</strong> over <strong>de</strong><br />
profielkeuze <strong>en</strong> komt <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan regelmatig ev<strong>en</strong> aan het woord tijd<strong>en</strong>s an<strong>de</strong>re voorlichtingsavond<strong>en</strong>.<br />
Ook is het op verzoek altijd mogelijk e<strong>en</strong> test (interesse, beroepskeuze<br />
<strong>en</strong> <strong>de</strong>rgelijke) te lat<strong>en</strong> do<strong>en</strong>. Zowel ou<strong>de</strong>rs als <strong>de</strong>caan gev<strong>en</strong> aan dat binn<strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
beschikbare tijd <strong>en</strong> met <strong>de</strong> beschikbare mid<strong>de</strong>l<strong>en</strong> al relatief veel wordt gedaan op het<br />
gebied <strong>van</strong> LOB. Het Cor<strong>de</strong>rius College draagt uit dat het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze keuzes belangrijk<br />
is <strong>en</strong> tijd <strong>en</strong> aandacht verdi<strong>en</strong>t. Ineke geeft aan dat ze er e<strong>en</strong> zinvolle weektaak<br />
aan zou kunn<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>; het <strong>de</strong>canaatswerk loopt haar nu soms over <strong>de</strong> scho<strong>en</strong><strong>en</strong>. Je<br />
zou altijd meer will<strong>en</strong> do<strong>en</strong> dan je nu kunt in <strong>de</strong> beschikbare tijd.<br />
De m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong> rol in <strong>de</strong> begeleiding. Het is <strong>de</strong> bedoeling dat het on<strong>de</strong>rwerp<br />
‘toekomst’ in <strong>de</strong> m<strong>en</strong>torgesprekk<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> komt. Dan kunn<strong>en</strong> ook <strong>de</strong> gedane<br />
LOB-activiteit<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Van het bezoek<strong>en</strong> <strong>van</strong> on<strong>de</strong>rwijsinstelling<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> <strong>van</strong> an<strong>de</strong>re LOB-activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in <strong>de</strong> vier<strong>de</strong> <strong>en</strong> vijf<strong>de</strong> klas verslag<strong>en</strong> gemaakt.<br />
Die kunn<strong>en</strong> in het m<strong>en</strong>torgesprek besprok<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. M<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> zijn dus gesprekspartner<br />
in het LOB-proces. De aanpak <strong>van</strong> <strong>de</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> verschilt on<strong>de</strong>rling wel.<br />
Het Cor<strong>de</strong>rius College organiseert dus veel op LOB-gebied. Vanuit <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs kom<strong>en</strong><br />
twee aandachtspunt<strong>en</strong> ter verbetering naar vor<strong>en</strong>:<br />
1) Er wordt veel georganiseerd. Dat is goed. Maar vrijwel alles is collectief. E<strong>en</strong><br />
meer persoonlijke b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>, meer maatwerk zou mooi zijn. In<br />
e<strong>en</strong> i<strong>de</strong>ale situatie zou – ev<strong>en</strong>als in het hbo bijvoorbeeld – <strong>de</strong> school e<strong>en</strong> studieloopbaanbegelei<strong>de</strong>r<br />
in di<strong>en</strong>st moet<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>, die leerling<strong>en</strong> persoonlijk coacht op<br />
dit vlak. Ook <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan zelf geeft aan meer persoonlijk contact te will<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>;<br />
dit is echter onmogelijk in <strong>de</strong> twee dag<strong>en</strong> die zij beschikbaar heeft voor het <strong>de</strong>canaat.<br />
2) De school verstrekt veel informatie <strong>en</strong> biedt (collectieve) mogelijkhed<strong>en</strong> aan. Vervolg<strong>en</strong>s<br />
wordt e<strong>en</strong> grote verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> gelegd wat hiermee<br />
te do<strong>en</strong>. Er wordt veel <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> verwacht qua on<strong>de</strong>rnemerschap <strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
voor <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> ontwikkeling. De <strong>de</strong>caan staat op<strong>en</strong> voor vrag<strong>en</strong>,<br />
maar volg<strong>en</strong>s sommige ou<strong>de</strong>rs is <strong>de</strong> stap om hier gebruik <strong>van</strong> te mak<strong>en</strong> voor <strong>hun</strong><br />
kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> nog te groot. Veel leerling<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> thuis ook weinig over wat er op<br />
school gebeurt, ook t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB. Dan is het als ou<strong>de</strong>rs lastig inschatt<strong>en</strong><br />
hoe <strong>de</strong> school hier precies mee omgaat <strong>en</strong> welke mogelijkhed<strong>en</strong> er zijn om je kind<br />
te stimuler<strong>en</strong>.<br />
47
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB<br />
Volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> meeste gesprekspartners hebb<strong>en</strong> zowel school als ou<strong>de</strong>rs als leerling<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
taak <strong>en</strong> rol in het LOB-proces. Daarbij zijn acc<strong>en</strong>tverschill<strong>en</strong> zichtbaar in <strong>de</strong> mate <strong>van</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>en</strong> <strong>de</strong> specifieke bijdrage <strong>van</strong> ie<strong>de</strong>re ‘partij’. Volg<strong>en</strong>s <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan<br />
heeft <strong>de</strong> school e<strong>en</strong> initiër<strong>en</strong><strong>de</strong> taak. Dit is nodig, omdat LOB voor <strong>de</strong> meeste leerling<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> ver-<strong>van</strong>-mijn-bed-show is <strong>en</strong> <strong>de</strong> meeste ou<strong>de</strong>rs niet wet<strong>en</strong> hoe zij <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> begeleid<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar ze moet<strong>en</strong> beginn<strong>en</strong>. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> hebb<strong>en</strong> handvatt<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong>uit school nodig <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit school op gang geholp<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
(bijvoorbeeld door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> verplichte op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong>). Eén <strong>van</strong> <strong>de</strong> geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
sluit hierbij aan. In haar og<strong>en</strong> heeft <strong>de</strong> school i<strong>de</strong>aliter e<strong>en</strong> loopbaanprofessional<br />
met meer tijd voor keuzebegeleiding in di<strong>en</strong>st, hebb<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs meer k<strong>en</strong>nis over <strong>de</strong><br />
(on)mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> zij <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> school handvatt<strong>en</strong> aangebod<strong>en</strong><br />
hoe <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> te begeleid<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> va<strong>de</strong>r vindt dat <strong>de</strong> school meerwaar<strong>de</strong><br />
biedt, omdat <strong>de</strong>ze ook <strong>van</strong>uit studieresultat<strong>en</strong> kan adviser<strong>en</strong> welke richting geschikt<br />
zou zijn voor het kind. An<strong>de</strong>re ou<strong>de</strong>rs k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>de</strong> school vooral e<strong>en</strong> informer<strong>en</strong><strong>de</strong> taak<br />
toe <strong>en</strong> vind<strong>en</strong> het keuzeproces zelf meer e<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> kind <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r<br />
sam<strong>en</strong>. Daarbij speelt het karakter <strong>en</strong> <strong>de</strong> leeftijd <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> ook e<strong>en</strong> rol: hoe<br />
consciëntieuzer <strong>en</strong> (in het algeme<strong>en</strong>) hoe ou<strong>de</strong>r, hoe meer keuzes <strong>de</strong> leerling zelf kan<br />
<strong>en</strong> zal mak<strong>en</strong>.<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB<br />
Elk jaar vind<strong>en</strong> in september in <strong>de</strong> bov<strong>en</strong>bouw <strong>van</strong> het vwo ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong> plaats. Op<br />
<strong>de</strong>ze avond<strong>en</strong> geeft <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan in ti<strong>en</strong> minut<strong>en</strong> uitleg over <strong>de</strong> verplichte op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
an<strong>de</strong>re LOB-activiteit<strong>en</strong>. Ze vertelt dan aan ou<strong>de</strong>rs waarom hiervoor gekoz<strong>en</strong> is, dat<br />
het voor leerling<strong>en</strong> soms lastig is <strong>en</strong> zij e<strong>en</strong> drempel over moet<strong>en</strong> om op<strong>en</strong> of meeloopdag<strong>en</strong><br />
te gaan bezoek<strong>en</strong>. Ze probeert ou<strong>de</strong>rs tegelijk bewust te mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong><br />
rol hierin: <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> help<strong>en</strong> <strong>en</strong> ze stimuler<strong>en</strong> om hiermee aan <strong>de</strong> slag te gaan,<br />
ook als dit ge<strong>de</strong>eltelijk buit<strong>en</strong> schooltijd<strong>en</strong> moet plaatsvind<strong>en</strong>. Als ou<strong>de</strong>rs moet je je<br />
kind bijvoorbeeld dui<strong>de</strong>lijk mak<strong>en</strong> dat het kan betek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat hij of zij e<strong>en</strong> zaterdag niet<br />
mee kan do<strong>en</strong> met voetbal, omdat het belangrijk is e<strong>en</strong> bepaal<strong>de</strong> op<strong>en</strong> dag te bezoek<strong>en</strong>.<br />
Ver<strong>de</strong>r heeft <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan in <strong>de</strong> afgelop<strong>en</strong> perio<strong>de</strong> gewerkt aan informatie voor ou<strong>de</strong>rs<br />
om te plaats<strong>en</strong> op het digitale ou<strong>de</strong>rportaal <strong>van</strong> <strong>de</strong> school. Deze informatie komt binn<strong>en</strong>kort<br />
beschikbaar <strong>en</strong> behelst gegev<strong>en</strong>s over welke LOB-activiteit<strong>en</strong> wanneer plaatsvind<strong>en</strong>,<br />
e<strong>en</strong> handleiding voor het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> (studie)keuzes <strong>en</strong> an<strong>de</strong>re informatie. Eén<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs gaf aan behoefte te hebb<strong>en</strong> aan meer on<strong>de</strong>rsteuning via<br />
<strong>de</strong> digitale omgeving. Zoals het nu lijkt wordt er dus binn<strong>en</strong>kort aan die behoefte voldaan.<br />
48
Vorig schooljaar heeft <strong>de</strong> school e<strong>en</strong> workshop ‘Rol ou<strong>de</strong>rs bij studiekeuze’ aangebod<strong>en</strong>.<br />
Deze cursus wordt verzorgd door <strong>de</strong> Vrije Universiteit Amsterdam <strong>en</strong> Hogeschool<br />
Inholland <strong>en</strong> is speciaal bedoeld voor ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> havo- <strong>en</strong> vwo-leerling<strong>en</strong> die<br />
in het keuzeproces zitt<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s <strong>de</strong> workshop kom<strong>en</strong> <strong>de</strong> werking <strong>van</strong> het puberbrein,<br />
<strong>de</strong> keuzeproblematiek <strong>en</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> cases aan bod. In interactieve sessies ler<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
hoe ze <strong>de</strong> drijfver<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> beter kunn<strong>en</strong> herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> om zo het gesprek<br />
aan te kunn<strong>en</strong> gaan. Hiermee krijg<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs handreiking<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> op<strong>en</strong> gesprek met<br />
<strong>hun</strong> kind te kunn<strong>en</strong> voer<strong>en</strong> <strong>en</strong> h<strong>en</strong> zo te stimuler<strong>en</strong> e<strong>en</strong> weloverwog<strong>en</strong> keuze te mak<strong>en</strong>.<br />
Hoewel ou<strong>de</strong>rs naar verwachting zeker behoefte aan zo’n workshop hebb<strong>en</strong> (ook e<strong>en</strong><br />
aantal <strong>van</strong> <strong>de</strong> geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs gaf <strong>de</strong>ze w<strong>en</strong>s aan), hebb<strong>en</strong> vorig jaar relatief weinig<br />
ou<strong>de</strong>rs <strong>de</strong>elg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> workshop. Ook dit schooljaar wil het Cor<strong>de</strong>rius College<br />
<strong>de</strong> workshop weer aanbied<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> uitnodiging <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs wat meer aandacht gev<strong>en</strong><br />
dan vorig jaar. Doordat <strong>van</strong>af dit schooljaar ou<strong>de</strong>rs gemaild kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, hoopt<br />
zij dat <strong>de</strong> informatie over <strong>de</strong> workshop e<strong>en</strong> hogere att<strong>en</strong>tiewaar<strong>de</strong> zal hebb<strong>en</strong> dan alle<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> oproepje in het informatieblaadje.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn in <strong>de</strong> geleg<strong>en</strong>heid contact op te nem<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan. In <strong>de</strong> praktijk komt<br />
dit weinig voor, zo ervaart Ineke <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Worp. Regelmatig bied<strong>en</strong> bureaus op het gebeid<br />
<strong>van</strong> loopbaanbegeleiding <strong>en</strong> aanverwante sector<strong>en</strong> <strong>hun</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> aan. Hier is m<strong>en</strong><br />
terughoud<strong>en</strong>d in, omdat <strong>de</strong> school ge<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid kan nem<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> kwaliteit<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze bureaus. Op aanvraag kan e<strong>en</strong> lijstje met <strong>de</strong> aanbie<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> op<br />
dit gebied word<strong>en</strong> verstrekt.<br />
De <strong>de</strong>caan heeft weinig zicht op wat ou<strong>de</strong>rs thuis do<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> LOB. Zij<br />
heeft <strong>de</strong> indruk dat ou<strong>de</strong>rs <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> keuzes die <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zelf<br />
mak<strong>en</strong> over het algeme<strong>en</strong> steun<strong>en</strong> <strong>en</strong> ook begrijp<strong>en</strong>. De geïnterview<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs k<strong>en</strong>schets<strong>en</strong><br />
zichzelf als (zeer) betrokk<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
keuzes die ze daarin mak<strong>en</strong>. De aanpak verschilt per type leerling. Sommige ou<strong>de</strong>rs<br />
zitt<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> ‘achter <strong>de</strong> vodd<strong>en</strong>’, an<strong>de</strong>r<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> het meer als meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> -<br />
