2007 Joernaal - SA Vleismerino

Inhoud
Contents
Official Magazine of the South African Mutton Merino Breeders’ Society - March 2007. Editor: J.E.J. Vosloo
Bladsy • Page
Voorwoord deur President 2
Redaksioneel 4
Ontstaan van die SA Vleismerino 6
Presidente van die Genootskap 14
Raadslede van die Genootskap 20
Amptenare van die Genootskap 22
Stoepfilosofie 30
Nasionale Kampioenskappe 2006 34
Fotogalery 38
Wat’s in ’n naam? en Reproduksie prestasies 40
Hoe lyk die oudste stoet vandag 42
Vanaf Indekse na Teelwaardes 50
Hoekom meerlinge? 52
Strategieë om vleis- en wolproduksie te verhoog per hektaar 54
Kursusse aangebied 63
Fisiologies belangrike tye by skape 64
Ledelys – List of members 68
Veilingsdatums in 2007 – Sales 2007 72
Uitgegee deur : Die Suid-Afrikaanse Vleismerino Telersgenootskap,
Posbus 6342, Bloemfontein, 9300
Fleurmed 4, Barry Richterlaan 128, Fleurdal, Bloemfontein, 9301
Tel.: 051-522 6827 / 8
Faks : 051-522 5662
E-Mail : sammsheep@yebo.co.za
Web pages : http://www.studbreeders.com/samm.htm
& : http://studbook.co.za/society/mutton/index.html
Ontwerp & Uitleg : Handisa Drukkers • (051) 403 8500
Drukwerk : HANDISA MEDIA
Blignautstraat 39, Hilton, Bloemfontein, 9301
Tel.: 051-403 8500, Faks : 051-447 0596
1

VOORWOORD Whellan
Met die invoer van die eerste Duitse Merino skape uit
Duitsland 75 jaar gelede, het niemand ooit
kon dink watter invloed hierdie skaapras
op die Kleinveebedryf in Suid-Afrika
sou hê nie.
Die Suid Afrikaanse Vleismerino
soos ons hom vandag ken is een
van die staatmaker skaaprasse in
ons Kleinveebedryf. Nie net het die
ras ’n groot invloed op die
winsgewendheid van die skaap- en
wolbedryf as suiwer ras om mee te
boer nie, maar ook word die ras gebruik in
verskeie kruisteeltprogramme.
Verder het verskeie rasse soos die Dormer, Dohne
Merino, Afrino en andere hulle ontstaan te danke aan
die Suid Afrikaanse Vleismerino. Almal was van die
begin af gaande oor die vrugbaarheid, goeie
moedereienskappe en groei van die SA Vleismerino
en wou die eienskappe oordra na bogenoemde
sintetiese rasse wat ontwikkel is.
Die afgelope paar jaar is embrio’s ook uitgevoer na
Australië waar alreeds met groot getalle suksesvol
geboer word. Hulle sal sekerlik soos ons na 75 jaar
Simkin - President
vandat die eerste SA Vleismerino’s daar geland het
ook kan terugkyk na die geweldige omwen -
teling wat die ras in hulle Kleinvee bedryf
teweeg gebring het.
Ek wil hulde bring aan die eerste telers
wat die unieke eienskappe van die
ras raakgesien het en deur toe -
wyding en waarneming, noukeurige
seleksie en goeie rekordhouding ’n
uitstekende ras geteel het waarmee
ons vandag ekonomies kan boer en
trots op kan wees.
Ook wil ek graag die volgende mense en
instansies hartlik bedank, naamlik alle vorige be -
stuurders, rasdirekteure, inspekteurs, stoet vee -
dienste, stamboek asook die huidige uiters bekwame
kantoorpersoneel vir die toewyding en lojaliteit
teenoor die Suid Afrikaanse Vleismerino Telersge -
nootskap en sy lede.
Dit is my oorwoë mening dat die SAVM van krag tot
krag sal gaan en in die toekoms met nog beter
rekordhouding en teeltegnieke steeds ’n groot bydrae
sal lewer ten opsigte van die winsgewendheid van die
Kleinveebedryf in Suid-Afrika.
Raadslede : 2006 / 07 Agter: Manie Lombard, Gerrie Muller, Johan Strauss en Gerhard Hartman.
Voor: Jan van Biljon, Fouché Jordaan (vise-president), Whellan Simkin (president),
Gert Albertyn en Danie de Wet.
2

REDAKSIONEEL Jan
Die SA Vleismerino ras kan met reg trots wees op die
belangrike rol wat hierdie uitstaande ras gespeel het in die
skaapbedryf van ons land. Dit was verseker nie ‘n
mak like pad in die beginjare en selfs vandag nie.
Gevestigde belange en senti mente in die wol -
bedryf het die ras van die begin af as ‘n be -
dreiging beskou en uitgekryt as “skeer -
basters”. Sonder danige hulp van univer si -
teite, kolleges, wetenskaplikes en bedryfs -
organisasies moes die genootskap en sy
boere-leiers grootliks op eie stoom met die
onder steuning van slegs ‘n paar kundiges
wat die potensiaal raakgesien het, die ras
vestig en bekendstel in Suid-Afrika.
Danksy genade en toewyding van die stigterslede
en die leiers wat hulle opgevolg het, het die SA
Vleismerino ‘n onmiskenbare bydrae gelewer in die
winsgewendheid van skaapboerdery in Suid-Afrika. Indien
mens objektief na die produksie en winsgewendheid van
skape kyk is dit duidelik dat woldraende rasse wat nie
reeds SA Vleismerino gene geinfuseer het om gewenste
vleisproduksie-eienskappe te bekom nie, na my mening
beslis sal agter raak. Net jammer dat baie wat dit reeds
suksesvol gedoen het nie bereid is om openlik die krediet
te gee vir die SA Vleismerino wat hom toekom nie.
Die vernaamste rede vir die fenomenale groei van die ras in
Suid-Afrika kan toegeskryf word aan die besondere
eienskappe waaroor die ras beskik. Mens is van nature
gekant teen veranderinge, maar wanneer jy die nuwe produk
probeer en beindruk raak deur sy positiewe eienskappe dan
word dit beslis aanvaar, mits jy nie te sentimenteel en
tradisioneel is nie. Sekere omgewings, stelsels en be -
perken de hulpbronne kan egter ‘n demper plaas op die
prestasie van ‘n ras en verhoed dat so ras se volle
potensiaal ontgin word. Met ‘n Vleismerino is ons leuse dus
“hoe meer jy insit, hoe meer sal jy uitkry”.
Dit is met dankbaarheid dat ons terugkyk na die afgelope
75 jaar. Uit ou geskrifte van die genootskap is dit duidelik
dat daar eintlik niks nuuts is nie. Meestal is daar net
klemverskuiwings oor die jare en soms kom mens na ‘n
wyle agter dat jou oënskynlik nuwe idée al jare gelede deur
sommige telers toegepas is en net ‘n bietjie vervaag het
oor tyd. Op voorstel van raadslid Manie Lombard het ons
daarom besluit om hierdie uitgawe te wei aan die
geskiedenis van die ras en erkenning te gee aan almal wat
betrokke was by die SA Vleismerino se ontwikkeling in
Suid-Afrika. Sonder twyfel het baie telers wat bereid was
om rekords aan te teken en ‘n groot liefde vir diere het, die
grootste bydrae gelewer tot die suksesverhaal van die ras.
Skaap en wol deskundiges van BKB het oor baie jare ook
meegehelp om te selekteer vir beter wol en stoetveeveilings
te help vestig en te ondersteun. Later het CMW
begin om velddienste te lewer en is ons tans gelukkig om
4
Vosloo - Rasdirekteur
soveel hulp van die wolmakelaars te kan ontvang. Hierdie
organisasies lewer beide ‘n uitstekende diens om behulp -
saam te wees met inspeksies en keuring van stoet -
skape op plase. Mnr Gerald van Heerden van
die NWKV verdien ook beslis erkenning vir die
vestiging van ‘n Nasionale Vagkompetisie vir
SA Vleismerino wol wat hy organiseer het
vanaf 1985 tot met sy aftrede in 2005. In
die 20 jaar is die telers bewusgemaak van
wol met ‘n gepaardgaande verbetering in
wolkwaliteit van die ras.
Nogmaals dankie aan alle oud presidente en
amptenare van die genootskap vir die bydraes
wat julle vir die publikasie gestuur het.
Besonder dankie aan Manie Lombard vir sy
inisiatief en bydraes om te poog om erkenning te gee
aan alle vorige leiers en ook aan elke teler wat sy beskeie
bydrae gelewer het. Dankie aan elkeen wat bereid was
om met die ras geassosieer te wees en steeds bereid is om
sy deel te doen tot uitbouing in die toekoms. Al die telers
wat adverteer in die Joernaal is staatmakers en finansier
die druk van die Joernaal.
In die jare wat voorlê wil ons graag
fokus op die reproduksie en
vleiseienskappe van die SAVM
met die hulp van dr Buks Olivier
van die LNR. Ons weet dat die
produktiwiteit van die ras as
geheel nog baie verbeter kan word
en wil dit ons doelwit maak.
Dankie aan Dries Reyneke van
“Eloff Lamb Feedlot” wat die foto
van die Kampioen slaglam by
Pretoria skou in 2006 ingestuur het
en baie geluk met die prestasie.
Voorspoed aan u almal vir die jaar
wat eindig met die volmaakte 7.
Mag ons dit eendag onthou, soos
verlede jaar, as ‘n baie geseënde
jaar !!
Jesaja 53:6
“Ons het almal gedwaal soos skape, ons het
elkeen sy eie pad geloop, maar die Here het
ons almal se sonde op Hom laat afkom.”
maak reg

DIE ONTSTAAN VAN DIE SA VLEISMERINO Manie Lombard
Geskiedkundige agtergrond van die ras
In die 16de eeu het Duitsland Merino-tipe skape ingevoer
vanaf Spanje, waaruit o.a die Saksiese Merino geteel is. Dit
was ’n klein skapie met swak konstitusie en
lae wolpro duksie, hoewel die wolkwaliteit
baie goed was. Toe was wol die hoofsaak. In
dieselfde tyd is ook ’n begin gemaak met die
teel van die Duitse kamwoltipe skaap. Dit
was ook afkomstig van invoere uit Spanje,
maar ’n tipe met ’n beter bouvorm.
In 1860 het die wolprys baie gedaal,
skaapgetalle het afgeneem, en Duitsland het ’n geweldige
populasiegroei ondervind. Die behoefte het ontstaan vir ’n
dubbeldoel ras. In 1866 het Duitsland dubbeldoeltipes
ingevoer vanaf Frankryk en gepaar met Merino ooie met
lang sterk kamwol. Na die eerste Wêreldoorlog het die
strewe na meer vleis sterk toegeneem. Verdere kruisings
van die kamwoltipe met Leicester-, Mele-, en Franse
Dishley skape het uiteindelik die “Fleischwollschaf”
gelewer. Volgens literatuur is die laaste kruisings in 1917
gedoen, en is die destydse Duitse Merino sedertdien
suiwer geteel.
Ontwikkeling van die ras in Suid-Afrika
Na ’n vergadering op 1 April 1930 word besluit dat die SA
Wolraad by die Minister van Landbou sal aanbeveel dat
Mnr. GJ Schuurman, Hoof Skaap-en wolbeampte van die
Unie, oorsee gestuur word. Hy sou talle fabrieke en
verbruikers van SA wol besoek om te bepaal wat hulle
behoeftes is. Terselfdertyd het hy ook verskeie skaaprasse
besigtig en inligting ingewin. Na sy terugkeer maak mnr.
Schuurman in sy verslag melding van ’n aantal kruisteelt -
proewe wat in Duitsland gedoen is met die oog op vleis -
produksie. Die proewe het getoon dat die Duitse Merino
Vleisskaap gekruis met die Merino, die beste resultate
gelewer het. Op aanbeveling van mnr. Schuurman is die
eerste Duitse Merino Vleisskape in Oktober 1932 uit
Duitsland ingevoer na Elsenburg. Dit het bestaan uit die
volgende: 5 ooie en 1 ram (Canitz 667/27) uit die Canitz
stoet; 5 ooie uit Godelitz stoet.
Raampie
Foto: Canitz 667/27.
6
In 1932 is aansoek gedoen om die Duitse Merino te affilieer
by SA Stamboek, maar dit is geweier. In Maart 1936 is die
tweede besending van 6 ooie elk uit die stoeterye Canitz,
Godelitz en Basilitz ingevoer. In Mei 1937 is die ram
Godelitz 761/35 ingevoer. Die ram het robuuste lammers
geteel met baie kemp. Die ram is gebruik tot 1939 en toe
verkoop aan mnr OH Kiessig van Philippolis. Mnre Kiessig
en Shady was van die eerste privaat telers wat ook Duitse
Merino’s ingevoer het. Later het verdere invoere gevolg vir
Mnre Eksteen van Piketberg, en van Zyl van Springfontein
in die Suid-Vry staat.
Vanaf 1939 tot 1945 na die Tweede Wêreldoorlog het die
Duitse Merino getalle in Suid-Afrika nie veel gegroei nie,
ook omdat die ras op daardie stadium baie vir kruisteelt
proewe gebruik is. Ramme is deur Elsenburg aan die
boere uitgegee vir die teel van slaglammers by Merino
ooie, met die voorwaarde dat die nageslag geslag moes
word. Omdat op daardie tydstip na iets anders as die
geplooide Merino gesoek is, het die Duitse Merino x Merino
lammers menige beindruk, met die gevolg dat die ooi -
lammers nie geslag is nie en was dit die vertrekpunt van
die Duitse Merino in Suid-Afrika. Met Elsenburg as die
oorspronlike bron, is die behoeftes van al die boere
aangevul wat voor die oorlog reeds met Duitse Merino’s
begin boer het.
Teen 1946 was daar al ’n aantal privaat telers ook, en is
daar onder leiding van mnr. PJJ van Rensburg van Elsen -
burg ’n Duitse Merino Vleisskaaptelersvereniging gestig op
30 Oktober 1946. Op daardie stadium was die ledetal
7(sewe). Mnr PJJ van Rensburg kan met reg die vader van
die SA Vleismerino genoem word. Hy was later dosent aan
die Universiteit van Stellenbosch. Hy was mede ver ant -
woordelik vir die opstel van die Telersgenootskap se
grondwet, die bepaling van die rasstandaarde en ontwerp
van ’n keurkaart vir registrasiedoeleindes by die SA
Stamboekvereniging. Die ander rolspelers was Prof Swart
van Stellenbosch, mnr OH Kiessig (eerste President van
die Telersgenootskap), en mnr. Boet van Zyl van Spring -
fontein. Die Duitse Merino het in 1951 die eerste skaapras
geword wat by Stamboek geaffilieer het en met ’n
registrasiestelsel vir sy diere begin het. Daar was toe 19
lede met 500 geregistreerde diere.
In 1949 is ’n verdere 20 ooie uit verskillende stoeterye
ingevoer na Elsenburg, asook die bekende ram Hedeper
214. Dit het lank gevat om hierdie besending in Suid-Afrika
te kry omdat alles nog deurmekaar was na die oorlog en alle
invoere moes toe nog via Holland hierheen kom. Pryse vir die
ooie was £25 stuk, en £75 vir die ram. Hierdie skape is
uitgesoek deur Dr. W. Heinichen, destyds inspekteur van die
Duitse Merino Vleisskaap in Duitsland. Hy het in 1950 met die
hulp van ’n Stellenbosse professor na Suid-Afrika gekom. Hy
was aanvanklik werksaam by die Landbou kollege Groot -
fontein, Middelburg. Aanvanklik het dr Heini chen die
vervolg bl. 24

GJS 4035 (George). Aangekoop in 2006 van Mnr.
George Smith vir R31000. Uitstaande wol en bouvorm.
H 5127. Chops (JVB 2135) seun. Hier 14 maande oud
127 kg. Hierdie is ’n ram met ’n besonderse houding.
Hardus en Joey Botha
Sel: 082 413 8426
Vir uitstaande kwaliteit
7
H 5128. Geteel uit Chops (JVB 2135). Hier 14mnde
135kg. Baie goeie bouvorm en goeie wol.
Al hierdie ramme word nou in ons stoet gebruik. Chops (JVB 2135) het besonderse bouvorms
geteel. Hier is ’n paar van sy seuns
H 5158. Chops (JVB 2135) seun. Hier 12 mnde oud
131kg. Uitstaande groeier met ’n baie goeie wol en bou.

inspeksies van die Duitse Merino’s en advies aan die telers
behartig. In 1954 het hy besluit om uit die staatsdiens te
tree en voltyds by die Duitse Merino Telersgenootskap te
werk. Hy het die pos van Tegniese adviseur beklee tot met
sy dood op 1 Maart 1970.
Die laaste Duitse Merino skape wat na Elsenburg ingevoer
is, was in 1954, en wel twee ramme, nl. Roklum 239 en
Hunersdorf 109. Daarna het nog baie invoere gevolg deur
privaat telers, hoewel die direkte invloed van ingevoerde
diere drasties verminder het. In 1960 het 20% van
stoeterye nog ingevoerde ramme gebruik, terwyl dit in die
vroeë sewentiger jare maar 2% was.
Na dr Heinichen se toetrede tot die genootskap het die
Duitse Merino met rasse skrede vooruit gegaan. Mnr Manie
Conradie het sedert 1960 landswyd inspeksies be hartig. Sy
lang reise het hom na elke teler in die land en ook Suidwes-
Afrika geneem. Hy het ’n huishoudelike naam geword in die
bedryf, bemind deur almal, en die keuring was uit die aard
van die saak baie konsekwent. Hulle is goed bygestaan met
die vestiging van die ras deur ver skeie skaap- en
woldeskundiges en ook telers soos die volgende: Mnre Boet
van Zyl van Springfontein; Julius Starke van Muldersvlei; JP
Eksteen van Piketberg; HJ Human van Verkeerdevlei; LP
van Zyl van Winburg; CR de Wet van Dewetsdorp; J Fick
van Caledon; G Slabbert van Bethlehem; SI Goodman van
Malmesbury; dr JG (Kaalkop) van der Merwe van Heilbron
en Charlie Simkin van Dewetsdorp.
Verspreiding van die ras in Suidelike Afrika
Die snelheid waarmee die Duitse Merino deur die land
versprei het, kan goed illustreer word danksy insae wat ons
kon kry in die “dagboek” van wyle oom Charlie Simkin van
Dewetsdorp, een van die bekendste en grootste telers van
daardie tyd.
Hierin word aangetoon dat daar lank vooruit bestellings
geplaas is vir ramme en ooie. Baie van die diere is een -
voudig ongesiens per trein aan die kopers gestuur. Talle
van die kopers was inderdaad persone wat later aangesluit
het by die Genootskap as telers. Soms is ’n deposito van
£ 1 betaal en die res by ontvangs van die ram.
In sy dagboek van 1950 was daar onder meer bestellings
vir die volgende:
1 ram vir AM Slabbert, Riebeeck Wes @ £ 15 – 0 – 0
3 ramme PJ Oelofse, Sterkstroom @ £ 45 – 1 – 6
Later gedurende 1955 selfs bestellings vir ene CJ Strong,
Rhodesië; en ook vir JB Willers, Mariënthal, Suidwes-
Afrika. Nog later is ook 24 Aanhangsel A ooie per trein
gestuur na ene M. Lattery, Karoi, Rhodesië.
Die Riga Stoet het in 1957 die ram Rodenberg 317 vanaf
Duitsland ingevoer. Die ram was die Duitse Wolkampioen
in 1956 en ook die Suid-Afrikaanse Wolkampioen in 1959.
8
Foto: ’n Jeugdige Mnr. Whellan
Simkin by Rodenberg 317
Belangrike voorouers in die Vleismerino bedryf
Vir die entoesiastiese Vleismerinoteler sal die geskiedenis
en stambome van die ras altyd interessant bly. Gelukkig is
’n studie reeds in 1978 deur Dr F de K Kotzè onderneem
om te bepaal watter diere tot op daardie tydstip die grootste
bydrae tot die ras gelewer het.
Omdat Elsenburg die eerste invoerder van Duitse diere was,
het hulle dus as ’n vermenigvuldiger opgetree en baie voor -
nemende telers het hul teelmateriaal vanaf Elsenburg gekry.
Volgens ’n ontleding wat in 1972 gedoen is, was ramme met
groter verwantskappe met die ras: Hedeper 214, E 50103
(seun van Hed 214), Hedeper 010, Rodenberg 317, Roklum
464, CS 6394, Rodenberg 236, DV 304 (seun van 236).
Die situasie is op daardie stadium egter totaal oorheers
deur twee ramme nl. Rodenberg 317 en Rodenberg 236.
Die twee ramme was ook halfbroers. Omdat die ramme se
nageslag so goed presteer het op Nasionale Kampioen -
skappe in daardie tyd, was hul nageslag hoog in aanvraag.
Die hoë verwantskap van Rodenberg 317 met die ras is nie
net toegeskryf aan sy genetiese meriete nie. Die ram is
ingevoer deur die Riga stoet en kon baie nageslag in ’n
betreklik kort periode die bedryf instuur vanweë hierdie stoet
se getalsterkte. Rodenberg 236 daarenteen is deur Paarlklip
ingevoer, en is later met sukses gebruik in die Biesiesfontein
(Boet Venter) en Sharp (Marthinus Roets) stoeterye.
Bo: Mnre Marthinus Roets en Charlie Simkin in hul fleur by
Rodenberg 317.

