Feitendossier Tsjernobyl - Kernenergie

Op dit moment vroegen netwerkcontrollers
om de test uit te stellen
vanwege de stroombehoefte. De
reactor werkte meer dan negen uur
in deze staat voordat toestemming
werd gegeven om het vermogen te
verlagen zodat de test kon worden
uitgevoerd. Het vermogen had
vastgehouden moeten worden
op het testniveau van 700 tot
1.000 MW, maar de automatische
regeling was onjuist ingesteld en
het vermogen nam af tot 39 MW,
waardoor concentraties van het
neutronenabsorberend splijtingsproduct
xenon zich ophoopten.
Samen met het feit dat zes
hoofdkoelpompen in bedrijf waren
en dat de waterstroom overmatig
was, zorgde dit ervoor dat het
moeilijk werd voor de operator om
het vermogen te herstellen. Uiteindelijk
lukte het de operator om het
vermogen te stabiliseren op
200 MW, maar het lukte niet
om het nog verder te verhogen.
Dit vermogen was ver beneden
de vereiste veilige waarde, maar
ondanks dat werd besloten om de
test uit te voeren.
Nog twee stand-by koelmiddelpompen
werden opgestart,
waardoor de waterstroom de
bedrijfsgrenzen overschreed. Dit
veroorzaakte een vermindering van
de stoombellen in het koelsysteem,
waardoor de reactiviteit nog verder
werd gereduceerd. Regelstaven
werden uitgetrokken tot verder
dan de voorgeschreven grenzen
in een poging om de reactiviteit
te verhogen. Op een bepaald
moment werden er slechts zes tot
acht regelstaven gebruikt. Volgens
de procedure waren er te allen tijde
dertig nodig om de zaak in de hand
te houden. Als er minder dan dertig
waren, dan moest de reactor direct
worden uitgeschakeld.
10
De operators gingen door met de
test, ondanks de wetenschap dat
het ongeveer twintig seconden zou
duren om alle staven weer te laten
zakken en de reactor uit te
schakelen.
Om de test door te laten gaan,
werd het beveiligingssysteem dat de
reactor zou hebben uitgeschakeld
als de grenzen werden overschreden,
afgekoppeld. Het expe riment
werd gestart met het afsluiten van
de stoomtoevoer naar de turbogenerator.
Beveiligings systemen
die de reactor zouden hebben
uitgeschakeld, werden uitgezet.
Terwijl de turbine langzamer
draaide, nam de hoeveelheid
De reeks gebeurtenissen die leidde tot het ongeval
Reactor nummer vier, een RBMKunit
van 925 megawatt (elektrisch)
moet worden uitgeschakeld voor
routineonderhoud. Er wordt
besloten daarvan gebruik te maken
voor het uitvoeren van een test.
De test moet uitwijzen dat in geval
van stroomuitval, een vertragende
turbine voldoende energie heeft
om de koelmiddelpompen van de
reactor aan te drijven, totdat diesel
noodaggregaten het overnemen.
Het noodkoelsysteem van de
reactor wordt met opzet uitgeschakeld,
zodat het niet ingeschakeld
wordt wanneer de pompen langzamer
gaan draaien.
Vanwege een operationele fout
neemt het reactorvermogen af
tot 30 MW – ver beneden het
toegelaten testvermogen van 700
tot 1.000 MWt. Het neutronenabsorberende
splijtingsproduct xenon
hoopt zich op. Dit zorgt er samen
met een afname van de koelmiddelstroom
voor dat de reactiviteit
afneemt, waardoor het moeilijk
wordt voor de operator om het
vermogen te herstellen. Bij een te
laag vermogen is er sprake van een
“positieve reactiviteitscoëfficiënt”:
11
als de koeling minder wordt, stijgt
het vermogen. Dit is “verboden
gebied”.
De operator stabiliseert het
vermogen van de reactor op 200
MWt, maar vanwege een tekort
aan reactiviteit lukt het hem niet het
vermogen verder te verhogen. De
operator besluit om verder te gaan
met de test.
Omdat het vermogen van de
reactor verminderd is en er acht
pompen in bedrijf zijn, overschrijdt
de waterstroom de toegestane
waarden. Het extra water
absorbeert neutronen, waardoor de
reactiviteit wordt gereduceerd. In
een poging om dit te compenseren,
trekt de operator de regelstaven
nog verder uit de kern. De operator
heeft problemen met het handmatig
handhaven van het waterniveau
en de stoomdruk in de stoomtanks.
Hij ontkoppelt het beveiligingssysteem
dat de reactor zou hebben
uitgeschakeld.
Op een gegeven moment worden
slechts acht regelstaven gebruikt.
Volgens de procedure zijn er te allen
tijde dertig nodig om de zaak onder
3