de open ruimte

Ik heb me afgevraagd, waarom Leopold deze zo weinig doorzichtige dooreenstrengeling
(waar hij in 3 op zinspeelt) gekozen heeft. Waarom niet gewoon een homeriese
vergelijking gemaakt, met het partikel als er duidelijk bij, zodat er voor de lezers geen al
te grote moeilijkheden zijn? Misschien is de oplossing erg eenvoudig, misschien is zijn
gedicht onder meer een, hommage aan Sapfo, en misschien heeft hij, omdat ook van
háar homeriese vergelijking maar éen van de vergeleken delen is overgebleven, niet
meer willen geven dan zij deed. Dat daarmee het gewicht van haar appel aanzienlijk
toenam, spreekt wel vanzelf. Maar die moest ook een heel heelal in beroering brengen!
De onderlinge saamhorigheid van 1 en 3 en de twee andere strofen wordt ook nog uit
andere kenmerken zichtbaar. Eén en drie tellen elk 29 regels, 2 en 4 elk resp. 26 en 13.
De strofen 1 en 3 korresponderen met elkaar als trillingen in zee en onbewustheid, een
korrespondensie waar Freud zich bij zou hebben neergelegd, de strofen 2 en 4 als
trillingen in heelal en in de totale mens: zo boven zo beneden. Maar 1 en 2 zijn ook een
eenheid van tegenstellingen, evenals 3 en 4, en 1 en 2 vinden hun sintese in 3, die in 4
als de menselijke situasie wordt uiteengezet. Ik sprak van de splijting in 'mij' en 'deze
gedachten' - van innerlijke verscheurdheid sprak ik bij de beschouwing van het ritme van
dit gedicht. Van deze jammerlijke ontbinding, maar ook van de stellige zekerheid van
eenheid-in-laatste-instansie is Leopolds gedicht, naar vorm en inhoud, een onvergetelijk
teken.
juni 1966