Loutjie Campher, Posbus 241, Ventersdorp, 2710
Telefoon: (018) 264 2604 • Faks: (018) 264 2035 • Selfoon: 082 255 3037
9

Ons ramme presteer by veldramklubs
Verskeie GDT wenners by Senclomarklub
opgelewer
Die Duitse Merino Versuidafrikaans
Vanaf 1951 het die aanvraag na goeie teelmateriaal so
geweldig toegeneem dat die Hulpstamboekstelsel in die
lewe geroep is. Daarvolgens kon ooie uit suiwer Duitse
Merino ramme op Merino fondament ooie, geregistreer
word in ’n aanhangsel seksie van die SA Stamboek.
Opgradering kon geskied deur geregistreerde Duitse
Merino ramme te gebruik op die aanhangsel ooie, en die
nageslag ooie word dan na inspeksie opgeneem in die
volgende aanhangsel seksie vanaf A tot D. Aanhangsel D
ooinageslag was dan na inspeksie registreerbaar en
opgeneem in die Stamboek register. Hierdie stelsel is weer
in 1954 gestaak nadat daar genoeg ooie daarin
geregistreer was.
Die Duitse Merino is intussen so verbeter in Suid Afrika dat
die behoefte ontstaan het om die ras se naam te verander
om erkenning te gee aan die teeltvordering en ’n eie
identiteit. Daarom is die naamsverandering goedgekeur op
die Algemene Jaarvergadering in Augustus 1970 en het die
ras amptelik op 1 Februarie 1971 die SA Vleismerino
geword met die SA Vleismerino Telersgenootskap.
Vanaf 1957 is gereelde jaarlikse veilings gehou soos ons
dit vandag ken. Die eerste afslaers was John Roderick &
Kie van Bloemfontein. Dit was ook die eerste keer dat
ramme individueel in ’n ring aangebied is soos dit vandag
nog gedoen word. So die ras se leiers was instrumenteel
Pieter Badenhorst & Seun
Posbus 69, Colesberg 9795
Tel 051 - 753 1386 (H)
Tel 051 - 753 0801 (W)
10
SA Kampioen Ramlam 2006
in die ontwikkeling van die moderne veilingstelsel in Suid-
Afrika.
Nasionale Kampioenskapskoue is voorheen net elke vier
jaar gehou op verskillende plekke bv. in 1963,1967,1971,
ens. Elke tweede jaar is in daardie tyd ook Provinsiale
Kampioenskappe gehou waar slegs die skape uit die
betrokke provinsie toegelaat is. Die jaarintervalle het later
verander, want in 1978 is die Nasionale Kampioenskappe
in Pretoria gehou. Tydens hierdie skou het mnr Hennie
Jacobs van Nigel die meeste punte behaal en ’n 1 ton
Isuzu bakkie gewen. In 1984 het mnr Jan van Biljon ’n
Toyota Hilux bakkie gewen nadat hy die meeste punte
behaal het in Bloemfontein. So was daar in daardie jare
baie groter pryse op die spel by skoue as vandag.
As die ruilvoet bekyk word was dit in 1978 nodig om
5000kg skaapvleis te verkoop om die Isuzu bakkie te koop.
Teen 2006 se pryse sal dit 6400kg skaapvleis verg om ’n
gemiddelde 1 ton bakkie te koop.
In retrospeksie na 75 jaar in Suid-Afrika kan die SA
Vleismerino Telersgenootskap en al die telers wat deur die
jare ’n bydra gelewer het met reg trots voel op ’n besondere
en baie mooi skaapras wat geteel is sedert invoere in 1932
tot embrio uitvoere na Australië vanaf 1996. Die na -
vorsingsresultate vanuit Australië bevestig die feit dat
hierdie ras wêreldwyd gebruik kan word tot groot ekono -
miese voordeel.
vervolg bl. 12

Marnesdacht Stoet
Jong Stoetvaar GU 5172
Stoetvaar GU 4209 Stoetvaar GU 4209
Hierdie tweeling en
bostaande 3 ramme is
almal nageslag van
HVN 1104 (plaaslyn)
Jan & Magda Uys
Bus 137, Steynsrus, 9515 • Tel: (056) 471 0865 • Sel: 082 375 9217
e-pos: jgu@compuking.co.za
11

Die verhaal van “Ou Lady” en die embleem
Hierdie foto was altyd as embleem op voorblaaie van Joernale
en Katalogusse gebruik as Duitse Merino’s.
Foto van Ou Lady soos links in
die ronde SA Vleismerino
embleem gebruik sedert 1971.
Al ooit gewonder waar kom die
ooi vandaan wat so trots pryk
op die embleem van die SA
Vleismerino ras? Eer stens is die
feit dat ’n ooi (vroulike dier) op die
embleem ver skyn, an ders as by
meeste ander rasse, tekenend van
die besondere repro duktiewe eienskappe
van ons ras, naamlik hoë vrug baarheid, volop meerlinge en
uitstaande moeder eien skappe.
“Ou Lady”, met die oornommer MANS 704 van 1957, is ge -
teel deur mnr Gert Mans van die Bogema stoet, Boplaas,
Fraserburg. In daardie tyd is nog met diere ouer as 36
maan de ook geskou, en “Ou Lady” was die Nasionale
Kam pioen Ooi in 1963.
Tydens die verkoop van mnr Mans se stoet kort na 1963,
het onder andere die volgende drie telers van die skape
gekoop, nl. mnr Gys de Wet van Hoopstad, mnr Abie Malan
(bekende rugbyspeler in daardie tyd) en dr JG (Kaalkop)
van der Merwe van Heilbron. Mnr de Wet het MANS 704
gekoop, mnr Malan haar tweelingsuster en dr van der
Merwe ’n tweeling ooilammers van 704 (sowat vir
vrugbaarheid!). Mnr de Wet het ’n ramlam van 704 ook self
gebruik in sy stoet. ’n Spesiale paring is toe gereël tussen
704 en ’n ram van dr van der Merwe. Ongelukkig het dinge
skeefgeloop en met die geboorte is die ramlam dood en
kort daarna ook 704 self.
Diegene wat bevoorreg was om “Ou Lady” self in aksie te
sien, getuig dat sy ’n besonderse statige ooi was, wat selfs
sonder ’n vashouer in die skouring gestaan het soos ons
haar vandag nog op die embleem sien,
Kultuur vorm om die ras
Sentraal in die geskiedenis staan die SA Vleismerino
skaap, ’n unieke skaapras, wat al ons betrokkenes op die
een of ander manier gefassineer het. Daarmee saam is
agter elke dier ’n teler, ’n mens, met dieselfde ryke ver -
12
skeidenheid as enige populasie. Dit is juis hierdie be -
sondere gesindheid tussen telers te midde van gesonde
sterk mededinging wat verantwoordelik is vir soveel goeie
herinneringe en assosiasies met die ras.
Daar was natuurlik die paar besondere karakters wat so
baie ekstra kleur gegee het aan die ras en sy aktiwiteite.
Daar was soveel hoogtepunte deur die jare, maar dit sal
waarskynlik gedek word deur die baie waardevolle bydraes
wat ontvang is vir hierdie publikasie.
In ’n gesprek met mnr Daan Slabbert van Bethlehem, Ere-
President van die Genootskap, het die volgende interes -
sante stories vasgesteek in die geheue:
In die vroeë sestiger jare het dr JG (Kaalkop) van der
Merwe gereël dat die Genootskap ’n aantal jong ooie skenk
aan die destydse Eerste Minister, Dr Verwoerd, met wie hy
goed bevriend was. Met die oorhandiging was al die
skenker telers teenwoordig op die plaas “Stokkiesdraai”
van Dr Verwoerd, naby Vanderbijlpark. Daar is toe lekker
gekuier met die destydse Eerste Minister by die oor -
handiging van die ooie.
Mnr Slabbert vertel ook van die keer toe hy opgetree het as
beoordelaar by die Nasionale Kampioenskappe op
Bloemfontein. Een van die hanteerders in ’n ramklas het
opmerklik ’n besonder groot paar “gumboots” aangehad.
Deur die hele klas kon die beoordelaars nie verby die
skoene sien nie, want dit het eenvoudig die voorkwart van
die ram versteek. Toe die gidse uiteindelik daarin slaag om
’n plan te maak met die skoene het dit duidelik geword: Die
vashouer met die grootste skoene het in opdrag van die
vertoner so onversetlik stelling ingeneem om die wegbreekvoorbeen
van die andersins gawe ram te verbloem!
Deur die jare het telers ongetwyfeld baie waardevolle
boererate vergader waarvan beslis ’n handige lys gemaak
kan word. Een so ’n kuur is die gebruik van Harlemensis vir
nierstene by ramme. Mnr Jan van Biljon gebruik dit jare met
sukses. By geleentheid was Jan-hulle saam met vriende op
pad Durban toe. Op pad het Jan self effe ongesteld gevoel
en besluit om homself te doseer met Harlemensis, die
wonderkuur. Onse Jan het egter nie rekening gehou met die
alkoholinhoud van Harlemensis nie! In Durban aangekom
kon Trix & kie nie met hom huishou nie en sy sin vir die
windrigtings was heeltemal onderstebo!
Die gesindheid wat daar nog altyd onder ons telers was word
miskien die beste weerspieël deur die gediggie wat geskryf is
deur oom Wouter Myburgh van Kleinsandfontein, Moorrees -
burg in 1982:
As ek terugkyk oor 12 mooi jare
Roer iets aan my hart se snare
En ek wil maar net my hoof ontbloot
Om dankie te sê vir sukses so groot
Al die vriendskap wat ons tesame kon smaak
Het van ons telers een groot familie gemaak
Want wie skaars kennisse was, het vriende geraak
Ons het geleer dat elkeen van ons het die taak
Om van sy stoet ’n nog beter stoet te probeer maak
En al kan ons hom nie regtig vervolmaak
Om van ons ras die HEEL BESTE RAS te maak.
Saamgestel uit ou Joernale, Landbouweekblad bylaes asook persoonlike mededelings.

D
A
N
O
L
T
Dr. Danie Nolte
Tel: (013) 665 3455
Sel: 082 772 1361
DELMAS
Produksieveiling
27 September 2007
NOLTE
STOETERYE
13
Daan Nolte
Tel: (013) 665 3444
Sel: 082 446 2076
DELMAS
E
T
L
O
N
ONS TEEL PRESTASIE GETOETSTE, VOL GEREGISTREERDE EN GEKEURDE RAMME.
ONS STREEF NA KORREKTE BOUVORM, GOEIE BESPIERING, GOEIE WOL, VINNIGE GROEI-
VERMOË EN HOË VRUGBAARHEID.

PRESIDENTE VAN DIE TELERSGENOOTSKAP
1946 – 1953
OH Kiessig
Philippolis
1971 – 1975
HG Jacobs
Nigel
1953 – 1957
JJ Starke
Muldersvlei
1975 – 1981
D Slabbert
Bethlehem
AANGENAME TYE MET DIE RAS EN SY MENSE
In die Psalms van Dawid lees ons dat dit net genade is as ’n
mens leef tot 70 jaar. Vir ’n menslike wese is dit ’n hoë
ouderdom, maar vir ’n ras soos die S A Vleismerino is 75 jaar
wel ’n mylpaal, maar daar is nog soveel uitdagings oor. Daar
is bykans onbeperkte potensiaal in die jare wat voorlê met
jong en entoesiastiese telers wat voortbou op die beste
teelmateriaal en ’n groeiende mark vir skaapvleis en slag lam -
mers wat die stoetteler se fokus as eindproduk moet wees.
Ek was bevoorreg om van die eerste stoetveilings te kon
meemaak in die jare 1957 – 1958. Die veilings is gehou
deur John Roderick & Kie. Die afslaers het ook die keuring
gedoen en dit het meer gegaan oor die ram se gesondheid
en kondisie. Die rampryse het gewissel van £60 (R120) tot
£200 (R400) vir die top ramme.
Die meeste “Duitse Merino” ramme is destyds met die trein
na die ramveilings toe gestuur. In daardie dae was daar
nog nie Japanese bakkies nie en die Ford en GMC bakkies
het nog nie lugversorging gehad nie.
Raad- en Jaarvergaderings was al die jare tydens die Augus -
tus veilings gehou. Tydens hierdie vergaderings is rasstan -
daar de en basiese beginsels gevestig. Ek kan my goed herin -
ner dat daardie vergaderings nie so rustig was as later jare nie.
Die sukses, groei en vooruitgang van die SA Vleismerino is
vandag nog gebaseer op daardie goeie besluite wat die
fondamente van die ras is. Hiermee wil ek graag hulde bring
aan ons stigters en voorgangers vir hulle goeie werk en dat die
1957 – 1963
CHW Simkin
Dewetsdorp
1981 – 1987
L Goodman
Malmesbury
14
1963 – 1970
WGP Verster
Kroonstad
1987 – 1993
HJ van Niekerk
Kroonstad
1970 – 1971
JP Bosman
Jan Kempdorp
1993 – 2007
CHW Simkin
Dewetsdorp
Goeie Vader altyd die regte leiers op die regte tyd voorsien het.
Net so wonderlik as wat die tegnologie vandag is, dink ek
dat die teler vroeër jare meer kontak met sy diere gehad
het toe geboortekennisgewings met die hand uitgeskryf
was en elke stoetdier ’n amptelike registrasiesertifikaat
gehad het. Ek kry die gevoel dat ’n stoetskaap deesdae net
soos mense ook maar net ’n nommer geword het.
My aangenaamste dae in die landbou was sonder twyfel
die Vleismerino dae. Wat ’n voorreg om telers en skaap -
boere tydens Vleismerino geleenthede te kon ontmoet en
te leer ken. Mense met dieselfde belangstelling en liefde vir
diere. Deur hierdie vriendskappe kon ek op die mooiste
plase in al die streke van ons land kom. Wat ’n voorreg !
Die S A Kampioenskappe was elke jaar ’n hoogtepunt in die
stoetbedryf. Ek was bevoorreg om te kon help met die reëlings
van sommige van die skoue en ook om te beoordeel en saam
te kompeteer. Dit was hier waar die voorste telers mekaar die
stryd aangesê het. As sportmangees ’n maatstaf was by so ’n
geleentheid sou ek ’n getuigskrif vir elke vertoner wou gee wat
in sy eie reg ’n kampioen was.
Vanaf 1970 tot 1980 was daar ’n besonderse groei in
geregistreerde lede, wat meegebring het dat daar ’n groot
behoefte was vir meer kennis oor die SAVM. Kursusse vir
beginners en beoordelaars was normaalweg op Potchef -
stroom gehou. Gedurende die weeklange kursusse is goeie
vriendskapsbande tussen telers ontwikkel wat tot vandag nog
gehandhaaf word.

Kobus en Jaco de Jager
AMERSFOORT
Tel. 017-753 1635 • Sel: 083 320 8924
Ek het dit goed gedink om niemand uit te sonder of name
te noem nie, daar was oor die 75 jaar te veel mense wat ’n
groot bydrae vir die SAVM gelewer het. As ek net dink aan
die afslaer firmas met hul personeel, wonderlike mense en
karakters. Al die bestuurders en keurders verbonde aan die
SAVM asook al die telers en raadslede.
As ek iemand moet uitsonder sal dit ons Hemelse Vader
wees wat oor al die jare die ras en sy mense beskerm en
geseën het. Ons eer Hom daarvoor.
As ek terugkyk salueer ek die SAVM wat so sterk gegroei
het oor die jare wat verby is.
Baie geluk met 75 jaar van genade. Mag julle net
voorspoed en mooi jare vorentoe ervaar.
Daan Slabbert
MET VERLANGE UIT AUSTRALIË
Die tyd gaan so gou verby. Dit is asof dit gister was toe my
vader Sam Goodman, so opgewonde was oor die stigting
van die Duitse Merino Telersgenootskap op Elsenburg. Ek
was net 12 jaar oud en kan nie al die stigters onthou nie,
maar dit was opwindende tye.
Die vooruitsiening van hierdie stigters was nie te vergeefs
nie, inteendeel, dit was die begin van een van ons mees
doeltreffende en pragtige skaaprasse.
Hierdie wonderlike diere was my lewe en hulle het ook
amper my lewe gekos! Kort voor pa se dood in 1986 het
ons skape begin agteruitgaan en dit het jare geneem om uit
Produksieveiling
18 September 2007
16
Ons
trots van
40 jaar!
te vind dat “Roggras vergifting” die oorsaak was. Toe ons
skape en die pasgebore lammers begin vrek het, het ek
ook begin sterf, maar die Here was goed vir my, alhoewel
my droom met my Vleismerino’s in duie gestort het.
My jare op die Raad en later as President was vir my die
grootste eer en het baie plesier verskaf. Later was ek
betrokke by Stamboek, NWKV, skaapteling- en wol -
komitee’s in Pretoria, ens. As gevolg van my werk op die
vermindering van onnodige vet by lammers en strewe na
beter verspreiding daarvan, was ek so gelukkig om Wes-
Kaapse boer van die jaar in 1988 te wees.
Op die NWKV in die Kaap is my voorstel aanvaar om
goedkoop skaapvleis vanaf Australië in te voer. Daar was
buitendien firmas wat besig was daarmee met groot
winste. Ek wou sien dat almal daardie voordeel kon hê met
’n ope invoer van skaapvleis.
Op die groot jaarvergadering in Durban het ’n kaptein
Marais my so op die vloer uitgevreet dat ek onder ’n stoel
wou inkruip, maar my storie was so goed voorberei dat
almal, behalwe die kaptein dit goedgekeur het.
Ek het ook amper pak van die ander skaaprasse gekry toe
ons die duisend rand per jaar vir vyf jaar as borg vir ons
kampioenskappe ontvang het van “Toppers”, die sojaboon
firma. Hulle het een produk ’n skaapvleis smaak gegee en
wou dit saam met ons skoue adverteer. Ek het die Raad
oortuig dat die land se bevolking wat nie “duur” skaapvleis”

Kyk Net SAVM Stoet
Ons doen prestasie toetsing vir wol en groei vanaf die begin van die stoet.
Ons selekteer ook vir vrugbaarheid en melkproduksie.
Top genetika en hoë kwaliteit skape
7 maande oue ramlammers
Weltevrede
Harrismith
Navrae:
Stefan Cloete
082 7738 492
058-7141050
SMC 5020
MICMAR stoet
M i c h i e l & M a r i a a n d e K o c k
17
Taaiboschbult,
Potchefstroom
Tel: (018) 2911 514
Sel: 082 8578 619
mjdekock@iafrica.com
Ramme beskikbaar op die plaas
Kontak of besoek ons gerus!

in daardie tyd kon bekostig nie, darem ’n smakie van
“skaapvleis” sou kon geniet.
Oom Wilhelm Louw van die Dormers en ’n goeie vriend van
my was woedend omdat ons so iets wou aanmoedig – of
was dit die R5000 ! U sal seker die mooi dame onthou wat
“Toppers” se verteenwoordiger was in die Vrystaat.
Ons het ook begin met die Streekskampioenskappe en ons
eerste skou, as ek reg kan onthou, was op Middelburg K.P.
Die skape was te pragtig en ons het meer en beter
publisiteit verdien, maar dit was ’n lekker tyd en ons het dit
geniet om die ras te reklameer. Die Merino telers was
verbaas om die gehalte van ons skape te sien en dat ons
dit kon durf waag om in hulle wêreld te kom skou. Hierdie
skoue in verskillende streke was tot groot voordeel om die
ras bekend te stel.
Daar was die Rasbeoordelaars vergaderings waar ons so
lekker kwaai kon stry oor die beste eienskappe vir die
toekoms van ons ras. Ons het tot laat in die nag KWV,
stories en grappe geniet. Pa en later ek, het ons KWV met
lede van die noorde, vir die lekkerste biltong in die wêreld
geruil. Aangename tye !
Die stygende kostes van Stamboek het gelei tot ons
onttrekking van hulle Vereniging. Die druk op ons lede het
al hoe groter geword. Daardie Augustus was ons
jaarvergadering in ’n groot donker saal van ’n nagklub. Die
luukse boot, die Achilles Laura het die vorige naweek op
die rotse gevaar en gesink, sonder verlies van lewens. Ek
moes die lede vertel van die Raad se besluit en ek sê toe
dat net soos die boot gesink het, so het my posisie en
sitting op Stamboek ook gesink! Die gelag (seker van
blydskap) was so spontaan dat dit aangehou het tot na die
volgende dag se veiling.
Ek het altyd uitgesien na Maans Conradie se besoeke aan
die plaas vir die keuring en sy spyt toe ons skape so siek
was. Hy was altyd aangenaam met goeie advies en mooi
stories van ons ras. Hy het ook altyd melk gedrink na die
etes vir sy sooi-brand !!
Doepie – P J du Plessis, was vir baie jare ons bestuurder
in daardie tye. Hy was baie bekwaam, het almal in die regte
plekke geken en was gretig om behulpsaam te wees. Met
sy hulp en advies het hy my lewe as President so maklik en
aangenaam gemaak. Ons ledetal het verdubbel na 750 in
my tyd.
Ja, dit was sonder twyfel die lekkerste dae van my lewe.
Alhoewel ons baie gelukkig is hier in Sydney met ons vier
kinders, drie kleinseuns en nou tweeling kleindogters
asook baie goeie vriende, verlang ek nogsteeds na my
Vleismerino vriende en my skape.
Ons bid dat u en u families en u vriende goeie gesondheid,
geluk en veiligheid sal geniet.
Groot sukses vorentoe vir die ras, die president en raad,
die bestuurder, dames en al die lede.
Leon Goodman
21/1 Wride street • Maroubra • NSW 2035
AUSTRALIA
18
ALLES IS GENADE
Wat ’n voorreg om vir die afgelope 45 jaar deel te kon wees
van ’n wonderlike ras en ’n groep aangename mense
(telers). My ondervinding was oor die jare dat as jy jou deel
doen, jy altyd aanvaarbaar sal wees.
Die teling en skape het baie verander, maar die goeie gees
onder die telers het dieselfde gebly. Vergelyk gerus ’n
kampioen ram se bou en voorkoms van die sestiger jare
met die hedendaagse en u sal ’n groot verskil sien. Dit het
nie vanself gekom nie, maar inisiatief, die leiding van die
bestuur, die liefde vir die ras en die toewyding asook
deursettingsvermoë van die pioneer telers soos Charlie
Simkin, Boet Venter, George Verster, Otto Kiessig, Leon
Goodman, die van Wyk broers en vele ander, wie se name
nie hier genoem is nie, het ’n groot rol gespeel in die
veredeling van die ras.
Hierdie telers en baie ander telers wat met die jare
bygekom het, was gedetermineerd om ’n sukses te maak
van die teling en bekendstelling van die ras. Deur middel
van skoue en uitstallings is die ras oor die land heen met
groot moeite en ywer geadverteer. Kritiek en negatiwiteit
was daar natuurlik ook maar van buite, maar die positiewe
telers het deurgedruk en die ras het homself bewys in al die
provinsies. Telers het insette gemaak op verskillende
terreine en nuwe telers het voortdurend bygekom en hul
deel bygedra tot uitbouing van die ras.
Instansies wat positief was en bygedra het tot die uitbouing
van die SA Vleismerino was onder andere: Stoetvee -
dienste met oom Dup aan die stuur, Stamboek, Pretoria
Universiteit, Stellenbosch Universiteit, Elsenburg Landbou -
kollege met ’n geslote kudde, Manie Conradie – Inspekteur
vir jare, Nampo, Skoue, elke bestuurder en personeellid
oor die jare asook die huidige Bestuurder en Personeel vir
hoflikheid en puik diens.
Self het ek ook die voorreg gehad om van 1962 af lid te
wees en het op die Raad gedien vanaf 1987 – 1993 as
President van die SAVM Genootskap. ’n Hoogtepunt vir my
was die onversadigbare aanvraag na ramme en ooie die
afgelope jaar asook die uitstekende veilingspryse in 2006.
Manie van Niekerk (Snr)

RAADSLEDE VAN DIE GENOOTSKAP
Raadslede 1975
Agter: Leon Goodman, Martiens Roets, Charlie Simkin, Manie
van Niekerk, ds. P. Griesel.
Voor: Hennie Jacobs (president), Piet du Plessis (bestuurder),
Daan Slabbert (vise-president).
Raadslede 1989
Agter: Leon Goodman, Faan Greyling, Daan Slabbert, Quintin
Campbell (Dept. Landbou verteen woordiger), Clynton
Collett, Frik Swart, Poelie van Huyssteen.
Voor: Charlie Simkin (ere-president), George Latsky (bestuur -
der), Manie van Niekerk (president), Whellan Simkin
(vise-president), Ralph Burls.
Raadslede 1983
Agter: Manie Conradie (rasinspekteur), Ralph Burls, Daan
Slabbert, Clynton Collett, Martiens Roets.
Voor: Piet du Plessis (bestuurder), Leon Goodman (president),
Manie van Niekerk (vise-president).
Inlas: Charlie Simkin en Lood Mienie.
Raadslede 1995
Agter: Johan Strauss, Frik Swart, George Latsky (bestuurder),
Clynton Collett, Jan van Biljon, Gert Albertyn,.
Voor: Daan Slabbert (ere-president, Ralph Burls, Whellan
Simkin (president), Faan Greyling (vise-president),
Manie van Niekerk) (ere-president).
Inlas: Leon Goodman (ere-president).
Raadslede 2000
Raadslede 2006
Agter: Johan Strauss, Danie de Wet, Clynton Collett, Gerrie Agter: Johan Strauss, Manie Lombard, Jan Vosloo (bestuur der),
Muller, Fouché Jordaan
Gerhard Hartman, Gerrie Muller.
Voor: Jan van Biljon, Manie van Niekerk (ere-president), Voor: Danie de Wet, Fouché Jordaan (vise-president), Whellan
Whellan Simkin (president), Gert Albertyn (vise-
Simkin (president), Gert Albertyn, Jan van Biljon.
president), Faan Greyling.
20

SA Kampioen ooilam 2006
Danie & Ria de Wet, Petrus Steyn
Tel (058) 871 3248 Sel: 082 804 6420
RDW 2376 – Top Stoetram doen goed by verskeie telers (Het R42 000
behaal op Bloemfontein Veiling 2004)
RDW 2528 – (Vrystaat) Is verkoop vir
R32 000 by ons Produksieveiling 2005 en
in 2006 was 60% van ons veilingsramme
sy nageslag.
Good Muscling & Excellent Wool
6 Sept. 2007
Produksieveiling
SA Senior en Reserwe Kampioen Bouvorm ramme in 2005
RDW 3520 is vir R40 000 verkoop by Nampo 2005 en RDW 3474 is
verkoop vir R45 000 tydens Bloemfontein Veiling 2005.
Ons strewe na ’n balans tussen wol & vleis
21

