RIVM rapport 340001001 Ranking van drugs

6.1 Alcohol
Gemiddelde scores van het
Nederlandse expert panel Toxiciteit Verslaving Sociale schade Totale schade
Voor het individu (gebruiker) 2,2 2,1 2,2 2,16
Voor de gehele bevolking 2,2 2,1 2.8 2.36
Werking
Alcohol (ethanol) geeft een aangenaam, relaxed en vrolijk gevoel. Bovendien geeft een lage tot matige
alcoholconsumptie in ouderen vanaf 40 jaar een beschermend effect voor cardiovasculaire ziekten. In
hogere doseringen is alcohol een verdovend middel dat het bewustzijn en de motoriek beïnvloedt. In
zeer hoge dosis vermindert alcohol de pijn en induceert het hypothermie, lage bloeddruk, coma en de
dood tengevolge van ademhalingsdepressie en cardiovasculaire collaps.
De hoogte van de alcoholbloedspiegel hangt van vele factoren af, zoals geslacht, ras, gebruikelijke
inname, leeftijd en genetische aanleg. In de lever wordt alcohol afgebroken naar acetaldehyde en
uiteindelijk azijnzuur. Een standaard glas bier, wijn of sterke drank bevat 10 gram alcohol en geeft een
bloed alcohol concentratie (BAC) van 0,2 - 0,3 ‰. De eliminatie van alcohol uit het lichaam hangt niet
van de concentratie af en bedraagt 6 tot 9 gram pure alcohol per uur.
Acute toxiciteit
In normale hoeveelheden bevordert alcohol, doordat het een ontspannen en vrolijk gevoel geeft, de
sociale interactie en geeft het wat verlichting van de dagelijkse stress en ander psychisch ongemak. De
frequente consumptie van grote hoeveelheden alcohol kunnen echter tot vele verschillende
neveneffecten leiden.
Initieel leidt overmatig alcoholgebruik tot duizeligheid, braken, slaperigheid en bewustzijnsverlies.
Hoofdpijn (kater), een slecht seksueel functioneren en tijdelijk geheugenverlies zijn andere typische
symptomen van te hoge alcoholconsumptie. Bij zeer hoge bloedwaardes (400 mg/dl) volgt een
gevaarlijke letale ademhalingsdepressie of coma en bloedalcoholconcentraties van 4 - 5 ‰ kunnen
fataal zijn. Er zijn nauwelijks acute effecten van alcohol op de circulatie. Alcohol induceert als een
irritante vloeistof maagzweren. Door een verminderd reactievermogen leidt alcoholgebruik tot (ernstige
en soms fatale) verkeersongevallen. Het leidt ook tot onverantwoord en risicovol gedrag, waardoor
ongevallen, verdrinkingen, onveilige seks, HIV-infecties en dergelijke op kunnen treden. Het risico op
overlijden door zelfmoord, moord, brand en verdrinking is in alcoholisten verdubbeld.
Chronische toxiciteit
De consumptie van alcohol leidt in the Verenigde Staten tot 85.000 dodelijke slachtoffers per jaar. Ter
vergelijking: druggebruik is verantwoordelijk voor 17.000 doden per jaar. In 2000 was alcohol
verantwoordelijk voor 3,2% van de sterfgevallen (115.000 doden per jaar in de EU). Van alle
leeftijdsgroepen, leidt alcoholconsumptie door jongeren tot de hoogste mortaliteit. In Europese landen
is in de leeftijdsgroep van 15-29 jaar 10% van de mortaliteit onder vrouwen en 25% onder mannen
gerelateerd aan alcohol.
Alcoholconsumptie is gerelateerd aan meer dan 60 ziektebeelden, waaronder lever- en
alvleesklierontsteking, epilepsie, verschillende carcinoma, cardiovasculaire aandoeningen, beroertes en
effecten op het ongeboren kind. Deze relatie volgt en J-vormige curve; licht gebruik geeft bescherming,
maar matig tot zwaar gebruik is schadelijk.
RIVM-rapport 340001001 31