lev<strong>en</strong> met het proces waar het kind zelf al voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> aandacht aan besteedt. Soms prober<strong>en</strong><br />
ze daarin e<strong>en</strong> acc<strong>en</strong>t te legg<strong>en</strong>. Eén moe<strong>de</strong>r vertelt bijvoorbeeld dat zij als ou<strong>de</strong>rs<br />
<strong>hun</strong> dochters vooral mee will<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> keuzes met <strong>hun</strong> hart te mak<strong>en</strong>, op zoek te gaan<br />
naar <strong>hun</strong> passies <strong>en</strong> interesses <strong>en</strong> daar vooral mee ver<strong>de</strong>r te gaan. De ou<strong>de</strong>rs stimuler<strong>en</strong><br />
<strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> (soms al in vwo-4) om op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> te bezoek<strong>en</strong>, gaan regelmatig ook zelf<br />
mee (<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> dat dan erg leuke dag<strong>en</strong>), lat<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> test<strong>en</strong> invull<strong>en</strong>, besprek<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong> <strong>de</strong> resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of verwijz<strong>en</strong> ze door naar meer <strong>de</strong>skundige familieled<strong>en</strong> of<br />
k<strong>en</strong>niss<strong>en</strong>. Eén moe<strong>de</strong>r vertelt dat ze e<strong>en</strong> informatiebrochure over vervolgopleiding<strong>en</strong><br />
dit jaar in <strong>de</strong> Sinterklaastijd in <strong>de</strong> scho<strong>en</strong> <strong>van</strong> bei<strong>de</strong> zoons heeft gedaan.<br />
49
De ou<strong>de</strong>rs vind<strong>en</strong> in het algeme<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> school voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> ruimte biedt om betrokk<strong>en</strong><br />
te zijn <strong>en</strong> voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> initiatiev<strong>en</strong> neemt om ou<strong>de</strong>rs te betrekk<strong>en</strong>. De <strong>de</strong>caan is, indi<strong>en</strong><br />
gew<strong>en</strong>st, bereikbaar <strong>en</strong> als je als ou<strong>de</strong>r actief mee wilt d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, kun je je aansluit<strong>en</strong> bij<br />
het ou<strong>de</strong>rplatform. W<strong>en</strong>s<strong>en</strong> om meer betrokk<strong>en</strong> te zijn richt<strong>en</strong> zich vooral op <strong>de</strong> contact<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong>uit school met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> zelf <strong>en</strong> <strong>de</strong> behoefte <strong>van</strong> sommige ou<strong>de</strong>rs om<br />
meer concrete tips te krijg<strong>en</strong> hoe je je kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> goed kunt begeleid<strong>en</strong>. Daarover meer<br />
in <strong>de</strong> laatste subparagraaf.<br />
Het stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
Tijd<strong>en</strong>s <strong>de</strong> telefonische interviews word<strong>en</strong> <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> concrete i<strong>de</strong>eën gegev<strong>en</strong> om<br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid ver<strong>de</strong>r te stimuler<strong>en</strong>:<br />
Als <strong>de</strong>caan mails naar ou<strong>de</strong>rs stur<strong>en</strong> om h<strong>en</strong> te wijz<strong>en</strong> op <strong>de</strong> data <strong>van</strong> diverse op<strong>en</strong><br />
dag<strong>en</strong>.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> uitnodig<strong>en</strong> om sam<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind gesprekk<strong>en</strong> met <strong>de</strong> m<strong>en</strong>tor of <strong>de</strong>caan<br />
te voer<strong>en</strong>. Nu word<strong>en</strong> testresultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>rgelijke op school alle<strong>en</strong> met <strong>de</strong> leerling<br />
besprok<strong>en</strong>. Als je als ou<strong>de</strong>r hier ook voor uitg<strong>en</strong>odigd wordt, kun je er thuis beter<br />
e<strong>en</strong> vervolg aan gev<strong>en</strong>.<br />
Digitaal aanbod <strong>van</strong> tips om je weg te vind<strong>en</strong> in <strong>de</strong> vervolgopleiding<strong>en</strong> <strong>en</strong> om<br />
hiermee met je kind aan <strong>de</strong> slag te gaan.<br />
Stukjes <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan in het schoolblad. De <strong>de</strong>caan zou bijvoorbeeld e<strong>en</strong> casus<br />
kunn<strong>en</strong> beschrijv<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> vraag <strong>van</strong> e<strong>en</strong> bepaal<strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> hoe zij daarmee is<br />
omgegaan. Op <strong>de</strong>ze manier wordt inzichtelijk wat <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan voor leerling<strong>en</strong> kan<br />
betek<strong>en</strong><strong>en</strong>, waardoor <strong>de</strong> drempel om zelf op haar af te stapp<strong>en</strong> wellicht lager<br />
wordt. Ineke gaat nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> of dit i<strong>de</strong>e <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r uitvoerbaar is, want ze ziet<br />
<strong>de</strong> mogelijke meerwaar<strong>de</strong> er<strong>van</strong>.<br />
Korte lijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> int<strong>en</strong>sief contact tuss<strong>en</strong> school/<strong>de</strong>caan/(het liefst e<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> school<br />
verbond<strong>en</strong>) studieloopbaanbegelei<strong>de</strong>r <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong>. Daar kun je als ou<strong>de</strong>rs vervolg<strong>en</strong>s<br />
op voortbordur<strong>en</strong> <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> voel<strong>en</strong> zich serieus g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> door <strong>de</strong><br />
school. De ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze school lijk<strong>en</strong> vooral behoefte te hebb<strong>en</strong> aan meer betrokk<strong>en</strong>heid<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> school op <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong>: ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid via leerlingbetrokk<strong>en</strong>heid.<br />
50
4 Conclusies<br />
In dit hoofdstuk wordt getracht antwoord te gev<strong>en</strong> op <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong>. De antwoord<strong>en</strong><br />
op <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong> zijn gebaseerd op meer<strong>de</strong>re bronn<strong>en</strong>: <strong>de</strong> wet<strong>en</strong>schappelijke<br />
k<strong>en</strong>nis over het on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> relatie ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school, <strong>de</strong> schriftelijke<br />
vrag<strong>en</strong>lijstron<strong>de</strong> in dit on<strong>de</strong>rzoek, <strong>de</strong> aanvull<strong>en</strong><strong>de</strong> telefonische gesprekk<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong><br />
bestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong> gerichte literatuur over <strong>de</strong> verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> complexe aspect<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> LOBproblematiek<br />
<strong>en</strong> -praktijk<strong>en</strong>. De conclusies zijn geformuleerd als antwoord<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong>.<br />
Dit on<strong>de</strong>rzoek heeft als c<strong>en</strong>trale vraag hoe <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB bevor<strong>de</strong>rd<br />
kan word<strong>en</strong>. Hoe kunn<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> of zich beter bewust word<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> eig<strong>en</strong> acties of socialisatie-invloed<strong>en</strong> die bij kunn<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> aan het keuzeproces <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> loopbaancompet<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>? Hoe kan het sam<strong>en</strong>spel<br />
tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> thuis wat dit betreft verbeterd word<strong>en</strong>? Om <strong>de</strong>ze vrag<strong>en</strong> te beantwoord<strong>en</strong><br />
zijn, zoals vermeld, <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong> geformuleerd:<br />
1) In welke mate zijn ou<strong>de</strong>rs betrokk<strong>en</strong> bij LOB <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> zij inzicht in het keuzeproces<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> school op dit terrein?<br />
2) In welke mate zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs in sam<strong>en</strong>spel met <strong>de</strong> school e<strong>en</strong> meer stimuler<strong>en</strong><strong>de</strong>,<br />
on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong> motiver<strong>en</strong><strong>de</strong> functie kunn<strong>en</strong> vervull<strong>en</strong> t<strong>en</strong> behoeve <strong>van</strong> LOB?<br />
3) Welke begeleid<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><strong>de</strong> rol spel<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs thuis bij school- <strong>en</strong> beroepskeuze,<br />
<strong>loopbaanoriëntatie</strong> <strong>en</strong> vervolgopleiding<strong>en</strong>?<br />
4) Op welke wijze zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs ook binn<strong>en</strong> school bij LOB-activiteit<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>?<br />
5) Hoe kan <strong>de</strong> driehoek <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>r-school-leerling-contact met betrekking tot<br />
LOB verbeterd word<strong>en</strong>?<br />
In dit hoofdstuk volg<strong>en</strong> <strong>de</strong> belangrijkste conclusies per on<strong>de</strong>rzoeksvraag.<br />
1. Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB<br />
Bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> responsgroep <strong>van</strong> het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek <strong>en</strong> het telefonisch<br />
on<strong>de</strong>rzoek leeft het on<strong>de</strong>rwerp ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB (<strong>en</strong> LOB in het<br />
algeme<strong>en</strong>) in sterke mate. Zowel (<strong>de</strong> <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong>) <strong>de</strong>can<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>rs zijn uitdrukkelijk<br />
<strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> belangrijke rol spel<strong>en</strong> in <strong>de</strong> loopbaanontwikkeling <strong>van</strong><br />
<strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> hebb<strong>en</strong> over het algeme<strong>en</strong> e<strong>en</strong> re<strong>de</strong>lijk beeld <strong>van</strong> het keuzeproces<br />
<strong>van</strong> <strong>hun</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> die <strong>de</strong> school op dit terrein verricht, vooral als<br />
dit collectieve activiteit<strong>en</strong> (zoals voorlichtingsavond<strong>en</strong>) zijn; op wat er in het persoonlijk<br />
contact tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> gebeurt hebb<strong>en</strong> zij min<strong>de</strong>r goed zicht.<br />
51
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> legg<strong>en</strong> <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor loopbaankeuzes vooral bij<br />
ou<strong>de</strong>rs, leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> school gezam<strong>en</strong>lijk, <strong>en</strong> in min<strong>de</strong>re mate bij <strong>de</strong> afzon<strong>de</strong>rlijke actor<strong>en</strong>.<br />
De aan het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek <strong>de</strong>elnem<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> legg<strong>en</strong> daarbij in verhouding<br />
meer verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zelf dan <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs do<strong>en</strong>. In <strong>de</strong> verdiep<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
ron<strong>de</strong> telefonische interviews bleek dat ook <strong>de</strong> leeftijd <strong>en</strong> het karakter <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
leerling <strong>van</strong> invloed is op <strong>de</strong> mate waarin e<strong>en</strong> leerling zelf verantwoor<strong>de</strong>lijk kan word<strong>en</strong><br />
gehoud<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> keuzes.<br />
2. Grotere rol ou<strong>de</strong>rs<br />
Zowel ou<strong>de</strong>rs als <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zijn <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing dat <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid meer aandacht<br />
verdi<strong>en</strong>t in <strong>en</strong> <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> schol<strong>en</strong>. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> (vooral zij die weinig k<strong>en</strong>nis hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> wat<br />
<strong>de</strong> school op het gebied <strong>van</strong> LOB doet) will<strong>en</strong> meer actief schoolinitiatief om h<strong>en</strong> te<br />
betrekk<strong>en</strong> bij belangrijke keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Zij lat<strong>en</strong> zelf e<strong>en</strong> grote bereidheid zi<strong>en</strong> om<br />
e<strong>en</strong> rol te spel<strong>en</strong>, thuis of op school, bij <strong>de</strong> schoolloopbaanbegeleiding <strong>van</strong> <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. De on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn in hoge mate bereid <strong>hun</strong> kind te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> will<strong>en</strong> graag met <strong>de</strong> school sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> op dit gebied. Uit <strong>de</strong> telefonische<br />
interviews bleek dat zowel ou<strong>de</strong>rs als school ervar<strong>en</strong> dat <strong>de</strong> school hierin e<strong>en</strong> initiër<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
taak heeft. Leerling<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> gestimuleerd word<strong>en</strong> actief aan <strong>de</strong> slag te gaan<br />
met LOB (dit stimuler<strong>en</strong> schol<strong>en</strong> door bijvoorbeeld het bezoek <strong>van</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> te verplicht<strong>en</strong><br />
of in m<strong>en</strong>torless<strong>en</strong> opdracht<strong>en</strong> op dit gebied te gev<strong>en</strong>) <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs moet<strong>en</strong> gestimuleerd<br />
<strong>en</strong> op gang geholp<strong>en</strong> word<strong>en</strong> om <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> hierin te begeleid<strong>en</strong>. De<br />
school moet voorzi<strong>en</strong> in <strong>de</strong> juiste informatie (over profielkeuzes, twee<strong>de</strong> fase, vervolgopleiding<strong>en</strong><br />
et cetera) op <strong>de</strong> juiste mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> bij voorkeur ou<strong>de</strong>rs ook handvatt<strong>en</strong><br />
bied<strong>en</strong> hoe hierin <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> pass<strong>en</strong><strong>de</strong> wijze te coach<strong>en</strong> (bijvoorbeeld<br />
door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> e<strong>en</strong> workshop hierover). Struikelblok om aan <strong>de</strong>ze behoeft<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