We strive to breed a truly dual purpose
sheep with high fertility, good
mothering ability and adaptability.
DIE EERSTE AMPTENAAR VAN DIE
GENOOTSKAP
Ons streef om 'n ware dubbel-doelskaap
te teel, met hoë vrugbaarheid,
goeie moeder eienskappe en
aanpasbaarheid.
Charles and Friedel Ekron
"Glengarry", P.O.Box 283, Barkly East, Eastern Cape.
Phone 045-974 9238 Cell 072 425 5434
AMPTENARE VAN DIE GENOOTSKAP
Dr. Wolfgang Heinichen (1954 - 1970)
Hy het na 20 jaar se ondervinding met die Duitse
Merino vleisskaapras in Duitsland hom in Suid-Afrika
gevestig. Hier was hy van 1954 tot 1970 betrokke by
die genootskap as tegniese adviseur. Hy het ’n
geweldige bydrae gelewer in die opbou en die
verspreiding van die ras in Suid-Afrika. ’n Handleiding
is ook deur hom opgestel wat baie waardevol vir die
bedryf was.
BEPEINSING Piet du Plessis (1958 - 1987)
Dit is nou byna 70 jaar gelede wanneer ek met die
Duitse Merino – tans S A Vleismerino, kennis gemaak
het, en nog steeds op die hart dra. Daar is seker min
oorlewendes wat die pre stasie met my kan deel. Die
oproep om ’n by drae te lewer tot die spe siale
joernaal is vir my ’n groot voorreg en bied aan my die
geleentheid en bevredig die on weer staan bare be geer -
te om weer op die ou paaie te ry. Nou wonder ek of dit
vir ander mense ook be langrik is om terug te draai na dit
wat eenmaal was. Selfs al is dit net om te ont dek wie en wat jy intus -
sen geword het. Sommige dinge gaan verby om nooit terug te kom
nie. Daarom is dit goed dat ons sal let op die omstandighede tans en
die dinge wat ons nou het. Ek is huiwerig om dit te doen, want ek is
geneig om oor my skouer te loer na dit wat eenmaal was. Die jare
wat verby is kom egter nooit terug nie. Hulle is verdor en deur die
gisterwinde verwaai. Dit sal dus gepas wees om in hierdie joernaal
22
terug te kyk en in eerbied hulde te bring aan die ontslape stigterleiers
van die Genootskap, naamlik :
Otto Kiessig – Philippolis - 1946 - 1953
Julius Starke – Muldersvlei - 1953 - 1957
Charlie Simkin – Dewetsdorp - 1957 - 1963
George Verster – Kroonstad - 1963 - 1970
Ander ontslape pioneers wat ek in herinnering kan roep is : Hannes
en Boet Venter - Dewetsdorp, Kraan de Wet - Dewetsdorp, Hennie
Jacobs - Nigel, Boet Human - Verkeerdevlei, Lourens van Zyl -
Winburg, Piet Bosman - Jan Kempdorp en andere. Leon Goodman,
tans woonagtig in Australië, was die baanbreker om die naam vanaf
Duitse Merino te laat verander na S A Vleismerino. Hierdie aan be -
veling is deur die lede by die Algemene Jaarvergadering in 1970
goedgekeur en die naam is verander vanaf Januarie 1971.
Om terug te keer na my lang verbintenis met die Ras soos in die
begin van die skrywe genoem, net die volgende. Mnr G J Schuur -
man, die skaap en wolbeampte van die destydse department van
Landbou, het ’n aanbeveling gemaak dat Duitse Merino’s vanaf
Duitsland na Suid-Afrika ingevoer moet word. So is ’n ram en 10
ooie in 1932 deur die Departement Landbou, vir proefdoeleindes
ingevoer en te Elsenburg gestasioneer. Dit is bekend dat mnr Piet
van Rensburg, vakkundige beampte op Elsenburg, in beheer van
die onderneming was, en ’n uitstekende kudde Duitse Merino’s
daar opgebou het. Ek het êrens gelees dat mnr van Rensburg
geskryf het dat hy heftige teenstand van die Merino telers en
wolbedryf ondervind het, selfs persoonlike aanvalle het nie weg -
gebly nie. Hy was beskuldig dat hy die Merino wou uitroei, waarop
hy geantwoord het, ek haal aan “Dit was nie my doel om die
Merino’s seer te maak nie. My strewe was om ’n Vleiswol skaap
vir die Westelike Provinsie te ontwikkel”. Privaat invoere van
vervolg bl. 23

Duitse Merino’s het gevolg. Na die beste van my wete was mnr
Otto Kiessig van Philippolis die eerste privaat teler wat in 1934
Duitse Merino’s ingevoer het.
My Vader het in die distrik Colesberg geboer, aangrensend aan
Philippolis. Ons en die Kiessigs was huisvriende. My moeder en
Henriette Kiessig, Otto se vrou, was intiem bevriend en het
dikwels telefonies met mekaar gepraat. Dit was nog die ou groot
“Box Telefone” wat teen ’n binnemuur in die huis gemonteer was
en met ’n slinger toegerus was. Om die sentrale te kry moes jy die
slinger lank aaneen draai. Ek kan nou nog na 70 jaar onthou hoe
my moeder die slinger wat so ’n sing-geluid gemaak het, gedraai
het om die sentrale te kry. As sy opkom hoor ek haar nog as sy
sê “Exchange kry vir my die Kiessigs van Philippolis op die lyn”.
So het ons te hore gekom van die Duitse Merino skape wat Otto
Kiessig ingevoer het. Natuurlik het ons gaan kyk met my pa se
1928 Chevrolet.
Ons was baie beïndruk met die skape. Oom Otto, soos ek hom
genoem het, het aan my gesê “Pietman ek sal eendag vir jou ’n
ramlam persent gee”, wat hy ook gestand gedoen het. Hoe min het
ek daardie dag in 1934 geweet dat ek 24 jaar later die Sekretaris
van die S A Vleismerino ras sou wees en later ook die Bestuurder.
Op 1 Augustus 1958 word ek aangestel as Assistent Sekretaris van
die S A Stamboekvereniging wat toe die Genootskap se sake
behartig het. Die pligte van die Sekretaris van die Genootskappe
onder Stamboek se bestuur word aan my delegeer en op 1
Augustus 1958 sit ek in op my eerste Raadsvergadering en op die
aand van 3 Augustus 1958 op die Algemene Jaarvergadering
onder voorsitterskap van wyle Charlie Simkin.
In die daaropvolgende twee jaar groei die Genootskap so vinnig
dat mnr Manie Conradie in 1960 aangestel word as tweede
inspekteur om dr Wolfgang Heinichen, die tegniese adviseur by te
Besoekers altyd welkom :
vir navrae kontak :
Loutjie Hanekom
Posbus 142, CERES, 6835
Tel: 023 - 313 3331 • Sel: 082 5782 166
E-mail: chrislou01@telkomsa.net
chrislou01@telkomsa.net
PRESTASIES:
Wes-Kaap Kampioen Wolooi 2006
Afgelope 3 jaar onder die voorste drie verkopers by Wes-Kaap veiling
staan. Hulle eerlike en nougesette diens en hul gewildheid by die
telers en die departement het grootliks bygedra tot die populariteit
en fenominale groei van die Genootskap.
Ek was deur die jare as Hoof van Stoetveedienste baie bevoorreg
om altyd ’n sterk en toegewyde personeel te kon handhaaf sonder
noemenswaardige traumas. Tog wil ek een insident noem wat u
interessant sal vind. Op ’n dag in 1968 klop daar ’n dame by my
aan op soek na klerikale werk. Sy was baie mooi en netjies
aangetrek met ’n kort, baie kort wit mini rompie. Met die eerste
oogopslag het ek gedink dit is ’n trompoppie wat kom kollekteer.
Die nooientjie was Zenobia Lloyd, vandag nog ’n dame in diens
van die S A Vleismerino Genootskap. Na ’n paar jaar in my diens
het sy begin siek word. Ek dink dit was in 1973. Siek, baie ernstig
siek aan “Lupis”. Sy was naderhand so swak dat haar man haar
die trappies na haar kantoor moes opdra. Maar werk toe kom sy.
Dit is toe op daardie stadium dat ek ingryp en vir haar sê tot sover
maar nie verder nie. Jy gaan nou doen wat ek sê. Ek het haar stadig
begin molasses voer. Ja – u het reg gelees. Die gewone rou swart
molasses wat vir dierevoeding gebruik word. Geleidelik het haar
kleur teruggekom en binne drie maande was sy genees. Ek hoop sy
gebruik nog haar teelepel vol met warm water vroeg oggende.
Dit was lekker om so op die ou paaie terug te ry en ’n paar herin -
neringe met u te deel. Solank ons herinneringe het, bly gister by ons
en solank ons hoop het wag môre op ons. Solank ons kan liefhê en
liefgehê word en solank ons vriende het bly vandag nog wonderlik.
Ek moet my nou losmaak van die onthou van vergane glorie en
terugkeer na oudag se alleenbly en sy seerkry.
Groetnis
Piet du Plessis (PJ)
23
vervolg bl. 24

Gebore op 22-07-1921 • Aftgetree op 31-12-1987 • SAVM open
eie kantoor op 2-1-1988. Woon in Serenitas aftree-oord 108,
Genl. Hertzogstraat 51, Bloemfontein • Tel: 051 – 436 1911 • Sel:
082 495 0217
DRIE DEKADES SAAM MET DIE GENOOTSKAP
H.J (Manie) Conradie (1960 - 1990)
Onder die bekwame leiding van wyle Dr Wolfgang
Heinichen, eertydse hoof van kleinvee in Duitsland, het
ek my werk saam hede by die SA Vleis merino Genoot -
skap (eers bekend as Duitse Merino Vleisskaap)
begin. Spoedig het ek die waarde van die voorheen
onbekende skaapras besef. Die ras het hom spoedig
bewys as goed aanpasbaar, vrugbaar en met goeie
moe dereien skappe. Ons het te lers, wat aan die begin
nog yl versprei oor die land was, besoek, waar van die
mees te in die Westelike Pro vinsie was.
Die mees bekende telers aan die begin was Elsen burg Landbou kol -
lege onder leiding van die alombekende Piet van Rensburg. Dieselfde
tyd het mnr Otto Kiessig van Phillippolis ook skape inge voer en
daarmee begin boer. Op hulle hakke het gevolg:
• Mnr Hannes Eksteen – Piketberg.
• Sir De Villiers Graaff van die bekende plaas – De Grendel –
naby Kaapstad. Hy was ook ’n groot Friesbees teler.
• Mnr Jan Fick van Caledon wat ’n groot stoet gehad het.
• Mnr Sam Goodman die vader van die bekende Leon
Goodman van Malmesbury.
• Mnr Japie Wiehahn van die Paarl en later van Caledon.
In die Vrystaat was daar behalwe mnr Kiessig ook die volgende
telers:
• Mnr H J Venter en sy swaer mnr Kraan de Wet van De wets -
dorp.
• H J (Boet) Human van Verkeerdevlei.
• Mnr Lourens van Zyl van Winburg.
• ’n Baie presiese boer met ’n goeie rekordhouding en respek
vir ander se sienswyse en raad was mnr Johan Theunissen
van Hoopstad (wat ook ’n bekende Afrikanerbees teler was).
• Dr J G (Kaalkop) van der Merwe van Heilbron was ’n baie be -
kende en prominente besigheidsman en stoetboer (ook Jer sey -
beeste geteel) wat in die begin stadium asook daarna gesorg het
vir groot vooruitgang van die ras. Hy het heelwat skape in ge voer,
gereeld op skoue die ras vertoon en hul goeie eien skappe
bekendgestel terwyl daar ook gereeld artikels en foto’s van hom
en sy uitstaande skape in landboutydskrifte verskyn het.
Al bogenoemde telers sowel as ander wat met die jare bygekom
het, het van hulle teelmateriaal aan beginners verkoop, wat soms
nie na wense was nie.
Aangesien vroulike diere skaars was is daar hoofsaaklik met kruis -
ooie (aanhangsel A,B en C) begin en by stoetramme gebruik. Na die
derde generasie kon die vroulike diere wat aan die standaarde
voldoen het, geregistreer word. Die metode het die getalle vinnig laat
toeneem wat uitbreiding en ontwikkeling verhaas het.
Aan die begin van my betrekking by die SA Vleismerino Genoot -
skap was die ras slegs 30 jaar in die land met klein getalle telers
en skape. Ek het dit toe my ten doel gestel om die ras kwantitatief
en kwalitatief uit te brei tot een van die grootste geregistreerde
rasse wat affiliasie met SA Stamboek gehad het. Daarin het ek
redelik geslaag, aangesien daar op een stadium slegs twee
goedgevestigde beesrasse was wat meer registrasies per jaar as
die Vleismerino’s verkry het. Waar dr Heinichen en ek in die begin
stadium ongeveer 100 telers per jaar besoek het en ongeveer
2000 skape goedgekeur het (aanhangsel A, B, en C ooie se
nage slag ingesluit), het ek die jaar van my uittrede, met die hulp
van BKB veldbeamptes wat ek opgelei het, 30 000 skape vir
registrasie goedgekeur. Die ledetal was meer as 700.
Om die mikpunt te bereik was my hoofdoel om elke teler in die
land wat inspeksie of advies verlang het, te besoek en hulle jaar
24
oue skape vir registrasie goed te keur en probleme of ongeluk -
kighede, indien enige, op te los. Ek het met inspeksies en onder -
vin ding van ’n vorige geregistreerde ras al besef dat persoonlike
kon tak alle ander advertensies oortref. Voorts moes ek ras stan -
daarde opstel en vestig en advies in verband met teling, voeding,
gesondheidsorg, bestuur, ens. gee.
Die hou van rekords is baie beklemtoon, waarsonder seleksie nie
doeltreffend kan plaasvind nie. Hoewel die ras uitstaande eien -
skappe gehad het, maar ook swak oorerflike foute, moes daar ge -
poog word om die foutiewe oorerflike faktore soos veral kriptor -
chidisme, wat baie voorgekom het, asook kleur in dele waar wol
voor kom, swak wol, kemp, kortbekke en swak bene te elimineer.
Die sterk ekonomiese eienskappe moet behou en verbeter word
en met die regte uitgesoekte aanteeldiere vasgeteel word.
In die begin was daar groot dele van ons land waar die ras heel -
temal onbekend was. Verskeie van ons stoettelers het in daardie
tyd van hulle skape na skoue toe geneem in dele soos die ou
Wes-Transvaal, Oos-Transvaal en Natal. Belangstelling in die ras
was van die begin af positief wat tot gevolg gehad het dat alle
veilings in daardie dele, van die begin af suksesvol was.
Kort kursusse en boeredae is oor die hele land, gewoonlik saam
met Landbou-beamptes en Landboukolleges aangebied met die
gevolg dat die ras in ’n kort tyd wyd versprei het. Met die toename
in getalle kon seleksie strenger toegepas word wat teelvordering
versnel het. Na die dood van wyle dr Heinichen in 1970 moes ek
al die inspeksies, advertensies en inligting alleen behartig.
Dit het behels
1. ’n Jaarlikse besoek aan die telers wat inspeksie van jaaroud
skape verlang het.
2. Kort kursusse en boeredae vir telers en voornemende telers
in samewerking met Landboukolleges en Boereverenigings.
3. Beoordeling by skoue.
4. Skryf van artikels vir publikasie in landboutydskrifte veral die
Landbouweekblad waarin verskeie bylaes oor die SA
Vleismerino skaap verskyn het..
5. Inligting per brief of pamflet aan persone wat inligting oor die
ras verlang het.
6. Bywoning van veilings oor die hele land vir advies by die
aankoop van teelmateriaal asook die afkeur van skape wat
nie geskik vir teeldoeleindes was nie.
Die Navorsings Instituut vir Wol en Tekstiel in Port Elizabeth het in
die tydperk ook navorsing op SA Vleismerino wol, van wolmonsters
oor die hele Republiek, gedoen. Die hoof van die Instituut het my na
die resultate verkry is, meegedeel dat die SA Vleismerino wol die
eenvormigste is van al die woldraende rasse in die land. Hulle het
gevind dat die uitstaande eienskappe van die SA Vleismerino wol is
die staankrag en elastisiteit wat verkry word deur die oorgekartelde
eienskap wat tot gevolg het dat die wol uitstekend is vir vermenging
met die sogenaamde papwol bv. merinowol en uitstekend is vir
breiwol. As gevolg van bogenoemde eienskappe is die materiaal
wat daaruit vervaardig word ook kreukeltraag en nie pap nie. By
tentoonstellings was die eenvormige bouvorms van skape oor die
hele land net so opvallend.
Wat het ek oor die jare geleer deur ondervinding en kontak
met telers van SA Vleismerino’s:
1. By die aankoop van teelmateriaal - koop die beste met die
beskikbare geld.
2. Moenie dat sentiment ’n rol in seleksie speel nie.
3. Teling en voeding moet hand aan hand gaan – die een moet
nie die ander oorheers nie. Dit neem 4 tot 5 keer soveel
energie om een kg vet in plaas van vleis te produseer. Met
daardie oorvet skaap kan 3 tot 4 ekstra skape met dieselfde
voer aangehou word.
4. Raak vroegtydig van prulle of on-ekonomiese teelmateriaal
ontslae.
vervolg bl. 26

Jan Haasbroek
Erfdeel • Bus 46, Hoopstad • Tel: 053 - 444 1749 • Sel: 082 466 8319
Ons konsentreer op robuuste, goed bespierde
diere wat vinnig groei
Hoogste prys Hoopstad 2006
Besoekers
Welkom
25
Hoogste prys Wolmaransstad
2006

5. Laat jou medeteler of skaap en wol beampte ten minste een
keer per jaar jou kudde deurgaan. Daar mag bewuste en onbe -
wuste tekortkomings in jou stoet wees. Van die bewuste terkort -
komings kan maklik ontslae geraak word, maar nie van die
onbewuste tekortkomings nie, want jy sien dit nie raak nie. Dit is
dan wanneer die hulp van die Telersgenootskap se tegniese
raadgewer of skaap en wol beampte, wat geen sentiment in jou
stoet het nie, die grootste bydrae tot jou sukses kan lewer.
6. Van die vele goeie eienskappe van die ras is daar 3 eienskappe
waarop die hele wins of verlies van die teler berus.
(a). Vrugbaarheid: Onvrugbare diere is die einde van enige
teelpoging. Prul hulle oombliklik asook ooie wat nie
gereeld lam nie. Tweelinge is ’n bonus indien die voeding
voldoende is. ’n Ooi met ’n tweeling werk immers twee
keer so hard soos ’n ooi met een lam. Onvrugbare ramme
of ramme met ’n swak libido en ramme wat nie dekbe -
hendig is nie, moet geëlimineer word.
(b). Moedereienskappe: Vrugbare ooie wat nie hul lam of
lammers aanvaar of nie genoeg melk het nie, moet
uitgeklas word.
(c). Aanpasbaarheid: Vrugbare ooie met nageslag wat by
voerkrip of baalvoer moet staan om aan hulle doel te
beantwoord is geen bate indien hulle nie in gewone
veld of weiding kan produseer of in die algemene
omgewing kan aanpas nie. Prestasietoetsing word al
meer toegepas, maar is van geen waarde indien
bogenoemde 3 eienskappe nie inaggeneem word nie .
Ooreflikheid: Gelukkig is bogenoemde eienskappe rede -
lik oorerflik veral vrugbaarheid is goed vasgeteel in die ras.
Volgens navorsing is die volgende ekonomiese eien -
skappe die meeste oorerflik in ’n skaapras.
(1). Groote.
(2). Lengte van lyf.
(3). Wol.
Die neiging is soms om ’n korter, slagskaap te teel omdat dit
gouer slaggereed is. Dit het jare vir die “slim mense” geneem om
te besef hoe langer die slagdier is hoe meer duursame snitte, wat
die rug en lende insluit, word bevat. Alhoewel die korter karkas op
’n sekere ouderdom beter aan die haak gaan gradeer as ’n lang
een sal die korter karkas nooit die lang karkas met ’n laer
gradering, maar swaarder in gewig, met inkomste oortref nie.
Dan het ek ’n klip in die bos te gooi.
Daar is vir baie jare gespog met die SA Vleismerino se sappige
en geurige vleis wat nie ’n gelokaliseerde vetaanpakking het nie,
maar gemarmeriseerde vleis – dit is vleis wat deurweef is met vet.
Al manier om van die oortollige vet ontslae te raak is om die vleis
te braai of bak. Die gesondste vleis is van diere met gelokali -
seerde vetaanpakking waar die oortollige vet maklik voor gebruik
verwyder kan word bv. ’n vark. Bemark dus Vleismerino’s as lam -
mers – definitief nie as vetgevoerde skape nie. Die ras is immers
hoofsaaklik vir slaglamproduksie geteel.
Inspeksie dae
Met my inspeksie reise oor die hele land het ek hoofsaaklik by
telers oornag waar ons die aande tot laat oor SA Vleismerino’s
gesels en advies, inligting en aanbevelings bespreek het.
Nieteenstaande die lang ure en min slaap het ek dit geniet om
met die gasvrye en vriendelike telers in ’n landelike omgewing te
werk. Ek was bevoorreg om die hele Republiek deur te reis met
al sy diversiteit en interessanthede en diverse tipe boerderye te
sien en informasie daarvan in te win.
Van die jaarlikse besoeke is daar sommige wat ek nie sal ver -
geet nie:
1. Die besoek aan die groot gentleman wyle Sir de Villiers Graaff
wat elke jaar na die ontvangs van my kennisgewing van
26
besoek, ons kantoor geskakel het en vir die bestuurder gevra
het om ’n boodskap aan my oor te dra dat ek die middag van
my besoek aan sy plaas De Grendel, saam met hom op die
plaas moet eet. Dit was een van my aangenaamste besoeke
om vir ’n paar uur saam met so ’n intellektuele belese man met
wye ondervinding te verkeer. Ons het heerlik saam aan die
eettafel gesels waar ek natuurlik van sy spog wyne ook moes
proe. Na die besoek was ek altyd laat vir die volgende besoek.
2. ’n Ander besoek wat my ook sal bybly was die besoek aan
Stokkiesdraai, die bekende plaas van wyle dr HF Verwoerd. Dit
was met die geleentheid toe sommige van die telers geskenkte
stoet SA Vleismerino’s aan hom oorhandig het. Hy en sy gade
het ons soos ou vriende ontvang en het daarna tussen ons op
die grasperk beweeg en gesels en sonder irritasie na elke een
se boerdery wyshede geluister. Na ’n heerlike ete en ons beste
wense aan hom met die stoetteling, het hy die telers wat skape
geskenk het hartlik bedank en die Genootskap alle sukses met
die voortbou van die ras toegewens. Daarna het hy en sy gade
elkeen van ons persoonlik gegroet waarna ons vertrek het.
3. ’n Derde aangename herhinnering was toe Leon Goodman
van Malmesbury tydens my besoek aan hom, vir my en sy
ouers op uitnodiging van wyle mnr Charlie Simkin (in die tyd
Parlementslid vir Smithfield), na die Parlementsgebou in
Kaapstad geneem het. Eers het ons in die Parlementsgebou
waar die Parlement in sitting was, na toesprake van dr van
Zyl Slabbert en wyle mnr P W Botha geluister. Daarna is ons
deur mnr & mev Simkin in die parlementsgebou op ’n heer -
like middagmaal getrakteer.
4. Dit was ook ’n voorreg om elke jaar naby Riebeeck-Wes by
die geboorteplekke van wyle dr D F Malan en Generaal Jan
Smuts, wat albei ’n groot rol in ons land se geskiedenis
vervul het, verby te ry.
Ten slotte wil ek net aan al die telers beklemtoon dat in vandag se
lewe kry ’n mens nie iets vir niks nie. Daarvoor moet gewerk word.
Doelgerigte beplanning en bestuur is die basiese beginsel ter
bereiking van enige ideaal.
Gebruik L S D in die regte vorm, naamlik:
(1). Liefde – vir die ras en tipe boerdery.
(2). Stabiliteit – wees standvastig en doelgerig.
(3). Deursettingsvermoë – moenie dat terugslae jou onderkry nie.
Die sukses van enige teler of boer hang af van die objektiwiteit en
effektiwiteit in die boer se beplanning en bestuur vir produksie,
wat eerstens in harmonie met sy omgewing moet plaasvind,
tweedens nie ten koste van die hulpbronne moet geskied nie en
derdens ekonomies gesond moet wees.
Indien bogenoemde nie toegepas word nie help die natuur so ’n
persoon vinnig aan om ten gronde te gaan.
Alle sukses met julle ondernemings en egte Vleismerino groete.
Foto van die rustige tweeling ooi ingestuur deur Manie Conradie
vervolg bl. 28

GLH
3152
Gerhard & Joey Hartman
Tel: 056- 213 1480 (H) • Tel: 056- 212 4275 (W) • Sel: 082 550 7196 • E-mail: ghartman@drl.co.za
Bus 26, KROONSTAD, 9500
27

