Feitendossier Tsjernobyl - Kernenergie

minder vervuilde gebieden en de
verboden zone die aanvankelijk een
straal had van dertig kilometer
(2.800 vierkante kilometer) werd
vergroot tot 4.300 vierkante
kilometer.
Om de brand in de reactor te
blussen en het vrijkomen van
radioactieve materialen te stoppen,
pompten brandweerlieden de eerste
tien uur na het ongeval water in de
kern van de reactor. Deze vergeefse
poging om de brand te blussen
werd vervolgens gestaakt.
Van 27 april tot 5 mei vlogen meer
dan dertig militaire helikopters over
de brandende reactor. Ze lieten
2.400 ton lood en 1.800 ton zand
vallen om te proberen de brand te
doven en de straling te absorberen.
Deze pogingen hadden ook geen
succes. Ze maakten de situatie juist
erger: hitte hoopte zich op onder de
gedumpte materialen. De temperatuur
in de reactor nam weer toe
en daardoor ook de hoeveelheid
radioactieve producten die eruit
kwamen.
In de laatste fase van het blussen
werd de kern van de reactor met
stikstof gekoeld.
Pas op 6 mei waren de brand en de
radioactieve uitstoot onder controle.
Op 9 mei werd een begin gemaakt
met het graven van een tunnel
onder de kern om een enorme
betonplaat en een koelsysteem te
installeren. De plaat moest voorkomen
dat radioactief materiaal in het
grondwater zou sijpelen. Tenslotte
werd de kern begraven in een
300.000 ton zware constructie, of
sarcofaag, van staal en beton en
werden het omliggende land en
gebouwen ontsmet.
Naar schatting zijn ongeveer zes
ton uranium en een groot deel van
alle splijtingsproducten ontsnapt,
voornamelijk xenon, krypton,
jodium, tellurium en cesium.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie
kwam in totaal ongeveer
12 exabequerel (exa = 10 18 ) radioactiviteit
vrij.
De hoogste vervuilingswaarden
bevonden zich binnen een straal
van dertig kilometer van de locatie;
waarden van cesium-137 overschreden
de 1.500 kilobequerel per
vierkante meter (kBq/m 2 ). Cesium-
137 werd gebruikt als indicator,
omdat het gemakkelijk te meten
is en op middellange termijn het
grootste gevaar voor de gezondheid
vormde. Waarden van 40 kBq/m 2
strekten zich uit over grote delen
van het noorden van Oekraïne
16
en het zuiden van Wit-Rusland,
met een aantal “uitschieters” op
plaatsen waar het toevallig regende
toen de wolk overdreef.
De eerste keer dat de wolk buiten
de USSR werd waargenomen was
door medewerkers van een Zweeds
onderzoeksinstituut die dachten dat
het afkomstig was van een andere
Zweedse installatie. De wolk werd
gevolgd en dreef over Scandinavië,
Nederland, België en het Verenigd
Koninkrijk, voortgedreven door
de noordwesten wind. Vervolgens
dreef hij in zuidelijke richting en
strekte zich uit boven een groot
deel van de rest van Europa nadat
de wind van richting was veranderd.
In bijna elk land van het noordelijk
halfrond werd besmetting waargenomen,
zo ver als Noord-Amerika
en Japan. Het zuidelijk halfrond lijkt
eraan ontsnapt te zijn.
De verboden zone
De verboden zone van dertig kilometer
rond de plaats van het
ongeval wordt ook wel de “Zone
of Alienation”, de “Chernobyl
Zone”, de “Zone of Exclusion”
of de “Fourth Zone” genoemd.
Bestuurlijk gezien omvat het de
meest noordelijke delen van Kyivska
Oblast en Zhytomyrska Oblast
van Oekraïne en ligt het aan de
17
grens met Wit-Rusland. De zone
werd vlak na het ongeval vastgesteld
en de plaatselijke bevolking
geëvacueerd om te voorkomen
dat mensen zich in zwaar vervuild
gebied begaven. Het gebied werd
verdeeld in vier concentrische
zones, waarvan de vierde (in feite
de dichtstbijgelegen zone, binnen
een straal van dertig kilometer) de
gevaarlijkste was.
Alle woon-, civiele of zakelijke
activiteiten binnen die zone zijn
wettelijk verboden.
De nieuwe stad Slavutich, gebouwd na het
ongeval.
4