te voorzi<strong>en</strong> is gebrek aan tijd <strong>en</strong> mid<strong>de</strong>l<strong>en</strong> bij (met name) het <strong>de</strong>canaat. De <strong>de</strong>can<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> bei<strong>de</strong> in <strong>de</strong> telefonische raadpleging betrokk<strong>en</strong> schol<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan (mom<strong>en</strong>teel)<br />
te weinig tijd beschikbaar te hebb<strong>en</strong> om vooral op het vlak <strong>van</strong> persoonlijk contact<br />
met leerling<strong>en</strong> meer te invester<strong>en</strong>.<br />
3. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> LOB thuis<br />
T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> vraag of <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn of zij thuis het één <strong>en</strong> an<strong>de</strong>r<br />
do<strong>en</strong> op LOB-gebied zijn zij dui<strong>de</strong>lijk: veel <strong>van</strong> <strong>de</strong> in dit on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
zijn <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zelf thuis al veel activiteit<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> LOB te ontplooi<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> ook voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> k<strong>en</strong>nis over <strong>hun</strong> kind te hebb<strong>en</strong>. Zij duid<strong>en</strong> dan vooral op het prat<strong>en</strong><br />
met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> over studie- of beroepskeuze <strong>en</strong> het stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>de</strong> toekomst <strong>en</strong> <strong>hun</strong> gew<strong>en</strong>ste of mogelijke toekomstige opleiding<br />
of beroep. De telefonisch geraadpleeg<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs vertell<strong>en</strong> daarnaast <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
52
te stimuler<strong>en</strong> op<strong>en</strong> dag<strong>en</strong> te bezoek<strong>en</strong>, waarbij zij h<strong>en</strong> dikwijls zelf (tot <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong>)<br />
vergezell<strong>en</strong>. Ook noemd<strong>en</strong> zij opvall<strong>en</strong>d vaak <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> <strong>de</strong> bre<strong>de</strong>re<br />
familie- <strong>en</strong> k<strong>en</strong>niss<strong>en</strong>kring bij LOB; dikwijls word<strong>en</strong> studie- <strong>en</strong> beroepskeuzes<br />
voorgelegd aan k<strong>en</strong>niss<strong>en</strong> of familieled<strong>en</strong> die (vooral <strong>van</strong>uit <strong>hun</strong> professie) hier naar<br />
verwachting wijze adviez<strong>en</strong> over kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>.<br />
4. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> LOB op school<br />
Over <strong>de</strong> vraag op welke wijze ou<strong>de</strong>rs ook binn<strong>en</strong> school bij LOB-activiteit<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, is niet alle<strong>en</strong> met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs gesprok<strong>en</strong>, maar zijn uiteraard ook <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>can<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rvraagd. Opmerkelijk is dat uit dit on<strong>de</strong>rzoek naar vor<strong>en</strong> komt dat <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> meer actieve rol aan zoud<strong>en</strong><br />
moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB. Dit geldt dan zowel in het contact met <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong><br />
kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> als t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school <strong>en</strong> <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> die <strong>de</strong> school<br />
op dit gebied allemaal doet. De <strong>de</strong>can<strong>en</strong> will<strong>en</strong> graag e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> betere sam<strong>en</strong>werking met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs. LOB op school moet ver<strong>de</strong>r gaan dan<br />
alle<strong>en</strong> het begeleid<strong>en</strong> <strong>van</strong> het kiez<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> vervolgopleiding. Zij b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> <strong>de</strong> betek<strong>en</strong>is<br />
<strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> keuzevaardighed<strong>en</strong> door <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
Uit het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs bleek e<strong>en</strong> grote bereidheid om ook op het<br />
vlak <strong>van</strong> activiteit<strong>en</strong> op school betrokk<strong>en</strong> te zijn. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> die op dit gebied graag will<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met <strong>de</strong> school zijn bijvoorbeeld bereid om contactpersoon te zijn t<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> vrag<strong>en</strong> over <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> beroepssector.<br />
Op <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> die betrokk<strong>en</strong> zijn in <strong>de</strong> telefonische raadpleging leeft ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
of beter gezegd ou<strong>de</strong>rparticipatie bij wat er op school speelt niet in sterke mate.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> will<strong>en</strong> wel actief betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>en</strong> participer<strong>en</strong> in het keuzeproces <strong>van</strong> <strong>hun</strong><br />
eig<strong>en</strong> kind(er<strong>en</strong>), maar hebb<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> grote behoeft<strong>en</strong> om ook actief mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over<br />
het LOB-beleid <strong>van</strong> <strong>hun</strong> school. Zij kom<strong>en</strong> ook niet zelf met i<strong>de</strong>eën om <strong>van</strong>uit <strong>hun</strong> eig<strong>en</strong><br />
loopbaangeschied<strong>en</strong>is of vergelijkbare mogelijkhed<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> op school te<br />
steun<strong>en</strong> in <strong>hun</strong> zoekproces. Ook <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> twee schol<strong>en</strong> komt <strong>de</strong>ze behoefte niet naar<br />
vor<strong>en</strong>. Op één <strong>van</strong> <strong>de</strong> twee schol<strong>en</strong> is al e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rplatform actief, waarin ou<strong>de</strong>rs indi<strong>en</strong><br />
gew<strong>en</strong>st <strong>hun</strong> m<strong>en</strong>ing over dit soort on<strong>de</strong>rwerp<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> meed<strong>en</strong>k<strong>en</strong><br />
met school. De an<strong>de</strong>re school houdt het liever klein <strong>en</strong> leerlinggericht. Deze school<br />
ziet LOB(-beleid) op school toch sterk als aangeleg<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school zelf <strong>en</strong> hoeft<br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs hier niet ‘met <strong>de</strong> neus bov<strong>en</strong>op’. Als we teruggrijp<strong>en</strong> op <strong>de</strong> in <strong>de</strong> inleiding<br />
g<strong>en</strong>oem<strong>de</strong> drie aspect<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid (participatie op school, communicatie<br />
tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school <strong>en</strong> schoolse activiteit<strong>en</strong> thuis) lijk<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze ou<strong>de</strong>rs vooral op<br />
<strong>de</strong> laatste twee aspect<strong>en</strong> bereid te participer<strong>en</strong>. En zi<strong>en</strong> ook <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> vooral daarin<br />
mogelijkhed<strong>en</strong>.<br />
53
5. Verbetering driehoek ou<strong>de</strong>r-school-leerling<br />
De on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zelf gev<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>als <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs, aan veel LOB-activiteit<strong>en</strong><br />
met leerling<strong>en</strong> te on<strong>de</strong>rnem<strong>en</strong> <strong>en</strong> h<strong>en</strong> te stimuler<strong>en</strong> na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>de</strong> toekomst. De<br />
<strong>de</strong>can<strong>en</strong> staan ook in hoge mate op<strong>en</strong> voor ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> voor advies over studie-<br />
of beroepskeuze; dit geldt in verhouding het sterkst voor <strong>de</strong>can<strong>en</strong> die sam<strong>en</strong>werking<br />
met ou<strong>de</strong>rs <strong>van</strong> groot belang vind<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor <strong>de</strong>can<strong>en</strong> die <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing zijn dat ou<strong>de</strong>rs<br />
e<strong>en</strong> meer actieve rol zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> aannem<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB in <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rkind<br />
relatie.<br />
Met name in <strong>de</strong> telefonische interviews is getracht i<strong>de</strong>eën te g<strong>en</strong>erer<strong>en</strong> hoe <strong>de</strong> gezam<strong>en</strong>lijke<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB beter vormgegev<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> aantal<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze i<strong>de</strong>eën sam<strong>en</strong>gevat:<br />
Meer we<strong>de</strong>rzijds communicer<strong>en</strong> over wat er zowel thuis als op school al gebeurt<br />
op het terrein <strong>van</strong> LOB. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> wet<strong>en</strong> vaak niet wat <strong>de</strong> school allemaal doet (<strong>hun</strong><br />
kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> vertell<strong>en</strong> dit <strong>van</strong>uit zichzelf niet altijd) <strong>en</strong> <strong>de</strong> school ook niet wat ou<strong>de</strong>rs<br />
met <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> thuis do<strong>en</strong>. Om meer <strong>van</strong> elkaar te wet<strong>en</strong> <strong>en</strong> bijvoorbeeld als<br />
ou<strong>de</strong>rs thuis voort te kunn<strong>en</strong> bordur<strong>en</strong> op wat <strong>de</strong> school heeft aangebod<strong>en</strong>, is het<br />
goed meer daarover te communicer<strong>en</strong>. Dat kan op ‘kind-niveau’, bijvoorbeeld<br />
door mailwisseling tuss<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong>/<strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs, maar ook op meer algeme<strong>en</strong><br />
niveau, door als <strong>de</strong>caan bijvoorbeeld stukjes in het schoolblaadje te schrijv<strong>en</strong>.<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid via leerlingbetrokk<strong>en</strong>heid: sommige ou<strong>de</strong>rs hebb<strong>en</strong> niet zozeer<br />
behoefte om zelf meer betrokk<strong>en</strong> te word<strong>en</strong>, maar wel aan meer persoonlijk<br />
contact tuss<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> school. Zij d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> dat meer persoonlijk contact<br />
over <strong>de</strong> schoolloopbaan (het liefst met e<strong>en</strong> studieloopbaanbegelei<strong>de</strong>r of vergelijkbare<br />
functionaris) <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zelf stimuleert meer aan <strong>de</strong> slag te gaan met het reflecter<strong>en</strong><br />
op <strong>hun</strong> studiekeuzes. Zeker in combinatie met <strong>de</strong> vorige aanbeveling<br />
(meer communicatie) verwacht<strong>en</strong> zij dat ze dan ook als ou<strong>de</strong>rs beter kunn<strong>en</strong> inspel<strong>en</strong><br />
op <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> op dit vlak. Zoals eer<strong>de</strong>r beschrev<strong>en</strong><br />
zi<strong>en</strong> <strong>de</strong> schol<strong>en</strong>, gezi<strong>en</strong> <strong>hun</strong> beperkte aantal beschikbare ur<strong>en</strong> voor <strong>de</strong>canaat <strong>en</strong><br />
aanverwante tak<strong>en</strong>, echter weinig mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze contact<strong>en</strong> te int<strong>en</strong>siver<strong>en</strong>.<br />
54
5 Aanbeveling<strong>en</strong> <strong>en</strong> discussie<br />
In dit hoofdstuk zal allereerst kort ingegaan word<strong>en</strong> op het maatschappelijk belang <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvraag <strong>en</strong> op <strong>de</strong> betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> het vergrot<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
bij LOB. Daarna wordt aandacht besteed aan <strong>de</strong> verbetering <strong>van</strong> het sam<strong>en</strong>spel <strong>van</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs, school <strong>en</strong> leerling op dit gebied <strong>en</strong> op <strong>de</strong> instrum<strong>en</strong>tering <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning<br />
<strong>van</strong> keuzeprocess<strong>en</strong> in <strong>de</strong> sfeer <strong>van</strong> LOB.<br />
Maatschappelijk <strong>en</strong> persoonlijk belang goe<strong>de</strong> loopbaankeuzes<br />
E<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> grote problem<strong>en</strong> <strong>van</strong> het te voer<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rwijsbeleid in Ne<strong>de</strong>rland is het<br />
voorkom<strong>en</strong> <strong>van</strong> voortijdig schoolverlat<strong>en</strong>. Over dit probleem is al veel geschrev<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
nagedacht. Het betreft niet alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijk <strong>en</strong> weerbarstig ‘maatschappelijk’ probleem,<br />
maar is in <strong>de</strong> eerste plaats voor <strong>de</strong> leerling, maar ook voor m<strong>en</strong>ige ou<strong>de</strong>r, leraar<br />
<strong>en</strong> school e<strong>en</strong> belangrijk <strong>en</strong> weerbarstig ‘individueel’ probleem. Achteraf gezi<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong><br />
veel keuzes onjuist te zijn geweest. Uit meer<strong>de</strong>re empirische studies komt naar vor<strong>en</strong><br />
dat veel leerling<strong>en</strong> niet over <strong>hun</strong> loopbaan nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>hun</strong> loopbaan ook niet actief<br />
stur<strong>en</strong> of <strong>de</strong>ze tracht<strong>en</strong> te beïnvloed<strong>en</strong>. Er is vaak ge<strong>en</strong> sprake <strong>van</strong> het ontwikkel<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> loopbaanconcept <strong>en</strong> e<strong>en</strong> daaraan gerelateer<strong>de</strong> arbeidsid<strong>en</strong>titeit. Toch wordt<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> verwacht dat zij al wel heel vroeg in <strong>de</strong> lev<strong>en</strong>sloop op dit terrein keuzes<br />
mak<strong>en</strong>. Eig<strong>en</strong>lijk moet<strong>en</strong> ze al kiez<strong>en</strong> voordat ze e<strong>en</strong> sector- of profielkeuze do<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
voordat ze er bewust <strong>en</strong> goed over nagedacht hebb<strong>en</strong>. Daarnaast word<strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>woordig<br />