A PERIOD OF TRANSITION
John Ronald (1987 - 1988)
It was indeed an honour for me to be appointed as
Manager of the S A Mutton Merino Breed Society in
January 1987.
So, filled with enthusiasm and total faith in the breed
I was about to manage, pro mote
and expose to it’s rightful position
as the most ver satile breed in
South Africa, I arrived in Bloem -
fontein and took up office at Pedstock services,
who admi nistered the Breed Society.
It was not long before I de tec ted a certain
amount of animosity amongst many bree ders
who felt that the So ciety should become autonomous a n d
handle their own affairs similarly to other leading sheep breeds. This
feeling was gaining mo men tum with many un official meetings being
held in various regions.
One of my projects in my first year was to pu blish a “Prestige”
S A Mut ton Merino Jour nal. The response was over whelming from
both the stud breeders and the commercial sector. This journal
was published in November 1987.
In the meantime this discontent among the breeders continued to
spread and after favourable response from the S A Stud Book
Association and other organizations, the council of the S A Mutton
Merino Breed Society announced that they were terminating their
association with Pedstock Services at the end of November 1987.
We immediately started preparations for our new offices. The
Central Agricultural Society offered us their Boardroom and other
offices, which we gratefully accepted and in January 1988 we
officially opened our new S A M M Breed Society offices.
The next project was the preparation for the S A National
Championships to be held in March 1988. The response from our
sponsors was overwhelming and it is here that I wish to pay
tribute to my dear friend, the late Jimmy Maritz, for his umending
support and sincere friendship. Many valuable prizes were
received including a Ford bakkie from the Ford Motor Company.
The show was a resounding success which was made possible
by the support of the breeders.
In May 1988 my previous employer offered me a position I could
not refuse and it was with much trepidation that I terminated my
services, leaving many happy memories and proud of the fact that
the Breed Society was now fully autonomous and fully
responsible for it’s destiny.
S A VLEISMERINO 75 JAAR George Latsky
Bestuuder vanaf 1 November 1988 – 30 Junie 1998
Soveel kundiges en uitstekende stoetboere het deur
die 75 jaar van die bestaan van die ras gekom en
gegaan en bydraes tot die S A Vleismerino gelewer.
Die een enkele faktor wat al duid eliker word is dat
lank nadat ons nie tige mense nie meer daar sal wees
nie, die ras steeds sal bestaan en groter en nuwe
hoog tes sal bereik.
Vele doemprofete het voor spel dat indien die ras nie tred hou
met ander rasse en BLUP op groot skaal begin toe pas nie, die ras
agter gaan bly. Vandag blyk dit dat die S A Vleismerino se sukses as
dub bel doel ras, ongekende hoog tes be reik het en teelmateriaal baie
hoog in aanvraag is, met meegaande hoë pryse. Wie sou ’n klompie
jare gelede kon droom dat vir kommersiële ooie R1600-00 betaal sou
word.
Ek wil hulde bring aan groot geeste wat elk op hul eie manier groot
bydraes tot die bedryf gemaak het en wat nie meer daar is nie, soos:
Wouter Myburgh, Japie Wiehahn, Charlie Simkin, Faantjie Greyling,
Gawie Swart, Nico Louw, Martiens Roets en vele ander. Wie sal
28
daardie manne wat soveel jaar met sukses op die raad gedien het,
as president of as toegewyde raadslid van die genootskap en wat
jammerlik nie meer in die stoetbedryf is nie, ooit vergeet soos Clynton
Collet, Leon Goodman, Daan Slabbert, Frik Swart en Ralph Burls.
Behalwe genoemde telers wat hul merk gemaak het, was daar in
die bedryf heelwat amptenare wat eweneens ’n groot rol gespeel
het in die ras se sukses. Wie sal ooit Jimmy Maritz se reuse
bydrae oor baie jare met reklame, skoue, veilings en borgskappe
vergeet. Hy was maar net altyd betrokke en het sy kundigheid
nougeset vir die ras aangewend. Namakwa Dreyer het die telers
en presteerders van die ras op die punte van sy vingers geken en
was myns insiens die beste stoetvee afslaer wat ooit op die
Vleismerino rostrum was. Oom Boet Klopper sou sy alles vir die
ras gegee het en het vele kursusse aangebied. Baie van die
skaap en wol deskundiges het groot bydraes gemaak terwyl
ander meer die wolrasse aangehang het.
Gedurende my tyd as rasdirekteur het ek diep beindruk geraak
deur die goeie vriendskapsbande wat tussen S A Vleismerino
telers bestaan. Die pragtige manier van saam deelneem aan
aktiwiteite, lekker saam kuier sonder dat iemand hom ooit
wangedra het en die betrokkenheid van hul eggenotes met al die
aksies asook die dames se wonderlike onderlinge vriendskap met
mekaar. Mens ervaar dit regtig soos een groot familie.
Wie kan oom Manie van Niekerk se ywer as president en totale
betrokkenheid met alle moontlike aktiwiteite van die genootskap
miskyk. Vir hom was en is niks te veel nie en het hy baie jong manne
op hul neuse laat kyk, ook wat skoue aanbetref. Die baie jare as
president van Whellan Simkin is bewys van die tevredenheid van die
telers met hom as voorsitter. Oom Danie de Wet glo waar iets
aangebied word waar die ras betrokke is, daar moet hy ook wees.
Baie dinge het verander in die bykans 10 jaar waarin ek betrokke
was by die ras. So is die genootskap onder groot kritiek weg by S A
Stamboek en het suksesvol sy eie registrasies en prestasietoetsing
begin hanteer. Ons het ons eie kantore gekoop wat seker die beste
belegging ooit kon wees en is die ras se identiteit daarom uitgebou.
Rekenarisering en ’n stoetvee program het alles meer vaartbelyn
gemaak. Selfone het kommunikasie baie verbeter, skaapkursusse is
by meeste landboukolleges gehou en by elke moontlike uitstalling
het ons betrokke geraak. Die eerste onderhandelinge om embrio’s
na Australië uit te voer en die eerste “Field Days” en S A Vleismerino
kursus is vir die Australiërs gehou.
Geleenthede wat vir my wonderlik was, was die volgende :
Die 60 jarige bestaansvieringe van die ras in die Wes Kaap. Wat ’n
fantastiese fees was dit nie waar die raadslede en die genoot skap se
borge saam Kaap toe gevlieg het. Baie wyn kelders besoek het,
fantasiese Wes Kaapse gasvryheid en hul
eksotiese geregte geniet het. Tafelberg uit is
in die nag en wie sal oom Manie van Niekerk
en tannie Louisa vergeet waar hul tussen die
petrolpompe deur gedans het. Die ete die
aand in die grot, die teeparty op die oewers
van die rivier en al die Wes Kaap klub se
moeite tydens die fees.
Die “Super tien skoue” in daardie tyd was
’n groot sukses. Dit was so goed deur die
telers ondersteun en almal het dit geniet
om diere meer as uitstalling en advertensie
Embleem ontwerp deur
George Latsky
eerder as om mee te skou saam te neem. Sodoende kon hulle
ontspanne alles geniet wat aangebied was. Vriendskapsbande is
hegter gesmee en nuwe telers wat dit bygewoon het, is as vriende
ingeneem.
Humansdorp se Super tien was fantasties, waar ons op die
oewers van die kanaaldorpie te Jeffreysbaai gebly het en die ete
die aand op die boot geniet het, al varende in die kanaal. Petro
wat die visse gevoer het. Die grapvertellery met Isak van der Colff
heel vooraan. Jan van Biljon se mombakkies episode in die
restaurant. Wie sal die mees fantastiese seegereg ete in die bos -
skerm vergeet wat Faantjie Greyling so geniet het.
vervolg bl. 30

Eddie Helm
Posbus 207, Hoopstad, 9479
Tel: 053 - 444 1595 • Sel: 082 3377 801
Vrugbaarheid, moedereienskappe en groei word nagestreef
29

Die Super 10 te Rustenburg se hoogtepunt was die besoek aan
Lost City, die eerste vir die meeste van ons. Pietermaritzburg se
Super 10 het ’n nuwe sanger in die vorm van Fouché Jordaan
opgelewer. Daar het ou At Kruger se brandewyn opgeraak en die
vrouens het dit vindingryk vervang met afgekoelde flou tee, want
hy drink net “brandy”!
George Smith het altyd die Super 10 skoue bygewoon en het met
’n paar diere saam Oos Londen toe gegaan toe daar uitgestal is.
Hy kon dit nooit verdra as die publiek by sy skaap kom en hul
vingers so in die wol druk nie. Nou raak hy ook lus vir skou op sy
oudag. Ons sal hom seker altyd onthou met sy jas soos hy altyd
op die veilings geklee is.
Tydens ’n Nasionale Kampioenskappe te Bloemfontein in 1990,
met die wêreld skaap ekspo, was daar in ’n reuse Markiestent
geskou. Dit het ’n ongelooflike atmosfeer geskep en dan was daar
ook nog ’n bakkie as prys.
Oom Piet Heymans se ooilammers word uit die ring gestuur
tydens ’n nasionale kampioenskap omdat hul nie getatoeëer is
nie. Toe hy die vashouer vra waarom hulle uitgestuur is antwoord
hy dat hy die hele jaar die skaap oppas, hulle kos gee, hulle trim
en al wat oom Piet moes doen, was om hulle te tatoeëer en dit het
hy nie eers gedoen nie.
STOEPFILOSOFIE
deur wyle Wouter Myburgh
Toe boere nog perde aangehou het, het
die oog van die boer die perde vet
gemaak. Teenswoordig maak die oog die
winste vet. Om raak te sien het be -
langriker geword as om raak te vat, om
oral te kyk belangriker as om oral te wees.
’n Oog wat oral kyk en raaksien, kan baie
skade en skoolgeld verhoed en daarom is
die boer se oog seker sy belangrikste sintuig. Hande kan
hy huur en waar hy nie kan loop nie, kan hy ry. Ore is
eintlik oorbodig want die boer glo tog nie wat hy hoor nie,
maar wel wat hy sien. Alle boere het oë, maar almal sien
nie omdat hul nie reg kyk nie, nie oral kyk nie.
KYK OP
Om op te kyk is simbolies daarvan om al ’n mens se hoop
en verwagtinge te stel in die hande van ’n Goeie Gewer wat
weet hoe om ons voor- en teenspoed uit te meet. Die boer
wat moeg word om op te kyk na die wolke of wanneer die
oostewind gaan bedaar, wat ophou om ootmoedig en
gelowig op te kyk na uitkoms, se oog kyk nie meer oral nie
en dit moet sy winste affekteer, want as hy die geloof
verloor het hy alles verloor. “Slaan jou oë op na die berge,
waar sal jou hulp vandaan kom.”
KYK AF
’n Boer moet opkyk, maar hy mag nie net opkyk nie, want
seëninge kom nie na hulle toe wat die meeste bid en die
minste doen nie. Hy moet ook afkyk as ’n bevestiging van
sy geloof in die vermoë van die goeie aarde om vrug voort
te bring. Wat is wonderliker as die misterie van lewe, groei
en wasdom wat jaar na jaar uit die grond uitspruit en waar
word. Kan iets moeitevolle arbeid beter en ryker beloon as
juis die vrug van die aarde.
Die grond kan nie die boer se oog ontbeer nie. Hy moet eers
sien waar die erdwurms nie stoot nie en vasstel hoekom nie.
30
Die “Field Days” wat ons gereël het toe die Australiërs hier kom toer
het was ’n ander hoogtepunt. Telers het hul diere na verskil lende
versamelpunte gebring waar dit uitgestal is en kon die Australiërs nie
glo wat hul sien nie. Daar was ’n uitstalling by oom Manie van Niekerk
en by Randwater waar Anton Steyn betrokke was.
Kursusse aanbied was van die lekkerste deel van my werk by die
genootskap. So was daar vele snaakse insidente wat veral met die
mondelingse evaluering van studente uitgekom het. Wyle oom Boet
Klopper van Glen Landboukollege het baie kursusse saam met my
aangebied. Hy het graag aan die studente op Glen verduidelik as
hulle ’n goeie ooitjie prul. “Julle is te streng manne. Die arme skaap
hier op Glen het swaar. Hulle het die noorde wind van voor, die lam
van onder, die ram van agter en boonop die verdomde student van
bo”. Tydens ’n kursus skryf hy op die swart bord en toe hy rek om
heel bo te skryf, val sy broek af tot op sy skoene. Die studente het
geskreeu soos hul lag, maar nie so baie soos die volgende dag, toe
hy die klas inloop met kruisbande aan nie.
Vandag is daar soveel jong belowende telers wat hul merk maak
en is ek seker dat die ras steeds beter en beter gaan vaar.
Graag wens ek die S A Vleismerino Telersgenootskap baie geluk
met die 75 jarige bestaan van die ras, weet hulle sal net van krag
tot krag gaan en bid hulle alles wat mooi is toe.
Hy moet sien waar die winteropslag verdwyn en die grond
onbedek en onbeskermd laat en hy moet in sy werktuigskuur
of in sy miskraal gaan soek na die oorsake. Hy moet in die
reën uitstap en gaan kyk hoe lyk die afloopwater uit sy vlekvore
teen die hellings, of daar nie dalk van sy beste grond saam -
gaan nie. Die dinge sien ’n mens net as jy afkyk grond toe.
Hoe kleiner ’n mens in sy eie oë, hoe nader kom jy aan die
grond, om dit na waarde te sien, te waardeer en lief te hê. En
hoe liewer ’n boer sy grond het, hoe nader kom hy aan die
Skepper daarvan, en hoe groter sy seëninge.
KYK VORENTOE
Dit is nie aan ons gegee om alles in die toekoms te sien en te
bepaal nie. Ons kyk maar “deur ’n spieël in ’n raaisel”, elkeen
na die lig hom gegee. Die een is ’n helder toekomsblik gegee
en hy pas sy boerdery daarby aan en word ryk. Die ander
sien die toekoms verkeerd en word op verkeerde voet ge -
vang, maar die een wat glad nie vorentoe kyk nie, saam met
hom. Ons toekomsblik vereis aanpasbaarheid, want om
voren toe te kyk en nie voorsorg vir veranderende omstan -
dighede te tref nie, beteken niks. Die toekoms behoort aan
die wat daarvoor beplan.
Om vorentoe te kyk beteken ook om ideale te formuleer. ’n
Mens wat nie meer ideale nastreef, mikpunte nastreef,
nuwe vergesigte kry en toekoms drome droom nie, het
klaar geleef en is nog net reg vir die graf. Daarom moet die
boer vorentoe kyk, aanpassings maak, beplan en prakseer,
reg of sleg. As sy oor nie ook op die toekoms gevestig is
nie, sien hy nog nie oral nie en gaan hy skade ly.
KYK OM
’n Boer wat nie omkyk nie, sal nooit werklik leer nie, want
’n mens leer mos maar uit die foute en suksesse van die
verlede. As jy nooit ’n terugblik werp op jou foute en
mislukkings nie, maak jy maklik dieselfde fout nog ’n keer
en die tweede dwaling is altyd erger as die eerste.
vervolg bl. 32

AFJ 5017
We also breed Kangal Anatolian
Shepherd dogs from imported
bloodlines.
Visits and enquiries always welcome !
Fouché & Sobeth Jordaan
Cell: 082 5575 660
Bloemfontein
E-mail: fjordaan@law.co.za
AFJ 5017
Founda stud breeds and rears rams on natural veld; they are adapted to the conditions in which
the commercial farmer uses them and need not be “adjusted” to extensive conditions but are
“ready to roll.” We strive to breed rams with good conformation, well balanced and with high quality
white wool. Rams from the stud have been used with success in various well known studs in South
Africa as well as embrio – programs for export to Australia, where the Jeancourt stud reportedly
sold offspring at excellent prices, especially offspring from the SA conformation champions
AFJ 0001 and AFJ 1041
31
Tau at Work

Die probleem met ons foute van die verlede is dat ’n mens se
geheue, net soos sy lewenspan, so kort is. As daar een soort
rekord is wat dit ’n boer sal betaal om te hou, dan is dit die
kroniek van al sy foute wat hy begaan het. Die suksesse is
nie nodig om op te skryf nie, die onthou ’n mens vanself. Maar
die foute, mislukkings, die skades en skandes die vergeet
mens gou omdat jy dit wil vergeet en vergeet terselfdertyd dat
dit juis die onskatbare rykdom van ondervinding uitmaak. As
ons dan nie ver genoeg agtertoe kan sien nie, kan ons darem
ver genoeg in ons foutregister terugblaai en miskien vir
onsself en ons kinders ’n klompie skoolgeld spaar.
Die boer wie se oog nie ver genoeg omkyk nie, betaal
maklik dieselfde skoolgeld oor en oor.
KYK VAN VER AF
Dit word vertel van ’n jagter wat gaan olifante soek het. Toe
hy al moeg was van soek, het hy teen ’n boomstomp gaan sit
om te rus en sy geweerdraer gestuur om te gaan water haal.
Toe hy terugkom, sien hy van ver af dat die jagter teen ’n
slapende olifant se been leun. ’n Mens is soms te naby om
goed te sien waarna jy soek, te in jouself gekeer om jou eie
posisie te verseker. Om ’n baken te soek moet die landmeter
van veraf peil.
Daarom is dit vir die boer nodig om van tyd tot tyd sy skuiling
te verlaat, om soms ’n uitwaartse beleid te volg en
verkramptheid te vermy. Om ander mens e se boerderye te
bekyk sodat hy sy eie in perspektief kan sien van ver af.
Die begrippe reg en verkeerd, goed en sleg, is in die boerdery
relatiewe begrippe wat by wyse van vergelyking bepaal moet
word. Om te kan vergelyk moet ’n mens norme hê,
standaarde waaraan jy die reg of verkeerd van jou eie pogings
32
of die goed of sleg van jou eie resultate kan meet. Boere
gebruik gewoonlik hul eie resultate van die verlede as
maatstaf, maar hierdie standaarde is te laag, tensy so ’n boer
die beste in die omgewing is.
’n Boerdery kan net vorentoe beweeg of agteruit, stilstand is
ook agter uitgang. Tussen agteruitboer en uitboer is net ’n
tydsverskil. Die boer wie se oog oral is, wat ook van ver af
objektief kyk, sien betyds die simptome van agteruitgang.
KYK ROND
Daar is nouliks ’n plaas waar ’n mens nie iets nuttigs en
leersaam te sien kry as jy rondkyk nie. Die rykste boere maak
ruim gebruik van die reg om soveel moontlik met die oog te
steel. En hulle steel nie net by die wat ryklik met kennis en
vaardighede bedeel is nie, maar veral ook by die eenvoudiges
en sukkelaars, want by diesulkes sien mens die treffendste
demonstrasies van hoe dinge nie gedoen moet word nie. Die
negatiewe manier van leer is dikwels doeltreffender as die
positiewe vir die man wat sy oë oophou en rondkyk.
Die boer se oog bepaal sy voorspoed. Hy moet opkyk en
geloof behou, afkyk om naby die grond te leef, vorentoe kyk
om vir die toekoms te beplan, omkyk om uit sy eie foute te
leer, van ver af kyk om perspektief te kry en rondkyk waar hy
met die oog kan steel.
Ons praat so maklik van onvoorsiene omstandighede en
omstandighede buite ons beheer. Die onvoorsiene is die
meeste van die tyd betyds sigbaar vir die oog wat rondkyk
en oral kyk. Omstandighede buite ons beheer is dikwels
omstandighede wat deur kortsigtigheid of onwilligheid om
feite voor die oë te sien, toegelaat is om buite beheer te
ontwikkel.

Vir Sukses en Wins
Ons konsentreer
op die behoeftes
van kommersiële
boere:
• Vrugbaarheid
• Gehalte
slaglammers
• Kwaliteit wol
met lengte
Gerrie & Riëtte
Muller
Frankfort
Tel: (058) 813 2515
Sel: 082 876 2277
Sel: 082 772 9080
33
SA Junior Kampioen Wolooi 2005 SA Junior Kampioen Ooi 2005

Rasbeoordelaars : Riaan Myburgh, Albé van der Merwe en Jan
Haasbroek.
BKB - Kampioen stel meerlinge (JVB 5169 en 5170)
vertoon deur Jan en Trix van Biljon van
Viljoenskroon.
BKB - Junior Kampioen wolram (JVB 5035) van
Jan en Trix van Biljon van Viljoenskroon .
Ooilammers onder 12 maande plekke 1 tot 4 vertoon deur Jan en
Trix van Biljoen van Viljoenskroon.
INTERVET S.A.’s 2006
34
BKB - Kampioen groep van 3 afstammelinge van 1 vader (JVB
5069, 5070 en 5126) gewen deur Jan van Biljon van
Viljoenskroon.
BKB - Kampioen wolooi (LT 5111)
van Manie Lombard van Oranjeville.
BKB - Senior Kampioen wolram (HWB 4004)
van Hennie en Ena Blomerus van Kroonstad.
Standard Bank - Kampioen ooilam
(RDW 5663) van Danie de Wet van
Petrus Steyn.

Virbac - Kampioen ramlam (PB 5083) van
Pieter Badenhorst van Colesberg.
CNW-Senior en reserwe kampioen ramme (JVB
4033 en 4100) vertoon deur Jan en Trix van
Biljon.
BKB/Heiniger - meeste punte behaal en kampioen asook reserwe
kampioen ooivagte vertoon deur Whellan Simkin van
Dewetsdorp.
S.A. KAMPIOENE 2006
Bayer - Junior kampioen ooi
(JVB 5126) van Jan van Biljon
van Viljoenskroon.
INTERVET - Victor Ludorum skild
gewen deur Jan van Biljon en oorhandig
deur Corné du Plessis.
ENB - Junior kampioen ram
(IAN 5027) vertoon deur Hugh
Smith van Dordrecht.
Trofees wat oorhandig is.
NASIONALE VAGKOMPETISIE 2006
NASIONALE VAGKOMPETISIE 2006
35
BKB/Heiniger - kampioengroep van drie vagte en tweede meeste
punte behaal deur Hugo Wiehahn & Seuns van Caledon

FOTOGALERY uit Manie Lombard se plakboek
38

FOTOGALERY verskaf deur Manie Lombard
39

WAT’S IN ’N NAAM?
Na analogie van Shakespeare, maar daar steek tog baie in
’n naam. Want sien; “…a rose; by any other name..” geld
nie hier nie. Dit is tewens ’n kosbare stukkie kultuur in die
SA Vleismerino bedryf, juis omdat die naam dikwels so
beskrywend van die dier is. Hierdie stukkie kultuur noop my
om die pen op te neem.
’n Paar herfse gelede was ek en ou Petrus (eintlik my
skaapman maar weliswaar ’n goeie “allrounder”met ’n klomp
boererate wat ek al baie maal teësinnig, maar in retrospek
gelukkig, gebruik het), besig om lammers te nommer. ’n Ooi
met ’n drieling ramlammers was aan die beurt. Toe hy die
eerste een aangee sê hy “ Hierdie een se naam is Shatrak”.
My gedagtes het onwillekeurig gegaan na ’n ou familielid
wat byna ’n stokperdjie gemaak het van name gee; soos
wat baie van die ouer geslag moontlik was. So het hy op ’n
erg winderige dag die huis binnegekom en vir sy vrou gesê:
“ Van nou af is hierdie plaas se naam “Windgat”. ’n Tante in
die omgewing wat baie lief was vir delegeer se ou man kon
eendag nie meer hou nie en na hy die soveelste opdrag
ontvang het, sê hy: “Nee, hierdie plaas se naam is nou nie
meer Bultfontein nie, maar Slawernynes.”
’n Familielid was in die sewentiger jare verbonde aan die
destydse SAP en later ook afdelingskommissaris. Op ’n
dag moes hy ’n verklaring afneem by ’n man van Oos -
terse/Mediterreense afkoms. Sy van was ’n nagmerrie.
Weens die uniekheid daarvan het ek dit gememoriseer en
glo my dit was: “Antriosikatlifomonapeirekedokelaitjatu”.
In ons Vleismerino bedryf is daar mos talle voorbeelde van
name vir meestal ramme. Ek glo dis ’n manier van verering vir
’n besondere dier in elke stoet. Daar was al so baie
voorbeelde waar die name huishoudelik geword het in die
bedryf. Ek dink net aan ’n paar: “Kaalkop, Langkop, Langfaan,
Pronk, Saalperd, Oortjies, ou Fanie, Steroids, Vrystaat, Genl
de Wet. En dan natuurlik ook die ooi met die naam van “Ou
Lady” wat verewig is op ons SA Vleismerino embleem.
’n Paar jaar gelede het ’n jong ram van my saam met ’n
groepie ooie geloop en was een nag amper ’n diefstal
slagoffer. Die volgende oggend was drie ooie wel geslag,
met ’n gebreekte skoenveter aan die ram se bene die
enigste stille getuienes dat hy waarskynlik soos ’n Simson
homself net betyds bevry het. Daar was ’n verdeeldheid
tussen ons of sy naam nou “Skoenveter” of “Simson” moet
wees, met die gevolg dat hy beide name behou het.
Ewenwel, Petrus het vir Shatrak aangegee en hy het sy
nommer gekry. Die tweede lam wat hy toe aangee sê hy:
“Hierdie een se naam is Mishak.” En so terwyl ek in my
onderbewussyn ’n bekende beryming verwag, gee hy die
derde een aan: “…en hierdie een is Abêdnôg!”. My eerste
stille reaksie was: Ag dankie Liewe Vader vir hierdie blywende
assosiasie wat Petrus het met Daniël se drie vriende! En toe
het ek die oomblik terdeë geniet. Van nou af sal elke manlike
drieling wees: Shatrak, Mishak en Abêdnôg!
Manie Lombard
40
REPRODUKSIE PRESTASIES
Hoewel meerlinge in die SA Vleismerino ras alge -
meen is, het die volgende ooi met haar leeftyd -
produksie gewys wat kan gedoen word:
Hierdie ongeregistreerde SA Vleismerino ooi van
mnr. S.L. Snyman, “Die Aalwyne” Pk Kleinpoort, is
in 1982 slagpale toe gestuur – maar nadat sy so
gereproduseer het:
Sy is in 1970 gebore en in 1971 en 1972 is geen
rekord van haar lammers gehou nie.
Desember 1973 - Drieling
Julie 1974 - Eenling
Februarie 1975 - Drieling
Augustus 1975 - Vierling
Julie 1976 - Drieling
Februarie 1977 - Tweeling
Oktober 1977 - Drieling
Augustus 1978 - Tweeling
Junie 1979 - Tweeling
Desember 1979 - Tweeling
November 1980 - Tweeling
September 1981 - Tweeling
TOTAAL 29 Lammers
Resultate met paring van ooie in weimielies:
’n Trop van 138 ooie met lammers wat in weimielies en
hawer geloop het, is as volg gepaar: 1 Ram is vir 2 weke by
die ooie gejaag; daarna vir twee weke uitgehaal; en daarna
opgevolg met ’n ander ram vir twee weke.
Die resultate by skandering was as volg:
118 dragtighede; waarvan 11 drielinge, 64 tweelinge, en
43 eenlinge.
Dus potensieel 204 lammers.
Stelena ooie met drielinge.

