Feitendossier Tsjernobyl - Kernenergie

apparatuur, beperking van de tijd
die werknemers in gebieden met
hoge stralingsniveaus verblijven
en technieken voor besturing op
afstand. Daarnaast is er constant
toezicht op de individuele doses en
de werkomgeving. De blootstelling
is daardoor zeer laag en is vergelijkbaar
met andere industrieën.
Een verplichte veiligheidsindicator
voor beperking van het risico op
reactorongevallen is de berekende
kernsmeltfrequentie. De Amerikaanse
Nuclear Regulatory Commission
(NRC) schrijft voor dat in nieuwe
reac tors een kernsmeltfrequentie
dient te gelden van 1 op 10.000
jaar. De moderne ontwerpen zijn
nog veiliger dan dit voorschrift.
In Westerse kerncentrales wordt
een gelaagde verdediging toegepast
en zijn vitale systemen zo veel
mogelijk van elkaar gescheiden.
In de beste operationele centrales
geldt 1 op 1 miljoen jaar, en in de
centrales die de volgende tien jaar
worden gebouwd, gaat men uit
van bijna 1 op 10 miljoen jaar. De
huidige wetgeving vereist dat de
gevolgen van een kernsmeltongeval
zodanig beheerst moeten worden,
dat omwonenden niet geëvacueerd
hoeven te worden.
Het gebruik van kernenergie voor
het opwekken van elektriciteit kan
als zeer veilig worden beschouwd.
Het grootste veiligheidsprobleem
van kernenergie is van oudsher het
risico op het ongecontroleerd vrijkomen
van radioactief materiaal dat
leidt tot vervuiling en stralingsblootstelling
buiten de centrale. Dit was
in Tsjernobyl het geval en de ernstige
gevolgen rechtvaardigden voor
eens en altijd de extra kosten die
gepaard gaan met het ontwerpen
volgens strenge veiligheidsnormen.
Gelaagde verdediging
Om optimale veiligheid te waarborgen,
wordt in kerncentrales tegenwoordig
een ‘gelaagde verdediging’
met meerdere veiligheidssystemen
toegepast. De belangrijkste aspecten
van deze benadering zijn:
- Hoogwaardig(e) ontwerp en
bouw;
- Apparatuur ter voorkoming van
operationele storingen die
tot problemen leiden;
- Redundante en diverse systemen
voor de opsporing van problemen,
beperking van schade
aan de brandstof en voorkoming
van het vrijkomen van radioactiviteit;
- Maatregelen voor insluiting van
de gevolgen van ernstige kernschade
in de centrale zelf.
40
De veiligheidssystemen omvatten
een reeks fysieke barrières tussen
de radioactieve reactorkern en het
milieu en meerdere veiligheidssystemen,
elk met een back-up, die zijn
ontworpen om menselijk falen op
te vangen. De veiligheidssystemen
vertegenwoordigen zo’n kwart van
de kapitaalkosten voor dit soort
centrales.
De veiligheidssystemen bestaan
onder meer uit regelstaven waarmee
neutronen worden geabsorbeerd,
en secondaire sluitingsinrichtingen
die neutronabsorberend
materiaal in de centrale inbrengen.
Door middel van extra koelsystemen
wordt overtollige warmte
verwijderd. Daarnaast hebben de
meeste operationele centrales op de
wereld – behalve die in Tsjernobyl
– een negatieve dampbelcoëfficiënt.
In centrales waar het watercircuit
zowel als moderator en koelwater
werkt, vermindert overmatige
warmteopwekking de vertraging
van neutronen die nodig zijn om de
nucleaire kettingreactie in stand te
houden. Dit resulteert in een zeer
stabiele vermogensproductie: een te
hoge energieproductie wordt vanzelf
gecorrigeerd.
Er zijn nog meer fysieke eigenschappen
die de veiligheid vergroten.
41
In de meeste centrales heeft de
brandstof de vorm van vaste
keramische pellets en blijven de
radioactieve splijtingsproducten
tijdens de verbranding van de
brandstof in deze pellets opgesloten.
De pellets zijn verpakt in
buizen van een zirko niumlegering
en vormen zo brandstofstaven.
Deze zijn ingesloten in een groot
stalen drukvat met wanden van
zo’n twintig centimeter dik, dat op
zijn beurt is ingesloten in een solide
betonnen insluitkoepel met wanden
van minstens één meter dik.
Moderne kerncentrales beschikken
over een hoge mate van aardbevingsbestendigheid
en kunnen
bij aardbevingen veilig en snel
worden stopgezet.
Het ongeval op Three Mile Island
toonde het belang van dergelijke
systemen aan. De insluitkoepel
waarin de reactor stond, voorkwam
dat er grote doses radioactiviteit
vrijkwamen, ondanks het feit dat
ongeveer de helft van de reactorkern
smolt. Het ongeval werd
toegeschreven aan een mechanische
storing en verwarring onder
het bedienend personeel over de
status van de installatie. Ook de
overige beveiligingssystemen van
de reactor werkten naar behoren.
10