geconfronteerd met e<strong>en</strong> groot aanbod aan studies <strong>en</strong> e<strong>en</strong> groot aantal beroepsmogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> -ontwikkeling<strong>en</strong>. Uit on<strong>de</strong>rzoek blijkt dat dit door leerling<strong>en</strong><br />
als e<strong>en</strong> erg moeilijk <strong>en</strong> ook als e<strong>en</strong> zwaarwichtig probleem ervar<strong>en</strong> wordt, waarbij hulp<br />
<strong>van</strong>uit sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><strong>de</strong> socialiser<strong>en</strong><strong>de</strong> instanties rondom <strong>de</strong> leerling zeker ge<strong>en</strong> overbodige<br />
luxe is. Doordat er <strong>de</strong> laatste jar<strong>en</strong> meer aandacht is voor <strong>de</strong> door <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong><br />
ervar<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> op dit gebied is dui<strong>de</strong>lijk geword<strong>en</strong> dat het op tijd mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
studie- of beroepskeuze, het overtuigd zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> red<strong>en</strong> <strong>van</strong> die keuze <strong>en</strong> het gemotiveerd<br />
zijn voor <strong>de</strong> keuze belangrijk zijn voor het voorkom<strong>en</strong> <strong>van</strong> studie-uitval of het<br />
mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> verkeer<strong>de</strong> studiekeuze.<br />
Ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
Zoals bek<strong>en</strong>d was LOB vroeger vooral e<strong>en</strong> activiteit waarvoor <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
was. Teg<strong>en</strong>woordig wordt het gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> schoolbre<strong>de</strong> opdracht <strong>en</strong> e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> het schoolteam. Door <strong>de</strong> verbreding <strong>van</strong> het eig<strong>en</strong>aarschap<br />
<strong>van</strong> LOB naar <strong>de</strong> gehele school is het zaak dat <strong>de</strong> school ook e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
55
visie e<strong>en</strong> professionaliteit ontwikkelt over LOB. Door het inricht<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> loopbaangerichte<br />
schoolorganisatie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> loopbaangerichte langdurige begeleiding kan getracht<br />
word<strong>en</strong> <strong>de</strong> leerling te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> procesgerichte <strong>en</strong> geïntegreer<strong>de</strong> manier.<br />
Het systematisch betrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij dit vernieuw<strong>de</strong> proces kan word<strong>en</strong> opgevat<br />
als e<strong>en</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> voor <strong>de</strong> hand ligg<strong>en</strong><strong>de</strong> stap. Immers ou<strong>de</strong>rs hebb<strong>en</strong> in principe<br />
e<strong>en</strong> grote mate <strong>van</strong> intrinsieke betrokk<strong>en</strong>heid bij <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijs- <strong>en</strong> beroepskeuzes <strong>van</strong><br />
<strong>hun</strong> kind. Veel ou<strong>de</strong>rs vrag<strong>en</strong> zich al vroeg af in welke sector <strong>en</strong> op welk beroepsniveau<br />
<strong>hun</strong> kind terecht zal kom<strong>en</strong>. Sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs/verzorgers<br />
kan <strong>de</strong> leerling on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> bij zijn of haar oriënteringsproces. De tripartiete sam<strong>en</strong>werking<br />
kan e<strong>en</strong> sterker draagvlak vorm<strong>en</strong> voor <strong>de</strong> te mak<strong>en</strong> keuzes. Belangrijk is dan<br />
wel dat er over <strong>en</strong> weer e<strong>en</strong> hel<strong>de</strong>r beeld bestaat over ie<strong>de</strong>rs verantwoor<strong>de</strong>lijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
over we<strong>de</strong>rzijdse verwachting<strong>en</strong> <strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong>. Het vastlegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> we<strong>de</strong>rzijds verdui<strong>de</strong>lijk<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkhed<strong>en</strong> voor dit proces is belangrijk ev<strong>en</strong>als het systematisch<br />
on<strong>de</strong>rhoud<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> relatie tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> thuis. Uiteraard di<strong>en</strong>t hierbij rek<strong>en</strong>ing<br />
gehoud<strong>en</strong> te word<strong>en</strong> met <strong>de</strong> bek<strong>en</strong><strong>de</strong> valkuil<strong>en</strong> die zich voor kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong> in het<br />
ou<strong>de</strong>r-school contact <strong>en</strong> die in an<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rzoek uitvoerig beschrev<strong>en</strong> zijn (zie bijvoorbeeld<br />
Klaass<strong>en</strong> <strong>en</strong> Leeferink, 1998; Vogels, 2002; <strong>van</strong> Rooij<strong>en</strong>, <strong>de</strong> Wit <strong>en</strong> Beek, 2004;<br />
Klaass<strong>en</strong>, 2008). Bedoeld zijn aspect<strong>en</strong> als het stapsgewijs opbouw<strong>en</strong> <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>rschool<br />
contact, het belang <strong>van</strong> e<strong>en</strong> positieve attitu<strong>de</strong> <strong>en</strong> interesse <strong>van</strong> schoolzij<strong>de</strong>, het<br />
niet alle<strong>en</strong> contact opnem<strong>en</strong> met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs wanneer er problem<strong>en</strong> zijn, maar ook goed<br />
nieuws on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aandacht br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>, et cetera.<br />
Reflectie op ervaring<strong>en</strong><br />
Om het sam<strong>en</strong>spel <strong>van</strong> school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs te verbeter<strong>en</strong> is het <strong>van</strong> belang dat schol<strong>en</strong><br />
nog meer dan nu het geval is <strong>de</strong> alou<strong>de</strong> gedachte loslat<strong>en</strong> dat vooral het verstrekk<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> informatie het belangrijkste is in het on<strong>de</strong>rhavige proces. Uit verschill<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoek<strong>en</strong><br />
wordt dui<strong>de</strong>lijk dat niet zozeer <strong>de</strong> objectieve informatie, maar vooral ook <strong>de</strong><br />
eig<strong>en</strong> ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>van</strong> ‘significant others’ zoals ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> belang zijn voor het keuzegedrag. Het organiser<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> systematische reflectie<br />
hierop is e<strong>en</strong> opgave die in het verl<strong>en</strong>g<strong>de</strong> hier<strong>van</strong> ligt.<br />
Rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling<br />
Waarover meer <strong>en</strong> beter nagedacht moet word<strong>en</strong>, me<strong>de</strong> naar aanleiding <strong>van</strong> dit exploratieve<br />
on<strong>de</strong>rzoek, is <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> bijdrage die <strong>de</strong> leerling zelf kan lever<strong>en</strong><br />
aan <strong>de</strong> driehoek ou<strong>de</strong>rs-school-leerling. Uit het on<strong>de</strong>rzoek komt naar vor<strong>en</strong> dat<br />
zowel <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rvraag<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs als <strong>de</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
leerling of <strong>hun</strong> kind eig<strong>en</strong>lijk niet erg dui<strong>de</strong>lijk vind<strong>en</strong> of <strong>de</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
leerling afmet<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> leeftijd(sfase) <strong>en</strong> karaktereig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong>. En <strong>de</strong>can<strong>en</strong> legg<strong>en</strong> in<br />
56
verhouding meer verantwoor<strong>de</strong>lijkheid bij <strong>de</strong> leerling<strong>en</strong> zelf dan ou<strong>de</strong>rs do<strong>en</strong>. Aandacht<br />
voor <strong>de</strong> positie <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling in <strong>de</strong> dialoog tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school lijkt onontbeerlijk.<br />
Weliswaar wordt vaak gewez<strong>en</strong> op het belang <strong>van</strong> het creër<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> sfeer<br />
<strong>van</strong> vertrouw<strong>en</strong>, maar over <strong>de</strong> specifieke b<strong>en</strong>a<strong>de</strong>ring <strong>en</strong> invloed <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling is niet<br />
al te veel bek<strong>en</strong>d. Wellicht dat meer on<strong>de</strong>rzoek naar keuzestijl<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> hierin<br />
beter inzicht kan gev<strong>en</strong>. Ook zou e<strong>en</strong> belangrijk aandachtspunt kunn<strong>en</strong> zijn om als<br />
school ou<strong>de</strong>rs te stimuler<strong>en</strong> om meer te luister<strong>en</strong> naar het verhaal <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind over<br />
di<strong>en</strong>s interesses <strong>en</strong> ambities op dit gebied <strong>en</strong> <strong>de</strong> daar achter ligg<strong>en</strong><strong>de</strong> (verborg<strong>en</strong>) argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
In <strong>de</strong> contact<strong>en</strong> met <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs zou <strong>de</strong> school <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs wellicht kunn<strong>en</strong> faciliter<strong>en</strong><br />
voor <strong>de</strong>ze thuisgesprekk<strong>en</strong> over LOB.<br />
Vroeg beginn<strong>en</strong><br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> vooral in sam<strong>en</strong>spraak met <strong>de</strong> school <strong>hun</strong> kind ler<strong>en</strong> te reflecter<strong>en</strong> over<br />
‘het waarom’ <strong>van</strong> <strong>de</strong> te mak<strong>en</strong> studie of beroepskeuze. Dit moet <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> ‘procesgerichte’<br />
visie op LOB al aan het begin <strong>van</strong> het secundair on<strong>de</strong>rwijs in <strong>de</strong> thuissfeer e<strong>en</strong><br />
aan<strong>van</strong>g nem<strong>en</strong>. Het is <strong>van</strong> belang dat <strong>de</strong> school <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs of verzorgers daarin on<strong>de</strong>rsteunt.<br />
Arbeidsmarktoverweging<strong>en</strong> in het keuzeproces<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> in het belang <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>/leerling<strong>en</strong> meer aandacht<br />
moet<strong>en</strong> bested<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> <strong>de</strong> arbeidsmarkt in <strong>de</strong> beroepskeuze, naast <strong>en</strong> in<br />
sam<strong>en</strong>hang met <strong>de</strong> nu overheers<strong>en</strong>d aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> zijn<strong>de</strong> primaire <strong>en</strong> secundaire motiev<strong>en</strong>.<br />
Uit meer<strong>de</strong>re on<strong>de</strong>rzoek<strong>en</strong> komt naar vor<strong>en</strong> dat arbeidsmarkt- of financiële overweging<strong>en</strong><br />
nauwelijks lijk<strong>en</strong> mee te spel<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> keuze voor vervolgstudies. Leerling<strong>en</strong><br />
kiez<strong>en</strong> overweg<strong>en</strong>d meer met <strong>hun</strong> hart dan met <strong>hun</strong> hoofd, zo lijkt het.<br />
Meer prioriteit<br />
Geconstateerd kan word<strong>en</strong> dat het d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijke verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
<strong>van</strong> school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> kind t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB tot op hed<strong>en</strong> slechts e<strong>en</strong> marginale<br />
plaats heeft in <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwijskundige literatuur op dit terrein. Voor het <strong>de</strong>bat over ou<strong>de</strong>rparticipatie,<br />
ou<strong>de</strong>rbelang<strong>en</strong>, ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>r-kind relaties zou LOB<br />
veel meer e<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijk ankerpunt kunn<strong>en</strong> of moet<strong>en</strong> zijn dan mom<strong>en</strong>teel het geval is.<br />
Het zou eig<strong>en</strong>lijk op <strong>de</strong> prioriteit<strong>en</strong>lijst <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>r-school contact e<strong>en</strong> promin<strong>en</strong>te<br />
plaats in moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>. En dan niet alle<strong>en</strong> in <strong>de</strong> lev<strong>en</strong>sfase waarin e<strong>en</strong> <strong>en</strong> an<strong>de</strong>r dui<strong>de</strong>lijk<br />
gaat spel<strong>en</strong>, maar ook al eer<strong>de</strong>r, zo leert ons het on<strong>de</strong>rzoek. Opvoe<strong>de</strong>rs di<strong>en</strong><strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk<br />
met het kind over <strong>de</strong> school- <strong>en</strong> beroepskeuze te prat<strong>en</strong> <strong>en</strong> te reflecter<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
<strong>hun</strong> m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> informaties te gev<strong>en</strong>. Deze beroepssocialisatie begint al <strong>van</strong> jongs af<br />
aan <strong>en</strong> is zeker ge<strong>en</strong> zaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> (mid<strong>de</strong>lbare)<br />
57
school alle<strong>en</strong>, integ<strong>en</strong><strong>de</strong>el zelfs. Naast meer prioriteit in het on<strong>de</strong>rwijskundig beleid<br />
verdi<strong>en</strong>t het ook aanbeveling voor schol<strong>en</strong> zelf om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>de</strong> prioriteit die<br />
m<strong>en</strong> toek<strong>en</strong>t aan LOB in het algeme<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid bij LOB meer specifiek.<br />
Met name uit <strong>de</strong> telefonische raadpleging bleek dat <strong>de</strong>can<strong>en</strong> (<strong>en</strong> an<strong>de</strong>re betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
<strong>van</strong>uit <strong>de</strong> school) met alle lief<strong>de</strong> <strong>en</strong> <strong>van</strong>uit het besef dat het nodig is meer tijd zoud<strong>en</strong><br />
will<strong>en</strong> bested<strong>en</strong> aan LOB. Deze tijdsbesteding zou zich dan vooral richt<strong>en</strong> op meer<br />
persoonlijk contact met leerling<strong>en</strong>, om maatwerk te kunn<strong>en</strong> lever<strong>en</strong> in <strong>hun</strong> schoolloopbaanbegeleiding.<br />
Schol<strong>en</strong> zijn autonoom in het toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>van</strong> formatie aan LOBgerelateer<strong>de</strong><br />
functies zoals <strong>de</strong>can<strong>en</strong> of (in het voortgezet on<strong>de</strong>rwijs nog niet gebruikelijke,<br />
maar door ou<strong>de</strong>rs wel gew<strong>en</strong>ste) studieloopbaanbegelei<strong>de</strong>rs. Indi<strong>en</strong> schol<strong>en</strong> in<br />
to<strong>en</strong>em<strong>en</strong><strong>de</strong> mate belang hecht<strong>en</strong> aan goe<strong>de</strong> begeleiding bij keuzes <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>, zull<strong>en</strong><br />
