04.05.2013 Views

M - Vereniging tegen de Kwakzalverij

M - Vereniging tegen de Kwakzalverij

M - Vereniging tegen de Kwakzalverij

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Zoo staat er ongeveer in <strong>de</strong> advertentie, zoo<br />

staat het woor<strong>de</strong>lijk op 't fleschje, waarin Barsoi<br />

wordt afgeleverd.<br />

Mooi zoo ! Helpt het niet <strong>tegen</strong> <strong>de</strong> jicht, vindt<br />

uw kind er geen baat bij in geval van kinkhoest<br />

i dan kunt gij er uw paard nog altijd<br />

een weldaad mee bewijzen.<br />

Is 't nog noodig <strong>tegen</strong> dit mid<strong>de</strong>l te waarschuwen<br />

? Voelt ie<strong>de</strong>reen niet, dat aan zoo'n<br />

mid<strong>de</strong>l geen waar<strong>de</strong> kan wor<strong>de</strong>n gehecht ? Wij<br />

kunnen dan ook kort zijn en beperken ons alleen<br />

tot me<strong>de</strong><strong>de</strong>eling van het rapport, dat wij van<br />

<strong>de</strong>n heer V. viJsr ITALLIE te Amsterdam, die het<br />

on<strong>de</strong>rzoek verrichtte, ontvingen :<br />

,,Barsoi is eene geelachtig dikke vloeistof,<br />

wegen<strong>de</strong> +_ 110 Gram, die zich bij staan in twee<br />

lagen scheidt. De on<strong>de</strong>rste, eene waterige laag,<br />

bestond in hoofdzaak uit Ammonia en een ge<strong>de</strong>elte<br />

verzeepte olie ; terwijl <strong>de</strong> bovenste laag,<br />

dik olieachtig was en bleek te bestaan uit ten<br />

<strong>de</strong>ele verzeepte lijnolie, waarin kamfer is opgelost,<br />

Barsoi bestaat dus uit : Lijnolie, hierin opgelost<br />

kamfer en daarna geschud met Ammonia.<br />

Iets an<strong>de</strong>rs« : heb ik niet kunnen aantoonen".<br />

Men ziet het : een prikkelen<strong>de</strong> uit zeer beken<strong>de</strong><br />

stoffen samengestel<strong>de</strong> vloeistof, waarvan sommige<br />

wel eens bij lij<strong>de</strong>rs aan rheumatiek wor<strong>de</strong>n aangewend,<br />

maar die o. a. bij kinkhoest en verstui-<br />

•kingen menigmaal van na<strong>de</strong>elige werking kunnen<br />

zijn. |p§<br />

En. dat noemt <strong>de</strong> Engelschman, die het mid<strong>de</strong>l<br />

in <strong>de</strong>n han<strong>de</strong>l brengt, „Indispensable to<br />

Stoffering Humanity 33 (onmisbaar voor <strong>de</strong> lij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />

menschheid) !<br />

Homan's klierendrank.<br />

Tot <strong>de</strong> grootste weldoeners in ons va<strong>de</strong>rland<br />

behooren — of liever rekenen zich ongetij f eld —<br />

<strong>de</strong> firma's VIERSEN & Co. te Groningen en<br />

WILLEM KRAAL JR. te Kampen. Groot is reeds<br />

het getal krachtig werken<strong>de</strong> z.g. geneesmid<strong>de</strong>len<br />

| wa-armee zij gezamenlijk of ie<strong>de</strong>r afzon<strong>de</strong>rlijk <strong>de</strong><br />

arme .zieken volkomen genezing .... beloofd<br />

hebben, en dart alles uit menschlievendheid.<br />

Ljamm,er genoeg, dat ook zij het lot <strong>de</strong>elen<br />

van zooveel groote mannen en niet die waar-<br />

| <strong>de</strong>ering. vin<strong>de</strong>n, waarop zij zoo gaarne aanspraak<br />

maken. Tenminste, wij voor ons, zagen<br />

ons telkens — uit overtuiging — genoodzaakt,<br />

I <strong>tegen</strong> <strong>de</strong> meeste hunner producten, die wij kwakzalversmid<strong>de</strong>len<br />

noemen, te waarschuwen en dat<br />

moeten wij opnieuw doen ten opzichte van het<br />

mid<strong>de</strong>l, waarvan wij <strong>de</strong>n naam hierboven afdrukten.<br />

