HOeRSKOOLKEMPTONPARK TEGNOLOGIE GRAAD 8

29 Februarie 2012
Tyd: 45 minute
Totaal: 60 Punte
INSTRUKSIES:
Beanlwoord al die vrae.
Sterkte.
HOeRSKOOLKEMPTONPARK
TEGNOLOGIE
GRAAD 8 Opsteller: Mee. M. Smith, U. van Staden
Moderator: Mnr. C. Venter
SIKLUSTOETS 2012/1
NAAM: GRAAD:
VRAAG 1: BEGRIPSTOETS
Huise in aile gemeenskappe
WAT is 'n huis r6rig en hoe verskil die tuistes van mense? Ons weet almal dat huise kan wissel van ruwe
opslaankrotte tot die weelderigste herehuise, en tog is daar minstens twee dinge wat aile huise gemeen het.
Allereers bied hulle skuiling-teen die wind, teen die reen, teen die koue van die winter en die skroeiende hitte van die
somerson. Ten tweede bied hulle beskerming teen ongewenste indringers of vyande.
Voorts kan huise natuurlik ook ruimte bied vir die gesinslewe-plekke wees waar gesinne saam verkeer en eet en
ontspan, en waar hulle hul besittings kan hou. Nog 'n rede waarom mense huise het, is om daarmee privaatheid te
verkry.
Hoe hulle gebou word, hang van baie dinge af: die klimaat, die terrein, beskikbare boustowwe, tegniese vaardighede
en sulke kulturele faktore soos die maatskaplike status en geldelike vermoe van die eienaar of eienaars.
Die keuse van boustowwe kan ook afhang van die heersende mode of individuele smake. In moderne
geIndustrialiseerde gebiede is kraanwater en binnetoilette algemeen.
In stamgemeenskappe is die huis gewoonlik 'n enkele vertrek waar al die binnenshuise bedrywighede van die
bewoners afspeel. Dit het dikwels 'n eenvoudige geometriese vorm-byvoorbeeld rond met 'n kegelvormige dak. Die
boustowwe is materiaal wat plaaslik beskikbaar is, 5005 klei, hout en selfs riete.
In stedelike gebiede kan tuistes enigiets wees van saamgeflanste planke en sakke in informele woonbuurte tot
byvoorbeeld paleisagtige strukture aan heuwelhange. Huisagente is baie bedrywig in meer vermoende samelewings
waar die huis deesdae nie net 'n verblyfplek is nie, maar ook 'n statussimbool geword het.
Ole tradlslonele (en bale dlenlike) rondawel
Hulse vir Afrika
Die rondawel-konsep wat in Afrika bedink is om huise te bou, behels 'n uiters vernuftige benutting van boumateriaal
uit die omgewing. Ongelukkig is die kuns plek-plek besig om verlore te raak omdat baie van die landelike mense se
kinders na die stede verhuis het. Gelukkig is daar steeds baie mense op die platteland wat vir hulle tradisionele huise
bou...
IRADISIONELE Afrika-huise kom op interessante maniere tot stand-met verskillende
boumateriale, soos dit in verskillende gebiede beskikbaar is. K1ei,klip, riete, biesies, gras,
takke... wat daar ook al in die omgewing te vinde is, word aangewend om die dienlike
strukture tot stand te bring.
As voorbeeld gaan ons kyk hoe 'n huis van klei en gras in ons eie w6relddeel opgerig
word~p die platteland waar huise baie maal deur mans sowel as vroue gebou word en
wei in die wintermaande wanneer die ploeery en oestyd verby is.