zij ook na moet<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over het toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>van</strong> meer formatie hieraan.<br />
Vervolgon<strong>de</strong>rzoek<br />
Vervolgon<strong>de</strong>rzoek zal zich met name moet<strong>en</strong> richt<strong>en</strong> op concrete, nieuwe voorstell<strong>en</strong><br />
omtr<strong>en</strong>t <strong>de</strong> voorwaard<strong>en</strong> voor <strong>en</strong> <strong>de</strong> vormgeving <strong>van</strong> <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking op dit terrein.<br />
Daarbij kan met name aangeslot<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> al meermaals gevali<strong>de</strong>er<strong>de</strong> wet<strong>en</strong>schappelijke<br />
inzicht<strong>en</strong> aangaan<strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> inzet <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school in specifieke<br />
context<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> behoefte aan maatwerk in <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>werking.<br />
58
Literatuur<br />
Bakker, J., D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong>, E. & Brus-Laev<strong>en</strong>, M. (2007). Socio-economic background,<br />
par<strong>en</strong>tal involvem<strong>en</strong>t and teacher perceptions of these in relation to pupil<br />
achievem<strong>en</strong>t. Educational Studies, 33, 177-192.<br />
Bakker, J., & D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong>, E. (2009). Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid: feit<strong>en</strong> <strong>en</strong> ficties. In F.Smit<br />
(red.), <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> School. ‘s Grav<strong>en</strong>hage: SDU.<br />
Bandura, A., Barbaranelli, K. C., Caprara, G. V., & Pastorellik, C. (2001). Selfefficacy<br />
beliefs as shapers of childr<strong>en</strong>’s aspirations and career trajectories. Child<br />
Developm<strong>en</strong>t, 72, 187–206.<br />
Beekers, P. (2006). Kiez<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> kunst. Zó help je scholier<strong>en</strong> op weg. Amersfoort:<br />
CPS ontwikkeling <strong>en</strong> advies.<br />
Blustein, D.L. (1992). Applying curr<strong>en</strong>t theory and research in career exploration to<br />
practice. Career Developm<strong>en</strong>t Quarterly, 41, 174-184.<br />
Boer, P. d<strong>en</strong>, Mitt<strong>en</strong>dorff, K., Sj<strong>en</strong>itzer, T. (2004). Beter kiez<strong>en</strong> in het (v)mbo. E<strong>en</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoek naar keuzeprocess<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> in herontwerpproject<strong>en</strong> techniek in<br />
vmbo <strong>en</strong> mbo. Wag<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>: Stoas on<strong>de</strong>rzoek.<br />
Bois-Reymond, M. du, Poel, Y. te & Ravesloot, J. (1998). Jonger<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>hun</strong> keuzes.<br />
Bussum:Coutinho.<br />
Bryant, B.K., Reynolds, P. & Zvonkovic, A.M. (2006). Par<strong>en</strong>ting in relation to child<br />
and adolesc<strong>en</strong>t vocational <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>t. Journal of Vocational Behavior, 69, 149-<br />
175.<br />
D<strong>en</strong>ess<strong>en</strong>, E., Driess<strong>en</strong>, G., Smit, F. & Sleegers, P. (2001). Culture differ<strong>en</strong>ces in<br />
education: implications for par<strong>en</strong>tal involvem<strong>en</strong>t and educational policies. In F.<br />
Smit, K. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Wolf, & P. Sleegers (Eds.), A bridge to the future: Collaboration<br />
betwe<strong>en</strong> par<strong>en</strong>ts, schools, and communities (pp. 55-65). Nijmeg<strong>en</strong>: ITS.<br />
Driess<strong>en</strong>,Geert, Fre<strong>de</strong>rik Smit & Cees Klaass<strong>en</strong> (2011). Connecting ethnic minority<br />
par<strong>en</strong>ts to school. From empirical research to practical suggestions. In: Journal of<br />
Education Research, Vol.4.,Issue 1., pp.9-20.<br />
59
Epstein, J.L. & San<strong>de</strong>rs, M.G. (2000). Connecting Home, School and Community.<br />
New directions for social research. In: M.T. Hallinan. Handbook of the Sociology<br />
of Education. New York: Kluwer Aca<strong>de</strong>mic/Pl<strong>en</strong>um Publicers.<br />
Evers, M. (2006). Succesvol kiez<strong>en</strong>. On<strong>de</strong>rzoek naar het studiekeuzegedrag <strong>van</strong> vmboleerling<strong>en</strong>.<br />
H<strong>en</strong>gelo: ROC <strong>van</strong> Tw<strong>en</strong>te.<br />
Galinsky, E. (2000). Ask the childr<strong>en</strong>: The breakthrough study that reveals how to<br />
succeed at work and par<strong>en</strong>ting. New York: Quill.<br />
Germeijs, V. & Verschuer<strong>en</strong>, K. (2009). Adolesc<strong>en</strong>ts’ Career Decision Making<br />
Process: Related to Quality of Attachm<strong>en</strong>t to Par<strong>en</strong>ts? Journal of Research on<br />
Adolesc<strong>en</strong>ts, 19, 459-483.<br />
Grolnick, W. S., & Slowiaczek, M. L. (1994). Par<strong>en</strong>ts’ involvem<strong>en</strong>t in childr<strong>en</strong>’s<br />
schooling multidim<strong>en</strong>sional conceptualization and motivational mo<strong>de</strong>l. Child<br />
Developm<strong>en</strong>t, 65, 237– 252.<br />
Hag<strong>en</strong>, D. (1960). Career and family atmosphere: An empirical test of Roe’s theory.<br />
Journal of Counseling Psychology, 7, 251–257.<br />
Herr, E. L., & Lear, P. B. (1984). The family as an influ<strong>en</strong>ce on career <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>t.<br />
Family Therapy Collections, 10, 1–15.<br />
Jolles, J. (2010). Ellis <strong>en</strong> het verbrein<strong>en</strong>. Amsterdam: Neuropsych Publishers.<br />
Ketterson, T.U. & Blustein, D.L. (1997). Attachm<strong>en</strong>t relationships and the career<br />
exploration process. Career Developm<strong>en</strong>t Quarterly, 46, 167-178.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2008). Schol<strong>en</strong> op weg naar educatief partnerschap met ou<strong>de</strong>rs. De<br />
pedagogische dim<strong>en</strong>sie, nr 71. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2009). Aanwijzing<strong>en</strong> om dialoog over opvoeding te verbeter<strong>en</strong>.<br />
Verbeter<strong>en</strong> <strong>van</strong> contact<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school. In: F. Smit (Red.) <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> School.<br />
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rparticipatie in <strong>de</strong> praktijk. D<strong>en</strong> Haag: Sdu Uitgevers,<br />
p.42-44.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2011). Opvoed<strong>en</strong> thuis <strong>en</strong> op school: “A continuing story’’. In: J. Gerris,<br />
J-W Veerman & A. Tellings: Jeugd <strong>en</strong> gezinsbeleid in pedagogisch perpectief<br />
(Deel 2). Antwerp<strong>en</strong>: Garant Uitgevers. pp. 205-228.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & H. Leeferink (1998). Partners in Opvoeding in het Basison<strong>de</strong>rwijs.<br />
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> Doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> over <strong>de</strong> Pedagogische Opdracht <strong>en</strong> <strong>de</strong> Afstemming tuss<strong>en</strong><br />
Gezin <strong>en</strong> School. Ass<strong>en</strong>: Van Gorcum.<br />
60
Kuijpers, M. (2003). Loopbaanontwikkeling; on<strong>de</strong>rzoek naar compet<strong>en</strong>ties. (diss.)<br />
Ensche<strong>de</strong>: Tw<strong>en</strong>te University Press.<br />
Kuijpers, M.A.C.T. (2005). CSI: Career Sc<strong>en</strong>e Investigation. E<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar<br />
loopbaanzelfsturing. Opleiding & Ontwikkeling, 18(11), 20-24.<br />
Kuijpers, M., Meijers, F. & Bakker, J. (2006). Krachtige loopbaangerichte<br />
leeromgeving<strong>en</strong> in het (v)mbo: hoe werkt het? Drieberg<strong>en</strong>: HPBO. Retrieved<br />
January, 11, 2010 from http://www.ibr. utw<strong>en</strong>te.nl/tccr/ TCCR%20Publicaties/<br />
hpboboekII.pdf.<br />
Kuijpers, M. & Meijers, F. red. (2008). Loopbaanler<strong>en</strong>: on<strong>de</strong>rzoek <strong>en</strong> praktijk in het<br />
on<strong>de</strong>rwijs. Antwerp<strong>en</strong>/Apeldoorn: Garant.<br />
Kuijpers, M., Meijers, F. & Winters, A. (2008). Loopbaanler<strong>en</strong> in het Noord-Oost<br />
Brabantse vmbo. Nijmeg<strong>en</strong>: Meijers On<strong>de</strong>rzoek & Advies.<br />
Law, B., Meijers, F., & Wijers, G. (2002). New perspectives on career and id<strong>en</strong>tity in<br />
the temporary world. British Journal of Guidance and Counseling, 30(4), 431-449.<br />
Meijers, F., Kuijpers, M., & Bakker, J. (2006). Over leerloopban<strong>en</strong> <strong>en</strong> loopbaanler<strong>en</strong>:<br />
loopbaancompet<strong>en</strong>ties in het (v)mbo. Retrieved January, 11, 2010 from<br />
http://www.ibr.utw<strong>en</strong>te.nl/tccr/TCCR%20Publicaties/leerloopban<strong>en</strong>.pdf.<br />
Meijers, F. (2005). Loopbaanzelfsturing. Opleiding & Ontwikkeling, 18(11), 26-29.<br />
Meijers, F. (2006). Over leerloopban<strong>en</strong> <strong>en</strong> loopbaanler<strong>en</strong>. Powerpointpres<strong>en</strong>tatie,<br />
gehanteerd in IJsselstein, 14 november 2006. Zie ook www.frans-meijers.nl.<br />
Meijers, F. (2008). Loopbaansturing: e<strong>en</strong> complex leerproces. In: Meijers, F., & M.<br />
Kuijpers (red.) Loopbaanontwikkeling tuss<strong>en</strong> oud <strong>en</strong> nieuw ler<strong>en</strong>.<br />
Antwerp<strong>en</strong>/Apeldoorn: Garant.<br />
Meijers, F., Kuijpers, M. & Winters, A. (2010). Ler<strong>en</strong> Kiez<strong>en</strong>/ Kiez<strong>en</strong> Ler<strong>en</strong>.<br />
’s Hertog<strong>en</strong>bosch: Expertisec<strong>en</strong>trum Beroepson<strong>de</strong>rwijs.<br />
Neuvel, K. (2005). ‘Weet niet’-leerling valt tuss<strong>en</strong> wal <strong>en</strong> schip bij doorstroom vmbombo.<br />
K<strong>en</strong>Werk, 3, 8-11.<br />
NVS (1999). LOB in beeld. E<strong>en</strong> visie <strong>van</strong> <strong>de</strong> NVS op <strong>de</strong> uitgangspunt<strong>en</strong> <strong>van</strong> LOB in<br />
het on<strong>de</strong>rwijs. Utrecht: NVS.<br />
OECD (2004). Overzicht Loopbaanbegeleiding <strong>en</strong> publiek beleid: <strong>de</strong> kloof<br />
overbrugg<strong>en</strong>. Parijs: Organisation for Economic Cooperation and Developm<strong>en</strong>t.<br />
61
On<strong>de</strong>rwijsraad. (2010). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> als partners. Versterking <strong>van</strong> <strong>de</strong> relaties met <strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs op school. D<strong>en</strong> Haag: On<strong>de</strong>rwijsraad.<br />
Oom<strong>en</strong>, A. (2002). Standaard<strong>en</strong> voor <strong>de</strong>can<strong>en</strong> in het voortgezet on<strong>de</strong>rwijs. Utrecht:<br />
APS.<br />
Oom<strong>en</strong>, A. (2003). Rapportage steekproef leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong>terminatie 2 vmbo. Utrecht:<br />
APS.<br />
Oom<strong>en</strong>, A. (2010). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> loopbaan <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind. On<strong>de</strong>rzoeksrapportage.<br />
Utrecht: APS.<br />
Otto, L. B. (2000). Youth perspectives on par<strong>en</strong>tal career influ<strong>en</strong>ce. Journal of Career<br />
Developm<strong>en</strong>t, 27(2), 111–118.<br />
Peluchette, J. (1993). Subjective career success: The influ<strong>en</strong>ce of individual differ<strong>en</strong>ce,<br />
family and organizational variables. Journal of Vocational Behavior, 43, 198–208.<br />
Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong>. (2008). ‘Voor <strong>de</strong> keuze’ Voorstell<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> betere<br />
studie- <strong>en</strong> beroepskeuze begeleiding. D<strong>en</strong> Haag: RWI.<br />
Researchc<strong>en</strong>trum voor On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Arbeidsmarkt. (2009). Zon<strong>de</strong>r diploma.<br />
Aanleiding, Kans<strong>en</strong> <strong>en</strong> Toekomstint<strong>en</strong>ties. Universiteit Maastricht.<br />
ResearchNed. (2009). Eerste resultat<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> startmonitor 2008-2009. Studieuitval<br />
verklaard <strong>en</strong> voorspeld. Nijmeg<strong>en</strong>: ResearchNed. Retrieved on february 6. 2011<br />
from:<br />
http://www.lobvo.nl/sites/<strong>de</strong>fault/files/Studieuitval_verklaard_<strong>en</strong>_voorspeld_Start<br />
monitor.pdf.<br />
Rooij<strong>en</strong>, <strong>van</strong> A., C.<strong>de</strong> Wit & S. Beek (2004). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> als Educatieve Partner in het<br />
Voortgezet On<strong>de</strong>rwijs. D<strong>en</strong> Bosch: KPC groep.<br />
Ste<strong>en</strong>aert, B. & Boess<strong>en</strong>kool, H. (2003). Ontwikkeling Masterplan Aansluiting<br />
On<strong>de</strong>rwijs-Arbeidsmarkt (techniek). Almelo: Mercurius Marketing.<br />
Vogels, R. (2002). <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> bij <strong>de</strong> les. Betrokk<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij <strong>de</strong> school <strong>van</strong> <strong>hun</strong><br />
kind. D<strong>en</strong> Haag: Sociaal <strong>en</strong> Cultureel Planbureau.<br />
Watts, A.G. & Fretwell, D.H. (2004). Public Policies for Career Developm<strong>en</strong>t. Case<br />
Studies and Emerging Issues for Designing Career Information and Guidance<br />
Systems in Developing and Transition Economies. Washington: World Bank.<br />
62
Winkel, M.A. <strong>van</strong>. (red.) Opzet, aanpak <strong>en</strong> opbr<strong>en</strong>gst <strong>van</strong> studieloopbaanbegeleiding.<br />
Tijdschrift voor Hoger On<strong>de</strong>rwijs, 24(2), 63-80.<br />
Young, R.A., Valach, L., Ball, J., Paseluiko, M. A., Wong, Y. S., DeVries, R. J., et.<br />
Al. (2001). Career <strong>de</strong>velopm<strong>en</strong>t in adolesc<strong>en</strong>ce as a family project. Journal of<br />
Counseling Psychology, 48(2).<br />
Zellman, G.L. & Waterman, J.L. (1998). Un<strong>de</strong>rstanding the impact of par<strong>en</strong>t school<br />
involvem<strong>en</strong>t on childr<strong>en</strong>’s educational outcomes. The Journal of Educational<br />
Research, 9, 370-380.<br />
Zijlstra, W., & Meijers, F. (2006). Hoe spann<strong>en</strong>d is het hoger beroepson<strong>de</strong>rwijs?<br />
TH&MA, 13(2), 53-60.<br />
63
Publicaties in <strong>de</strong> reeks ‘De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie 2<br />
Roe<strong>de</strong>, E. (1999). Geweld, wat kan <strong>de</strong> school? De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 1,<br />
Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E., Klaass<strong>en</strong>, C., Veugelers, W., Derriks, M. & Schout<strong>en</strong>, C. (1999). An<strong>de</strong>re<br />
kwaliteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> school. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 2 , Amsterdam: SCO-<br />
Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Derriks, M. & <strong>de</strong> Kat, E. (1999). Mij maakt het niets uit, Homo- <strong>en</strong> vrouwonvri<strong>en</strong><strong>de</strong>lijk<br />
gedrag in het voortgezet op<strong>en</strong>baar on<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 3,<br />
Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C., Schout<strong>en</strong>, C. & Leeferink, H. (1999). Werk<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> School als<br />
Geme<strong>en</strong>schap. Ontwerp voor e<strong>en</strong> pedagogisch <strong>en</strong> lev<strong>en</strong>sbeschouwelijk.<br />