„Homans Klierendrank", zoo heet het in <strong>de</strong><br />

advertentie, „maakt gezond en krachtig (sterk).<br />

Vraagt en leest Prospectus met talrijke attesten."<br />

-j^SPfo Homan is, van wiens product <strong>de</strong> genoem<strong>de</strong><br />

firma's „Hoofd verkoopers" (?) zijn, weten wij niet,<br />

maar wel weten wij waaruit zijn gezond — en<br />

krachtig — maken<strong>de</strong> drank bestaat.<br />

\ Het on<strong>de</strong>rzoek van <strong>de</strong>n heer J. VAN RIEL te<br />

3 s-Gravenhage heeft aangetoond een afkooksel van<br />

notebla<strong>de</strong>n, hoogst waarschijnlijk vermengd met<br />

aardappelstroop.<br />

Nu weet .bijna ie<strong>de</strong>r huismoe<strong>de</strong>r, dat notebla<strong>de</strong>n<br />

dikwijls als huismid<strong>de</strong>l bij klierachtige kin<strong>de</strong>ren<br />

wor<strong>de</strong>n aangewen4, maar dat is ook alles<br />

wat er ten gunste van <strong>de</strong>n drank, die voor / 1.—<br />

'per flesch verkocht wordt, valt te zeggen. Dat<br />

| hij sterk-makend zou werken en ver<strong>de</strong>r dat het<br />

gebruik <strong>de</strong> heilzame gevolgen zou hebben, die<br />

<strong>de</strong> verkoopers aan het publiek beloven, is, kortweg<br />

gezegd, onwaar.<br />

Wij verwachten nu van <strong>de</strong> „Hoofdverkoopers"<br />

weer <strong>de</strong> me<strong>de</strong><strong>de</strong>eling^ dat het on<strong>de</strong>rzoek onnauwkeurig<br />

is en datj juist <strong>de</strong> werkzame stof niet is<br />

gevon<strong>de</strong>n, maar die praatjes laten ons koud. Wij<br />

zijn nu eenmaal zpo brutaal aan <strong>de</strong> beweringen<br />

•van kwakzalvers niet te veel geloof te hechten.<br />

Waargçnûwjng vanwege het Departement yan<br />

Binnenlandsche Zaken.<br />

* Het exploiteeren van geheîmmid<strong>de</strong>len op<br />

groote | schaal stamt — Holloway uitgezon<strong>de</strong>rd<br />

— uit Amerika en is daar te lan<strong>de</strong> gewoonlijk<br />

in han<strong>de</strong>n van Maatschappijen op aan<strong>de</strong>elen.<br />

Hoe <strong>de</strong> aamenstelling <strong>de</strong>r mid<strong>de</strong>len is en wat zij<br />

bevatten komt er min<strong>de</strong>r op aan — men heeft<br />

ze gehadi met sterk J werken<strong>de</strong> purgeerstoffen,<br />

zelfs met kwikpraeparaten, maar als regel zijn<br />

zij van onschuldigen aard, wat hun bestand<strong>de</strong>elen<br />

betreft; <strong>de</strong> hoofdzaak is een nieuwe vorm<br />

te vin<strong>de</strong>n en een bijzon<strong>de</strong>re reclame te maken,<br />

<strong>de</strong> rest volgt van zelf ; <strong>de</strong> ongelukkigen, die<br />

ziek zijn, <strong>de</strong> dommen, die alles gelooven wat<br />

gedrukt staat en <strong>de</strong> zich wijs noemen<strong>de</strong>n, die,<br />

hoe ongeloovig meestal ook op an<strong>de</strong>r gebied,<br />

op het punt van geneeskunst en geneesmid<strong>de</strong>len<br />

<strong>de</strong>votelijk neerbuigen voor alles wat hun met<br />

zekere geheimzinnigheid, .wordt aangebo<strong>de</strong>n, zij<br />

allen koopen en slikken wat <strong>de</strong> speculatieve<br />

fabrikanten hun aanbie<strong>de</strong>n; altijd weer opnieuw,<br />

mits het maar komt zoogenaamd uit een oud<br />

receptenboek van een grijzen monnik, van een<br />

familierecept-, een onwetend boertje, een won<strong>de</strong>rdokter,<br />

<strong>de</strong>snoods een ou<strong>de</strong> baker of iemand, die<br />

bij een heuschen dokter gediend heeft, maar<br />

niet eenvoudig wordt; voorgeschreven door een<br />

gewoon geneesheer die mets geheimzinnigs over<br />

zich heeft en die <strong>de</strong> .lij<strong>de</strong>rs kalm on<strong>de</strong>rzoekt.<br />