LT 5139 – Jong teelram met besondere kwaliteite
Ons prestasies deur die jare in die skouring
en veldtoetse getuig van ons strewe na die
rasegte SAVM met die hoogste moontlike
ekono miese waarde
LT 3070 – Dié kop sê alles
41
Hierdie Stoet is trots om vir die afgelope
30 jaar te kon deel wees van so ’n
besondere skaapras en Telersge noot skap.
LT 5111 – SA Kampioen Wolooi 2006
Lombard Familie Trust
Posbus 123
Oranjeville 1995
083 232 4324 / 016-3511 921
maans@webmail.co.za

HOE LYK DIE OUDSTE SAVM STOET VANDAG ?
Reeds voor die Tweede Wêreld Oorlog was daar alreeds
met Merino skape op die De Grendel Landgoed geboer.
“Mowwe”, soos die skape bekend was, het eers net voor
die uitbreek van die oorlog met die eertydse Duitse
Merino’s kennis gemaak. Gedurende 1932 het die Depar -
tement van Landbou, Duitse Merino’s vanaf Duits land inge -
voer. Namate die skape meer geword het op Elsenburg, is
van die nageslag selektief aan belangstellende boere
ingevolge die Veeverbeteringswet beskikbaar gestel. Die
Merino skape wat destyds op die De Grendel Landgoed
was, was vol plooie en het nie veel vordering gemaak nie
– die lam persentasie was swak en van die totale 800
skape op die plaas, was ’n groot persentasie nog hammels
gewees. Die gebruik van Duitse Merino ramme op die
oorplooide ooie het dadelik ’n oplewing bewerkstellig in die
skaapvertakking. Met die vrugbare, gladdelyf skape wat
goed gegroei het en dus ’n groot toename in vleisproduksie
bewerk het, het die skaapboerdery begin floreer.
Gedurende die laaste twee jaar van die oorlog (1944-45),
was Sir de Villiers Graaff, die huidige eienaar Sir David
Graaff se vader, in ’n krygsgevangene kamp aangehou in
Duitsland. Hy het elke oggend gesien hoe ’n boer sy trop
Duitse Merino’s by die kamp verby laat loop het, oppad om
te gaan wei. Die skape het vir Sir de Villiers so beindruk
dat hy hom voorgeneem het dat, indien hy na die oorlog
veilig terug in Suid Afrika sou wees, hy van die skape vir
hom sou invoer.
Die voorneme moes egter eers wag tot in 1957 toe hy
vanaf Rocklum en Hoffschwiegeld Stoeterye in Duitsland
twee ramme ingevoer het. Daar was toe al heelwat Duitse
Merino’s op die De Grendel Landgoed gewees met die
aankoop van 30 Hulpstamboek A ooie van Elsenburg
asook ooie van Kiessig van Philippolis. Die “mowwe” het
gou begin verdwyn soos wat die kruisings en suiwer Duitse
Merino’s meer geword het. Wolpryse het toe sy
hoogtepunt in 1952 bereik en tesame met die beduidende
meer vleis a.g.v. meer lammers en vinnig groeiende
lammers, het die skape ’n vername vertakking vir die
boerdery op die De Grendel Landgoed geword.
Die stoet is in 1950 geregistreer en met die affiliasie van
die Duitse Merino Vleisskaap Telersgenootskap by
stamboek in 1951 is 100 ooie van De Grendel opgeneem
in die stamboek en aanhangsel afdeling. Elsenburg diere
42
het die grootste invloed gehad by die ontstaan van die De
Grendel stoet. Ander ramme wat gedurende die jare baie
bygedra het tot die verbetering van die stoet was 82-
045RB, 93-423GJS, 96-077CRC, 93-021AVM, 96-002HVN
en 98-248GZ.
Tans bestaan die De Grendel Landgoed uit ± 800 hektaar.
Die stoet het intussen ook baie kleiner geword en tans
word ongeveer 150 ooie jaarliks gepaar. Die paring
geskied op kikoejoe weidings, hooi stoppellande en
grasklawer weidings. Die grond is erg sanderig en die
sterk suidooste winde vanaf die maande November tot
Maart, raak die skoonopbrengs van die wol nadelig.
Lenteparing begin op 1 Oktober en duur 34 dae. Die
afgelope 5 jaar was ’n lampersentasie van gemiddeld
170% behaal en ’n speenpersentasie van 168%. Die
lekker van die hoë vrugbaarheid is dat 92% van die ooie
wat gepaar word deesdae in die eerste 17 dae beset raak
en dus vinnig klaar lam (iets wat bestuur baie vergemaklik).
Die stoet het die afgelope paar jaar verskeie hoogtepunte
bereik. Vir die afgelope 5 jaar is die stoet onder die 3
topverkopers op die Wes-Kaapse promosieveiling gewees.
In 2005 behaal die stoet die hoogste prys en in 2006 die
tweede hoogste prys op die veiling. De Grendel spog ook
met die tweede hoogste gemiddelde prys op die Nasionale
Veldramveiling te Potchefstroom in 2006. Die stoet het in
2006 die senior kampioen wolram vertoon op die Wes-
Kaapse provinsiale skou te Porterville. Prestasietoetsing
vir speenmassa word streng toegepas en gebruik as
hulpmiddel by seleksie van teeldiere. Goeie wol met ’n
gemiddelde veseldikte van 22 mikron word nagestreef en
dit tesame met goeie bouvorm en hoë vrugbaarheid, maak
die stoet steeds een waarmee rekening gehou moet word.
Dit is verder die voorreg van De Grendel Landgoed, wat die
oudste stoet in die land is, om op 20 April 2007, in
samewerking met die Wes-Kaap klub die SA Vleismerino
ras se 75 ste bestaansvieringe in Suid-Afrika te huisves. ’n
Nasionale vagkompetisie, ’n jong ram skou en spogdinee
word op die dag beplan by die nuwe wynkelder op die
plaas.
SAVM Stoetbestuurder : Willie Pienaar
De Grendel Landgoed, Kaapstad
082 491 7540
021-557 1552
Stoet bestuurder Willie Pienaar (links) by die eienaar van De Grendel, Sir David Graaff.

Owner: Sir David Graaff
P.O. Box 15282 • Panorama 7506 • Cape Town, South Africa
The farm is 20 minutes from Cape Town Waterfront and Airport
Enquiries:
Stud Manager: Willie Pienaar
Tel: +27 (0)21 558 6280/2905 • Fax: +27 (0)21 558 7083 • Cell: +27 (0)82 491 7540
Email: info@degrendel.co.za • Website: www.degrendel.co.za
Besoekers
welkom!
The oldest existing SAMM Stud in South Africa, Est. 1950 stet.
Our emphasis remains on performance testing, breeding of highly productive and profitable sheep under natural conditions!
In 2006 was die lampersentasie 170% en speenpersentasie was 168%. Gemiddelde veseldikte is 22 mikron.
Rams available from September yearly
43

Jatro
JATRO
Vleismerino’s
Meriete Ram. Hoogste prys Tweeling 2006
Drakensbergers
+
UNIVERSITEIT STELLENBOSCH
Dept. Skaap & Wol • Mariendahl Proefplaas • Posbus 61 • Elsenburg 7607
Skakel gerus: John Morris, 021 - 8844 460 of 082 771 2285
VOLLEDIG PRESTASIEGETOETSTE DIERE
WOL & GROEI
Produksie veiling
1 Julie 2007
44
JAR
Die Jatro stoet het ’n baie groot genepoel. Uiters streng
seleksie vir al die ekonomiese eienskappe met veral klem op
reproduksie word toegepas. Dit het tot gevolg dat hierdie stoet
reeds binne 6 jaar duidelik sy merk gemaak het in die Oos
Vrystaat.
Besoekers altyd welkom
Herefords
NAVRAE:
Johan en Petro Rautenbach
Posbus 300
LINDLEY 9630
Tel: 079 515 6718
Sel: 082 780 1189

VANAF INDEKSE NA TEELWAARDES JJ OLIVIER (082 801 2025)
LNR - Lewendehawe
besigheidseenheid, Stellenbosch
olivierb@arc.agric.za
Dit is ’n bekende feit dat die om -
gewing (of voerkraal) waarin die dier
groot ge maak is, tot ’n groot mate die
dier se genetiese waarde vir seker
eienskap pe verbloem. Vir hierdie
rede is veld ram projekte en pre -
stasie meting begin met die doel om
diere wat eenderse behan deling
ontvang het, met mekaar te vergelyk. Die gemete waardes
van groepe wat dieselfde behandeling ontvang het, is
uitgedruk as ’n INDEKS waar die gemid delde 100 was.
Deur die korrekte toepassing van BLUP-tegnologie kan
diere wat in verskillende omgewings grootgemaak is, direk
vir sekere gemete eienskappe vergelyk word. Hierdie
ontwikkeling het die volgende voordele, naamlik:
• Die beste ram vir ’n spesifieke eienskap kan nou
Nasionaal bekend wees.
• Ramme wat verlede jaar gebruik is, kan met die beskik -
bare jong ramme vergelyk word.
• Genetiese verandering in gemete eienskappe kan oor
’n tydperk bepaal word.
SA Kampioen Groep van 3 Afstammelinge van
een vader 2005
BLUP teelwaardes het ten doel om versamelde
rekords/data te verwerk en prakties bruikbare inligting te
genereer. Dit is opvallend dat persone wat nie BLUPtegnologie
gebruik nie, baie maal hulle opinie daaroor lig
en in die meeste gevalle is dit negatief.
BLUP-tegnologie word meestal vir die verkeerde redes
aangeval. BLUP-tegnologie is nie ’n SELEKSIEDOELWIT
nie, maar verskaf beslis inligting waarmee seleksie doel -
witte gemeet en nagestreef kan word. Baie maal hoor jy
iemand praat van ’n BLUP ram of BLUP telers, ens.
Hierdie persone verstaan nie die beginsel van BLUPtegnologie
nie, of dit pas hulle om hierdie gevorderde
INLIGTINGS “instrument” verdag te maak.
Sekerlik is daar telers wat BLUP teelwaardes as verkoopsfoefies
gebruik. Dit is waarom die kuddeboer in sommige
gevalle oordonder word met teelwaardes vir baie
eienskappe. Iewers sal daar een wees wat die ram goed
sal laat lyk en sal help om hom verkoop te kry.
BLUP-tegnologie maak van verskillende bronne van
inligting gebruik om die verwagte teelwaarde VIR ’n
SPESIFIEKE EIENSKAP van ’n dier akkurater te beraam.
Neem ’n eienskap soos groeisnelheid as voorbeeld.
Ons weet dat die groeisnelheid van ’n ram ’n aanduiding
kan gee of sy nageslag ook goed sal groei of nie. Om dit
akkuraat te voorspel kan ons:
vervolg bl. 46
gestig in 1962
Vrystaat Kampioen Wolram 2005
Manie van Niekerk & Seun
Bus 1155, Kroonstad, 9500 Tel: (056) 212 4002 • Sel: 082 579 2765
45

• Gewig skat by benadering (Baie onakkuraat)
• Kan skaal gebruik en weeg (Weet dan wat sy gewig is)
• Die gewig vergelyk met ander – en dit uitdruk as ’n In -
deks (Nie akkuraat as “ander” nie dieselfde ouderdom
is en eenderse behandeling ontvang het nie).
• Met ander te vergelyk en ook die ouers en halfbroers
en halfsusters se gewigte in ag te neem (BLUP-tegno -
logie).
Omrede BLUP-tegnologie van verskillende bronne van in -
ligting vir ’n spesifieke eienskap gebruik maak, is dit onom -
wonde bewys dat dit die akkuraatste VOORSPELLER van
’n dier se teelwaarde vir ’n spesifieke eienskap is.
TEELWAARDE = Waarde as ouer + Prestasie van die
nageslag
As groei dus vir jou belangrik is en jy wil seker maak dat die
ram wat jy koop wel swaarder nageslag sal lewer, gebruik
jy dus die BLUP teelwaarde vir GROEI as aanduiding. Dit
is dus logies dat indien teelwaardes vir ’n spesifieke eien -
skap beskikbaar is, jy die indekswaarde vir daardie eien -
skap kan ignoreer. (BLUP teelwaardes is ’n meer akkurate
voorspeller van teelwaarde as INDEKSE).
BLUP TEELWAARDES EN SELEKSIEDOELWITTE:
Die probleem is egter dat in die meeste gevalle daar ander
eienskappe as groei is wat ook belangrik is. So byvoor -
beeld is aanteeltempo, karkasgehalte en ander funksionele
eienskappe ook baie belangrik omdat dit netto inkomste
positief beïnvloed.
In Tabel 1 word die Bruto Marges van drie verskillende
kuddes aangetoon.
Tabel 1: Bydrae van verskillende komponente tot Bruto
Marge per KVE
Kudde 1 Kudde 2 Kudde 3
Aanteeltempo 110 % 119 % 100 %
Gewig met speen 30 kg 30 kg 35 kg
Bemarkingsouderdom 7 maande 8 maande 4 maande
Volwasse gewig 65 kg 65 kg 68 kg
Bruto Marge / KVE R 246.90 R 246.71 R 247.01
Kudde 2 het ’n beter aanteeltempo, maar lammers word
later bemark as die in Kudde 1. Kudde 3 het ’n laer aanteel -
tempo maar lammers word heelwat vroeër bemark. Uit
bostaande tabel is dit belangrik om te sien dat dieselfde
inkomste kan op verskillende maniere behaal word.
Netso bestaan daar ook nie ’n ram wat aan alle vereistes
kan voldoen nie. Dit is onverantwoordelik om net na sekere
produksie-eienskappe te kyk. Hierdie fout word nie alleen
deur meting gemaak nie, maar met subjektiewe eien -
skappe gebeur dit ook baie dikwels. Die kampioen dier is
die beste omrede dit die minste waarneembare foute het,
maar ander produksie-eienskappe is nie in ag geneem nie.
Netso kan die beste groeier ook bouvorm foute hê.
Die teler se belangrikste kliënt, naamlik die kuddeboer,
maak geld uit die produkte wat hy verkoop. Dus moet die
diere die beskikbare hulpbron (veld of voer) doeltreffend in
46
verkoopbare produkte (vleis en wol) omskakel. Die hoof
komponente van inkomste is die aantal en gehalte van die
lammers geproduseer.
Die volgende BLUP teelwaardes (EBV = “Estimated
Breeding Values”) is beskikbaar vir speengewig, naspeen
gewig en kilogram lam gespeen per lamgeleentheid (TWW
= “Total Weight Weaned”), mits speengewig en naspeense
gewig gemeet is.
Speen Direk: Sal ’n aanduiding gee van
die nageslag se groei tot
op speen.
Speen Maternaal: Is ’n aanduiding van die
moe der-eienskappe van
die ram se OOI-nageslag.
Naspeen Direk: Sal aanduidend wees van
die nageslag se naspeen -
se groei en ook volwasse
gewig.
TWW: Aanteeltempo van ooinage
slag (kilogram lam
ge speen per lamming).
Eienskap Uitkoms Gevolg
Speen Direk (kg) Groeigene van - Groei tot speen en ook
nageslag naspeen
- Moontlik swaarder/ligter
lammers met geboorte
- Gouer/later bemarkbaar
- Moontlik swakker kondisie
Speen Maternaal Moeder-eienskappe - Ooi-nageslag speen
(kg) van OOI-nageslag swaarder/ligter lammers
Naspeen Direk (kg) Naspeense groei en - Bemarking (+2kg = 1
volwasse gewig maand vroeër)
- Hoër/laer volwasse gewig
- Kosinname en dus
minder/meer ooie
TWW (kg) Kilogram lam ge- - Produktiwiteit van ooie
speen per lamming - 1kg = 4% lammers
van OOI-nageslag gespeen
- Moeder-eienskappe
- Lamoorlewing
WAT HET DIT MET PLAASINKOMSTE TE DOEN?
’n Kuddeboer wat byvoorbeeld op 2000 hektaar boer se
produksienorme is as volg:
Gemete
eienskap
Norm EBV Ram 1 EBV Ram 2
Lammers gespeen
per ooi
Aantal per ooi 110 % 1.49% 0.26%
Bemarkings- Speengewig 30 kg 1.82kg -0.89kg
ouderdom en Naspeen gewig 45 kg 2.68kg -0.76kg
gewig ( 9 maande)
Bruto Marge per KVE per jaar (R/c) R246.90 R 256.17 R 246.25
Relatiewe Ekonomiese Waarde (R/c) +R 9.27 -R 0.64
vervolg bl. 48

Daar word voorspel dat die nageslag van Ram 1 meer
ekonomies sal wees as die van Ram 2 (R 9.27 minus –
R 0.64 = R 9.91 ÷ 2 = R 4.95). Die verskillende teelwaardes
word dus so saamgevoeg as ’n aanduiding van hoe kuddeinkomste
moontlik verander gaan word. Soos met die voor -
beeld in Tabel 1, kan verskillende kombinasies van die
gemete eienskappe min of meer dieselfde waardes gee. Vir
die teler en kuddeboer is dit belangrik om funksionele ramme
te gebruik wat plaasinkomste positief sal beïnvloed.
Om identifisering van “beter” ramme makliker te maak,
word ’n Relatiewe Ekonomiese Waarde (REW) vir elke dier
bereken soos hierbo aangedui. Hierdie waarde dui aan
met hoeveel R/c per KVE per jaar die nageslag beter sal
wees as die diere in die basisjaar. Die relatiewe eko -
nomiese belangrikheid van elke eienskap word bereken en
met die teelwaarde vermenigvuldig. Die relatiewe be -
langrikheid word bereken volgens ’n bio-ekonomiese
model wat faktore soos groter diere wat meer vreet, meer
lammers by minder ooie, ens. in ag neem. Hierdie waarde
moet nie as die begin en einde gesien word nie, maar bloot
as ’n manier waarvolgens diere gerangskik word.
WAT IS GOED / WAT IS SWAK?
Anders as met indekse, waar die gemiddeld 100 is, word teel -
waardes uitgedruk in die skaal waarmee dit gemeet is en dan
ook as afwyking vanaf die basisjaar (vertrekpunt). Meestal
dink ons in terme van uitstekend, bogemiddeld, gemiddeld,
ondergemiddeld en swak. Om dus ’n teelwaarde vir speen
van 1.45 kg te gee, beteken nie veel nie. As jy egter weet dat
1.45 kg in die boonste 10% van die ras is, beteken dit dat
daar min diere is wat beter sal wees.
Die teelwaardes word daarom ook simbole gegee (as ag -
ter voegsel) wat die interpretasie vergemaklik.
Die simbole is as volg:
* Beste 10% - Uitstekend (soortgelyk as
indeks van 120 en meer)
+ Beste 40 % - Baie goed (soortgelyk as
indeks van 105 tot 120)
= Gemiddeld (soortgelyk as indeks van 95
tot 105)
- Swakste 40% - Swak / Onder gemiddeld
(soortgelyk as indeks van 80
tot 95)
x Swakste 10% - Baie swak (soortgelyk as
indeks van minder as 80)
Neem die volgende ramme as voorbeeld
Eienskap Ram 1 Ram 2 Ram 3
Speen Direk (kg) 1.82 * 1.52 * -0.89 -
Speen Maternaal (kg) 0.28 * -0.11 - 0.10 +
Naspeen (kg) 2.68 * 2.27 * -0.76 -
TWW (kg) 1.49 * 0.07 = 0.26 +
Relatiewe Ekonomiese Waarde (R/c) 9.27 * 2.31 + -0.64 -
Ram 1 is uitsonderlik goed omdat al sy eienskappe in die
boonste 10% van die ras val. Kortom beteken dit dat jy nie
maklik ’n beter ram sal kry nie (daar is net 10% van hulle).
Daar bestaan ’n baie goeie kans dat die ram jou eie kudde
sal verbeter ten opsigte van die spesifieke eienskappe.
48
Ram 2 daarteenoor is vir Speen Direk in die boonste 10%,
maar vir Speen Maternaal in die onderste 40% en vir TWW
net gemiddeld. Die ram se eie lammers behoort goed te
groei, maar sy ooilammers sal ligter lammers speen. Vir
Speen Maternaal is daar dus baie ramme wat beter
waardes as hy het.
Hierdie simbole kan gebruik word as aanduiding van die
relatiewe posisie van ’n spesifieke dier se teelwaarde in
vergelyking met die ras as geheel.
Neem kennis dat elke dier se BLUP teelwaardes voort durend
sal verander soos wat meer nageslag geweeg word en
hierdie inligting toegevoeg word tot die bestaande data. Dit
is dus ’n dinamiese proses en elke keer sal die nuwe teel -
waardes meer akkuraat wees as die voriges. Oor tyd sal die
ras al hoe meer baat vind by teelwaardes soos wat data
vermeerder. Die akkuraatheid van elke teelwaarde word
aangedui en word beter hoe meer inligting beskikbaar word.
WAT IS DIE VEREISTES VIR AKKURATE TEELWAAR -
DES?
• Betroubare data wat op die voorgeskrewe wyse
ingesamel is. Vir meting van groei is dit speengewig
(3-5 maande oud) en naspeense gewig (8-10 maande
oud). Vir aanteeltempo is dit speengewig.
• Diere wat dieselfde behandeling (kos) ontvang het
moet saam groepeer word.
• Vir speengewig moet die ouderdomsverskil tussen
die jongste en die oudste lam, wat op dieselfde dag
geweeg word, minder as 60 dae wees. Vir naspeense
gewig moet dit minder as 90 dae wees.
• Speengewig moet geneem word tussen 70 en 150
dae ouderdom. Belangrik dat alle lammers binne die
grense geweeg word, anders word die moeder bena -
deel (haar lam sal nie ’n speengewig hê nie). Na -
speense gewig moet voor 365 dae ouderdom
geneem word (verkieslik rondom 270 dae).
• Koppeling tussen seisoene, jare en stoeterye is
noodsaaklik. ’n Koppel ram is ’n ram wat voldoende
gemete nageslag (verkieslik meer as 20 in ELKEEN) in
meer as een seisoen of jaar of stoetery het. Hierdie is
die belangrikste voorvereiste vir die vergelyking van
teelwaardes tussen verskillende omgewings.
SAMEVATTING
Daar is ander nie-meetbare eienskappe wat ook belangrik is
ten opsigte van inkomste. By kleinvee word spesifiek gedink
aan vleis-eienskappe en ander funksionele eienskappe. Die
meeste diere wat aangebied word as teeldiere, gaan deur ’n
keuringsproses. Daar kan dus aanvaar word dat diere wat te
koop aangebied word aan die minimum rasvereistes vol -
doen. Soos met baie dinge is BALANS hier ook die wag -
woord. Daar moet ’n balans wees tussen die gemete eien -
skappe en funksionele eienskappe.
Hierdie tegnologie is beskikbaar vir elkeen om te gebruik.
As die positiewe effekte van BLUP-tegnologie beide vir ras -
bevordering en verbetering van eie diere gebruik word, kan
dit die doeltreffendheid van produksie dramaties ver hoog.
Die belangrikste is dat die tegnologie korrek interpreteer en
gebruik word. Wees versigtig om slegs op enkele eien -
skap pe te konsentreer.