Schoolbeleid voor schol<strong>en</strong> voor voortgezet on<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie,<br />
nr 5, Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C., Theuniss<strong>en</strong>, M., <strong>van</strong> Ve<strong>en</strong>, K. & Sleegers, P. (1999). Het is bijna je<br />
Hoofdtaak. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 6, Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong><br />
Educatie, KUN.<br />
Vogel, L. Klaass<strong>en</strong>, C., Dam, G. t<strong>en</strong> & Veugelers, W. (1999). Pedagogische waard<strong>en</strong><br />
in het basison<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 7, Amsterdam: Instituut voor<br />
<strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
De nummers 1 tot <strong>en</strong> met 56 zijn alle<strong>en</strong> te verkrijg<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> betreff<strong>en</strong><strong>de</strong> uitvoer<strong>en</strong><strong>de</strong> instelling,<br />
namelijk:<br />
◦ Kohnstamm Instituut, UvA: tel. 020 5251226;<br />
http://www.kohnstamminstituut.uva.nl<br />
◦ Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN: 024 3612585;<br />
http://www.socsci.kun.nl/ped/owk/in<strong>de</strong>x.html<br />
◦ Departm<strong>en</strong>t of Child Developm<strong>en</strong>t and Education (voorhe<strong>en</strong> Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding),<br />
UvA: tel. 020 5251289; http://www.ilo.uva.nl<br />
Vanaf nummer 70 zijn <strong>de</strong> publicateis verkrijgbaar via:<br />
http://www.kortlop<strong>en</strong>don<strong>de</strong>rzoek.nl/on<strong>de</strong>rwijs.html<br />
65
Veugelers, W. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2000) De i<strong>de</strong>ale leraar. Leerling<strong>en</strong> als spiegel voor het<br />
pedagogisch han<strong>de</strong>l<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 8, Amsterdam: Instituut<br />
voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Veugelers, W. (1999). De waar<strong>de</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor-m<strong>en</strong>tee relatie. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr 9, Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Leeferink H. & Klaass<strong>en</strong> C. (2000). De waar<strong>de</strong>volle leerling. Leerling<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
katholieke schol<strong>en</strong> over waard<strong>en</strong>, lev<strong>en</strong>sbeschouwing <strong>en</strong> opvoeding op school. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 10. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong> C. & Schout<strong>en</strong> C.(2000). Leerling<strong>en</strong> over het nieuwe ler<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek<br />
door leerling<strong>en</strong> naar <strong>de</strong> beleving <strong>van</strong> het studiehuis. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie,<br />
nr. 11. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Roe<strong>de</strong> E. & Derriks M. (2000). Dat maak ik zelf wel uit.Ontwikkel<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
zelfbeschikking bij seksuele vorming in het on<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie,<br />
nr 12. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong> E., Derriks M. & Klaass<strong>en</strong> C. (2000). Montessori Gemet<strong>en</strong>? De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr 13. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Vogel L. & Veugelers W. (2000). Culturele <strong>en</strong> kunstzinnige vorming als vak in havo<br />
<strong>en</strong> vwo. Ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> leerling<strong>en</strong> met CKV 1. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr 14. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Veugelers, W & Kat, E. <strong>de</strong> (2001). De Pedagogische Opdracht <strong>van</strong> het Studiehuis. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie nr 15. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding,<br />
UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E., Bijstra, J.O., Derriks, M. & Moorlag, H. (2001). Cool-down <strong>en</strong> RAM; Twee<br />
programma’s voor het vermin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>van</strong> agressie bij kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr 16. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Leeferink H. (2001). Waard<strong>en</strong> op school, e<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 17. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Veugelers, W. & Kat, E. <strong>de</strong> (2001). De pedagogische id<strong>en</strong>titeit <strong>van</strong> <strong>de</strong> op<strong>en</strong>bare <strong>en</strong><br />
algeme<strong>en</strong> toegankelijke school, e<strong>en</strong> verk<strong>en</strong>ning <strong>van</strong> rele<strong>van</strong>te elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
procedures. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 18. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong><br />
Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
66
Derriks, M. & Roe<strong>de</strong>, E. (2001).Observer<strong>en</strong> & registrer<strong>en</strong>, invoering <strong>en</strong> gebruik <strong>van</strong><br />
het Montessori kindvolgsysteem. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 19. Amsterdam:<br />
SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C., Tolsma, B. & Veugelers, W. (2002). "Hier is <strong>de</strong> start <strong>van</strong> je toekomst”.<br />
E<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> relatie tuss<strong>en</strong> jeugdcultuur <strong>en</strong> zelfsturing in het on<strong>de</strong>rwijs<br />
op ROC Dr<strong>en</strong>the-College. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 20. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie<br />
On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Roe<strong>de</strong>, E. & Gijt<strong>en</strong>beek, J. (2002). Zelfstandigheid <strong>en</strong> mondigheid; ook op islamitische<br />
basisschol<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 21. Amsterdam: SCO-Kohnstamm<br />
Instituut, UvA.<br />
Veugelers, W. & Zwaans, A. (2002). Pedagogisch han<strong>de</strong>l<strong>en</strong> <strong>van</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
waard<strong>en</strong>ontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 22.<br />
Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Lind<strong>en</strong>, P. <strong>van</strong> <strong>de</strong>r. (2002). De pedagogische schoollei<strong>de</strong>r;<br />
schoollei<strong>de</strong>rs basison<strong>de</strong>rwijs over het pedagogische beleid. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 23. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Derriks, M., Roe<strong>de</strong>, E. & Veugelers, W. (2002). Sam<strong>en</strong>werkingsschol<strong>en</strong>,<strong>van</strong><br />
richting<strong>en</strong>bun<strong>de</strong>ling tot verantwoor<strong>de</strong> id<strong>en</strong>titeit. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 24.<br />
Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E., Derriks, M. & Veugelers, W. (2003). De inbedding <strong>van</strong> waard<strong>en</strong> in <strong>de</strong><br />
school. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 25. Amsterdam: SCO-Kohnstamm<br />
Instituut, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Lin<strong>de</strong>rs, W. (2003). Religie op school, e<strong>en</strong> exploratief on<strong>de</strong>rzoek naar<br />
het functioner<strong>en</strong> <strong>van</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> godsdi<strong>en</strong>st/lev<strong>en</strong>sbeschouwing in het voortgezet<br />
on<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 26. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong><br />
Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2003). Het beroepsethos <strong>van</strong> <strong>de</strong> doc<strong>en</strong>t. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie,<br />
nr. 27. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Veugelers, W., Kat, E. <strong>de</strong> & Roe<strong>de</strong>, E. (2003). Het beoor<strong>de</strong>l<strong>en</strong> <strong>van</strong> waard<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
norm<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 28. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong><br />
Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E. (2003). Emoties <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> rol <strong>van</strong> <strong>de</strong> school. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr 29. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
67
Derriks, M., Roe<strong>de</strong>, E. & Veugelers, W. (2003). Betek<strong>en</strong>isvol ler<strong>en</strong> in het lwoo. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 30. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Veugelers, W., Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2004). On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> ingrijp<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
maatschappelijke gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>; 11 september <strong>en</strong> het on<strong>de</strong>rwijs. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 31. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding,<br />
UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E. (2004). De ontwikkeling <strong>van</strong> respect bij dove leerling<strong>en</strong>, wat kan e<strong>en</strong> leraar<br />
op school? De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 32. Amsterdam: SCO-Kohnstamm<br />
Instituut, UvA<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2004). Waard<strong>en</strong>gestuurd han<strong>de</strong>l<strong>en</strong> <strong>van</strong> doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 33. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Veugelers, W., Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2004). Aandacht voor geestelijke<br />
stroming<strong>en</strong> in het op<strong>en</strong>baar basison<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 34.<br />
Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Derriks, M.& Roe<strong>de</strong>, E. (2004). Sociaal ler<strong>en</strong> in praktijk. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie,<br />
nr 35. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2005). Id<strong>en</strong>titeit <strong>en</strong> diversiteit. E<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong> pedagogische,<br />
lev<strong>en</strong>sbeschouwelijke <strong>en</strong> interculturele id<strong>en</strong>titeit <strong>van</strong> e<strong>en</strong> school. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 36. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2005). Ler<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> waar<strong>de</strong>(n)volle schoolcontext. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 37. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Moll, B. (2005). Kwaliteitsbeleid montessori on<strong>de</strong>rwijs.<br />
Uitgangspunt<strong>en</strong>, k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>, procedures. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 38.<br />
Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Emans, B.& Roe<strong>de</strong>, E. (2005). Hoe katholiek zijn katholieke schol<strong>en</strong>? Specifiek<br />
katholieke acc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in beleid, praktijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> op katholieke schol<strong>en</strong>. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr 39. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Blok, H., Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2005). Werk<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> veilige school; vereis<strong>en</strong><br />
homodiscriminatie <strong>en</strong> antisemitisme afzon<strong>de</strong>rlijk beleid? De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 40. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
68
Veugelers, W., Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2005). Actieve participatie leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
burgerschapsvorming. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 41. Amsterdam: Instituut<br />
voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Veugelers, W., Derriks, M., Kat, E. <strong>de</strong> & Le<strong>en</strong><strong>de</strong>rs H.. (2005). Burgerschapsvorming<br />
in het algeme<strong>en</strong> bijzon<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rwijs. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 42.<br />
Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Huwaë, S. (2006). Schol<strong>en</strong> die werk<strong>en</strong> aan burgerschap. E<strong>en</strong><br />
verk<strong>en</strong>ning <strong>van</strong> inspanning<strong>en</strong> <strong>en</strong> leerlingvolgsystem<strong>en</strong>. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 43. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Van <strong>de</strong>r Lind<strong>en</strong>, W. (2006). Waard<strong>en</strong>gericht On<strong>de</strong>rwijs in Auth<strong>en</strong>tieke<br />
Context<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 44. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong><br />
Educatie, KUN.<br />
Emans, B. & Roe<strong>de</strong>, E.. (2006). Sanctioner<strong>en</strong> of argum<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>? On<strong>de</strong>rzoek naar <strong>de</strong><br />
beleving <strong>van</strong> schoolregels <strong>en</strong> normoverschrijd<strong>en</strong>d gedrag op school. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 45. Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Veugelers, W. (2006). Doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> waard<strong>en</strong>vorm<strong>en</strong><strong>de</strong> dialog<strong>en</strong>. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 46. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Boogaard, M. & Roe<strong>de</strong>, E. (2006). Het met<strong>en</strong> <strong>van</strong> waard<strong>en</strong> <strong>en</strong> norm<strong>en</strong> in<br />
interculturele context. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 47. Amsterdam: SCO-<br />
Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2007). Morele moed. E<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r ROC-doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 48. Nijmeg<strong>en</strong>: Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2007). Pedagogische op<strong>van</strong>g. E<strong>en</strong> studie naar pedagogische aspect<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> buit<strong>en</strong>schoolse op<strong>van</strong>g.. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 49. Nijmeg<strong>en</strong>:<br />
Sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie, KUN.<br />
Veugelers, W., Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2007). Gevoel <strong>van</strong> erk<strong>en</strong>ning <strong>en</strong> binding bij<br />
leerling<strong>en</strong>. Leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> lerar<strong>en</strong> over school <strong>en</strong> <strong>de</strong> id<strong>en</strong>titeitsontwikkeling <strong>van</strong><br />
leerling<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 50. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong><br />
Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Veugelers, W., Derriks, M., Kat, E. <strong>de</strong> & Le<strong>en</strong><strong>de</strong>rs, H. (2007). Dim<strong>en</strong>sies <strong>van</strong> morele<br />