Dat laatste is al te eenvoudig in zulke hoogwijze<br />

oogen ; <strong>tegen</strong>woordig is het bij <strong>de</strong>ze laatsten<br />

voor/d mo<strong>de</strong> om met of zon<strong>de</strong>r behulp van <strong>de</strong><br />

bovengenoem<strong>de</strong> categorie van personen te schermen<br />

met „Natuurgeneeswijze," geen flauw begrip<br />

koesteren<strong>de</strong>, dat ten slotte alles door natuurwetten<br />

geregeld wordt en dat alle geneesmid<strong>de</strong>len<br />

niet an<strong>de</strong>rs werken dan door toepassing<br />

op het menschelijk lichaam van <strong>de</strong> bijzon<strong>de</strong>re<br />

eigenschappen van sommige stoffen, in <strong>de</strong> natuur<br />

voorkomen<strong>de</strong> en op bepaal<strong>de</strong> wijze bereid, doch<br />

dat daartoe voor alles noodig is te weten, wat<br />

er in dat menschelijk lichaam hapert en op welke<br />

afwijkingen of stoornissen <strong>de</strong>ze .geneesmid<strong>de</strong>len<br />

moeten wor<strong>de</strong>n toegepast.<br />

De geheimmid<strong>de</strong>lkramers hebben zich van<br />

<strong>de</strong>ze mo<strong>de</strong>-opvatting '"^gretig meester gemaakt<br />

en noemen hun reclameboekjes', hun zoogenaam<strong>de</strong><br />

electrische apparaten, hun pillen en<br />

poe<strong>de</strong>rs ^Natuurgeneeswijze" en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>n<br />

nieuwen naam wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> ou<strong>de</strong> mid<strong>de</strong>len weer<br />

afgeleverd.<br />

Een groote firma te Washington, M. A. WINTER<br />

en Co. heeft een eenvoudig purgeermid<strong>de</strong>l in <strong>de</strong>n<br />

han<strong>de</strong>l gebracht en on<strong>de</strong>r <strong>de</strong>n wijdschen naam<br />

van „Natuurlijke gezpndheids-hersteller" wor­<br />

<strong>de</strong>n op het vasteland van Europa overal agenten<br />

gezocht om er reclame voor te maken, verkoopers<br />

en kôopers te zoeken. Het wordt aanbevolen<br />

als een nieuw 5 eri onfeilbaar geneesmid<strong>de</strong>l-"' in<br />

bijna alle omstandighe<strong>de</strong>n en daardoor is het<br />

mogelijk een hoogen prijs vast te stellen.<br />

De MINISTER VAN BINNENLANDSCHE ZAKEN,<br />

dit laatste in eene circulaire me<strong>de</strong><strong>de</strong>elen<strong>de</strong>,<br />

voegt er aan toe, dat ,,<strong>de</strong> geheele on<strong>de</strong>rneming<br />

ten slotte niets an<strong>de</strong>rs is dan eene behendige<br />

exploitatie van het publiek door een slimmen<br />

Amerikaan." De Minister dringt er daarom bij<br />

<strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijke Hoof<strong>de</strong>n in ie<strong>de</strong>re provincie<br />

op aan om op gepaste wijze <strong>de</strong> bevolking<br />

binnen hun ressort in te lichten omtrent <strong>de</strong>ze<br />

oplichterij en te waarschuwen <strong>tegen</strong> <strong>de</strong> agenten<br />

'dier firma en hunne reclames.<br />

Dui<strong>de</strong>lijker dan door zulk eene officieel schrijven<br />

aan <strong>de</strong> ver<strong>tegen</strong>woordigers <strong>de</strong>r Regeering<br />

in <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> provinciën van het Rijk<br />

kan moeilijk in het licht wor<strong>de</strong>n gesteld, dat <strong>de</strong><br />

overtuiging meer en meer doordringt hoe ook<br />

<strong>de</strong> Regeering een taak te vervullen heeft bij dien<br />

vorm van flesschentrekkerij, welke <strong>de</strong> gedaante<br />

aanneemt van verkoop van geneesmid<strong>de</strong>len,<br />

en dat praeventief optre<strong>de</strong>n door-gepaste-waarschuwingen<br />

een <strong>de</strong>r beste mid<strong>de</strong>len is om <strong>de</strong><br />

bevolking voor' scha<strong>de</strong> tè behoe<strong>de</strong>n. Onze Vereeniging<br />