George Smith
P.O. Box 121, Dordrecht 5435 / Tel: (045) 952 9061
Hugh Smith
P.O. Box 276, Dordrecht 5435 / Tel: (045) 952 1399
E-mail: lerocher@telkomsa.net
Visitors always
welcome !
49
31 Januarie 2007
1 ste Produksieveiling
GJS 3010 – Rekord prys van R63 000 by Bloemfontein Veiling in 2005
Foto: Heleen Scholtz
IAN 4019 – Rekord prys R21 000 vy Harrismith Veiling 2006

VYFTIGSTE NASIONALE VEILING
Die veiling is in 1957 die eerste keer in Bloemfontein
aangebied. Sedertdien vind dit jaarliks plaas op die eerste
Woensdag van Augustus. In die tabel wat volg word die
hoogste pryse wat ramme tydens die veiling behaal het
aangedui vanaf 1971 toe die ras se naam verander is na
die Suid-Afrikaanse Vleismerino.
Verlede jaar se veiling (2006) te Bloemfontein was die
koudste weer tydens ’n veiling in menseheugenis. Ten
spyte van die koue was dit egter ’n uitstekende veiling waar
goeie pryse behaal is. Hieronder volg ’n paar foto’s wat
Heleen Scholtz geneem het tydens die bibberkoue. Vanjaar
se veiling by Bloemfontein op 1 Augustus 2007 sal die
50ste Nasionale Veiling wees.
50
HOOGSTE RAMPRYSE BY NASIONALE VEILING 1971 – 2006
1971 MJ Roets R1100.00
1972 D Slabbert R1000.00
1973 HJ Venter R1000.00
1974 CF Swart R2000.00
1975 CF Swart R3000.00
1976 CF Swart R2650.00
1977 MJ Roets R3550.00
1978 MC Dippenaar R2500.00
1979 MJ Roets R4900.00
1980 LJ Mienie R8750.00
1981 LJ Mienie R16500.00
1982 WT Myburgh R16000.00
1983 GS Swart R25000.00
1984 LJ Mienie R22250.00
1985 CR Collett R22000.00
1986 FG Swart R16000.00
1987 EAN v Zyl & GS Swart R11000.00
1988 J Potgieter R16000.00
1989 GJ Smith R18000.00
1990 AN van der Merwe R10500.00
1991 SE van Heerden R15500.00
1992 GJ Smith R12000.00
1993 GH Muller R12500.00
1994 CR Collett R21000.00
1995 GJ Smith & AN vd Merwe R12000.00
1996 CR Collett R17000.00
1997 CR Collett R15000.00
1998 CR Collett R16500.00
1999 SS Greyling R24500.00
2000 AN van der Merwe R12000.00
2001 AN van der Merwe R18000.00
2002 FJ Strauss R40000.00
2003 SS & JvA Greyling R25000.00
2004 DJ de Wet R42000.00
2005 GJ Smith R63000.00
2006 AN van der Merwe R82000.00

NY 4170 – 2de plasing in o/20 maande
SA Kampioen Ramklas 2005
Contact: Johan & Jack Strauss
CALVINIA
Tel: 0273 - 412 162
Cell: 083 2311 872 / 082 694 3304
E-mail:platberg@hantam.co.za
Nature help us to select
51
AY 4071

HOEKOM MEERLINGE?
Dr. L.G. SWART
VREDEBEST PLASE (EDMS.) BPK
Die antwoord op die vraag waarom meerlingge boor -
tes vir vleisproduksie nodig is, is eenvoudig – omdat
dit meer betalend is.
Hoekom is dit meer betalend? Die onderstaande
redes gee antwoorde op dié vraag.
Doeltreffender benutting van weiding en voer. As
dieselfde getal slaglammers met minder teelooie
bemark kan word, word minder kos vir liggaams -
onderhoud van ’n kleiner getal ooie gebruik. Hierdie
besparing is aansienlik.
In die geval waar twee ooie in plaas van een ooi nodig
is om twee lammers te speen, word in eersgenoemde
geval omtrent 546 kg meer droë materiaal voer per
jaar benodig. Dit is ’n onnodige vermorsing. Die rede
is dat die twee eenling-produserende ooie soveel
meer voer vereis vir liggaamsonderhoud (twee lig -
game) as een ooi met twee lammers (een liggaam).
Hierdie berekening is gedoen met behulp van die
Amerikaanse “National Research Council” (1985) se
voedingsbehoeftes vir skape en die aanname van
een lamming per jaar. Hul aanbevelings op droë
basis, vir ’n 70 kg ooi word in die tabel aangedui.
Hoeveel produsente besef watter geweldige finan -
siële voordeel tweeling-produserende ooie inhou? So
’n ooi spaar ongeveer ’n halfton droë voer per jaar
teenoor ’n eenling-produseerder om dieselfde getal
lammers te gee.
Terloops, dieselfde tabel van die NRC toon dat ’n 50
kg ooi 1.0 kg droë materiaal voer daagliks benodig vir
onderhoud teenoor die 1.2 kg van die 70 kg ooi soos
in die voorbeeld. Op ’n jaarbasis vreet die groter ooi
dus 73 kg meer droë materiaal voer vir onderhoud.
Dit beteken dat die groter ooi ’n hoër produksie moet
handhaaf om ekonomies mededingend met die
klei ner ooi te bly.
52
’n Ander aspek met betrekking tot weiding is ver trap -
ping deur meer ooie by eenlinggeboortes. ’n Hoër
veelading op weiding beteken ook hoër parasiet kon -
sentrasies.
Groter produksie-omset. ’n Eenlinglam mag wel
vinniger as ’n tweelinglam groei, maar op bemarkbare
ouderdom weeg die twee lammers gesamentlik
heelwat meer as ’n eenling. Ondervinding toon dat
die speengewig van ’n eenling beswaarlik 60 % van
die gesamenlike gewig van ’n tweeling kan oortref.
Du Pisani (2002) het bevind dat 74 % van tweelinge
dieselfde of swaarder weeg as enkelinge.
Beter seleksiemoonlikhede. Met ’n groter aantal
teel diere, kan beter geselekteer word vir wenslike
eien skappe soos groei, wolproduksie, ensovoorts.
Ongediertes. Word ’n eenlinglam verloor deur die
toedoen van ongediertes, is die ma van so ’n lam vir
byna ’n halfjaar ’n onproduktiewe loseerder op die
plaas. ’n Tweede lam kan hierdie probleem oorbrug.
Ten Slotte. Die boonste limiet van ’n ooi se fekun di -
teit (vermoë om meerlinge te produseer) word
geneties beheer en die mate waarin sy dit bereik, is
afhanklik van omge wings faktore soos byvoorbeeld
voedings vlak (Downing & Scaramuzzi, 1991).
Droë materiaalbenodigdhede
Fisiologiese stadium Ooi met eenling Ooi met tweeling
(kg/dag) (kg/dag)
Onderhoud 1.2 1.2
Prikkelvoeding: 2 weke voor paring en eerste 3 weke van paring 1.8 1.8
Eerste 15 weke van dragtigheid 1.4 1.4
Laaste 4 weke van dragtigheid 1.8 1.9
Eerste 6 – 8 weke van laktasie 2.5 2.8
Laaste 6 weke van laktasie 1.8 2.5
Teelvordering vir meerlinggeboortes is ’n stadige pro -
ses. Land (1979) beweer dat die jaarlikse vordering
minder as 2 % is. Eie ondervinding dui op ongeveer
1.5 %. Dit is nogtans ’n baie belangrike faset van
slaglamproduksie en moet ’n prioriteit by seleksie
wees - al neem dit die beste deel van ’n leeftyd.
Mnr PJ van Rensburg, destyds van Elsenburg, het 50
jaar gelede al gesê die lampersentasie van die SA
Vleis merino- ras oorskry 160 %. Met moderne kennis
en tegnologie is nuwe hoogtes sekerlik bereikbaar
waarby die ras geweldig baie sal baat.

VREDEBEST
S.A. VLEISMERINO STOET
S.A. MUTTON MERINO STUD
VIR REPRODUKSIE EN GROEI FOR REPRODUCTION AND
Top groeier van Potchefstroomse Nasionale SAVM Veldramprojek 2006:
Top grower of Potchefstroom National SAMM Veldram Project 2006:
GDT Indeks 171.1
Liggaamsmassa Indeks
107.8
VB 05 › 0081
ADG Index 171.1
Body Weight Index107.8
Selection Index 129.6
VREDEBEST PLASE (EDMS) BPK/(PTY) LTD
POSBUS / P.O. BOX 11, KLAPMUTS 7625
TEL: 021›875 5453 FAKS / FAX: 021›875 5435 SEL: 082 331 1681
53

STRATEGIEË OM VLEIS- EN WOL PRODUK SIE PER HEKTAAR
TE VERHOOG Dr. Jasper Coetzee, Voermol Voere • (Tel: 021 - 887 9559; 0833 86 83
Om maksimum wins uit skaap boerdery te genereer, moet
die produktiwiteit en die doeltref fend heid van
skaapboerdery dras ties verhoog word. Aansien like ver -
betering in beide produk tiwiteit en doeltreffendheid is
moontlik in dien die reproduk -
sietempo (d.i. speen persentasie)
verhoog word (Fogar ty, 1984). Wins
word hoof saaklik op grond van
produksie doel tref fend heid en nie
soseer net op produk prys nie,
behaal.
Massa vleis en wol geproduseer per
hektaar per jaar word as die
belangrikste winsdrywer in
wolskaapboerdery be skou. In hierdie
verband speel ooiproduktiwiteit ’n
sleutel rol. Die vermoë van ooie om tweelinge te produseer, is
waarskynlik die mees belangrike enkele kenmerk om die
produktiwiteit van ooie te verhoog (Vakil et al., 1968). Ooie
wat tweelinge speen, produseer meer kilogram lam per jaar en
gedurende hulle leeftyd en genereer ’n hoër inkomste onder
feitlik alle toestande as ooie wat enkelinge speen (Vakil et al.,
1968). ’n Hoë speenpersentasie is dus die sleutel tot
ekonomiese welvaart in skaapboerdery. Vir S.A. Vleismerino’s
is die “bench mark” vir speenpersentasie (lam mers gespeen
per ooie gepaar per lamseisoen) meer as 150 % en totale
massa lam gespeen op 100 dae ouderdom per ooi gepaar per
lamseisoen is meer as 50 kg. Bemarkingspersentasie (getal
diere bemark as persentasie van ooie gepaar per lamsei soen)
gee ook ’n aanduiding van die reproduksiedoeltreffend van ’n
kudde. Top kuddes se gemiddeld bemarkings per sen tasie per
lamseisoen is bykans 140 % en al die lammers word bemark
voor die volgende lamseisoen.
Verskeie strategieë en stelsels is beskikbaar om die repro -
duk sietempo van ooie te verhoog, maar die mate waarin dit
gebruik of toegepas kan word, hang van die infrastruktuur,
voervloei, bestuursvermoë van die produsent, ensovoorts
af. Watter strategieë of stelsels ookal gebruik word, die
volle potensiaal van die ooi sal volgens Jelbart en Dawe
(1984) slegs realiseer indien skaapprodusente toesien dat:
• daar aan die voedingsbehoeftes van laatdragtige en
lakterende ooie asook groeiende lammers voldoen word;
• besetting geoptimiseer word deur doeltreffende ram- en
ooibestuur;
• lamoorlewing geoptimiseer word deur toepassing van
doeltreffende bestuur tydens laatdragtigheid en lamtyd en
• meer lammers gebore word deur die toepassing van
meervoudige lamseisoene in gebiede waar voldoende
hoë gehalte weiding (bv. aangeplante weiding) vir 12
maande van die jaar beskikbaar is.
Om vleis- en wolproduksie per hektaar te maksimeer, moet
alle strategieë, solank dit koste-doeltreffend is, gebruik word
54
om soveel as moontlik en so swaar as moontlik lam mers te
speen. In die verband is dit belangrik om daarop te let dat
voeding (Rowe & Atkins, 2005) die grootste inv loed (beraam
op > 70 %) het. Daarbenewens speel genetiese faktore ook
’n belangrike rol hoewel die vordering stadiger is, is dit ’n
permanente verbetering. In die Vredebest S.A. Vleis merino -
stoet van dr. Lourens Swart naby Klapmuts is die afgelope
30 jaar slegs meerlinggebore teelramme ge bruik. Die meer -
lingramme is op grond van ’n vrugbaar heids indeks geselek -
teer wat die betrokke ram se moeder prestasie in terme van
getal lammers geproduseer in ag neem. Hierdie indeks
maak dit moontlik om meerlinge met vrugbaarder moeders
te identifiseer. Hierdie strategie was grootliks daarvoor ver -
antwoordelik dat die lampersentasie vanaf die aanvanklike
136 % tot die huidige 181 % verhoog is. Dit verteenwoordig
’n verbetering in lampersentasie van gemiddeld meer as
1.5 % per jaar en is in baie goeie ooreenstemming met die
maksimum van 2 % wat deur Land (1979) gerapporteer is.
Hierdie verhoging in lam persentasie kan hoofsaaklik aan
teling toegeskryf word omdat die voeding en bestuur van
hierdie stoet oor die jare nie noemenswaardig verander het
nie. Dit moet be klemtoon word dat hierdie respons onder
baie gemiddelde bestuurs- en voedingstoestande behaal is.
Vervolgens gaan kortliks van die belangrikste aspekte, wat ’n
betekenisvolle bydrae kan lewer om vleis- en wolpro duksie
per hektaar te verhoog, bespreek word. Hierdie artikel moet
aanvullend tot dié wat reeds in die S.A. Vleismerino Joernale
en die Wolboer gepubliseer is, be skou word.
Aspekte van belang voor en gedurende paring
(1) Teelramme
Die bydrae van die ramme tot ’n hoë reproduksietempo in
skaapkuddes kan nie verontagsaam word nie. Aspekte soos
die voorbereiding van ramme vir paring, fisiese geskiktheid,
vrugbaarheid, dekbehendigheid, gesondheid, fiksheid, regte
voeding, wollengte, ensovoorts is kritiek om ’n hoë repro duk -
sie tempo te verseker. Met seleksie van teelramme moet voor -
keur gegee word aan ramme met die hoogste ekonomiese
BLUP-teelwaarde met aanvaarbare bouvorm- en woleien -
skappe en hoë groeivermoë. Indien hierdie inligting nie
beskik baar is nie, gee voorkeur aan die volgende ramme:
• ramme gebore uit moeders wat meer lammers gespeen
het as kere wat hulle lamkanse gehad het en verkieslik
al hulle lammers suksesvol grootgemaak het;
• tweelinggebore ramme met ferm en elastiese testes met
’n omtrek van meer as 35 cm op 15 maande en
• ramme met ’n baie hoë libido (geslagsdrang).
’n Spesiale aanvulling [200 kg Voermol SS 200 (V8592) +
150 kg Voermol Procon (V12701) + 80 kg Voermol Melas -
semeel (V1995) + 575 kg gemaalde mielies of heel gars -
pitte) moet vir teelramme vanaf twee maande voor paring
vervolg bl. 56

Van Aardt Greyling
Tel 045-9421005
Sel 082 7827674
E-mail ricksu@telkomsa.net
55
Produksieveiling
15 Februarie 2007

teen 500 tot 750 g/ram/dag saam met voldoende ruvoer
gevoer word. Dit sal help om hulle in ’n uitstekende kon disie te
kry en testesgroei te bevorder waardeur sperm pro duksie
verhoog word wat bevorderlik is vir ’n hoë lampersentasie.
Daar is aanduidings dat ramme met pers lieste ’n hoër
geslagsdrang het, wat meehelp om twee lingpersentasie te
verhoog. Die persverkleuring is veral opvallend as die ramme
voldoende deurvloeiproteïen (bv. Voermol Procon 33) ontvang
het. Fikse ramme met hoë libido dek ooie meermale tydens
die periode wat hulle op hitte (bronstig) is waardeur
tweelinggeboortes dramaties verhoog word. Die beste toets
of maatstaf van ’n ram se vrugbaarheid en libido bly egter die
lampersentasie van die ooie waarmee hy gepaar is (Lindsay,
1999). Ramme moet volgens ouderdom by ooitroppe gevoeg
word, want ’n dominante ram, gewoonlik die ouer ramme, kan
jong ram me so intimideer dat hulle nie in die teenwoordigheid
van die dominante ram sal dek nie. Waar drie ramme per 100
ooie gebruik is, was die speenpersentasie 8 % hoër as waar
twee ramme met 100 ooie gepaar is (NWKV).
(2) Teelooie
Die boonste limiet van ’n ooi se fekunditeit (meerling ge -
boortes) word geneties beheer en die mate waarin sy dit
bereik, is afhanklik van omgewingsfaktore (bv. voeding)
(Downing & Scaramuzzi, 1991). Om ’n hoë lampersentasie
te verseker, moet ooie met aanvang van die paarseisoen in
’n uitstekende kondisie (3.5 Kondisiepunt), so swaar as
moontlik en in ’n stygende massatoenamefase wees
(Rowe, 2003). Vir elke kilogram wat ’n ooi swaarder is met
paring, styg die lampersentasie met 1.5 tot 2.5 %. Ooie wat
in massa toeneem met paring, is meer geneig om
tweelinge te produseer as dié wat massa handhaaf of
verloor. Volgens Australiese navorsers is die vetheid van ’n
ooi (m.a.w. haar kondisiepunt) ’n aanduiding van haar
energie status. ’n Lae energiestatus benadeel die repro -
duksie tempo van die ooi omdat energie (oftewel vetheid)
reproduksie “dryf” (Adams et al., 2005), met ander woorde
hoe beter die kondisie hoe hoër die lampersentasie. Die
voorsiening van prikkelvoeding aan ooie wat reeds in ’n
goeie kondisie (3 Kondisiepunt) was, het die lampersen -
tasie in ’n Merinokudde met gemiddeld 11 % verhoog
(Coetzee, 2006). Daarteenoor toon oorsese navorsing dat
ooie wat skraal (2 Kondisiepunt) is se lampersentasie met
meer as 33 persentasie-eenhede verhoog kan word indien
hulle in ’n uitstekende kondisie (3.5 Kondisiepunt) met
paring is (MLC, 2001). In Australië is met behulp van
skandering bepaal dat die verwagte lampersentasie van
ooie wat vet was, 150 % was teenoor 110 % van die ooie
wat maer was (Robertson, 2005).
Prikkelvoeding kan in die vorm van gespaarde weiding
en/of prikkelvoer wees. As prikkelvoer kan sjokoladegraan
[200 kg mielies of gars + 25 kg Voermol Korn Kandy
(V1551) + 4 kg CLC gebluste boukalk] teen 300 g/ooi/dag
vanaf drie weke voor paring vir minstens ses weke gevoer
word. Nuutste navorsing in Australië toon dat ’n beter
respons met prikkelvoeding verkry word indien dit daagliks
en nie elke tweede of derde dag nie aan ooie gevoer word
weens ’n hoër massatoename (Rowe, 2003). Waar sjoko -
56
ladegraan gevoer word, moet daar voldoende vreetspasie
wees sodat al die ooie gelyktydig kan vreet. Ooie moet ook
vier weke voor paring en weer vier weke voor lam met
Multimin asook Vitamien A en E gespuit word omdat proewe
in die Suid-Kaap getoon het dat dit die speen persentasie
met 7 tot 17.5 persentasie-eenhede verhoog het.
Teelooie moet geen kontak (bv. aanraking, sien, hoor en
ruik) met enige manlike diere (bv. ramme, ramlammers,
koggel- en bokramme, ensovoorts) vanaf vyf, maar
verkieslik agt weke, voor paring hê nie, want dit kan
besetting verlaag. Die koggel van ooie met 3 % hoogs ak -
tiewe koggelramme met ’n hoë libido (bv. Afrikaner- of
Afri no koggelramme) vir ongeveer 9 dae kan meerlingge -
boor tes met tot 21 % verhoog (King et al., 1989).
Aspekte van belang gedurende dragtigheid
Om resorpsie van die embrio’s en fetale afsterwing (kan so
hoog as 23 % wees) te voorkom, moet ooie gedurende
paring en die eerste maand nadat die ramme uitgehaal word
nie aan enige spanning (bv. dosering, ent, dip, skeer, skan -
deer, langafstandvervoer, aanjaag met honde, dra stiese ver -
andering van weiding, ensovoorts) onderwerp word nie.
Massaverlies moet ook verhoed word deur ’n geskikte lek te
voorsien en die voorsiening van skaduwee (bv. bome of
skadu net) is noodsaaklik indien temperature van meer as
35 o
C voorkom om fetale verliese te beperk.
Die nuutste Australiese navorsing toon dat waar ooie die volle
duur van dragtigheid in ’n goeie kondisie (3 Kon disie punt)
gehou word, die produktiwiteit van die kudde verhoog kan
word (Rose, 2006). Volgens Rose (2006) kan 10 tot 40 ekstra
lammers per 100 ooie gepaar, meer gespeen word indien
ooie met lamtyd in ’n goeie kondisie (minstens 3 Kon -
disiepunt) is. Lamvrektes het gevarieer van 15 tot 28 % waar
Merino-ooie in ’n redelike kondisie (2.5 Kondisiepunt) met
lamtyd was teenoor minder as 10 % lamvrektes waar ooie in
’n uitstekende kondisie (3.5 Kondisiepunt) was (Rowe, 2003).
Inname van voldoende deurvloeiproteïen [voorsien deur Maxi -
wollekmengsel; Voermol Maxiwol Produksiekorrels (V15415),
Maxiwol Readymix (V7815) of Maxiblok (V17424)] gedurende
laatdragtigheid stimuleer uier-ont wikkeling, verhoog bies- en
melkproduksie en verbeter die vloei baar heid van biesmelk. Dit
alles help mee om moeder eienskappe van ooie en
lewenskragtigheid van lammers te verbeter asook die
geboorteproses te vergemaklik en uit eindelik word
lamoorlewing en lamgroei verhoog. Die doelwit moet wees
om die ooie se voedingspeil sodanig te reguleer dat hulle
minstens 15 tot 18 % in massa geduren de laatdragtigheid
toeneem. Plaaslike waarnemings toon dat laatdragtige ooie
op beide groen en droë weiding, selfs aangeplante weiding
onder besproeiing, deurvloeiproteïen in die vorm van
Maxiwollekke moet kry om voldoende uier ontwikkeling en hoë
lamoorlewing te verseker. Die voor siening van Maxiwol lekke
aan jongooie wat die eerste keer gaan lam en ooie wat met
tweelinge dragtig is van so vroeg as agt weke voor lam, gee
uitstekende resultate. Dit beperk lamvrektes en verseker dat
ooie voldoende melk onmid dellik na geboorte het wat
vervolg bl. 58

