RIVM rapport 340001001 Ranking van drugs

Chronische toxiciteit
Het is onduidelijk of MDMA neurotoxisch is. Sommige onderzoekers zien schade, anderen weer niet.
De meeste evidentie voor schade komt uit dierstudies. Er werd echter ook bij zware MDMA-gebruikers
waargenomen, dat zij in het brein lagere dichtheden hadden van het serotonine transporteiwit, vaker
depressief en impulsief waren en slechter scoorden in geheugentesten. De meeste humane studies zijn
echter retrospectief en de verschillen zouden ook aan andere factoren kunnen worden toegeschreven.
Bovendien was het effect van lage MDMA-doseringen niet duidelijk. In prospectieve studies onder
jonge toekomstige MDMA-gebruikers bleek dat lage doseringen MDMA geen neurotoxisch effect
hadden op de dichtheid van het serotonine transporteiwit, fMRI-parameters, associatief- en
werkgeheugen, impulsiviteit, depressies en de selectieve aandacht. In sommige hersengebieden werden
kleine veranderingen in de bloeddoorstroming waargenomen.
Het is een gegeven, dat MDMA-gebruik geassocieerd is psychische stoornissen. Bij MDMAgebruikers
komen vaker depressie, angst, fobiën, psychosen, overmatige compulsieve aandacht voor
het eigen lichaam, agressie, vijandigheid, impulsief gedrag en sensatiezucht voor. Anderen betwijfelen
de relatie met depressiviteit en wijzen er op dat er tussen voormalige MDMA-gebruikers en nietgebruikers
nauwelijks een verschil in depressieve symptomen is en dat de symptomen, als ze al
aanwezig zijn, mild en meestal klinisch irrelevant zijn.
Anderzijds worden in verschillende studies dosis-effectrelaties tussen MDMA en psychopathologie
gevonden. Hoewel deze studies niet uitsluiten dat er reeds een verschil in psychiatrische morbiditeit
aanwezig was (pre-morbiditeit) vóórdat met MDMA werd begonnen (kip-ei verhaal; MDMA als
zelfmedicatie), wijzen zij toch op een oorzakelijk verband. Dit soort onderzoek naar de effecten van
MDMA wordt bovendien ernstig bemoeilijkt doordat in de regel ook andere drugs worden gebruikt. Zo
blijkt dat, wat de psychopathologische effecten betreft, cannabisgebruik net zo belangrijk te zijn als
MDMA-gebruik en dat in het algemeen overmatig druggebruik met psychopathologie geassocieerd is.
Psychiatrische pre-morbiditeit verstoort ook onderzoek naar de (reversibiliteit van) eventuele
resteffecten na langdurig MDMA-gebruik, waarbij voormalige MDMA-gebruikers worden vergeleken
met nooit-gebruikers. Sommige studies vonden weinig verschil in psychiatrische symptomen, terwijl
anderen in een longitudinale studie na één jaar abstinentie minder agressie waarnamen, maar dat de
depressieve symptomen niet verdwenen waren.
Verslaving
Dierstudies geven aan dat MDMA de afgifte van dopamine stimuleert, tot zelftoediening leidt en
bepaalde gedragsveranderingen induceert die overeenkomen met die van cocaïne. Ondanks deze
bevindingen die wijzen op verslavende eigenschappen van MDMA, is het geen typische stimulerende
drug en heeft het niet dezelfde verslavende potentie als de stimulant cocaïne.
In humane studies zijn de verslavende effecten van MDMA moeilijk te bepalen, omdat MDMAgebruikers
meestal ook andere drugs gebruiken. Het blijkt evenwel dat de kans om verslaafd te geraken
dan wel verslaafd te blijven aan MDMA relatief gering is; de geschatte kans is respectievelijk 18% en
7%. MDMA-gebruik is dus in de regel experimenteel en een meerderheid van de middelmatige en
zware gebruikers is 4 jaar later weer gestopt met het gebruik.
Sociale schade
Als stimulerende stof verbetert MDMA de prestatie bij moeilijke opdrachten, zoals autorijden.
Anderzijds passen de gebruikers minder hun snelheid aan bij het volgen van een auto. Onder invloed
van MDMA, gebeuren regelmatig zware en soms fatale verkeersongevallen. Vooral de combinatie van
MDMA met andere drugs, met name alcohol, is funest. Exacte getallen zijn niet bekend.
Omdat het bezit, productie en vervoer van MDMA illegaal is, is MDMA-gebruik verbonden met
criminaliteit. Nederland is, naast België, Polen en het Verenigd Koninkrijk, een belangrijk
48 RIVM-rapport 340001001