weet zulk een steun zeker op hoogen<br />

prijs te stellen en kan <strong>de</strong> Regeering niet genoeg<br />

haar dankbaarheid betuigen.<br />

tijd in 't S. W. gevraagd naar aanleiding van het<br />

me<strong>de</strong>ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> besluit <strong>de</strong>r directie van het Nieuws<br />

van <strong>de</strong>n Dag : 'wering van advertent ën, wier strekking<br />

verband zou<strong>de</strong>n kunnen hou<strong>de</strong>n met misbruiken<br />

op het stuk van neo-malthusianisme. — „ Hoe<br />

kan', werd ver<strong>de</strong>r gevraagd ,, <strong>de</strong> directie van het<br />

N. v. d. D. op haar daarme<strong>de</strong> ingenomen standpunt,<br />

ook ver<strong>de</strong>r advertentiën plaatsen die buiten kijf<br />

het kenmerk dragen van ver<strong>de</strong>rfelijke kwakzalverij'¥ v<br />

De aangesproken directie raag daarop zelve een<br />

antwobrd geven. Ik, klein-krant-uitgever, zou wel<br />

eens over dat on<strong>de</strong>rwerp een praatje willen maken.<br />

Het behoeft nauwelijks gezegd, dat het weigeren<br />

van „kwakzalversad ver ten ties" voor <strong>de</strong>n krantenuitgever<br />

een ernstige geldkwestie is. De heeren<br />

kwakzalvers en hun han<strong>de</strong>lstrawanten betalen prompt:<br />

hun kracht zit in <strong>de</strong>n drukinkt. De krant moet :<br />

toch vol : een bij na-pëtroleum-ongeluk min<strong>de</strong>r<br />

(niemand zal hét gemis bezwaren) en een kwakzalversannonce<br />

meer, doet <strong>de</strong> productiekosten vaa bet<br />

blad niet stijgen en in<strong>tegen</strong><strong>de</strong>el wordt <strong>de</strong> nettowinst<br />

verhoogd met het volle bedrag van wat die<br />

annonce opbrengt — 't is ,,klare winst."<br />

Zou het te gewaagd zijn te meenen, dat menig<br />

blad financieel „goed" wordt (is) vooral door zijn'<br />

kolommen open te zetten voor kwakzalverij- en<br />

overeenkomstige adveitenties ? — Zoo juist weiger<br />

ik ('k ben het „in beginsel" met <strong>de</strong> redactie eens,<br />

en tracht het beginsel sinds jaren toe te passen) een<br />

advertentie-abonnement voor een veel genoemd (veel<br />

geroemd !) likkepotje ; die weiger-weel<strong>de</strong> kost mij<br />

ƒ 20 (1000 regels à 2 -cent). Twintig gul<strong>de</strong>n winst,<br />

alsof het geld gjeen waar<strong>de</strong> heeft, geweigerd en<br />

tegelijk spoed ik mij van <strong>de</strong>n zol<strong>de</strong>r naar <strong>de</strong> toonbank<br />

om een stu<strong>de</strong>ntje te helpen aan : „Voor een<br />

halve cent grif(fel), halve cent terug" ! ('n kind<br />

woekert ôôk gaarne met zijn „kapitaal", — <strong>de</strong> '<br />

snoepwinkel is er ook nog !)<br />

Mijn buurvrouw rechts is heelwat „verstandiger"<br />

dan ik : zij heeft, naar eigen getuigenis, verle<strong>de</strong>n<br />

jaar (1904) bij buurman links, wel voor tien gul<strong>de</strong>n<br />

aan „likkepot" versnoept en — met succes hoor !,<br />

want.,, „hie-e-l-e-m-a-a-l geen dokter noodig gehad,<br />

heelemaal niet !" (Historisch). En om zulke menschen<br />

als buurvrouw en haars gelijken ,,te beschermen"<br />

breng ik mijn offer !<br />

Maar vrindje, zal <strong>de</strong> redactie misschien zeggen,<br />

behoor<strong>de</strong> <strong>de</strong> geweiger<strong>de</strong> likpot-advertentie wel tot<br />

