PRAKTIESE TEOLOGIE 1

eroepsomgewing. ‘n Belangrike kenmerk van die struktuur van ‘n samelewing
is die eienskap van gelaagdheid – dit wil sê, dat die posisies in lae of stande
gerangskik is. Die tipe gelaagdheid wat hier ter sprake is, staan as sosiale
stratifikasie bekend.
Sosiale stratifikasie kom in bykans alle samelewings en selfs in kleiner groepe
soos die gesin voor. Dit behels dat die verskillende lede van die groep nie ‘n
gelyke aanspraak op en toegang tot die skaars bronne en ander vorme van
beloning het nie. Omdat die verpligtinge, regte en bydraes van die lede van ‘n
samelewing verskil, verskil ook die status wat aan bepaalde posisies geheg
word. Alhoewel alle mense gelykwaardig as mens is, bestaan daar, met ander
woorde, nie absolute gelykheid tussen mense nie. Byvoorbeeld, ‘n student is
as mens gelykwaardig aan die rektor van sy inrigting maar sekerlik besit die
een meer status as die ander in bepaalde situasies. By enige vorm van
stratifikasie geld die beginsel van differensiasie wat in die hedendaagse
wêreld dikwels as diskriminasie vertolk word. Omdat mense gedifferensieerde
bydraes tot die welsyn van die groep lewer, ontwikkel daar verskillende rolle.
In ‘n gesin word die rolle gedifferensieer as die van vader, moeder, dogter en
seun en die verpligtinge en regte wat aan elke rol toegeken word, verskil. Uit
die aard van hulle funksies word ook by ‘n universiteit gedifferensieer tussen
die rolle van rektor, vise rektor, professor, senior lektor, lektor en student.
Volgens Tumis (Steyn e.a.: 192) funksioneer differensiasies die beste indien:
• verpligtinge en regte duidelik omskryf word.
• die lyne van gesag duidelik onderskei word.
• verantwoordelikhede duidelik onderskei word.
• personeel noukeurig gewerf en deeglik opgelei word.
• toereikende sanksies – beloning en strafmaatreëls – bestaan.
• wesentlike voorregte aan hoër rolle toegeken word.
Omdat bepaalde rolle in die samelewing hoër geëvalueer en meer gerespekteer
word, kom daar ‘n rangorde van rolle, van hoog tot laag, tot stand. Prestige is
die waardering en respek wat aan ‘n persoon toeval op grond van ‘n bepaalde
posisie wat hy in die samelewing of in ‘n organisasie beklee. Die waardering of
21