PRODUKSIE VEILING
27 Junie 2007, 11:00
Op die plaas Coralta
Schweizer-Reneke
IAN 9152 Die ram waaroor almal praat
COR 4206 top stoetram, seun van IAN 9152
COR 3002 nog ’n top ram, seun van IAN 9152
B
O UV
O R
M
M OEDEREIENSKAPPE
57
V
R
U
G BAARHEID
W
O
L
CORNIE & ALTA
VAN DEN HEEVER
Posbus 355
Schweizer-Reneke
2780
Tel: 053 - 965 0772
Sel: 083 444 7991
E-pos: coralta@worldonline.co.za
Besoekers altyd welkom!
KLEIN TJOPS seun van JVB 0018
COR 4207 seun van IAN 9152 verkoop op 2006
produksieveiling aan Hannes Olivier vir R17 000
Ram gem. R5905.36 Ooi gem. R3490.00

noodsaaklik is vir hoë lam oorlewing onder veldtoe stande om -
dat dit die vorming van ’n sterk ooi-lamband en die ver kryging
van passiewe im muniteit bevorder. In ’n paar trop pe Merinojongooie
waar hierdie praktyk gedurende 2006 toegepas is,
was die lamvrektes so laag as 1 tot 8 %.
Waar lamvrektes meer as 10 % is, moet sterk oorweeg word
om die lamhokstelsel te gebruik, veral vir ooie met twee -
lingfetusse en moontlik jongooie wat vir die eerste keer lam
om dat lamvrektes met hierdie stelsel tot minder as 5 % be perk
kan word. Dit volgende volledige rantsoen gee uit stekende
resultate in die lamhokke: 375 kg gemaalde lusern (25 mmlengtes)
+ 350 kg gemaalde mielies + 150 kg Voer mol Maxi -
wolkonsentraat + 50 kg Voermol Procon + 80 kg Voermol
Melassemeel. Ooie moet vanaf minstens vier weke (soms 6
tot 8 weke) voor lam geleidelik op hierdie rantsoen aangepas
word sodat wanneer hulle in die lamhokke kom, hulle dit ad lib.
(beperk tot 2.5 kg/ooi/dag om ureum ver giftiging te voorkom)
kan ontvang. Hoë lamvrektes is dikwels as gevolg van
ensoötiese aborsie en daarom moet alle ooie voorkomend (4
tot 6 weke voor paring) daarteen geïmuniseer word.
Aspekte van belang gedurende laktasie
Produsente soek dikwels na ’n verklaring hoekom hulle ooie
’n lae lampersentasie het, al is die voeding en bestuur van
hulle ooie op ’n relatief hoë vlak voor paring en ge durende
drag tigheid. Verskeie navorsers toon dat ’n voedings be -
perking gedurende vroeë laktasie (eerste twee maande na
lam) ’n nadelige invloed op die lampersentasie van ooie in die
daaropvolgende lamseisoen kan hê (Hun ter, 1962; Smith,
1962, 1966; Fletcher, 1974). Onvol doende voeding geduren -
de die eerste twee maande na lam wat meer as 10 % lig -
gaamsmassaverlies van lakterende ooie tot gevolg het, is
waarskynlik die heel vernaamste rede vir ’n lae lamper -
sentasie in Suid-Afrikaanse skaapkuddes. Hierdie verskyn -
sel kom voor ten spyte daarvan dat die ondervoede ooie die
massaverskil een maand voor paring uitgewis en hulle die -
selfde weeg as die ooie wat voldoende voeding ontvang het.
Daar is aanduidings dat dit die getal droë ooie verhoog terwyl
die aantal tweelinggeboortes ook afneem (Fletcher, 1974).
Navorsing toon dat, met goeie voeding gedurende die eer -
ste twee maande van laktasie, die daaropvolgende lamper -
sentasie met tot 25 – 51 persentasie-eenhede verhoog kan
word. Om hierdie rede word aanbeveel om ooie 300 tot 500
g Maxiwollek [250 kg Voermol Maxiwolkonsentraat (V4985)
+ 200 gemaalde mielies of heel garspitte + 50 kg sout] of
enige van die ander Maxiwollekke vir minstens die eerste
twee maande van laktasie te voer. Indien lakterende ooie
sappige groenweiding bewei, moet goeie, smaaklike, droë
ruvoer (bv. lusernhooi) addisioneel gevoer word om at dit
die inname van voldoende effektiewe vesel verseker, wat
op sy beurt weer die bottervetproduksie van ooie verhoog.
Hierdie praktyk het op grasklawerweiding die groei van
sogende Dohnemerino-lammers binne een week van 143
na 269 g/dag verhoog.
Om oormatige massaverlies by lakterende ooie te voor -
kom, moet kruipvoer aan lammers voorsien word in gevalle
waar die weiding onvoldoende is of in die geval van ooie
wat tweelinge soog en jongooie wat die eerste keer gelam
het. Die voorsiening van kruipvoer (150 kg Voermol SS 200
+ 150 kg Voermol Procon + 80 kg Voermol Melas se meel +
58
625 kg gemaalde mielies of heel gars) maak dit moontlik
dat lammers vroeër gespeen kan word, wat die ooie vol -
doende kans bied om weer hulle massa te herwin. Lam per -
sentasies is hoër in kuddes waar lammers twee tot drie
maande voor paring gespeen word. Met speen moet die
ooie in minstens twee groepe volgens kondisie (skraal vs.
goeie) verdeel word. Die skraal ooie moet dan op beter
weiding geplaas word sodat hulle met die aanvang van die
prikkelperiode in ’n goeie kondisie kan wees.
Met behulp van die soog- en droogmetode moet ooie wat
misluk om ’n lam te speen (m.a.w. ooie wat oorslaan asook
ooie wat lam, maar nie ’n lam speen nie) asook ooie wat swak
en ligte lammers speen, geïdentifiseer word. Hierdie diere
moet liefs bemark word. Die inkomste wat daardeur genereer
word, moet gebruik word om dragtige ooie, veral dié wat met
tweelinge dragtig is, of ooie wat tweelinge soog, te koop.
Vroegspeen van lammers
Volgens André Fourie van Anker Agri van Bredasdorp,
speen al meer produsente in die Suid-Kaap hulle lammers
vroeër, op ongeveer 80 dae ouderdom, wanneer hulle
minstens 22 tot 25 kg weeg. Met vroegspeen word vol -
doen de ge leent heid aan die ooi gebied om haar lig gaams -
massa voor paring te herwin, wat noodsaaklik is vir ’n
volgehoue hoë repro duksietempo. Met die vroegspeen -
stelsel ontvang sogende lammers vanaf ongeveer 14 dae
ouderdom kruipvoer. Kruipvoeding het tot gevolg dat die
lammers ongeveer 21 dae gouer hierdie speenmassa
bereik as dié wat geen kruipvoeding ontvang het nie. Na
speen word die lammers op die beste beskikbare weiding
geplaas en word steeds kruipvoer gevoer totdat hulle ’n
massa van 30 kg bereik. Indien volop goeie gehalte aange -
plante weiding beskikbaar is, word hulle na 30 kg met ’n
aanvulling [Voermol Super lamkorrels (V17425)] op dié
weiding vir die slagmark afge rond. Indien die weiding
skaars is of die gehalte nie na wense is nie, word hulle óf
met speen óf sodra hulle 30 kg bereik in ’n voerkraal
afgerond.
Hierdie geïntegreerde stelsel maak dit moontlik om lam -
mers ongeveer twee maande vroeër as die tradisionele
stel sel te bemark. Op hierdie plase word die drakrag die -
self de gehou, maar omdat die lammers weens kruip -
voeding vroeër gespeen en gouer bemark word weens
vinniger afronding met ’n aanvulling op die weiding en/of in
’n voerkraal, kan tot 10 – 20 % meer ooie aangehou word,
waardeur vleis- en wolproduksie per hektaar aansienlik
verhoog word. Die beste aanvulling (± 500 g/lam/dag) om
lammers op groenweiding af te rond, is Voermol Super -
lamkorrels. Met goeie gehalte weiding, voorsiening van
Superlamkorrels en die gebruik van ’n oorinplantaat kan
dieselfde groei as in ’n voerkraal verkry word. Die beste
voer kraalrantsoen is: 150 kg gemaalde lusern (25 mmlengtes)
+ 200 kg Voermol SS 200 + 50 kg Voermol Procon
+ 80 kg Voermol Melassemeel + 525 kg gemaalde mielies
of heel garspitte.
vervolg bl. 60

Rekordpryse by 4 Veilings in 2006
Rekordpryse by 4 Veilings in 2006
Agterland, Bus 42, Porterville • Tel: (022) 931 2918 • Sel: 082 854 2438
AVM 5244 – Wes Kaap Veiling 2006 vir
R17 000 verkoop aan Hannes Kotzé
Wes Kaap Kampioenskappe 2006
Snr. & Jnr. Kampioen Ramme en Ooie
vertoon asook meeste punte verwerf.
AVM 4179
Piketberg Veiling 2006 vir R21 000 verkoop aan
Pierre Hydenrich (Uitkoms Bdy. Vredenburg)
59
Foto: Heleen Scholtz
AVM 4316 – Bloemfontein Veiling 2006 vir
R82 000 verkoop aan Francois Scheepers,
Danie de Wet, Gerrie Muller en Manie Lombard
AVM 4373 – Weskus Veiling 2006 vir R25 000
verkoop aan Niekie Pienaar en J.N. Laubsher
(Vredenburg)

Optimale uitgroei van jongooie
Ooilammers wat die eerste paar maande van hulle lewe
onder voedingstremming verkeer, sal ’n laer ovulasietempo
hê en minder lammers in hulle leeftyd produseer as dié wat
goeie voeding ontvang het (Williams, 1984). Ooilammers
moet ’n baie hoë groeitempo tot speen handhaaf. In
omstandighede waar dit nie moontlik is nie, moet kruipvoer
verskaf word. Na speen moet ooilammers teen ’n matige
tempo groei en in geen stadium voor eerste paring massa
verloor nie. Hulle groeitempo moet sodanig wees dat hulle
’n massa van minstens 60 %, maar verkieslik 65 % van
volwasse massa bereik indien voor 12 maande gepaar
word. Die teikenmassa is minstens 80 % (verkieslik 85 –
90 %) indien op 15 tot 18 maande ouderdom gepaar word.
Speenooilammers wat swak voeding tussen 6 en 12
maande ouderdom ontvang het en wat op 18 maande die
massaverskil ingehaal het, het ’n laer lampersentasie op
tweejaarouderdom gehad as dié wat goeie voeding ont -
vang het (Esplin et al., 1977).
Seleksie vir hoë reproduksietempo
In kuddes waar teelwaardes nie beskikbaar is om te selek teer
vir massa lam gespeen per ooi gepaar nie, moet so veel as
moontlik tweelinggebore jongooie as ver vangings ooie
gebruik word en voorkeur moet gegee word aan ramme wat
as ’n tweeling gebore is. Ooie en ramme wat as meerlinge
gebore is, neig om beter te reproduseer as enkelinge. Dor -
mer jongooie wat as tweelinge gebore is, het in hulle eerste
en tweede lamseisoen onderskeidelik 27 en 24 % meer
lewende massa lam geproduseer as dié wat as enkelinge
gebore is (Van der Merwe, 1976). Lamper sen tasie van ooie
wat as ’n enkeling en tweeling gebore is, was onderskeidelik
138 en 152 % terwyl die lampersen tasie van enkeling- en
tweelinggebore ramme se ooie waar mee hulle gepaar was
onderskeidelik 139 en 151 % was (Vakil et al., 1968). Vol -
gens Cloete (1986) was die lampersentasie van enkeling- en
tweelinggebore Merino-ooie onderskeidelik 103 en 112 %.
Die grootste koste van ’n skaapboerdery is die voer en/of
weiding wat vir onderhoud (d.i. 1 kg per 50 kg ooi of 1.2 kg
per 70 kg ooi vir 365 dae van die jaar) benodig word. Met ’n
hoër repro duksietempo verbeter die doeltreffend van
skaappro duksie. Vir vleisproduksie is die doeltreffend van
ooie met tweelinge 35 tot 50 % beter as dié met enkelinge
(Butler et al., 1986).
Samevatting
Om massa vleis en wol geproduseer per hektaar te ver -
hoog, moet soveel as moontlik van voorgenoemde stelsels
en strategieë gekombineer word. Heelwat ruimte bestaan
nog om die winsgewendheid van skaapboerdery te
verhoog omdat verskeie opnames toon dat maksimum
wins nie gegenereer word nie, omdat produsente nie teg -
nies doeltreffend genoeg is nie. Die eerste stap om die
winsgewendheid van ’n skaapboerdery te verhoog, is om
die ooiproduktiwiteit in terme van hoeveelheid vleis en wol
geproduseer per hektaar te verhoog deur die reproduk -
sietempo van die ooikudde as geheel, en terselfdertyd die
groeitempo van die lammers, drasties te verhoog. Om
reproduksietempo te verhoog, moet produsente op die
verbetering van voedingsbestuur gedurende kritieke tye
(voor paring; laatdragtigheid en laktasie) fokus (Rowe,
60
2004); soveel as moontlik jongooie wat een van ’n tweeling
is in die kudde inbring en tweelinggebore teelramme, en wel
dié wie se moeders meer lammers gespeen het as wat hulle
lamkanse gehad het, gebruik. Optimum voeding gedurende
die verskillende fisiologiese stadiums van die teelooi is
noodsaaklik vir ’n hoë reproduksietempo, hoë lamoorlewing
en hoë lamgroei om te verseker dat die genetiese potensiaal
van skaapkuddes bereik word (Fogarty, 1984). Hoe hoër die
reproduksietempo hoe meer vervangingsdiere is op
seleksie-ouderdom beskikbaar en hoe strenger kan daar
geselekteer word waardeur seleksievordering versnel word.
Volgens Rowe en Atkins (2005) sal die grootste vordering in
produktiwiteit gemaak word deur binne-kuddeseleksie asook
die bestuur en voeding van die diere volgens hulle
potensiaal. Dit maak nie saak hoe goed die prestasie van ’n
kudde is nie, dit kan steeds verbeter word deur seleksie
(Caple et al., ongedateer).
Meervoudige lamseisoene (bv. lam elke 7.2; 8 of 9 maan -
de) kan slegs oorweeg word om vleis- en wolproduksie per
hektaar te verhoog, indien die produsent se bestuursvlak
en sy kudde se reproduksietempo reeds op ’n baie hoë
vlak is en indien ’n uitstekende voervloei (bv. aangeplante
weiding onder besproeiing) vir 12 maande van die jaar
beskikbaar is. Dit is belangrik om daarop te let dat ver -
snelde lamstelsels nie kan vergoed vir swak bestuur, swak
voeding of lae vrugbaarheid nie.
Afgesien van voorgenoemde riglyne moet ’n doeltreffende
siektevoorkomende gesondheidsprogram (d.i. ent- en
doseerprogram) gevolg word.

JW 5221
JW 4227
JW 5188
Meerlinge
Kampioen Slaglammers
Kampioen Wol
Hugo Wiehahn & Seuns
Tussenbeide, Posbus 194, Caledon 7230
Tel: 028-212 3202 / Sel: 083-456 4582
E-pos: tussenbeide@telkomsa.net
61
JW 0224
JW 7190
JW 7124

3127 RDW is hoof stoetram met besonderse wol
FVH
Ramme en Ooie
is Kwaliteit vanweë
jarelange seleksie vir:
• Vrugbaarheid
• Moedereienskappe
• Fekunditeit
• Melkproduksie
• Voortreflike wol
• Aanpassingsvermoë u waarborg
tot hoë Reproduksie prestasie!
Fanie & Faantjie van
Heerden
Bus 90, Wesselsbron, 9680
Tel: 057 - 899 2442 •Sel: 083 627 4129
fanette@lantic.net
G E S T I G I N 1 9 6 9
Peet van der Walt
Posbus 36755, Menlo Park 0102
Tel: (012) 361 3552
peetpetra@mweb.co.za
Mooi seuns en kleinseuns van die
ramme is beskikbaar.
62
Algehele uitverkoping
27 Februarie 2007
Standerton
FVH SA Vleismerino’s

KURSUSSE AANGEBIED Jan Vosloo - Rasdirekteur
Die genootskap bied jaarliks kursusse aan by Landbou-kolleges
en -skole wat belangstel om ’n kursus aan te bied. Ons begin met
’n Beginnerskursus of leerlingkursus en diegene wat al meer
ondervinding het kwalifiseer om ’n Junior Beoordelaars-/
Keurderskursus te doen. Sertifikate word uitgereik aan persone
wat die kursusse slaag. Kolleges en landbouskole wat belangstel
is welkom om ons te kontak in verband met kursusse.
Die kursusse duur een en ’n half tot twee dae. Geen formele
kursusse word meer op ’n geskeduleerde basis vir boere aangebied
nie. Deesdae bied ons dit eerder op aanvraag aan in ’n omgewing
waar genoeg belangstelling bestaan. Dit word dan op een van ons
telers se plase aangebied in daardie omgewing. Boere of ander
belangstellendes moet asseblief hulle name aan ons deurgee en
sodra daar 10 of meer persone op die lys is reël ons ’n spesiale
kursus. Skakel gerus 051 - 522 6827 / 8.
Skoliere van Marlow Landbouskool
63
Studente van Grootfontein Landbou Kollege
Studente van Potchefstroom Landbou Kollege
Junior Beoordelaarskursus by Klapmuts Beginnerskursus by Klapmuts
Junior Beoordelaarskursus te Petrus Steyn
Senior Beoordelaarskursus te Petrus Steyn

FISIOLOGIES BELANGRIKE TYE VAN ’N SKAAP
Dave Midgley (PFIZER) Sel: 082 493 3423
Na baie jare in die praktyk, bly hierdie
eenvoudige “resep” steeds ’n wenner
omdat hy die SKAAP se kant kies.
Fisiologies belangrike tye in die ontwik -
kelings siklus word uitgelig.
’n Program wat uitgewerk word met die
SKAAP en wat in sy liggaam gebeur, as
fokus, het ’n voordeel bo kon vensionele
programme wat rondom die boer, parasiete
en seisoene wentel. Lg. goed varieer gedurig terwyl
fisiologiese tye gegewe is. Ons moet steeds alles in ag
neem, maar probleme moet nie ons hoof fokus area wees
nie.
Ons konsentreer op PRODUKSIE, WINS, GESONDHEID,
VOEDING – lekker positiewe goed, eerder as op siektes en
parasiete.
1. Follikel ontwikkeling in die ooi :
• Heelwat nuwe inligting het onlangs die lig gesien en
baie navorsing word steeds hieroor gedoen.
• ’n Follikel neem ongeveer 6 maande om te groei en te
ontwikkel.
• Voedingstoestande 6 maande voor paar beinvloed die
konsepsiesyfer tydens paar. Daarom dan ook die ou
wysheid dat jy die jaar na ’n droogte eers werklik die
effek van die droogte “voel”, of dit reën kos, maar nie
dadelik geld nie !!!
• Ses maande voor paar val baie maal saam met die
periode net na speen in jong ooie (speenskok)
• ’n Belangrike ontwikkelingstaduim van die follikel is
ook in die 2 maande periode voor paar. (Sien by
RAMVERSORGING)
• Voeding in Maart / April (droog in die Suid- en Wes kaap)
speel dus ’n belangrike rol by die lente dektyd (Okt /
Nov). En andersom in die somerreën valge biede.
2. Ramversorging :
(Spermontwikkeling en Rypwording in die ram as -
ook die pre-antrale en antrale ontwikkelings tyd -
perk van die follikel in die ooi).
Weereens speel voeding ’n geweldige belangrike rol.
Energie help die rumenmikrobes om rumendegra deer -
bare proteïen en NPN beter te benut. Oormaat van lg.
hoop op as ammoniak en ureum wat weer proteolities en
lipolities optree. (Breek proteïene en vette af !!)
Die geslagshormone (testosteroon en oestrogene) is
lipoproteïene.
Verbyvloei-proteïene word “beter” benut en een van
die gevolge is beter spermkwaliteit, groter testes en
“pers lieste” a.g.v. hoër testosteroon-vlakke.
Spermontwikkeling en rypwording neem ongeveer 2
maande.
M.a.w. sperme wat nou in ’n ram geproduseer word,
word eers oor 2 maande gebruik.
64
Skeer die ram dus twee maande of vroeër indien
nodig. Knip sy hoewe en gee hom beter kos.
Spuit Vit. A en gee Spoorelemente. (bv. Embamin TE
of Multimin)
Ent ramme en jong ooie met Ultrachoice (G2456 wet
36) of One Shot Ultra (G2804 wet 36).
Doseer met ’n middel wat NEUSWURM ook dek.
(Valbantel, Ranox, Dectomax)
Toets vir geslagsgeskiktheid.
Let veral na testesomtrek, kondisiepunt, lieskleur,
saadkwaliteit en dekvermoë.
Dit help nie ’n ram het goeie saad maar kan nie dek
nie !!!
Indien daar ’n probleem is, is daar genoeg tyd om
regstellings te maak.
Begin met fiksmaak van ramme. Geforseerde stap of
aanjaag - ± 1 km, een of twee maal per week.
Gaan koggels na en maak nuwes indien nodig.
Navorsing deur dr. Jasper Coetzee het bewys dat
konsepsie by jong ooie beter is as hulle vir 2 maande
geprikkel word in plaas van 3 weke soos in ouer ooie.
3. Prikkelvoeding :
3 weke voor paartyd.
Doseer ooie ( Valbazen, Valbantel, Ranox of Decto -
max ), vul spoorelemente aan en gee Vit. A.
Ent teen Klostridiale siektes (Ultra Choice 7 reg. nr. G
2818 wet 36 of One Shot Ultra reg.nr. G 2804 wet 36).
Jong ooie kry nou hul tweede/”booster” enting.
Begin met prikkelvoeding by groot ooie en gee veral
aandag aan energie en proteïenvlakke.
Sorg dat ooie op ’n stygende voedingsvlak is. (WEEG !!!)
Die nuutste inligting dui daarop dat slegs ooie wat in
’n swakker kondisie is wel hierop reageer.
Ooie kan in groepe geklas word en slegs die wat dit
nodig het kan byvoeding kry. Wees egter baie ver -
sigtig by jou beoordeling, aangesien ’n klein besparing
in voerkoste soms groot skade aan jou konsepsie
doen !!
Vra jouself die vraag voor die tyd of jy ALLES in jou
vermoë doen om te sorg dat almal of die meeste van
jou ooie beset kan raak.
Tree dus voorkomend op !!!
Maak seker jou ramme is reg. Hertoets twyfelagtiges
en ramme wat intussen siek was.
Ent Ensoötiese aborsie.
4. Koggels :
Sit koggelramme vir 9 dae by.
Die vrugbaarste ooie kom reeds vanaf dag 10 op hitte.
Gebruik 2 % koggels wat werk !!!
Inheemse rasse soos die Ronderib Afrikaner gee
beter resultate.
vervolg bl. 66

Johnny van Riet (JVR)
Vleismerino’s werk hard op Barolong • “Gehardheid is ons leuse”
Brandt van Rensburg, Paradys, Petrus Steyn, Tel: 058-8713 790
Ons streef om geharde ramme vir die kommersiële boer te teel wat
presteer onder ekstensiewe veldtoestande!
RDW 5411 vir R18 000 gekoop in 2006
Excelsior • Tel: (051) 973 7092 • Sel: 082 4175 888
Photo: Farm Weekly WA
Rekordprys vir ’n ram tot dusver in Australië is in 2006 verkoop vir AUD $ 10 000
en kom uit embrio’s wat van Baralong Stoet uitgevoer is
65
Kyk na die WA - ramme se
prestasies by Tweeling- &
Potchefstroom
Veldramklubs
die afgelope jare !!!