<strong>de</strong> zulke „die buiten kijf het karakter dragen van<br />

ver<strong>de</strong>rfelijke kwakzalverij" ?<br />

Juist ! dat is <strong>de</strong> vraag nog. Het is mak'lijk catechiseeren<br />

met gemeenplaatsen. Gjen kwakzalverijvijandige<br />

krantuitgever zal weigeren tafel-hoaig te<br />

adverteeren, maar wèl „Kloosterhonig" ? (die volgens<br />

't Maandblad <strong>tegen</strong> <strong>de</strong> kwakzalverij behalve<br />

aan <strong>de</strong> kleur niet van gewone honig te on<strong>de</strong>rkennen<br />

ie.)-Waar- ligt het criterium om .„buiten kijf het<br />

karakter van ver<strong>de</strong>rfelijke kwakzalverij" te herkennen<br />

? Ik spreek uit ervaring. Hier schuilt misschien<br />

„het ver<strong>de</strong>rfelijke" in het mid<strong>de</strong>l zelf, dââr in <strong>de</strong>n<br />

vorm van aanprijzing, el<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> aanwending van<br />

het mid<strong>de</strong>l ; hier is gevaar voor <strong>de</strong> gezondheid,<br />

daar voor <strong>de</strong> beurs en veelal komen die kenmerken<br />

gecombineerd voor. De kwakzalverij strekt zich<br />

stellig ver<strong>de</strong>r uit dan t)t die in of met geneesmid<strong>de</strong>len<br />

en blijft eens consequent in uw schifting ! Ik<br />

<strong>de</strong>nk aan moreel en materieel volks ver<strong>de</strong>r ven<strong>de</strong> —<br />

of is 't woord te hard ? — loterij-zwen<strong>de</strong>l, aan on<strong>de</strong>rnemingen,<br />

waaraan wie nuchter .is een luchtje<br />

bespeurt of minstens vermoedt dat het er niet meé<br />

in <strong>de</strong>n haak is. ^Prijsraadsels" weigeren en soms<br />

toelaten dat een staatsleening wordt aangeprezen<br />

(een leaning om voortzetting van menschenmoord<br />

in 't groot te helpen mogelijk maken) ! ,,Holloway"<br />

pillen in <strong>de</strong>n ban doen, ze weren uit <strong>de</strong> advertentiekolom<br />

en — aan Hollandschen jenever, vieux cognac<br />

een eereplaatsje geven, al^of <strong>de</strong> alcohol niet in<br />

schier alle richtingen onnoemlijk veel meer kwaad<br />

sticht, dan <strong>de</strong> Hollo way pillen ooit <strong>de</strong><strong>de</strong>n of ooit<br />

kunnen doen ! Inconsequent es zijn er voor* 't grypen<br />

; met een ziertje overdrijving is het niet moeilijk<br />

<strong>de</strong> consequentie zoover te voeren, dat <strong>de</strong> advertentie<br />

pagina bijna-in-blanco kan geii ukt !<br />

Naast het financieel bezwaar, het öfter dat couranten-uitgevers<br />

brengen ah ze trachten „ver<strong>de</strong>rfelijke<br />

kwakzalverij advertenties" te weren, staat<br />

het bezwaar : het moeilijke om met argumenten in*<br />

elk concreet geval te beslissen : al of niet opnemen.<br />

Het is mij herhaal<strong>de</strong>lijk voorgekomen dat, wat ik<br />

De Regeering in Pruissen wel te verstaan; in argumenten te kort kwam, met een soort van<br />

in Ne<strong>de</strong>rland kunnen <strong>de</strong> agenten van <strong>de</strong> firma „koppigheid" werd aangevuld : „Ik doe het niet,<br />

omdat ik het niet wil doen." Daarbij : eigen on­<br />

M. A. WINTER en Co. te Washington ongestoord<br />

kun<strong>de</strong>, gebrek aan zaakkennis, die een wikken en<br />

hun gang gaan. j£ ^ | gjg wegen zeer bemoeihjken. Natuurlijk zijo er ook<br />

Uit <strong>de</strong> Pers. Jp&<br />

genoeg gevallen waar geen twijfel mogelijk is : niet<br />

doen, in geen geval, voor geld noch goe<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n ! *)<br />

^Het volgend belangrijk artikel komt voor in<br />

Er is ten slotte nog een bezwarend element. Wjj<br />

het Sociaal Weekblad van 13 Mei j.1.<br />

hebben immers „vrijheid van drakpers.". Welnu,<br />

„Weigering van Advertenties.<br />

is dan het weigeren van toegang tot <strong>de</strong> advertentie­<br />

„VoortaanJnietJgmeer % " — werd voor eenigen pagina geen schreeiwen<strong>de</strong> tyrannie van <strong>de</strong>n uitge-

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!