Deelrapport trendanalyse domein Verkeer en ... - Nationaal Archief

Conceptrapport domein Verkeer en Vervoer – Onderzoeksteam Trendanalyse 1976-2005, Nationaal Archief – juni 2011
Trend 7: Toename beschikbaarheid en gebruik van
communicatiemiddelen
Verkorte titel
Toename beschikbaarheid en gebruik van communicatiemiddelen
Metatrends
- Individualisering
- Europeanisering
- Mondialisering
- Technologisering en informatisering
- Emancipatie en participatie
Relatie met
- Trend: Uitbreiding van de boven- en ondergrondse infrastructuur
- Trend domein Economie: De vermarkting van vrije tijd: het toegenomen
economisch belang van vrijetijdsbestedingen en de wisselwerking tussen overheid
en markt
- Trend domein Cultuur: Leefstijl & Mentaliteit: Toenemende tijdsdruk en
veranderende invulling van vrije tijd
Datering
Eind negentiende eeuw – na 2005
Beschrijving
Communicatiemiddelen zijn apparaten die gebruikt kunnen worden om in interactie te
treden met andere (groepen) mensen. [Waardenburg, 2009: 9] De overbrugging van tijd
en plaats is hierbij van groot belang. De overbrugging van tijd werd bereikt met het
aanleggen van databanken. Telegraaf, radio, telefoon en televisie zorgden voor de
overbrugging van grote afstanden. De volgende fase in het ontwikkelen van
communicatiemiddelen die zowel tijd als plaats konden overbruggen, was bijvoorbeeld de
ontwikkeling van het internet in samenspel met de computer, waardoor zowel data kon
worden opgeslagen als grote afstanden overbrugd konden worden. De nieuwste
ontwikkeling, vanaf de verdere ontwikkeling van het internet sinds 1998, is het ontstaan
van zogenaamde ‘nieuwe media’ die de overbruggingen nog robuuster maken. [J.A.G.M.
van Dijk, 2001: 15]
Al voor 1976 was het aantal communicatiemiddelen per huishouden groot. De telefoon en
de radio waren respectievelijk aan het eind van de negentiende en het begin van de
twintigste eeuw in Nederland geïntroduceerd en kenden hun hoogtijdagen in de jaren
vijftig en zestig. In de jaren zeventig werd de mobiele telefoon geïntroduceerd. Deze was
nog niet draagbaar, maar geïnstalleerd in auto’s of busjes en maakte gebruik van het
systeem van de radio.
In de jaren tachtig vonden er drie ontwikkelingen plaats die van essentieel belang waren
bij de ontwikkeling van de communicatiemiddelen. Allereerst vond er een steeds grotere
verbreding plaats van de soorten communicatiemiddelen en toepassingen. Zo werd de
televisie uitgebreid met teletekst en videocommunicatie. De analoge ontvanger kreeg
concurrentie in de vorm van de kabel en satelliet, die voor betere kwaliteit konden
zorgen. Daarnaast werd de fax geïntroduceerd, die vooral in het bedrijfsleven zeer veel
gebruikt werd. Verder was de voortgang in de micro-elektronica van groot belang, omdat
hiermee de communicatiemiddelen qua kwaliteit en handzaamheid steeds verbeterd
werden. Hierdoor werd bijvoorbeeld de draadloze telefoon steeds handzamer. Ten slotte
lukte het steeds beter om elektronische informatie te digitaliseren, waardoor het mogelijk
33