S6 'n huis is dikwels deel van 'n soort dorp (ook 'n stat genoem) met heelparty huise daarin. Naby die huis word ook
kleiner konstruksies vir kosmaak, die brou van bier en vir diere gebou.
Nadat die gebied uitgemerk is waar die huis sal staan, bou die vroue eers 'n ronde muur
van kleistene. Twee soorte stene kan gebruik word. Nat stene word met die hand gevorm,
in hul plekke geplaas en met pleister bedek. Gedroogde stene word in houtvorms gemaak,
in die son gedroog en met klei in posisie geplaas voordat dit ook met pleister bedek word.
Die muur word sowel binne as buite gepleister met twee of drie lae. Dakbalke word in
posisie vasgebind met draad of tou van boom bas.
Dis die mans van die stat se taak om die hout te versamel en die dak te bou. Die eerste balke word aan die stutpale
buitekant die muur van die huis geheg en by 'n sentrale punt aan mekaar vasgemaak. Dunner pale of balke word nou
bygevoeg. Partymaal word bykomende steun verleen met 'n sentrale vertikale paal in die middel van die huis.
Gras of riete word versamel en in bondels gebind vir die dak. Die bondels word in lae bo-op die dakbalke uitgesprei
en met draad of tou van boombas in posisie geheg. Houtpennetjies aan die onderkant van die balke keer dat die
bondels dekstrooi afgly.
Binne-in die huis word die vloer opgebou nadat die dak voltooi is. 'n Pleisterlaag word aangewend en met 'n stuk
leiklip gelykgemaak. Beesmis word hierna met water gemeng en 'n laag van die mengsel op die vloer aangebring.
Patrone word daarin geteken. In party huise word die vloer met gepoleerde sementpleister bedek.
Vroue pleister partymaal die mure van huise met verskillend gekleurde soorte klei vir 'n tweekleur-effek-donkerder
onder en Iigter boo Reen laat die muuroppervlak geleidelik verweer en die huise moet een of
twee keer e~ ·ailr oor epleister word.
VRAE:
1. Wat is die twee redes waarom mense huise bou?
2. Noem 5 faktore wat betnvloed hoe huise gebou word.
3. Noem 2 eienskappe elk van moderne huise en stamhuise.
Teks ult Huisgenoot se Ons Wonderlike Wereld
Grafika-kompllasie deur Mieliestronk.com
,,_ ft •••• I _ ~_"-_ _ •••
(2)
(5)
(4)

4. Hoekom is die kuns om rondawel-huise te bou besig om verlore te gaan?
5. Noem 3 voorbeelde van boumateriaal wat vir die bou van tradisionele huise gebruik word.
6. Twee soorte stene word gebruik om rondawels te bou. Beskryf hoe elke steen gemaak en
gebruik word.
7. Verduidelik in 5 stappe hoe die mans van die stat die dak van die huis bou.
8. Noem die 2 materiale waarmee die vloer gepleister kan word.
VRAAG 2:
2.1 Wat is die funksie van 'n struktuur?
(1)
(3)
(6)
(5)
(2)
[28]
TOT AAL VRAAG 1: [28]
(3)
Gr. R TAnnnlnnia ~1I•.1...... I "l

2.2 Daar is 'n sekere minimum kriteria waaraan 'n struktuur moet voldoen om suksesvol te
wees. Noem WF.
2.3 Wat is 'n dopstruktuur?
2.4 Bestudeer die onderstaande iIIustrasie, gebruik jou kennis van kragte en dui aan hoe
hierdie kragte in die struktuur inwerk. Dui die rigting van elke krag op elke afsonderlike
deel aan en noem die naam van die krag.
2.5 Definieer die volgende terme:
Stut: _
Verbindingsbalk: _
(5)
(2)
(7)
(2)
~_ ft ••• I__ !_ "'!I_I '" ••

2.6 Baie keer hoor jy van 'n struktuur wat ineengestort het as gevolg van foute in die
struktuur. Wat veroorsaak hierdie foute in die struktuur?
2.7 Daar is vyf hoofkragte wat op 'n struktuur inwerk. Noem DRIE van daardie kragte. Maak
'n skets om dit te iIIustreer en wys die rigting waarin die kragte beweeg.
2.7.1 2.7.2
2.7.3
(4)
(9)
TOTAAl VRAAG 2: [32]
GROOTTOTAAl: [60]
Gr. 8 TAnnnlnftlA ~I"'III" of I I:.