ontwikkeling. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 51. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong><br />
Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
69
Veugelers, W., & Klaass<strong>en</strong>, C. (2007). Burgerschapsvorming in het basison<strong>de</strong>rwijs.<br />
De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 52. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong><br />
Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2007). Leerling<strong>en</strong> <strong>de</strong> baas; beginn<strong>en</strong><strong>de</strong> vrouwelijke<br />
doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> or<strong>de</strong> in <strong>de</strong> klas. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 53. Amsterdam: SCO-<br />
Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E.. (2007). Tijdig signaler<strong>en</strong> <strong>van</strong> gevaarlijk gedrag. Mogelijkhed<strong>en</strong> voor<br />
lerar<strong>en</strong>. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 54. Amsterdam: SCO-Kohnstamm<br />
Instituut, UvA.<br />
Veugelers, W (2008). Lev<strong>en</strong>sbeschouwing <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rwijs, nieuwe ontwikkeling<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
consequ<strong>en</strong>ties voor doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> godsdi<strong>en</strong>st/lev<strong>en</strong>sbeschouwing. De Pedagogische<br />
Dim<strong>en</strong>sie, nr. 55. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong>, E.. & Derriks, M. (2008). Zijn Montessori schol<strong>en</strong> toekomstbest<strong>en</strong>dig<br />
ingericht? De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 56. Amsterdam: SCO-Kohnstamm<br />
Instituut, UvA.<br />
Veugelers, W, Derriks M. & Kat, E. <strong>de</strong> (2008). Mondiale vorming <strong>en</strong><br />
wereldburgerschap. De Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 70. Amsterdam: Instituut voor<br />
<strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2008). Schol<strong>en</strong> op weg naar educatief partnerschap met ou<strong>de</strong>rs. De<br />
Pedagogische Dim<strong>en</strong>sie, nr. 71. Nijmeg<strong>en</strong>: Radboud Universiteit, sectie On<strong>de</strong>rwijs<br />
<strong>en</strong> Educatie.<br />
Schuitema, J. & Veugelers W. (2008). Multiculturele contact<strong>en</strong> in het on<strong>de</strong>rwijs.<br />
Leerling<strong>en</strong> ontmoet<strong>en</strong> elkaar. Pedagogische Kwaliteit, nr. 72. Amsterdam: Instituut<br />
voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. (2009). Begeleid<strong>en</strong> <strong>van</strong> waar<strong>de</strong>gericht on<strong>de</strong>rwijs. Uitdaging<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
problem<strong>en</strong> in on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re multiculturele settings. Pedagogische Kwaliteit, nr. 73.<br />
Nijmeg<strong>en</strong>: Radboud Universiteit, sectie On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> Educatie.<br />
Derriks, M. & Kat, E. <strong>de</strong>. (2009). Maatjesaanpak in e<strong>en</strong> J<strong>en</strong>aplanschool. Tutoring <strong>en</strong><br />
m<strong>en</strong>toring in het basison<strong>de</strong>rwijs. Pedagogische Kwaliteit, nr. 74. Amsterdam:<br />
SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Veugelers W. & Schuitema, J. (2009). Leerling<strong>en</strong> over burgerschapsvorming.<br />
Pedagogische Kwaliteit, nr. 75. Amsterdam: Instituut voor <strong>de</strong> Lerar<strong>en</strong>opleiding,<br />
UvA.<br />
70
Derriks, M. & Roe<strong>de</strong>, E. (2009). Verscheid<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> uniformiteit. ‘Niet consequ<strong>en</strong>t’<br />
han<strong>de</strong>l<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerkracht<strong>en</strong>. Pedagogische Kwaliteit, nr. 76. Amsterdam: SCO-<br />
Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Roe<strong>de</strong> E. & Felix, C. (2009). Het ein<strong>de</strong> <strong>van</strong> pest<strong>en</strong> op school in zicht? De effectiviteit<br />
<strong>van</strong> antipestaanpakk<strong>en</strong> op basisschol<strong>en</strong>. Pedagogische Kwaliteit, nr. 77.<br />
Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut, UvA.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Veugelers W. (2009). Verantwoording <strong>van</strong> waar<strong>de</strong>gericht on<strong>de</strong>rwijs.<br />
Pedagogische Kwaliteit, nr. 78. Nijmeg<strong>en</strong>: Radboud Universiteit, sectie<br />
Pedagogiek <strong>en</strong> On<strong>de</strong>rwijskun<strong>de</strong>.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & <strong>van</strong> d<strong>en</strong> Broek A. (2009). Morele moed <strong>en</strong> <strong>de</strong> pedagogische taak <strong>van</strong><br />
schoollei<strong>de</strong>rs. Pedagogische Kwaliteit, nr. 79. Nijmeg<strong>en</strong>: Radboud Universiteit,<br />
sectie Pedagogiek <strong>en</strong> On<strong>de</strong>rwijskun<strong>de</strong>.<br />
Veugelers W. & Schuitema J. (2010). Gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> aan <strong>de</strong> pedagogische taak <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
doc<strong>en</strong>t. E<strong>en</strong> ver<strong>de</strong>ling <strong>van</strong> tak<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> <strong>de</strong> school <strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> school, ou<strong>de</strong>rs,<br />
jeugdzorg <strong>en</strong> politie. Pedagogische Kwaliteit, nr. 80. Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam:<br />
Departm<strong>en</strong>t of Child Developm<strong>en</strong>t and Education.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & J. Wessels (MSc) (2010). De voorbeeldfunctie <strong>van</strong> <strong>de</strong> doc<strong>en</strong>t in het<br />
vakcollege. Pedagogische Kwaliteit, nr. 81. Nijmeg<strong>en</strong>: Radboud Universiteit.<br />
Derriks, M. & Vergeer, M. M. (2010). Doorstroom in het ROC. E<strong>en</strong> kwestie <strong>van</strong> goed<br />
kiez<strong>en</strong> <strong>en</strong> doorzett<strong>en</strong>? Pedagogische Kwaliteit, nr. 82. Amsterdam: Kohnstamm<br />
Instituut, Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam.<br />
Derriks, M. & Vergeer, M. M. (2010). Van havo naar hbo. Ervaring<strong>en</strong> met het<br />
programma Havist<strong>en</strong> Compet<strong>en</strong>t. Pedagogische Kwaliteit, nr. 83. Amsterdam:<br />
Kohnstamm Instituut, Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam.<br />
Klaass<strong>en</strong>, C. & Vreugd<strong>en</strong>hil, B. m.m.v. T. Visser (2011). Vakk<strong>en</strong>integratie <strong>en</strong><br />
godsdi<strong>en</strong>st/lev<strong>en</strong>sbeschouwing. Pedagogische Kwaliteit, nr. 84. Nijmeg<strong>en</strong>:<br />
Radboud Universiteit.<br />
Schuitema, J., Radstake, H. & Veugelers W. (2011). Doc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> actieve<br />
participatie <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> in klassikale discussies. Pedagogische Kwaliteit, nr. 85.<br />
Amsterdam: Departm<strong>en</strong>t of Child Developm<strong>en</strong>t and Education, Universiteit <strong>van</strong><br />
Amsterdam.<br />
71
Oud, W. & Derriks M. (2011). On<strong>de</strong>rzoek naar effect<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> pilot ‘Trajectklas’.<br />
On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>leving nr. 86. Amsterdam: Kohnstamm Instituut, Universiteit<br />
<strong>van</strong> Amsterdam.<br />
Veugelers W. & Leeman Y. (2011). Culturele heterog<strong>en</strong>iteit <strong>en</strong> morele ontwikkeling<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> in het Op<strong>en</strong>baar On<strong>de</strong>rwijs. On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>leving nr. 87.<br />
Amsterdam: Departm<strong>en</strong>t of Child Developm<strong>en</strong>t and Education, Universiteit <strong>van</strong><br />
Amsterdam.<br />
Derriks, M., Vergeer, M., Roe<strong>de</strong>, E. & Felix C. (2011). Prev<strong>en</strong>tie <strong>van</strong> pest<strong>en</strong>.<br />
Implem<strong>en</strong>tatie <strong>van</strong> <strong>de</strong> metho<strong>de</strong> Leefstijl. On<strong>de</strong>rwijs <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>leving nr. 88.<br />
Amsterdam: Kohnstamm Instituut, Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam.<br />
72
Bijlage 1 Overzicht items ou<strong>de</strong>rvrag<strong>en</strong>lijst<br />
Construct nr. item<br />
Ou<strong>de</strong>rvrag<strong>en</strong>lijst<br />
Globaal 1. Weet u hoe het gaat met <strong>de</strong> prestaties <strong>van</strong> uw<br />
kind?<br />
2. B<strong>en</strong>t u goed op <strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> hoe uw kind zich<br />
op school voelt?<br />
3. Bezoekt u ou<strong>de</strong>ravond<strong>en</strong>?<br />
4. Heeft u wele<strong>en</strong>s contact met <strong>de</strong> school<strong>de</strong>caan?<br />
5. Bezoekt u ook an<strong>de</strong>re bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> op <strong>de</strong><br />
school?<br />
6. B<strong>en</strong>t u lid <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rraad?<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid 7. Ik b<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>r het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor<br />
<strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind.<br />
8. De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong><br />
schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind.<br />
9. E<strong>en</strong> kind is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor<br />
<strong>de</strong> eig<strong>en</strong> schoolloopbaan.<br />
10. De schoolloopbaan <strong>van</strong> mijn kind is e<strong>en</strong> ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school, het kind <strong>en</strong><br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs.<br />
11. School <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn sam<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling.<br />
LOB activiteit<strong>en</strong> 12. Ik weet goed wat <strong>de</strong> school doet aan opleidings-<br />
<strong>en</strong> beroepskeuze oriëntatie.<br />
13. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> word<strong>en</strong> op <strong>de</strong>ze school goed bij <strong>de</strong> keuze<br />
voor opleiding <strong>en</strong> beroep betrokk<strong>en</strong>.<br />
14. De school geeft mij voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> informatie over <strong>de</strong><br />
opleidings- of beroepskeuze <strong>van</strong> mijn kind.<br />
15. Mijn kind wordt op school gestimuleerd om na te<br />
d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over toekomstig beroep of opleiding.<br />
16. De school stimuleert mijn kind om weloverwog<strong>en</strong><br />
loopbaankeuzes te mak<strong>en</strong>.<br />
73
Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid 17. Ik word als ou<strong>de</strong>r onvoldo<strong>en</strong><strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong> bij <strong>de</strong><br />
loopbaanbegeleiding <strong>van</strong> mijn kind.<br />
18. De school moet het initiatief nem<strong>en</strong> om ou<strong>de</strong>rs of<br />
verzorgers te betrekk<strong>en</strong> bij keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>hun</strong> kind.<br />
19. De school <strong>van</strong> mijn kind zou <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs meer<br />
moet<strong>en</strong> betrekk<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes.<br />
Schoolbeleid 20. Loopbaanbegeleiding moet e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijk on<strong>de</strong>r-<br />
<strong>de</strong>el zijn <strong>van</strong> het hele on<strong>de</strong>rwijsgebeur<strong>en</strong>.<br />
21. Loopbaanbegeleiding op school kan zich naar<br />
mijn m<strong>en</strong>ing beperk<strong>en</strong> tot het begeleid<strong>en</strong> bij het<br />
kiez<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> vervolgopleiding.<br />
22. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> school moet<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij het<br />
keuzeproces <strong>van</strong> <strong>de</strong> leerling.<br />
23. De school moet leerling<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> weloverwog<strong>en</strong><br />
keuz<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong>.<br />
24. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> meer betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong><br />
loopbaanbegeleiding door <strong>de</strong> school.<br />
Ou<strong>de</strong>ractiviteit<strong>en</strong> 25. Ik stimuleer mijn kind om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over<br />
<strong>de</strong> eig<strong>en</strong> toekomst.<br />
26. Ik heb als ou<strong>de</strong>r e<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijk beeld <strong>van</strong> wat mijn<br />
kind zou kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
27. Ik praat regelmatig met mijn kind over studie- of<br />
beroepskeuze.<br />
28. Ik weet in welke beroepssector mijn kind wil<br />
werk<strong>en</strong>.<br />
29. Ik b<strong>en</strong> als ou<strong>de</strong>r zeer belangrijk bij <strong>de</strong> loopbaankeuzes<br />
<strong>van</strong> mijn kind.<br />
30. Ik weet als ou<strong>de</strong>r wat <strong>de</strong> sterke- <strong>en</strong> zwakke punt<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> mijn kind zijn.<br />
Bereidheid 31. Persoonlijk contact te hebb<strong>en</strong> met <strong>de</strong> <strong>de</strong>caan om<br />
geïnformeerd te word<strong>en</strong> over <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
<strong>van</strong> uw kind?<br />
32. Persoonlijke gesprekk<strong>en</strong> te voer<strong>en</strong> op school met<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>caan <strong>en</strong> ook met uw kind erbij over <strong>de</strong><br />
schoolloopbaan?<br />
74
33. Vrijwillig <strong>de</strong> school te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> bij <strong>de</strong><br />
schoolloopbaanactiviteit<strong>en</strong> door bijvoorbeeld e<strong>en</strong><br />
voorlichting te gev<strong>en</strong> over uw beroep?<br />
34. Vrijwillig on<strong>de</strong>rsteuning te bied<strong>en</strong> door contactpersoon<br />
te zijn voor leerling<strong>en</strong> die vrag<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
over uw eig<strong>en</strong> beroepssector?<br />
35. Uw kind actief thuis te stimuler<strong>en</strong> om kritisch na<br />
te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over schoolloopbaankeuzes?<br />
36. Uw kind thuis te on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> ontwikkeling<br />
<strong>van</strong> loopbaanvaardighed<strong>en</strong>, zoals het ler<strong>en</strong><br />
nad<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>de</strong> eig<strong>en</strong> kwaliteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> beroepsw<strong>en</strong>s<strong>en</strong>?<br />
37. Mee te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (<strong>en</strong> besliss<strong>en</strong>) over het beleid <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> school over <strong>de</strong> verbetering <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong>?<br />
75
Bijlage 2 Overzicht items <strong>de</strong>caanvrag<strong>en</strong>lijst<br />
Decaanvrag<strong>en</strong>lijst<br />
Construct nr. item<br />
Verantwoor<strong>de</strong>lijkheid 1. Als <strong>de</strong>caan b<strong>en</strong> ik het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor <strong>de</strong> schoolloopbaan <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