Sit koggels die oggend by, maar haal hulle die
laatmiddag / vroegaand van dag 9 uit. Sit dan die
ramme of gemerkte koggels vir KI by.
5. Ramme in en Ramme uit :
Alle ander tye word hiervolgens uitgewerk.
’n Ooi kom ± elke 17 dae op hitte. Ons beveel dus
gewoonlik ’n 34 dae teeltydperk aan om elke ooi 2
kanse te gee.
Indien jy nie koggelramme gebruik nie, beveel ons ’n
effens langer paartyd aan (42 dae / 6 weke).
6. Middragtigheid : (middel trimester)
50 – 100 dae dragtigheid. Ons is nou in ’n kritiese
ontwikkelingstaduim van die plasenta, wat weer ’n
direkte invloed het op geboortemassa van die lam
(lamoorlewing), aborsie%, asook melkproduksie het.
Voeding moet reg wees – ooie moet matig toeneem in
gewig en nie gewig handhaaf of verloor soos in die
verlede geglo is nie.
Veral belangrik by tweeling ooie.
Gebruik jou skaal.
Siektes, soos Corynebakterium en “stres” soos ver
aanjaag op ’n warm dag en / of onnodige hantering
met “ scan” kan aborsies veroorsaak.
7. Sonar ondersoeke :
Dit bly seker die mees kostedoeltreffende bestuurs -
hulpmiddel.
Met die nuwe sterker masjiene kan dragtigheid selfs
so vroeg as 13 dae opgetel word – Met redelike
sekerheid vanaf dag 20.
Omdat inplantasie van die embrio egter eers na 35
dae volledig is, beveel ek nie onnodige hantering voor
hierdie tyd aan nie.
Werk mooi en hanteer dragtige ooie baie versigtig –
stres veroorsaak aborsies !!!
Verskeie operateurs “scan” staande m.b.v. ’n krat. Ek
het verkies om met elektriese krag in ’n skuur te werk,
maar kon met ’n “scanwa” selfs in ’n kraal sonder
krag, van my motor se battery af werk.
“Scan” vir meerlinge (merk duidelik).
Skei jou troppe en bestuur jou meerlingooie vir lam -
oorlewing en herkonsepsie.
8. Voorlam (laaste trimester):
6 weke voor lam.
72% van die lam se groei en ontwikkeling vind nou
plaas, sowel as primêre wolfollikelontwikkeling.
Verder vind uierontwikkeling in die ooi nou plaas, wat
weer ’n invloed op die kwaliteit van die bies en
hoeveelheid melk het.
Dit is ook die tyd van voor lam weerstandsverslapping
(PPRR).
Ooie moet nou gedoseer word. Ek verkies ’n middel
met ’n langer nawerking wat ook Neuswurm insluit.
(Valbantel, Dectomax of Ranox)
66
Ent dragtige ooie met Glanvac 3 (G2347 / wt 36) of
Glanvac 6 (G2456 / wt 36)
Vit.A en spoorelemente word ook nou toegedien.
Spoorelement toediening bly ook ’n kontroversiële
punt.
Stel vas watter tekorte jy het en hoe erg hulle is.
Ek kan nie glo dat een middel soos Embamin of
Multimin dwarsdeur die land aan alle skape teen
dieselfde dosis gegee kan word nie.
Selfs die interpretasie van die toetse is ’n knelpunt
aangesien die bloedtoets net sê wat die laaste week
in die dier gebeur en die lewertoets die laaste maand.
Gebruik egter die uitslag van die toetse as ’n
beginpunt in jou aanvulling strategie !
Slegs sekere plase het byvoorbeeld op sekere tye ’n
kopertekort.
Moet ons dan altyd voor paar of voor lam koper gee ?
In sekere dele van die land kan koperaanvulling
vrektes a.g.v. oordosering veroorsaak.
9. Lamtyd :
Begin 146 dae vanaf ramme in. Ons werk met die
natuur en die ooie kan ’n dag of twee vroeër of later
begin lam.
10. Een maand na lam :
Lammers kan reeds hier hulle eerste dosering, Vit. A
en spoorelementaanvulling kry. Doseer vir Rondesowel
as Lintwurm. (Valbazen / Valbantel)
Moenie nou inent nie.
Doen die “soog en droog” tegniek. (“wet – dry”
verwyder ooie wat nie lammers soog nie uit die
lammerooi trop).
11. Twee maande en Drie maande na lam :
Gee Vit. A, spoorelemente, ontwurm (Valbantel,
Dectomax, Valbazen) en gee die eerste inentings.
(Glanvac 6 G2456 wet 36 of Ultrachoice 7 G2818 / wt
36 plus Glanvac 3 G2347 wt 36 of One Shot Ultra
G2804 wt 36 plus Glanvac 3)
12. Speen :
By meeste programme is dit ± 100 dae na geboorte
van jongste lam. Die oudste lammers is dus ± 4 1
/2
maande en die jongstes 3 1
/2 maande (Gewig gee egter
’n beter aanduiding – moenie speen voor ooilammers
oor 20 kg en die ramlammers oor 25 kg. weeg nie.) In
meer paarstelsels is ons ’n voorstaander van vroeg -
speen – speen lammers voor ooie weer gepaar word.
Spuit vervangingsooie nou Ensoötiese aborsie of
nadat hulle uitgeklas is.
Ent ramlammers teen Ramsiekte (B. ovis-Rev 1)
Bespreek asseblief die program met jou plaaslike veearts
en / of Pfizer verteenwoordiger, veral waar meer as een
produk genoem word.
“ A commitment to EXCELENCE is a commitment to
the process of becoming the best “

RDW 3127
KIN 4082
Belowende Belowende
Teelramme Teelramme
in Stoet Stoet

SUID-AFIKAANSE LEDELYS /
LIST OF SOUTH AFRICAN MEMBERS
GAUTENG
De Jager A P (FER)
Posbus 72513, LYNNWOODRIF,
0040
Tel.: 012-9913792 / 0825522611
De Jager M J H (MM)
Posbus 242, KLIPRIVIER, 1817
Tel.: 011-9038733 / 0834420399
Delport Stoetery (GMD)
Posbus 473, RAYTON, 1001
Tel.: 013-9320255 / 0825676702
Heelbo Boerdery (Edms) Bpk (HB)
Volstruisstraat 528, Monumentpark,
0181
Tel.: 012-3477090 / 0825739377
Koekemoer P J (P)
Posbus 90773, BERTSHAM, 2013
Tel.: 011-9002844 / 0829920177
Kruger I S (ISK)
Posbus 576, BALFOUR, 2410
Tel.: 0737664144 / 0834527733
Liebenberg F Dr. (LMN)
Posbus 431, GROENKLOOF, 0027
Tel.: 012-8110383 / 0825701807
Only The Best Trading 23 (Pty)
(BES)
Posbus 14024, WADEVILLE, 1422
Tel.: 011-8248700 / 0828046588
Van der Walt P (PVW)
Posbus 36755, MENLOPARK,
0102
Tel.: 012-3613552 / 0827743026
Wilkinson J J (KIN)
Posbus 3, EIKENHOF, 1872
Tel.: 011-9489020 / 0721460467
KWAZULU
NATAL
Van Deventer W C (WVD)
Posbus 34, UTRECHT, 2980
Tel.: 034-3314677 / 0828537940
MAPUMA-LANGA
Bevan T E (BLJ)
Posbus 179, HENDRINA, 1095
Tel.: 013-2937015
Botha H A M (HAM)
Posbus 374, STANDERTON, 2430
Tel.: 017-7124356 / 0834879155
Britz C P (NGB)
Posbus 626 BETHAL, 2310
Tel.: 017-6470195 / 0828555778
De Jager J (XX)
Posbus 123. AMERSFOORT, 2490
Tel.: 017-7531635 / 0833208924
Du Plessis A S (WKB)
Posbus 31, PLATRAND, 2435
Tel.: 017-7851018 / 0823880062
Du Plooy R A & Sns (DP)
Posbus 3813, STANDERTON,
2430
Tel.: 017-7124455 / 0721195320
Janvos Landgoed (JVG)
Posbus 46, DAVEL, 2320
Tel.: 017-6293263 / 0825597861
Leeuwpoort Boerdery (SKP)
Posbus 741, CAROLINA, 1185
Tel.: 0828598392
Louwrens & Adlem (LWD)
Posbus 305, KINROSS, 2270
Tel.: 017-6891702 / 0823357220
Neethling D L (DN)
Posbus 488, CAROLINA, 1185
Tel.: 017-8431232 / 0828213073
68
Nolte D G H Dr. (DNT)
Posbus 987, DELMAS, 2210
Tel.: 013-6653455 / 0827721361
Nolte D G H (DT)
Posbus 975, DELMAS, 2210
Tel.: 013-6653444 / 0824462076
Redgrass Boerdery (Pty) (RVM)
Posbus 1463, FAERIE GLEN, 0041
Tel.: 012-8450000 / 0832899220
Scheepers L (FXF)
Posbus 22 / 1606, ERMELO, 2350
Tel.:017-7531826 / 0828246487
Steyn R S (RSS)
Posbus 1120, BETHAL, 2310
Tel.: 017-6293222 / 0731672587
Strydom D J (DS)
Posbus 152, ERMELO, 2350
Tel.: 017-8191072 / 0836294936
Theron E H (TL)
Posbus 240, BETHAL, 2310
Tel.: 017-6472569 / 0825866840
Von Wielligh N (NV)
Posbus 13. STANDERTON, 2430
Tel.: 017-7122130 / 0827675870
Willemse J S (HA)
Posbus 325, VOLKSRUST, 2470
017-7353521 / 0724440066
NOORD-KAAP
NORTHERN CAPE
Badenhorst P G (PB)
Posbus 69, COLESBERG, 9795
Tel.: 051-7531386 / 0829594349
Coetzee T (TC)
Posbus 454, POSTMASBURG,
8420
Tel.: 053-3133407 / 0824927036
Strauss F J (NY)
Posbus 164, CALVINIA, 8190
Tel.: 027-3412162 / 0826943304
Strauss J G L (AY)
Posbus 164, CALVINIA, 8190
Tel.: 027-3412162 / 0836018377

LEDE / MEMBERS
Strydom H A (KGV)
Posbus 898, VRYBURG, 8600
Tel.: 053-9273445 / 0824579873
NOORD-WES
NORTH WEST
Ackerman D J (DJ)
Posbus 1129, POTCHEFSTROOM,
2520
Tel.: 018-2909448 / 0824591595
Botha J C (H)
Posbus 6739, Baillie Park,
POTCHEF STROOM, 2526
Tel.: 018-2921616 / 0824138426
Brand C P Snr. (RHJ)
Posbus 197, DELAREYVILLE,
2770
Tel.: 053-9227222 / 0827714361
Campher L E (LEC)
Posbus 241, VENTERSDORP,
2710
Tel.: 018-2642604 / 0822553037
Carstens W (CAR)
Posbus 138, WOLMARANSSTAD,
2630
Tel.: 018-5961974 / 0832642474
De Kock M J (YX)
Posbus 2121, POTCHEFSTROOM,
2520
Tel.: 018-2911514 / 0828578619
Du Plessis P J (PJD)
Posbus 458, COLIGNY, 2725
Tel.: 018-6730140 / 0828997237
Fivaz J F (FIV)
Posbus 626, LEEUDORINGSTAD,
2640
Tel.: 018-5812888 / 0836291188
Hattingh J D H (UG)
Posbus 221, DELAREYVILLE,
2770
Tel.: 053-9481503 / 0832744493
Jonker P J (OX)
Posbus 32, WOLMARANSSTAD,
2630
Tel.:0825128637
Joubert J C & Claassen C J C (JC)
Posbus 1062, LICHTENBURG,
2740
Tel.: 0828539534 / 0832363528
Liebenberg W S (S)
Posbus 463, KOSTER, 0348
Tel.: 014-5439073 / 0725581314
Rivers A C F (ACF)
Posbus 3047, LICHTENBURG,
2740
Tel.: 014-5439162 / 0827996022
Van den Heever C C (COR)
Posbus 355, SCHWEIZER-
REINEKE
2780
Tel.: 053-9650772 / 0834447991
Van der Merwe C D (VAN)
Posbus 523, LICHTENBURG, 2740
Tel.: 014-4521504 / 0836378797
OOS-KAAP
EASTERN CAPE
Billy Schoeman Livestock (JAK)
Posbus 278, CRADOCK, 5880
Tel.: 048-8814614 / 0828615684
De Wet J S (JS)
Posbus 478, GRAAFF-REINET,
6280
Tel.: 049-8470020 / 0824004935
De Wet L J (LW)
Posbus 478, GRAAFF-REINET,
6280
Tel.: 049-8470018 / 0827757937
Du Plessis P J (AA)
Posbus 17, LADY GREY, 9755
Tel.: 051-6037015 / 051-6030350
Ekron C L (CLE)
Posbus 283, BARKLY OOS, 9786
Tel.: 045-9749238 / 0724255434
Greyling S S Jnr. (GZ)
Posbus 87, LADY GREY, 9755
Tel.: 045-9421005 / 0827827674
Greyling J v A (VAG)
Posbus 87, LADY GREY, 9755
Tel.: 045-9421005 / 0827827674
69
Kudde Kenmerk Letters is in (hakies).
Herd Designation Marks in (brackets).
Kingwill K D (KD)
Posbus 106, MIDDELBURG, 5900
Tel.: 049-8422122
R N Boerdery (RN)
Posbus 111, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045-9441026
Rossouw C G (CGR)
Posbus 295, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045-9433024 / 0847613434
Smith G J (GJS)
Posbus 121, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045-9529061
Smith H G (IAN)
Posbus 121, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045-9529061
Snyman S L (SS)
Posbus 23, KLEINPOORT, 6236
Tel.: 049-8380066
Vorster H F (HV)
Posbus 79, LADY GREY, 9755
Tel.: 051-6037053
Vorster I F (ISA)
Posbus 129, MIDDELBURG, 5900
Tel.: 049-8421966 / 0829634440
Vorster W J (WJV)
Posbus 129, MIDDELBURG, 5900
Tel.: 049-8421966 / 0829634440
W M Green Estates (KM)
Posbus 104, BARKLY OOS, 9786
Tel.: 045-9719078 / 0835887776
VRYSTAAT
FREE STATE
Adkins C (JR)
Posbus 573, BETHLEHEM,9700
Tel.: 058-3039379 / 0834414819
Becker L P (LPB)
Posbus 256, WARDEN, 9890
Tel.: 058-6424030 / 0825500687
Becker L P & Sns (BEC)
Posbus 256, WARDEN, 9890
Tel.: 058-6424030 / 0825500687
Blomerus H W (HWB)
Posbus 7069, KROONPARK, 9502
Tel.: 056-2127067 / 0825764594

LEDE / MEMBERS
Botha Boerdery (CZB)
Posbus 1306, BETHLEHEM, 9700
Tel.: 058-3032406 / 0823783319
Botha E (EBO)
Posbus 1099, HARRISMITH, 9880
Tel.: 058-6230283 / 0834470407
Botha G (GCB)
Posbus 19, EXCELSIOR, 9760
Tel.: 051-9737170 / 0825782685
Botha S (WHT)
Posbus 2075, BLOEMFONTEIN,
9300
Tel.: 051-4417628 / 0833364019
Bronkhorst C C (CCB)
Posbus 410,FRANKFORT, 9830
Tel.:058-8131542 / 08242553737
Joubert C M (CMJ)
Posbus 110, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 051-8532645 / 0823357178
Cloete S M & H M (SMC)
Posbus 1323, HARRISMITH, 9880
Tel.: 058-7141050 / 0827738492
Coetzer J J (JJC)
Posbus 8, DEWETSDORP, 9940
Tel.: 051-5410514 / 0839533803
De Beer B J H (ME)
Posbus 48, TWEELING, 9820
Tel.: 058-8810707 / 0836530850
De Jager J E (JDJ)
Posbus 79, REITZ, 9810
Tel.: 058-9132188 / 0824949180
De Wet D J (RDW)
Posbus 134, PETRUS STEYN,
9640
Tel.: 058-8713248 / 0828046420
Du Bruyn A J (DDB)
Posbus 635, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 051-8532727 / 0823382376
Du Plessis A S (ADP)
Posbus 275, THEUNISSEN, 9410
Tel.: 0828028312 / 3
Du Toit M v B (BC)
Posbus 138, CLOCOLAN, 9735
Tel.: 051-9437218 / 0832749022
Esterhuize Familie Trust (PCE)
Posbus 1505, KROONSTAD, 9500
Tel.: 056-2125232 / 0722291680
Fanette & Sns Bdy (FVH)
Posbus 90, WESSELSBRON, 9680
Tel.: 057-8992442 / 0836274129
Fourie H L W (HF)
Posbus 109, PETRUS STEYN,
9640
Tel.: 058-8713553 / 0824115722
Gert Malherbe Boerdery Trust (GM)
Posbus 208, HETZOGVILLE, 2690
Tel.:053-4219493 / 0828079216
Haasbroek Jan (JJH)
Posbus 46, HOOPSTAD, 9479
Tel.: 053-4441749 / 0824668319
Hartman G L (GLH)
Posbus 26, KROONSTAD,9500
Tel.: 056-2131480 / 0825507196
Hartman J A P & v.d. Watt H J
(WH)
Barnardstraat 59, KROONSTAD,
9500
Tel.:056-2123801 / 0832352150
Helm E J (HAH)
Posbus 207,HOOPSTAD,9479
Tel.: 053-4441595 / 0823377801
Janse van Vuuren J (JVV)
Piet Krugerstraat 16, Fichardtpark,
BLOEMFONTEIN, 9301
Tel.: 051-4210118 / 0834545705
Jordaan A F Adv. (AFJ)
Iustitia-Gebou, Aliwalstraat,
BLOEMFONTEIN, 9301
Tel.: 051-8612170 / 0825575660
Lombard Familie Trust (LT)
Posbus 123, ORANJEVILLE, 1995
Tel.:016-3511614 / 0832324324
Malan Seuns (EX)
Posbus 1424, BETHLEHEM, 9700
Tel.: 058-3041351 / 0833109275
Malherbe Francois (JFM)
Posbus 185, HERTZOGVILLE,
9482
Tel.:053-4219517 / 0834155445
Marais N B (NB)
Posbus 11404, Universitas,
BLOEMFONTEIN, 9301
Tel.: 051-5233605 / 0828523943
70
Kudde Kenmerk Letters is in (hakies).
Herd Designation Marks in (brackets).
Muller C J (RK)
Posbus 129, TWEELING, 9820
Tel.: 058-8810712 / 0824949042
Muller G H (GHM)
Posbus 136, FRANKFORT, 9830
Tel.: 058-8132515 / 0828762277
Olivier J P J (HOT)
Posbus 15, HOBHOUSE, 9740
Tel.: 051-9821503 / 0834831323
Oosthuizen M V (TH)
Posbus 426, VREDE, 9835
Tel.: 058-9133905 / 0827771839
Du Plooy P W (WD)
Posbus 406, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 051-8532063
Pieter & Carien van Heerden
Familie Trust (CVH)
Posbus 271, WESSELSBRON,
9680
Tel.: 057-8992418 / 0836274130
Von Gericke R E (RVG)
Korhaanstraat 15, Flamingo Park,
WELKOM, 9459
Tel.: 057-3923140 / 0843158533
Radnor & Kington Boerdery (KC)
Posbus 3, CORNELIA, 9850
Tel.:058-8410811 / 0832543726
Raubenheimer F H (FHR)
Posbus 87, ROUXVILLE, 9958
Tel.:05572-2622 / 0829267012
Rautenbach J A (JAR)
Posbus 300, LINDLEY, 9630
Tel.: 058-8521475 / 0827801189
Sanniesguns Boerdery Trust (HPJ)
Posbus 110, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 079-5156718 / 0823771111
Schutte C J & Sns. (VWB)
Posbus 556, SENEKAL, 9600
Tel.: 058-4813585 / 0764555360
Scott J D B (JDS)
Posbus 142, WINBURG, 9420
Tel.: 05242-3513 / 0833129473
Scott P B (OF)
Posbus 142, WINBURG, 9420
Tel.: 05242-3513 / 0827410298

LEDE / MEMBERS
Simkin C H W Jnr. (XL)
Posbus 213, DEWETSDORP, 9940
Tel.: 052112-1004
Simkin C H W Snr. (CS)
Posbus 213, DEWETSDORP, 9940
Tel.: 052112-1004 / 0825787490
Steyn Boerdery (HT)
Posbus 405, VILJOENSKROON,
9520
Tel.: 056-3431264 / 0822177445
Strauss D J (DNW)
Posbus 138, CLOCLAN, 9735
Tel.: 051-9437218/9 / 0832749022
Strydom J H (JHS)
Posbus 512, SENEKAL, 9600
Tel.: 058-4812557 / 0824964135
Swart R E (GS)
Posbus 297, HARRISMITH, 9880
Tel.: 058-6223229 / 0835594710
Uys J G (GU)
Posbus 137, STEYNSRUS, 9515
Tel.: 056-4710865 / 0823759217
Van Biljon J K (JVB)
Posbus 29, VILJOENSKROON,
9520
Tel.: 056-3431073 / 0827815210
Van der Merwe G G (GGM)
Posbus 590, BOTHAVILLE, 9660
Tel.: 018-5819872 / 0832978122
Van der Westhuizen W J (GL)
Posbus 37, BOTHAVILLE, 9660
Tel.: 056-5153696 / 0825584105
Van Heerden C H (CH)
Posbus 615, HENDRINA, 1095
Tel.: 013-2937508 / 0833098728
Van Niekerk H J & Sn (HVN)
Posbus 1155
KROONSTAD
9500
Tel.: 056-2124002 / 0825792765
Van Rensburg Janse W A (WA)
Posbus 78, PETRUS STEYN, 9640
Tel.: 058-8713790
Van Riet J J (JVR)
Posbus 75, EXCELSIOR, 9760
Tel.: 051-9737092 / 0824175888
Van Rooyen J C (CVR)
Posbus 57106, PANSIG, 9465
Tel.:057-2127794 / 0824451197
Van Vuuren W L J & Sns (NR)
Posbus 356, ZASTRON, 9950
Tel.: 05442-3603
Viljoen D J (DV)
Posbus 320, HEILBRON, 9650
Tel.: 058-8521287 / 0829587753
WES-KAAP
WESTERN CAPE
Adderley Boerdery (Edms) Bpk
(ADB)
Posbus 2432, DURBANVILLE,
7551
Tel.: 021-9721612 / 0832704139
Burger P F B (BUR)
Posbus 481, PIKETBERG, 7320
Tel.: 022-9132004 / 0825749550
De Waal H W (WDW)
Posbus 38, MOORREESBURG,
7310
Tel.: 022-4332555/6 / 0825525456
Du Bois F G (FDB)
Posbus 74, PORTERVILLE, 6810
Tel.: 022-9312946
Du Toit J P C (VLK)
Posbus 4, RIEBEECK-WES, 7306
Tel.: 022-4612893 / 0844911211
Elsenburg Landboukollege (EL)
Posbus 54, ELSENBURG, 7607
Tel.: 021-8087699
Erasmus C F (CFE)
Posbus 82, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028-7131243 / 0824910898
Geldenhuys A R (GE)
Posbus 157, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028-7132984 / 0726122783
Geldenhuys P J & Sns (KO)
Posbus 158, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028-7132773 / 082925254
71
Kudde Kenmerk Letters is in (hakies).
Herd Designation Marks in (brackets).
Groenkol Boerdery (Edms) Bpk (GK)
Posbus 138, CLANWILLIAM, 8135
Tel.: 027-4822641 / 0826104488
Hanekom Gebrs (GH)
Posbus 1, EENDEKUIL, 7335
Tel.: 022-9421743 / 0835651918
Hanekom I S v d M (ISH)
Posbus 142, CERES, 6835
Tel.: 023-3133331 / 0825782166
Korhaanvlei Boerdery (KOR)
Posbus 28, VREDENBURG, 7380
Tel.: 022-7361004 / 0836509562
Kotze J C (XK)
Posbus 69, MOORREESBURG,
7310
Tel.: 022-4332503 / 0829261179
Myburgh Riaan & Wouter
Posbus 123, MOORREESBURG,
7310
Tel.: 022-4333663 / 0828534618
Nooitgedacht Trust (BRS)
Posbus 234, BREDASDORP, 7280
Tel.: 028-4242069 / 0825736442
Nuwerus Boerdery (NWB)
Posbus 72, PIKETBERG, 7320
Tel.: 022-9131958 / 0827831972
Peer A K (AK)
Posbus 3500, KAAPSTAD, 8000
Tel.: 021-7627786 / 0825767786
Pienaar N E (NX)
Posbus 38, VREDENBURG, 7380
Tel.: 022-7131423 / 0826584901
Sir David Graaff (DG)
Posbus 15282, PANORAMA, 7506
Tel.: 021-5571552 / 0824917540
Universiteit Stellenbosch (US)
Posbus 61, ELSENBURG, 7607
Tel.:021-8844420 / 0827712285
Van der Merwe Albé (AVM)
Posbus 42, PORTERVILLE, 6810
Tel.: 022-9312918 / 0828542438
Vredebest Plase (Edms) Bpk (VB)
Posbus 11, KLAPMUTS, 7625
Tel.: 021-8755453 / 0823311681
Wiehahn Hugo & Sns. (JW)
Posbus 194, CALEDON, 7230
Tel.: 028-2122232 / 0834564582

VEILINGS
SALES 2007
NAAM Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des
Rouxville Ramveiling 23
Barkley-Oos Ramveiling 26
GJ & HG Smith - Dordrecht 31
Cooper Ramveiling - Mosselbaai 31
JE de Jager - Reitz 7
VAG Greyling - Dordrecht 15
Peet van der Walt - Uitv.Standerton 27
LJ & JS de Wet - Graaff-Reinet 28
Herfs Veldramveiling - Warden 28
Janvos Landgoed - Davel 6
Caledon Kleinvee 13
JK van Biljon - Viljoenskroon 20
Oos-VS klub - Tweeling 22
CC van den Heever - Schweizer-Reneke 27
Univ. Stellenbosch 11
Greylingstad 17
Riemland - Petrus Steyn 18
Wes-Kaapse Promosieveiling 18
Vrede - Lente Veldramveiling 19
Ermelo 24
Bredasdorp (Suid-Kaap Elite) 26
Bloemfontein 1
Swartland Veldram - Malmesbury 3
Harrismith 8
Piketberg boere 8
Moorreesburg boere 15
Wolmaransstad 15
Swartland Lenteveiling 21
Sandveld - Hoopstad 22
Senclomar - Winburg 24
VS klub Kroonstad 29
Wolmaransstad klubveiling 4
Adderley Bdy.- Durbanville 4
Clocolan (DJ Strauss & M du Toit) 5
Weskus - Vredenburg 5
DJ de Wet - Petrus Steyn 6
Elliot Ramveiling 7
Potchefstroom Veldramveiling 11
JE de Jager - Reitz 12
LP Becker - Warden 13
Kobus de Jager - Amersfoort 18
Sanniesguns Bdy.- Bultfontein 19
Calvinia - Wes Karoo 19
Vryheid - Noord Natal 25
Rouxville Ramveiling 26
DG & DGH Nolte - Delmas 27
Humansdorp Ramveiling 4
JDH Hattingh - Delareyville 10
Malherbe & Roberts - Hertzogville 10
Alle veilings vind onder die beskerming van die Genootskap plaas en die in bold gedruk is
amptelike veilings wat deur die Genootskap gereël word en toeganklik is vir alle lede.
72