2. School <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs zijn sam<strong>en</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor <strong>de</strong> keuze <strong>van</strong> opleiding <strong>en</strong> beroep <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
leerling.<br />
3. De school is het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk voor <strong>de</strong><br />
schoolloopbaan <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
4. E<strong>en</strong> leerling is zelf het meest verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
voor zijn/haar schoolloopbaan.<br />
5. De schoolloopbaan <strong>van</strong> onze leerling<strong>en</strong> is e<strong>en</strong><br />
ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid <strong>van</strong> onze school,<br />
<strong>de</strong> leerling <strong>en</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>r(s).<br />
Visie ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid 6. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> meer dan nu het geval is bij <strong>de</strong><br />
Schoolloopbaan betrokk<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
7. Het beleid <strong>van</strong> onze school is gericht op ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid.<br />
8. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol moet<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> in <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>en</strong> -begeleiding <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind.<br />
9. Het is belangrijk om ou<strong>de</strong>rs te betrekk<strong>en</strong> bij het<br />
keuzeproces <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
10. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> mee moet<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (<strong>en</strong><br />
besliss<strong>en</strong>) over het beleid <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over verbetering<strong>en</strong><br />
op het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> schoolloopbaan<br />
begeleiding.<br />
11. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> regelmatig met <strong>hun</strong> kind over<br />
studie- of beroepskeuze moet<strong>en</strong> prat<strong>en</strong>.<br />
12. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> moet<strong>en</strong> <strong>de</strong> opleidings- <strong>en</strong> beroepskeuze<br />
oriëntatie aan <strong>de</strong> school overlat<strong>en</strong>.<br />
13. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> meer moet<strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong><br />
om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong> toekomst.<br />
77
14. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zoud<strong>en</strong> e<strong>en</strong> dui<strong>de</strong>lijker beeld moet<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> wat <strong>hun</strong> kind zou kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
15. Ik vind sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs zeer nuttig.<br />
16. Loopbaanbegeleiding is voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> als leerling<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> begeleid in <strong>de</strong> keuze voor e<strong>en</strong> vervolgopleiding.<br />
17. De school moet leerling<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> om weloverwog<strong>en</strong><br />
(school)loopbaankeuzes te mak<strong>en</strong>.<br />
Loopbaanbegeleiding 18. Ik geef informatie aan ou<strong>de</strong>rs over <strong>de</strong> beroeps-<br />
keuze <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
19. Ik informeer ou<strong>de</strong>rs wanneer leerling<strong>en</strong> dreig<strong>en</strong><br />
vast te lop<strong>en</strong> in <strong>hun</strong> keuzeproces.<br />
20. Onze school speelt e<strong>en</strong> grote rol in <strong>de</strong> begeleiding<br />
<strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>hun</strong> ou<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> keuze voor<br />
e<strong>en</strong> vervolgopleiding.<br />
21. Leerling<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> op onze school voldo<strong>en</strong><strong>de</strong> begeleiding<br />
in het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> keuzes.<br />
22. Leerling<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op onze school gestimuleerd<br />
om reflectief na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> toekomstig<br />
beroep.<br />
23. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> kunn<strong>en</strong> met <strong>hun</strong> kind bij mij terecht voor<br />
advies over studie- of beroepkeuze <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kind.<br />
24. Ik heb regelmatig gesprekk<strong>en</strong> met ou<strong>de</strong>rs over<br />
loopbaan– <strong>en</strong> studiekeuzes.<br />
25. <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> zijn belangrijk in <strong>de</strong> ontwikkeling <strong>van</strong><br />
keuzevaardighed<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong>.<br />
26. De sam<strong>en</strong>werking met ou<strong>de</strong>rs op het gebied <strong>van</strong><br />
loopbaanbegeleiding <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> laat te w<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
over.<br />
27. Ik b<strong>en</strong> als <strong>de</strong>caan zeer belangrijk bij <strong>de</strong> beroeps-<br />
of studiekeuze <strong>van</strong> e<strong>en</strong> leerling.<br />
28. Ik weet waar leerling<strong>en</strong> op moet<strong>en</strong> lett<strong>en</strong> in het<br />
mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> keuzes.<br />
29. Ik weet wat ik moet do<strong>en</strong> om leerling<strong>en</strong> <strong>de</strong> juiste<br />
keuzes te lat<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>.<br />
30. Ik stimuleer leerling<strong>en</strong> om na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over <strong>hun</strong><br />
toekomst.<br />
78
31. Ik praat regelmatig met leerling<strong>en</strong> over studie- of<br />
beroepskeuzes.<br />
79
Bijlage 3 Leidraad telefonische interviews betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
school<br />
1) Hoe beleeft u als <strong>de</strong>caan/m<strong>en</strong>tor <strong>de</strong> betrokk<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> ou<strong>de</strong>rs bij <strong>de</strong> loopbaanori<strong>en</strong>tatie<br />
<strong>en</strong> –begeleiding <strong>van</strong> uw/<strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>? Waar bestaat <strong>de</strong> (evt.) betrokk<strong>en</strong>heid<br />
uit, hoe ziet die eruit?<br />
2) Waar ligt naar uw m<strong>en</strong>ing <strong>de</strong> (grootste) verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB?<br />
a) Bij leerling<strong>en</strong> zelf<br />
b) Bij <strong>de</strong> school<br />
c) Bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
d) Bij school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs sam<strong>en</strong><br />
e) Bij school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> kind sam<strong>en</strong><br />
3) Wat is uw beeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> activiteit<strong>en</strong> die ou<strong>de</strong>rs thuis ontplooi<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong><br />
LOB?<br />
4) In welke mate vindt u dat u als <strong>de</strong>caan/m<strong>en</strong>torop school activiteit<strong>en</strong> ontplooit op<br />
het gebied <strong>van</strong> LOB? Hoe doet u dit?<br />
5) In welke mate vindt u dat u als school ou<strong>de</strong>rs betrekt bij LOB t.a.v. <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>?<br />
6) Welke mogelijkhed<strong>en</strong> ziet u voor het vergrot<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid? Bijvoorbeeld<br />
t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong>:<br />
a) LOB-activiteit<strong>en</strong> thuis<br />
b) Betrokk<strong>en</strong>heid bij LOB/participatie op school (activiteit<strong>en</strong>, beleid etc.)<br />
c) Communicatie tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> school<br />
d) Overige i<strong>de</strong>eën<br />
81
Bijlage 4 Leidraad telefonische interviews ou<strong>de</strong>rs<br />
1) Hoe beleeft u als ou<strong>de</strong>rs uw betrokk<strong>en</strong>heid bij <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong> <strong>en</strong><br />
-begeleiding <strong>van</strong> uw kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>? Waar bestaat <strong>de</strong> (evt.) betrokk<strong>en</strong>heid uit, hoe ziet<br />
die eruit?<br />
2) Waar ligt naar uw m<strong>en</strong>ing <strong>de</strong> (grootste) verantwoor<strong>de</strong>lijkheid voor LOB?<br />
a) Bij leerling<strong>en</strong> zelf<br />
b) Bij <strong>de</strong> school<br />
c) Bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
d) Bij school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs sam<strong>en</strong><br />
e) Bij school, ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> kind sam<strong>en</strong><br />
3) Uit het vrag<strong>en</strong>lijston<strong>de</strong>rzoek blijkt dat ou<strong>de</strong>rs (vooral zij die weinig k<strong>en</strong>nis hebb<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> wat <strong>de</strong> school op dit punt doet) meer actief schoolinitiatief will<strong>en</strong> om h<strong>en</strong> te<br />
betrekk<strong>en</strong> bij belangrijke keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Herk<strong>en</strong>t u dit als ou<strong>de</strong>rs? Zo ja, hoe<br />
zou <strong>de</strong> school dit initiatief kunn<strong>en</strong> vormgev<strong>en</strong>?<br />
4) In welke mate vindt u dat u als ou<strong>de</strong>rs thuis activiteit<strong>en</strong> ontplooit op het gebied<br />
<strong>van</strong> LOB? Hoe doet u dit? Hoe ervaart u dit?<br />
5) In welke mate vindt u dat <strong>de</strong> school activiteit<strong>en</strong> ontplooit op het gebied <strong>van</strong> LOB?<br />
Hoe doet <strong>de</strong> school dit?<br />
6) Welke mogelijkhed<strong>en</strong> ziet u voor het vergrot<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid? Bijvoorbeeld<br />
t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong>:<br />
a) LOB-activiteit<strong>en</strong> thuis<br />
b) Betrokk<strong>en</strong>heid bij LOB/participatie op school (activiteit<strong>en</strong>, beleid etc.)<br />
c) Communicatie tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong> school<br />
d) Overige i<strong>de</strong>eën<br />
83
<strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong><br />
kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong><br />
In Ne<strong>de</strong>rland verlat<strong>en</strong> jaarlijks ti<strong>en</strong>duiz<strong>en</strong>d<strong>en</strong> jonger<strong>en</strong> <strong>hun</strong> opleiding<br />
zon<strong>de</strong>r diploma. Daarnaast is er sprake <strong>van</strong> vele verkeer<strong>de</strong> keuzes <strong>en</strong><br />
switchgedrag bij <strong>de</strong> overgang naar vervolgopleiding <strong>en</strong> -beroep. Door<br />
<strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>en</strong> -begeleiding <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> te verbeter<strong>en</strong><br />
hoopt m<strong>en</strong> <strong>de</strong>ze problem<strong>en</strong> te vermin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>. Ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
wordt in dit ka<strong>de</strong>r als e<strong>en</strong> belangrijk mid<strong>de</strong>l beschouwd om<br />
<strong>de</strong> schoolloopbaanontwikkeling <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> te optimaliser<strong>en</strong>. Met<br />
het oog hierop heeft <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Katholieke Ver<strong>en</strong>iging <strong>van</strong> <strong>Ou<strong>de</strong>rs</strong><br />
<strong>de</strong> vraag voorgelegd om e<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rzoek te lat<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> naar<br />
<strong>de</strong> mate waarin ou<strong>de</strong>rs betrokk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> <strong>loopbaanoriëntatie</strong><br />
<strong>en</strong> -begeleiding(LOB) in het voortgezet on<strong>de</strong>rwijs. Het voorligg<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoeksrapport doet daar<strong>van</strong> verslag. Daarbij wordt in concreto<br />
ingegaan op <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> on<strong>de</strong>rzoeksvrag<strong>en</strong>: Op welke wijze <strong>en</strong> in welke<br />
mate zijn ou<strong>de</strong>rs betrokk<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> school loopbaan ontwikkeling <strong>van</strong><br />
<strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong>? Hoe uit zich die betrokk<strong>en</strong>heid (thuis <strong>en</strong> op school)?<br />
In welke mate zoud<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs e<strong>en</strong> meer stimuler<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>en</strong> on<strong>de</strong>rsteun<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
rol will<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> vervull<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoe zou <strong>de</strong> driehoek <strong>van</strong><br />
het ou<strong>de</strong>r-school-leerling contact met betrekking tot LOB verbeterd<br />
kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>? Uit het on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> <strong>de</strong>can<strong>en</strong> komt<br />
naar vor<strong>en</strong> dat LOB leeft bij schol<strong>en</strong> <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs. Bij <strong>de</strong>ze ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
kan on<strong>de</strong>rscheid word<strong>en</strong> gemaakt naar participatie op school,<br />
communicatie tuss<strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs <strong>en</strong> school <strong>en</strong> schoolse activiteit<strong>en</strong> thuis.<br />
De on<strong>de</strong>rzochte ou<strong>de</strong>rs will<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> schol<strong>en</strong> meer actief betrokk<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> bij <strong>de</strong> keuzemom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> behoefte<br />
aan meer regelmatig persoonlijk contact tuss<strong>en</strong> <strong>hun</strong> kin<strong>de</strong>r<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong> <strong>de</strong> school over dit on<strong>de</strong>rwerp. Bij <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid<br />
is het vooral belangrijk hoe er tuss<strong>en</strong> school <strong>en</strong> ou<strong>de</strong>rs<br />
gecommuniceerd wordt <strong>en</strong> wat ou<strong>de</strong>rs zelf thuis op dit front do<strong>en</strong>.<br />
I<strong>de</strong>eën om <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rbetrokk<strong>en</strong>heid te stimuler<strong>en</strong> richt<strong>en</strong> zich dan ook<br />
vooral hierop: Decan<strong>en</strong> <strong>en</strong> m<strong>en</strong>tor<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> niet zozeer voornamelijk<br />
informatie verstrekk<strong>en</strong>, maar zich eer<strong>de</strong>r <strong>en</strong> meer richt<strong>en</strong> op e<strong>en</strong><br />
systematische refl ectie op <strong>de</strong> ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> leerling<strong>en</strong> <strong>en</strong> ‘signifi cant<br />
others’. LOB zou op <strong>de</strong> prioriteit<strong>en</strong>lijst <strong>van</strong> het ou<strong>de</strong>r-schoolcontact<br />
e<strong>en</strong> promin<strong>en</strong>te plaats in moet<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>.